Bibliya omu mashi gone Endagano Mpyahya Mateyo

MAT – – Bible en mashi du Congo

EMYANZI Y’AKALEMBE

Munkwa munene oku barhumisi ba Yezu na Ekleziya

bakolaga na C.D.P.C.L., Bukavu bulya omu EBIBLIYA NTAGATIFU,

Verbum Bible, Kinshasa 1992, mwo rhudômire binwa binji bya mashi

Enshokolezi

Emyanzi y’Akalembe ederhwa Enjili omu ciswahiri, co citabu cibamwo ebijiro n’enyigirizo za Nnawirhu Yezu. Abayandikaga enyo Myanzi minja bo : Mateyo, Marko, Luka na Yowane

Mateyo ali muvurhisa. Yezu amubona, erhi abwarhire ekagombe, adwirhe ahongesa. Anacimubwira, erhi: «Nshimba!» Anaciyimuka, amushimba (Mt 9,9), aba ntumwa . Ayandikaga Emyanzi y’Akalembe ya Yezu Kristu hofi h’omwâka gwa 50. Ayandikiraga abakristu barhengaga omu Bayahudi; co canarhumaga hali abaderha mpu ayandikaga omu ciharamiya, ci ecitabu câge cirhalegererag’ihindulwa omu cigereki, lwo lulimi lwaliyimire nka cingereza buno. lwo bantu banji bakag’iderha.

Marko ali Muyahudi menemene aka Mateyo. Kandi ye Yowane na nnina ye Mariya (Ebj 12, 12). Nkaba y’olya mwana w’omusole wali kulikire Yezu omu ishwa ly’e Gestemani, erhi nta cindi ayambirhe ecirhali cirondo câge cône. erhi bamugwarha, abalekera cirya cirondo, acilibirhira (Mk 14, 51-52. Marko ali muganda wa Petro. Abakristu b’e Roma bamuhûna mpu abayandikire enyigirizo za Petro. anaciziyandika omu cigereki, bulya lwo lulimi lwali luluhire hanji, hofi n’omwaka gwa 60.

Luka aburhiragwa e Antiokiya omu bapagani. Ali mufumu na mwira wa Paolo (Kl 4, 14); ayandikiraga abakristu barhengaga omu bapagani. Emyanzi y’Akalembe yayandikagwa na Luka eri myanzi y’olukogo lwa Kristu. Ayiyandikaga hofi n’omwâka gwa 62 omu cigereki. Ye wayandikaga Ebijiro by’entumwa (Ebj 1, 1).

Yowane mwene Zebedeyo na nnina Salome, mulumuna wa yakobo, y’olya muganda wa Yowane Mubatiza washimbaga yezu bo n’Andreya (Yn 1, 35-40); y’erya ntumwa Yezu arhonyagya yali eshegemize irhwe oku cifuba ca Yezu erhi balya ishega lizinda (Yn 13, 23.25); y’olya muganda Yezu alekeraga Nnina Mariya erhi akola afa (Yn 19, 25-27). Yowane Ayandisire na maruba asharhu oku bemêzi b’igulu lyoshi n’ecitabu c’obulêbi ciderhwa «Amafulûlo», erhi «Apokalipsi» kuyiganya ecigereki. Yowane ye wafire buzinda omu ntumwa, n’ecitabu câge c’Emyanwi y’Akalembe aciyandikaga hofi n’omwaka ga 100.

EMYANZI Y’AKALEMBE YAYANDIKAGWA NA MUTAGATIFU MATEYO

1

I. Okuburhwa n’oburho bwa Yezu

Omulala gwa Kristu (Lk 3, 23-38)

1 Omulala gwa Yezu Kristu, Mugala wa Daudi, mwinjikulu w’Abrahamua. 2 Abrahamu aburha Izaki. Naye Izaki aburha Yakobo. Na Yakobo anaciburha Yuda n’abalumuna. 3 Yuda anaciburha Fara na Zara kuli Tamari; Fara aburha Hesroni; Hesroni aburha Aramu. 4 Aramu anaciburha Aminada­bu; Aminadabu aburha Nasoni; Nasoni aburha Salmoni. 5 Salmoni aburha Bozi kuli Rahabu; Bozi aburha Obedi kuli Ruti; Obedi aburha Yese; Yese anaciburha mwami Daudi. 6 Naye mwami Daudi aburha Salomoni kuli muka Uriya. 7 Salomoni aburha Roboami; Roboami aburha Abiya; Abiya aburha Asa. 8 Asa aburha Yozafati; Yozafati aburha Yorami; Yorami aburha Oziyasi. 9 Oziyasi anaciburha Yowatami; Yowatami aburha Akazi; Akazi aburha Eze­kiyasib. 10 Ezekiyasi anaciburha Manase; Manase aburha Amoni; Amoni aburha Yoziyasi. 11 Yoziyasi anaciburha Yekoniya n’abalumuna, erhi bali omu buja bw’e Babiloni. 12 Erhi barhenga omu buja, Yekoniya aburha Salatiyeli; Salatiyeli anacibu­rha Zorobabeli. 13 Zorobabeli aburha Abiyudi; Abiyudi aburha Heliyakimi; Heliyakimi aburha Azori. 14 Azori aburha Sadoki; Sadoki aburha Hakimi; Hakimi aburha Eliyudi. 15 Eliyudi aburha Eliyazari; Eliyazari aburha Matani; Matani aburha Yakobo. 16 Yakobo aburha Yozefu, iba wa Mariya, ye nnina wa Yezu, oderhwa Kristu. 17 Amaburha goshi, kurhenga Abrahamu kuhika Daudi, gali ikumi n’ani. Kurhenga Daudi kuhika oku buja bw’e Babiloni, gandi maburha ikumi n’ani. Kurhenga omu buja bw’e Babiloni, kuhika omu maburhwa ga Kristu, gandi maburha ikumi n’ani.

Okuyâlalwa n’okuburhwa kwa Kristu

18 Rhuyumvagye oku Kristu aburhagwa. Erhi Mariya, nnina wa Yezu aba amashebwa na Yozefu, buzinda babona akol’al’izîmi oku buhashe bwa Mûka Mutagatifu. erhi barhanayishini bo na Yozefu. 19 Yozefu iba, bulya ali muntu mushinganya, arhalonzagya okumushobeka, ci alonza okumuhulusa bufu­ndafunda. 20 Amango akag’igerêreza ntyo, Malahika wa Nyakasane amuyagâna amubwîra, erhi: «Yozefu, mwene Daudi, bici oyobohire okubêra na mukaâwe Mariya? Eri izîmi ali, liri lya buzibu bwa Mûka Mutagatifu. 21 Kali aburha omwana: wamuyirika Yezu. Ye wayokola olubaga lwâge omu byâha byâlo». 22 Ebyo byoshi byâba ntyo, mpu lyo akanwa Nyakasane abwiraga omulêbi kayunjula, erhi: 23 Ala omubikira ayish’iba nda, aburha omwana: bayish’imuha izîno lya Emanuweli, kwo kuderha: Nyamuzinda – haguma – nirhu. 24 Erhi Yozefu azûka, ajira nk’oku Malahika wa Nyakasane amubwiraga: abêrana mukâge. 25 Barhanamanyanagac bona Yozefu alind’aburha omwana w’oburha­bana, amuyirika Yezu.

2

Abami baharâmya

1 Erhi Yezu aburhirwa e Betelehemu, co cihugo ca Yuda, erhi Herodi yeri mwâmid muli ezo nsiku. Abâmi b’ihanga barbenga ebushoshôkero bw’izûba, baja e Yeruzalemu. 2 Baja badôsa, mpu: «Lunda !uhi lulya omwâmi w’Abayahudi aburhîrwe? Rbwabwîne cnyenyêzi yâge emwirhu: co cirhudwîrhe, nti rhumuharàmye». 3 Erhi Herodi ayumva ntyo, ageramwo omusisi haguma n’abantu b’e Yeruzalemu boshi. 4 Ahamagala abakulu b’olubaga, bo bajinji n’abasbamuka b’ibano, abadôsa lunda luhi Kristu anaburhîrwee . 5 Bamubwîra oku omu cihugo ca Yuda e Betelehemu: kwo omulêbi ayandisire, erhi: 6 Nawe Betelehemu. cishagala ca Yuda, orhali munyi omu bishagala by’ecihugo ca Yuda, bulya we wârhengemwo omurhegesi w’olubaga lwâni lw’Israheli. 7 Aho honênè Herodi ahamagala abo bâmi, abadôkereza amango enyenyêzi yababo­nekeraga. 8 Erhi abalika, abalangula enjira y’e Betelehemu, anababwira, erhi: «Gendagi, mudôse bwinja olw’oyo mwana, na hano mumubona, mumbwîre nâni nj’iharâmya». 9 Erhi bayus’iyumvanya na mwâmi, bagenda. Ho na halya, erya nyenyêzi babonaga, kandi yabashokolera, kuhika yagend’iyimanga enyanya y’aha omwana àli. 10 Erhi babona eyo nyenyêzi, basîma bwenêne. 11 Baja omu nyumpa, barhimâna omwana bo na nnina Mariya; banacifukama, baharâmya. Bashanûla, banacimurhûla obuhirhi bwâbof: amasholo, enshangi n’obu­kù. 12 Okubundi babwîrwa omu bilorho mpu bamanye barhacigeraga emwa Herodi; bacishubirira amwâbo omu yindi njira.

Okuyâkira e Misiri n’okunigwa kw’orhubonjo

13. Erhi baba bamagenda, Malahika wa Nyakasane ayagâna Yozefu, amu­bwira. erhi: «Zûka, oyanke omwana na nnina, oyâkire e Misiri, onabêreyo kuhika nkubwîre. Bulya Herodi ali hofi h’okulonza omwana mpu amuyirhe». 14 Yozefu anacizûka, ayanka omwana na nnina, aja e Misiri. 15 Abêrayo kuhika Herodi afa; mpu lyo ebi Nyakasane aderhezagya omulêbi biyunjula, erhi: Nahamagire Omwana wâni arhenge e Misiri. 16 Erhi Herodi abona oku balya bâmi bamurhebire, akunira bwenêne, arhuma abayirha orhubonjo rhwoshi rhurhac’ibona myâka ibiri rhw’e Betelehemu n’orhw’ebindi bihugo bya hofi hâyo, erhi amagerêreza amango abâmi bamubwîraga. 17 Lero oku omulêbi Yeremiya aderhaga kwàba, mpu: 18 Izu lyayumvikana muli Rama, endûlù n’ebihogêro bya Rakeli walakira abana bâgeg: arhanalonz’irhulirizibwa, bulya abana bamufirire.

Okurhenga e Misiri n’okukulira e Nazareti

19 Erhi Herodi afa, Malahika wa Nyakasane ashub’iyagâna Yozefu omu Misiri. 20 Amubwira, erhi: «Zûka, yanka omwana na nnina, oshubire omu cihugo c’lsraheli: bulya abalonzagya okuyirha omwana bafire». 21 Okuhandi Yozefu azûka, ayanka omwana na nnina, ashubira omu cihugo c’Israheli. 22 Ci kwonêne erhi ayumva oku Arkelayusi ye wayîmire e Yuda omu by’ishe Herodi, ayôboha okuyija. Erhi acirhondwa omu bilôrho, acijira oluhande lw’e Gali­leya. 23 Erhi ayihika, ayûbaka omu cishagala ciderhwa Nazareti, mpu lyo kulya abalêbi baderhaga kuba: Ayish’iyirikwa Munazareti.

3

II. Obwâmi bw’empingu bwamanyisibwa

Okuhanûla kwa Yowane, mushokolezi wa Yezu (Mk 1. 1-8; Lk 3, 1-18)

1 Muli ezo nsiku, Yowane Mubatiza aciyêrekana: akazag’iyigîriza abantu omu irungu ly’e Buyahudi. 2 Akaz’ibabwîra, erhi: «Muciyunjuze ebyâha, bulya Obwâmi bw’empingu buli hofi». 3 Oyo Yowane ye omulebi Izaya ade­rhaga, mpu: Ye izu ly’odwîrhe ayakûliza omu irungu: Rheganyi enjira ya Nyakasane, yumanyanyi bwinja ah’agera. 4 Oyo Yowane akag’iyambala eciro­ndo c’oluhu ecibunu; ebiryo byâge zàli nzige n’obûci bw’empoko. 5 Ago ma­ngo, abantu boshi b’e Yeruzalemu, n’ab’e Yuda, n’abayûbakaga omu ntambi za Yordani, bakaz’imujayo. 6 Bakacîyunjuza, naye akababatiza omu mîshi ga Yordani. 7 Erhi abona Abafarizeyih n’Abasaduceyi banji nabo bayisha, aba­bwîra, erhi: «Mwe iburha lya cibugusha, ndi lero wammuyeresire enjira y’o­kuyâka obukunizi bwâyisha? 8 Mucîyunjuze bwinja. 9 Murhacibwîraga mwene na mwene, mpu: «Kali larha ye Abrahamu»; bulya Nyamuzinda, mugala-byo­shi, anakùûa abana b’Abrahamu muli aga mabuye. 10 Lero embasha ekola eri aha cisiki c’emirhi. Na ngasi murhi gurhajira malehe minja gwatûbwa guna­ kwebwe omu muliro. 11 Niehe ndwîrhe nammubatiza n’amîshi, nti lyo mucîyu­njuza. Ci kwonene owâyisha enyuma zâni andushire, ntakwânîni okumu­shwekûla enkwerho: ye wâmmubatizei muli Mûka Mutagatifu n’omu Muliro. 12 Okuboko kwâge kufumbasire olwîbo, ayish’iyêrûla ecibuga câge; ayish’ilu­nda amahemba gâge omu nguli, n’omulolo agudûlike omu muliro gurhazima.

Yezu abatizibwa (Mk 1, 9-11; Lk 3, 21-22)

13 Lero Yezu arhenga e Galileya, aja emunda Yowane àli e Yordani, mpu lyo abatizibwa naye. 14 Obwo Yowane amuhanza, anamubwîra, erhi: «We wa­nkambatizize, kurhi wayishirage emwâni!» 15 Yezu erhi amushuza, amubwîra, erhi: «Orhang’ireka, bulya kurhukwânine rhuyunjuze ngasi bishingânîne». Okuhandi Yowane amuleka. 16 Erhi Yezu ayus’ibatizibwa, arhenga omu lwiîshi. Aho honênè, amalunga gayîguka: anacibona Omûka gwa Nyamuzinda gwamuyandagalira omu nshusho y’engûkù, yamujakwo. 17 Muli ako kasanzi, izu lyarhenga emalunga, lyaderha, erhi: «Oyu ye Mugala wani muzigirwa, oyu ncishingiramwo».

4

Kristu ahima amashumi ga Shetani omu irungu (Mk 1, 12-13; Lk 4, 1-13)

1 Lero Yezu ahêkwa na Mûka omu irungu, mpu Iyo ashumikwa na Shetani. 2 Erhi aba amajira miregerege makumi ani na madufu makumi ani arhalya, anacishalika. 3 Owal’imushumika amushegerera, amubwîra, erhi: «Akaba oli Mwene-Nyamuzinda, oderhage aga mabuye gahinduke migati». 4 Naye amu­shuza, amubwîra, erhi: «Kuyandisirwe, mpu: Arhali mugati gône gujira omu­ntu, ci ajirwa na ngasi luderho lurhenga ekanwa ka Nyamuzinda». 5 Obwo Shetani amuhêka omu cishagala citagatifu, amuheba oku kanshonsho k’aka-Nyamuzinda. 6 Anacimubwîra, erhi: «Akaba oli Mwene-Nyamuzinda, hamiraga ahanshi, bulya kuyandisirwe, mpu: Nyamuzinda arhegeka bamalaika bage bakuhêke omu maboko gâbo, olek’isârhala». 7 Yezu amushuza. erhi: «Kuyandisirwe kandi, mpu: lrhondo orhashumikaga Nyakasane Nyamuzinda wawe». 8 Shetani ashub’imuhêka oku ntondo ndîndi, amuyêreka amâmi goshi g’en’igulu n’irenge lyâgo. 9 Anacimubwîra, erhi: «Nakuha ebyo byoshi okafu­kama wamparamya». 10 Yezu amushuza, erhi: «Rheng’aha, Shetanil bulya kuyandisirwe, mpu: Wakaz’iharâmya Nyakasane Nyamuzinda wâwe, onaka­mukolera yenene». 11 Shetani anacimuleka obwo. Ho n’aho bamalahika ba­ muyegêra, banakaz’imurhumikira.

Yezu ashubira e Galileya (Mk 1, 14-15; Lk 4, 14)

12 Erhi Yezu ayumva oku Yowane agwâsirwe, ashubira e Galileya. 13 Aleka ecishagla ca Nazareti, acijira omu Kafarnaumu, hofi h’enyanja, elubibi lwa Zabuloni na Nefutali, 14 mpu lyo kuyunjula okwaderhagwa n’omulêbi Izaya, erhi: 15 Ecihugo ca Zabuloni n’eca Nefutali, yo njira y’oku nyanja, ishiriza lya Yordani, muli Galileya y’olubaga!j 16 Olubaga lwàli lubwârhîre omu mwizimya, lwabona obulangashane bunji; obulangashane bwabonekera abâli omu cihugo c’omwizimya gw’olufu. 17 Kurhenga aho, Yezu arhondêra ayigîriza anaderha, erhi: «Cîyunjuzi, bulya Obwâmi bw’empingu buli hofi».

Yezu ahamagala abaganda bani barhanzi (Mk 1, 16-20; Lk 5, 1-11)

18 Obwo erhi Yezu adwîrhe ageragera eburhambi bw’enyanja y’e Galileya, abona abalondana babiri, Simoni – oderhwa Petro – n’omulumuna Andreya, badwîrhe barhega orhweshe rhwâbo omu nyanja: bulya bàli badubi. 19 Anacibabwîra, erhi: «Nkulikiragi, nammujira badubi b’abantu». 20 Ho n’aho baleka orhweshe rhwâbo, bamukulikira. 21 Erhi arhenga aho, mpu arhambike, abona bandi babiri balondana, bo Yakobo, mwene Zebedeyo, bo n’omulumuna Yowane; erhi bali omu bwârho bwâbo bo n’ishe Zebedeyo, banadwîrhe balu­ngîramwo orhweshe rhwâbo; abahamagala. 22 Ho n’aho baleka obwârho bwâbo n’ishe, bamushimba.

Yezu ayigîriza anafumya olubaga (Mk 1, 39; 3, 7-8; Lk 4, 14-15. 44; 6, 17-18)

23 Obwo Yezu agera omu Galileya yoshi aj’ayigîriza omu masinagogi gâbo n’okuhanûla Emyanzi minja y’Obwâmi, anaj’afumya ngasi ndwâla na ngasi buzamba bwàli omu lubaga. 24 Irenge lyâge lyalumîra omu Sîriya yoshi: banacimulerhera balwâla banji, n’abàli bagwâsirwe n’obuzamba n’amalumwa ga ngasi lubero, n’abàli bagwêrhwe na Shetani, n’abasirhe n’abahinângek, anacibaciza. 25 N’orhutu rhunji rhw’e Galileya n’orhw’e Dekapoli n’orhwarhengag’e Yeruzalemu, n’orhw’e Yuda n’orhw’ishiriza lya Yordani, rhwamushimba.

5

Ab’iragi

1 Lero erhi Yezu abona orhutu, aja oku ntondo, n’erhi aba amabwârhala, abaganda bâge bamujaho. 2 N’erhi abumbûla akanwa, abayigîriza anaba­bwîra, erhi:

3 «Iragi lyâbo abakenyi omu murhima, bulya Obwâmi bw’empingu buli bwâbo.

4 lragi lyâbo abirhohye, bulya bayish’irhegeka igulu.

5 Iragi lyâbo abadwîrhe balaka, bulya bayish’irhulirizibwa.

6 ‘Iragi lyâbo abashalisirc banagwerhe n’cnyorha y’obushinganyanya, bulya bayish’iyigurha.

7 Iragi Iyâbo ab’olukogo, bulya bayish’ibêrwa nâbo olukogo.

8 Iragi lyâbo ab’emirhima ecîre, bulya bayish’ibona Nyamuzinda.

9 Iragi lyâbo ab’omurhûla, bulya bayish’iderhwa bene Nyamuzinda.

10 Iragi lyâbo abadwîrhe balibuzibwa erhi bushinganyanya burhuma, bulya Obwâmi bw’empingu buli bwabo.

11 Mugwerhe iragi bakammujacira, bakanamulibuza, bakanammuderhera ngasi mabî, bakammubeshera erhi nie ntuma. 12 Musime munacishinge, bulya oluhembo lwinyu lwâyish’iba lunene omu mpingu. Nabo abalêbi bali bammushokolirel, ntyo kwo balibusire.

Omunyu n’obulangashane bw’igulu (Mk 9, 50; Lk 14, 34-35)

13 Mwe, muli munyu gw’igulu. Ci kwône, omunyu gukarhengamwo obunu­nu, cici gwankacilungwamwo? Ntaco gwankacikwânana okurhali kukabulirwa embuga n’okulabarhwa n’abantu. 14 Mwe, muli bulangashane bw’igulu. Eci­shagala ciyûbasirwe oku busongerwe bw’entondo cirhankafulikwa. 15 Kandi barhayâkiza akamole okukafulika omu byâsi, ci mpu bakamanike emugamba, lyo kamolekera abali omu nyumpa boshi. 16 Ntyo obulangashane bwinyu bumoleke embere z’abantu, lyo bakabona ebijiro binyu binja, bakuza Sho oli omu mpingu.

Okushimba amarhegeko

17 Murhagererezagya mpu nal’ikûla Amarhegeko erhi Abalebi: ntal’igakùûla, ci nal’igayunjuliza. 18 Mmubwîre okunali, kuhika amalunga n’igulu bigere im ciru ye munyi, ciru nsigiri nguma y’omu Marhegeko erhankarhenga, kuhika byoshi bishingânane. 19 Owakûle hirhegeko higuma muli aga manyinyi bweneêne, akayigîriza abantu okujira ntyo, ye wayish’iba murho omu Bwâmi bw’empingu; ci owagashimbe akanagayigîriza, oyo ye wayish’ikuzibwa omu Bwâmi bw’empingu.

Obushinganyanya buhyahya bulushire obwa mîra

20 Ci mmubwizire: akaba obushinganyanya hwinyu burhalushiri obw’Aba­shamuka b’ihano n’obw’Abafarizeyi, murhakalabarha omu Bwami bw’empi­ngu. 21 Mwayumvirhe oku aba mîra babwizirwe, mpu: Irhondo orhayirhaga; na owayirhe, akwânîne okuhanwa omu lubanja. 22 Ci niehe mmubwizire oku ngasi yeshi wabîkire owâbo oburhe, ayish’ihanwa omu lubanja. Naye owabwîre owabo mpu kadunduguli, akwânîne okuhanirwa e kagomben. N’owabwîre owâbo mpu musirhe, âyish’ihanwa omu nyenga y’omuliro. 23 Lero akaba odwîrhe enterekero yawe mpu oyihêke oku lutareo. okakengera oku owinyu akubîkira akarhinda emurhima, 24 orhang’ileka oburherekêre bwâwe embere z’olutare; ogend’iyumvanya n’owinyu, na hano ogaluka, ogal’ihâna oburherekêre bwâwe. 25 Kaz’imuyumvanye mwe n’omushombanyi winyu duba, rnuciri omu njira naye, oyo mushombanyi alek’ikuhâna emwa omutwi w’olubanja, n’omutwi w’olubanja alek’ikuha omuganda: olek’ikwêbwa omu mpamikwa. 26 Nku­bwizire okunali: orhamurhenge orhanaj’iryula obujuma buzinda. 27 Mwayumvirhe oku babwizire aba mîra, mpu: Irhondo omanye wankahu­sha. 28 Ci niehe mmubwizire oku ngasi yeshi wabone omukazi n’okumwifinja, oyu muntu emurhima erhi amuhushirekwo. 29 Akaba isu lyâwe liryo linakaz’ikushumika, olirhomole, onalikabulire kuli; bulya kuli kwinja kulusha okuheza cirumbu ciguma omu birumbu byâwe, ah’okuheza omubiri gwoshi omu nyenga y’omuliro. 30 N’akaba okuboko kwâwe kulyo kunakakushumika, okutwe onakukabulire kuli: bulya kukwânîne oheze cirumbu ciguma omu biru­mbu byâwe, ah’okuheza omubiri goshi omu nyenga y’omuliro. 31 Kandi badesire, mpu: Ngasi yeshi wahuluse mukâge, amuhe acerhe c’o­kumuhulusa. 32 Niehe mmubwizire oku ngasi yeshi wahuluse mukâge, -nta­ desiri omukazi w’ohuhya burhali bwo,- arhumire ahusha; naye owayanke omukazi muhuluse, agonyirep. 33 Kandi mwayumvirhe oku aba mîra babwîzirwe, mpu: lrhondo omanye wankalahira ebîrà, ci okakomezeza Nyakasane endahiro zâwe. 34 Ci niehe mmubwizire nti murhakag’ilahira ciru ehitya: arhali oku izîno ly’amalunga, bu­lya eri ntebe ya Nyamuzinda; 35 arhanali oku igulu, bulya kw’aheba amagulu gâge; arhanali kuli Yeruzalemu, bulya ciri Cishagala ca Mwâmi Mukulu. 36 Orhanalahiriraga oku irhwe lyâwe, bulya nta buhashe ogwêrhe bw’okuhindula luviri luguma lube lwêru erhi lwîru. 37 Oluderho lwinyu lube: «Neci, neci; na­nga, nanga»; n’ehyankalushisa aho, erhi hibî. 38 Mwayumvirhe oku badesire: Isu oku isu n’elino oku lino. 39 Niehe mmu­bwizire nti murhakag’igalulira omuntu amabî gâge; ci omuntu akakushurhira omu irhama liryo, omurhege n’ery’ekulembe. 40 N’owakuhêke lubanja erhi cishûliq câwe cirhuma, omulekere n’olubega. 41 Owakusêze mpu ojirc naye nsima cihumbi, ojire naye bihumbi bibiri. 42 Owakuhûne onamuhe; n’irhondo oma­nye wankayaka owalonz’ikuhôza. 43 Mwayumvirhe oku badesire, mpu: Okazigira omwalungwe wâwe, ona­shombe omushombanyi wâwe. 44 Ci niehe mmubwizire nti muzigire abammu­shomba, musengerere abammulibuza; 45 lyo muba bana ba Sho w’emipingu, obashîsa izûba lyâge oku binja n’ababî, onaniêsa enkuba oku bashinganyanya n’endyâlya. 46 Mâshi! mukazigiraga abamuzigira bônene, luhembo luci mwayi­sh’ihâbwa? Ka ebishungur byôki birhajira ntyo? 47 Na mukakalamusa bene wi­nyu bônene, kurhi mulushînage obwo? Ka abapagani bôki barhajira ntyo? 48 Kuziga mwehe mube bimâna nk’oku Sho w’empingu ali mwimâna.

6

Entûlo n’okurhabâla abakenyi

1 Mumanye murhakag’iyêrekana ebijiro binyu binja embere z’abantu mpu mubonwe, bulya mukajira ntyo, murhakabona luhembo emwa Sho w’empi­ngu. 2 Lero nka okola waha omukenyi akantu, orhabuhaga mushekera, nk’oku endyâlya zijira omu sinagogi n’omu bishagala, mpu lyo abantu bazikuza. Okuli, mmubwîre, bàhâbirwe mîra okuhembo lwâbo. 3 Wehe, nka waha omukenyi, okuboko kwâwe kumosho kurhamanyaga eci okulyo kwajira. 4 Ntyo ehi waha omukenyi hirhamanyîbagwa; na Sho obona ebifulisirwe, akugalulirahyo.

Okushenga

5 Nka mwashenga, murhabâga nka ndyâlya zisîma okushenga bwimanga omu sinagogi n’omu mashanganizo g’enjira, mpu lyo zibonwa n’abantu. Okuli, mmubwîre, bahabirwe mira oluhembo lwâbo. 6 Wehe, nk’okola washenga, oje omu mwâwe, na hano wamayigala olumvi, oshenge Sho omu kahwenyenye, na Sho obwine omu kahwenyenye, akugalulira.

Isala rhwakabwîra Larha (Lk 11, 2-4)

7 Kuziga nka mwashenga, murhaderhaga binji nka bapagani, abamanya mpu okuderha binji kwarhuma bayumvîbwa. 8 Mâshi, murhabashushaga; Sho ayishi ebi mulagirirekwo embere mumuhune. 9 Alagi oku mwakashenga:

Larha, oli omu mpingu,

Izino lyâwe likuzibwe,

10 Obwami bwawe buyishe,

Obulonza bwawe bube en’igulu nk’empingu.

11 Orhuhe ene akalyo kirhu ka ngasi lusiku.

12 Orhukulire emyenda yirhu,

nk’oku nirhu rhuyikulira abarhulireyo.

13 Orhanarhuhiraga omu mashumi,

ci orhulikuze oku Mubi. s

14 Kuziga mukababalira abantu amabî bammujirire, Sho w’empingu naye anammubabalira. 15 N’akaba murbababaliri abantu, naye Sho arha­mmubabalire ebyâha binyu.

Okucîshalisa

16 Nka mwacîshalisa, murhabaga burhe nka ndyâlya, ezicîjira eminyuga ebusu, mpu lyo abantu babona oku bacîshalisize. Okuli mmubwîre, mira bahabagwa olubembo lwâbo. 17 Ci wehe, nka wacîshalisa, ohebe amavurha omu irhwe onashuke obusu bwâwe; 18 olek’ibonwa n’abantu nk’ocîshalisize, ci obonwe na Sho omu bufunda, na Sho odwîrhe abona eby’obufunda, akugalulira.

Omuhako gw’okuli (Lk 12, 33-34)

19 Murhacîbikiragya omuhako en’igulu, emunda engisha n’enundo zaguha­lagula, n’emunda ebishambo birhula enyumpa binazimba. 20 Ci mucibikire amahirhi empingu, emunda engisha n’emundo zirhahalagula, n’aha ebishambo birharhula nyumpa birhanazimba. 21 Bulya aha omuhako gwâwe guli ho n’omurhima gwâwe guba.

lsù kwo kamole k’omubiri (Lk 11, 34-35)

22 Akamole k’omubiri gwâwe, lyo isu lyâwe. Isù lyâwe likaba tiri ligumaguma, omubiri gwâwe gwanaba omu bulangashane. 23 Ci isu lyâwe likaba libi, omubiri gwâwe gwoshi gwanaba omu mwizimya. Akaba akamole kâwe kali mwizimya, mwizimya muci kankaba!

Okucîshoga Nnâmahanga erhi ebirugu (Lk 16. 13; Mt 5, 3-4; 19,21-26)

24 Ntaye wankakolera bâmi babiri: bulya anashomba muguma, azigire owu­ndi; erhi ashimbe muguma, anene owundi. Murhankahashikolera Nyamuzinda n’ebirugu.

Okulangalira Nnâmahanga (Lk 12, 22-31)

25 Co cirhumire mmubwîra: Murharhanyagya oku buzine bwinyu, mpu bici mwalya, n’oku mubiri, mpu bici mwayambala. Ka obuzîne burhalusbiri ebiryo, nisi Erhi omubiri, ka gurhalushiri emyambalo? 26 Rhengi mulole orhunyunyi, oku rhurhamîra rhurhanasârûla, ciru rhurhanahaka; nat Sho w’empingu ye o­rhulîsa. Mâshi! ka murharhulushiri? 27 Ndi muli mwe, ciru ankahangaza, wa­nkahash’iyusûla ikoro liguma oku buli bwâge? 28 Cirhuma murhanya oku myambalo? Lolagi obwaso bw’omu mashwa oku bumera: burbabinga bu- rhanaluka. 29 Mmubwizire oku ciru Salomoni omw’irenge lyâge lyoshi, arhaya­mbalaga nka hyaso higuma muli rhwo. 30 Mâshi! Nnâmahanga akayambika ntyo ehyasi hy’omw’ishwa, ehiriho ene n’irhondo erhi hyakwebirwe omu muli­ro; banyamubula-bwemere, ka arhamujirire okulushire aho! 31 Murharhanya­gya n’okuderha, mpu: «Bici rhwakalya, erhi bici rhwanywa, erhi bici rhwakayambala?» 32 Ebyo byoshi, bapagani babilonza. Kali Sho w’empingu ayishi oku mubuzire ebyo byoshi. 33 Burhanzi mulonze Obwami n’obushinganyanya bwâbò, n’ebyo byoshi mwâyish’ibiyushulirwa.. 34 Kuziga murhakag’iciyirha oku b’irhondo; olusiku lw’irhondo lwacilongeza lwèone. Ngasi lusiku n’amabi galò.

7

Okurhatwa olwa bene (Lk 6, 37-42; Mk 4,24)

1 Murhakazag’itwa oluli omu mwa bene, irhondo bankatwa oluli omu mwi­nyu. 2 Oku mwânatwe oluli omu mwabene, kwo mwâtwirwe oluli omu mwìnyu, n’omulengo mwalengeremwo abandi gwo ninyu mwâlengerwernwo. 3 Ci oja wadôkôlakwo ehyasi hiri omw’isù ly’owinyu, orhanabona enduluma y’omurhi eri omw’isù lyâwe! 4 Erhi bici obwîrira owinyu, erhi: Lemba nkudôkôle ehyasi hikuli omw’isù; n’obwo enduluma y’omurhi ekuli omw’isù? 5 Eyi ndyâlya! orheng’irhenza enduluma y’omurhi ekuli omw’isù, ogal’idôkôla owinyu ehyasi himuli omw’isù.

Okurhashereza ebintu bitagatifu

6 Murhakag’iha orhubwa ebiryo bitagatifu, murhanakag’ikwêba enjuma zi­nyu embere z’engulube, zirek’izilabarha, na hano zimmuhindukira, zimmujanule.

Ensengero zihasha byoshi (Lk 11, 9-13)

7 Muhûne, mwahâbwa; mulonzelonze, mwarhôla; mukomambe, mwayigu­lirwa. 8 Bulya ngasi ohûna, anahâbwe; na ngasi olonza, anarhôle; n’okomamba oku lumvi, anayigulirwe. 9 Ndi muli mwe, omugala erhi ankamuhûna obuntu, ankamuha ibumba? 10 Nisi erhi ankamuhûna enfi, ka ankamuha empiri? 11 Mwe babi, mukamanya ebinja mwakâha abana binyu, minja manganaci Sho ankaha abamubûna!

Ihano lirimwo agandi goshi (Lk 6, 31)

12 Ntyo, ngasi hyoshi mulonza abantu bammujirire, ninyu mubajirirehyo: lyo Irhegeko eryo n’Abalèbi.

Amajira abiri (lk 13, 24)

13 Mugerere omu !uso lufundire, bulyo oluso lugali n’olushanjusire eri njira ehêka ebwa kuheza, na banji bayigeramwo. 14 Ci oluso lufunda n’enjira efundîre yo ehêka ebwa Buzîne, na banyi bayibona.

Abalêbi b’obunywesi (Lk 6, 43,44)

15 Mumanye abalêbi b’obunywesi, abammujaho nka bana-buzi, n’obwo omu murhima gwabo bali biryanyi. 16 Mwabamanyire oku bijiro byâbo. Ka mukola mubwine owahumbûla amalebe oku mishûgi? Nisi erhi enyungu oku murhandagule? 17 Na ntyo, ngasi murhi mwinja guyânakwo amalebe minja, na ngasi murhi mubî guyanakwo amalehe mabî. 18 Omurhi mwinja gurhankayâna· kwo amalehe mabî, n’omurhi mubî gurbankayânakwo malehe minja. 19 Ngasi murhi gurhayanyiri malehe minja, gunatûbwe, gukwêbwe eciko. 20 Nâshub’immubwîra: oku bijiro byâbo mwâbamanyire.

Abaganda b’okuli (Lk 6, 46-49; 13, 26-27)

21 Arhali ngasi ombwîra, mpu: Yagirwa, Yagirwa, ye wâje omu Bwâmi bw’empingu, ci olya ojira oku Larba oli omu mpingu alonza, y’oyo ye wâhike omu Bwâmi bw’empingu. 22 Banji bambwire olwo lusiku: Waliha, Waliha, kali oku lzîno lyâwe rhwakag’iderha ebyânayishe! Oku Izîno lyâwe rhwàkag’ilibi­rhakwo abashetani! oku Izîno lyâwe rhwakag’ijiramwo ebisomerîne binji!» 23 Nani nyish’ibabwîra obwo oku nta lusiku nabamanyire, nti: ntengiho mwe banyankola-maligo. 24 Oyumvirhe ezi nderbo zâni akanazishimba, bayish’imu­shushanya omuntu ocîrhonda, owayûbakaga enyumpa yâge okw’ibuye. 25 E­nkuba yanacinia, enyishi n’empusi byanaciyisha, byacihonda kuli erya nyumpa, erhakulumbaga: bulya yàli eyûbasirwe oku ibuye. 26 Ci ngasi yeshi wakayumva ezi nderbo zâni, abule n’okuzishimba, anashushanywa n’omusirhe wayûbakaga enyumpa yage oku mushenyi. 27 Erhi enkuba ecinia, n’enyishi n’empusi biciyisha, byacîhonda kuli erya nyumpa yacîhongokera. Lero obuhanya bwaja oku bundi!»

Olubaga lwasômerwa n’enyigirizo za Yesu (Lk 7, 1; 4, 32; Mk 1, 22)

28 Byamaciba ntyo! erhi Yezu ayûs’iderha ebyo binwa, orhutu rhw’abantu rhwasômerwa n’enyigîrizo zâge. 29 Bulya akag’ibayigîriza nka ogwêrhe obuha­she, arhanali nk’abigîriza bâbo.

8

III. Enyigirizo z’obwami bw’ empingu

Yezu afumya omushonyo (Mk 1, 40-45; Lk 5, 12-16)

1 Erhi ayandagala oku ntondo, orhutu rhunji rhw’abantu rhwamushimba. 2 N’aho honênè, omushomyo ayisha, amushenga anamubwîra, erhi: «Wa­ liha, okalonza wanamfumya». 3 Yezu alambûla okuboko, amuhumako anamu­ bwîra, erhi: «Nnonzize, fumaga!» Muli ako kanya konênè, olushomyo lwage lwafuma. 4 Yezu anacimubwîra, Erhi: «Omanye orhabwîraga ndi, ci agende, oj’iciyêrekana emwa abadâhwa, onajire oburherekere bwawe, nka kulya Musa arhegesire, lyo buba cerekane c’okufuma kwawe.

Yezu afumya omurhumisi w’omukulu w’abasirika

(Lk 7, 1-/0; Yn 4. 46-53; Lk 13, 28-29)

5 Lero erhi acija omu Kafarnaumu, omukulu w’abasirika amujaho mpu amusengere. 6 anaciderha, erhi: «Nyamwagirwa, mwambali wâni agwishire omu mwâmi, ahozire ebirumbu. anadwîrhe alumwa bwenêne». 7 Naye Yezu amubwîra, erhi: «Nyiruka, namufumya». 8 Olya murhambo w’abasirika amu­ shuza, erhi: «Mâshi Nyamwagirwa, ntakwanini oje omu mwâni, ci oderhe ci­ mwa ciguma conene, na mwambali wâni afuma. 9 Bulya nani, ciru okambona, kurhegekwa ntegekwa, erhi nanjira nani abasirika ntegeka obwo. Nambwîrc oyu, nti «genda», anagende. Nkabwîra owundi, nti «yisha», anayishe. Na nka­ bwîra mwambali wani, nti «jira hirebe». anahijire». 10 Erhi Yezu ayumva ntyo, asômerwa, abwîra abàli bamukulikire, erhi: «Mmubwîre okuli, ntasag’ibona o­ bwemere bungana aha omu Israheli. 11 Muyumve mmubwîre: banji bayish’i­ rhenga ebushoshôkero bw’izûba n’emunda lizikira, badahale haguma n’A­ brahamu n’Izaki na Yakobo omu Bwâmi bw’empingu. 12 Abana bw’Obwâmi bôhe bayish’ikabulirwa omu ndunduli y’omwizimya, mwo bahogerere n’okukenyeza amino». 13 Okubundi anacibwîra olya mukulu w’abasirika, erhi: «Gendaga! Bibe nka oku wayemîre!» Muli ako kanya konênè, omwambali anacifuma.

Yezu afumya nnazala wa Petro (Mk 1,29-31; Lk 4,38-39)

14 Erhi Yezu ahika aha mwa Petro, ashimâna nnazâla agwishîre, erhi alwâla ‘ ishushira. 15 Amuhuma oku kuboko, n’ishushira lyamulîka. Anacizûka, abako­ lera.

Bantu banji bacizwa na Yezu (Mk 1, 32-34; Lk 4, 40-41)

16 Ehi biba bijingo, bamulêrhera bantu banji bagwerhwe n’abazimu; alibi­ rha oku bazimu n’oluderho lwâge, n’abàli balwâla abafumya boshi boshi. 17 Na ntyo akanwa k’omulêbi Izaya kayunjula, bulya àli erhi adesire, mpu: Ayansire obuzamba bwirhu anabarhula endwâla zirhu.

Ebi owalonz’ishimba Yezu arhegesirwe okujira (Lk 9, 57-60)

 18 Lero ehi abona orhutu rhunji rhw’abantu eburhambi bwâge, Yezu aderha mpu bayikire enyanjau. 19 Mwigîriza muguma amujaho, amubwîra, erhi: Wa­ liha, nakushimba aha wankaja hoshi». 20 Yezu anacimushuza, erhi: «Banyambwe bajira obulumba, n’orhunyunyi rhw’omu malunga rhujira enyôgo; Mwene-omuntu yehe arhajira aha ankaheba irhwe». 21 Owundi w’omu baganda bâge amubwîra, erhi: «Waliha, ondike ngend’ibisha larha», 22 Naye Yezu amushuza, Erhi: «Nshimba, oleke abafu babishe emifu yâbo».

Yezu arhûza omulaba (Mk 4, 35-41; Lk 8, 22-25).

23 Erhi acìja omu bwârho, abaganda bâge bamukulikira. 24 Ho n’aho omula­ ba gwanacìzûka omu myanja, kuhika obwârho bwalonz’ilohama. Yehe erhi ali îro. 25 Lero abaganda bâge bamujaho, bamutula banamubwîra, erhi: «Yagi­ rwa, kufa kuno, orhucize! » 26 Naye ababwîra, erhi: «Bici muyôbohire, babula­ buyemere?» Erhi acizûka, akalihira empûsi n’enyanja, n’omurhûla gwaba, 27 Obwo abantu basômerwa, banakaderha, mpu: «Lero ye ndi oyu! Ci yêhe e­mpûsi n’enyanja bidwîrhe byamuyemêra!»

Yezu alikûza bantu babiri b’e Jerazeni (Mk 5, 1-20; Lk 8, 26-39)

28 Erhi aciyikira omu cìhugo e’ Abajerazeni, bantu babiri bagwêrhwe n’aba­ shetani barhenga omu nshinda, balibirhira emunda ali. Abo bantu erhi hasi­ rahire, kuhika nta muntu wankacigezire muli eyo njira. 29 Banacirhondêra hayâma banaderha, Erhi: «Bici rhufanwa nâwe, Mwcne-Nyamuzinda? Ka wa­ gezire amango mpu oyish’irhulibuza?» 30 Aha burhambi hàli obuso bunene bw’engulube, erhi ziyabusire. 31 Lero balya bashetani bamuhûna, banaderha, erhi: «Okarhulibirhakwo, orhurhume muli bula buso bw’engulube». 32 Anacibabwîra, erhi: «Gendagi». Bagenda, banacija muli zirya ngulube. Lero zanacitula ecimologo, obuso bwoshi bwahona oku manga, bwagend’iciloha omu nyanja, bwafìra omu mîshi. 33 Abangere bôhe bacikulira omulindi, bayâkira eka; n’erhi bahika omu lugo, baderha ngasi kwoshi babwîne, n’oku balya bàli bagwêrhwe n’abashetani balibuzibagwa. 34 Erhi bayumva ntyo, abantu boshi ba cirya cìshagala baja emunda Yezu ali; erhi bamubona, bamubwîra mpu abarhenger’eka.

9

Yezu afumya omuntu ohozire enungo (Mk 2, 1-12; Lk 5, 17-26)

1 Acijira omu bwârho, ayikirira omu cishagala câgev. 2 Ho n’aho, bamule­rhera omuntu ohozire enungo, erhi bamugwishizize oku ncingo. Naye Yezu erhi abona obwêmere bwâbo, abwîra nyakuhola enungo, erhi: «Olangalire, mwana wâni, wamakulirwa ebyâhaw». 3 Lero baguma omu bashamuka b’ihano banacikengera, mpu: «Oyu amajacira Nyamuzinda». 4 Naye Yezu erhi acibona enkengero zâbo, aderha, erhi: «Bici mudwîrhe mwakengêrera amabî omu mi­rhima yinyu? 5 Kuci kulembu kulusha, okuderha: ebyâha byâwe byamakukûli­rwa, erhi okuderha: yimuka, olambagire? 6 Lero lyo mumanya oku Mwene-omuntu agwêrhe obuhashe bw’okukûla ebyâha en’igulu, -anacibwîra olya ohozire enungo, erhi- yimuka, oyanke encingo yâwe, oshubir’eka». 7 Anaciyimuka, aja emwâbo. 8 Erhi abantu babona ntyo bayôboha, banarho­ndêra baha Nnâmahanga obukuze, owahire abantu obuhashe bungana aho.

Yezu ahamagala Mateyo (Mk 2, 13-14; Lk 5, 27-28)

9 Erhi Yezu acirhenga eyo, mpu agera, abona omuntu, izîno lyâge Mateyo, erhi abwârhire ekagombe, adwîrhe ahongêsa. Anacimubwîra, erhi: «Nshimba!». Anaciyimuka, amushimba.

Yezu alya haguma n’abanya-byâha (Mk 2, 15-17; Lk 5, 29-32)

10 Byanaciba ntyo! Erhi badwîrhe balya emwa Mateyo, abahôza n’aba­nya-byâha bayisha, banacirhondêra okulya baguma na Yezu n’abaganda bâge. 11 Erhi Abafarizeyi bacibona okwo, babwîra abaganda bâge, erhi: «Cirhuma Nnâhamwinyu akâlya n’abahôza n’abanya-byâha?» 12 Lero erhi Yezu aciyu­mva, ashuza, erhi: «Omufumu arhali wa bagumaguma, ci wa balwâla. 13 Muge­nd’icidôsa eci cinwa: Lukogo nonza, ci arhali mpongano. Ntal’ihamagala abêru-kwêru, ci abanyâha».

Baja kadali oku kucîshalisa (Mk 2, 18-22; Lk 5, 33-39)

14 Lero abaganda ba Yowane banacimujaho, bamubwîra, mpu: «Cirhuma rhweki n’Abafarizeyi rhucîshalisa, abaganda bâwe bôhe nanga?» 15 Yezu anacibashuza, erhi: «Ka abira b’omubya-mulume banalake, baciri n’omu­hya-mulume? Ensiku zacibabikira, hano omuhya-mulume abarhengamwox; muli ago mango bâcishalise. 16 Ntaye ohangira eciremo cihyahya oku bwinku­nje; bulya canasharhula bulya bwinkunje, n’obubere bwanayushûka. 17 Kandi ntaye obîka amavu mahyahya omu byengero bya mîra; bulya ebyo byengero byanabasha, n’amavu ganabulajika, obule amavu n’ebyengero. Ci amavu ma­hyahya banagabike omu byengero bihyahya, bibêre bwinja oku binali bibiri».

Yezu afumya omukazi walwâla omududu anafûla mwâli wa murhwâli muguma (Mk 5, 21-43; Lk 8, 40-56)

18 Erhi akaz’ibabwîra ntyo, murhwali muguma amujaho, akamuharâmya anamubwîra, erhi: «Mwâli wâni amafa; ci oyishe, omuhumekwo, lyo alama». 19 Yezu ayimuka, amushimba bo n’abaganda bâge. 20 Aho, omukazi walwalaga omududu kurhenga myâka ikumi n’ibiri, amuyisha nyuma, ahuma oku cikwi c’omwambalo gwâge. 21 Akag’ikengêra omu murhima, erhi: «Nkabuma oku mwambalo gwage gwonene, nafuma». 22 Erhi Yezu acibindamuka n’erhi amu­bona, amubwîra, erhi: «Olangalire, mwana wâni, bwêmere bwâwe bukucizi­ze». N’oyo mukazi anacifuma muli ako kanya. 23 Erhi Yezu ahika aha mw’olya murhwâli, n’erhi abona abazihi b’orhurhera n’abantu badwirhe bajira olubi, ababwîra, erhi: 24 «Rhengi, omwana arhafiri, ci ali îro». Nabo burnushekera. 25 Erhi balya bantu baba bamahulusibwa, aja omu nyumpa, amugwârha okubo­ko, n’olya munyere anacizûka. 26 Ogwo mwanzi gwanacilumira muli eco cihugo coshi.

Yezu afumya mihûrha ibiri (Mk 20, 29-34)

27 Erhi Yezu acirhenga abo, mihûrha ibiri yamushimba, yayissa yahamagala yanaderha Erhi: «Mwene Daudi mâshi orhubêre obwonjo!» 28 Lero erhi ahika omu nyumpa, erya mihûra yamujaho. Anacibabwîra, erhi: «Ka muyemire oku nankahash’immujirira ntyo?» Nabo banacimushuza, erhi: «Neci, Muhanyi!» 29 Abo anacibabuma oku masù, anababwîra Erhi: «Bibe nka oku mwàyemîre». 30 N’amasù gabo ganacihurhiìka. Yezu abakomereza anababwîra, erhi: «Mumanye, murhabwîraga ndi!» 31 Ci bôhe erhi bagenda, balumîza irenge lyâge muli eco cihugo coshi.

Yezu afumya akaduma kalimwo shetani (Mk 12, 22-24; Lk 11, 14-15)

32 Oku bahuluka, ntya, bamulerhera akaduma kalimwo shetani. 33 Erhi aba amalibirha kuli oyo shetani, kalya kaduma kashambâla. Abantu boshi basôme­rwa, banakaz’iderha, mpu: «Oku kurhasag’ibonekana muno Israheli!». 34 Ci Abafarizeyi bakaz’iderha, mpu: «Obwo bubashe bw’okulibirha oku bashetani, Murhambo w’abashetani omubâbwo».

Olukogo lwa Yezu oku bantu

35 Yezu akag’ija agera omu ngo n’omu bishagala byoshi, erhi aja ayigîriza omu sinagogi, erhi anaja aderha Emyanzi y’Akalembe k’Obwâmi, na ngasi buzamba n’oburhe n’obuhorho, aja abufumya. 36 Lero erhi abona orhutu rhw’abantu, obwonjo bwamugwârha, bulya bali bahugalire banashiramire nka buso burhagwêrhi mungere. 37 Anacibwîra abaganda bâge, erhi: «Emyaka y’okusârûlwa eri minji, ci abakozi banyiha. 38 Hunagi Nn’emyaka, arhume abakozi omu myâka yâge».

10

Amazîno g’Entumwa ikumi n’ibiri

(Mk 3, 13-19; Lk 6, 12-16; 9, 4-5; 10, 5-12)

1 Lero erhi acib’amahamagala balya baganda bâge ikumi na babiri, abaha obuhashe bw’okuhulusa abazimu babî n’okufumya ngasi ndwâla na ngasi buzamba. 2 Alaga amazîno g’entumwa oku ziri ikumi n’ibiri: Ow’obu­rhanzi ye Simoni oderhwa Petro n’omulumuna Andreya; Yakobo mwene Zebedeyo, n’omulumuna Yowane; 3 Filipo na Bartolomeyo; Toma na Mateyo omuhôza; Yakobo mwene Alfeyo na Tadeyo; 4 Simoni Sha-bushiru na Yuda w’e Keriyoti, owamulenganyagya.

Obugo bw’Entumwa

5 Yezu anacirhuma abo ikumi na babiri, erhi amakaz’ibakomêreza, anababwîra, erhi: «Murhageraga omu njira y’abapagani, murhanajaga omu bishagala by’ Abasamariya. 6 Muje emunda ebibuzi byahezire b’Israheli biri erhikwo. 7 Omu njira, muje mwayakûza mwanaderha oku Obwâmi bw’empingu buli hofi. 8 Mufumye abalwâla, mufûle abafire, mucize ab’olushomyo, mulibirhekwo bashetani. Mwahâbirwe busha, ninyu muhâne busha. 9 Murhacîhirhizagya masholo erhi magerha, murhanahêkaga igerha ciru n’eriguma omu luhago lwinyu. 10 Murhahagarhiraga nshoho y’e­njira, murhanayambalaga bishûli bibiri; murhayambalaga nkwerho, murhanafumbarhaga karhi: bulya omukozi akwânîne okuhâbwa eci alya. 11 Omu ngasi cishagala erhi omu lugo mwânaje, mudôse ndi wankabêrwaho, munahande aho kuhika mugende. 12 Mukola mwaja omu nyumpa, muyilamuse ntya: «Omurhûla muli eyi nyumpa». 13 Akaba egukwânîne, omurhûla gwinyu gwanayijamwo, n’akaba erhagukwânîni, gwanamugalukira. 14 Na ngasi yeshi walahire okummuyigulira, erhi owalahire okuyumva enderho zinyu, muhuluke muli eyo nyumpa, erhi muli eco cishagla, mugukumule akatulo kali oku magu­lu ginyu. 15 Mmubwîre okuli: olusiku lw’olubanja, ecihugo c’e Sodoma n’ec’e Gomora byabêrwe obwonjo kulusha eco cishagala. 16 Mubwine oku mmu­rhumire nka bana-buzi omu karhî ka bacihazi. Mube birhonzi nka njoka na bi­rhohye nka ngûkù.

Entumwa zayish’ishombwa (Mk 13,9-13; Lk 12,11-12. 21-33)

17 Mumanye abantu: bâmmuhâne omu lubanja, bânammushurhire omu sinagogi zâbo. 18 Mwâhêkwe embere z’abarhambo n’embere z’abâmi erhi Nie ntuma, lyo mûmanyisa embere zâbo n’embere z’abapagani. 19 Amango baâmmuhâne, murhacîdôsagya kurhi erhi bici mwaderha: muli ako kasanzi, mwâhâbwe ebi mwaderha. 20 Arhali mwe mwâderhe, ci Omûka gwa Shoy gwo gwâderhe muli mwe. 21 Omuntu ânahâne omulumuna mpu bamuyirhe, n’omu-lume ânahâne omugala; abana bâhâne ababusi bâbo banabayirhe. 22 Mwâshombwe na boshi, erhi Izîno lyâni lirhuma; ci owacikanyekanye kuhika buzinda ye wayish’icunguka. 23 Bakammulibuza muli cishagala ciguma, muyâkire omu cindi. Mmubwîre okuli, murhahinduke ebishagala by’Israheli Mwene-omuntu arhayisha. 24 Owayîga arhalusha omuyigîriza, n’omushizi arhalusha nnâha­mwâbo. 25 Owayîga akaba nk’omuyigîriza n’omushizi akaba nka nnâhamwâbo, banasima. Erhi bayirika Nnakà Belzebubi, kurhi bâyirike abambali.

Okuyigîriza n’obwalagale, buzira bwôba (Lk 12,2-7; 8,17; Mk 4,22)

26 Murhayôbohaga! Nta ihwe lirhakarhulika, na nta bifulisirwe birhakama­nyibwa. 27 Ebi ndwîrhe nammubwîra omu mwizimya, mubiderhere omu bula­ngashane; n’ebi mudwîrhe mwayumva n’amarhwiri, mubiderhere oku kanshonsho k’enyumpa. 28 Murhayôbohaga abayirha omubiri barhankanahash’iyirha omûka; ci muyôbohe olya wankahash’iyirha n’okukweba omûka n’omubiri omu cîna c’omuliro. 29 Ka bitora bibiri birhagulwa obujuma? Muli byo, ntâco cankafa na Sho arhamanyiri! 30 Ninyu mwe! ciru emviri z’irhwe linyu zoshi ziri nganje! 31 Kuziga murhayôbohaga bici; ecitwiro cinyu cilushire eca bitora binji. 32 Ngasi wankuze embere z’abantu, nani nâmukuze embere za Larha oli omu mpingu. 33 Ci owandahire embere z’abantu, nani nâmulahire embere za Larha oli omu mpingu.

Yezu arhal’ilêrha murhûla en’igulu (Lk 12, 51-53)

34 Murhamanyaga mpu murhûla nal’ilêrha en’igulu; ntal’ilêrha murhûla, ci ngorho. 35 Bulya nal’irhenza ornuntu kul’ishe, n’omunyere kuli nnina, n’omu­hya kuli nnazâla: 36 Abashombanyi b’omuntu bayish’iba bana b’omu lugo.

Owalonz’ishimba Yezu, abarhule omusalaha (Lk 14, 26-27; 9, 23-24; Mk 8, 34-35)

37 Ozigira ishe erhi nnina kundusha, arhankwânîni. Ozigira omugala erhi o­mwâli kundusha, arhankwânînini. 38 Orhabarhwiri omusalaba gwâge, akanshi­mba, arhankwânîni. 39 Olongereza obuzîne bwâge, abuheza: ci owalonza obu­zîne bwâge erhi Nie ntuma, abushimâna.

Ebinwa bizinda by’enyigirizo za Yezu oku Ntumwa zage

(Mk 9,37. 41; Lk 9,48; 10,16; Yn 12, 44-45; 13, 20)

40 Owammuyigulire, erhi Nie ayigulîre, n’owanyigulire, erhi owantumaga ye ayigulîre. 41 Owayigulire omulêbi, erhi izîno lyâge ly’omulêbi lirhuma, ayish’ihâbwa oluhembo lw’omulêbi; n’owayigulire omushinganyanyaz, erhi bushinganyanya bwâge burhuma, ayish’ihâbwa oluhembo lw’omushinganyanya. 42 Ngasi wanahe muguma muli aba baganda bani birhohye akahe k’amîshi g’emboho, erhi izîno lyâge lya muganda lirhuma, mmubwire okuli, arhakayimwa oluhembo lwâge».

11

IV. Ihwe ly’ obwâmi bw’empingu

1 Byanaciba ntyo! Erhi Yezu aba amayigîriza entumwa zage ikumi n’ibi­ri, anaciyimuka mpu agend’iyigîriza anahanûle omu bishagala by’A­bayahudi.

Idôso lya Yowane Mubatiza n’obuhamiriza bwa Yezu kuli ye (Lk 7, 18-28)

2 Lero Yowane, erhi ali omu mugozi n’erhi ayumvirhe emikolo ya Kristu. Anacirhuma babiri omu baganda bâge mpu bagend’imudôsa, mpu: 3 «Ka we o­lya wâyishe, erhi rhulinde owundi?» 4 Yezu abashuza, erhi: «Mugend’ibwîra Yowane ebi mwàbwîne n’ebi mwàyumvîrhe: 5 Emihurha edwîrhe yabona, abahozire amagulu badwîrhe bagenda, abashomyo badwîrhe bafuma, n’ebihuli bidwîrhe byayumva, abafire badwîrhe bafûka n’abakenyi badwîrhe babwirwa Emyanzi y’Akalembe. 6 Iragi lyage orhasârhiri erhi Nie ntuma!» 7 Lero erhi baciba bamagenda, Yezu arhondera abwîra abantu ebya Yowane, erhi: «Bici mwàli mujir’ilola omu irungu? Ka lusheke lwahuliganyibwa n’empûsi? 8 Bici mwàli mujir’ilola? Ka muntu oyambirhe emyambalo y’obugale? Ci abaya­mbala emyambalo y’obugale omu nyumpa y’ebwâmi baba. 9 Ci bici mwàli mujir’ilola? Ka mulêbi? Neci ntyo; ci kulusha omulêbi. 10 Oyo ye kuyandikiîrwe: Lola, narhuma entumwa yâni embere zâwe, nti ekurheganyize enjira. 11 Okuli mmubwîre, omu babusirwe n’omukazi boshi, ntâye wabonekîne mu­kulu kulusha Yowane Mubatiza; ci kwône oli munyi kulusha abâbo omu Bwâmi bw’empingu ayish’imulusha obukulu. 12 Kurhenga Yowane Mubatiza kuhika buno, misi egaba Obwâmi bw’empingu, na baciri-misi bo babulya. 13 Abalêbi boshi n’Amarhegeko, balêbire kuhika Yowane. 14 N’akaba mwalo­nza okunyumva, yenênè ye Eliya wâyish’iyisha. 15 Ogwêrhe amahwiri g’okuyu­mva, ayumve!

Olubanja lw’abantu b’ensiku za Yezu (Lk 7, 31-35)

16 Ndi nankagererakwo eri iburha’? Lishushîne n’abana babwarhire oku ira­ngo, bahamagala abâbo banababwîra, mpu: 17 «Rushuba rhwamuzihira aka­rhera, murhànasamire; rhwàbanzire endûlù, murhanabîre burhe!» 18 Yowane anaciyisha, arhalyaga arhananywaga; baderha. mpu: «Alimwo shetani.» 19 Mwene-omuntu àyisha, erhi àlya ànanywa; baderha, mpu: «Lolagi omuli mukulu n’omulalwe, mwîra w’ebishungu n’ow’abanya-byâha!» Ci kwônene obushinganya bw’Obwirhonzi bwa Nyamuzinda bwamanyîbwe oku bijiro byâbo».

Obuhanya bw’ebishagala by’entambi z’enyanja (Lk 10, 13-15)

20 Lero arhondêra akalihira ebishagala ajiziremwo ebisômerine binji, erhi kurhacîyunjuza kurhuma: 21 «Yajowe yaga weki Korozayini we! Yajowe yaga weki Betisayida we! Bulya ebisômerîne byoshi byajirîrwe ekarhî kinyu, bicijiriragwa muli Tiri na Sidoni, bankacîyunjuzize kurhenga mîra, bacibabaze banacihebe oluvu oku irhwe. 22 Co cirhumire, mmubwîzire oku olusiku lw’olubanja Tiri na Sidoni bayish’ibabalirwa kumulusha. 23 Nawe Kafarnaumu, ka omanyire mpu waliha kuhika oku nkuba? Wayish’ibungululwa kuhika omu kuzimu. Bulya ebisômerîne byajirîrwe omu bizimbêro byâwe, bicijiriragwa muli Sodomo, rhinga ho aciba kuhika ene. 24 Co cirhumire nammubwîra oku olusiku lw’olubanja ecihugo ca Sodomo cayish’ibabalirwa kulusha».

Emyanzi y’ Akalembe yamanyibwe n’abirhohye. Nyamuzinda-Ishe n’Omugala (Lk 10, 21-22)

25 Mw’ago mango, Yezu erhi acishuza, aderha, erhi: «Larha, Mwâmi w’empingu n’igulu, namakukuza, bulya ebyo wàbifulisire ab’obukengêre bunji n’abirhonzi, cia abirhohye wàbafululirabyo. 26 Neci, Larha, bulya kwo walonzize ntyo. 27 Nahirwe byoshi na Larha, na ntâye omanya Omugala arhanali lshe, na ntâye wankamanya Nyamuzinda-Ishe arhanali Mugala, erhi oyu Omugala alo­nzize okumufululiraye.

Yezu Mwâmi mwinja na mutûdu

28 Yishagi emwâni mweshi, mwe mudwîrhe rnwababala munazidohîrwe, nani nammurhûliriza. 29 Barhuli omuzigo gwâni, munanyigîrekwo, bulya ndi mutûdu na mwirhohye w’omurhima na mwâyish’ibona irhamûko ly’obuzîne bwinyu. 30 Omushigo gwâni guli mutûdu n’omuzigo gwâni guli mulembu».

12

Entumwa zatwa emuhuli y’engano (Mk 2, 23-28; Lk 6,1-5)

1 Ago mango, lwàli luzirab, Yezu anacij’agera emuhaliro gw’amashwa. Lero erhi abaganda bâge bacishalika, barhondêra batwa emuhuli y’e­ngano banalya. 2 Abafarizeyi nabo erhi bacibona okwo, bamubwîra, erhi: «Lola, bambali bâwe badwîrhe bajira okuhanzîbwe olusiku luzira!» 3 Naye anacibabwîra, erhi: «Ka murhasag’isoma kurhi Daudi ajiraga erhi amashalika bo n’abàli bo naye? 4 Oku ajaga omu ka-Nyamuzinda n’oku alyaga obuntuc bw’enterekêro, bo n’abàli boshi, n’obwo barhàli bayemêrîrwe okubulya, ci abadâhwa bône’! 5 Erhi ka ciru murhasag’isoma omu marhegeko, oku o­lw’oluzira, abadâhwa banavune oluzira omu ka-Nyamuzinda, barhanajire câha? 6 Yumvi mmubwîre: bano hali olushire aka-Nyamuzinda. 7 Mucima­nyaga eci cinwa: «bwonjo nnonza, ci ntulonza mpongano«, murhankayisire abêru-kwêru. 8 Kali Mwene-omuntu ye nna-oluzira.

Yezu afumya omuntu ohozire okuboko (Mk 3, 1-6; Lk 6, 6-11)

9 Lero Erhi acirhenga aho, aja omu sinagogi yabo. 10 Mwàli omuntu ohozire okuboko; lero bamudôsa, mpu: «Ka kuyemêrîrwe okufumya omu sabato?» Bamudôsagya ntyo mpu lyo babona igwarhiro ly’okumushobeka. 11 Lero anacibabwîra, erhi: «Ndi muli mwe wankab’agwêrhe cibuzi ciguma cône, erhi cankakulumba elushayo olwa-sabato, arhankagend’icishâyûla? 12 Ka omuntu arhalushiri ecibuzi? ahoo! Kuziga kuyêmerîrwe okujira aminja omu sabato». 13 Lero anacibwîra olya muntu, erhi: “Lambula okuboko». Anacikulambûla, kwanacishubiramwo obugumaguma, kwaba nka okwâbo. 14 Erhi Abafarizeyi bacigenda, bàmujira omu ihano, mpu bamuyirhe.

Yezu ye «Murhumisi wa Nnâmahanga»

15 Erhi Yezu acimanya, arhenga aho, na bantu banji bamushimba, anabafu­mya boshi. 16 Ci anacibakomêreza mpu barhamuyâlagazagya. 17 Mpu lyo aka­nwa k’omulêbi Izaya kayunjula, owadesire: 18 Oyu ye Murhumisid wâni, ye nàcîshozire, Muzigirwa wâni, ye ncîshingiramwo. Namuhebamwo Omûka gwâni, ye wayish’imanyisa olubaga amarhegeko. 19 Arhakaja kadali, arhakabanda kahababo, barhanakayumva izù lyâge oku irango. 20 Arhakahumanula olu­sheke luvunisire, arhakazimya ecirere cidwîrhe catumbûka, kuhika obuyemêre buhime. 21 Olubaga lwâyish’ilangalira omu izîno lyage.

Yezu na Belzebubi (Lk 11, 14-15; Mk 3, 23-30)

22 Obwo banacimulerhera omuntu olimwo shetani, muhûrha na kaduma; anacimufumya, kuhika aderha anabona. 23 Abantu boshi banacisômerwa, banakaz’iderha, mpu: «Ka arhali ye mwene Daudi oyu?» 24 Ci erhi Abafarizeyi bayumva, baderha, mpu; «Nta wundi adwîrhe ahulusamwo abashetani orhali Belzebubi, omurhambo w’abashetani.» 25 Yezu erhi acimanya enkengêro zâbo, ababwîra, erhi: «Ngasi bwâmi buciberamwo, kukulumba bukulumba; na nta ci­ shagala erhi nyumpa ecibeziremwo eyimanga. 26 Akaba Shetani alibirhakwo Shetani, acibeziremwo yenene: kurhi obwâmi bwâge bwaciyimanga? 27 Akaba­ga Belzebubi ye nkûlamwo bashetani, abana binyu ndi babakûlamwo bo? Lero bo bayish’iba batwi b’olubanja lwinyu. 28 N’akaba oku buzibu bwa Nyamuzi­nda nkûla abashetani, kuziga Obwâmi bwa Nyamuzinda bwayishire eno mwi­nyu. 29 Kurhi omuntu ankaja omu nyumpa y’omulume ogwêrhe emisi anamu­ nyage, nka arharhenzir’ishwêka oyo mulume w’emisi? Na buzinda anayi­sh’imunyaga. 30 Oyu rhurhali rhwe naye, erhi mushombanyi, n’orharhôla hagu­ma nâni, erhi kushandâza ashandâza. 31 Co cirhumire mmubwîra oku ngasi câha na ngasi cijaci abantu bâbalalirwe kuli co; ci ecijacirwa Mûka ci­rhakababalirwa. 32 Na ngasi wâjacire Mwene-omuntu, ayish’ibabalirwa; ci owâjacire Mûka arhakababalirwa en’igulu na ciru enyuma omu gandi mangoe.

Enderho z’omuntu ziyêrekana omurhima gwage (Mk 7, 16-20; Lk 6, 43-45)

33 Omurhi mwinja n’irehe lyâgo; omurhi mubi n’irehe lyâgo. Bulya omurhi gumanyikana oku irehe lyâgo. 34 Ewâni, eri iburha lya cibugusha, ka mwa­nkahash’iderha aminja n’obwo muli babî? Kali omuntu arhaderha ecirhamuli omuf murhima! 35 Omuntu nkana omu mbîko nyinja akûla aminja, n’omuntu mubî omu mbîko mbî akûla amabî. 36 Ci mmubwîzire oku olusiku lw’Olubanja, abantu bâdôsibwe enderho za busha zoshi badesire. 37 Bulya (omu lubanja) nderho zi­nyu zâmmuyêze na nderho zinyu zâmmuyâze».

Ecimanyîso ca Yona (Lk 11, 29-32; Mk 8, 11-12; Mt 16, 1-4)

38 Lero bagurna omu bashamuka b’ihano n’omu Bafarizeyi bamubwîra, mpu: «Mwigîriza, rhwalonza orhuyêreke ecimanyîso». 39 Naye abashuza anababwîra, erhi: «lburha libi n’ely’endyâlya! Lidwîrhe lyalonza ecimanyîso, lirhanabone ecimanyîso cirhali c’omulêbi Yona. 40 Nka kulya Yona ajiraga miregerege isharhu na madufu asharhu omu nda y’enfi, ntyo Mwene-omuntu ayish’ijira miregerege isharhu na madufu asharhu omu nshinda. 41 Abantu b’e Ninive bayish’ija omu lubanja n’er’iburha, banaliyagirize, bulya bacîyunjuzize erhi Yona abayigîriza, na olushire Yona, y’ono oli hano! 42 Omwâmikazi w’e Saba ayish’ija lubanja n’ogu mulala, agubonese nshonyi, bulya arhenzire e­mwage kuli mpu agend’iyumva obushinganyanya bwa Salomoni, n’olushire Salomoni, y’ono oli hano!

Obuminya bw’omuzimu mubi w’enshubirizi (Lk 11, 24-26)

43 Nka omuzimu mubi arhenga omu muntu, anaje ageragera ahantu hayu­mire, aje alonza aha arhamukira, ahabule. 44 Anaderha obwo, erhi: «Naci­shubirira omu nyumpa yâni, omu narhengaga». N’erhi aciyisha, anashimâna murhali ndi, ehyajirwc enabambirwe bwinja. 45 Anagenda obwo, arhôle bandi bazimu nda babi kumulusba; n’erhi bayijamwo, banacilambuliremwo; n’obwo­rhere bw’oyo muntu bwanaba bubi kulusba obw’oburhanzi. Kwo lyâbe ntyo er’iburha lirhajira Iugero omu bubi».

Ababusi na bene wabo Yezu (Mk 3.31-35; Lk 8,19 -20)

46 Oku arhajiyus’abwîra abantu, nnina na bene wâbo erhi bakola bayima­nzire embuga, balonza okumuganîza. 47 Lero muntu muguma anacimubwîra, e­rhii: «Nyoko na bene winyu bayimanzire embuga, badwîrhe bakulonza». 48 Obwo naye anacishuza owamubwîraga, erhi: «Nyâma ye ndi na bene wirhu bo bahi? » 49 Anacilambûla okuboko eluhande abaganda bâge bàli, aderha erhi: «Lola nyâma na bene wirhu. 50 Bulya ngasi yeshi ojira oku Larha oli omu mpingu alonza, ye mwene wirhu, ye na mwâli wirhu, ye na nyâma».

13

Olwo lusiku, Yezu ahuluka omu nyumpa, agend’itamala eburhambi bw’enyanja. 2 N’orhutu rhw’abantu rhwacilundalunda eburhambi bwâge, kuhika ashonera omu bwârho, atamalamwo, na hirya hirundo hy’abantu hyayimanga oku mushenga gw’enyanja. 3 Anacibabwîra binji omu migani.

Omugani gw’owajag’imira emburho (Mk 4, 3-9; Lk 8, 5-8)

4 Aderha, erhi: «Hàli muntu muguma wajag’imîra emburho. Erhi aba akola adwîrhe amîra, mburbo nguma zarhogera eburhambi bw’enjira; orhunyunyi rhwayisha, rhwacîlîrazo. 5 Ezindi zarhogera omu mabuye, zirhashimanagamwo budaka bunji; zanacimera dubaduba, bulya obudaka burhâli bulî. 6 Erh’izûba licibasha, zalaba, lero zaciyumira, bulya nta mizi zagwêrhe. 7 Ezindi zarhogera omu mishûgi, ci erhi emishûgi ecimera haguma nazo, yazihuhya. 8 Ezindi nazo zarhogera omu budaka bwinja, zaleheka, nguma igana, eyindi makumi gali ndarbu, eyindi makumi asharhu. 9 Ogwêrhe amarhwiri g’okuyumva, ayu­mve!».

Ecirhuma Yezu ayigîriza omu migani (Mk 4, 10-12. 15; Lk 8, 9-10, 18)

10 Lero abaganda bâge bamushegeraho, bamubwîra, mpu: «Cirhuma obayi­gîriza omu migani?» 11 Abashuza anababwîra, erhi: «Mwehe mwahîrwe okumanya amahwe gw’Obwâmi bw’empingu, ci aba bôhe barhakuhâbagwa. 12 Bulya ogwêrhe, ahâbwa, ayish’icibêra mugale; ci orhagwêrhi, n’ehinyi agwêrhe, bamunyagahyo. 13 Co cirhuma ababwîra omu migani, bulya oku babona barhanabona, oku bayumva barhanayumva, ciru barhanatwa ihuzihuzi. 14 Lero obulêbi bw’Izaya bwanayunjula kuli bo, owaderhaga, erhi: Mwakaz’iyumvi­rhiza n’amarhwiri ginyu, murhanayumve; mwakaz’ilolêreza n’amasù ginyu, murhanabone. 15 Omurhima gw’olu lubaga gwahinzire: bafunisire amarhwiri , banaziby’amasù gabo, mpu lyo barhayumve n’amarhwiri gabo, mpu lyo barhacîrhegereze omu murhima, mpu lyo barhahinduke binja, mpu Iyo ntanabafumye. 16 Mwehe, amasù ginyu gôki g’iragi, bulya gadwîrhe gabona; n’amarhwiri ginyu, bulya gadwîrhe gayumva. 17 Okuli, mmubwire, balêbi banji n’abanya-bushinganya banji balonzize okubona ebi mudwîrhe mwabona, ba­rhanacibibonaga, n’okuyumva ebi mudwîrhe mwayumva, barhanacibiyumvagya!

Amahugûlo g’omugani gwa nyakumîra emburho (Mk 4, 13-20; Lk 8, 11-15)

18 «Yumvagyi mwehe omugani gwa nyakumîra emburho. 19 Ngasi yeshi oyumva oluderho lw’Obwâmi arhanalwirhegerizi, Omubîg anayisha, acirholere ehyali hirhwezirwe omu murhima gwâge: ye wamîzirwe oku njira oyo. 20 Owamîzirwe oku mabuye yehe, ye wayumvirhe okuderho, aluyababira n’a­masima. 21 Ci erhi arhagwêrhi mizi, aba muntu wa kasanzi: Erhi acibona amali­buko n’amalumwa erhi olo Luderho lurhuma, anacikulumba ho na halya. 22 Owamîzirwe omu mishûgi naye, ye yumva Oluderho, ci ebihamba by’e­by’en’igulu n’obuywesi b’obuhirhi byazimaguza lulya Luderho: obwo lu­rhanacibonaga malehe. 23 Owamîzirwe omu budaka bwinja yehe, ye muntu wayumvîrhe Oluderho, acirhegereza: ayana amalehe, nguma yalerha igana, eyindi makumi gali ndarhu, eyindi makumi asharhu».

Omugani gw’enshenga

24 Anacibatwa ogundi mugani, ababwîra, erhi: «Obwâmi bw’empingu bu­shushîne n’omuntu wamîraga emburho nyinja omu ishwa lyâge. 25 Erhi abantu bakola bagwishîre, omushombanyi ayisha, amîra enshenga omu karhi k’engano, anacigendera. 26 Erhi engano emera enayêra, erya nshenga nayo yaboneka. 27 Bambali ba nn’ishwa kwo kuja emunda ali, bamubwîra, mpu: «Nyamwagirwa, k’arhali mburho nyinja wali omîzire omu ìshwa lyâwe? Ngahi emburho mbî erhenzirage?» 28 Anacibabwîra, erhi: «Muntu onshomha wajizire ntyo». Nabo abambali banacimushuza. ·mpu: «K’olonzize rhuj’iyikûlagula?» 29 Ahashuza, erhi: «Nanga, hano muko]a mudwîrhe mwakûla enshenga, mwa­nkakûliramwo engano haguma». 30 Muleke byombi bimere kuhika amango g’okusarûla; ago mango nâbwîre abasârûzi, nti: «Emburho mbî muyihebe haguma, munayishweke mîha mîha, eyôcibwe: engano yôhe muyihake omu nguli yâni».

Omugani gw’emogomogo y’emburho y’esinapi (Mk 4, 30-32; Lk 13, 18-19)

31 Anacibatwa ogundi mugani, anababwîra, erhi: «Obwâmi bw’empingu bwanagererwa oku mogomogo y’esinapi, eyi muntu muguma arhôlaga, ayi­rhwêra omu ishwa lyâge. 32 Eba nsungunu kulusha ezindi mburho zoshi; erhi ecimera, yaneneha kulusha ezindi mburho zoshi yanaba murhi, kuhika enyunyi zayish’iyûbaka omu mashami gâgwo».

Omugani gw’olwango (Lk 13, 20-21)

33 Anacibabwîra ogundi mugani, erhi: «Obwâmi bw’empingu bwanagere­rwa oku lwango omukazi ayankaga, aluheba omu nshâno yankayigusa balume basharhu: yabumbugurha yoshi»

Yezu arhigiriza olubaga buzira migani (Mk 4, 33-34)

34 Ebyo byoshi Yezu anacibibwîra abantu omu migani, arhanabayigîrizagya buzira migani, 35 Mpu lyo kuyunjula okwaderhagwa n’omulêbi, erhi: Omu kanwa kâni mwakarhenga emigani, kakafulûla ebyàfulisirwe kurhenga okulemwa kw’igulu.

Amahugulo g’omugani gw’emburho mbî

36 Erhi acib’amalika abantu, aja omu nyumpa, n’abaganda bâge bamujaho, bamubwîra, mpu: «Rhuhugûlirage gulya mugani gw’enshenga omu ishwa». 37 Naye erhi acibashuza, ababwîra, erhi: «Owamîraga emburho nyinja, ye Mwene-omuntu; 38 Ishwa lyo igulu; emburho nyinja nayo, bo bana b’omu Bwâmi; enshenga, bo bana b’Omubî; 39 Omushombanyi warhwêraga enshe­nga, ye Shetani; amango g’okusârûla, ho aha kuhwa kw’igulu; n’abasârûzi, bo bamalahika. 40 Nk’oku emburho mbî elundwa haguma enadulikwe muliro, kwo byâbe aha kuhwa kw’igulu; 41 Mwene-omuntu ayish’irhuma bamalahika bâge, bakûle abantu b’enshumi mbî n’ab’amabî omu Bwâmi bwâge; 42 bâbakwêbe omu ndugurhirà y’omuliro: okuhandi kube kubanda endûlù n’okukenyeza amîno. 43 Obwo abinja balangashane nka izûba omu Bwâmi bw’Ishe wâbo. O­gwêrhe amarhwiri g’okuyumva, ayumve!

Omugani gw’obuhirhi n’ogw’enjuma

44 Obwâmi bw’empingu bwanagererwa oku buhirhi bufulike omu ishwa; omuntu wabubonaga, ashub’ibubishamwo, agcnd’asimire, aj’iguza ebi àli agwêrhe byoshi, okuhandi agula eryo ishwa. 45 Kandi Obwâmi bw’empingu bwanagererwa oku murhunzi walonzagya enjuma nyinjinja. 46 Erhi acibona njuma nguma y’ecitwîro cihamu, agenda, aguza ebi ali agwêrhe byoshi, agula eyo njuma.

Omugani gw’akeshe

47 Kandi Obwâmi bw’empingu bwanagererwa oku keshe karhegagwa omu nyanja, kanagwâsa enfi za ngasi lubero. 48 Erhi kayunjula, abadubi bakakululi­ra ebulambo, banabwârhala, barhondêra balondôla, enfi nyinja baziyômeka, banakabulira embî. 49 Kwo byâbe ntyo aha kubwa kw’igulu: bamalabika bayi­sh’iyisha, baberûle ababî oku binja. 50 Okuhandi babalohe omu muliro; kubâge kubanda endulu n’okuluma amîno».

Ebinwa bizinda by’enyigirizo z’emigani.

51 Erhi ayus’ibatwa eyo migani, abadôsa, erhi: «Ka mwayumvîrhe ebyo byoshi?» Bamushuza, mpu: «Neci, rhuyumvîrhe». 52 Anacibabwîra, erhi: «Co cirhumire ngasi muyigîriza ohindusire mwana w’Obwâmi bw’empingu, anagererwakwo nnaka okarhenza omu mbîko yâge ebintu bibyabya n’ebikulu­ kulu».

V. Ekleziya, murhondero gw’obwâmi bw’empingu

Yezu aja e Nazareti (Mk 6, 1-6; Lk 4, 16-24)

53 Byanaciba ntyo! Erhi Yezu ayûsa eyo migani, anaciyimuka. 54 N’erhi ahika omu cishagala câgeh, arhondêra ayigîriza abantu omu sinagogi yâbo, kuhika basômerwa, banakaz’iderha, mpu: «Ngabi akûzire obwenge n’obuha­she butya? 55 K’arhali mwana wa mubinji oyu? Ka nnina arhali ye Mariya, na bene wâboi ka barhali bo Yakobo, Yozefu, Simoni na Yuda? 56 Na bâli bâbo, ka rhurhadwîrhi rhwababona eno mwirhu! Ngahi arhenzizagye ebyo byoshi?» 57 Banacimulola kubî. Lero Yezu ababwîra, erhi! «Nta handi omulêbi abula okukengwa omurhali omu cihugo câge erhi omu mwâge». 58 N’aho arhajiragaho bisômerîne binji, erhi kubula obwêmêre kwâbo kurhuma.

14

Herodi na Yezu (Mk 6, 14-16; Lk 9, 7-19)

1 Ago mango mwâmi Herodi ayumva oku Yezu ajire irenge. 2 Abwîra a­bambali, erhi: «Yowane Mubatiza oyo! Afûsire omu bafu: kwo kumudwirhîre ebi bisômerîne adwîrhe ajira!».

Okufa kwa Yowane Mubatiza (Mk 6, 17-29; Lk 3, 19-20)

3 Bulya Herodi ali agwâsire Yowane, amushweka anamuheba omu mpami­kwa, erhi Herodiyada muka omulumuna Filipo orhuma. 4 Bulya Yowane ali amubwîzire, erhi: «Nta bwêmêre ogwêrhe bw’okumuherula». 5 Ci erhi Herodi acilonza okumuyirha, ayôboha olubaga, bulya lwakag’ilola Yowane nka mulêbi. 6 Lero oku lusiku lw’okuburhwa kwa Herodi, mwâli wa Herodiyada aja eru­hya, asâma, asimîsa Herodi. 7 Okuhandi amulaganya n’endahiro mpu amuha ngasi hyoshi ankamuhûna . 8 Erhi nnina anarhenzirig’imubwîra obwo, aderha, erhi: «Ompêre oku nambi bona buno irhwe lya Yowane Mubatiza». 9 Mwâmi anaciyumva oburhe, ci erhi endahiro n’abàli oku cibo haguma birhuma, a­rhegeka mpu bamuhelyo. 10 Anacirhuma mpu bagend’itwa Yowane irhwe mu­lya àli ashwekîrwe. 11 Erhi irhwe lyâge licilerhwa oku nambi, baliha olya mu­nyere, naye alihekera nnina. 12 Abaganda ba Yowane banaciyisha, barhôla eci­rhunda câge, bacibisha; okuhandi banacigend’ibwîra Yezu.

Yezu aluza emigati obw’oburhanzi (Mk 6, 31-44; Lk 9, 10-17; Yn 6, 10-13)

13 Erhi Yezu ayumva ntyo, arhenga aho omu bwârho, aj’omw’irungu, kuli n’abantu. Erhi abantu bacikuyumva, barhenga omu bishagala, bamushimba n’amagulu. 14 Erhi acirhenga omu bwârho, abona nyamugege w’abantu, ababèêra obwonjo, anafumya abalwâla bàli muli bo. 15 Erhi kuciba bijingo, abaganda bâge bamujaho, bamubwîra, erhi: «Lyamaba irungu lino, bwanayizire; lika bano bantu bagend’igula ebiryo omu bishagala». 16 Yezu anacibabwîra, erhi: «Nta bulagirire bagwêrhe bw’okugenda: mubahe eci balya mwênene». 17 Banacimushuza, mpu: «Ntâco rhugwerhe hano, erhali migati irhanu na nfi ibiri byône». 18 Naye anacibabwîra, erhi: «Nderheragibyo hano». 19 Erhi ayûs’i­ bwîra abantu mpu babwârhale oku lubala, n’erhi acirhôla erya migali irhanu na zirya nfi ibiri, kwo kugalamiraga emalunga, abigisha; n’erhi aba amabega emigati, ayiha abaganda bâge, nabo bayihêreza abantu. 20 Boshi banacirya, bayigurha. Barhôla ebi basizagya, bayunjuza birhiri ikumi na bibiri. 21 Rhuka­ganja abalyaga nabo, kuleka abakazi n’abana, hàli balume bihumbi birhanu.

Yezu alambagira omu nyanja bo na Petro (Mk 6, 45-52; Yn 6. 16-21)

22 Ho n’aho, Yezu anacisêza abaganda bâge mpu baje omu bwârho, babe bashokola banayikire enyanja, oku naye asêzera abantu. 23 Erhi aciba amalîka abantu, ayinamukira oku ntondo yenene, aj’ishenga. Lero byaba bijingo, erhi alikwo yenene. 24 Obwârho nabo erhi bwamahika omu karhî k’enyanja, erhi bunadwîrhe bwahunyangwa n’omulaba, bulya empûsi yahulukaga embere. 25 Sêzi mucêrecêra, Yezu abajayo, ayish’alambagira omu nyanja. 26 Erhi baci­ mubona ayish’alambagira omu nyanja, abaganda bâge bafuduka, banaderha, mpu: «Muzimu», n’erhi obwôba bubagwârha, babanda orhuhababo. 27 Ho n’aho Yezu abaderhesa, anababwîra, erhi: «Muhire omurhima omu nda, mu­rhayôbohaga, nie nnêne». 28 Petro naye erhi acishuza, aderha, erhi: «Nya­mwagirwa, akaba we, orhegekage ndambagire oku mîshi, nje emunda oli». 29 Naye Yezu aderha, erhi: «Yishaga». N’erhi Petro acirhenga omu bwârho, alambagira oku mîshi mpu aj’emunda Yezu ali. 30 Ci erhi acibona empûsi erha­nkalindwa, ayôboha; n’erhi arhangira okuzika, ayâma, anaderha, erhi: «Muci­za, kufa kuno, nyôkola!» . 31 Ho na halya, Yezu alambûla okuboko, amugwârha, anamubwîra, erhi: «Oli muntu wa buyemêre bunyi, carhumire orhindira?» 32 Erhi bacija omu bwârho, empûsi yarhulûla. 33 Nabo abali omu bwârho bayi­sha, baharâmya, banamubwîra, mpu: «Okuli, ocibêrîre Mwene Nyamuzinda!»

Yezu afumya abalwâla b’e Jenezaretij (Mk 6, 53-56)

34 Erhi bayikira, baja omu cihugo c’e Jenezareti. 35 N’erhi abantu b’aho bacimumanya, balumîza omwanzi emw’abâlungwè boshi, banamulerhera abali balwâla boshi. 36 Bakag’imuhûna mpu ciru bahume oku cikwi c’omwambalo gwâge, na ngasi bacihumirekwo, banacifumak.

15

Yezu aja kadali n’Abafarizeyi n’abashamuka b’ibano (Mk 7, 16-13)

1 Lero Abafarizeyi n’abashamuka b’ibano b’e Yeruzalemu baja hali Yezu, bamubwîra, mpu: 2 «Bici birhuma abaganda bâwe bakaz’ivuna amarhegeko g’abâmîra? Ci barhacikalaba nka balya?» 3 Erhi acibashuza, ababwîra, erhi: «Cirhuma mweki muvuna amarhegeko ga Nyamuzinda erhi ngeso za bashakuluza binyu zirhuma? 4 Ci Nyamuzinda aderhaga, mpu: Okenge sho na nyoko, mpu n’owakungulire ishe erhi nnina, anafe. 5 Na ninyu muna­ kaz’iderha, mpu: Ngasi yeshi wabwîre ishe erhi nnina, erhi: «Ehi nnakakurhabîremwo, nahihanyire nterekêro, 6 mwaderha mpu oyo arhacirhegesirwi oku­rhabala ishe erhi nnina. Na ntyo munakaz’ivuna amarhegeko ga Nyamuzinda erhi ngeso zinyu zirhuma. 7 Mâshi, ezi ndyâlya! Izaya acilêbîre bwinja, erhi aderha, erhi: 8 Olu lubaga ludwîrhe lwankenga n’akanwa kwonene, ci emi­rhima yâbo eri kuli. 9 Obukenge bankenga buba bunywesi: banayigîrize e­nyigîrizo n’amarhegeko garhenga emw’abantu.

Arhali ebija ekanwa byo bizinza omuntu, ci ebirhenga omu murhima (Mk 7, 14-23)

10 Erhi aciba amahamagala engabo, azibwîra, erhi: «Murhege amarhwiri munayumvirhize! 11 Arhali ebija ekanwa byo bizinza omuntu, ci ebirhenga eka­mwa kw’omuntu byo bimuzinza.» 12 Obwo erhi abambali bacimujaho, bamu­bwîra, mpu: «K’omanyire oku ene Abafarizcyi bayumva lulya luderbo lwâwe bagayire?» 13 Naye abashuza anaderha, erhi: «Ngasi murhi gurharhweragwa na Larha w’empingu, gwayish’ikubwa. 14 Mubaleke; eri miburha eyêreka emihurha enjira! Ci omuhurha gukacihiramwo eby’okulangula ogwâbo muhurha e­njira, yombi enacîlobe omu nyenga». 15 Petro ashuza, amubwîra, erhi: «Rhuhugulirage nirhu ogwo mugani». 16 Naye Yezu anacimushuza, amubwîra, erhi: «Aye! kuziga ninyu nta bukengêre mugwêrhe kuhika ene! 17 Murhayu­mvirhi oku ebija ekanwa omu nda birhogera, na kandi bije abarhankaderhwa. 18 N’oku ebirhenga ekanwa byôhe, omu murhima birhenga, byo binazinza omuntu? 19 Omu murhima mwo murhenga enkengero mbî, okuyirha, okuhusha, okujira eby’enshonyi, okuzimba, okuhamîriza obunywesi, n’ebijaci. 20 E­byo byo bizinza omuntu. Ci okulya buzira kukalaba, kurhankazinza ndi».

Yezu afumya mwali w’omukazi w’e Kanani (Mk 7, 24-30)

21 Lero erhi Yezu acirhenga aho, acijira omu mpande z’e Tiri n’ez’e Sidoni. 22 Obwo omukazi w’e Kanani ahubuka muli eco cihugo, aj’ahamagala, anade­rha, erhi: «Mâshi Nyamwagirwa, mwene Daudi, ombêre obwonjo: mwâli wâni anayisirwe na shetani». 23 Naye arhamushuzagya ciru ehitya. Lero abaganda bage banacimujaho, bamuyinginga, banamubwira, mpu: «Mubwîre agende, bulya adwîrhe ajira olubi omu nyuma zirhu». 24 Naye erhi acishuza, aderha, cerhi: «Ntarhumagwa okurhali oku banabuzi bahezire b’lsraheli». 25 Lero olya mukazi anaciyisha, amuharâmya, anaderha, erhi: «Ontabâle, Muhanyi wâni!» 26 Naye anacimushuza, erhi: «Kurhali kwinja okurhôla ebiryo by’abana n’okubikweba ebibwâna». 27 Naye nyamukazi anaciderha, erhi: «Kwo binali ntyo, Muciza! ci ebibwâna nabyo binalye oku buhungumukiza burhoga oku cibo ca nnâhamwabo!» 28 Lero erhi Yezu acishuza, amubwîra, erhi: «We mukazi, obwêmêre bwâwe buli bunji! Bibage nka okwo walonza». N’omwâli anaci­fuma muli ako kanya.

Yezu afumya balwâla banji hofi h’enyanja

29 Obwo, Yezu erhi acirhenga aho, aja hofi h’enyanja y’e Galileya; n’erhi acija oku ntondo, anacibutamalakwo. 30 Abantu nyamugege banacimujaho, e­rhi badwîrhe abahozire amagulu n’abahegezi, emihurha n’orhuduma, n’abandi banji ba ngasi lubero: babahira aha magulu gâge; naye anacibafumya. 31 Rhu­lya rhutu rhw’abantu rhwarhangâla erhi rhubona orhuduma rhwaderha, abahe­gezi bafuma, abahozire amagulu balambagira, n’emihurha yabona: bakuza Nyamuzinda w’Israheli.

Yezu aluza emigati obwa kabiri (Mk 8, 1-10)

32 Erhi aba amahamagala abaganda bâge, Yezu ababwîra, erhi: «Namabo­nera olubaga obwonjo; bulya zikola nsiku isharhu zino kurhenga banshimbire, barhanagwêrhi eci balya. Okubalika bashalisire, ntalonza: bankafira omu nji­ra». 33 Abaganda bâge banacimubwîra, mpu: «Ngahi emigati y’okuyigusa aba boshi yarhenga muno irungu?» 34 Yezu abadôsa, erhi: «Migati inga mugweêrhe?» Banacimushuza, mpu: Eri nda na ndûgu nsungunu». 35 Okuhandi anacirhegeka mpu abantu babwârhale oku idaho. 36 Ayanka erya migati oku eri nda na zirya ndûgu, avuga omunkwa, ayibega, ayiha abambali, abambali nabo bayiha olubaga. 37 Balya bantu boshi bàlya banayigurha. Barhôla ebihimbi byasigalaga, byayunjuza birhiri nda! 39 Abalyaga nabo, kurhenzamwo abakazi n’abana, bali bantu bihumbi bini.  39 N’erhi aciba am alika olubaga, aja omu bwârho; kwo na kuhika omu cihugo c’e Magadani.

16

Abafarizeyi n’Abasaduceyi bahûna Yezu ecimanyîso (Mk 8, 11,-13; Lk 11, 16-29)

1 Abafarizeyi n’ Abasaduceyi banacimujaho mpu bamurhangule, ba­muhûna mpu abayêreke ecimanyîso c’oku nkuba. 2 Naye erhi acibashuza, ababwîra, erhi: «Kukaba bijingo, muderhe, mpu: irhondo gwâba mulengezi, bulya ebitu bishushire amâle. 3 Na kukaba sêzi muderhe, erhi: ene gwâba mudumbi, bulya ebitù bishushire omugi. Ntyo muyishi ngasi cimanyîso c’ebitù ci murhishi ebimanyîsol by’amango! 4 Eri iburha libi n’ery’endyâlya lyalonza ecimanyîso! Ecimanyîso ntâco lyahâbwa, ecirhali c’omulêbi Yona!» Aho abaleka, acigendera.

Obwengûza bw’Abafarizeyi n’ Abasaduceyi (Mk 8, 14-21; Lk 12.10)

5 Erhi baciyikira enyanja, abaganda bâge erhi bayibagire okuyanka emiga­ti. 6 Lero Yezu anacibabwîra, erhi: «Mucirange munamanye engezo y’Abafari­zeyi n’Abasaduceyi!» 7 Nabo bakengera banacîbwîra bône na bône, mpu: «Bulya rhurhadwîrhi migati». 8 Lero Yezu erhi acimanya, ababwîra, erhi: «Banya­ bwêmêre-busungunu, bici byarhuma mudwîrhe mwagerêreza omu murhima mpu murhagwêrhi migati? 9 Ka murhasag’iyumva? Ka murhacikengiri erya migati irhanu yayigusagya bantu bihumbi birhanu na birya birhiri byasigîre? 10 Nisi erya migati nda yayigusagya bantu bihumbi bini na birhiri binga byasigiîre? 11 Cankarhuma murhayumva oku ntali omu by’emigati? Mumanye engezo y’Abafarizeyi!» 12 Lero banaciyumva oku arhali ngezom ya kurhunza migati adcerhaga mpu bamanye, ci nyigîrizo z’Abafarizeyi n’Abasaduceyi.

Petro amanya oku Yezu ali Nyamuzinda analaganyibwa obukulu (Mk 8, 27-30; Lk 9, 18-21)

13 Erhi Yezu ahika e Sezareya, cihugo ca Filipo, adôsa abaganda bâge, erhi: «Kurhi abantu baderha kuli Mene-omunlu?» 14 Nabo banacimubwîra, erhi: «Baguma banaderhe mpu ye Yowane Mubatiza; abandi mpu Eliya, abandi nabo mpu Yeremiya erhi muguma omu balêbi». 15 Yezu anacibabwîra, erhi: «Ninyu mwe, ndi muderha mpu ndi?» 16 Simoni-Petro erhi ashuza, aderha, erhi: «We Kristu Mwene-Nyamuzinda Ozîne». 17 Yezu naye ashuza, anamu­bwîra, erhi: «Oli muny’iragi, Simoni, mugala wa Yona, bulya gurhali mubiri e­rhi mukon, gukumanyisize okwo, ci Larha oli omu mpingu. 18 Yumva nkubwîre oku oli lbuyeo na kuli eryo ibuye nayâbakakwo Ekleziya yâni, n’amâmi g’ekuzi­mu garhakayihima. 19 Nanakuha enyigulo z’Obwâmi bw’empingu: ngasi eci wafundike en’igulu, erhi ciri cifundike n’omu mpingu, na ngasi eci wafundûle en’igulu, erhi n’omu mpingu ciri cifundûle». 20 Lero anacikomêreza abambali mpu barhabwîraga ndi oku ye Kristu.

Yezu abwîra obw’oburhanzi abaganda bâge oku ayish’ibabazibwa (Mk 8, 31-33; Lk 9,22)

21 Kurhenga olwo lusiku, Yezu arhondêra ayereka abaganda bâge oku akwânîne aj’e Yeruzalemu, ababazibwe n’abagula b’olubaga, abajinji n’aba­shamuka b’ihano; kandi afe, n’olusiku lwa kasharhu afûke. 22 Lero Petro amukema, arhondêra amukalihira anamubwîra, erhi: «Nanga, Waliha! okwo kurhabe!» 23 Yezu erhi acihindamuka, abwîra Petro, erhi: «Shetani, ntengaho! odwîrhe wanshumika kubî, bulya enkengêro zâwe zirhali nkengêro z’ebya Nnâmahanga, ci za bintu by’en’igulu!»

Ebi owalonz’ishimba Yezu arhegesirwe okujira (Lk 8, 34-9, 1; Lk 9, 23-27)

24 Lero Yezu anacibwîra abambali, erhi: «Owalonz’inshimba, acilahire yenene, abarhule omusalaba gwâge, anshimbe. 25 Owâlonze okuciza obuzîne bwâge, ye wâbuheze; ci owalonze okuheza obuzîne bwâge nie ntuma, ye wâbucize. 26 Bici kwankakwânana omuntu okuba mwâmi w’igulu lyoshi erhi ankaheza omûka gwâge? 27 Ci mumanye oku Mwene-omuntu ayish’iyisha bona bamalahika bâge omu bukuze bw’lshe: lero obwo ayish’ilyûla ngasi muguma oku bijiro byâge. 28 Mmubwîre okunali: Hali baguma muli aba bayimanzire aha, barhakabona olufu, kuhika babone Mwene-omuntu ayishire omu Bwâmi bwage».

17

Yezu ahinduka obusù (Mk 9, 2-8; Lk 9, 28-36; 2 Pt 1, 16-18)

1 Erhi kugera nsiku ndarhu, Yezu arhôla Petro na Yakoho bo n’omulu­muna Yowane, anacibahêka bône bône oku ntondo ndirip. 2 Anacihi­ndukira obusù embere zâbo: obusù bwâge bwalangashana nk’izûba n’emya­mbalo yâge yanaciba nka myonzi y’izûba. 3 Aho Musa na Eliya banacibabone­kera, bakaz’ishambala bo naye. 4 Naye Petro arhondêr’aderha, abwîra Yezu, erhi: «Yagirwa, kuli kwinja rhubêre hano: okalonza, nayûbakaho rhuyumpa rhusharhu, higuma hyâwe, ehindi hya Musa, n’ehindi hya Eliya». 5 Oku anaci­dwîrhe aderha, olwikungu lwêru lwababwîka; izù lyanacirhengamwo lulya lwinkungu, lyaderha, erhi: «Oyu ye Mugala wâni muzigirwa, oyu nsima bwenêne, mukaz’imuyumva». 6 Erhi abalalizi bâge bayumva lirya izù, bakulumba bûbi, obwôba bwabagwârha. 7 Obwo Yezu bajaho, abahumakwo anababwîra, erhi: «Yimuki, murhayôbohaga». 8 Erhi baciyinamula amasù, barhacibonaga ndi, o­rhali Yezu yenene. 9 Erhi baciba badwîrhe bayandagala oku ntondo, Yezu abakomêreza, anababwîra, erhi: «Murhabwîraga ndi ebi mwabwîne, kuhika Mwene-omuntu afûke omu bafu».

Amango Eliya anagaluke (Mk 9, 9-13)

10 Lero abaganda bâge banacîdôsa, baderha, mpu: «Cirhuma abashamuka b’ihano bakaz’iderha mpu Eliya akwânîne ayishe?» 11 Naye erhi abashuza, aba­bwîra, erhi: «Neci, Eliya ayish’iyisha, anayish’ikombêza byoshi. 12 Ci mmubwîzire oku Eliya ayishire mîra, barhanamumanyaga, ci bamujira oku balonza­gya. Mwene-omuntu naye ntyo kwo ayish’ibabazibwa nabo». 13 Obwo abaganda bâge bayumva oku Yowane Mubatiza alonzagy’iderha.

Yezu alibirhakwo shetani w’oluhungu-isirhe (Mk 9, 14-29; Lk 9, 37-43)

14 Erhi bacihika aha bantu, muntu muguma amujaho, amuharâmya anamu­bwîra, erhi: 15 «Nyamwagirwa, obêre mugala wâni obwonjo, asirahire anababiîre bwenêne: kanji kanji anakaziciloha ecîko n’ornu mîshi. 16 Nàmuhire abaga­nda bâwe, ci barhahashag’imufumya». 17 Yezu erhi amushuza, amubwîra, erhi: «Eri iburha libula-buyemêre na linya-mabi, kuhika mangaci nayôrha ninyu? Kuhika mangaci nammulembera? Nderheragiye hano». 18 Yezu anacimukankamira, n’olya shetani amurhegamwo, n’omwana anacifuma ho na halya. 19 Obwo entumwa zanacimujaho bufunda-funda, zamudôsa, mpu: «Carhumire rhwêki rhurhahash’imuhulusa bulya?» 20 Yezu anacibabwîra, erhi: «Kubula bwêmêre kwinyu kwarhumire. Mmubwîre okuli, nka mugwêrhe obwêmêre boli nka mogomogo ya sinapi, mwanabwîra eyi ntondo, erhi: «Rheng’aha, oje hala»; enagende, na ntâco cankammuyabira» [ 21 Shetani wa bênè oyu a­rhahulusibwa n’ezirhali nsengero n’okucîshalisa.]

Yezu abwîra abaganda bâge obwa kabiri oku ayish’ibabala (Mk 9, 30-32; Lk 9, 44-45)

22 Erhi baciba bali boshi baguma omu Galileya, Yezu anacibabwîra, erhi: «Mwene-omuntu ayish’ihânwa omu maboko g’abantu. 23 Bayish’imuyirha, n’olusikuq lwa kasharhu ayish’ifûka». Obwo abaganda bâge banaciba burhe bwenêne.

Yezu bo na Petro bahâna entûlo y’aka-Nyamuzinda

24 Erhi bacihika e Kafarnaumu, abakag’ihôza entûlo y’aka-Nyamuzinda bajaho Petro, banamubwîra, mpu: «Ka Nnahamwinyu yehe arhahàna ntûlo y’aka-Nyamuzinda?» 25 Anacishuza, erhi: «Neci». Lero erhi bacija omu nyumpa, Yezu ayirukir’amubwîra, erhi: «Kurhi okengire, Simoni? Abâmi b’igulu, bahi bavurhisa? Ka bambali bâbo erhi bagenyi?» 26 Erhi naye acimushuza, cerhi: «Bagenyi», Yezu amubwîra, erhi: «Kuziga abambali barharhegesirwi. 27 Ci kwônene, lyo rhurhabasarhaza, oje emashinji, ogend’iloba, n’enfi ntanzi waka­gwâsa, oyilole ekanwa: washimânamwo ensaranga; oziyanke, obahêzo kuli nie nâwe».

18

Omukulu omu Bwâmi bw’empingu (Mk 9, 33-36; Lk 9, 46-47)

1 Muli ako kanya, entumwa zanacija hali Yezu, zamudôsa, mpu: «Ndi wankaderha mukulu omu Bwâmi bw’empingu?» 2 Yezu anacihamagala omwana w’ecirhaba, amuheba ekarhî kâbo. 3 Anaciderha, erhi: «Okuli, mmubwire, akaba murhahindusiri mukaba nk’eci cirhaba, murhakalabarha omu Bwâmi bw’empingu. 4 Ngasi yeshi wacirhohye nka oyu mwana, ye wâbe mukulu omu Bwâmi bw’empingu».

Owasârhaza owâbo (Mk 9, 42-48; Lk 17, 1-2)

5 «Owayankirire omwana oli nk’oyu erhi nie ntuma, erhi nie ayankirîre. 6 ci owashumike kubi muguma muli aba bana banyemîre, kukwânîne bamu­shwêkere olusho omu igosi, banamukwêbe omu nyanja. 7 Buhanya bw’igulu e­rhi mashumi garhuma! Neci, amashumi garhankabula bwayisha, ci oyu gârhengekwo, ye muhanya! 8 Akaba okuboko kwâwe erhi okugulu kwâwe binakushumike, obitwe, okabulire kuli: kuli kwinja okuja omu Buzîne kabokwe erhi kagulu kulusha okuhêka maboko abiri erhi magulu abiri omu muliro gu­rhazima. 9 N’akaba isù lyâwe linakaz’ikushumika, olirhomole, okabulire kuli: kuli kukulu oje omu Buzîne n’isù ligunma ahali h’okuja omu nyenga y’omuliro na masù abirir. 10 Mumanye murhagayaguzagya ciru n’omuguma muli aba bana barhorho: mmubwîzire ntyo bulya Bamalahika bâbo omu mpingu barhahusa okubona obusù bwa Larha oli omu mpingu. [ 11 Bulya Mwene-omuntu ayishir’iciza ebyàli bihezire.]s

Ecibuzi cihezire (Lk 15, 3-7)

12 Kurhi mubwîne? Nna-bibuzi igana, ciguma muli byo cikamuhera, k’a­rhaleka birya bindi makumi gali mwenda na mwenda omu ntondo, agend’ilonza cirya cihezire? 13 N’erhi acishimana, mmubwîre okuli, canamulerhera amasîma kulusha birya bindi makumi gali mwenda na mwenda birhàli bihezire. 14 Ntyo, burhali bulonza bwa Sho w’empingu mpu muguma muli aba barhorho ahere.

Okurhabalana nka mwene winyu ahabire (Lk 17,3)

15 Erhi mwene winyu ankajira kubî, ogende, omujeho, omukalihire wene naye. Akakuyumva, erhi wagalwîre mwene winyu. 16 Akaba arhakuyumvirhi, yanka winyu muguma erhi babiri, lyo ngasi ihano liderhwa omu kanwa ka babiri erhi basharhu. 17 Akaba arhabayumvirhi, obwîre Ekleziyat. Akaba arhu­mvirhi Ekleziya, omulole nka mupagani erhi mukage. 18 Mmubwîre okuli: ngasi coshi mwafundike en’igulu, n’omu mpingu, erhi cinali cifundike, na ngasi coshi mwafundiûe en’igulu, erhi ciri cifundûle n’omu mpingu.

Okushenga haguma (Yn 15.7-16)

19 Mmubwizire n’oku erhi babiri muli mwe en’igulu, bankahûna haguma akantu, ngasi kwoshi bâhûne, bâkuhâbwa na Larha oli omu mpingu. 20 Erhi babiri erhi basharhu bankacigusha haguma omu izîno lyâni, nani nanaba ekarhî kâbo.

Okubabalira abarhutumuzize (Lk 17, 4 )

21 Okubundi Petro anacimujaho, amubwîra, erhi: «Muhanyi, kanga mkwânîne okubabalira mwene wirhu erhi akanjirira kubî? Ka kali nda?» 22 Yezu amu­shuza, anamubwîra, erhi: «Ntakubwîzire nti kuhika kali nda, ci kuhika kali makumi gali nda kali nda»u

Omugani gw’omuntu wali omu mwenda wabulaga olukogo

23 «Co cirhumire Obwâmi bw’empingu bwankagererwa oku mwâmi walonzagya okudôsa abambali omubalè gw’ebirugu byâge. 24 Erhi aba akola adwîrhe adôsa, bamulerhera muntu muguma wamulimwo binônov igana bya magerha. 25 Erhi oyo muntu ahaba kurhi ankajuha, nnâhamwâbo arhegeka mpu bamuguze bo na mukâge n’abana bâge na ngasi byoshi àli agwêrhe, lyo abona oku alyûla. 26 Olya mushi ahwêra oku idaho, arhonder’amushenga anaderha, erhi: «Orheng’ininda nani, nakujuha byoshi». 27 Obwo mwâmi anacibêra olya mwambali obwonjo, amulika, anamubabalira gulya mwenda. 28 Lero erhi olya mushi acihuluka, anashimana owâbo mushi wamulimwo ifundo ly’amagerha. Anacimurhuluba, amuhamira emumiro, amubwîra, erhi: «Ngalulira ebyâni wàlîre». 29 Olya wâbo afukama, amuyinginga, amubwîra, erhi: «Ninda nani, nakujuha». 30 Ci olya wâbo arhumvagya, acilahirira, amugendana: aj’imuhira omu lukoba, kuhika alyûle. 31 Erhi abâbo bashi bacibona byaba ntyo, bagaya bwenêne, banacigenda, babwîra nnâhamwâbo oku byabire kwoshi. 32 Okuha­ndi nnâhamâbo amuhamagala, amubwîra, erhi: «Mushizi mubî, kurhi naku­babaliraga omwenda gwoshi nka oku wampunaga. 33 Ka wêki orhàli okwânîne okubabalira owinyu nka oku nakubabaliraga?» 34 Lero nnâhamwâbo akunira, amuha abamubabaza kuhika alyûle omwenda gwâge gwoshi. 35 Ntyo kwo La­rha w’empingu ayish’immujirira, akaba ngasi muguma arhababaliri owâbo n’omurhima gwoshi».

19

VI. Obwâmi bw’empingu buli hofi

Ka kuyemêrîrwe omuntu ahuluse mukâge? (Mk 10, 1-12)

1 Byanaciba ntyo! Erhi Yezu ayûs’iderha ezo nderho, arhenga e Galileya, aja omu lya Yuda, ishiriza lya Yordani. 2 N’abantu mwandu bana­cimukulikira, naye abafumiza abalwâla bâbo. 3 Obwo Abafarizeyi banacimushegeraho mpu bamurhangule; banacimudôsa, mpu: «K’oku ngasi igwârhiro omuntu ayemêrîrwe okuhulusa mukâge?» 4 Naye erhi acishuza, ababwîra, e­rhi: «Ka murhazig’isoma oku kurhenga aha murhondêro, owalemaga abantu abalemire omulume n’omukazi, 5 n’oku adesire: Co cahuma omuntu aleka ishe na nnina, acishwêkerekwo mukâge, banabe babiri omu mubiri muguma? 6 Ku­ziga barhaciri babiri, ci muguma yênene. Mâshi! arhali omuntu ye wahumanula eci Nyamuzinda ahumanyagya». 7 Banacimubwîra, mpu: «Cacirhumaga Musa arhegeka okuhâna ecerhe c’okuvuna obuhya nk’omuntu ahulusa mukâge?» 8 Ababwîra, erhi: «Buzibu bw’emirhima yinyu bwarhumire Musa ammuyemêrera mpu muhuluse bakinywi; ci kurhàli ntyo burhanzi. 9 Ci lero mmubwîzire oku ngasi yeshi wahuluse mukâge -ntadesire omukazi w’obuhya burhali bwo­ akayanka owundi, erhi kuhusha ahushirew».

Obulamba butagatifu

10 Abaganda bâge banacimubwîra, mpu: «Akaba kwo bunali ntyo obulyo bw’omulume n’omukazi, kuli kukulu okurhaja omu buhya». 11 Naye anaciba­shuza, aderha, erhi: «Arhali bantu boshi bayumva olwo luderho, ci abakuhirwe bône. 12 Bulya hali abalambax barhenzire ntyo omu nda za bannina; hali n’abalamba bajizirwe ntyo n’abantu; haligi n’abalamba bacijizire ntyo bòne e­ rhi Bwâmi bw’empingu burhuma. Ohashir’iyumva, ayumve!»

Yezu n’abana (Mk 10, 13-16; Lk 18, 15-17)

13 Obwo banacimulerhera abana mpu abagishe anabasengerere. Ci aba­mbali bôhe banacibakalihira. 14 Yezu naye anacibabwîra, erhi: «Leki abana, murhabahanzagya okuja aha ndi; bulya Obwâmi bw’empingu buli bwa ba bene aba.» 15 Erhi aciba amabahebakwo amaboko anacigenda.

Omusole gwàli gugwêrhe birugu binji (Mk 10, 17-22; Lk 18, 18-32)

16 Muntu muguma anacimujaho, amubwîra, Erhi: «Mwigiriza, minja maci nankajira lyo mbona obuzîne burhahwa?» 17 Yezu naye anacimubwîra, erhi: «Cici cirhumire ondôsa ebya aminja? Akaba walonza okuja omu buzîne bw’ensiku n’amango, oshimbe amarhegeko. 18 Anacimubwîra, erhi: «Gahi?». Yezu naye amushuza, erhi: «Orhahîra okanigana, orhahîra okuhusha, orhahîra okazimba, orhahîra okahamîriza obunywesi. 19 Okakenga sho na nyoko, onazi­gire abinyu bantu nka oku ocîzigira wenene». 20 Nyamusole gwanacimubwîra, erhi: «Ebyo byoshi nabijizire kurhenga eburho bwâni; bici bicinsigalire?» 21 Yezu amubwîra, erhi: «Okalonza okuba mwimâna, ogende, oguze ebi ogwêrhe byoshi, ohe abakenyi, oyish’ibona obuhirhi omu mpingu; okubundi oyishe, onkulikire». 22 Erhi gulya musole guyumva ako kanwa oburhe bwaguhêka, bu­lya gwàli gugwêrhe birugu binji.

Okuhika omu mpingu kw’omugale kuli kudârhi (Mk 10, 23-27; Lk 18, 24-27)

23 Obwo Yezu anacibwîra abaganda bâge, erhi: «Mmubwire okuli, okuhika omu Bwâmi bw’empingu kw’omugale kuli kudârhi. 24 Nshubir’immubwîra: okugeza engamiyay omu murhule gw’ensinge kuli kulembu kulusha okuhisa omugale omu Bwâmi bw’empingu». 25 Lero, erhi abambali baciyumva ntyo, basômerwa bwenêne, banakacîdôsa, mpu: «Ndi wacungukage obwo? 26 Yezu abalolêreza, anababwîra, erhi: «Emwa bantu, okwo kurhankahashikana; ci e­mwa Nnâmahanga, byoshi byanahashikana».

Oluhembo lw’abalesire eby’en’igulu (Mk 10, 28-31; Lk /8 28-30)

27 Petro amushuza, anamubwîra, erhi: «Obu rhuli aha, rhwàlesire byoshi, rhwakushimba, bici rhwânahâbagwe obwo?» 28 Yezu naye anacibabwîra, erhi: «Okuli, mmubwîre, mwe mwanshimbire, olusiku luhyahyaz, amango Mwene-omuntu abwârhala oku ntebe y’irenge, ninyu mwâbwârhale oku ntebe ikumi n’ibiri mukola mwatwa olubanja lw’emilala ikumi n’ibiri y’Israheli. 29 Na ngasi yeshi wâleke aha mwage, erhi bene wâbo, erhi bâli babo, erhi ishe, erhi nnina, erhi abana bâge, erhi amashwa gâge, nie ntuma, âhâbwa kali igana kulusha, anayish’ibona obuzîne bw’ensiku n’amango. 30 Banji omu barhanzi bâbe bazinda, na banji omu bazinda bâbe barhanzi».

20

Abakozi b’ishwa ly’emizâbîbu abarhanzi n’abazinda luhembo luyumânîne

1 «Obwâmi bw’empingu bushushînc na nnakà wazûkaga mucêracêra mpu aj’ilalika abamukolera omu lukoma lwâge lw’emizâbîbu. 2 Erhi aba amalagana n’abakozi oku abaha igerha Iiguma oku Iusiku, abarhuma omu lukoma lwâge. 3 Erhi amashî gakalaa, mpu ahuluka, alangira abandi babwârhîre oku irango buzira mukolo. 4 Anacìbahwira, erhi: «Gendi ninyu ekwâni, nayi­sh’immuhà oluhembo Iummukwânîne». 5 Nabo banacigenda. Ashub’ihuluka e­rhi izûba liyimanga n’erhi izûba liyêrêrab, ashub’ijira nk’oku ajiraga burhanzi. 6 Erhi enkafu zirya ebizîzic, ashub’ihuluka, ashimana abandi bayimanzire, ababwîra, erhi: «Kurhi mwayimangaga omulegerege gwoshi buzira mukolo?» 7 Banacimushuza, mpu: «Bulya ntâye warhulalisire». Anacibabwîra, erhi: «Ji ninyu ekwâni». 8 Erhi kuciba bijingo, nnakà abwîra omwambali, erhi: «Hama­ gala abakozi, obahe oluhembo, orhangirire oku bazinda kuhika oku barhanzi­rhanzi». 9 Erhi balya barhondêraga enkafu zirya ebizîzi bayisha, bahâbwa ngasi muguma igerha Iiguma. 10 Erhi abarhanzi baciyisha, bamanya mpu bahâbwa kulusha; ci nabo bahâbwa ngasi muguma igerha. 11 Obwo bakaz’iliyanka erhi banayîzire banagayire nnakà. 12 Bakacidesa, mpu: «Ewâni! aba ba nyuma kasa­nzi katya kônc bakozire, wamanarhuyumanyanya nabo, rhwe rhwalegirire rhwakoya n’omukolo oku izûba n’idurhu ly’omûshi». 13 Lero naye erhi ashuza mugurna muli bo, amubwîra, erhi: «Yaga mwîra wâni, ntakuzimbiri: ka lirhali igerha Iiguma rhwalagânanaga? 14 Yanka ebyawe, ogende. Nalonza okuha owinyu wa buzinda nkawe. 15 Ka ntankajira cbyani oku nalonza? Nisi nkaba isù lyawe lyo libi bulya ndi mwinja?» 16 Ntyo kwo abazinda bayish’iba barhanzi, n’abarhanzi babe bazinda.

Yezu abwîra Entumwa obwa kasharhu oku ayish’ibabazibwa (Mk 10, 32-34; Lk 18, 31-33)

17 Erhi akola arheremera e Yeruzalemu, arhôla balya ikumi na babiri bône bône, n’erhi bakola bali omu njira, ababwîra, erhi: 18 «Rhw’ono rhwarheremera e Yeruzalernu; obwo Mwene-omuntu ahânwa omu maboko g’abajinji n’abashamuka b’ihano: bamutwîra olufu. 19 Bayish’imuhâ abapagani mpu bamushekere, bamushûrhe emikoba banamubambe oku musalaba; ci olusiku lwa ka­sharhu ayish’ifûka».

Nnina wa bene Zebedeyo (Mk 10, 35-40)

20 Okuhandi nnina wa bene Zebedeyo anacimujaho bo n’abagala, amuharâmya, anamusengera akantu. 21 Naye anacimubwîra, erhi: «Bici walonza?» Amushuza, erhi: «Abana bâni aba oku bali babiri; orhegeke babwârhale omu Bwâmi bwâwe, muguma ekulyo kwâwe, owundi ekumusho». 22 Yezu anaci­shuza, aderha, erhi: «Murhamanyiri ebi muhûnyire. Ka mwankahash’inywa omulengod nayish’inywa?» Banacimubwîra, mpu: «Rhwanahasha». 23 Anaciba­ bwîra, erhi: «Omulengo gwani gwôhe mwâgunywe, ci okubwârhala ekulyo kwâni erhi ekumosho, arhali nie nâmmuhekwo, ci Larha okuha aba àkurhega­nyîze».

Abakulu barhegesirwe okuba barhumisi b’abâbo (Mk 10, 41-45; Lk 22, 25-27)

24 Erhi balya ikumi bayumva okwo, bakunirira balya bâbo babiri. 25 Okuhandi Yezu anacibahamagala hofi naye, ababwîra, erhi: «Muyishi oku e­mwa abapagani, abâmi banabayereke obuhashe bwâbo, n’abakulu obukulu bwâbo. 26 Ci arhali kwo byâba ntyo muli mwe; owalonz’iba mukulu muli mwe, acijire murhumisi winyu; 27 n’owalonz’iba wa burhanzi muli mwe, acijire mwambali winyu. 28 Nk’oku Mwene-omuntu arhayishaga mpu akolerwe, ci akolere ahandi, anahâne obuzîne bwâge mpu lyo acungula banji».

Mihurha ibiri y’e Yeriko (Mk 10, 46-52; Lk 18, 35-43)

29 Erhi bacirhenga e Yeriko, nyamugege w’abantu amukulikira. 30 Ho n’aho mihurha ibiri yali ebwârhîre oku njira, yayumva oku Yezu wagera; yanaciha­magala, yaderha, erhi: «Muciza w’abantu, Mwene Daudi, orhubêre ohwonjo!» 31 Kalya katu k’abantu kanacikaz’iyikalihira mpu ehulike. Lero yôhe yanaciyiâma, yalushisa, yanaderha, mpu: «Muciza w’abantu, Mwene Daudi, orhubêre obwonjo!» 32 Obwo Yezu anaciyimanga, abahamagala, anababwîra, erhi: «Bici mwalonza mmujirire». 33 Banacimushuza, mpu: «Muciza, nti nirhu rhubone!» 34 Okubundi Yezu anacigwârhwa n’olukogo, abahuma oku masù: ho na halya babona, banamukulikira.

21

Yezu aja omu Yeruzalemu (Mk 11. 1-11; Lk 19, 28-38)

1 Erhi bacihika hofi h’e Yeruzalemu, oku ntondo y’Emizeti, e Betefaje, Yezu arhuma baganda bâge babiri. 2 Ababwîra, erhi: «Jimwo cira cishagala cimmuyêrekire: ho n’aho mwashimâna endogomi nshwêke n’omucukà gwâyo haguma nayo; muyishwêkûle, mubinderhere. 3 Hakayish’ijira owammubwîra, mpu: «Kurhi oku?» munamubwîre oku Nyakasane abilonza; ho n’aho anabirîka». 4 Ebyo byoshi byanaciba ntyo mpu lyo kulya kwaderhagwa n’Omulêbi kuba, erhi: 5 Mubwîre omunyere w’e Siyoni, erhi: Lola oku Mwâmi wâwe ayishire emunda oli; ayishire mutûdu, abwârhire oku ndogomi n’omucukà gwayo. 6 Obwo abaganda bagenda, bajira okwo Yezu ali arhegesire. 7 Banacilerha erya ndogomi n’omucukà gwayo. Babibambakwo ebishûli byâbo, bamuburhamazakwo. 8 Engabo y’abantu yakabamba ebishûli byâbo omu njira; n’abandi bakaz’itwa amashami g’emirhi, banagabamba omu njira. 9 Orhutù rhwàli rhushokwire n’orhwàli enyuma rhwakaz’ibanda orhuhababo, rhwanaderha, mpu: Aganze Mwene Daudi! Agishwe oyu oyishire oku izino lya Nyakasane! Hozanae omu mpingu enyanya!» 10 Erhi acija omu Yeruzalemu, ecishagala coshi cageramw’omusisi. Bakacîdôsa, mpu: «Ye ndi oyu wa?» 11 Olubaga nalo lwakaz’ishuza, mpu: «Oyo ye Yezu, mulêbi w’e Nazareti omu Galileya».

Yezu ahulusa abakag’ikaguliza omu ka-Nyamuzinda (Mk 11, 11.15-17; Lk 19,45-46; Yn 2, 14-16)

12 Obwo Yezu anacija omu ka-Nyamuzinda, anacikahulusa abakag’ikaguliza n’abàli badwîrhe bagulira omu nyumpa ya Nnâmahanga: anacikulumbya oburhalule bw’abakag’ikâba amagerha, anahirimya entebe z’abarhunzi b’e­ngûkù. 13 Anacibabwîra, erhi: «Kuyandisirwe ntya: Enyumpa yâni yâderhwe nyumpa ya kushenga; ci mwehe mwamayijiraga lukunda lwa bishambo!» 14 Emihûrha n’ab’amagulu gahozire bamushegeraho omu ka-Nyamuzinda; anacibafumya. 15 Erhi abakulu b’abadâhwa n’abashamuka b’ihano babona ebi­sômerîne amajira, n’abana badwîrhe bayamira omu ka-Nyamuzinda, banade­rha, mpu: «Aganze Mwene Daudi!» bagwârhwa n’obumvu. 16 Banacimubwîra, mpu: «K’oyumvirhe ebi aba badwîrhe baderha?» Yezu naye anacibashuza, e­rhi: «Neci! Ci nkaba nta mango muzig’isoma ezi nderho: Omu kanwa k’abana barho n’orhubonjo, mwo wakûzire obukuze?» 17 Okubundi, anacibaleka, arhe­nga omu cishagala, acijira e Betaniya, atwayo icumbi.

Yezu aheherera omurhi gw’amalebe. Obwêmêre n’ensengero (Mk 111-14.20-24)

18 Lero erhi kuba sêzi, akola ashub’igaluka omu cishagala, anacishalika. 19 Erhi acibona omurhi gw’amalehe eburhambi bw’enjira, agujaho; ci arhagu­shimânagakwo bici, agarhali mâsi gône. Anacigubwîra, erhi: «Mâshi irbondo orhacifaga wayanyirekwo irehe!» Ho n’aho gulya murhi gwanaciyûma. 20 Abaganda erhi babona okwo, banacisômerwa, banakaz’iderha, mpu: «Kurhi gulya murhi gw’amalehe gwamayûma bunobuno wâni?» 21 Yezu naye aba­shuza, ababwîra, erhi: «Okuli, mmubwîre, nka mugwêrhe obuyemêre na nka murharhindîri, arhali okwo njirîre omurhi gw’amalebe kwône mwankajira; ciru erhi mwankabwîra eyi ntondo, erhi: «Yimuka, ocikwêbe omu nyanja, kwanaba». 22 Na ngasi coshi mwâhûne n’obuyemêre omu nsengero zinyu mwâcihâbwe».

Abayahudi badôsa Yezu ngahi obuhashe bwâge burhenga (Mk 11, 27-33; Lk 20, 1-8)

23 Erhi acihika omu ka-Nyamuzinda, arhondêra okuyigîriza. Lero abakulu b’abadâhwa n’abagula b’olubaga bamujaho; banacimubwîra, mpu: «Oku buhashe buhi oji amwo ebi byoshi? Na ndi wakuhâga obu buhashe?» 24 Yezu ashuza, ababwîra, erhi: «Nani nammudôsa kanwa kaguma la! Mukakambwîra, nani nammubwîra oku buhashe buhi njiramwo ebi. 25 Obubatizo bwa Yowane ngahi bwarhengaga? K’empingu erhi emwa abantu?» Obwo bacîjamwo, bakaderha, mpu: «Rhukaderha nti empingu, akola arhudôsa, erhi: «Carhumaga murhacimuyemêra?» 26 Na rhukaderha nti emwa abantu, aba bantu barhuyirha, bulya boshi kwo bakag’ilola Yowane Mubatiza nka mulêbi!» 27 Lero erhi bacishuza Yezu, bamubwîra mpu: «Rhurhamanyiri la». Naye anaciba­bwîra, erhi: «Nani ntacimmubwîre oku buhashe buhi njiramwo ebyo».

Omugani gw’abana babiri

28 «Mbwîragi kurhi mubwîne? Omulume ali agwêrhe bagala babiri. Anacibwîra enfula, erhi: «Mwana wâni, ene ogend’ihinga ekwâni». 29 Naye erhi ashuza, aderha, erhi: «Ntalonza». Ci erhi kuba kasanzi, acîyunjuza, ayija. 30 Anacija aha wa kabiri, amubwîra nka oku abwîraga owâbo. Erhi ashuza, aderha. erhi: «Ngenzire, waliha»; ci arhayijaga. 31 Ndi muli abo babiri wajizire obulonza bw’ishe?» Banacimushuza, mpu: «Omurhanzi». Yezu anacibabwîra, erhi: «Okuli, mmubwizire oku abanyabyâha n’abakazi bagonyi bâmmurhange omu Bwâmi bwa Nyamuzinda. 32 Bulya Yowane ayishire muli mwe omu njira y’obushinganyanya, murhanamuyemeraga; abanyabyâha bôhe n’abakazi bagonyi bamuyemêra; ci mwehe erhi mubona olwo lwiganyo lwâbo, ciru murhacîyunjuzaya buzinda mpu muyemêre.

Omugani bw’abahinzi babi (Mk 12, 1-12; Lk 20, 9-19)

: 33 «Yumvi ogundi mugani. Hàli nnakà; anacigwîka olukoma lw’emizâbîbu; aluyûbakira olugurhu, ahebamwo omukenzi, agwîkamwo omutungo; !ero erhi aciba amalusigira abahinzi, acibalamira. 34 Erhi amango g’okurhalika gaciba hofi, arhuma bambali bâge emw’abahinzi, mpu bayanke emizâbîbu yâge. 35 Abahinzi bôhe banacigwârha balya bashi, bashangula muguma, owundi bamuyirha, owundi naye bamubanda anabuye. 36 Ashub’irhuma abandi ba­mbali banji kulusha abarhanzi; nabo babajira nk’oku bajiraga abandi. 37 Buzi­nda-zinda abarhumira omugala, anaderha, erhi: «Bakenga mugala wâni yehe». 38 Ci erhi abahinzi babona oyo mwana, babwîrana, mpu: «Enfula yâge eyi: muyishe, rhuyiyirhe, rhuciyîmire muli byo!» 39 Obwo banacimurhuluba, bamurhenza omu ishwa, bamuniga. 40 Lero amango nna-lulya lukoma ayisha, bici ayajirire balya bahinzi?» 41 Banacimushuza, mpu: «Kuheza anaheze abo babî la, n’olukoma aluhiremwo abandi bahinzi bamurhengezamwo emizâbîbu amango gâyo». 42 Yezu anacibabwîra, erhi: «Ka murhasag’isoma ntya omu Mandiko: lbuye abûbasi bagayaguzagya, lyayish’iba kaboko ka nyumpa; Nyakasane yêne wakolaga ebyo, byanaba bisômerîne omu masù girhu! 43 Co cirhumire mmubwîra nti: «Mwanyagwa Obwâmi bwa Nyamuzinda, buhâbwe abantu bâbukolera». [44 Owâkulumbe kuli eryo ibuyef, kuvunika anavunike n’oyu lyâkulumbekwo, kushanguka anashanguke.] 45 Lero erhi abakulu b’abadâhwa n’Abafarizeyi bayumva eyo migani, bamanya oku bo aderhaga. 46 Erhi bacilonza oku bamugwârha, bayôboha olubaga, bulya lwakag’imulola nka mulêbi.

22

Omugani gw’olusiku lukulu lw’obuhya (Lk 14, 16-24)

1 Yezu ashub’ibatwa omugani, erhi: 2 «Obwâmi bw’empingu bwanagere­rwa oku mwâmi wajiraga olusiku lukulu lw’obuhya bw’omugala. 3 Anacirhuma abambali mpu bahamagale abalalike oku buhya, ci bôhe bacîlahirira okuyisha. 4 Ashub’irhuma abandi bashi, erhi: «Mubwîre abalalike ntya: «Loli oku narheganyize olusiku lukulu; empanzi zani n’ebibuzi bya­ gwânîne orhwêre, byoshi byarheganyîbwe: muyishe oku buhya». 5 Bôhe obwo barhumvagya, bacigendera, baguma ebwa mashwa gâbo, abandi omu burhunzi bwâbo. 6 Abasigalaga nabo bagwârha balya baganda, n’erhi baba bamabakole­ra amabî, babayirha. 7 Erhi mwâmi ayumva okwo, akunira, anacirîka engabo zâge, amalîra balya bisi, n’olugo lwâbo aludulika muliro. 8 Anacibwîra abambali, erhi: «Olusiku lukulu lw’obuhya Iuli lurheganye, ci abàli balalike barhàli bakwânîne. 9 Ci mugendage, muje omu mashanganyizo g’enjira, na ngasi yeshi mwankashimâna, mumuhamagale ayishe oku buhya». 10 Abambali banacigenda, n’erhi bahika omu njira, bahamagala aba bashimanyire boshi, ababi n’abi­nja; olurhambà lwadudûsa. 11 Obwo mwâmi anacija omu nyumpa mpu alole abalalike; !ero anacibonamwo omuntu orhayambirhi emyambalo y’obuhya. 12 Anacimubwîra, erhi: «Mwîra wâni, kurhi wahisire muno, orhanagwêrhi omwambalo gw’obuhya?» Naye anaciguguma. 13 Okubundi mwâmi anacibwîra abaganda bâge, erhi: «Mumushwêke amagulu n’amaboko, mukwêbe embuga omu mwizimya; yo yaba ecimorogo n’okukenyeza amîno». 14 Bulya banji bali bahamagale, ci enshagi zirinyi».

Okuvurhira Sezari (Mk 12, 13-17; Lk 20, 20-26)

15 Okubundi Abafarizeyi banacijaho, baja omu ihano mpu bamugwârhe omu nderho. 16 Banacirhuma abaganda bâbo n’aba Herodi mpu bamubwîre, mpu: «Muyigîriza, rhuyishi oku oderha okuli n’oku enjira ya Nyamuzinda onayiyigîrize nka oku enali, orhanajira kabôlo kuli ndi, bulya orhalola ola ye ndi omu bantu. 17 Ci orhubwîrage kurhi obwîne: ka kukwânîne rhukavurhira Sezari erhi nanga?» 18 Yezu amanya obubi bwâbo, ababwîra, erhi: «Ezi ndyâlya! Carhuma mwantega? 19 Nyereki olusaranga muvurha». Nabo banacimuha idinari. 20 Yezu anacibabwîra, erhi: «Ya ndi eyi nshusho n’aga mandiko?» 21 Bamushuza, mpu: «Bya Sezari». Yezu anacibabwîra, erhi: «Ahoo! ebya Sezari bigaluliragi Sezari, n’ebya Nyamuzinda mubihe Nyamuzinda». 22 Erhi bayumva ntyo, basômerwa, bamuleka, bagenda.

Yezu ashuza Abasaduceyi lugenda okufûka kw’abafire (Mk 12, 18-27; Lk 20, 27-40)

23 Olwo lusiku lwonene, Abasaduceyi, balya bakaderha mpu nta bufûke bw’abafire banacimujaho, bamudôsa, mpu: 24 «Muyigîriza, Musa adesire mpu irhondo omuntu akafa arhanasiziri mwana, mwene wâbo anayanke mukage, lyo aha mwene wâbo iburha. 25 Emwirhu yali ba-nda-nguma nda. Owa burhanzi erhi aba amaja omu buhya, anacifa arhanasiziri mwana, alekera omulumu­na mukâge. 26 Owa kabiri naye kwo n’okwo, n’owa kasharhu, kuhika oku wa kali nda. 27 Enyuma ya boshi nyamukazi naye anacifa. 28 Aha kufûka kw’abafu, ayish’iba muka ndi muli balya nda? Ci boshi bàli bamugwêrhe.» 29 Yezu erhi acibashuza, ababwîra, erhi: «Muhabusire erhi kuhaba Amandiko n’obuhashe bwa Nyamuzinda kurhuma. 30 Aha kufûka kw’abafu, ntaye washebe na ntaye washebwe, ci bacibêra nka Bamalahika omu mpingu. 31 N’oku bufûke bw’abafù, ka murhazig’isoma aka kanwa Nyamuzinda ammubwîraga, erhi aderha: 32 Nie Nyamuzinda w’Abrahamu, Nyamuzinda w’Izaki na Nyamuzinda wa Yakobo? Arhali Nyamuzinda wa mifu, ci wa bagumaguma!» 33 Erhi orhutu rhw’abantu rhuyumva okwo, rhwasômerwa n’enyigîrizo zâge.

lrhegeko likulu omu marhegeko goshi (Mk 12, 28-31; Lk 10, 25-28; Yn 13, 34-35)

34 Abafarizeyi erhi bayumva oku anadumize Abasaduceyi, baciheba hagu­ ma. 35 Muguma muli bo, mulenga omu Marhegeko. alonza okumurhcga, anaci­ mudôsa, erhi: 36 «Mwigiriza, irhegeko lihi tiri likulu omu Marhegeko goshi? 37 Yezu anacimushuza, erhi: Okâzigira Nyakasane Nyamuzinda wâwe n’omu­rhima gwâwe goshi, n’omûka gwâwe gwoshi, n’obukengere bwâwe boshi. 38 E­ryo lyo likulu lyo n’irhegeko lirhanzi. 39 Erya kabiri nalyo lishushîne n’eryo: Okazigira owinyu nk’oku ocizigira wenene. 40 Ago marhegeko abiri go gali­ mwo Amarhegeko goshi n’Abalêbi».

Kristu mugala wa Daudi na Nnawabo (Mk 1, 35-37: Lk 20. 41-44)

41 Lero erhi Abafarizeyi baciba balì haguma, Yezu abadôsa, erhi: 42 «Kurhi mulola Kristu? Ali mwene ndi?» Banacimubwîra, mpu: «Mwene Daudi». 43 Anacibabwîra, erhi: «Kurhi Daudi, omu bulêbi bwâge, acimuyirikaga Nnâhamwâbo, erhi aderha, erhi: 44 Nyakasane abwîzire Nnâhamwirhu: Bwârhala ebwa kulyo kwâni, kuhika abanzi bâwe mbayandaze burhaba aha magulu gâwe? 45 Akaba Daudi amudesire mpu ye Nnawâbo, kurhi Kristu ankaciba mugala?» 46 Ntâye wahashir’imushuza. Na kurhenga olo lusiku, ntâye wacihali­zize mpu amudôse.

23

Obulyâlya n’obucibone bw’Abafarizeyi n’abashamuka b’ihano

1 Okuhandi Yezu anacibwîra olubaga n’abaganda bâge, erhi: 2 «Abashamuka b’ihano n’Abafarizeyi babwârhala oku ntebe ya Musa. 3 Kuziga ngasi byoshi bammubwire, mubishimbe munabijire; ci mumanye murhajiraga ebijiro byâbo: bulya banakaderha, ci barhajirag. 4 Banakashwêka emizigo mizirho, banayibarhuze abantu, ci okuyidundaganya n’omunwe barha­ nkakulonza. 5 Ebijiro byâbo byoshi babijira mpu babonwe n’abantu. Co ci­rhuma bayambala amahêmbe manene banasîma emishumi mirîrî. 6 Basîma ebibwârhalo bya burhanzi oku cìbo n’entebe ntanzi omu masinagogi. 7 Basîma okulamusibwa oku mmâna n’okubwirwa n’abantu mpu «Muyigîriza». 8 Ci mwehe murhakag’ilonza bammubwîre mpu «Muyigîriza», bulya Omuyigîriza winyu ali muguma, ninyu muli baguma mweshi. 9 Mumanye murhakag’ibwîra ndi mpu «Larha» en’igulu, bulya Sho ali muguma yenene, ye Sho w’empingu. 10 Murhakag’ilonza bammubwîre mpu «Waliha», bulya Nnâhamwinyu ali mu­guma, ye Kristu. 11 Ommukulire acîjire mwambali winyu. 12 Ngasi wacîkuze, ayish’irhôhibwa, na ngasi wacîrhohye, ayish’ikuzibwa.

Yezu alongoza abashamuka b’ihano n’Abafarizeyi (Lk li. 39-48, 52)

13 «Yajowe mweki, bashamuka b’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zikayigalira abantu Obwâmi bw’empingu! Mumanyire oku murhakabubalalamwo n’abalonza okubujamwo mudwîrhe mwabahanza. [14 Muli bahanya, ba­shamuka b’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zikaja zalya eby’abakana zanaderha amasala malîmalî. Okwo kwârhume mwayagîrizibwa omu lubanja.] 15 Muli bahanya mwe bashamuka b’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zikahinduka enyanja n’ebihugo mpu zilonze omupagani zayigîriza, na hano ziba zamamubona, zimujire mwana wa nyenga y’omuliro, mubî kuzilusha. 16 Muli bahanya mwe balanguzi b’emihûrha mukaderha, mpu: «Olahîre oku izîno ly’aka-Nymuzinda erhi ntâco; ci olahîre okw’izîno ly’isholo limuli, a­gwâsirwe n’endahiro yâge». 17 Yajowe! aba banyakasirhye n’eyi mihurha! cici cilushire, isholo erhi aka-Nyamuzinda kalijira litagatifu? 18 «Erhi ngasi walahiire oku izîno ly’olutare, erhi ntâco; ci owalahire oku nterekêro erikwo, erhi agwâsirwe n’endahiro yage». 19 Eyi mihûrha! cici cilushire, erhi enterekêro erhi olutare luyijira ntagatifu? 20 Ci mbona olahira olutare, alulahira alahire n’ebi­ kuli byoshi. 21 Okucigasha ahantu hatagatifu, kuli kucigasha ye na kucigasha Nnaho. 22 N’olahira empingu, alahira entebe ya Nyamuzinda analahira Olya oyibwarhalakwo. 23 Muli bahanya mwe bashamuka b’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zikalyûla entûlo y’emento, n’eneto, n’ecimino, mugal’ivuna amarhegekoh makulu: okutwa kwinja olubanja, obwonjo n’okurhalyaliha. Murhegesirwe okuji­ra ebyo byoshi buzira okuleka ebirhanzi. 24 Ezi nnongozi mpûrha zidokôla ehihuka omu mîshi, zigaligorhomera enjavu!i 25 Muli bahanya, mwe bashamuka b’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zishuka emugongo gw’akahe n’akazinzi, n’obwo omu nda muyunjwire bushambo n’obudambi! 26 Mufarizeyi w’omuhûrha! orhang’icêsa ehiri omu nda y’akahe n’akazinzi, lyo ehiri emugongo bica. 27 Muli hahanya, mwe bashamuka h’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zi­shushire enshinda nyêru: embuga zibonekana nyinja, n’obwo omu nda ziyu­njwîre mavuha g’abafu n’ebibolereza. 28 Kwo ninyu abantu bammubona ntyo embuga nka bashinganya, ci omu nda obulyâlya n’obubî bwammuyunjulirîne. 29 Muli bahanya, mwe bashamuka b’ihano ninyu Bafarizeyi, ezi ndyâlya zikayûbaka enshinda z’abalêbi, zinakakombêza ebyûsho by’abanya-bushinganyanya, 30 n’okuderha erhi: «nka rhwaliho amango ga balarha, rhurhankajir’irhigi nabu ry’okubulaga omuko gw’abalêbi». 31 Na ntyo munahamirize mwêne oku muli bagala b’abanigaga abalêbi! 32 Ninyu muyunjuzagye olugero lwa basho!

Obubi n’obuhane bw’abashamuka b’ihano n’ Abafarizeyi (Lk Il, 49-51)

33 Ezi njoka, bûko bwa cibugusha, kurhi mwafume obuhane bw’enyenga y’omuliro? 34 Lero mushub’ilola: nammurhumira abalêbi, abanya-bushinganya n’abigîriza; ci mwayirhemwo baguma munababambe oku musalaba, n’abandi mubashurhire emikoba omu masinagogi ginyu, munabashimbûlule omu ngasi cishagala. 35 mpu lyo mubarhuzibwa ngasi muko mwêru-kwêru gwàjire omu budaka, kurhenga omuko mwêrukwêru gw’Abeli kuhika oku muko gwa Zakariya, mugala wa Barakiya, mwayirhiraga omu ka-Nyamuzinda embere z’oluta­re! 36 Okuli, mmubwîre, ebyo byoshi byâbarhuzibwa ogu mulala!

Yeruzalemu! Yeruzalemu! (Lk 13, 34-35)

37 «Yeruzalemu! Yeruzalemul we oyirha abalêbi, n’abarhumirwe emwâwe obabande amabuye, kanga nalonzize okukukumakuma nka kulya engoko ekumakuma abanagoko bâyo omu byûbi, orhanayemêraga! 38 Obu mukola mwâlekerwa enyumpa yinyu mushakaj. 39 Lero mmubwîre: murhakacishub’imbona, kuhika olusiku mwaderhe, mpu: Aganze oyishire oku izîno lya Nyakasane!»

24

1 Erhi Yezu acihuluka omu ka-Nyamuzinda n’erhi aba akola agenda, abaganda bâge banacimujabo mpu bamuyêreke obûbake bw’aka-Nyamuzinda. 2 Naye erhi acibashuza, ababwîra, erhi: «Ka mubwine ebyo byoshi! Mmubwîre okuli, aha, nta ibuye lyasigale oku lindi lirhanashandazîbwi». 3 Erhi aciba akola abwârhire oku ntondo y’Emizeti, abaganda bâge bamushegeraho bufundafunda, bamubwîra, mpu: «Orhubwire mangaci ebyo byâbak, n’ecâbe cimanyîso c’okuyisha kwâwe n’eca okuhwa kw’igulu»

Omurhondero gw’amalibuko (Mk 13. 5-13; Lk 21, 8-19)

4 Naye Yezu anacibashuza, ababwîra, erhi: «Mumanye ntaye ommurhebage. 5 Bulya banji bâyishe oku izîno lyâni, baderhe, mpu: «Nie Kristu», banarhebe banji. 6 Mwâyumve baderha ebîrha n’emihigo y’ebîrhà; mumanye murhayôbohaga bulya kukwânîne ebyo birhang’iyisha, ci erhi burhaciba buzi­nda. 7 Ecihugo câyimukire ecindi, n’obwâmi obundi bwâmi. Ecizombo n’omusisi byayisb’iba hanji. 8 Ebyo byoshi, gwo murhondêro gw’amalibuko. 9 Obwo bâmmubabaze banammuyirhe: mwâshombwe na boshi erhi izîno lyâni lirhuma. 10 Banji obwo bâhirime; banji bâhânane bône na nnene, bânashombane bône na nnene. 11 Abalêbi b’obunywesi babe banji banarhebe bantu ba­njì. 12 Na bulya amabî gayish’iyushûka, obuzigire bwa banji bwânyihe. 13 Ci owayôrhe ali mwinja kuhika olusiku luzinda, oyo ye wâcunguke. 14 Eyi Myanzi minja y’Obwâmi yayish’ihanûlwa omu igulu lyoshi, ebe cimanyîso oku masha­nja goshi. Obwo lyo olusiku luzinda lwâyishe.

Amalibuko ga Yeruzalemu (Mk 13, 13-23; Lk 21, 20-24)

15 Amango mukabona birya bibî bibî byalêbagwa na Daniyeli biri omu hantu batagatifu (owasoma ayumve)! 16 Obwo abali omu cihugo c’e Yudeya bâyakire oku ntondo, 17 n’oli oku burhungiri bw’enyumpa arhamanukaga mpu arhôle ebintu byâge omu nyumpa; 18 n’oli omw’ishwa arhashubirag’eka mpu arhôle omwambalo gwâge. 19 Abakazi bali izîmi n’abayonsa ago mango, basômerwa! 20 Mushenge murhag’iyish’iyaka omu mango g’e mpondo erhi omu luzira lwa sabato. 21 Bulya ezo nsiku zâba za malibuko garhazig’iboneka kurhenga okulemwa kw’igulu kuhika buno, garhakanaciboneka bundi. 22 Acibaga ezo nsiku zirhali zinyihîbwe, nta muntu wankacizire; ci abishogwa barhuma, ezo nsiku zanyihibwa. 23 Ago mango erhi mwankabwîrwa n’omuntu, mpu: «Lola, Kristu oyo oli hano, nisi erhi hala», murhemêraga. 24 Bulya bayish’iyisha ba-Kristu bw’obwihambi n’abalêbi bw’obunywesi, bayish’ijira ebimanyîso n’ebirhangâzo binji ebyankarheba ciru n’abishogwa aciba kwankahashikana. 25 Ninyu mumanyage, mmulêbire byoshi.

Mwene-omuntu ayish’iyisha n’obwalagale (Lk 17, 23-24)

26 Kuziga amango bammubwîre, mpu: «Y’oyo omu irungu», murhayijaga, mpu: «Acifulisire omu nyumpa» murhemêraga. 27 Nka kulya omulazo gunahu­buka ehushoshôkero bw’izûba gubonekere emunda lizikira, kwo Mwene-omu­ntu ayish’iyisha ntyo. 28 Aha omurhumba gwabe ho n’enyunda zâshubukire.

lgulu lyoshi lyâgeremwo omusisi (Mk 13, 24-27; Lk 21, 25-27)

29 Enyuma ly’amalibuko g’ezo nsiku, izûba lyâba mwizizi, n’omwezi gu­rhâcibashe, n’enyenyêzi zanamanuka oku nkuba, n’eby’oku nkuba byâgeramwo omusisi. 30 Okuhandi ecimanyîso ca Mwene-omuntu canabonekana emalunga; n’amashanja g’en’igulu goshi ganabanda endûlù; go mango bâbona Mwene-omuntu ayishire omu bitù n’obuhashe n’irenge linji. 31 Obwo ana­rhuma bamalahika bâge n’omushekera gw’izù linene, bashubûze abarhôle bâge b’empande ini z’igulu, kurhenga emalunga bwenêne kuhika ah’igulu lihekîre.

Amango okwo kwâbe (Mk 13, 28-32; Lk 21, 29-33)

32 Mulolere olwiganyo oku mulehe. Amashami gâgwo erhi gashabûka n’e­rhi ebibabi bikumera, munamanye oku ecanda ciri hofi. 33 Ninyu ntyo, amango mwâbone ebyo, mumanye oku ali hofi, oku ahika aha luso. 34 Mmubwire okuli, eri iburha lirhagere n’ebyo byoshi birhaba. 35 lrunga n’igulu byâgere, ci enderho zâni zirhakagera. 36 Ci olwo lusiku n’ako kasanzi ntâye omanyire, ciru na bamalahika b’empingu, ciru n’Omugala, nta wundi aha nyuma ly’lshe yenene.

Okuba masù n’okucirheganya (Lk 17, 26-27; 34-35)

37 Nka kulya omu mango ga Nuhu, ntyo kwo Mwene-omuntu ayish’iyisha. 38 Muli ezo nsiku zashokoleraga ecihonzi, bakag’ilya banaywe, bakag’isheba banashebwe kuhika olusiku Nuhu ajaga omu bwârho. 39 Abantu barhakengêraga bici, kuhika ecihonzi cayisha, cabahêka boshi. Ntyola kwo Mwene-omuntu ayish’iyisha. 40 Bantu babiri bâbe bali omu ishwa: muguma ahêkwe n’owabo alekwe. 41 Bakazi babirhi bâbe badwîrhe bashwa: muguma ahêkwe n’owabo alekwe. 42 Kuziga mube masù, bulya murhamanyiri olusiku Nnawinyu ayisha. 43 Yumvi bwinja: acibaga nnakà ankamanya obudufu ecishambo cayishamwo, analalira, arhankanaleka bamurhulira enyumpa. 44 Kuziga ninyu mube masù, bulya Mwene-omuntu ayish’iyisha amango murhakengiri.

Omugani gw’omukulu w’enyumpa (Lk 12, 42-46)

45 Mushi ohi oli mwinkubagirwa na mwirhonzi, oyu nnâhamwabo ahâga obukulu oku bantu b’enyumpa yâge mpu abagabulire ebiryo omu mango ga kwânîne? 46 Iragi lyâge oyo mushi, hano nnâhamwabo ayisha, akamushimâna adwîrhe ajira ntyo! 47 Mmubwîre okuli, anamujira mukulu w’ebirugu byâge byoshi. 48 Ci oyo mushi mubî erhi ankaderha omu murhima, erhi: «Nnâhamwirhu arhishiri duba». 49 Arhangire ashurha abâbo bashi, analye ananywe haguma n’abalalwe, 50 nnâhamwâbo oyo mushi ayisha olusiku arhagererizi n’amango arhamanyiri. 51 Okuhandi amukage, anamuhebe ebwa luhande lw’endyâlya: ho hayish’iba ecimorogo n’okuhenkenya amîno.

25

Omugani gwa banyere ikumi bajaga buhya

1 Obwâmi bw’empingu bwayish’isbushana banyere ikumi barhôlaga orhumole rhwâbo mpu baj’ishimânal omuhya-mulume n’omuhya. 2 Barhanu muli bo bàli bingolongolo, na barhanu bàli benge. 3 Balya barhanu b’ebi­ ngolongolo, erhi baba bamafumbarha orhumole rhwâbo, barbacihekaga mavu­ rha. 4 Abenge bôhe, erhi baba bamayanka orbumole rhwâbo, bahêka n’ama­vurha omu rhulaha. 5 Lero erhi omuhya-mulume aciba arhishiri duba, bagwi­shira boshi banahunga. 6 Aba karhî k’obudufu bayumva olubi embuga, mpu: «Omuhya-mulume oyo oyiruka! huluki mushigânane!» 7 Balya banyere boshi banacizûka, barheganya orhumole rhwâbo. 8 Balya b’ebingolongobo babwîra abenge, mpu: «Murhuhe nirhu oku mavurba ginyu, bulya orhumole rhwarhuzimîre». 9 Balya benge erhi bashuza, bababwîra, mpu: «Lyo garhag’irhunyihira n’oli mwe, kukwânîne muje emw’abarhunzi, mugule aginyu». 10 Erhi bakola bàli omu njira bagend’igula, omuhya-mulume ayisha; abàli bacirheganyize baja omu k’obuhya haguma naye, okubundi olumvi lwahamikwa. 11 Buzinda balya bandi banyere bayisha, baderha, mpu: «Waliha, Waliha, orhuyigulire!» 12 Naye ashuza, ababwîra, erhi: «Okuli, mmubwîre, ntammuma­nyiri». 13 Kuziga mube masù, bulya murhamanyiri ciru n’olusiku ciru n’ama­ngo.

Omugani gw’amagerha (Lk 19, 12-27)

14 Nka kulya omuntu wabalamaga, ahamagala abambali, abagabira ebintu byâge. 15 Anaciha muguma magerha mafundo arhanu, owundi abiri, n’owa ka­sharhu liguma, ngasi muguma nka obuhashe bwâge; anacigenda. 16 Ho n’abo, olya wahâbagwa magerba mafundo arhanu, anacigend’igakolêsa, ayungukirakwo gandi arhanu. 17 Owahâbagwa abiri naye kwo n’okwo, ayungukirakwo ga­ndi abiri. 18 Ci nyakuhâbwa liguma yebe, agend’ibumba omwina omw’idaho, afulikamwo ifundo ly’amagerha ga nnâhamwâbo. 19 Erhi ensiku ziciba zamagera, nnâbamwâbo balya bashi ayisha, anacibabwîra mpu bamuyêreke kurhi bakozire. 20 Olya nyakuhâbwa magerha mafundo arhanu anacimujaho, amu­rhûla gandi arhanu, anamubwîra erhi: «Muhanyi, magerha mafundo arhanu wampaga: obonerage aho, gandi arhanu gano nayungukîrekwo!» 21 Nnâhamwâbo anacimubwîra, erhi: «Ntyo, murhumisi mwinja na mwikubagirwa, obu omu binyi wàbîre mwikubagirwa, nâkujira rnurhambo omu binji; cijire omu masîrna g’enyumpa ya nnâhamwinyu». 22 Olya wahâbagwa magerha mafundo abiri naye anaciyisha, aderha, erhi: «Muhanyi, magerha mafundo abiri wampaga; gandi abiri gano nayunguk’îrekwo». 23 Nnâhamwâbo anacimubwîra, erhi: «Kwokwo, murhumìsi mwinja na mwikubagirwa, ene oba mwikubagirwa omu binyi, nakujira murhambo omu binji, cijire omu nyumpa ya nnâhamwi­nyu». 24 Lero naye nyakuhâbwa ifundo liguma erhi amujaho, amubwîra, erhi: «Waliha, nyishi oku oli muntu wa kajiji, onasârûle aha orharhweraga, onahaki­re aha orhamîraga. 25 Erhi nciyôboha, nagend’ihumbira ifundo ly’amagerha gâwe omu mwîna; ly’eri, liri cirugu câwe». 26 Obwo nnâhamwâbo amushuza, amubwîra, erhi: «Murhumisi mubî na mwolo! Wali oyishi oku nansârûla aha ntarhweraga, n’oku nampake aba ntamîraga? 27 Kuziga wali okwânîne okuhèêka er’ifundo ly’amagerha gâni omu mbîko, n’aha kugaluka, nankaliyansire nie nnalyo n’obunguke bwâlyo, 28 Ji mumuyanke er’igerha, mulihe ogwêrhe mafu­ndo ikumi. 29 Bulya ngasi ogwêrhe ye wahâbwa, acihirhirire: ci orhagwêrhi, n’ehi âgwarhe, bâmunyagusahyo. 30 N’oyo nyakubura w’omushizi, mumukwêbe omu mwizimya embuga: mwo mwaba ecimorogo n’okukenyeza amîno».

Olubanja luzinda

31 Amango Mwene-omuntu âyisha omu bukuze bwâge, na bamalahika bo­shi haguma naye, anatamala oku ntebe yâge y’irenge, 32 Obwo abantu b’ebihugo byoshi bashimânane embere zâge, naye ayish’ibasâbanula nka kulya omu­ngere asâbanula emisâhene n’ebihebe. 33 Emisahene anayibugire ebwa kulyo, n’ebihebe ebwa kumosho. 34 Obwo Mwâmi anâbwîre abali ekulyo kwâge erhi: «Yishi, mwe mwàgishirwe na Larha, mucigandalize omu Bwâmi mwarhega­nyizîbwe kurhenga okulemwa kw’igulu. 35 Bulya nal’inshalisire, mwampa eci nalya; enyôrha yangwârha, mwampa eci nanywa; nali cigolo, mwampa ecirâlo; 36 nali mushugunu, mwampa eci nayambala; nali mulwâla, mwayish’ikantangula; nali omu mugozi, mwayish’ikandola». 37 Okuhandi obwo abashinganya bâmushuze, bamubwîre. mpu: «Nyamwagirwa, mangaci rhwakubonaga oshalisire, rhwakuha eci walya; oli nyôrha, rhwakuha eci wanywa? 38 (Mangaci ago rhwakubonaga oli) cigolo, rhwakuhandisa; oli mushugunu, rhwakuyambika? 39 (Erhi mangaci) wali mulwala erhi omu mugozi, rhwaj’ikurhangula? 40 Mwâmi naye ayish’ibashuza, ababwîre, erhi: «Okuli, mmubwîre, ngasi kantu mwajirîre muguma muli aba balumuna bani barhorho, niene mwakajirîre». 41 Okubundi anacibwîre abali ebwa kumosho kwâge nabo, erhi: «Ntengiho, mwe bakagwa, muje omu muliro gurhazima, gwarheganyizibagwa shetani na bamalahika bâge. 42 Bulya nal’inshalisire, murhanampaga eci nalya; nal’ingweêrhwe n’enyôrha, murhanampaga eci nanywa; 43 nali cigolo, murhanampaga cirâlo; nali mushugunu, murhananyambikaga; nali mulwâla, nali omu mugozi, murhanishig’intangula», 44 Obwo nabo banâmushuze banaderbe, mpu: «Waliha, mangaci rhwakubonaga oshalisire, erhi ogwêrhwe n’enyôrha, oli cigolo e­rhi mushugunu, oli mulwâla erhi omu mugozi, rhurhanakurhabâlaga?» 45 Obo anâbashuze, ababwire, erhi: «Okuli, mmubwîre, ngasi hyoshi murhajiriraga muguma muli aba balumuna bani barhorho, nani murhahinjiriraga». 46 Okuhandi abo banaja omu malumwa garhahwa, n’abashinganya baje omu buzîne bw’ensiku n’amango».

26

VII. Amababale, okufa n’okufuka kwa Yezu

Abashombanyi ba Yezu balagânana okumuyirha (Mk 14, 1-2; Lk 22, 1-2)

1 Byanaciba ntyo! Erhi Yezu ayûs’iderha ezo nderho zoshi, abwîra abaganda bâge, erhi: 2 «Mumanyire oku lisirhondo Basâka aba, na Mwene-omuntu ahâwa mpu abambwe oku musalaba». 3 Okuhandi abajinji b’abadâhwa n’abagula b’olubaga bashimânana omu côgo c’omudabwa mukulu, oderhwa Kayifa. 4 Banacisingira Yezu ibano, mpu bamugwârhe n’obwenge banamuyirhe. 5 cikwônene bakaderha, mpu: «Arhali oku lusiku lukulu, akadugundu kalek’izûka omu lubaga».

Yezu abulagirwa omugavu omw’irhwe (Mk 14, 3-9; Yn 12, 1-8)

6 Erhi Yezu aciba ali e Betaniya omu mwa Simoni mushomyo, 7 hayisha mukazi muguma wali odwîrhe enjebe y’amavurha g’omugavu gw’engulo ndârhi; anacimudubulira gulya mugavu oku irhwe, erhi ali oku cîbo. 8 Erhi babona ntyo, abaganda bagwârhwa n’omutula, baderha, mpu: «Cirhumire asherêza ogu mugavu? 9 Gwankaguzirwe birugu binji, binahâbwe abakenyi». 10 Ci erhi Yezu acimanya, ababwîra, erhi: «Cirhumire mwabêra oyu mukazi emitula? Cijiro cinja anjirîre obu. 11 Abakenyi, ensiku zoshi muli haguma nabo, ci niehe arhali ensiku zoshi mwambona. 12 Ene ashîga omubiri gwâni n’ogu mugavu, abîre agurhenganya okubishwa. 13 Okuli mmubwîre, ngasi hoshi ogu Mwanzi mwinja gw’Akalembe gwâyigîrizibwe en’igulu lyoshi, eci cijiro c’oyu mukazi câganîrwe oku kumukengêra».

Yuda ahâna Nnawâbo (Mk 14, 10-11; Lk 22, 3-6)

14 Okubundi, muguma muli balya Ikumi-na-babiri, y’erigi Yuda w’e Keriyo­ti, anacija emwa abajinji b’abadâhwa. 15 Anacibabwîra, erhi: «Ci mwakampa mmuheye?» Nabo banacimuha magerha mafundo asharhu. 16 Obwo kurheng’aho akaz’ilonza kurhi abona ah’amuhânira.

Amarheganyo ga Basâka (Mk 14, 12-16; Lk 22, 7-13)

17 Omu lusiku lurhanzi lw’emigati erhalimwo lwango, abaganda banacijaho Yezu, bamubwîra, mpu: «Ngahi olonzize rhurheganye okulya Basâka?» 18 Anacibashuza, erhi: «Muje omu cishagala, emwa lebe, munamubwire, mpu: «Omwigîriza adesire ntya: «Amango gâni gali hofi, omu mwâwe najirira Basâka nie n’abaganda bâni». 19 Abaganda banacijira oku Yezu arhegekaga, barheganya Basâka.

Yezu abwîra abaganda bâge oku Yuda amuhâna (Mk 14, 17-21; Lk 22, 21-23; Yn 13,21-30)

20 Erhi biba bijingo, baba bali oku cìbo bona balya lkumi-na-babiri. 21 Erhi baba badwîrhe balya, ababwîra, erhi: «Okuli, mmubwîre, muguma muli mwe ampâna». 22 Omutula gwanacibagwârha bwenêne, barhangira bamudôsa, ngasi muguma, erhi: «Waliha, ka nie? 23 Naye anacibashuza, erhi: «Oyu ohebire okuboko omu nambi rhwe naye, ye wampâna! 24 Neci, Mwene-omuntu aciko­lera nk’oku ayandikîrwe, ci kwônene buhanya bw’oyu muntu Mwene-omuntu ahânwa naye! Kwakabîre kukulu oyu muntu arhaburhwe!» 25 Naye Yuda wamulenganyagya amudôsa, erhi: «Ka nie, Muyigîriza?» Naye Yezu anacimushuza, erhi: «Wakudesire».

Yezu ajira Obukaristiya (Mk 14, 22-25; Lk 22, 19-20; 1 Kr 11, 23-25)

26 Erhi baba badwîrhe balya, Yezu ayanka omugati, n’erhi aba amagugisha, agubega, ahà abaganda bâge, aderha, erhi: «Yanki, mulye eci guli mubiri gwâni». 27 Ashubiyanka akahe, avuga omunkwa, abahà, anaderha, erhi: «Mu­nyweko mweshi; 28 bulya eci guli muko gwâni gw’endagâno mpyahya, ogwabulagwa banji barhumire, mpu bakulirwe ebyâha. 29 Okuli, mmubwizire, ntakacishub’inywa kuli eyi mburho y’omuzâbîbu, kuhika olusiku nanâyinywe mpyahya haguma ninyu omu Bwâmi bwa Larha».

Yezu alêba oku Petro amuhakana kasharhu (Mk 14, 26-31; Lk 22, 31-34; Yn 13, 26-38; 16-32)

30 Erhi bayus’iyimba, barheremera oku ntondo y’Emizeti. 31 Yezu anaciba­bwîra, erhi: «Obudufu bw’ene mweshi mwâsârhala erhi nie ntuma; bulya kuya­ndisirwe, mpu: «Nashurha lungere, ebibuzi bishandabane. 32 Ci hano nyus’ifuûka, nammushokolera e Galileya». 33 Petro amubwîra, erhi: «Ciru boshi ba­ nkasârhala erhi we orhuma, nta mango niehe nankasârhala». 34 Yezu anacimushuza, erhi: «Okuli, nkubwîre: ene muli obu budufu, oluhazi lurhacibika, wâmpakana kasharhu». 35 Petro anacimubwîra, erhi: «Ciru kwankaba kufa hagu­ma nawe, ntakakuhakana». N’abandi baganda bakuderha boshi.

Yezu abona oburhe bw’amaganya e Jetesemani l (Mk 14, 32-42; Lk 22, 40-46; Yn 18,1)

36 Obwo Yezu anacihika omu ishwa liderhwa Jetesemanim ye n’abaganda bâge; ababwîra, erhi: «Bêragi aha oku naja hala ngend’ishenga». 37 Ayanka Petro na bene Zebedeyo bombi, anacirhondêra okuyumva oburhe n’amaganya. 38 Obwo anacibabwîra, erhi: «Omurhima gwâni guyunjwîre burhe bw’okulonz’ifa; bêri aha, muyîze haguma nani». 39 Erhi ashegûka, acîrhimba oku idaho, ashenga anaderha, erhi: «Larha akaba kwankahashikana, aka kabehe kangere kuli! Ci kwônene arhali nk’oku nalonza, ci nk’oku walonza wenene». 40 Anacishubira aha bambali, ashimâna bahunzire; abwîra Petro, erhi: «Ka ciru mu­rhahashire okuyîza haguma nani nsà nguma yône? 41 Mube masù munashenge, mulek’ishumikwa: bulya omurhima guba mwangu, ci omubiri guba muzamba». 42 Ashub’igend’ishenga obwa kabiri, aderha, erhi: «Larha, akaba aka kabehe karhankagera ntanakanywîri, oku walonza kubâge!» 43 Erhi agaluka, ashimâna kandi bali îro, bulya amasù gabo gàli mazirho. 44 Abaleka, agend’ishenga obwa kasharhu, anaderha zirya nderho ntanzi. 45 Okuhandi ashubira emunda abambali bàli, ababwîra, erhi: «Lero mwankagwîshiraga munarhamûke! Amango gahisire; Mwene-omuntu akol’ihânwa omu maboko g’abanyabyâha. 46 Zûki, rhugende! Owampâna oyu oyiruka».

Yezu agwârhwa (Mk 14, 43-52; Lk 22. 27-53; Yn 18, 2-11)

47 Oku acidwîrhe aderha, Yuda, muguma muli balya Ikumi-na-babiri, y’ono y’ono, adwîrhe ngabo nyinji efumbasire engôrho n’amahiri, erhumirwe n’abajinji b’abadâhwa n’abagula b’olubaga. 48 Owamulenganyagya erhi anabahîre ecimanyîso, erhi: «Oyu nakanûnugurha, erhi ye, mumugwârhe». 49 Oku anayisha ntya, ayirukira ayegera Yezu, amubwîra, erhi: «Mpanyire omusingo, Muyigîriza!» Anacimunûnugurha. 50 Yezu anacimubwîra, erhi: “Mwîra wâni, bici bikudwîrhe?» Okuhandi banacimushegerera, bamuhirako amaboko, bamugwârha. 51 Obwo muguma muli balya bàli haguma na Yezu alikira okubo­ko ebirhugo, ayômola engôrho yâge, ayirhimba mwambali w’Omudâhwa mukulu, amushishimbula okurhwiri. 52 Yezu anacimubwîra, erhi: «Shubiza engoôrho yâwe omu lûba; bulya ngasi yeshi wakolêse engôrho, ngôrho yamuyirhe. 53 Ka omanyire mpu ntankahunyire Larha antumire ho n’aho rhutu ikumi na rhubiri rhwa bamalahika? 54 Kurhi Amandiko gankaciyunjulaga obwo, agadesire mpu bikwânîne bibe ntyo?» 55 Yezu anacibwîra zirya ngabo, erhi: «Ewe, kurhi kuno muyishire nka bantu bashimbire ecishungu, muherhe engôrho n’amahiri, mul’ingwârha? Ngasi lusiku nakag’iyigîriza omu ka-Nyamuzinda, murhanangwârhaga». 56 Okwo kwoshi kwàba ntyo mpu lyo Amandiko g’abalêbi gayunjula. Obwo abaganda bâge banacimuleka.

Yezu ahêkwa emwa Kayifa (Mk 14, 53-65; Lk 22, 54-55; 66-71; Yn 18, 24)

57 Balya bantu bagwârhaga Yezu, bamuhêka emwa Kayifa, ye Mukulu w’abadâhwa; nabo bashamuka b’ihano n’abagula b’olubaga bayishubûkira. 58 Naye Petro amuguma omu cirali, kuhika omu côgo c’Omukulu w’abadâhwa; anacija omu lugo, abwârhala haguma n’abalalizi, mpu abone oku byâba. 59 Abajinji b’abadâhwa n’ihano lyoshi bakalonza abashobeka Yezu eby’obunywesi, mpu lyo bamuyirha. 60 Lero banacibabula, n’obwo abahamîrizi b’obunywesi bàli bayishire banji. Buzinda hayisha babiri. 61 Banaciderha, mpu: «Oyu muntu adesire ntya: mpu: «Nanashaba aka ka-Nyamuzinda, nanshub’ikayûbaka omu nsiku isharhu», 62 Obwo Omukulu w’abadâhwa ayimu­ka, amubwîra, erhi: «Ci orhashuza? Kurhi okwo aba bantu bakuderhîre?» 63 Yezu acihulikira. Omukulu w’abadâhwa anacimubwîra, erhi: «Nkulahirîze kuli Nyamuzinda ozîne, orhubwîre erhi we Kristu Mugala wa Nnâmahanga», 64 Yezu anacimushuza. erhi: «Wakudesire. Ciru mmubwizire n’obwalagale oku mwacibona Mwene-omuntu abwârhire ekulyo kw’Ogala-byoshi, anayishire omu bitù by’emalunga», 65 Aho Omukulu w’abadâhwa asharhula emyambalo yâge, anaderha, erhi: «Amalogorha! Bici rhwacilongeza abahamîrizi! Mwayu­mvirhe oku alogorha! 66 Kurhi mubwîne?» Nabo, mpu: «Kufa anafa la!» 67 Okubundi banacimutwîra ebusù n’okumurhimba ebifundo abandi bamushuûrha empi, 68 banaderha, mpu: «Lêbaga, Kristu: rhubwîre ndi okushûsire».

Petro ahakana Nnawâbo (Mk 14, 66-72; Lk 22, 56,62; Yn 18, 17, 25-27)

69 Obwo Petro naye erhi aburhamîre embuga omu côgo. Muja-nyere mugu­ma anacimujaho, amubwîra, erhi: «Nawe wàli haguma na Yezu w’e Galileya». 70 Naye anacihakana embere za boshi, erhi: «Ntamanyiri ebi odesire!» 71 Mpu ahulukage aj’emuhanda, owundi muja-nyere anacibwîra abahali, erhi: «N’oyu naye ali haguma na Yezu w’e Nazareti». 72 Ashub’ilahira, anyw’embuli, erhi: «Mâshi ntishi oyo muntu», 73 Erhi hagera kashanzi kanyi, abàli halya bajaho Petro, bamubwîra, mpu: «Mâshi nawe oli wa muli bo, ciru n’iderha lyâwe lyône likuhânyire», 74 Okuhandi arhondêr’alahira analahiriza, mpu: «Mâshi ntishi oyo muntu», Ho na halya oluhazi lwabika, 75 Obwo Petro akengêra kalya kanwa Yezu amubwîraga, erhi: «Embere oluhazi lubike, wampakana kasharhu». N’erhi acihuluka, arhondêra okuvugumula emirenge.

27

Yezu ahêkwa emwa Bilato (Mk 15, 1; Lk 22, 66; 23, 1)

1 Erhi buca, abajinji boshi n’abagula b’olubaga bajîra Yezu ihano, mpu bamuyîrhe, 2 N’erhi baba bamamushwêka, bamuhêkera Bilato, ye mu­rhegesi.

Yuda acîmanika

3 Obwo erhi Yuda wamulenganyagya abona atwîrwa okufa, omurhima gwamulya, agalulira abajinji n’abagula galya magerha mafundo asharhu, erhi: 4 «Najizire kubi ene mpâna omuko mwêru-kwêru». Nabo banacimushuza, mpu: «Kurhi kwarhujira? Wêne wamanya!» 5 Akwêba galya magerha omu ka-Nyamuzinda, agenda, acimanika, 6 Erhi abajinji bayanka galya magerha, banaciderha, mpu: «Kurhemerirwi okugahira omu mbîko, bulya gali ngulo ya muko». 7 Erhi baciba bamaj’ihano, bagagula ishwa ly’omubumbi, mpu bakâbishamwo ebigolo. 8 Co carhumire eryo ishwa liyirikwa, kuhik’ene, Ishwa lya Muko, 9 Ntyo kwanaciba kulya kwalêbagwa n’omulêbi Yeremiya, erhi: Banaciyanka galya magerha mafundo asharhu, yo ngulo batwiraga oyu abana b’Israheli bâgerekaga, 10 Banacigagula ishwa ly’omubumbi, nk’oku Nyakasane a­ntegekaga.

Yezu embere za Bilato (Mk 15, 2-15; Lk 23, 2-5, 18-25; Yn 18, 28-40; 19, 4-16)

11 Yezu anacihêkwa embere z’omurhegesi, n’omurhegesi amudôsa, erhi: «Ka we mwâmi w’Abayahudi?» Yezu amushuza, erhi: «Wakudesire». 12 Ci erhi abajinji n’abagula bakâmulega, arhashuzagya cici. 13 Bilato anacimubwîra, erhi: «Ka orhumvirhi ebyo byoshi badwîrhe bakuderhera?» 14 Arhashuzagya oku kanwa ciru n’akaguma, kuhika nyamurhegesi asômerwa bwenêne. 15 Ngasi lusiku lukulu, bwàli bworhere bw’omurhegesi okubalikira mushwêkwa muguma, oyu banacîshozire. 16 Hàli mushwêkwa muguma wali wajire irenge, ye wali Baraba. 17 Obwo erhi olubaga luciba lulundumîne haguma, Bilato ababwîra, erhi: Ndi mwalonza mmulikire, ka Baraba erhi Yezu, oderhwa Kristu?» 18 Erhi anamanyire obwo oku bwagalwa bamuhâniraga. 19 Erhi aciba akola abwârhire ekagombe, mukâge arhuma emunda ali, mpu bamubwîre, erhi: «Omanye o­rhacîhiraga omu lubanja lw’oyo mushinganyanya, bulya ene budufu nababîre bwenêne omu bilorho erhi ye orhuma». 20 Ci abajinji b’abadâhwa n’abagula bashumika olubaga mpu bahûne Baraba banayîse Yezu. 21 Omurhegesi ashub’ibadôsa, erhi: «Ndi mulonzize ndîke muli aba bombi?» Banacishuza, mpu: «Baraba». 22 Bilato anacibabwîra, erhi: «Kurhi najiraga Yezu oderhwa Kristu?» Boshi bashuza, mpu: «Abambwe oku musalaba». 23 Ashub’idôsa olu­baga, erhi: «Kubi kuci ajizire?» Banaciyâma kulusha, mpu: «Abambwe oku musalaba!» 24 Erhi Bilato abona oku nta luderho lwaciyumvibwa n’oku ehidugundu hyayisha hyayushûka, kwo kuyanka amîshi, acikalaba enfune e­mbere z’olubaga, anaderha, erhi: «Ndi mwêru-kwêru oku muko g’oyu muntu; oku bwinyu!» 25 Olubaga lwoshi lwashuza, lwaderha, mpu: «Omuko gwâge kuli rhwe n’oku bana birhu!» 26 Okubundi anacibalikira Baraba, n’erhi aba amashuûrha Yezu emikoba, abahâye mpu abambwe oku musalaba.

Ecimanè c’emishûgi (Mk 15, 16-20; Yn 19, 1-3)

27 Abasirika b’omurhegesi banaciyanka Yezu, bamujâna omu lurhamba, bamuhirakwo olugamba lw’abasirika lwoshi. 28 Banacimuhogola emyambalo yâge, bamuyambika ecishûli cidukula. 29 N’erhi baba bamaluka ecimanè c’emi­shûgi, bamuhiraco omu irhwe, bamufumbasa olusheke omu kuboko kulyo. Bafukama embere zâge, banamushekera n’okuderha, mpu: «Asinge, mwâmi w’Abayahudi»! 30 Banakamukâyirakwo, n’erhi barhôla lulya lusheke, bakamushûrhalo oku irhwe. 31 Okuhandi erhi bayûs’imucinaguza, banacimuhogola ci­lya cishûli, bamuyambika emyambalo yâge, bamuhulukana, baj’imubamba oku musalaba.

Yezu abambwa oku musalaba (Mk 15, 21-27; Lk23, 26-34, 38)

32 Erhi bahika omu njira, barhimâna omuntu w’e Kirena, ye Simoni; bamu­gwârha mpu arhwâze Yezu okubarhula omusalaba, 33 Erhi bahika ahantu haderhwa Gologotan, kwo kuderha mpu hantu h’empanga, 34 banacimuha amavu galimwo endulwe mpu anywe; ci erhi ayus’ilabula, arhacilonzagya okuganywa. 35 Erhi baba bamamubamba oku musalaba, bagabâna emyambalo yâge, bayiyesha cigoleo. 36 Banaciburhamala mpu bamulange. 37 Banaciyandika aha nyanya ly’irhwe lyâge igwârhiro ly’olufu lwâge, mpu: «Oyu ye Yezu, Mwâmi w’Abayahudi». 38 Banacibamba haguma naye bishumusi bibiri, ciguma ekulyo, ecindi ekumosho kwâge.

Yezu ashekerwa anajacirwa oku musalaba (Mk 15. 29-32; Lk 23, 35-37)

39 Abakag’igera bakamujacira banadunda irhwe, 40 mpu: «We shâba aka­Nyamuzinda, onashub’ikayunjuza omu nsiku isharhu, cirikuzagye wenene aka­ba oli Mwene-Nnâmahanga, onahonekwo ogu musalaba!» 41 Nabo abajinji b’abadâhwa bakag’imushekera, banakag’iderha haguma n’abashamuka b’iha­no n’abagula, mpu: 42 «Acizize abandi arhankanahash’icîciza yenene! Akaba ali Mwâmi w’Israheli, !ero amanukage kuli ogu musalaba, nirhu rhumuyemêre! 43 Mpu alangalira Nyamuzinda: lero Nyamuzinda amulikuzagye akaba amuzigi­ra! Akazag’iderha, erhi: «Ndi Mwene-Nnâmahanga!» 44 Ciru na birya bishumûsi byàli bibambirwe oku musalaba haguma naye byakâg’imujacira.

Yezu afa oku musalaba (Mk 15. 33-41; Lk 23. 44-59; Yn 19-29)

45 Kurhenga izûba liyimangap, omwizîzi gwabwîka ecihugo coshi kuhika amafuluko. 46 Erhi kuba mafuluko, Yezu anaciyâma n’izu linene, erhi: «Eli, Eli, lama sahaktani?» Kwo kuderha: «Nyamuzinda wâni, Nyamuzinda wâni, carhumire ondeka?» 47 Baguma muli balya bàhali erhi bayumva, banaciderha, mpu: «Amayakûza Eliya». 48 Ho na halya, muguma muli bo alibirha, ayanka ecihôrholo, acivumvuliza, omu nkalishi, acishwêkera oku lusheke, amuha mpu anywe. 49 Ci abandi bamubwîra, mpu: «Muleke rhulole erhi Eliya ayish’imuciza!» 50 Obwo Yezu ashub’iyâma n’izu linene, arhengamwo omûka. 51 Okubundi omwenda gw’olusîka gwàli mumanike aha karhî k’aka-Nyamuzi­nda mpu gusike ahatagatifu h’ebitagatifu gwalalanguka mpande ibiri kurheng’enyanya kuhik’ahanshi; igulu lyanacigeramwo omusisi, amabuye gàhahanyuka. 52 Enshinda zàfunuka, mibiri minji y’abatagatifu bàli bafìre yafûka. 53 N’erhi Yezu ayûs’ifûka, barhenga omu nshinda, baja omu Cishagala Citaga­tifu, banji bababona. 54 Omukulu w’abasirika n’abandi bantu bakag’ilanga Yezu haguma naye erhi babona igulu ligeramwo omusisi n’ebindi byabîre byo­shi, bayôboha bwenêne, banaderha, mpu: «Neci, kwo binali oyu muntu anali Mugala wa Nyamuzinda!» 55 Hàli abakazi bakag’ilâbira kuli, balya bàli bashimbire Yezu kurheng’e Galileya mpu baje bamukolera. 56 Muli bo mwàli Mariya Magadalena, na Mariya nnina wa Yakobo na Yozefu, na nnina wa bene Zebedeyo.

Yezu abishwa (Mk 15, 42-47; Lk 23, 50-55; Yn 19, 38-42)

57 Erhi kuciba bijingo, muntu muhirhi muguma w’e Arimatiya anaciyisha, izîno lyâge ye Yozefu, naye àli mushimbulizi wa Yezu. 58 Anacija emwa Bilato, amuhûna omubiri gwa Yezu. Bilato arhegeka obwo mpu bamuhêgo. 59 Okuhandi Yozefu anaciyanka gulya mubiri, aguboha omu mwenda mwêru, 60 agubi­sha omu nshinda mpyahya àli acîhumbire omu lwâla; n’erhi aba amahirika ibuye linene omu luso lw’enshinda, agenda. 61 Obwo erhi Mariya Magadalena n’owundi Mariya bahali, baburhamîre embere z’ecusho.

Abalanzi b’ecusho

62 Erhi kuca, lwo lusiku lukulikira amarheganyoq, abajinji n’Abafarizeyi ba­ shubuzanya, baj’emwa Bilato. 63 Banacimubwîra, mpu: «Waliha, rhwakengire oku erya ndyâlya yaderhaga, erhi ecizîne, erhi: «Hano kugera nsiku isharhu, nâfûka!» 64 Ci orhegeke ecusho cilangwe kuhika olwa kasharhu, abaganda bâge barhag’iyish’imuzimba, irhondo babwîre olubaga, mpu: «Anafûsire omu bafu!» Na ntyo obwo bulyâlya buzinda bulushe oburhanzi». 65 Bilato anacibashuza, erhi: «Abalanzi aba, gendi mulange nk’oku mwalonza». 66 Banacigenda, ecusho bacihamika, banahira ibuye kw’ecimannyiso, banahasiga abalanzi.

28

Okufûka kwa Yezu (Mk 16, 1-8; Lk 24, 1-10)

1 Erhi olwa-Sabato lugera, oku mucêracêra gw’olusiku lurhanzi lw’omu­gobe, Mariya Magadalena n’owundi Mariya banaciyisha mpu barhangule ecusho. 2 Obwo igulu lyanacigeramwo omusisi munji, Malahika wa Nyakasane anaciyandagala arheng’emalunga, anaciyisha, ahirimya lirya ibuye analibwârhalakwo. 3 Erhi ashushire omulazo, n’enyambalo yâge eri myêru nka lubula. 4 Abalanzi erhi bamubona, bageramwo omusisi erhi bwoba burhuma, banaba nka mirhumba. 5 Malahika abwîra balya bakazi, erhi: «Mwehe murhayôbohaga; mmanyire oku mwalonza Yezu wabambagwa oku musalaba. 6 Arhaciri hano, bulya afûsire nka kulya aderhaga. Yishi mulole aha bàli bamuhizire. 7 Munagende duba, mubwîre abaganda bâge, erhi: «Anafûsire omu bafù, anammushokolîr’e Galileya; yo mwamubonera. Mbire mmu­bwîzire». 8 Banacirhenga bimbirimbiri ebwa cusho n’omurhima gubangalîre banasîire bwenêne; kwo kulibirh’ibwîra abaganda bâge.

Yezu abonekera abakazi batagatifu

9 Yezu anacibashigâna omu njira, ababwîra, erhi: «Asingi». Nabo bamujaho, bamugwârha amagulu, baharâmya. 10 Yezu anacibabwîra, erhi: «Mu­rhayôbohaga, mugend’ibwîra balumunar bani baj’e Galileya, yo bambonera».

Obulyâlya bw’abakulu b’Abayahudi

11 Erhi baba bamagenda, balanzi baguma baja omu cishagala, bashambalira abajinji b’abadâhwa ebyabîre byoshi. 12 Nabo bashubûzanya n’abagula, n’erhi baba bamaj’ihano, baha abasirika ebirugu bîrhankaganjwa. 13 Banababwîra, mpu: «Muderhe oku abaganda bâge bayishire budufu, bamuzimba ene muli îro. 14 N’omurhegesi akayish’imanya, rhwene rhwamubwîra, arhammujire ku­rhi». 15 Nabo abasirika bayanka birya birugu, banajira oku babwîragwa; n’o­bwo bunywesi bwanacilumizibwa omu Bayabudi boshi kuhika buno.

Yezu abonekera Entumwa e Galileya anazirhuma omu igulu lyoshi

16 Balya baganda ikumi na muguma bôhe baj’e Galileya, oku ntondo Yezu abalaganyagya. 17 Erhi bamubona, bamuharâmya; ci baguma barhindira. 18 Yezu anacibashegeraho, ababwîra, erhi: «Obuhashe bwoshi bw’omu mpingu n’obw’igulu nabuhîrwe. 19 Gendagi, muyigîrize abantu b’amasbanja goshi, mu­babatize oku izîno ly’Ishe n’Omugala na Mûka Mutagatifu. 20 Mubayigîrize okushimba ngasi hyoshi nammurhegesire. Nani ndi haguma ninyu ensiku zoshi kuhika aha kuyurha kw’igulu».


 a1.1 : Mutagatifu Mateyo, erhi ayandika omulala gwa Yezu Kristu, arhangirira kuli Abrabamu kuhika Yezu. Luka yehe, erhi aguyandika, arhonderera kuli Yezu kubika Adamu, ishe w’abantu boshi. Na ntyo emilala eyandisirwe na Mateyo erhalì miguma n’eyi Luka ayandisire. Kurhenga Daudi kuhika Yozefu muli mazino abiri gône gashushine. Mateyo ayandisire emilala y’abâmi bône; Luka yehe ayandisire n’emilala erhali ya bami. Ntyo ngasi muguma akulikira ey[qge njira. Ci kwône bombi bahisire kuli Yozefu, ishe-mulezi wa Mwâmi Yczu (Lk 3, 23-38).

 b1.9 Aga mazîno g’Abayahudi, ecigereki n’enfarasè byagahindwîre bwenêne n’obwo amashi gayegire ecihebraniya kulusha enfarasè na kulusha ecigereki Yozafati rhwanamuderha YEHOSHAFAT, kwo kuderha Nyakasane otwa emanja; Yowasi rhwanamuderha YOWASH; Amaziyasi rhwanamuderha AMAZIYAHU; Azariyasi rhwanamuderha AZARIYAHU; Akaz rhwanamuderha AKHAZ erhi AHAZ; Yezekiyahu rhwanamuderha HIZEKIYAHU; Manasè rhwanamuderha MENASHè; Yoziasi rhwanamuderha YOSHIYAHU; Sedekiyasi rhwanamuderha SEDEKIYAHU; Yoyakimu rhwanamuderha YEHOYAKIMU; Yekoniyasi rhwanamuderha YEKONYAHU; Ezekiyasi rhwanamuderha YEHIZEKIYAHU; Oziyasi rhwanamuderha UZIYAHU, Yozwè rhwanamuderha YEHOSHUWA, YESHUWA; Yezu rhwanamuderha YEHOSHUWA, YESHUWA; Musa rhwanamuderha MOSHE; Rebeka rhwanamuderha RIVKA; Yeremiya rhwanamuderha YEREMIYA erhi YERMIYAHU erhi YEREMIYAHU erhi YIRMIYAHU; Ezekiyeli rhwanamuderha YEHEZEKIYELI, kuderha « Nyamuzinda ohâna emisi »

 c1.25 : Yozefu Mutagatifu arhali ishe wa Mwami Yezu, ci ali Mulezi wâge kwône! Mwâmi Yezu aburhagwa na Bikira Mariya oku buzibu bwa Mûka Mutagatifu. Eco ciri cisomerine n’ihwe rhurha­nkayumva n’obukengêre bwirhu.

 d2.1 amango Herodi ali mwâmi, erhi Kristu aburhwa: Omu mwâka gwa 5 erhi gwa 4 embere lya Kristu.

 e2.4 : Abajinji bo bakulu b’abadahwa. Abashamuka b’ihano bo bayigiriza erhi bayandisi

 f2.11 :Obuhirhi bwâbo: Ago masholo, enshangi n’obuku gali mahirhi g’e Arabiya. Abakula-mbere b’Ekleziya bayigirizize oku amasholo gàli ga kumanyisa oku Nnawirhu Yezu ali Mwâmi, enshangi oku ali Nyamuzinda, n’obuku oku ayish’ibabazibwa.

 g2.18 :Abana Rakeli alakira, bali bene Efrayimu na Manase na Benyamini. Erhi baguma bani­gwa n’abandì bahêkwa omu bujà. Rakeli ali nnakululu w’abo bana, n’ecusho cage ciba hofi h’e Betelehemu.

 h3.7 : Ahafarizeyi gwàli murhwe gw’Abayahudi bakag’ishimba amarhegeko na ngasi kanwa k’abamîra kulusha olugero, na ntyo bône bayabirwa banarhuma abantu bayabirwa n’amarhegeko. Ebijiro byâbo bakagiyêreka abantu byahinduka bya bulyâlya. Abasaduceyi bôhe barhàyemeraga agarhali marhegeko mayandi­ke, bakacilahirira okushimba engeso z’abamîra.

 i3.11 : Obubatizo bwa Yowane burhàli isakrarnenta, ci bwàli bwa kurheganya abantu okuya­nkirira isakramenta ly’Obubatizo bwa Mwâmi Yezu.

 j4.15 Omu cigereki Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν Galileya tôn Etnôn, kuli kuderha : Galileya ishubûkiro ly’embaga, ciru n’abarhali Bayahudi menemene, bulya eyo myanzi yahisire e Sîriya; ci aha nkaba Zabuloni na Nefutali zo mbaga badesire,.

 k4.24 : Kuli kuderha ecihugo c’e Galileya n’ebishagala by’eburhambi. Abahinânge erhi b’enjingo zihozire.

 l5.12 : Entumwa zayîmire ahali h’abalêbi.

 m5.18 : i nsigiri: kwo kuderha mpu ciru n’ecinwa ciguma c’omu Marhegeko.

 n5.22 : Akagombe: ihano likulu ly’e Yeruzalemu.

 o5.23 : Lutare: lwo luhêrero

 p5.32 : Lola amahugulo 19, 9.

 q5.40 : Aciyanke mpu cibe cikinja.

 r5.46 Ebishungu: Abavurhisa, bulya omukolo gwâbo gwakag’ibahira omu kanga k’okulya ebya bene. E­ mw’Abayahudi, okuderha muvurhisa erhi muhôza n’okuderha cishungu, kwàli kuguma.

 s6.13 : Kandi erhi «orhulikuze omu kubî».

 t6.26 : Omu cigereki , «kai» wa ntya, ashushine na «waw» kantalingânana w’ecihebraniya baderha «inversif» omu nfarasè. Ntyo ahâli h’okuderha «na Sho w’empingu ye orhulîsa », rhwanaderha «cikwône Sho w’empingu ye orhulîsa», okurhahinga ogalibona ebiwalya, kali kantalingânana.

 u8.18 : Nyanja y’e Tiberiyade.

 v9.1 : E Kafarnaumu.

 w9.2 : Burhanzi Yezu afumya omûka, bulya endwâla y’iroho yo mbi kulusha ey’omubiri.

 x9.15 : Omuhya-mulume ye Yezu. Kuziga abaganda bâge barharhegesirwi okucîshalisa anacibalimwo. Ako kanwa kayêrekire okufa kwa Yezu.

 y10.20 : Omûka gwa Nyamuzinda: Mûka Mutagatifu.

 z10.41 : Omushinganyanya erhi mulêbi, ngasi oyigîriza ebinwa bya Nnâmahanga, abe mudâhwa erhi mukristu kwône.

 a11.25 ahali ha «na», rhuderhe «ci», bulya oyu «kai» ashusha «waw» kantalinganâna w’ecihebraniya, ogezire omu cigereke; lola amahugûlo kuli Mt 6, 26

 b12.1 : luzira: kwo kuderha lwa sabato, lwo lwa kali nda omu mugobe gw’e Buyahudi

 c12.4 : obuntu: mugati ogwo emw’Abayahudi

 d12.18 Omurhumisi alikwo Omûka gwa Nyamuzinda: Mùka Mutagatifu.

 e12.32 : Lola amahugulo: Mk 3, 29.

 f12.34 : Omwana arhaderha ecirhwe c’enshenzi cirhali omu mwâbo.

 g13.19 Omubî: shetani oyo badesire.

 h13.54 Cishagala câge: e Nazareti eyo

 i13.55 Bene wâbo Yezu, aha kuli kuderha balya boshi b’omulala gwa Bikira Mariya na Yozefu. Abayahudi kwo balolaga emilala nk’eno mwirhu: mwene wâbo Omushi na mwâli wâbo, barhali balya barhenga nda nguma erhi bana b’ishe muguma bonene, ci ngasi baburhwa na mwishe erhi munninà. enfarasè n’endimi w’e Bulaya zohe zirhayôrha ntyo.

 j14.33 Nyanja ederhwa Jenezareti, erhi Kinereti, erhi nyanja y’e Galileya

 k14.36 ogu mulongo gurhali omu cigereki ca Mateyo, ci Marko 6, 56, kandi gurhenzire omu Vulgata: 36 et rogabant eum ut vel fimbriam vestimenti eius tangerent et quicumque tetigerunt salvi facti sunt, https:www.academic-bible.com/en/online-bibles/biblia-sacra-vulgata/read-the-bible-text/bibel/text/lesen/stelle/50/140001/149999/ch/3c16bd59e0cd8a81548006805576b857/ (12/04/2021).

 l16.3 : Ebimanyîso by’amango ga Masiha, biri bisômerîne.

 m16.12 : Nka kulya engezo erhunza omugati ci erhi enagwêrhe ohuhashe bw’okuguboza, ntyo enyigîrizo mbî z’abakulu b’ecihugo c’Abayahudi zanahash’iboza abantu bâbo boshi. Co cirhumire Mwâmi Yezu abwîra abalalizi bâge mpu bacîrange oku ngezo y’Abafarizeyi n’Abasaduceyi.

 n16.17 : Omubiri n’omuko: kuli kuderha obuhashe bw’omuntu nka arharhabirwi n’inema lya Nyamuzinda.

 o16.18 : Petro erhi Kefa omu cihAramiya: kuli kuderha «ibuye». Ekleziya: mulungano, mulala gw’abemezi,«kallein» omu cigereki kuli kuderha: «kuhamagalwa omu ndeko» .

 p17.1 Eyo ntondo ederhwa Tabor .

 q17.23 n’olusiku lwa kasharhu, rhwanaderha:«ci olusiku lwa kasharhu», kandi kai ashusha wawu ‘kantalingânana, lola amahugûlo ga Mt 6,26.

 r18.9 : Okuboko, okugulu erhi isù: co ngasi cintu na ngasi muntu wankarhushumika okugayisa Nnâmahanga. Ahali h’okujira ecaha, erhi h’okurhakulikira obulonza bwa Nyamuzinda ebyo bintu erhi abo hantu harhumire, kukwânîne rhukabulire ebyo bintu erhi rhuleke abo bantu lyo rhu­rhagayisa Nnâmahanga.

 s18.11 : Lola muli Lk 19, 20.

 t18.17 : Eklezjya erhi omulungaoo gw’abemêzi.

 u18.22 : Kwo kuderha buzira Iugero, ensiku zoshi.

 v18.24 : Kwàli mîra, italenta yankafire nka magerha ikumi: lyo ifundo liguma. Magerha igana erhi mafundo ikumi: lwo lugoyi. Nazo ngoyi ikumi erhi magerha cihumbi: co cinôno. Oyo muntu wali omu mwenda gwa binôno igana, àli omu mafundo bihumbi ikumi, go magerha bihumbi igana.

 w19.9 : Mîra, amango ga Musa, erhi omulume ashombanaga na mukâge, anamuhe aceree c’okumuhulusa. Ci kwône erhi Nnâmahanga alema abantu, arhahânaga obwo buyemêre. Co cirhumire Mwâmi Yezu ashub’igalula irhegeko ly’obuhya nk’oku lyàli burhanzi. Kuziga omulume n’omukazi nka bayânkine, barhankacivuna obuhya ciru n’eliguma. Ci abacishwêkera haguma, burhanali buhya bw’okuli, barhegesirwe okulekana.

 x19.12 : Hali abantu harhankahash’ija omu buhya, bulya ntyo kwo balemirwe; abandi barha­nkahasha, bulya bakujizirwe n’abantu (nk’empira zakag’igwârhwa omu bîrha); haligi n’abandi ba­nkahasha, ci obuzigire bwa Nnâmahanga n’abâbo bantu burhume baleka: abo bo badâhwa, ababikira, abalamba batagatifu, na ngasi bandi, ciru bankabêra omu igulu, baleka amasîma g’obu­hya lyo basimîsa Nyamuzinda.

 y19.24 : Engamiya co c’erubala cinene kulusha Abayahudi bàli bayishi, nka kulya eno mwirhu Bushi, e­njavu elusha ebindi by’erubala obunene.

 z19.28 Olusiku luhyahya, lusiku lwa kushashula byoshi erhi Murhondêro Muhyahya, gwarhi ecigreki.

 a20.3 : Erhi amashî gakala: Omu nsà isharhu.

 b20.5 : izûba liyimanga: Omu nsà ndarhu; izûba liyêrêra: Omu nsà mwenda.

 c20.6 : erhi enkafu zirya ebizîzi: Omu nsà ikumi na nguma.

 d20.22 Omulengo kuli kuderha mababale.

 e21.9 : Hozana, kuli kuderba: «irenge», «aganze»!

 f21.44 : Eryo ibuye liri ihwe, ali Yezu yenênè. Abakulu b’Abayahudi n’Abafarizeyi bamulekerîre, ci Nyamuzinda amujira kaboko ka nyumpa, bulya ntâye wankacunguka buzira ye. Na ngasi muntu wacishomye mpu acihukula kuli ye, anavunika erhi ashanguke; rhunayumve omu nganiro ya bihugo binji oku ngasi mwami walonzize okushâba izîno lya Kristu , kusherêra asherêra buzinda.

 g23.3 : Banakaderha ci barhajira, nka bayigîriza enyigìrizo Musa ahâbagwa na Nnàmahanga.

 h23.23 : Emento, eneto n’ecimino: ziri mhurho za citwiro ca ntyantya. 23, 32: Aho Yezu àli akengire okufa kwage.

 i23.24 : Enjavu: engamiya eyo bulya emw’Abayahudi yo nsimba elusha ezindi bunene.

 j23.38 : Yezu ayirhwa n’Abayahudi, acigendere, na Nyamuzinda aleka Yeruzalemu n’aka-Nya­ muzimla kâge.

 k24.3 : Lola Mk 13. 1-4; Lk 21, 5-7.

 l25.1 : Abo banyere ikumi bo bali nka abêmezi balinga okugaluka kw’omuhya-mulume, Kristu. Ciru ankalegerera, akamole kirhu karhakwânîni kazime ciru n’eliguma; ci kukwânîne rhube masù ngasi kasanzi, rhulange inema ly’obucêse omu mirhima yirhu, lyo amango Mwâmi Yezu ayish’ir­hutwira olubanja, ashimâne akamole kirhu katwanyire.

 m26.36 : Jetesemani kuli kuderha «cengero» ca mavurha. Jetesemani aba omu lubanda lwa Sederoni, ah’idako ly’entondo y’Emizeti. Kandi rhwanaderha, Getsemani, bulya «shêmen» go mavurha omu cihebraniya, omu cihebraniya ca mîra muna g ci murhaba j.

 n27.32 : Hantu h’empanga, erhi Kalvariyo.

 o27.35 :Mpu lyo akanwa k’omulêbi kayunjula, erhi: Bagabîne emyambalo yâni n’ecishûli câni baciyesha cigole (Lul 21, 19; Yn 19, 24).

 p27.45 kurhenga izûba liyimanga: Kurhenga nsà ndarhu kuhika nsà mwenda.

 q27.62 : Lwa karhanu, olusiku bakag’irheganya Sabato.

 r28.10 : Balumuna ba Yezu, zo Ntumwa zâge na ngasi boshi bashimba enyigîrizo zâge.

Votre commentaire

Entrez vos coordonnées ci-dessous ou cliquez sur une icône pour vous connecter:

Logo WordPress.com

Vous commentez à l’aide de votre compte WordPress.com. Déconnexion /  Changer )

Image Twitter

Vous commentez à l’aide de votre compte Twitter. Déconnexion /  Changer )

Photo Facebook

Vous commentez à l’aide de votre compte Facebook. Déconnexion /  Changer )

Connexion à %s