EBIBLIYA NTAGATIFU MASHI GONE ENDAGANO YA MÎRA ESHZIJIRWE

GEN – בראשית

OMURHONDÊRO N’ENSHOKOLEZI

EBITABU BY’ENDAGANO YA MÎRA

Ebitabu birhanzi by’ Amarhegeko

1. Omurhôndêro (Murh)

2. Olubungo (Lub)

3. Bene Levi(Lev)

4. Emibalè (Mib)

5. Olushika (Lush)

Ebitabu by’enganîro

6. Yozwè (Yoz)

7. Abacîrânuzi ( Bac)

8. Ruti (Rut)

9. 1Samweli (1Sam)

10. 2Samweli (2Sam)

11. 1Abami (1Bam)

12. 2Abami (2Bam)

13. 1 Enganîro(1Nga)

14. 2 Enganîro (2Nga)

15. Ezra (Ezr)

16.Nehemiya (Neh)

17. Tobiti (Tob)

18. Yuditi (Yut)

19. Esteri (Est)

20. 1Makabeyo (1Mak)

21. 2 Makobeyo (2Mak)

EBITABU BY’OBUMANYE

22. Ayubu (Ayu)

22. Ennanga ( Lul)

24. Emigani (Mig)

25. Omuhanûzi ( Muh)

26. Olwimbo lw’Enyimbo (Lwi)

27. Obushinganyanya (Bush)

28. Oburhimanya bwa Mwene-Sira (Burh)

EBITABU BY’ABALÊBI

29. Izaya (lz)

30. Yeremiya (Yer)

31. Endûlù ( End)

32. Baruki ((Bar)

33. Ezekiyeli (Eze)

34. Daniyeli (Dan)

35. Hozeya (Hoz)

36. Yoweli (Yow)

37. Amos (Am)

38. Abudiya (Abu)

39. Yona (Yon)

40.Mikeyo (Mik)

41. Nahumu (Nah)

42. Habakuki (Hab)

43.Sofoniya (Sof)

44. Hageyo (Hag)

45. Zakariya (Zak)

46. Malakiya (Mal)

EBITABU BY’ENDAGÂNO MPYAHYA

Emyanzi y’Akalembe yayandikagwa na:

1. Mutagatifu Mateyo (Mt)

2. Mutagatifu Marko (Mk)

3. Mutagatifu Luka (Lk)

4. Mutagatifu Yowane (Yn)

5. Ebijiro by’Entumwa (Ebj)

Amaruba ga Mutagatifu Paolo

6. Emwa Abaroma (Rom)

7. Amarhanzi emwa Abakorinti (1Kr)

8. Aga kabirhi emwa Abakorinti (2Kr)

9. Emwa Abagalasiya (Gl)

10. Emwa Abefezi (Ef)

11. Emwa Abafilipi (Fl)

12. Emwa Abakolosi (Kl)

13. Amarhanzi emwa Abatesalonika (1Ts)

14. Aga kabirhi emwa Abatesalonika (2Ts)

15. Amarhanzi emwa Timoteyo (1Tm)

16. Aga kabirhi emwa Timoteyo (2Tm)

17. Emwa Tito (Tt)

18. Emwa Filemoni (Fm)

19. Amaruba gayandikiragwa Abahabraniya (Hb)

Amaruba gayandikiragwa Abemêzi boshi

20. Aga Yakobo (Yk)

21. Amarhanzi ga Petro (1Pt)

22. Aga kabirhi ga Petro (2Pt)

23. Amarhanzi ga Yowane (1Yn)

24. Aga kabirhi ga Yowane (2Yn)

25. Aga kasharhu ga Yowane (3Yn)

26. Aga Yuda (Yd)

27. Amafululo (Maf)

IHANO OKU BASOMA ECI CITABU

Oluderho «Bibliya» lurhenga omu luderho lw’ecigereki « Biblos », kwo kude­rha omu mashi «Citabu». Eci citabu ciderhwa ntyo bulya co citabu cilushire ebindi bitabu byoshi bya hano igulu; bulya muli eci citabu Nyamuzinda arhushambâlira rhzeshi, ashabâza abantu ba mîra n’aba ngasi mango. Nyamuzinda yene wàciyandikaga n’okuboko kw’omuntu. Neci, Ebibliya Iuli LUDERHO LWA NYAMUZINDA na kandi Iuli luderho lw’abantu. Eci citabu ciderhwa kandi citabu c’A MANDIKO MATAGATlfU bulya càya­ndikagwa na Nyamuzinda .

Ebibliya ciri citabu c’okuli bulya cayandikagwa na Nyamuzinda; ebiyandisi­rwemwo biluslrire ebyamajirwa omu igulu lyoshi lyoshi. Muli eci citabu muyandisirwe kurhi Nyanmuzinda àcungulaga abanya-byâha. Nyamuzinda àbacumgulaga erhi àrhuma Omugala eno igulu mpu acîjire muntu. Oyo Mwana wa Nyamuzinda wacîjiraga muntu ye Yezu Kristu. Ye warhukûlaga omu buja bw’ecâha anarhucungula. Ye wàrhumire endagâno y’omurhûla ekarhî ka Nyamuzinda n’abantu yajirikana. Kwo kurhuma eco cigabi c’Ebibliya cishambâla kuli Yezu Kristu ciderhwa Ndagâno Mpyahya .

Nyamuzinda alozagya okurheganya abantu kuli eyo Ndagâno Mpyahya y’omurhûla. Co càrhumaga ago mango ga mîrra alaganana n’olubaga Yezu Kri­stu aburhagwamwo, olubaga lwa Israheli.

Ecigabi c’Ebibliya cishambâla oku lubaga lwa Israheli ciderhrwa Ndagâno ya Mîra. Erhi omuntu ankalonza okuyumva bwinjinjaja emyanzi n’ebijiro bya Yezu Kristu n’eyindi myanzi yoshi y’Endagâno Mpyahya, arhegesirwe okumanya enyigîrizo z’ebitabu by’Endagâno ya Mîra .

Nyamuzinda acishozire bantu banji mpu bayandike ebi alonzagya okuderha omu Mandiko Matagatifu. Abo bantu bàlamaga kurhenga mîra omu Palestina-Israheli n’omu bihugo by’eburhambi bwâyo. Baguma bàyandika omu cihebraniya n’abandi omu cigereki. Baguma bàyandika binji, abandi bisungunu. Baguma bàyandika burhangiriza, abandi buzinda bwa nyuma.Kurhenga oku lwandiko lurhanzi kuhika oku luzinda, hàgezire hofi myâka cihumbi ciguma. Buzinda Amandiko gàhirwa muli citabu ciguma. Eco citabu càderhwa Bibliya

Erhi rhwakacîdôsa kurhi Bibliya yàhikaga e Bushi, rhurhegesirwe rhukengêre oku Amandko Matagatifu gàsomirwe burhanzi omu cihugo c’abagayandikaga. Ci kwône Nyamuzinda arhalonzagya okujirira olubaga luguma lwône aminja arheganyizagya igulu (Yn 3, 16). alonzagya abantu b’eno igulu boshi bagamanye n’okucîyigirizago. Co carhumire arhuma Nyâma Ekleziya mpu alole kurhi ankahugûla Ebibliya omu ndimi zoshi z’eno igulu (Fl 2,10-11). Ntyo nirhu rhwanahashisoma Ebibliya omu mashi. Cici cirhumire rhurhegesirwe okusoma Ebibliya? Ebibliya ederha emyanzi y’obucunguzi bw’abantu. Osoma erhi oyumva eyo myanzi ayish’imanya byoshi ebi Nyamuzinda àjirîre abantu n’obuzigire bwâge. Ntyo abantu bâyish’iba n’obuhashe bw’okumanya Nyamuzinda n’enjira y’okucunguka. Na kulusha ebyo, Nyamuzinda ayandisize eyindi myanzi, nk’enyimbo z’obugashânize, amasâla, enyiganyo z’obwirhonzi n’amaruba

Ebibliya ebamwo bitabu 73 oku Bakatolika, 66 oku Baprostanti baguma baguma, 41 oku Bayahudi bulya banji muli bo baciba oku Ndagâno ya Mîra kwône.

RURHI RHWANKALONZA ERHI OKUBONA BlNWA BILEBE OMU BIBLIYA

Kulya kuba Ebibliya egabirwemwo bitabu binji na ngasi citabu cirimwo ebigabi n’emilongo, kuli kwa bulagirire okumanya ecitabu, ecigahi n’omulongo, lyo rhubona ebinwa byalonzibwa. Ecitabu cìmanywe omu izîno lyâco erhi obwofi bw’izîno lyâco ; omubalè gumananyise ecigabi n’omulongo. ­ Rhulole bwinja: omu citabu c’Ennanga, nta bigabi, ci ziri nnanga zone. amazîno g’ebitabu n’ag’abantu galimwo okuhubula kw’enfarasè n’ecigereki. ci okuba amashi gayegire ecihebraniya kulusha enfarasè na kulusha ecigereki, hali mazîno maguma ga bitabu n’ag’abantu rhwakahubula kundi omu mashi kushimbana n’oku bagahubula omu cihebraniya . Enyiganyo ziri nyinji:

Yozafati rhwanamuderha YEHOSHAFAT, kwo kuderha Nyakasane otwa emanja

Yokoziyasi rhwanamuderha AHAZIYAHU

Yowasi rhwanamuderha YOWASH

Amaziyasi rhwanamuderha AMAZIYAHU

Azariyasi rhwanamuderha AZARIYAHU

Akaz rhwanamuderha AKHAZ erhi AHAZ

Yezekiyahu rhwanamuderha HIZEKIYAHU

Manasè rhwanamuderha MENASHè

Yoziasi rhwanamuderha YOSHIYAHU

Sedekiyasi rhwanamuderha SEDEKIYAHU

Yoyakimu rhwanamuderha YEHOYAKIMU

Yekoniyasi rhwanamuderha YEKONYAHU

Ezekiyasi rhwanamuderha YEHIZEKIYAHU

Owiyasi rhwanamuderha UZIYAHU

Yozwè rhwanamuderha YEHOSHUWA, YESHUWA

Yezu rhwanamuderha YEHOSHUWA, YESHUWA

Musa rhwanamuderha MOSHE

Rebeka rhwanamuderha RIVKA

Yeremiya rhwanamuderha YEREMIYA erhi YERMIYAHU erhi YEREMIYAHU

Ezekiyeli rhwanamuderha YEHEZEKIYELI, kuderha « Nyamuzinda ohâna emisi »

Rhukasoma n’ okuyandika ntya:

Enkomedu y’e Bulaya

Mateyo 1, 21 : kuli kuderha Emyanwi y’Akalembe ya Mateyo. cigabi ca burhanzi, mulongo gwa kali makumi abirhi na muguma

Mateyo 1,1-17: Emyanzi y’AkaJembe ya Mateyo, cigabi ca burhanzi, mulongo gwa burhanzi kuhika gwa kali ikumi na nda

Mateyo 1,1.17: Emyanzi y’Akalembe ya Mateyo, mulongo gwa 17

Marko 15, 42-16, 8: Emyanzi y’ Akalembe ya Marko, kurhenga oku cigabi ca 15, mulongo gwa 42 kuhika oku cigabi cigabi ca 16, mulongo gwa 8: Mk 15.42-16.8).

Ebijiro 24-26: Citabu c’Ebijiro by’Enlumwa. kirhenga oku cigabi ca 24 kuhika oku cigabi ca 26 (kwo kuderha: cigabi ca 24, eca 25; n’eca 26): Ebj 24 -26.

Enkomedu ya Amerika na internet bôhe balugiyandika ntya:

Mateyo 1: 21 kuli kuderha Emyanwi y’Akalembe ya Mateyo. cigabi ca burhanzi, mulongo gwa kali makumi abirhi na muguma: Mt 1:21

Mateyo 1: 1-17: Emyanzi y’AkaJembe ya Mateyo, cigabi ca burhanzi, mulongo gwa burhanzi kuhika gwa kali ikumi na nda: Mt 1: 1-17

Mateyo 1:1,17: Emyanzi y’Akalembe ya Mateyo, mulongo gwa 17 : Mt 1: 1,17

Marko 15: 42-16: 8: Emyanzi y’ Akalembe ya Marko, kurhenga oku cigabi ca 15, mulongo gwa 42 kuhika oku cigabi cigabi ca 16, mulongo gwa 8: Mk 15:42-16:8.

Ebijiro 24-26: Citabu c’Ebijiro by’Enlumwa. kirhenga oku cigabi ca 24 kuhika oku cigabi ca 26 (kwo kuderha: cigabi ca 24, eca 25; n’eca 26): Ebj 24 -26.

Hali abagusha ezo nkomedu zombi oku internet

Mateyo 1. 21 : kuli kuderha Emyanwi y’Akalembe ya Mateyo. cigabi ca burhanzi, mulongo gwa kali makumi abirhi na muguma

Mateyo 1.1-17: Emyanzi y’AkaJembe ya Mateyo, cigabi ca burhanzi, mulongo gwa burhanzi kuhika gwa kali ikumi na nda

Mateyo 1.1,17: Emyanzi y’Akalembe ya Mateyo, mulongo gwa 17

Marko 15. 42-16.8: Emyanzi y’ Akalembe ya Marko, kurhenga oku cigabi ca 15, mulongo gwa 42 kuhika oku cigabi cigabi ca 16, mulongo gwa 8: Mk 15.42-16.8.

Ebijiro 24-26: Citabu c’Ebijiro by’Enlumwa. kirhenga oku cigabi ca 24 kuhika oku cigabi ca 26 (kwo kuderha: cigabi ca 24, eca 25; n’eca 26): Ebj 24 -26.

EBINWA BIZIRIKE N’AMAFUNDO

( ) : binwa birhali by’omwandisi mutagatifu hano ci binwa by’àyushûlagwa n’ozundi muntu walo­nzagyao kuzâbûfa erhi kuhugûla bwinjinja kurhi ayumvirhe Arnandiko rnatagatifu aha honènè.

[ ] : binwa birhali by’omu nzîmbo erhi nzîngè zoshi za mîra zayandikagwa n’okuboko, ci biri binwa biri omu nzîmbo erhi nzingè nguma nguma zone.

– – : binwa byayûshûlagwa n’Omwandisi mutagatifu yênênè

ENYUSHÛLO

Muli eyi bibliya ntagatifu rhwajabonamwo binwa bigumabiguma biyûshûle birhanali by’àmu Mandiko matagatifu.

Abahinduzi balesire ebyo binwa aho bulya babwine oku byanarhabala omusomi okuzâbûla, okurhimanya bwinja Amandiko matagatifu, binamurhabale okushimba n’okulama akanwa ka nnâmahanga nk’oku nyâma Ekleziya akayumva, akayigiriza anakashimba omu kalamo kage.

Binwa bya mwene ebyo biri biyandike kundi kundi, ah’idako oku makaratasi maguma maguma, erhi aha buzinda bw’ecitabu cizinda c’Ebibliya ntagatifu.

EBITABU BIRHANU BY’AMARHEGEKO

Enshokolezi

Ebitabu birhanu birhanzi by’Ebibliya biderhwa: Omurhondêro, Olubungo Bene-Levi, Emibalè n’Olushika. Ebi bitabu birhanu byoshi haguma byaderhagwa n’Abayalwdi «Torati» kwo kuderha Amarhegeko. Bishamblila:

1. oku ba mîra bwenêne,

2. oku by’amango ga Musa,

3. oku mahano g’okutwa emmanja.

Owayandikaga buzinda ebyo bitabu akolesize amahano ga mîra, agahira haguma, na ntyo ajira entondekanye eri nk’ ey’ Ebibli ya yirhu y’ene. Eyo mikolohi yajiragwa oku burhegesi bwa Nyamuzinda yene. Ebyo bitabu birhanu bishambâla kurhi Nnâmahanga acîmanyisagya Adamu na Eva, Nuhu, Abrahamu, Izaki na Yakobo. Nnâmahanga àlaganana nabo n’ago malaganyo gajiriragwa bwenêne kulusha ecihugo bashakulûza bâbo bàlamagamwo co cihugo bâlaganyibagwa.

Eyo myanzi eri y’ensiku n’amango, yayish’ iyôrha ciru n’enyuma lya Kristu. Eyo myanzi y’obucunguzi eyerekîre Kristu. Kristu ayunjuzize Amalaganyo Mahyahya gàderhagwa omu Malaganyo ga Mîra: arhujira bakristu. Abakristu bali bâna bw’okuli ba Abrahamu omu buyemêre (Ga 3). Abrahamu ali ishe mulezi , z’okuhabûla olubaga lwa Nnâmahanga nuli Kristu. Co cirhumire Amalaganyo Mahyahya garhali go magumà n’aga Mîra; gagayushûla n’okugayunjuliza .

Ebyabâga amango ga bashakulûza n’amango ga Musa (entûlo ya lzaki, kuyikira Enyanja y’Amasheke, Basaka) lubà lwiganyo lw’Amarhegeko mahyahya (etûlo ya Kristu. obubarizo, Basaka wa Bakristu). Na kandi omu njira okugaluka emwa Nyarnuzinda Iuli lwiganyo lwa ngasi muntu ogerera muli eyo njira y’okulibula aka Israheli, lubaga lwishogwa lwa Nnamahanga.

OMURHONDERO

Enshokolezi

Ecitabu c’OmurhondËro ciderhwa ntya bulya cishambâla kurhi igulu n’omu­ntu byàlemagwa. Amaganîro g’ebya mîra gabà nka nshokolezi y’omwanzi gw’okucunguka Ebibliya erhumanyisa.

Ebibliya erhumanyisa kurhi igulu n’abantu b’amashanja goshi bàlemagwa na Nyamuzinda.

Ecitabu c’Omurhondêro cirhushambiilira kandi kurhi abantu barhanzi bàgomeraga Nyamuzinda na kurhi Nyamuzinda àbahanaga. Cirhumanyisa kurhi Nuhu n’abantu b’amashanja goshi bàlamaga. Cihugûla ecisiki c’ishanja lya I­sraheli, akalamo ka bashakulûza b’olubagalwishogwa: Abrahamu, Izaki, Ya­ kobo naYozefu. Abrahamu ali muntu wa buyemêre. Nnàmahanga àmulaganya iburha linene. Yakobo ali muntu wa bwenge bunene bwenêne.

Owayandikaga eci citabu c’Omurhondêro akolesize engerêrezo z’abantu b’ago mango ga mîra lyo amanyisa oku Nyamuzinda ye cisiki c’ebintu by’enigu­lu byoshi. Nyamuzinda alema Adamu, amuha mukâge lyo baburha n’okubu­mba igulu; amuhà mukazi muguma yêne, ababwira mpu bamanye bankayirha obuhya bwâbo.

EBIRIMWO

1. Omurhondêro gw’igulu: cigabi 1 -11

2. Akalamo ka Abrahamu: cigabi 12 -25, 18 .

3. Akalamo ka Izaki na Yakobo: cigabi 25, 19-36

4. Akalamo ka Yozefu: cigabi 37-50

1

I Ecisiki c’igulu n’ec’abantu

Emyanzi mirhanzi y’obulemi

1 Aha murhôndêro^a Nnâmahanga alema amalunga n’igulu. 2 Igulu lyali cimpirimpiri, civange, cimpinage lirhaligwerhe oku liyosire lirhanalimwo bici ci Mûka^b gwa Nnâmahanga akagiyerêra oku mîshi.

3 Nnâmahanga aderha, erhi: «Obulangashane^c bube». Obulangashane bwanaciba. 4 Nnâmahanga abona oku obulangashane buli bwinja. Anaberûla obulangashane n’omwizimya. 5 Ayirika obulangashane mûshi n’omwizimya aguyirika budufu. Bwayira^d bwanaca, lwo lusiku lurhanzi.

6 Nnâmahanga aderha, erhi: «Ecirêre^e cibe aha karhî k’amîshi ciberûle amîshi n’amashi». 7 Nnâmahanga ajira ecirêre caba lubibi lw’amîshi gali idako n’agali enyanya ly’ecirêre. Byanaciba ntyo 8 Nnâmahanga ayîrika ecirêre malunga. Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kabiri.

9 Nnâmahanga aderha, erhi: « Amîshi gali idako ly’ecirêre gacigushe haguma n’ahakazire habonekane ». Byanaciba ntyo. 10 Nnâmahanga ayîrika ahakazire budaka n’ecirundo c’amîshi aciyirika nyanja. Nnâmahanga abona oku kuli kwinja.

11 Nnâmahanga aderha, erhi: « Obudaka bumerekwo olubala lulimwo emburho, ngasi lubero n’emirhi y’amalehe, era emera oku idaho enaleheke n’obujuru bwayo, ngasi lubero». Byanaciba ntyo. 12 Idaho lyamerakwo olubala lubamwo olujuru, ngasi lubero n’emirhi eleheka n’olugemu ngasi lubero. Nnâmahanga abona oku kuli kwinja. 13 Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kasharhu.

14 Nnâmahanga aderha, erhi: « Ebimole bibe omu cirêre c’emalunga lyo biberûla omûshi n’obudufu; byaba bimanyiso by’empondo n’ecanda, ensiku n’emyâka, 15 binabe bimole bimanike emalunga bya kumolekera igulu ». Byanaciba ntyo 16 Nnâmahanga ajira bimole^f bibiri binene, ecimole cinênênè mpu cikamoleka mûshi, n’ecimole cinyinyi mpu cikamoleka budufu, boshi n’enyenyêzi. 17 Nnâmahanga abimanika omu cirêre c’emalunga mpu bikamolekera igulu, 18 mpu binamanyise omûshi n’obudufu n’okuberûla obulangashane n’omwizimya. Nnâmahanga abona oku kuli kwinja. 19 Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kani

20 Nnâmahanga aderha, erhi: « Amîshi gadudûsemwo ebizîne n’ebinyunyi bibalale enyanya ly’igulu, embere z’ecirêre c’amalunga ». 21 Nnâmahanga alema abasimba banênênè b’omu nyanja na ngasi bizîne biyandala n’ebidûdûsa omu mîshi, bya ngasi lubero na ngasi rhunyunyi rhujira ebyûbi kushimbana n’olubero lwarhwo. Nnâmahanga abona oku kuli kwinja. 22 Nnâmahanga abigisha erhi: « Muyôloloke^g, muluge, mubumbe enyîshi n’enyanja; n’ebiyunyi bilunge okw’igulu ». 23 Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa karhanu

24 Nnâmahanga aderha, erhi: « Obudaka buvûlule ebizîne bya ngasi lubero: ensimba, ebinyâgârha n’ensimba z’erubala za ngasi lubero ». Byanaciba ntyo. 25 Nnâmahanga abona oku kuli kwinja.

26 Nnâmahanga aderha, erhi: « Rhujire omuntu orhushusha, orhugwerhekwo ecikebo, yewârhambula enfi z’omu nyanja n’orhunyunyi rhw’emalunga, ebishwekwa n’eby’erubala byoshi, n’ebinyâgârha byoshi binadûdûsa oku igulu 27 Nnâmahanga alema omuntu omushusha: oku nshusho ya Nnâmahanga àmulemire, àmulema mulume n’omukazi. 28 Nnâmahanga àbagisha anababwîra, erhi: « Muburhe muluge, mubumbe igulu, mulirhambule munarhegeke^h enfi z’omu nyanja n’orhunyunyi rhw’emalunga, na ngasi cizîne cigera oku idaho.

29 Nnâmahanga ashub’iderha, erhi: « Loli oku mmuhîre ngasi lubala lujira olujuru lunali oku idaho na ngasi murhi guleheka gunajira olujuru byo byâba biryo binyu. 30 Olubala nkana byo biryo mpîre ngasi c’erubala, ngasi kanyunyi k’emalunga, ngasi cigera oku idaho cinayîsa omuka». Byanaciba ntyo. 31 Nnâmahanga abona oku ebi anajiraga biri binja bwenêne. Bwayira bwanaca, lwo lusiku lwa kalindarhu.

2

1 Ntyo kwo amalunga n’igulu bya shwinjagwa; haguma n’ebimubaⁱ byoshi. 2 Erhi aba amayûsa omukolo akazâgikola, Nyamuzinda arhamûka oku lusiku lwa kalinda^j, ahûmûka omu mukolo akâgijira 3 Nyamuzinda ahûmûka oku lusiku lwa kalinda, alujira lwîmâna. 4 a. Yo nkomoka y’amalunga n’igulu eyo erhi bilemwa.

Emyanzi ya kabiri y’okulemwa kw’igulu. Ishhwa ly’amasîma

b. Erhi Nyakasane Nyamuzinda ajira igulu n’amalunga^k, 5 nta ishaka yaliciba en’igulu, nta lubala lwàlilucimera – bulya Nyakasane Nyamuzinda arhaliciniêsa enkuba en’igulu na ntaye walicihinga obudaka 6 erhi okuhuluza amîshi omu mibunda y’okudômerera obudaka-; 7 Nyakasane Nyamuzinda abumba omuntu n’akatulo k’oku idaho , amubûhira^l omûka gw’obuzîne omu mazulu, ntyo nyamutu ahinduka ciremwa cizîne. 8 Obwo Nyakasane Nyamuzinda arhwêra ishwa ly’amalehe e Edeni^m, ebushoshokero, ahiramwo omuntu àbumbaga 9 Nyakasane Nyamuzinda ameza oku budaka emirhi ya ngasi bûko, yakusîmîsa isu na minja okulibwa, yalimwo omurhi gw’obuzîne aha karhî k’ishwa n’omurhi gw’okumanyaⁿ aminja n’amabî. 10 Kurhenga omu Edeni (ishwa ly’amasîma) olwîshi lwakag’ihulula lwaj’idômerera ishwa, lwakacigabamwo kani lushube nyîshi ini. 11 Olwîshi lurhanzi ye Pishone, luhulula luzunguluke ecihugo ca Avila, era munda eba amasholo, 12 n’amasholo g’eyo garhahimwa kuyinjiha, eyo eba n’obuku bubaya bwinja n’ibuye ly’onice. 13 Olwîshi lwa kabiri luderhwa Gihone: luhulula luzunguluke ecihugo ca Etiopiya. 14 Olwîshi lwa kasharhu luderhwa Tigri: luhulula ebushohokero bwa Asuru. Olwîshi lwa kani luderhwa Eufrate. 15 Nyakasane Nyamuzinda àrhola olya muntu amuhira omu ishwa lya Edeni, mpu akalihinga analilange. 16 Nyakasane Nyamuzinda aha omuntu eri irhegeko: « Wanalya oku ngasi murhi guli omu ishwa, 17 ci omurhi gw’okumanya aminja n’amabî orhahîraga okagulyakwo, bulya amango wacîshomya wagulya erhi onafire^o ». 18 Nyakasane Nyamuzinda aderha, erhi: « Kurhali kwinja omuntu ayôrhe yêne, rhumujirire omurhabazi omushushire ». 19 Nyakasane Nyamuzinda arhôla obudaka abumbamwo ngasi nsimba y’erubala n’ebinyunyi by’emalunga byoshi, abihêkera omuntu mpu alole kurhi abiyîrika: ngasi oku omuntu abiyîrikaga kwo byanayîrisirwe. 20 Ntyo omuntu ayîrika ebishwekwa byoshi, orhunyunyi rhw’emalunga rhwoshi n’ensimba z’erubala, ci omuntu arhabonagamwo murhabazi omushushire. 21 Nyakasane Nyamuzinda arhogezakwo omuntu iro ly’enkwîra, nyamuntu ahunira; amushugula omurhibadu ashosha eminyafu aha omurhibadu gwarhengaga. 22 Ogwo murhibadu, Nyakasane Nyamuzinda àshugulaga oku mulume, atulamwo omukazi anamulerhera omulume. 23 Nnamulume, erhi: « Lero oyu ye munyafu gw’omunyafu gwâni na kavuha k’orhuvuha rhwâni. Ayîsh’ikaderhwa mukazi (isha) bulya omu mulume (ish) arhenzire » (Ayîsh’ikaderhwa muka-mulume bulya omu mulume arhenzire). 24 Co cirhuma omulume akwânîne aleke îshe na nnina acîshwekerekwo mukâge n’oku bali babiri bahinduke mubiri muguma^p (bayîsh’ihinduka muguma) 25 N’obwo bombi bàli bushugunu; omulume n’omukazi, ci barhakâg’iyumvanya nshonyi.

3

Ecâha cirhanzi

1 Enjoka yo yali nsimba nyengûza omu nsimba z’erubala zoshi Nyakasane Nyamuzinda ajiraga. Wanjoka^q abwîra omukazi, erhi: «Ka kwo kunali Nnâmahanga adesire: Murhahîraga mukalya oku murhi ciru n’omuguma gw’omu ishwa?» 2 Nyamukazi ashuza wanjoka, erhi: « Rhwanalya amalehe g’emirhi eri omu ishwa, 3 ci amalehe g’omurhi guli aha kagarhi k’ishwa gwoki, Nnâmahanga adesire: murha galyakakwo, ciru murhaguhumagakwo bulya erhi kufa munafire » 4 Ci wanjoka abwîra nnamukazi, erhi: « Nanga murhakafa mâshi! 5 Kali ciru Nnâmahanga amanyire oku amango mwânagulyekwo amasu ginyu gânayiguke munahinduke nka Nnâmahanga mukâmanya aminja n’amabî ». 6 Lero nyamukazi abona nk’omurhi guli mwinja okulîbwa, gunali gwakusîmîsa amasu gunali gwa kucîfinjwa n’okudômwamwo obwenge; arhôla irehe alyâko, anahà iba wali bonaye, naye alyâkwo. 7 Erhi amasu gabo bombi gayiguka, bàbona oku bali bashugunu^r; bazingazinga ebyasi by’omulehe babiyambalira omu cibunu. 8 Banaciyumva Nyakasane Nyamuzinda aja acîgezageza omu ishwa oku hihûsi hy’olusiku, omulume na mukâge bacîfulika Nyakasane Nyamuzinda, omu karhî k’emirhi y’omu ishwa. 9 Ci Nyakasane Nyamuzinda ayakûza^s omulume amubwîra, erhi: « Ngahi oli? » 10 Ashuza, erhi: « Nayumvîrhe wadunda amashando omu ishwa, namayôboha, bulya ndi mushugunu co carhumire nacifulika ». 11 Ashub’idôsa, erhi: «Ndi wakumanyisize oku oli mushugunu? Ci akaba walire kwa gulya murhi nakuhanzagya nti irhondo orhahîraga okalya? » 12 Nyamulume ashuza, erhi: « Omukazi wampebaga aha burhambi anampire kwa gulya murhi nani namanalyâkwo ». 13 Nyakasane Nyamuzinda abwîra omukazi, erhi : « Bici ebyo wamajira wâni? ». Nnamukazi ashuza, erhi: « Kali enjoka yamanteba lero namalya ». 14 Go mango Nyakasane Nyamuzinda abwîzirage enjoka, erhi: » Obwo wanajizire ntyo, ohehêrirwe kulusha ngasi cishwekwa na kulusha ensimba z’erubala zoshi; oku nda okola wâkagendera na katulo okola wâkalya ensiku zoshi z’akalamo kâwe. 15 Nkola naheba enshombo ekarhî kâwe n’omukazi, ekarhî k’iburha lyâwe n’iburha lyâge: oyu âkusinaga irhwe^t nâwe omukomolere oku kansisira ». 16 Abwîra nyamukazi, erhi: «Nkolanayushûla amalumwa gâwe, n’amazîmi gâwe omu malumwa okola wakaburha abana. Kulalikira okolaga wakalalikira balo, ci naye akola ayîsh’ikâkuzidohera^u. 17 Abwîra nyamulume, erhi: « Obwo wayumvîrhe mukâwe, wanalya kuli gulya murhi, n’obwo nàkurhegekaga, nti irhondo orhahîraga okagulyâkwo, idaho lihehêrîrwe erhi werhuma. Omu malibûko okola wakâkulamwo eci walya, ensiku zoshi z’akalamo kâwe. 18 Mahwa n’emishûgi likola lyakâkufulukiza, okâlya n’enshogo lubala. 19 Kurhûbanukirwa emalanga okola wakâbonamwo omugati (biryo): kuhika oshubire omu budaka bulya mwo warhengaga. Oli katulo n’omu katulo wânashubire! ». 20 Omuntu ayîrika mukâge erya Eva, «Hawa» bulya ye nnina wa abazîne boshi. 21 Nyakasane Nyamuzinda àjirira omulume n’omukazi ebishûli by’empu^v àbayambika. 22 Nyakasane Nyamuzinda aderha, erhi: « Alagi oku omuntu akola ali ak’îrhu erhi kumanya aminja n’amabî kurhuma. Mumanyage, arhag’ilambûla okuboko arhanacirhole oku murhi gw’obuzîne, agulye alame ensiku zoshi! ». 23 Nyakasane Nyamuzinda amuhimva omu ishwa lya Edeni (masîma), mpu ly’agend’ihinga obudaka arhengagamwo. 24 Ahimva omuntu anahira bakerubini n’engulumira y’engôrho yalaza ebushoshokero bw’ishwa ly’amasîma, lyo balanga enjira eja ebwa murhi gw’obuzîne (lyo bahagalika omuntu arhahume oku murhi gw’obuzîne).

4

Olwa Kayini na Abeli

1 Adamu ashamuka kuli mukâge Eva. Eva ayâlala anaburha Kayini. Aderha, erhi: «Namashobôla omuntu emwa Nyakasane ». 2 Ashub’iburha omulumuna Abeli. Abeli ali mushwesi wa bishwekwa ci Kayini ali muhinzi wa budaka. 3 Erhi kugera mango, Kayini arhûla nterekêro emwa Nyakasane ebi akûlaga omu budaka, 4 Abeli naye arhûla ebiburhwa birhanzi by’ebibuzi byâge n’amashushi gâbyo. Nyakasane ayankirira Abeli n’entûlo^w yâge, 5 ci arhayankiriraga Kayini n’eyâge ntûlo. Kayini akunirira okwo n’obusù bwâge bwazinzibala. 6 Nyakasane abwîra Kayini, erhi: « Cirhumire wakunira, cirhumire obusù bwâwe bwazinzibala? 7 Nkawal’ijizire bwinja, karhinga orhayinamwiri amalanga? Ci akaba orhajiziri bwinja, ecâha cishurhamire aha luso lwâwe, ciri cakulalîra, ci ocîhangâne ocihime ». 8 Kayini abwîra omulumuna Abeli, erhi: « Rhuje ebulambo! ». Oku bali omu bulambo, Kayini ayinamula okuboko acîrhulirakwo Abeli anamuniga. 9 Go mango Nyakasane abwîzire Kayini, erhi: « Ngahi mulumuna wâwe Abeli ali? ». Ashuza, erhi: »Ntamanyiri. Ka nie mmulanga mulumuna wâni? ». 10 Amushuza, erhi: « Bici ebi wamajira? Izù ly’omuko gwa mulumuna wâwe lyamanyakûza kurhenga okw’idaho. 11 Buyôrhe buhehêrirwe obudaka bwàmiraga omuko gwa mulumuna wâwe erhi werhuma. 12 Erhi okacihinga obudaka burhakacikuyerera bici, wâba kahukà na karhebera omu igulu ». 13 Kayini abwîra Nyakasane, erhi: « K’ecâha câni ciri cinene bwenêne cirhakababalirwa? ». 14 Lola oku wamampiva muli lino ishwa nnangwâsirwe ncîfulike hali na nâwe; nkolaga naba karharhinda na karhebera muno igulu, owanambugâne hali amango akanyirha ». 15 Ci Nyakasane amubwîra, erhi: « Ci kwoki ngasi wayirhe Kayini acîholwa kali nda! ». Nyakasane ahirakwo Kayini ecimanyiso, mpu lyo ngasi wamurhimâne arhamushûrhaga. 16 Kayini acîyegûla kuli Nyakasane anayûbaka omu cihugo ca Nodu, ebushoshokero bw’ishwa ly’amasîma. 17 Kayini ashamuka bona mukâge, mukâge ayâlala anaburha Enoku; ayûbaka ecishagala aciyirika erya Enoku, cirhenzire oku izîno ly’omugala Enoku. 18 Enoku aburhirwa Iradi, Iradi aburha Mehuyael na Mekuyael aburha Metushael. Metushael aburha Lâmek, Lâmek arhôla bakazi babiri: muguma ye Ada n’owundi ye Zila. 19 Lâmek arhôla bakazi babiri: muguma ye Ada n’owundi ye Zila. 20 Ada aburha Yabal: y’îshe w’abahanda omu bifumba bajabalusa ebishwekwa. 21 Omulumuna yewali Yubal: yewali îshe w’abaziha olulanga n’akarhêra. 22 Zila naye aburha Tubalkayini, mutuzi, y’îshe w’abakola amarhale n’ebyûma. Mwâli wabo Tubalkayini yewali Nahama. 23 Lâmek abwîra bakage, erhi: » Ada na Zila, yumvirhizi izù lyâni; bakà Lâmek, rhegi amarhwiri oku bino namubwîra: nayisire omuntu okwenge amanyâgaza nayirha n’omushikira okwenge amampukula. 24 Kayini anacîholerwe kalinda ci Lâmek yêhe kali makumi gali nda na nda. 25 Adamu ashub’ishamuka bona mukâge, nyamukazi aburha Set, » bulya aderha, erhi: Nyamuzinda amanshobôza owundi mwanah ahali ha Abeli, bulya Kayini amuyisire ». 26 Set naye aburhirwa omugala, amuyîrika erya Enosh. Go mango barhangiraga okucîkumba YHWH, Nyakasane.

5

Bashakulûza b’embere w’ecihonzi cinene

1 Alaga ecitabu c’emîmo y’Adamu. Erhi Nnâmahanga alema omuntu, amujira oku nshusho ya Nnâmahanga; 2 mulume n’omukazi abalemire, abagisha anabayîrika bantu erhi abalema. 3 Adamu al’igwerhe myâka igana na makumi asharhu, erhi aburha omugala oku nshusho yage n’okucikebo câge, anamuha izîno lya Set. 4 Erhi ayus’iburha Seti, Adamu ashub’ilama myâka magana munani anaburha abagala n’abâli. 5 Akalamo k’Adamu koshi kali ka myâka magana mwenda na makumi asharhu^x, agal’ifa. 6 Set al’igwerhe myâka igana n’irhanu erhi aburha Enosh. 7 Erhi aba amaburha Enoshi, Set ashub’ilama myâka magana munani na nda anaburha abagala n’abâli. 8 Akalamo ka Set koshi kali ka myâka magana mwenda n’ikumi n’ibiri: agal’ifa. 9 Enoshi al’igwerhe myâka makumi gali mwenda erhi aburha Kenan; 10 erhi aba amaburha Kenan, Enosh ashub’ilama myâka magana munani n’ikumi n’irhanu, anashub’iburha abagala n’abâli. 11 Akalamo ka Enosh koshi kali ka myâka magana mwenda n’irhanu; agal’ifa. 12 Kenan al’igwerhe myâka makumi gali nda erhi aburha Mahalaleel. 13 Erhi aba amaburha Mahalaleel. Kenan ashu’ilama myâka magana munani na makumi ani, anakaburha abagala n’abâli 14 Akalamo ka Kenan koshi kali ka myâka magana mwenda n’ikumi, agal’ifa. 15 Mahalaleel al’igwerhe myâka makumi gali ndarhu n’irhanu erhi aburha Yared: 16 Erhi aba amaburha Yared, Mahalaleel ashub’ilama myâka magana munani na makumi asharhu, anakaburha abagala n’abâli. 17 Akalamo ka Mahalaleel koshi kali ka myâka magana munani na makumi galimwenda n’irhanu, agal’ifa. 18 Yared aligwerhe myâka makumi galindarhu n’ibiri erhi aburha Enokh; 19 Erhi aba amaburha Enokh, Yared ashub’ilama myâka magana munani anakaburha abagala n’abali. 20 Akalamo ka Yared koshi kali ka myâka magana mwenda na makumi galindarhu n’ibiri: agali’ifa 21 Enokh aligwerhe myâka makumi galindarhu n’irhanu erhi aburha Matushaleme. 22 Enokh alusibwa na Nnâmahanga. Erhi aba amaburha Matushaleme, Enokh ashub’ilama myâka magana asharhu anakaburha abagala n’abali. 23 Akalamo ka Enokh koshi kali ka myâka magana asharhu na makumi galindarhu n’irhanu. 24 Bulya Enokh alilusîbwe na Nyamuzinda, arhaciberaga eno igulu. Nyamuzinda amuhêka. 25 Metushaleme aligwerhe myâka igana na makumi galimunani na nda erhi aburha Lâmek. 26 Erhi aba amaburha Lâmek, Metushaleme ashub’ilama myâka magana nda na makumi galimunani n’ibiri, anakaburha abagala n’abâli. 27 Akalamo ka Metushaleme koshi kali ka myâka magana mwenda na makumi galimwenda na mwenda, agal’ifa. 28 Lâmek aligwerhe myâka igana na makumi galimunani n’ibiri erhi aburha omugala. 29 Amuyîrika erya Nuhu, omu kuderha, erhi: » Oyu ayishirhurhûliliza oku mukolo n’omurhamo gw’amaboko girhu, bulya Nyakasane ahehêrire obudaka ». 30 Erhi aba amaburha Nuhu, Lâmek ashub’ilama myâka magana mwenda na makumi galimwenda n’irhanu, anakâburha abagala n’abâli. 31 Akalamo ka Lâmek koshi kali ka myâka magana nda na makumi galinda na nda, anagal’ifa. 32 Nuhu aligwerhe myâka magana arhanu erhi aburha Sem, Ham na Yafet.

6

Obumînya bwaluga omu igulu

1 Erhi abantu barhangira baluga en’igulu, bàburha abanyere, 2 bene Nyamuzinda^y bàbona oku abanyere b’abantu bali binja. Babayankamwo aba banalilonzize. 3 Lero Nyakasane aderha, erhi: «Omûka gwâni gurhacibêre ensiku zoshi omu muntu, bulya ali mubiri^z n’akalamo kâge kakola kaba ka myâka igana na makumi abiri». 4 Ago mango, en’igulu yali abanênênè-mikalarhu- ciru n’enyuma zâho, amango bene Nyamuzinda bakâg’iyanka abanyere b’abantu, abo banyere bakâburha abana: zo zirya ntwâli za mîra, bantu b’irenge. 5 Nyakasane abona oku amabî g’abantu gàluzire en’igulu na ngasi muhigo gwabali emurhima gwàli gwa mabî gwône. 6 Nyakasane aderha, erhi: «Omu igulu nkola nâholola abantu nàlemaga; bone ensimba n’ebinyagârha n’ebinyunyi by’emalunga, bulya namaciganya ecarhumaga nabijira». 7 Nyakasane aderha, erhi: «Omu igulu nkola naholola abantu nalemaga; bone ensimba n’ebinyagârha n’ebinyunyi by’emalunga, bulya namaciganya^a ecarhumaga nabijira». 8 Ci Nuhu yehe arhona emwa Nyakasane. 9 Olwa Nuhu luno. Nuhu ali muntu mushinganyanya na mwirhonzi omu bantu b’amango gâge analikulikîre Nyakasane. 10 Nuhu aburha abagala: Set, Ham na Yafet 11 Obwo igulu lyalilihîmbwîre embere za Nyakasane linayunjwîre bumînya. 12 Nyakasane alola igulu, abona oku lisherîre, bulya ngasi muntu alihemusire omu lugendo lwâge en’igulu.

Okucirheganya oku lw’ecihonzi

13 Go mango Nyakasane abwîzirage Nuhu, erhi: «Kuli nie, amango g’obuzinda bw’omuntu gahisire, bulya igulu lyasherîre erhi bo barhuma, liyunjwîre bumînya. Niene nkolaga nabashâba haguma n’igulu. 14 Ocîtulire obwârho bw’omurhi gw’enshebeyi gwadwa amagoba; ogabe obwârho mwo rhuyumpa rhuyumpa, onabushîge enungulu omu ndalâla n’emugongo. 15 Alaga oku wâjira: obwârho bube na makano makumi asharhu ga bulî, makumi arhanu ga bugalî, makumi asharhu ga kadubwî. 16 Omu bwârho ohiremw’oburhungiri n’ah’ikano liguma enyanya oshwinje. Lunda luguma ohireyo omuhango gw’obwârho. Olujire mishonezo: ah’idako, aha karhî n’aha nyanya. 17 Nkolaga narhuma ecihonzi, kwo kuderha mîshi, en’igulu, ah’idako ly’amalunga, gashâbe ngasi ciremwa ciyîsa omûka; ebiri en’igulu biherêrekere. 18 Cikwône wêhe nâkuha endagâno. Wayîsh’ija omu bwârho mwen’abana bâwe, mukâwe, na bali-kazi bâwe. 19 Omu bizîne byoshi, na ngasi mubiri, orhôle bibiri bibiri bya ngasi lubero, obihugire omu bwârho, lyo bibêrana obuzîne haguma nâwe: hakâba akalume n’akakazi. 20 Ebinyunyi kushimbana n’obûko bwabyo, ebishwekwa kushimbana n’obûko bwâbyo, n’ebiyandala kushimbana n’obûko bwâbyo, bibiri bya ngasi bûko bibêre nâwe, lyo bibêrana akalamo. 21 Wehe orhôle ngasi bûko kalyo, olunde hofi hâwe: byayishiba biryo byâwe na biryo by’ebyo bintu ». 22 Nuhu ashimba byoshi, nk’oku Nyakasane alimurhegesire, kwo anajizire.

7

Nuhu aja omu nkuge

1 Nyakasane ashub’ibwîra Nuhu, erhi: «Jaga omu bwârho mwene omulala gwâwe gwoshi, bulya nabwîne oku oli mushinganyanya embere zani muli elira iburha. 2 Oku ngasi bûko bwa nsimba ecîre, orhôlemwo mahali nda, akalume n’akakazi kâko; omu bûko bw’ensimba zihumânya orhôle ihasha liguma, akalume n’akakazi kâko. 3 N’omu ngasi bûko bwa binyunyi bicîre, orhôle mahasha nda, akalume n’akakazi kâko, lyo obûko burhag’ihera en’igulu. 4 Bulya enyuma lya nsiku nda, naniêsa enkuba en’igulu nsiku makumi ani na madufu makumi ani; en’igulu naholola ngasi cizine najiraga ». 5 Nuhu ajira ebi Nyakasane ali amurhegesire byoshi. 6 Nuhu aligwerhe myâka magana ndarhu erhi ecihonzi ciyisha, go mîshi okw’igulu. 7 Nuhu aja omu bwârho haguma n’abagala na mukâge n’abali-kazi, lyo bayâka amîshi g’ecihonzi. 8 Ensimba zicîre n’ezihumânya, ebinyunyi na ngasi binyafûka oku idaho byadaha omu bwârho bibiri bibiri, 9 akalume n’akakazi byoshi na Nuhu, nk’oku Nyakasane analirhegesire Nuhu. 10 Erhi ensiku nda zihika, amîshi g’ecihonzi gacihira oku idaho; 11 omu mwâka gwa magana ndarhu g’akalamo ka Nuhu, omu omwêzi gwa kabiri, omu nsiku ikumi na nda z’omwêzi, lwo n’olwo lusiku, amaliba g’ekuzimu gafunûnuka n’enshalalo z’emalunga zahulula. 12 Enkuba yania en’igulu nsiku makumi ani na madufu makumi ani. 13 Lwo n’olwo lusiku lyo Nuhu, boshi n’abagala Sem, Ham na Yafet, muka Nuhu, abali-kazi basharhu, baka abagala: 14 boshi n’ebizîne byoshi kushimbana n’obûko bwâbyo, ensimba kushimbana n’obûko bwâzo, ebiyandala oku idaho kushimbana n’obûko bwâbyo, ebibalala kushimbana n’obûko bwâbyo, ebinyunyi byoshi na ngasi hibalala, bàjaga omu bwarho. 15 Baja emunda Nuhu ali omu bwârho, babiri babiri ba ngasi ciyìsa omuka. 16 Abo bayishaga ndume n’ekakazi ba ngasi bûko, bobadahîre nk’oku Nyamuzinda anabarhegekaga. Nyakasane ayîgala obwârho abaha omugongo.

Namugege

17 Ecihonzi càba nsiku makumi ani, oku amîshi gayushûka n’obwârho bwasôkera enyanya z’izugulu. 18 Oku amîshi galuga ganayushûka okw’igulu n’obwârho bwayerêra oku mîshi. 19 Amîshi gaja gayushûka kulusha oku nyanya z’igulu ganabwîka ngasi ntôndo ndîrî zinaba ah’idako ly’amalunga. 20 Amîshi gabwîkaga entôndo, garhaluka makoro ikumi n’arhanu. 21 Ngasi kazîne kaherêrekera: ebigera okw’idaho, ebinyunyi, ebishwekwa, ensimba z’erubala, na ngasi bidûdûsa en’igulu na abantu boshi. 22 Kwo kuderha oku ngasi hyàli en’igulu hyàfa: ngasi biyîsa omûka emazûlu. 23 Ntyo kwo ebyàli en’igulu byoshi byàholokaga: haguma n’abantu, ebishwekwa, ebinyafûka n’ebinyunyi by’emalunga; byoshi byahirigirha en’igulu ci hasigala Nuhu yêne na ngasi kali omu bwârho bonaye. 24 Amîshi gayôrha gabwîkîre igulu nsiku igana na makumi arhanu.

8

Okuyûrha kw’ecihonzi

1 Nyamuzinda akengêra Nuhu, ensimba n’ebishwekwa byali bo naye omu bwârho. Nyamuzinda ageza empûsi oku igulu, ntyo amîshi gahonôka. 2 Amaliba g’ekuzimu n’enshalalo z’emalunga byayigalwa; n’enkuba yayimanzibwa emalunga; 3 amîshi gaja gayonda bunyi bunyi, gagana erhi kugera nsiku igana na makumi arhanu. 4 Omu mwêzi gwa kalinda omu nsiku ikumi na nda z’omwêzi, obwârho bwadekerera oku ntôndo Ararat^b. 5 Amishi gaja gayonda gaja gayonda bunyi bunyi kuhika mwêzi gw’ikumi. Omu mwêzi gw’ikumi, olusiku lurhanzi lw’omwêzi orhurhwerhwe rhw’entôndo rhwaboneka. 6 Erhi hagera nsiku makumi ani, Nuhu ayigula ilolero ly’obwârho alijizire omu bwârho anahulusa hungwe mpu aj’ilola erhi amîshi gakazire. 7 Hungwe^c ahuluka ci akaja eyi n’eyi alinda oku amîshi gakala okw’igulu. 8 Lero Nuhu ahulusa engûku mpu alole erhi amîshi gakazire okw’idaho; 9 ci wangûku erhi abona arhabwini aha ahira obulà bw’olushando, ashubira omu bwârho, bulya amîshi gaciri okw’igulu. Nuhu alambûla okuboko, ayigwârha anashub’iyidahya omu bwârho hofi naye. 10 Alinda zindi nsiku nda, ashub’ihulusa egûku omu bwârho, 11 engûku yamushubirakwo bijingo, abona ekola edwîrhe ehishami hy’omuzetuni omu mulomo. Nuhu ayumva oku amîshi gaganyire okw’igulu. 12 Ashub’ilinda zindi nsiku nda, ashub’ilika engûku egende: erhacigalukaga aha ali. 13 Omu mwâka gwa magana ndarhu na muguma y’akalamo ka Nuhu, omu mwêzi gwa burhanzi, omu lusiku lurhanzi ly’omwêzi, amîshi gali gamagana okw’igulu; Nuhu akula omufuniko gw’obwârho, abona oku obululi b’igulu bwakazirekwo amîshi. 14 Omu mwêzi gwa kabiri, omu nsiku makumi abiri na nda igulu lyoshi lyakala.

Okurhenga omu nkuge

15 Nyamuzinda arhegeka Nuhu, erhi: 16 « Huluka omu bwârho mwena mukâwe, bagala bâwe na bali-kazi bâwe haguma nâwe. 17 Ensimba za ngasi lubero muli mweshi, orhunyunyi, ebishwekwa na ngasi biyandala binadûdûsa okw’igulu, obihuluse haguma nâwe, lyo bihasha okulumîra igulu, biyololoke biluge hoshi.» 18 Nuhu ahuluka n’abagala, na mukâge, n’abali-kazi. 19 Ebizine byoshi na ngasi bishwekwa n’orhunyunyi rhwoshi n’ebiyandala binadûdûsa oku igulu kushimbana n’obûko bwabyo, byahuluka omu bwârho. 20 Go mango Nuhu ayubasirage oluhêrero lwa Nyakasane; arhola ngasi bûko bwa nsimba ecire na ngasi rhunyunyi rhucire, arhûla embagwa z’okusingonola oku luhêrero. 21 Nyakasane abayiza hirya hibayo hinja anacigerereza, erhi: «Ntakacihehêrera igulu bundi erhi muntu orhuma, bulya irala^d lyage liba liyêrekîre amabî kurhenga emuhimbo, ntakacishangula bundi ebizîne nk’oku nzind’ijira. 22 Oku igulu licihaba, okumîra/kurhwera n’okusârûla, emboho n’idûrhu, ecanda n’empondo, obudufu n’omûshi, birhakacihusa kubaho».

9

Bworhere buhyâhya bw’igulu. Endagâno ya Nnâmahanga n’ebiremwa byâge

1 Nyamuzinda anacigisha Nuhu boshi n’abagala anacibabwîra, erhi: «Muburhe, muyôloloke, munabumbe igulu bantu. 2 Mube côbà na bacôbohwa b’ensimba zoshi z’oku igulu n’enyunyi zoshi z’emalunga, n’ebinyagàrha oku igulu lyoshi, n’enfi zoshi z’omu nyanja: byoshi mbihizire omu nfune zinyu. 3 Ngasi bibà bizîne binafukunya byoshi byâbà biryo binyu, mmuhire byo byoshi kuguma n’ebyâsi by’emburho. 4 Cikwône murhalyaga enyama mukanalya n’obuzîne bwâyo, kwo kuderha omuko^e. 5 Ci kwônene namudôsa oku muko gwa ngasi muguma muli mwe. Nanâdôse ebiryânyi byoshi ndôse n’omuntu, abantu bone na bone nanâdôse ogw’omuko gw’omuntu. 6 Owabulage omuko gw’omuntu, naye omuko gwâge gunabulagwe n’omuntu. Bulya oku nshusho ya Nyamuzinda omuntu alemagwa. 7 Mwehe muburhe, muyôloloke, mubumbe igulu bantu munalirhegeke.» 8 Nyamuzinda anacibwîra Nuhu n’abagala, erhi: «Loli oku nahira endagâno yani ekarhî kinyu n’ekarhî k’iburha linyu enyuma zinyu. 9 Nanjizire eyi ndagâno haguma n’ebizîne biri haguma ninyu: enyunyi, ebintu bishwekwa, ensimba muli mweshi, 10 rhuderhe omu kutwa bwofi, birya byanarhengaga omu nkuge, ensimba z’igulu. 11 Nfundisire endagâno yâni haguma ninyu: nta mubiri gwacisherêre n’amîshi g’ecihonzi, harhakacibà cihonzi casherêza igulu.» 12 Nyamuzinda anaciderha, erhi: «Lolagi ecimanyîso c’endagâno nfundisire ekarhî kinyu na nâni, ekarhî k’ebindi biremwa munali mweshi nabyo, oku maburhwa gayisha. 13 Niono mpizire omuherho gwâni omu bitû, co cabà cimanyîso c’endagâno yani n’igulu. 14 Mango nkashûbûliza ebitû oku nyanya z’igulu n’omuherho gukaboneka omu citû, 15 aho nanakengêra endagâno nafundikaga ninyu, amîshi garhacihinduke cihonzi c’okusherêza ngasi mubiri. 16 Mango omuherho gukabà guli omu citû, nanagubona, nankengêre erya ndagâno y’ensiku n’amango eri ekarhî ka Nyamuzinda n’ebiyîsa omûka byoshi, rhuderhe ngasi mubiri gubà oku igulu.» 17 Nyamuzinda anacibwîra Nuhu, erhi: «Eco co cimanyîso c’endagâno mpizire ekarhî kâni na ngasi mubiri guli oku igulu».

Iburha lya Nuhu

18 Bagala ba Nuhu barhengaga omu nkuge bâli: Semu, Hamu na Yafeti. Hamu ye îshe wa Kanani. 19 Abo oku banali basharhu bâli bene Nuhu bo banarhenzirekwo abantu, bàlumira igulu lyoshi. 20 Nuhu ebwa kuba àbâga muhinzi, arhondêra okukâhinga emizâbîbu. 21 Erhi aciba amanywa idivayi^f, àlaluka, àyôrha bushugunu omu ihêma lyage. 22 Ham îshe wa Kanan abona îshe ali bushugunu, ajìbwîra bene wabo oku bali babirhi embuga. 23 Ci Sem na Yafet banacirhôla ecirondo, bacihira bombi oku birhugo bayîsha bagenda cinyumanyumà, babwîka îshe, barhahindulaga obusù, barhabonaga obushugunu bw’îshe. 24 Erhi Nuhu arhengamwo erya ndalwè, amanya kurhi omugala murho anamujirîre. 25 Anacimubwîra, erhi: «Kanani ahehêrirwe mâshi! Kuli bene wâbo abe ye wa buzinda omu bajà!». 26 Anaciderha kandi, erhi: «Ayagirwe Nyakasane Nyamuzinda wa Semu, ci Kanani abè muja wâge». 27 Nyamuzinda agalihye Yafet, ahande omu mahêma ga Sem; ci Kanani abe muja wâge». 28 Enyuma ly’ecihonzi, Nuhu acilamire yindi myâka magana asharhu na makumi arhanu. 29 Akalamo ka Nuhu koshi kahisire omu myâka magana gali mwenda na makumi arhanu, buzinda bw’aho àfà.

10

Okushandabana kw’amashanja

1 Alaga iburha lya bene Nuhu, Sem, Khamu na Yafeti, n’abana babusire enyuma ly’ecihonzi cinene. 2 Yafeti àburha Gomeri, Magegi, Madayi, Yavani, Tubali, Mesheki na Tirasi. 3 Bene Gomeri: Askenazi, Rifati, Togarma. 4 Bene Yavani: Elisha, Tarsisi, Aba Kitimi n’Aba Dodani. 5 Kuli barhengaga abashandabanaga omu birhwa bibà omu nyanja emwa amashanja. Bene Yafeti bagendibà ntyo ngasi baguma n’ecihugo câbo, n’olulimi lwâbo, n’emilala yâbo, n’amashanja gâbo. 6 Bene Khamu^g bo: Kushi, Misrayimu, Puti na Kanani. 7 Bene Kushi bo: Seba, Havila, Sabata, Rama na Sabuteka. Bene Rama bo: Sheba na Dedani. 8 Kushi àburha Nemrodi, ye warhangiraga oburhambo hano igulu. 9 Ali muhivi mukulu embere za Nyamubâho, co cinarhuma baderha mpu: «Kwo oli aka Nemrodi muhivi mukulu embere za Nyamubâho». 10 Ecihugo c’aga mashanja canacirhondêrera e Babeli, Ereki n’Akadi, bishagala biri byoshi omu cihugo ca Shineari. 11 Arhulukâna mw’eco cihugo aja e Asuru, ayûbaka Ninive, Rehoboti-Iri, Kalaha, na 12 Reseni ekarhî ka Ninive na Kalaha, lugo lunene là. 13 Misarayim àburha bene Ludimu, bene Anemu, Lehabimu na Nafutuhimu. 14 Aburha Patrosimu, ba Kasiluhimu, bo barhengakwo Abafilistini na ba Kafutorimu. 15 Kanani aburha Sidoni yo nfula yâge, kandi Heti. 16 Ahirakwo aba Yebuseni, aba Amoriti, aba Girgasi, 17 ahirakwo aba Hiviti, aba Arkeni, aba Siniti, 18 ahirakwo aba Abaarvadi, aba Semariti, aba-Hamatiti; enyuma z’aho emilala ya bene Kanani yashadabana yoshi. 19 Ecihugo ca bene Kanani cali kurhenga e Sidoni, kugera e Gerari kuja e Gaza, kandi kugera olunda lw’e Sodomo, Gomora, Adma na Seboyimi caj’ihwera e Lesha. 20 Byanacibà ntyo kuli bene Khamu, ngasi baguma n’emilala yâbo n’ebihugo byâbo, haguma n’amashanja gâbo. 21 Semu naye agwerhe eryâge iburha, ye îshe wa bene Eberi boshi ye na mukulu wa Yafeti. 22 Semu ye burha Elami, Asuri, Aripakisadi, Ludi na Arami. 23 Bene Arami: Usi, Huli, Geteri na Mash. 24 Aripakisadi àburha Selahi, na Selahi àburha Eberi. 25 Eberi àburha bana babirhi: owa burhanzi aderhwa Pelegi, bulya omu mango gage mwo igulu lyagabanyikanaga, omulumuna naye aderhwa Yokotani. 26 Yokotani aburha Almodadi, Selefi, Hasarmaveti na Yera , 27 Hadorami, Uzali, Dikala, 28 Obali, Abimayeli na Sheba. 29 Ofiri, Havila, Yobabu, abôla boshi bali bana ba Yokotani. 30 Ecihugo câbo cali kurhenga e Mesha kuja e Sefari, ntôndo eri ebushoshokero bw’izûba. 31 Kwo bali ntyo bene Semu, omu kushimba emilala yâbo, olulimi lwâbo na kandi omu kushimba ecihugo câbo n’amashanja gâbo. 32 Kwo bene Nuhu bayôlolosire ntyo omu milala, omu bûko n’omu mashanja gâbo. Baligi cisiki c’agandi mashanja goshi gabumbire igulu kurhenga amango g’ecihonzi.

11

Enkingi ya Babeli

1 Igulu lyoshi lyagwerhe iderha liguma na binwa biguma. 2 Ebwa kuba abantu bajâga bagendagenda olunda lw’ebushoshokero bw’izûba, lero banacirhinda omu kabanda k’omu cihugo ca Shineyari: banaciyûbaka ahôla. 3 Banacibwirana mpu: «Ewa yagi, rhujire amatofali, rhugayoce n’omuliro». Amatofali gaba go mabuye g’okuyûbaka n’obulembo yaba yo nsima yagagwârha. 4 Banacibwirana mpu: «Ewa yagi: Rhuyûbake olugo, kandi rhuhirekwo enkingi yahika oku nkuba malunga. Ntyo nirhu rhwanakâderha oku nirhu rhuli balume là, na kandi okwôla kwanarhuma rhurhacishandabana omu igulu». 5 Nyamuzinda anacihona oku nkuba mpu naye ayîsh’ilola olugo n’enkingi abantu bayubasire. 6 Nyamuzinda anaciderha erhi: «Ala oku boshi bali lubaga luguma banagwerhe iderha liguma, ogwola gwo murhôndêro gw’eyi mikolo yâbo. Na bunôla nta muhigo gwabo gwakabula buyunjula kuli bo. 7 Kanya rhubunguluke, rhubashandire iderha, bahuzagure nta baguma baciyumva ababo. 8 Nyamubâho abashandabanya omu igulu lyoshi, kurhenga aho, baleka okuyûbaka olwo lugo. 9 Aho bahayîrika Babeli^h, bulya ho Nyamubâho ashandiraga iderha ly’abantu oku igulu, ahôla ho anabashandabanyizagya, bashandâla omu igulu lyoshi.

Bashakulûza ba Abrahamu.

10 Alaga iburha lya Semu: Erhi ajira myâka igana, àburha Aripakisadi, myâka ibirhi enyuma ly’ecihonzi. 11 Enyuma ly’okuburhwa kwa Aripakisadi, Semu ashub’ilama myâka magana arhanu, àburha abarhabana àburha n’abanyere. 12 Erhi Aripakisadi àjira myâka makumi asharhu n’irhanu, àburha Selahi. 13 Aripakisadi abire amaburha Selahi, ashub’ilama yindi myâka magana ani n’isharhu, àburha abarhabana n’abanyere. 14 Erhi Selahi àjira myâka makumi asharhu, àburha Eberi. 15 Selahi abìre amaburha Eberi, ashub’ilama yindi myâka magana ani n’irhanu, àburha abarhabana àburha n’abanyere. 16 Erhi Eberi àjira myâka makumi asharhu n’ini, àburha Pelegi. 17 Eberi abìre amaburha Pelegi, ashub’ilama yindi myâka magana ani na makumi asharhu àburha abarhabana àburha n’abanyere. 18 Erhi Pelegi àjira myâka makumi asharhu, àburha Rewu, 19 Pelegi abìre amaburha Rewu, ashub’ilama yindi myâka magana ani na makumi asharhu àburha abarhabana àburha n’abanyere. 20 Erhi Rewu àjira myâka makumi asharhu n’ibirhi, àburha Serugi. 21 Rewu abìre amaburha Serugi, ashub’ilama yindi myâka magana abirhi na nda, àburha abarhabana àburha n’abanyere. 22 Erhi Serugi àjira myâka makumi asharhu, àburha Nahori. 23 Serugi abìre amaburha Nahori, ashub’ilama yindi myâka magana abirhi, àburha abarhabana àburha n’abanyere. 24 Erhi Nahori àjira myâka makumi abirhi na mwenda, àburha Terahi. 25 Nahori abìre amaburha Terahi, ashub’ilama yindi myâka igana n’ikumi na mwenda, àburha abarhabana, àburha n’abanyere. 26 Erhi Terahi ajira myâka makumi galinda, àburha Abramu, Nahori na Harani.

Iburha lya Terahi

27 Alaga iburha lya Terahi: Terahi àburha Abramu, Nahori na Harani. Harani àburha Loti. 28 Harani afire embere z’îshe Terahi omu cihugo baburhiragwamwo, e Uru omu Kaldeya. 29 Abramu na Nahori banacija omu buhya: muka Abramu izìno lyage erhi ye Sarayi; muka Nahori izìno lyage erhi ye Milka, mwali wa Harani, àligi îshe wa Milka na Yisika . 30 Sarayi anacigumba: arhabonaga mwana. 31 Terahi anacirhôla omugala Abramu, n’omwinjikulu Loti mwene Harani, n’omwalikazi Sarayi muka omugala Abramu, boshi barhenga e Uru omu Kaldeya baja omu cihugo c’e Kanani, ci erhi bahika e Harani bayûbaka yo. 32 Ensiku z’akalamo ka Terahi: myâka magana abirhi n’irhanu, buzinda afìra aha Harani.

12

Olw’ Abrahamu

Okuhamagalwa kw’Abrahamu

1 Nyamubâho anacibwîra Abramu, erhi: «Orhenge omu cihugo cinyu, omulala gwâwe n’enyumpa ya sho, oje omu cihugo nakuyêreka. 2 Nakujira ishanja linene, nakugisha n’izîno lyâwe lije irenge, lyabà mugisho! 3 Nagisha abakugisha, nahana n’abakakuhehêrera. N’amashanja g’igulu goshi gagishwaⁱ muli we.» 4 Abramu anacilikùla nk’oku Nyamubâho anamubwiraga, bagenda boshi na Loti. Abramu ali agwerhe myâka makumi gali nda n’irhanu erhi arhenga e Harani. 5 Abramu anacirhôla mukâge Sarayi na Loti, mugala w’omulumuna, ashana ebirugu byâge byoshi n’abambali ali akola agwerhe aha Harani; balikùla, bàja omu cihugo c’e Kanani. Banacihika obwo omu cihugo c’e Kanani. 6 Abramu anacirhulukàna mw’ecôla cihugo, ahika ahantu hatagatifu e Sikemi, aha murhi gwa More. Ago mango erhi Banyakanani bayubasire ecihugo. 7 Nyamubâho abonekera Abramu anacimubwîra, erhi: «Iburha lyâwe lyo naha eci cihugo». Oku bundi Abramu ayubakira Nyamubâho, wamubonekeraga, oluhêrero ahòla. 8 Kurhenga aho anacisôkera oku ntôndo olunda lw’e bushoshokero bwa Beteli, agwikayo ecirâlo. Akâsinza Beteli e buzikiro na Ai e bushoshokero. Ayubakaho oluhêrero lwa Nyamubâho, anaciyakûza izîno lyage. 9 Ntyo Abramu aja abanda anahandùla, alinda ahika e Nêgebu.

Abramu aj’e Mîsiri

10 Ecizombo canacizùka omu cihugo, naye Abramu abungulukira e Mîsiri mpu aj’ibêrayo bulya ecizombo cali cidârhi bwenêne mw’eco cihugo. 11 Erhi bakola baling’ihika e Mîsiri, Abramu anacibwîra mukâge Sarayi, erhi: «Lola, nyishi oku obà mukazi w’iranga linja. 12 Abanya-Mîsiri hano banarhubona ntya banaderha mpu mukâge oyu, n’abo bananyirha, bakuleke. 13 Kuziga okâderha oku oli mwali wirhu lyo nani bandola bwinja, bandeke nkulamirekwo^j». 14 Byanabà kulya, Abramu erhi ahika e Mîsiri, Abanyamisiri babona oku nyamukazi anali mwinja bwenêne. 15 Abarhambo ba Faraoni^k bamubona bakàmukunga bwenêne embere za Faraoni. Barhôla nyamukazi, Sara, bamuhêka omu bwâmi bwa Faraoni. 16 Faraoni arhonya Abramu erhi nyamukazi orhuma: ashobôla enkafu n’ebibuzi, endogomi ndume, abajà, abajàkazi, endogomi nkazi n’engamiya. 17 Ci kwône Nyamubâho arhogezakwo Faraoni obuhanya bunene ye n’omulala gwâge erhi Sarayi muka Abramu orhuma. 18 Faraoni anacihamagala Abramu amubwîra, erhi: «Kwo kurhi oku wanjizire? Carhumaga orhambwîra oku ali mukâwe? 19 Carhumaga oderha, erhi: «Ali mwali wirhu?» n’aho nalinda mmuyanka? Buno buno alaga mukâwe, rhôla ye wenaye ontengere kuno». 20 Faraoni amuha abantu bamulusa bamukûla omu cihugo ye na mukâge n’ebintu byâge byoshi.

13

Abrahamu alekana boshi na Loti

1 Abramu arhenga e Mîsiri, ye, mukâge n’ebintu byâge byoshi, kuguma na Loti ashubisôkera e Nêgebu^l. 2 Abramu ali muhirhi bwenêne oku maso g’ebintu bishwekwa, oku nsaranga n’oku masholo. 3 Kandi ashub’ijà ahanda anahandûla kurhenga e Nêgebu kuhika e Beteli, alinda ashubihika halya agwikaga ecirâlo burhanzi ekarhî ka Beteli na Ai , 4 halya ayubakiraga Nyamubâho oluhêrero burhangiriza, kandi ahôla Abramu ashubiyâkuza izîno lya Nyamubâho. 5 Loti wajâga agenda boshi na Abramu ali agwerhe naye amasò g’enkafu n’ag’ebibuzi, haguma n’amahêma. 6 Ecihugo cafundera, okuba n’ebintu binji kurhacizigaga babêra haguma. 7 Abangere ba Abramu n’abangere ba Loti barhondêra emirongwe. Mw’ago mango Abanya-Kanani ri’aba Periziti bo balibayubasire omu cihugo. 8 Abramu abwîra Loti, erhi: «Yaga ntalonza hazûke emirongwe ekarhî kâni nâwe nisi erhi ekarhî k’abangere bâni n’abangere bâwe bulya rhwamabà baguma. 9 K’ecihugo cirhali cigali embere zâwe. Ontengekwo. Okaja e kulembe naja ekulyo, okaja ekulyo, naja ekulembe.» 10 Loti ayinamula amasu, abona olubanda lwa Yordani lwali ludômerirwe bwinja hoshi. Okwo kwabâga embere Nyamubâho ashâbe Sodomo na Gomora^m, olwo lubanda kwo lwali nka busâni bwa Nyamubâho, nk’ecihugo c’e Mîsiri kuja elunda lw’e Sowari. 11 Loti acîshoga olwo lubanda lwa Yordani lwoshi, agandûla agend’iyûbaka olunda lw’e bushoshokero, ntyo kwo barhenginekwo. 12 Abramu ayûbaka omu cihugo ca bene Kanani, naye Loti ayûbaka omu bishagala by’elubanda, agwika ebirâlo byâge kuhika e Sodomo. 13 Abantu b’e Sodomo bali bantu babî bwenêne, na banyabyâha embere za Nyamubâho. 14 Nyamubâho anacibwîra Abramu, erhi Loti aba amamurhengakwo, erhi:«Yinamula amasu obone, kurhenga aho oli kuja e mwenè n’emukondwe, kuja e bushoshokero n’ebuzikiro. 15 Eco cihugo coshi wabona nakuha co we n’iburha lyâwe, cibè cinyu ensiku zoshi. 16 Iburha lyâwe najira hyôloloke liluge nka katulo k’okw’idaho: owakahash’iganja emogomogo z’akatulo k’okw’idaho ye wanahash’iganja iburha lyâwe. 17 Yimuka! orhandagire eci cihugo omu buli n’omu bugali, bulya co nakuha.» 18 Abramu yoyo n’amahêma gage, akanya agend’igwika ecirâlo aha murhi gwa Mambri, oguli aha Hebroni, n’ahôla ayubakiraho Nyamubâho oluhêrero.

14

Entambala y’abâmi bani

1 Omu mango ga Amrafeli mwâmi w’e Shineyari, Ariyoko mwâmi w’e Elasari na Kedori-Laomeri mwâmi w’e Elami na Tideali mwâmi w’e Goyimi, 2 abôla bâmi banacitula entambala oku babo bâmi bo baligi: Bera mwâmi w’e Sodomo, Birsha mwâmi w’e Gomora, Shineabi mwâmi w’e Adma, Shemeberi mwâmi w’e Seboyimi n’omwâmi w’e Bela izîno lyage ye Sowari. 3 Abâla bazinda bayankira omuhigo omu kabanda ka Sidimi yo enaligi nyanja y’omunyu. 4 Bagezize myâka ikumi n’ibirhi erhi badwîrhe barhegekwa na Kedori-Laomeri, lero omu mwâka gw’ikumi na kasharhu, bàgoma. 5 Ci omu mwâka gw’ikumi na karhanu Kedori -Laomeri àyisha haguma n’omurhwe gw’abandi bâmi, balya bali bayumvinye boshi naye. Ahimira bene Refayimi aha Ashtaroti-Karnayimi, Abazuzimi abahimira aha Hama, Aba-Emimi omu kabanda ka Kiriyatayimi, 6 Aba Horiti abahimira oku ntôndo za Seyiri kuhika aha Eli-Parani lugo luli elubibi n’irûngu. 7 Bagonjolokera e Ayini Mishipati omu Kadesi. Bahima ab’omu cihugo c’aba-Amaleki, kuguma n’aba Amoreni, bo babàga e Hasasoni-Tamari. 8 Naye omwâmi w’e Sodomo, omwâmi w’e Gomora, omwâmi w’e Adma, omwâmi w’e Seboyimi n’omwâmi w’e Bela izîno lyage ye Sowari nabo bàhiga okulwa; babalwikiza omu kabanda ka Sidimi. 9 Bakoza Kedori-Laomeri, mwâmi w’e Elami, Tideali mwâmi w’e Goyimi, Amrafeli mwâmi w’e Shineyari na Ariyoko mwâmi w’e Elasari, bâmi bani oku barhanu! 10 Omu kabanda ka Sidimi mwali muyunjwire bideka bya bulembo; omu kuyaka omwâmi w’e Sodomo n’omwâmi w’e Gomora bahirimamwo, abasigalaga bayakira omu ntôndo. 11 Abahimaga basàbunga ebyali omu Sodomo n’omu Gomora byoshi, n’ebiryo byamuli byoshi banacigendera. 12 Loti naye, mugala wa mulumuna wa Abramu, bamugwârha, banyaga n’ebirugu byâge byoshi banacigendera. Yo ali ayubasire e Sodomo. 13 Muguma omu bashugunukaga, akanya aj’ibwîra Abramu muhabraniya wali yubasire aha murhi gwa Mambri Amoriti, mwene wâbo Esikoli na Aneri, bàli bìra b’Abramu. 14 Abramu erhi ayumva oku kwo mwene wâbo anahèsirwe mpira ntyo, asinga omurhwe gwa balume magana asharhu na bantu ikumi na munani, balwi bakulu baburhagwa omu mwage, abalibirhakwo kuhika aha Dani. 15 Erhi babà bamacìgabamwo bikembe bibirhi, Abramu ye n’engabo yage, bàbarhéra budufu, anabahima abaminika kuhika aha Hoba olunda lw’ebwa murhi gwa Damasko. 16 Alîkûza ebirugu byoshi, haguma na mwene wâbo Loti n’ebirugu byâge , kuguma n’abakazi n’abalume.

Oburherekêre bwa Melkisedeki

17 Abramu erhi akola arhabâluka emunda anahimiraga Kederi-Lomeri, ye n’abâmi bali boshi naye, omwâmi w’e Sodomo ayîsh’imuyankirira omu njira omu kabanda ka Sawe (lwo lubanda lwa mwâmi). 18 Melkisedekiⁿ mwâmi w’e Salemu ayisha adwîrhe omugati n’irivayi; ali mudâhwa wa Nyamuzinda w’enyanya bwenêne. 19 Anacigisha Abramu ederha, erhi: «Abramu agishwe na Nyamuzinda w’enyanya bwenêne owalemaga amalunga n’igulu, 20 Ayagirwe Nyamuzinda w’enyanya bwenêne owahiraga abashombanyi bâwe omu nfune zawe». Abramu anacimurhûla oku ngasi ebi anali adwîrhe byoshi. 21 Oyu mwâmi w’e Sodomo anacibwîra Abramu, erhi: «Ompe abantu oyôrhane ebirugu». 22 Ci kwône Abramu ahûna oyo mwâmi w’e Sodomo, erhi: «Ndengezize okuboko kwâni emunda Nyamuzinda w’enyanya bwenêne ali ye walemaga amalunga n’igulu. 23 Ciru n’ehigozi ciru n’ehishumi hy’enkwerho zawe ntahyo narhôla omu birugu byâwe: orhag’iderha erhi: «Nie nagazize Abramu». 24 Ntahyo ntôzire ciru n’ehitya. Byo ntaderha ebi abarhumisi bâni balyaga n’ecigabi nahàga abira bantabalaga bo Aneri, Esikoli na Mambri; abola barhôla ngasi muguma ecâge cigabi».

15

Endagâno ya Nyamubâho boshi na Abrahamu

1 Enyuma ly’ebyo, akanwa ka Nyamubâho kanacirhindakwo Abramu omu cilôrho, kaderha ntya, erhi: «Orhayobohaga Abramu, nie mpenzi yawe, oluhembo lwâwe lwabà lunene». 2 Abramu ashuza, erhi: «Waliha Nyamubâho bicigi wanshobôza? Niono nafà buzira mwana, niono omu njira rhwene Eliezeri w’e Damasko, ye wayîma omu byâni….» 3 Abramu aderha, erhi: «Lola oku orhampâga iburha na muguma omu bene wirhu ye wayîsh’iyîma omu byâni». 4 Kandi aho, akanwa ka Nyamubâho kanacimurhindakwo, erhi: «Arhali wabene oyo wanayîme omu byâwe ci muguma warhenga omu muko gwâwe». 5 Oku bundi amujâna embuga amubwîra, erhi: «Galamira emalunga, oganje enyenyêzi z’emalunga nk’oku onahashire», anacimubwîra, erhi: «Kwo iburha lyâwe lyabà ntyo». 6 Abramu ayemêra Nyamubâho, naye Nyamubâho erhi abà amamuganjira birya^o, amuyêreka oku kwoshi kunali k’okuli. 7 Ashub’ibwîra Abramu, erhi: «Nie Nyamubâho wakurhenzagya e Uru omu Kaldeya nti nkuhe eci cihugo cibe cawe». 8 Abramu ashuza, erhi: «Yagirwa Nyamubâho, bici namanyirakwo oku neci canabà cani?» 9 Anacimushuza, erhi: «Kanyagya ondêrhere endaku ya myâka isharhu, empene ya myâka isharhu, engandabuzi ya myâka isharhu, orhôle n’empingà n’ecananyunyi c’engûku». 10 Ayisha amudwirhire ebyo bintu, abiberanga analambika ngasi luhande omu masu g’olwabo, ebinyunyi byoki arhaberangaga. 11 Bacigukuma mpu bacirhunike kuli erya mirhumba, Abramu akazibahâhanya. 12 Erhi izûba liba likola lyazika, enjôli nnene yarhogerakwo Abramu, ecôba cinene camugwârha. 13 Nyamubâho anacibwîra Abramu, erhi: «Omanye bwinja oku abana bâwe bâba nka bigolo omu cihugo cirhali cabo. Baba baja eyo munda banabalibuze myâka magana ani. 14 Ci olubaga lwabarhindibuza ntyo niene nalutwira olubanja na buzinda bayagaluke erhi banadwîrhe birugu mwandu. 15 Wehe wakulikira basho n’omurhûla, wagishwa omu bushanja bwinja. 16 Oku iburha lya kani go mango banashubire eno, bulya obubi bw’abanya-Amoriti burhacihika oku muhiro». 17 Izûba lyabîrage lyamazika n’obudufu erhi bwamarumbâna, lola oku ecibêye c’omugi n’ecimole n’omuliro byàgera ekarhî ka zirya nyama mberange. 18 Olwo lusiku Nyamubâho àfundika endagâno boshi n’Abramu ederha, erhi: «Iburha lyâwe ndihîre eci cihugo, kurhenga oku lwîshi lw’e Mîsiri kuhika oku lwîshi lunene, lwo lwîshi lwa Efrata. 19 Cihugo c’aba Keniti, aba Keniziti, aba Kadimoniti, 20 aba Hititi, aba Periziti, aba Refayimi, 21 aba Hamoriti, abanya-Kanani, aba Girigashiti n’aba Yebuseni».

16

Okuburhwa kwa Ismaeli

1 Sarayi muka Abramu arhâlisag’imuhâ mwana. Cikwônene Sarayi ali agwerhe omuja-kazi wage w’e Mîsiri izîno lyage ye Hagari. 2 Sarayi, anacibwîra Abramu, erhi: «Lola, wekasinga obu Nyamubâho arhanyemereraga okuburha, j’emunda omuja-kazi wâni^p ali, nkaba hali amango ankacimbonera abana». Abramu ayumva izu lya Sarayi. 3 Ntyo, Abramu erhi ajira myâka ikumi ali omu cihugo c’e Kanani, mukâge Sarayi amuha Hagari, muja-kazi wage munyamisiri, amuha iba Abramu mpu amuyanke. 4 Naye, anacija emunda Hagari ali, arhôla izîmi. Nyamukazi kurhenga amango abonaga akola ali izîmi arhacilolaga nn’omumwabo nka muntu. 5 Sarayi anacibwîra Abramu, erhi: «We orhumire njakwo aka kagayo! Nayansire omuja-kazi wâni nakufumbikaye, na kurhenga amango abonaga akola ali izîmi, niono ntacibonwa nka muntu omu masu gage. Nyamuzinda yêne arhufunge rhwembi!». 6 Abramu abwîra Sarayi, erhi: «Omuja-kazi wâwe omu maboko gâwe anali, wene omujirire oku onasîmire». Abwo Sarayi akaz’ilibuza owabo kuhika owabo amuyaka. 7 Malahika wa Nyamubâho anacishimana Hagari hofi n’iriba liguma omu irûngu, lyo iriba liba oku burhambi bw’enjira y’e Shuru. 8 Amudôsa , erhi: «Hagari, muja-kazi wa Sarayi, ngahi warhenga na ngahi waja?». Hagari anacimushuza, erhi: «Naja nayâka nn’omumwirhu Sarayi». 9 Malahika wa Nyamubâho amubwîra, erhi: «Galuka , oshubire emwa nn’omumwinyu onakazimuyumva». 10 Malahika wa Nyamubâho amubwîra, èrhi: «Naluza bwenêne iburha lyâwe, lyaluga liyabirane okuganjwa». 11 Malahika wa Nyamubâho anacimubwîra, erhi: «W’oyo oli izîmi, waburha omwanarhabana, wayîsh’imuyirika izîno lya Ismaeli^q, bulya Nyamuzinda anayumvîrhe omulenge gwâwe. 12 Oyo mwana abà ndogomi nkali ya muntu, okuboko kwâge kwakâlikirwa abandi boshi n’okuboko kw’abandi boshi ye kwalikirwa. Ayimanga yêne omu masu ga bene wabo boshi.» 13 Hagari ayîrika Nyamubâho wamubonekeraga eri izîno: erhi: «we El Royi», kwo kuderha «We Nyamuzinda Obona», bulya gwarhi yêne, «Ka ye nshubir’ibona aha olya odwîrhe ambona?» 14 Co cirhuma eryo iriba liderhwa mpu iriba lya Lahayi-Royi, liba ekarhî ka Kadesi na Beredi. 15 Hagari anaciburhira Abramu omwanarhabana, naye Abramu àyirika mugala wa Hagari izîno lya Ismaeli. 16 Abramu ali akola agwerhe myâka makumi gali munani na ndarhu erhi Hagari amujira Ishe wa Ismaeli.

17

Endagâno n’okukembûlwa kwa Abrahamu

1 Abramu erhi ajira myâka makumi gali mwenda, Nyamubâho amubonekera amubwîra, erhi: «Nie El-Shadayi, Nyamuzinda Ogala-byoshi, olambagire embere zani onayôrhe mwimana. 2 Nafundika endagâno yani na nâwe, nakuluza bwenêne». 3 Abramu anacikumba bûbi, na Nyamuzinda amubwîra, erhi: 4 «Niono, endagâno yani nâwe yeyi: Wabà îshe w’amashanja manji manji. 5 Barhakanacikuderha Abramu, ci we kola Abrahamu, bulya nakujira îshe wa mashanja manji manji. 6 Nakuha iburha lirhali linyi, wabà îshe wa mashanja manji na bâmi banji bakurhengamwo. 7 Nafundika endagâno yani rhwembi, ekarhî kani n’iburha lyâwe enyuma zawe, n’obûko bwâwe enyuma zawe, kurhenga oku iburha kuja oku lidi, yabà ndagâno y’ensiku zoshi, kuderha nti mbe Nyamuzinda wâwe na Nyamuzinda w’iburha lyâwe enyuma zawe. 8 Nakuha w’oyo n’iburha lyâwe ecira cihugo oyubasiremwo, ecihugo ca Kanani coshi, caba cawe ensiku zoshi, nani nabà nie Nyamuzinda wâwe». 9 Nyamuzinda abwîra Abrahamu, erhi: «Woyo olange bwinja endagâno yani, woyo n’iburha lyâwe enyuma kurhenga oku iburha kuja oku lindi. 10 Alaga endagâno yani mukwânîne mulange, ndagâno ekarhî kani na nâwe, kwo kuderha we n’iburha lyâwe enyuma zawe: Ngasi mwanarhabana w’omu nyumpa yawe yeshi akwânîne akembûlwe. 11 Mujire bammukembûle, kwo kuderha batwe ehishisha hy’obulume bwinyu, co cabà cimanyiso c’endagâno yani ekarhî kani na ninyu. 12 Ngasi mwanarhabana winyu, erhi akajira nsiku munani abusirwe, anakembûlwe, kurhenga oku iburha kuja oku lindi. Oyo anabà mwanarhabana waburhwa omu nyumpa yawe nisi erhi omwanarhabana waguliragwa ecigolo cirhali c’omu bûko bwâwe. 13 Oyo obusirwe omu nyumpa yawe, n’oyo wagulagwa nsaranga, kukwânîne bakembûlwe. Endagàno yani yashâkwa omu mubiri gwinyu nka ndagâno y’ensiku zoshi. 14 Orhali mukembûle, omulume barhatwiri ehishisha hy’oku bulume bwâge, oyôla kukwânîne akagwe omu bûko bwinyu, bulya arhakenziri endagâno yani». 15 Nyamuzinda abwîra Abrahamu, erhi: «Mukâwe Sarayi irhondo orhacihîraga okamuderha mpu ye Sarayi, ci izîno lyage ye kola waba Sara^r. 16 Namugisha nankuhe omwanarhabana wa kuli ye, namugisha abe nnina w’amashanja, anaburhe amashanja aburhe n’abâmi b’amashanja». 17 Abrahamu akumba bûbi, arhondêra asheka, erhi amacidesa yêne, erhi: «K’omwana akaciburhwa n’omushosi wa myâka igana, na Sara ogwerhe myâka makumi gali mwenda, ka anaciburha? 18 Abrahamu, erhi: «Ciru Ismael arhanarhang’ilama embere zâwe!» 19 Nyamuzinda ashuza, erhi: «Kwo binali, mukâwe Sara akuburhira omwanarhabana, wanamuyirika izìno lya Izaki, nafundika endagâno yani haguma naye, yabà ndagâno y’ensiku n’amango, kuderha nti mbe Nyamuzinda wage n’ow’obûko bwâge bwayisha enyuma zâge. 20 Oku biyêrekîre Ismaeli neci nkuyumvîrhe; naye mmugishire, namuha iburha, namujire aluge bwenêne, aburha baluzi ikumi na babirhi, namujira ishanja linene. 21 Ci kwônene endagâno yani, Izaki ye rhwayifundika rhweshi, mugala wâwe waburhwa na Sara mwâka irhondo nka gano mango». 22 Erhi ayusa ashambâla, Nyamuzinda asêzera Abrahamu. 23 Oku bundi Abrahamu anarhôla omugala Ismaeli, ngasi bandi banali ba maburhwa omu mwage, n’abandi bambali agulaga n’enfaranga, rhuderhe ngasi banali balume b’aha mwa Abrahamu boshi abakembûla ehishisha hy’obulume bwabo olwo lusiku lwonêne na kuhika ene nk’oku Nyamuzinda anamubwiraga. 24 Erhi Abrahamu akembùlwa erhi agwerhe myâka makumi gali mwenda na mwenda, anacikembûlwa ehishisha hy’obulume bwâge. 25 Omugala Ismaeli naye ali agwerhe myâka ikumi n’isharhu erhi akembûlwa ehishisha hy’obulume bwâge. 26 Olwo lusiku lwonênè, Abrahamu n’omugala Ismael, bakembûlwa. 27 Abalume b’aha mwage boshi, abana b’omu mulala gwâge, na ngasi bandi agulaga nfaranga embuga, boshi bakembûlwa kuguma naye.

18

Nnâmahanga ashub’ibonekera Abrahamu aha Mambri

1 Nyamubâho amubonekera aha murhi gwa Mambri erhi atamire aha luso lw’ecirâlo câge, amango g’idûrhu likali ly’omûshi. 2 Erhi alambûla amasu abona bantu basharhu bamuyimanzire aha burhambi. Erhi ababona arhenga aha luso lw’ecirâlo aja emunda bali, ahwera oku idaho. 3 Ababwîra, erhi: «Yagirwa Nnahamwirhu nkusengire, akaba ntonyire omu masu gâwe, orhageraga aha burhambi bwa mwambali wâwe buzira kuyimanga. 4 Baj’ilerha mishi masungunu mukalabe amagulu, munarhamûkire hali ogu murhi. 5 Naj’ilonza ecihimbi c’omugati murhûzemwo omurhima mubul’igenda, e kuli mwaja co canarhumaga mugera aha mwa mwambali winyu eco!». Banacishuza mpu: «Ojirage nk’okwo odesire». 6 Abrahamu anacibadukira omu cirâlo emunda Sara ali ambwîra, erhi: «Orhôle mirengo ishanrhu ya nshâno, obumbe onabajiriremwo orhugati. 7 Abrahamu akanya aja omu buso bwâge, arhôlamwo akanina k’omutwira kashushagire bwinja akaha omwambali, naye akanya aj’ikarheganya. 8 Ayisha adwîrhe amashanza, empyuhyu na kalya kanina anabâgaga, adekereza embere zabo; naye ayimanga hofi nabo aha idako ly’omurhi oku bakâlya. 9 Banacimudòsa, mpu: «Ngahi mukâwe Sara ali?» Abashuza, erhi: «Yoyo otamire omu cirâlo». 10 Olya w’ecigolo ederha, erhi: «Mwaka irhondo nashub’igera hano mwâwe kandi, n’ago mango, erhi mukâwe Sara agwerhe mugala». Sara akazâg’iyumviza aha luso lw’ecirâlo câli enyuma zâge. 11 Ci Abrahamu na Sara bali bakola bashosi ba myâka minji, na Sara ali amahwerwa arhacijâga omu mugongo. 12 Lero Sara acishesa, erhi: «K’aga mango nahwire nakaciyumva amasîma! N’ibanie oyula okola luvandagwa!». 13 Ci kwône Nyamubâho abwîra Abrahamu, erhi: «Cirhumire Sara asheka anaderha erhi: Ka kuburha nani nakaciburha nankola ncîberîre ntaye? 14 Ka hali ebirhangâzo byankayabira Nyakasane okujira? Mwaka irhondo nka gano mango, nashubira eno mwâwe na Sara aburha mugala.» 15 Sara acìhakanula, erhi: «Mâshi ntashesire», ali amayôboha, ci kwône amubwîra, erhi: «Neci washesire».

Abrahamu asengerera ab’e Sodomo

16 Balya balume banaciyimuka, bagenda, bàhika aha bàkalangìra Sodomo. Abrahamu àja alambagira boshi nabo mpu abaluse. 17 Nyamubâho àcîdôsa erhi: «Kurhi nafulikaga Abrahamu akantu ndâlire okujira, 18 n’obwo Abrahamu aba ishanja linene na lizibu n’agandi mashanja g’igulu goshi gagishwa muli ye? 19 Bulya nacîmwishozire nti arhegeke abana bâge n’enyumpa yage enyuma zâge mpu balange enjira ya Nyamubâho omu kujira ebishinganine^s n’ebilongîre»; na ntyo, Nyamubâho anajirira Abrahamu ebi amulaganyagya. 20 Ntyo, Nyamubâho anaciderha, erhi: «Omulenge gushobesire Sodoma na Gomora gurhali munyi! Ecâha cabo carhalusire. 21 Nkolaga nabunguluka ndole erhi nanga erhi neci bajizire ebira omulenge gubashobesire emunda ndi gumanyisize: nani ntacihabè». 22 Balya bantu barhenga halya bàja olunda lw’e Sodomo. Abrahamu erhi aciyimanzire embere za Nyamubâho. 23 Abrahamu ayegêra, ederha, erhi: «Kâli onakolaga waherêrekeza omushinganyanya^t haguma n’enkola-maligo?». 24 Kwankaba habonekana bantu bashinganyanya makumi arhanu mw’olwo lugo. Kâli onakolaga wabaherêrekeza? K’orhankababalira olwo lugo erhi abo bashinganyanya makumi arhanu galulimwo garhuma? 25 Nanga orhankajira ntyo! Okuherêrekeza omushinganyanya haguma n’enkola-maligo, okugeza omushinganyanya cikembe ciguma n’omunyabyâha. Nanga nta mango. K’omutwî w’emmanja w’igulu lyoshi arhakacitwa mmanja?» 26 Nyamubâho anacishuza, erhi: «Nkashigâna e Sodomo bantu makumi arhanu bashinganyanya omu lugo, nanababalira ecishagala coshi bo barhuma» 27 Abrahamu ashub’iderha, erhi: «Ciru nkabâ katulo na luvû, nashub’icìshomya okushambâza Nnahamwirhu. 28 Hali amango omu bashinganya makumi arhanu hankabula barhanu: Ka wanahana ecishagala coshi erhi abo barhanu bo barhumire?» Nyamubâho amushuza, erhi: «Nanga, erhi hankabâ bashinganyanya makumi ani na barhanu, ntankaciluhana». 29 Abrahamu ashubirira, erhi: «Nkaba hanayîsh’ibonekana makumi ani gone». Nyamubâho amushuza, erhi; «Ntakujire erhi ago makumi ani garhuma». 30 Abrahamu, erhi: «Nnawirhu arhabâga burhe, nshub’iderha; nkaba hanaciboneka makumi asharhu». Naye, erhi ntaluhane hakabonekana ago asharhu. 31 Ayushûla, erhi; «Nashub’icîshomya okushambâza Nnawirhu: Nkaba hanaciboneka makumi abirhi». Nyamubâho amushuza, erhi; «Ntacishâbe erhi ago makumi abirhi go garhuma». 32 Abrahamu, erhi: «Nnawirhu arhabâga burhe, nderhe ecinwa cizinda: Nkaba hankaciboneka ikumi lyone»; Nyamubâho amushuza, erhi: «Ntacihane erhi eryo ikumi lyo lirhumire» 33 Nyamubâho erhi ays’ishambâza Abrahamu, agenda, naye Abrahamu ashubira emwage.

19

Okushâbwa kwa Sodomo

1 Erhi balya bamalahika babirhi bahika aha Sodomo càjingwè, Loti ali abwarhire aha muhango gw’olugo. Erhi Loti ababona ayimuka, akanya aj’ibayankirira, ahwera oku idaho. 2 Aderha, erhi: «Mmuhûnyire mâshi banawirhu muyîshe muyandagalire emwa mwambali winyu muj’ihandayo, mugeze amîshi oku magulu, n’irhondo sezi mwanahira njira», ci bôhe bashuza, mpu: «Nanga, rhwalâla muno ngo». 3 Ci kwône abayinginga bwenêne kuhika bayemêra okuja emwage n’okuja omu nyumpa. Abarheganyiza ebiryo, abayokera omugati gurhalimwo lwango^u, banacilya. 4 Oku barhacigwîshira, enyumpa yoshi yagorhwa n’abalume b’omu lugo, bantu b’e Sodomo, kurhenga oku misole kuhika oku bashosi, olubaga lwoshi buzira kusiga ndi nyuma. 5 Bayakûza Loti banacimudôsa, mpu: «Ngahi bali balya bantu bajìire hanola mwâwe buno budufu? Orhuhe bo rhubalâlane». 6 Loti ahuluka aja emunda bali emuhanda, anayigal a olumvi enyuma zâge. 7 Anacibabwîra, erhi: «Bene wirhu, mwe mukasinga, mumanye mwankakola amabî! 8 Yumvi mmubwire, ngwerhe banyere babirhi barhasag’imanya balume, nnammulerherabo: mubajire oku mubwîne kwinja, ci abola bantu mumanye mwankaderha mpu mwabahumakwo, bulya mwo bajire omu cihoho c’enyumpa yani». 9 Ci bahuza, mpu: «Orhenge aho! Azind’iyisha ali mubunga, yoyo wamacijiraga mutwî wamanja! Waba we rhujira kubi kubalusha». Bacirhunika kuli Loti bwenêne; bamuyishakwo bakola bapamula olumvi. 10 Ci balya balume bombi, banacirîka okuboko, bakululira Loti aha burhambi bwabo, omu nyumpa, banahamika olumvi. 11 Bahunika balya bantu kw’olumbwibwi aha luso, kurhenga oku murho kuhika oku mukulu, bayabirwa ciru n’okubona omuhango. 12 Balya bantu babirhi banacibwîra Loti, mpu: «Ka hali bandi bene winyu ojira enola munda? Bagala bâwe, ngasi bene winyu bali munola lugo boshi obarhenze hanola. 13 Rhukola rhwashâba luno lugo, bulya omulenge kuli abala bantu emwa Nyamubâho gwarhalusire, na Nyamubâho anarhurhumire mpu rhubamalire». 14 Loti akanya aj’ibwîra abakwi bakazagisheba abâli, erhi: «Yimuki murhenge muli cino cihugo bulya Nyamuzinda alâlire okucishâba; ci abakwi bamaya mpu kuhalîza. 15 Erhi kuba mucêracêra, bamalahika banacisêza Loti, mpu: «Yimuka orhôle mukâwe n’aba bâli bâwe bali ahala bombi, ogende lyo orhag’igwa omu buhane Nyamubâho ahanamwo bino bishagala. 16 Mpu acizindoloka, balya balume babirhi bamugwarhira oku kuboko ant mukâge n’abâli oku banali babirhi, bulya Nyamuzinda ali alonzize okubacinga. Bamuhulusa banamulekera emuhanda gw’olugo. 17 Oku bamuhêka e muhanda, muguma muh balya bamalahika amubwîra, erhi: «Kanya oyake duba duba, ocize omûka gwâwe, orhakabaganaga enyuma orhanayimangaga ngahi omu kabanda ci oyakire oku ntôndo lyo olek’ihêkwa omu nsanyâ». 18 Loti abashuza, erhi: «Nanga, Nnahamwirhu. 19 Mwambali wâwe arhonyire omu masu gâwe, wananyeresire olukogo lwâwe ene ofungira omûka gwâni. Ci kwône, ntankayakira oku ntôndo, mpike n’obwo buhanya burhantindakwo, obone namafâ».

Obûko bwa bene Mowabu n’obwa bene Amoni

20 Lola lula lugo luli hofi; omuntu anayakiramwo, lurhali lunganaci. Oleke nyakiremwo; luligi lunganaci? Lyoki nankalobôka». 21 Naye amushuza, erhi: «Nkubêrire kandi olwo lukogo, ntacishâbe olwo lugo odesire». 22 Kanyagya oyakiremwo bulya ntâco najira orhanacihikamwo.» Co carhumire bayîrika olwo lugo izìno lya Sowari. 23 Erhi izûba likola lyashoshôka, Loti ahika omu Sowari. 24 Oku bundi Nyamubâho anacirhogeza enshâno y’ecibiriti n’omuliro kuli Sodomo na kuli Gomora. 25 Anacishâba ebyo bishagala n’olubanda lwoshi, haguma n’abantu balimwo na ngasi hyasi hy’oku idaho. 26 Muka Loti mpu akabagana enyuma, ashuba cirundo ca munyu. 27 Abrahamu azûka sêzisêzi aja halya ayimangaga embere za Nyamuzinda. 28 Alâba Sodomo na Gomora n’akabanda koshi, alangîra omugî gwatumbûka omu cihugo nka mugî gw’omu cibêye. 29 Ntyo ago mango, Nyamuzinda ashâbaga ebishagala by’omu kabanda, akengêra Abrahamu, akûla Loti muli obwo buhanya, erhi akola ashanda ebishagala Loti ayubakagamwo. Obûko bwa bene Mowabu n’obwa bene Amoni. 30 Loti arhenga e Sowari, agend’iyûbaka oku ntôndo bone abâli bombi^v, bulya ali ayobohire okubêra e Sowari. Banacigend’ibêra omu lukunda bon’abâli bombi. 31 Omwali mukulu anacibwîra omurho, erhi: «Larha oyula okola mushosi anta mulume wankaja emunda rhuli nk’oku banajira omu igulu lyoshi. 32 Oyîshe rhunywese Larha idivayi rhunalâle rhwe naye; ntyo larha rhwanamukûlakwo iburha.» 33 Banacinywesa îshe idivayi mw’obwo budufu, omunyere mukulu aj’igwîshira aha burhambi bw’îshe, arhamanyaga ciru amango azukaga. 34 Erhi buca, omunyere mukulu abwîra omulumuna, erhi: «Injo budufu nalâzire rhwe na larha; rhushub’imunywesa idivayi muli obu budufu, nâwe ogend’ilâla mwe naye, ntyo larha rhwamukulakwo iburha». 35 Banacinywesa îshe idivayi kandi obwo budufu, n’omunyere murho agend’igwîshira aha burhambi bwâge. Arhamanyaga amango agwishiraga ciru n’amango azûkaga. 36 Bâli ba Loti bombi banaciba izîmi, erhi n’izîmi liri ly’îshe. 37 Omukulu aburha murhabana, anacimuyirika erya Mowabu^w, ye shakulûza wa bene Mowabu. 38 Omurho naye aburha murhabana, amuyirika erya Beni-Ami^x, ye shakulûza wa bene Amoni.

20

Abrahamu aha Gerari

1 Abrahamu arhenga eyo munda aja omu cihugo ca Nêgebu, ayûbaka ekarhî ka Kadesi na Shuru. Abêra aha Gerari. 2 Abrahamu, omu kuderha mukâge Sara, ayisha, erhi: «Mwali wirhu oyo», lero Abimeleki mwâmi w’e Gerari arhumiza mpu bamugwarhire Sara. 3 Ci kwône Nyamuzinda abonekera Abimelekî omu bilôrho budufu amubwîra, erhi: «Wafâ kuli oyu mukazi oyansire, bulya ali mukazi ogwerhe iba». 4 Abimelekî, arhâli acimuyegêra, kwo kuderhaga, erhi: «Muhânyi, ka wayirha n’abêru kwêru?. 5 Kàli Abrahamu yêne wambwiraga, erhi mwali wirhu oyu, na nyamukazi naye yêne ederha erhi mushinja wirhu oyu? Nakujizire n’obushinganyanya bw’omurhima n’obw’ amaboko garhalikwo izabyo». 6 Nyamuzinda anacimubwîra kandi omu bilôrho, erhi: «Nani mmanyire bwinja oku wajiraga okwôla n’omurhima gw’obushinganyanya na kandi niene nakucîkaga nti olek’ingayisa n’ecâha; co carhumire ntaziga wamuhumakwo. 7 Na bunôla, ogalulage muka oyu mulume: aba mulêbi akânakusengerera mpu lyo olama. Ci akaba orhamugalwiri, onamanye oku kufa wanafa, we n’aba aha mwâwe boshi.» 8 Abimelekî azûkiriza sêzisêzi ahamagala abambali boshi, abarhondêreza ebyôla byoshi anabwiragwa, nabo barhungwa n’obwôba bunene. 9 Oku bundi Abimelekî ahamagala Abrahamu amudòsa, erhi: «Kurhi oku warhujizire? Kubi kuci nakujirire obûla walonza okumbarhuza ecâha cingan’aha nie n’ab’oku bwâmi bwâni? Wankolîre ebirhakolwa.» 10 Abimelekî ashub’idôsa Abrahamu, erhi: «Bici wali ogererize ene ojira ntyôla?» 11 Abrahamu ashuza, erhi: «Nakazâg’iderha omu murhima gwâni nti okurhàrhindira okurhînya Nyamuzinda kurhankaboneka mw’eci cihugo: banyirha kw’oyu mukazi. 12 Ci kwône kandi anali mwali wirhu, aburhwa na larha ci arhaburhwa na nyâma, ahindusirage mukanie. 13 Na kandi, amango Nyamuzinda antegekaga mpu nje nazungula kuli n’enyumpa ya larha, nabwîra nyamukazi, nti: «Alaga oku wantabâlamwo: ngasi aha rhwakahika hoshi oderhe oku ndi mushinja winyu.» 14 Abimelekî arhôla oku bintu bishwekwa, ebinyinyi n’ebinenene, oku bajà n’oku bajâkazi bâge aha Abrahamu anamugalulira mukâge Sara. 15 Abimelekî anamubwîra, erhi: «Lola ecihugo cani, eci cilambûle embere zâwe, oyubake aha onalonzize!» 16 Abwîra Sara, erhi: «Obwîne oku mpire mushinja winyu bikoroti cihumbi bya nfaranga. okwôla kwakukûla enshonyi embere z’aba muli mweshi, na ntyo, nta mwenda gwinyu nsigiremwo. 17 Abrahamu asengerera Abimelekî emunda Nyamuzinda ali, naye Nyamuzinda afumya Abimelekî, mpu muka Abimelekî n’abaja-kazi bâge lyo babona abana^y. 18 Nyamuzinda aliamazanganya abakazi b’aha mwa Abimelekî boshi n’owal’irhumire, ali Sara, muka Abrahamu.

21

Okuburhwa kwa Izaki

1 Nnâmahanga ayîsh’irhangula Sara, nk’oku anaderhaga; anamujirira nk’oku amulaganyagya. 2 Sara arhôla izîmi, aburhira Abrahamu omwanarhabana omu bushosi bwâge, omu mango Nyamuzinda anali atwire. 3 Abrahamu ayîrika omwana Sara amuburhiraga izîno lya Izaki (Cishesa) nka kulya Nyamuzinda anarhegekaga. 4 Abrahamu akembûla omugala Izaki enyuma lya nsiku munani abusirwe, nk’oku Nyamuzinda anamurhegekaga. 5 Abrahamu ali akola agwerhe myâka igana erhi omugala Izaki aburhwa. 6 Sara anaciderha, erhi: «Nyamuzinda amanpa cishesa, ngasi boshi abayumva ogu mwanzi kushesa nabashesa». 7 Ashub’iderha, erhi: «Ndi wankabwizire Abrahamu oku Sara ankaciyonsize abana! bulya niono namaha obushosi bwâge omwana».

Hagari na Ismaeli bàkagwa

8 Omwana akula ananena amonka, Abrahamu ajirisa olusiku lukulu, olusiku banenesagya Izaki amonka. 9 Lero Sara alangira olya mwanarhabana omunya-Mîsiri Hagari aburhiraga Abrahamu adwîrhe ashârha boshi n’omugala Izaki. 10 Abwîra Abrahamu, erhi: «Ohuluse oyu mukazi boshi n’omugala, kurhakwanini omwana w’omuja-kazi ayime bo na mugala wâni Izaki.» 11 Ako kanwa kababaza bwenêne Abrahamu kuli oyo mugala, 12 ci kwône Nyamuzinda abwîra Abrahamu, erhi: «Omanye orhabâga burhe erhi oyo mwana w’omuja-kazi wâwe orhuma, ngasi oku Sara akanakuhûna onakuyemere bulyala Izaki lyo iburha lyahêka izîno lyâwe ensiku zoshi. 13 Ci oyu mwana w’omuja-kazi naye namujiramwo ishanja, bulya naye ali mugala wâwe. 14 Abrahamu azûka sêzisêzi, arhôla omugati n’ehibindi hy’amîshi ashanira Hagari, ahira omugala aha lurhugo, abahulusa. Nyamukazi aja ahabuka omu irûngu lya Bersheba. 15 Erhi amîshi gali omu hibindi gamuhwera akweba omwana wage omu hishaka 16 aj’ibwarhala aha akalangira ishaka, nka aha omuntu ankalasha omwampi. Bulya kwo akazâg’iderha emurhima, erhi: «Ntalonza mbone oku oyu mwana afâ.» Atamala erya burhambi, arhondêra ayâma analaka. 17 Nyamuzinda ayumva omulenge gw’omwana erhi anali empingu, malahika wa Nyamuzinda ahamagala Hagari amubwîra, erhi: «Kurhi wabire Hagari? Orhôbohaga bulya Nyamuzinda ayumvîrhe olujamu lw’omwana aho ali. 18 Yimuka, ogwarhe omwana bwinja bulya namujira lubaga lunene. 19 Nyamuzinda arhenza olubwibwi omu masu ga Hagari, alangira iriba. Akanya aj’idôma abumba ehibindi, anaciywesa omugala. 20 Nyamuzinda ayôrha ali boshi n’olya mwana, akula, anabèra omu irûngu, àbâ nfôla miherho. 21 Ayûbaka omu irûngu lya Parani, na nnina aj’imushebera omukazi Munya-Mîsiri.

Abrahamu bo na Abimeleki aha Bersheba

22 Muli ago mango, Abimeleki ayisha boshi na Pikoli, murhambo w’abalwi bâge, abwîra Abrahamu, erhi: «Nyamuzinda ali haguma nâwe muli ebi odwîrhe wajira byoshi. 23 Ocigashage buno oku izîno lya Nyamuzinda, oku orhakandenganya nie n’abana bâni n’abinjikulu bàni; n’oku emunda ndi n’emunda ciri eci cihugo wayishagamwo nka cigolo, walanga obwîra buli nk’obùla nkujirakwo.» 24 Abrahamu ashuza, erhi: «Neci ncîgashire kwo». 25 Naye Abrahamu atumuza Abimeleki iriba lyage ly’amîshi bambali ba Abimeleki bamunyagaga. 26 Abimeleki ashuza, erhi: «Ntamanyiri ndi wankajizire ntyo: nâwe wene orhasag’imbwîra akantu kuli ebyo, nani niene ene bwo burhanzi nkumanya.» 27 Abrahamu arhôla omu bintu byâge , ebinyînyî n’ebinene abiha Abimeleki na bombi oku bali babirhi bajira endagâno. 28 Abrahamu arhôla bibuzi nda by’omu buso bwâge abihira hago hago. 29 Abimeleki amudôsa, erhi: «Ebyo bibuzi nda ohizire hago hago, bici byajira aho?» 30 Amushuza, erhi: «Kuderha nti oyemere okurhôla ebira bibuzi nda by’omu maboko gani, bibe buhamirizi oku nie nanahûmbaga eryo iriba. 31 Co cirhuma ahôla haderhwa Bersheba, kulya kuba ahôla ho bombi bacîgashiraga. 32 Erhi babà bamafundika endagâno aha Bersheba, Abimeleki ayimuka boshi na Pikoli, murhambo w’engabo n’abalwi bâge, ashubira omu cihugo c’Abafilistini. 33 Abrahamu agwika omurhi gw’etamarisi ahôla Bersheba anashengeraho izîno lya Nyamubâho, Nyamuzinda w’ensiku n’amango. 34 Abrahamu ashinga myâka erhali minyi omu cihugo c’Abafilistini.

22

Abrahamu alikola ahâna ommwana enterekêro byayerekana oku arhînya Nyamuzinda. Yene ashubimuhanza

1 Enyuma z’aho, Nyamuzinda arhangula^z Abrahamu, amubwîra, erhi: «Abrahamu ! Abrahamu! » Naye ashuza, erhi: «Ho ndi hano. » 2 Nyamuzinda anacimubwîra, erhi: «Oyanke mugala wâwe cûsha, oyôla orhonya, Izaki, omujâne omu cihugo c’e Moriya, n’eyo munda, omuhâne nterekêro ya kusingonoka. 3 Abrahamu azûka sêzisêzi arheganya endogomi yâge na bambali babirhi n’omugala Izaki. Abeza enshâli z’enterekêro, bàhira njira bàja erya munda Nyamuzinda amubwîraga. 4 Oku lusiku lwa kasharhu, Abrahamu agalamira, alangîra erya ntôndo ci erhi enaciri kuli. 5 Abrahamu anacibwîra abambali erhi mubêrage aha mweshi n’eyi ndogomi, nani rhwe n’oyu mwana, rhwahika hala, rhwaharâmya rhunashub’iyandagalira emunda muli. 6 Abrahamu ayanka enshâli z’enterekêro azibarhuza omugala Izaki, naye yêne afumbarha omuliro n’akêre, banagenda bombi. 7 Izaki anacidôsa îshe Abrahamu, erhi: «Larha!» Naye ashuza erhi: «Kurhi mwana wâni?» Izaki, erhi: «Omuliro ogu rhudwîrhe, n’ensháli z’enterekêro , ci ngahi omwanabuzi rhwagend’irherekêra ali?» 8 Abrahamu ashuza, erhi: «Nyamuzinda yêne abona aha arhenza omwanabuzi w’enterekêro, mwana wâni». Banacigenda bombi oku bali babirhi. 9 Erhi bahika aho Nyamuzinda amulangûlaga, Abrahamu ayûbaka oluhêrero, arherekeza enshâli, aziriringa omugala Izaki, amulambika oku luhêrero oku nyanya ly’enshâli. 10 Abrahamu alambûla okuboko arhôla akêre mpu akolaga abâga omugala. 11 Ci kwône Malahika wa Nyakasane anacimuyakûza kurhenga empingu, erhi: «Abrahamu! Abrahamu!» Abrahamu, erhi: «Ho ndi hano!» 12 Malahika amubwîra, erhi: «Leka, orhalambûlire omwana kwo okuboko! Orhanamujiraga kubi kuci! Namamanyaga oku kurhînya orhînya Nyamuzinda: orhandahirire mugala wâwe, mugala wâwe cûsha». 13 13 Abrahamu, alangira engandabuzi ehangarhine amahembe omu ishaka; Abrahamu aj’irhôla erya ngandabuzi ayirherekêra nterekêro ya kusingonoka ahâli h’omugala. 14 Abrahamu ayîrika aho hantu izîno lya «Nyamuzinda yêne abona ebyo», ciru na kuhika ene kwo bacihaderha mpu «Oku ntôndo Nyamuzinda yêne abona ebyo». 15 Malahika wa Nyamubâho ashub’ihamagala Abrahamu obwa kabirhi kurhenga empingu, 16  17 nkolaga nakuyunjuza migisho, iburha lyâwe naliluza nka nyenyêzi z’oku nkuba na nka mushenyi gw’omu nyanja n’eryo iburha lyâwe lyakâhima omuhango gw’abashombanyi balyo. 18 Amashanja goshi g’igulu gagishwa erhi iburha lyâwe lirhuma bulya wanyumvirhize. 19 Abrahamu ashubira emunda abambali bali. Bayimuka , bashubira boshi emwabo e Bersheba. Abrahamu agend’iyûbaka e Bersheba.

Iburha lya Nahori

20 Enyuma z’aho, babwîra Abrahamu oku Milka naye aburhîre omulumuna Nahori abarhabana. 21 Olubere ye Uzi, na Buzi amulonda, ahebakwo na Kemweli, îshe wa Aramu. 22 Kandi Kesedi, Hazo, Pilidashi, Yidilafu na Betweli. 23 Betweli aburha Rebeka; bo bana munani Milka aburhîre Nahori, mulumuna wa Abrahamu. 24 Ali agwerhe omukazi w’omuherula, izîno lyâge ye Reuma, naye amuburhira abana: Tebahi, Gahama, Tahasha na Mahaka.

23

Oluvumbu lwa bashakulûza

1 Emyâka Sara alamire liri igana na makumi abirhi na nda, 2 afìra aha Kiriyati-Arba , ho haligi aha Hebroni, omu cihugo c’e Kanani. Abrahamu ayisha ali oku bufire bwa Sara. 3 Abrahamu ayimanga embere z’omugogo gwâge, abwîra bene Heti, erhi: 4 «Eno mwinyu, ndi yo mubunga nanciri cigolo. Mumpe nani oluvumbu ntenze oyu muntu wâni mmubishemwo. » 5 Bene Heti bashuza Abrahamu, mpu: 6 «Yagirwa orhuyumve nirhu! Woyo ekarhî kirhu, oliyo muluzi wa Nyamuzinda, ocishoge nguma omu nshinda zirhu, obishemwo omuntu wâwe, ntaye wankakulahirira enshinda wabishamwo mukâwe.» 7 Abrahamu ayimanga ayunama embere z’olubaga lw’ecihugo ca bene Heti, 8 abashambàlira ntya, erhi: «Akaba muyemire ogu mugogo gwâni guntengekwo ngubîshe, munyumve munansengerere emwa Efroni, mugala wa Sohari, 9 andekere olukunda lwa Makipela.luba lwâge lunali oku irhwerhwe ly’ishwa lyage. Alumpe namuguliralwo lwoshi ernbere ziyu,lube luvumbu lwâni.» 10 Ago mango Efroni ali àbwarhire ekarhî ka bene Heti; Efroni, Muhititi ashuza Abrahamu embere za bene Héti «boshi n’embere z’abakazâg’itwa ec’olusoso n’okuja omu lugo, 11 erhi: «Nanga, nnahamwirhu onyumve erhi kwo. Nkuhire eryo ishwa, nkuhîre n’olwo lukunda lilimwo, nkugabirelyo omu masu g’abana b’ekà. Obishemwo omuntu wâwe.» 12 Abrahamu ayunama embere z’olubaga lw’eco cihugo. 13 Abwîra Efroni embere z’olubaga lw’eco cihugo, erhi: «Orhang’iyumva erhi kwo! Mpânyire engulo y’eryo ishwa, oyiyemere nani, na ntyo nanabishamwo omuntu wâni.» 14 Efroni ashuza Abrahamu, erhi: 15 Nnahamwirhu, onyumve erhi kwo: ishwa lya magana ani ga sikeli za nsaranga cirigi cici eco kuli rhwe rhwembi? Obîshe omuntu wâwe. 16 Abrahamu ayemera Efroni, Abrahamu agerera Efroni zirya nfaranga anaderhaga embere za bene Heti, galya magana ani g’esikeli z’enfaranga; go magerha gali garhonyire emwa abarhunzi. 17 Ntyo ishwa lya Efroni liba aha Makipela, ishiriza lya Mambri, ishwa n’olukunda lulirimwo, haguma n’emirhi yalirimwo kuhebakwo n’olubibi lwalyo, 18 byoshi byashuba bya Abrahamu omu masu ga bene Heti boshi n’embere za ngasi boshi banakazâg’itwa ec’olusò n’okuja omu lugo. 19 Oku bundi, Abrahamu abisha mukâge Sara omu lwâla lwa Makipela ishiriza lya Mambri omu Hebroni, cihugo ca Kanani. 20 Ntyo kwo Abrahamu abonaga ishwa n’olukunda lwalibagamwo emwa bene Heti; lwashuba luvumbu lwâge.

24

Obuhya bwa Izaki

1 Abrahamu ali akola mushosi wa myâka minji, Nyamubâho ali erhi amuhîre omugisho muli ngasi kantu. 2 Abrahamu abwîra omwambali, mugula wâge omu bambali, ye wanakazâg’ilanga ebyâge byoshi, erhi: «Ohebe okuboko kwâwe idako ly’olurhungu lwâni^a, 3 nakulahiriza oku îzino lya Nyamubâho Nyamuzinda w’empingu n’igulu, oku orhalongeze mugala wâni omukazi omu banyere b’Anya-Kanani nyubasire ekarhî kabo. 4 Ci kwônene, yo waja emwirhu, omu mulala gwirhu, mwo wacîshoga omukazi washebera mugala wâni Izaki.» 5 Omwambali anacimubwîra, erhi: «Haligi amango nyamukazi ankalahira mpu arhankulikire mwo cino cihugo, k’ago mango nanagalula mugala wâwe emunda warhengaga?» 6 Abrahamu amushuza, erhi: «Nanga, orhahîraga okashubiza mugala wâni eyo munda. 7 Nyamubâho, Nyamuzinda w’empingu, Nyamuzinda w’igulu yenene wantenzagya omu nyumpa ya larha, n’omu cihugo ca bene wirhu, yêne ye wanshambâzagya anandaganya n’endahiro oku eci cihugo aciha iburha lyani. Yene arhuma malahikla wâge embere zâwe, lyo abonera mugala wâni omukazi eyo munda. 8 Akaba oyo mukazi arhalonzizi okukushimba, orhacife n’ecihango, ci orhahîraga okashubiza mugala wâni eyo munda». 9 Oku bundi omwambali ahira okuboko oku cibero ca nnawabo Abrahamu, anacigashira olwo lubanja.

10 Nyamushizi anacirhôla ngamiya ikumi omu ngamiya za nnawabo, anagendana n’oku ngasi hinja nnawabo ali agwerhe, anacirikûla aja entambiz’e Aram-Naharayimu omu lugo lwa Nahoro. 11 Engamiya zâge azifukamya emuhanda gw’olugo, hofi n’iriba, càjingwè, gala mango abakazi banahuluka mpu bagend’idôma amîshi. 12 Anaciderha, erhi: «Nyakasane, Nyamuzinda wa nnawirhu Abrahamu, ongashânire ene, onayerekane oku kurhonya orhonya mwambali wâwe Abrahamu. 13 Niono nyimanzire hano iriba, na bali b’abantu ba mw’olu lugo, bakola bayîsh’idôma amîshi. 14 Omwananyere nakabwîra, nti: «Hengeka akabindi kâwe ompe nani nywe, akananshuza, erhi: Neci, nywaga onaleke nywese n’engamiya zawe, erhi ye mukazi wali obikîre mwambali wâwe Izaki, co cimanyiso namanyirakwo oku orhonyize nnawirhu.»

15 Oku arhaciyusa ederha, Rebeka, mwali wa Betweli, mwene Milka, muka Nahori, mulumuna wa Abrahamu ayisha n’akabindi oku cirhugo. 16 Oyo munyere ali mwinjinja, mwananyere mushugi, nta mulume walisag’imuyegêra, abungulukira aha iriba abumba akabindi kage anarherema. 17 Olya mushizi akanya aj’imurhangîra, amubwîra, erhi: «Mâshi, oleke nywe rhwishi rhutya kw’ago gali omu kabindi kâwe.» 18 Olya munyere anacishuza, erhi: «Nywaga, Yagirwa». Anaciyandagaliza dubaduba akabindi omu nfune mpu amunywese. 19 Erhi ayus’imunywesa, anaciderha, erhi: «Nkola naj’idômera n’engamiya zawe, kuhika zihâge». 20 Anacidubulira galya mishi duba duba omu ciranga ashubirira aha iriba mpu adôme , anadômera engamiya zoshi. 21 Olya mulume oku ahuluka, akaz’imusinza, erhi anadwîrhe acidôsa erhi nanga erhi neci Nyamubâho amuhisize.

22 Erhi engamiya ziyus’inywa, olya mulume arhôla ehigondo hy’amasholo hya buzirho bwaluhande luguma lw’esikeli, amuyambisahyo, anacirhôla na rhulinga rhubirhi rhwa masholo rhwa buzirho bwa sikeli ikumi amuyambisa rhwo ekuboko. 23 Anacimubwîra, erhi: «Oli mwali wa ndi? K’aha mwinyu, sho ankabona aha abantu bahanda?» 24 Ashuza, erhi: «Ndi mwali wa Betweli, mugala wa Milka mwene Nahori.» 25 Ashub’iderha, erhi: «Neci aha mwirhu bali ebyasi birhali binyi, hanaboneka n’ecirâlo.» 26 Oku bundi olya mulume afukama aharâmya Nyamubâho , 27 ederha, erhi: «Oyagirwe Nyakasane, Nyamuzinda wa nnawirhu Abrahamu, ôrharhinyirire okurhonya n’okulumehera nnahamwirhu. Nyamubâho yêne oyula onnongolîne kuhika aha mwa mwene wâbo nnahamwirhu.» 28 Olya mwananyere alibirha aj’ibwîra nnina ebyabire. 29 Rebeka âli agwerhe mushinja wabo, izîno lyage ye Labani, Labani anacilibirhira embuga emunda olya mulume ali, ebw’iriba. 30 Erhi aba amabona ehigondo n’orhulinga mwali wabo ali ayambirhe, n’erhi aba amayumva mwali wabo Rebeka ederha, erhi: «Kw’oyo mulume ambwizire ntyo», ago mango alibirhira emunda nyamulume ali, amushimana aciyimanzire aha burhambi bw’engamiya ah’iriba. 31 Anacimubwîra, erhi: «Yisha mugishwa wa Nyamubâho! Cici cirhumire obera embuga n’obwo narheganyize enyumpa n’ahantu engamiya zawe zabêra?». 32 Olya mulume akanya aj’ekà, Labani ashwekûla emizigo y’engamiya, anaziha ebyasi, analerha amîshi mpu oyo mulume boshi h’ababo bashukemwo amagulu.

33 Bamulerhera ebiryo mpu alye. Ci kwône ashuza, erhi: «Ntalya ntanaciderha akanwa kandwîrhe.» Labani ashuza, erhi; «Derhaga!» 34 Naye, erhi: «Niono ndi mwambali wa Abrahamu. 35 Nyamuzinda agishire nnawirhu; akola àbà mugale, àmuhîre ebintu bishwekwa, ebinyinyi n’ebinenene, enfaranga n’amasholo, abambali n’abambalikazi, engamiya n’endogomi. 36 Sara, muka nnawirhu, Abrahamu, omu bugikulu bwâge, amuburhira omwanarhabana, n’oyo mwanarhabana ye afumbisire ebyâge byoshi. 37 Nnawirhu andahirize, erhi: «Irhondo orhahiraga okarhôlera mugala wâni omukazi omu banyere ba-nya-Kanani, muli cino cihugo rhuyubasiremwo. 38 Akaba orhajiri omu nyumpa ya larha, omu bûko bwirhu okugend’ilogezamwo omukazi waha mugala wâni, erhi wamanahera!» 39 Nabwizire nnawirhu, nti: «Hall amango oyo mukazi ankalahira bwankulikira». 40 Naye anshuza, erhi: «Nyamuzinda nyôrha ngenda embere zâge, akurhumira malahikla wâge akuluse akuhisakwo ehi walonza, ly’obonera mugala wâni omukazi w’omu bûko bwirhu n’omu nyumpa ya larha. 41 Wafuma ecihango erhi wankahika omu bûko bwirhu, bakanakuyima omukazi, ecihango cirhacikuyirhe. 42 Ene mpika aha iriba naderha, nti: Nyamubâho Nyamuzinda wa nnawirhu, wekasinga, oyerekane, akaba olonzize okuhisa eyi njira ndimo kw’ehi nshimbire. 43 Niono ndi hano iriba, omunyere wayîsh’al’idôma, nani nkamubwîra, nti: Nkuhûnyire ompe nani rhwishi rhusungunu rhw’omu kabindi kâwe, 44 akanashuza, erhi: wene onywage, nagend’idômera n’engamiya zawe, erhi ye mukazi Nyamubâho abîkire mwene nnawirhu. 45 Ntali nciyusa naderha ebyo binwa omu murhima gwâni, ene Rebeka ayisha n’akabindi kage oku cirhugo. Abungulukira ebw’iriba, anadôma. Namubwîra nti mpa nani nywe, wekasinga. 46 Ho na halya, akûla akabindi kage oku cirhugo, ederha, erhi: «Nywaga nagend’idômera n’engamiya zawe.» Nanywire, agal’inywesa n’engamiya zani. 4 47 Namudôsize, nti: Oli mwali wa ndi? Naye anshuza, erhi: «Ndi mwali wa Betweli, mulume Milka aburhiraga Nahori.» Oku bundi namuyambisa ehi higondo oku izûlu n’orhu rhulinga aha maboko. 48 Aho, nafukamiriza naharâmya Nyamubâho, Nyamuzinda wa nnanwirhu Abrahamu, ye wali annongolîne omu njira nyinja mpu ntôlere omugala mwali wa muci wa nnahamwirhu. 49 Bunola akaba mulonzize okuyêreka nnahamwirhu oku mumusîmire munamurhonyize, mumbwire n’akaba nanga kandi mumbwire, lyo nyerekera ebwa kulyo erhi ebwa kumosho».

50 Labani bo na Betweli bashuza baderha, mpu: «Okûla emwa Nyamuzinda kurhenzire, rhurhankahash’ikushuza nti neci erhi nanga. 51 Rebeka oyo embere zâwe: rhôla ye omuhêke , aj’iba muka mwene nnawinyu nk’oku Nyamubâho anadesire.» 52 Erhi mwambali w’Abrahamu ayumva ebyo binwa, aharâmya embere za Nyamubâho. 53 Ayômola ebisikiyo by’ecûma n’eby’amasholo, ayomola n’emishangi, aha Rebeka. Aha na mushinja wabo boshi na nnina ebindi bikulo.

54 Oku bundi bàlya bànanywa bo n’ababo bàli boshi, banalâla halya. Sêzi erhi babà bamazûka, ederha, erhi: «Mundîke nshubire emwa nnawirhu.» 55 Mushinja wa Rebeka na nnina baderha, mpu: «Oyu munyere arhang’ibêra hano zindi nsiku nk’ibirhi erhi ikumi n’enyuma z’aho anagenda.» 56 Abashuza, erhi: «Murhacindegerezagya n’obwo Nyamubâho ampisizekwo ehi nalonzagya. Muleke ngende, nshubire emwa nnawirhu.» 57 Banaciderha, mpu: «Rhuhamagalage namunyere rhumudòse naye kurhi adesire». 58 Banacihamagala Rebeka bamudôsa, mpu: «K’olonzize okugenda mweshi n’oyu mulume?» Naye anacishuza, erhi: «Neci, nnonzize ngende.» 59 Okubundi, bahka omunyere wabo Rebeka mpu agende bo n’omulezi wage n’oyo mwambali w’Abrahamu na balya balume âli boshi. 60 Banacihà Rebeka obwanga, mpu: «Woyo mwali wirhu oyololoke ohinduke bihumbi n’ebihumbi n’iburha lyâwe lihime enyumpa z’abashombanyi balyo. 61 Rebeka ayimuka boshi n’abambali-kazi, bashonera oku ngamiya, bakulikira olya mulume. Mwambali w’Abrahamu arhôla Rebeka, bahira njira.

62 Ago mango Izaki âli ayishire omu irûngu ly’iriba lya Lahayi-Royi, bulya mwo ali ayubasire omu cihugo ca Nêgebu. 63 Izaki ahuluka mpu aje acigezageza ebwa mashwa càjingwè, erhi ayinamula amasu alangîra engamiya zayisha. 64 Rebeka naye mpu ayinamula amasu, alangîra Izaki, ashonôka oku ngamiya. 65 Adôsa olya murhumisi, erhi: «Ye ndi ola mulume wayisha alambagira omu ishwa anayerekîre eno munda rhuli? 66 Olya mushizi ashuza, erhi: «Ye nnahamwirhu oyo.» Namunyere arhôla ecitambara acîhundikira co. Olya mushizi ashambâlira Izaki oku agendaga kwoshi. 67 Izaki ahêka Rebeka omu cirâlo cali ca nnina Sara, ayanka Rebeka, amujira mukâge, anamurhonya. Na ntyo Izaki arhulûla, arhacilakaga olufù lwa nnina.

25

Abrahamu ayanka Ketura: iburha lya Ketura

1 Abrahamu ayanka owundi mukazi izìno lyage ye Ketura. 2 Nyamukazi anacimuburhira Zimurani, Yokisani, Medani, Madiyani, Yisibaki na Shuwahi. 3 Yokisani aburha Sheba, na Dedani. Nabo bene Dedani: Basurimi na Baletusimi na Baleumini. 4 Bene Madiyani bali: Eferi, Efa, Hanoki, Abida na Elda. Abo boshi bàli bagala ba Ketura.

Okufa kwa Abrahamu

5 Abrahamu àhâ Izaki ebyâge byoshi. 6 Abandi bagala akazâg’iburha oku baherula bâge, abaha eby’okucîrhabâla, na kandi, oku acizîne yêne, abarhuma kuli n’omugala Izaki, omu cihugo c’ebushoshokero. 7 Alaga emyâka y’akalamo k’Abrahamu: Alamire myâka igana na makumi gali nda n’irhanu. 8 Buzinda bw’aho, Abrahamu arhengamwo omûka, afa akola ali omu bushosi bwinja, afa akola mukulu, erhi amanayigurha ensiku, aja kuli bene wabo. 9 Abagala, Izaki na Ismaeli bamubisha omu lukunda lwa Makipela, omu ishwa lya Efroni, mwene Sohari, muhititi aha ishiriza ly’e Mambri. 10 Lyo ishwa Abrahamu aguliraga bene Heti. Mwo Abrahamu abishîrwe bo na mukâge Sara. 11 Erhi Abrahamu abà amafà, Nyamuzinda agisha omugala Izaki ayûbaka hofi n’iriba lya Lahayi-Royi. 12 Alaga iburha lya Ismaeli, mugala wa Abrahamu, ye waburhagwa n’omunya-misiri, Hagari, muja-kazi wa Sara. 13 Alaga amazìno ga bene Ismaeli omu kushimba amazîno n’okuburhwa kwabo: Enfula y’Ismaeli ye Nebayoti, alondwa na Kedari, Abudeli, Mibsamu, 14 Mishma, Duma, Masa, 15 Hadadi, Tema, Yeturi, Nafisheti na Kedma. 16 Bo bene Ismaeli abo, n’amazîno gabo nk’oku ebishagala n’ebihando byâbo binali, bo barhambo ikumi na babirhi b’emilala yâbo oku enali. 17 Alaga n’emyâka y’akalamo ka Ismaeli: igana na makumi asharhu na nda. Oku bundi arhengamwo omûka, afa, aja kuli bene wabo. 18 Ayûbaka kurhenga e Hawila kuja e Shuru, olunda lw’ebushoshokero bwa Mîsiri omu kuja e Asîriya. Ali ayubasire ishiriza lya bene wabo boshi.

III. Olwa Izaki n’olwa Yakobo

Okuburhwa kwa Ezau naYakobo

19 Alaga emyanzi ya Izaki mwene Abrahamu. Abrahamu aburha Izaki. 20 Izaki ali akola agwerhe myâka makumi ani erhi ayanka Rebeka mwali wa Betweli, Munyarameyo w’e Padani-Arami, mwali wabo Labani naye Muharameyo. 21 Izaki asengerera mukâge emwa Nyamubâho, erhi amaba ngumba, Nyamubâho amuyumva, mukâge Rebeka arhôla izîmi. 22 Abana bakazihukulana omu nda, lero aderha, erhi: «Akaba kwo biri ntya, bici omuntu alamakwo?» Akanya aj’idôsa Nyamubâho, 23 naye amushuza, erhi: «Mashanja abirhi gali omu nda yawe, mashanja abirhi g’omu nda yawe gagabanyika; mulala muguma gwahima ogwabo, omukulu ashiga omurho.» 24 Erhi amango gage g’okuburha gahika, lâba oku lyâli izîmi lya mahasha. 25 Owaburhagwa wa burhanzi, ali mudukula wa bishamvu ayunjwire byoyabyoya. Bamuyirika izîno lya Ezau. 26 Oku bandi omulumuna ahuluka, erhi okuboko kwâge kugwarhire Ezau oku kansisira. Bamuyirika izîno lya Yakobo. Izaki ali akola agwerhe myâka makumi gali ndarhu erhi baburhwa. 27 Abanarhabana bombi bakula; Ezau àba muhivi mukulu, wa kutwikanya omu malungu. Yakobo ali muntu mutûdu, akàbèra omu cirâlo. 28 Izaki arhonya Ezau bulya asimaga ensimba, Rebeka yehe Yakobo ye arhonyagya.

Ezau aguza ecikono c’okubà nfula

29 Mango maguma, Yakobo ayenda ibinda ly’enkôle, naye Ezau ashubûka ebwa kuhiva erhi anarhamire. 30 Lero Ezau anacibwîra Yakobo, erhi: «Leka nani mpuhekwo eryol’ibanda lidukula lidukula, bulya namahwa. -Co carhumire bamuderha mpu Edomi. 31 Yakobo amubwîra, erhi: Orhang’inguliza ecikono câwe c’okuba nfula. 32 Ezau ashuza, erhi: «Lola oku kufa kuno, ecikono c’okuba nfula, bici cacinkwânana?» 33 Yakobo ashubiza ederha, erhi: «Orhang’icîgasha embere zâni»; acîgasha, anaguliza Yakobo ecikono câge c’okuba nfula. 34 Oku bundi, Yakobo amuha oku mugati n’oku ibinda ly’enkôle, alya ananywa, ayimuka agenda. Ntyo kwo Ezau agayaguzagya ecikono c’okuba nfula.

26

Izaki e Gerari

1 Ecizombo canacizûka omu cihugo, kuleka cirya cizombo cirhanzi cabâga amango ga Abrahamu. Izaki aja e Gerari, emwa Abimeleki mwâmi w’Abafilistini. 2 Nyamubâho amubonekera amubwîra, erhi: Orhajâga e Mîsiri ci ogend’ibêra omu cihugo nakubwîra. 3 Obêre muli eco cihugo, nakugisha nanyorhe ndi haguma nâwe. Bulya we n’iburha lyâwe mwe naha ebi bihugo byoshi, nasêza n’erya ndagâno nafundikaga rhwe na sho Abrahamu. 4 Naluza iburha lyâwe nka nyenyêzi z’oku nkuba, naliha ebi bihugo byoshi n’amashanja goshi g’igulu gagishwa n’iburha lyâwe. 5 Kulya kuba Abrahamu ayumvîrhe izu lyani, akulikira ebi nalimurhegesire okukulikira, amarhegeko gani, ebinwa byâni, obulonza bwâni. 6 Ntyo kwo Izaki abêziremwo aha Gerari. 7 Abantu b’eyo munda bakamudôsa olwa mukâge, ashuza, erhi: «Mwali wirhu oyo.» Ayôboha okuderha, erhi: «Mukanie oyo», bâli bamuyirha erhi Rebeka orhuma bulya ali mwinja. 8 Erhi kugera mango garhali manyi, kwanaciba lusiku luguma, Abimeleki mwâmi w’Abafilistini erhi adwîrhe alolera omu kabonezo, alangira Izaki adwîrhe ashâsa mukâge Rebeka. 9 Abimeleki anacihamagala Izaki amubwîra, erhi: «Mâshi mukâwe oyu! Kurhi waciderhaga mpu mwali winyu?» Izaki ashuza, erhi: «Nakâcîdôsa nti nankanafakwo oyu mukazi». 10 Abimeleki ashubiza amudôsa, erhi: «Kurhi okwo warhujizirage obwo? Hindi hitya hajire omuntu w’omu lubaga lwirhu walala na mukâwe obone wamarhubarhuza obwo bubi!» 11 Lero Abimeleki ahâna eri irhegeko oku lubaga lwâge lwoshi, erhi: «Owahume kuli oyu mulume kandi erhi kuh mukâge, anafe.» 12 Izaki ahinga anarhwera muli ecôla cihugo n’ogwo mwâka ayeza kali igana, bulya Nyamubâho amamugisha. 13 Oyu muntu agala, agal’ahirhira okurhalusire. 14 Ali agwerhe maso maji n’ebintu bishwekwa binyinyi n’ebinênêne, na bashizi banji. Abafilistini bayagalwa.

Amaliba g’aha karhi k’e Gerari n’e Bersheba

15 Amaliba goshi bambali b’îshe bâli bamahumba amango îshe Abrahamu acihali, Abafilistini bagafuka bagabumba budaka. 16 Abimeleki abwîra Izaki, erhi: «Orhenge eno mwirhu, bulya wekola mugale kurhulusha.» 17 Izaki arhenga aho aj’ihanda omu kabanda ka Gerari, anaba ho acibêrera. 18 Izaki ashub’ija ahumba galya mahba bambali b’îshe Abrahamu bâli bahumbire, galya Abafilistini bafukaga erhi Abrahamu aba afire; agayîrika galya mazîno gonêne îshe ali agayirisire. 19 Bambali ba Izaki bahumba omu kabanda, bashangamwo iriba ly’amîshi gahulula. 20 Lero abangere b’e Gerari, barhondêra okulongôla n’abangere ba Izaki, ngasi baguma mpu: «Amishi gali girhu!» Izaki ayîrika iriba izìno lya Sitina. 21 Bahumba erindi iriba, ci kandi hashub’ibà akadali kuli lyo. 22 Lero arhenga aho, agend’ihumba erindi iriba, lero harhacibâga kadali kuliryo. Aliyirika izìno lya Reboboti, anaderha, erhi: «Nyamubâho amaja arbuha oluhya, rhukolaga rhwayololokeramwo eci cihugo». 23 Kurhenga aho asôkera e Bersheba. 24 Nyamubâho amubonekera mw’obwo budufu amubwîra, erhi: «Nie Nyamuzinda wa sho Abrahamu, orhayobohaga cici bulya ndi haguma nâwe. Nakugisha,nnanduze iburha lyâwe erhi mwambah wâni Abrahamu orhuma». 25 Ayûbaka oluhêrero aho, anayakuza izîno lya Nyamubâho. Ayûbaka ho enyumpa yage. Bambali ba Izaki bahumba ho iriba.

Okunywana na Abimeleki

26 Abimeleki arhenga e Gerari, ayîsh’imulamusa, ali boshi n’omwîra wage Ahuzati na Pikoli, ye murhambo w’omurhwe gwâge. 27 Izaki abadôsa, erhi: «Lero cici cimudwîrhe eno munda, mwe bantu munshomba, mwe mwanampuluisagya emwinyu». 28 Banacishuza, mpu: «Rhwajirage rhwabona oku neci Nyamubâho ali haguma nâwe, rhwanaderha obwo nti habe omwigasho aha karhî kâwe nirhu, rhunafundike endagâno haguma nâwe.» 29 Ocîgashe oku orharhujire kubi kuci, bulya rhurhakujiraga kubi, minja gone rhwakujirîre rhwanakuleka wagenda n’omurhûla. Woyu okola oli mugishwa wa Nyamubâho.» 30 Abajirira olusiku lukulu, bâlya bànanywa. 31 Erhi bazûka sêzi sêzi, ngasi muguma acîgasha embere z’owabo. Oku bundi, Izaki abasêzera, bagenda n’omurhûla. 32 Olwo lusiku lwonênè, bambali b’Izaki bayisha, bamubwîra omwanzi gw’iriba bakazagihûmba, baderha, mpu: «Rhwabwîne amîshi.» 33 Eryo iriba aliyirika izîno lya Sabe, co cinarhuma olwo lugo luderhwa Bersheba kuhika na buno.

Abakazi ba Ezau banya-Hititi

34 Erhi Ezau ahika myâka makumi ani, ayanka omukazi izîno lyage ye Yehudita, mwali wa Behori, muhititi, arhôla na Basimata, mwali wa Eloni naye muhititi. 35 Abo bakazi bajira Izaki bo na Rebeka mungo munji.

27

Yakobo ashamula omugisho gwa Ezau

1 Izaki ali amashosihala, n’amasu gage gali gakola mazamba, azinda erhi arhacibona. Lero ahamagala enfula yage Ezau, erhi: «Mwana wâni!» Naye, erhi: «Ho ndi hano.» 2 Ashubiza, ederha, erhi: «Lola oku niono nkola mushosi n’amango g’okufà kwâni ntagamanyiri. 3 Okanyagye orhôle emirasano yawe, emyampi yawe n’omuherho gwâwe, okanye oj’ihiva, onyirhire ensimba. 4 Onteganyizemwo birya biryo nsîma, oyîshe ondêrhere ndye, lyo omurhima gwâni gukugisha embere nfè.» 5 Kuziga erhi Rebeka adwîrhe ayumva oku Izaki ashambâla bo n’omugala Ezau. Ezau acîtuma omu lubala mpu agend’ihiva ensimba ayilerhere îshe. 6 Rebeka abwîra omugala Yakobo, erhi: «Namayumva sho abwîra mukulu wâwe Ezau, erhi: 7 «Ondêrhere ensimba, onteganyizemwo ebiryo binja, mbirye nnankugishe omu masu ga Nyamubâho embere nfè.» 8 Yumvagya mwana wâni, oyumve onajire nk’oku nakurhegeka. 9 Okanye oje omu buso, ondêrheremwo banahene babirhi binjinja, narheganyizamwo sho ebiryo binja, nk’oku anasîma. 10 Wayîsh’ibihêkera sho abirye, lyo akugisha embere afè.» 11 Yakobo abwîra nnina Rebeka, erhi: «Lola, mukulu wâni Ezau amaba wa bishamvu niehe ntagwerhi boya. 12 Hali amango Larha akampumakwo, mbe nka kushekera namushekeraga, obone bukola buhanya namacîlerhera ahâli h’omugisho.» 13 Nnina ashuza, erhi: «Obuhanya bube nie bujâkwo mwana wâni! Oyumve kwônene,onagend’innongeza abo banahene.» 14 Akanya aj’ibalonza ayisha abadwirhire nnina, naye nnina arheganyamwo ebiryo nk’oku îshe anasîma. 15 Rebeka ayanka emyambalo minjinja ya Ezau, ye mugala mukulu, erya akazâg’ibîkira omu nyumpa, ayiyambisa Yakobo ye mugala murho. 16 Ayanka oluhù lw’abanahene amubwikiramwo amaboko n’igosi. 17 Oku bundi zirya nyama ali amarheganya n’omugati, abiheba omu nfune z’omugala Yakobo. 18 Aja aha burhambi bw’îshe, aderha, erhi: «Larha!» Naye ashuza, erhi:«Niono. We ndi mwana wâni?» 19 Yakobo ashuza îshe, erhi: «Nie Ezau, nfula yawe, najizirage nk’oku wanantegekaga. Zûka otamale olyekwo bino nal’ihiva lyo omurhima gwâwe gungisha.» 20 Izaki abwîra Yakobo, erhi: «Mwana wâni wamarhôla duba wâni!» Naye ashuza, erhi: «Nyamubâho, Nyamuzinda wâwe wangashanîre.» 21 Izaki abwîra Yakobo, erhi: «Yegera hano nkuhumekwo mwana wâni, nyumve erhi neci erhi nanga we mugala wâni Ezau.» 22 Yakobo ayegêra îshe Izaki, naye amumamarhakwo aderha, erhi: «Izu liri lya Yakobo, ci amaboko gali ga Ezau!» 23 Arhamumanyîriraga bulya amaboko gali ga bishamvu aka mukulu wage Ezau, anacimugisha. 24 Aderha, erhi: «Ka kwo binah we mugala wâni Ezau?» Naye ashuza, erhi: «Neci.» 25 Izaki ederha, erhi: «Mpâga ndye oku nsimba mugala wâni ahivaga lyo omurhima gwâni gumugisha.» Amuhêreza alya, amuhêreza n’idivayi anywa. 26 Ishe Izaki amubwîra, erhi: «Nyegêraga, onampôbere mwana wâni!» 27 Ayegera, ahôbera îshe, îshe ayisa obwehe bw’emyambalo yage. Amugisha ntyala: «Neci obwehe bwa mugala wâni, kwo buli nk’obwehe bw’ishwa liyêra, ishwa eri Nyamubâho agishire. 28 Nyamuzinda akushobôze olumè lw’oku nkuba, n’amashwa gashushagîre, engano nyinji n’idivayi linji. 29 Amashanja gakushige n’abantu b’emahanga bafukame embere zâwe. Obe murhambo wa bene winyu na bagala ba nyoko bafukame embere zâwe. Owakuhehêrere ahehêrewe, n’owakugishe anagishwe.» 30 Erhi Izaki ayusa okugisha Yakobo, naye Yakobo erhi amanahuluka omu mw’îshe Izaki, mukulu wage Ezau naye arhenga ebwa kuhiva. 31 Naye arheganya ebiryo binja abihêkera îshe. Amubwîra, erhi: «Larha, zûkaga olye kw’ebi mugala wâwe anal’ihiva, lyo omûka gwâwe gungisha». 32 Ishe Izaki amudôsa, erhi: «We ndi?» Naye ashuza, erhi: «Nie nfula yawe Ezau.» 33 Oku bundi Izaki arhemuka, ederha, erhi: «Aligi ndi olya wal’ihiva ensimba anayindêrhera? Nacimwikubagira nanalya, embere oyîshe; namugishire, anakolaga ayôrha âli mugishe.» 34 Erhi Ezau ayumva ebinwa by’îshe, ayâma bwenêne n’omungo munji, anacibwîra îshe, erhi: «Ongishe nani mâshi, larha!» 35 Izaki ashuza, erhi: «Mulumuna wâwe anayishir’inteba, arhôla omugisho gwâwe». 36 Ezau ashubiriza, erhi: «Ka kwenge bamuderha Yakobo, co cirhumire andenganya nieki kabirhi kabirhi? Arhanzir’inyanka ecikono c’okuba nfula, kandi yoyu wamantôla omugisho gwâni!» Ci ashubiza ederha, erhi: «Ci kwône màshi ka nieki nta mugisho wansigîze?» 37 Izaki aja omu kanwa ashuza, erhi: «Namujizire murhambo wâwe, namuhire bene wabo nti babe bambali, namuhîre engano n’amamvu mwandu. Bicigi nankacikujirira mwana wâni?» 38 Ezau anacidôsa îshe, erhi: «Ka mugisho muguma gwone ojira, mâshi larha? Mâshi ngisha nani, larha!» Izaki ahwekêra na Ezau arhondêra alaka. 39 Oku bundi, îshe Izaki ashuza ederha, erhi: «Woyo ekuli n’ebihugo biyera yo wayûbaka, kuli n’olume lurhoga oku nkuba. 40 Engôrho yawe yo yakubîke, wakakolera mwene winyu. Ci kwône amango wacîrûkûza, kurhibula warhibula omuzigo gwâwe gukuli aha lurhugo.» 41 Ezau ashombera Yakobo ogwo mugisho ahâbagwa n’îshe, acidôsa emurhima, erhi: «Amango g’emishibo ya larha gali hofi, go mango nayirha mulumuna wâni Yakobo.» 42 Erhi bamanyisa Rebeka ebyo binwa bya Ezau ye mugala mukulu, arhumiza Yakobo ye mugala murho, amubwîra, erhi: «Mukulu wâwe Ezau ahizire okucîhôla kuli we mpu akuyirhe. 43 Yumvagya mwana wâni, nkubwire: Okanye, oyakire emwa mwene wirhu Labani e Harani. 44 Obêre eyo haguma naye nsiku inga, kuhika mukulu wâwe atwike oburhe. 45 Kuhika oburhe bwa mukulu wâwe bukurhengekwo, kuhika ayibagire oku wamujirîre; ago mango nanarhuma bagend’ikulonza eyo munda. Cici cankarhuma namuheza mwembi omu lusiku luguma?».

Izaki àrhuma Yakobo emwa Labani

46 Rebeka anacibwîra Izaki, erhi: «Namayihikwa n’akalamo erhi bâli ba Heti barhuma. Erhi Yakobo ankayanka munyere muguma muli bâli ba Heti, muguma nk’abo, muguma omu banyere b’eci cihugo, k’okulama kwankacinkwanana?»

28

1 Izaki ahamagala Yakobo amugisha anamuha eri irhegeko, erhi: «Orhahîraga okayanka omukazi omu banyere b’e Kanani. 2 Yimuka oje e Padani Aramu emwa Betweli, îshe wa nyoko, ocishoge omukazi eyo munda omu banyere ba Labani, mushinja wabo nyoko. 3 Nyamuzinda akugishe, akuyololole, anakuluze obe ndêko y’amashanja. 4 Akuhe we n’iburha lyâwe, omugisho gwa Abrahamu lyo obona eci cihugo oyubasiremwo, cihugo Nyamuzinda ahâga Abrahamu.» 5 Izaki asêzera Yakobo. Yakobo alikûla, aja e Padani Aramu, emwa Labani, mwene Betweli wa Muharamiya, mushinja wabo Rebeka, nnina wa Yakobo na Ezau.

Ezau ayanka owundi mukazi

6 Ezau abona oku Izaki agishire Yakobo n’oku amurhumire e Padani Aramu mpu agend’iyankira yo omukazi, n’oku erhi akola amugisha, amuha eri irhegeko, erhi: «Orhahîraga okayanka omukazi omu banyere b’e Kanani.» 7 Na Yakobo âli ayumvîrhe îshe na nnina, aja e Padani Aramu. 8 Ezau ayumva oku abanyere b’e Kanani barharhonyiri omu masu g’îshe Izaki, 9 aja emwa Ismaeli, ayanka yo omukazi, wa kuhalika aba ali agwerhe erhi anagwerhe abandi: Mahalata, mwali wa Ismaeli, mugala w’Abrahamu, na mwâli wabo Nebayoti.

Ecilôrho ca Yakobo

10 Yakobo arhenga e Bersheba, aja e Harani. 11 Ahika bantu haguma, alala ho bulya izûba lyali lyamazika. Arhôla ibuye liguma aho, alishegema, analâla aho. 12 Alôrha, abona omushonezo mugwike oku idaho n’irhwerhwe lyago lihisire oku nkuba; bamalahika ba Nyamuzinda erhi badwîrhe basôka banayandagala! 13 Lâba oku Nyamubâho ayimanga embere zâge amubwîra, erhi: «Nie Nyamubâho, Nyamuzinda wa shakulu wâwe Abrahamu na Nyamuzinda wa Izaki. Eryola ishwa ogwishìremwo, nakuhalyo we n’iburha lyâwe. 14 Iburha lyâwe lyaluga nka katulo k’oku idaho, lyaluga lihike ebushoshôkero n’ebuzikiro, e mwenè n’e mukondwè, n’amashanja goshi g’igulu gagishwa^b muli eryo iburha lyâwe. 15 Ndi haguma na nâwe, nakulusa ngasi hoshi wankanaja, nanashub’ikugalula muli eci cihugo, bulya ntakuleke kuhika nyujuze ebi nakulaganyagya.» 16 Yakobo atulûka omu iro lyâge, aderha, erhi: «Okuli Nyamuzinda ali hano ntânali mmanyire». 17 Ayôboha, ederha, erhi: Hano hamabà hantu ha kurhînywa! Yamabà nyumpa ya Nyamuzinda na muhango gw’empingu. 18 Azûka sêzi, ayanka liryala ibuye âli ajizire mushego aligwika luhêrero abulagira amavurha oku nyanya zalyo. 19 Aho ahayîrika izîno lya Beteli^c, ci mira olwo lugo lwakazâg’iderhwa Luzo. 20 Yakobo arhôla omuhigo ederha, erhi: «Akaba Nyamuzinda ali haguma nani, akanananga muli eyi njira naja, akakaz’impa omugati nalya n’emishangi nakayambala, 21 erhi nankashubûka nshubire emunda larha ali ndi mugumaguma, ago mango Nyamubâho anabà ye Nyamuzinda wâni, 22 n’eri ibuye namagwika luhêrero, lyaba ka-Nyamuzinda nakaz’imurhûla ecihimbi c’omu ikumi c’ebi ampà byoshi».

29

Yakobo ahika emwa Labani

1 Yakobo arhôla enjira yâge, aja omu cihugo c’abana b’e bushoshôkero. 2 Lola oku abona iriba omu bulambo, hofi n’eryo iriba, maso asharhu g’ebintu bishwêkwa binyinyi gali gagwîshîre aho iriba, ho bakazâg’inywekeza amasò, ci kwônene ibuye lyakazâg’ibwikira omunwa gwali munene. 3 Erhi amasò goshi gabâga gamashirama aho, banarhenza lirya ibuye oku munwa gw’iriba, bananywesa ebintu, kandi banalishubiza oku munwa gw’iriba. 4 Yakobo anacidôsa abangere, erhi: «Bene wirhu, muli ba ngahi?», Bashuza, mpu: «Rhuli b’e Harani.» 5 Ababwîra, erhi: «Ka muyishi Labani, mwene Nahori?» Bashuza, mpu: «Rhumuyishi.» 6 Abadôsa , erhi: «K’azibuhire?» Bashuza, mpu: «Azibuhire. N’omwali Rasheli ola wayisha hala n’obusò.» 7 Yakobo aderha, erhi: «Loli oku guciri mûshi bwenêne guno, arhali go mango g’okudâhya ebintu gano. Mubinywese munabishubize ebulambo.» 8 Bashuza, mpu: «Rhurhankahasha okujira ntyo n’amasò garhacishubukîra haguma, barhanacirhenza ibuye oku munwa gw’iriba; go mango rhwakanywesa ebintu.» 9 Oku acidwîrhe ashambâla boshi nabo, Rasheli ayisha n’obusò bw’îshe bulya ali mungere. 10 Erhi Yakobo abona Rasheli, mwali wa nalume Labani, n’erhi abona obusò bwa nalume Labani, ayegêra, arhenza lirya ibuye oku munwa gwa liryala iriba, anywesa ebintu bya nalume Labani. 11 Yakobo anunugurha Rasheli, alengeza izu, adubula omulenge. 12 Yakobo amanyisa Rasheli oku ali mwene wâbo îshe, anali mwene Rebeka; olya munyere akanya aj’ikumanyisa îshe. 13 Labani erhi ayumva oku ogwo mwanzi gwa Yakobo, mugala wa mwali wabo, gumuyêrekîre, akanya, alibirhira emunda ali, amuhôbera, anamununugurha, amuhêka omu nyumpa yâge. Yakobo arhondêra amuganîrira ogwo mwanzi gwoshi. 14 Oku bundi Labani amubwîra, erhi: «Neci, oli w’omu mavuha gani, onali w’omu mubiri gwâni.» Yakobo abêra aho mwa Labani mwêzi mugumaguma.

Yakobo aja omu buhya kabirhi . Ishazâla amuyeshera omukanga. Lero ayanka babirhi balondandana

15 Labani àbwîra Yakobo, erhi: «Ka kwenge oli mwene wirhu, waderha mpu busha wakaz’inkolera? Mbwîra bici nakaz’ikuha?» 16 Erhi na Labani agwerhe banyere babirhi: omukulu izîno lyâge ye Lea n’omurho ye wali Rasheli. 17 Lea âli agwerhe amasu matûdu, ci Rasheli âli agwerhe omubiri gucîgemire bwinja n’iranga linja. 18 Na Yakobo ali arhonyize Rasheli. Anacishuza, erhi: «Nakukolera myâka nda lyo oyîsh’impa mwali wâwe Rasheli, mwali wâwe murho». 19 Labani ashuza, erhi: «Kwo kukulu okukuhaye ahâli h’okumuha ow’embuga; obêrage hanola mwâni.» 20 Yakobo akaz’ikola mpu lyo bamuha Rasheli; akola ntyo myâka nda, ci eyo myâka ayibona nka nsiku nsungunu bulya ali arhonyize Rasheli. 21 Buzinda bw’aho, Yakobo anacibwîra Labani, erhi: «Amango gahisire, ompâge omukazi wâni nje emunda ali». 22 Labani ashûbûza abantu b’eyo boshi ajirisa olusiku lukulu. 23 Ci kwône, lâba oku bijingo, Labani arhôla omwali Lea , aba ye ahêkera Yakobo; Yakobo àmuyanka. 24 Labani àhà omwali Lea , muja-kazi wâge muguma, izîno lyâge ye wali Zilifa, mpu aj’ikâmukolera. 25 Erhi buca sêzi, Yakobo abona oku Lea ye bamudwîrhîre. Yakobo abwîra Labani, erhi: «Bici wajizire? K’arhali Rasheli ye nakazâg’ikolera aha mwâwe nti omumpe ? Carhumirage onteba?» 26 Labani ashuza, erhi: «Erhali nkomedu y’eno mwirhu okuhâna omurho na mukulu wâge arhaciheruka, 27 ci orhang’ileka guno mugobe eby’obuhya bitwikanuke, n’enyuma z’aho, kandi nashub’ikuha owabo n’engulo yâge yabâ yindi myâka nda washub’imukolera hano mwâni.» 28 Yakobo ajira kulya, ayusa gulya mugobe gw’obuhya na Labani amuha omwali Rasheli mpu amuyanke. 29 Labani aha omwali Rasheli omuja-kazi wâge Bilaha. 30 Yakobo ayanka Rasheli, anamurhonya kulusha Lea ; ashub’ikolera nalume yindi myâka nda.

Abana ba Yakobo

31 Nyamubâho abona oku Lea arhasimirwi, amuha iburha, Rasheli ayôrha ali ngumba. 32 Lea arhôla izîmi, aburha murhabana, amuyirika izîno lya Rubeni, bulya, gwarhi yêne: «Nyamubâho anabwîne amalibûko gani, lero ibanie ansîma.» 33 Ashub’irhôla izîmi, aburha kandi murhabana, ederha, erhi: «Nyamubâho ayumvîrhe oku ntabâ nsîmirwe, lero amashub’impa oyu wundi.» Amuyirika izîno lya Simoni. 34 Ashubirhôla izîmi, aburha murhabana; ederha, erhi: «Lero nani ibanie akola antonya bulya barhabana basharhu aba namamuburhira», izîno lyâge ye Levi; 35 Ashub’irhôla izîmi, aburha murhabana; ederha, erhi: «Lero nakuza Nyamubâho». Co cirhumire amuyirika izîno lya Yuda. Oku bundi, aheka arhaciburhaga.

30

1 Rasheli erhi abona oku nta bana adwîrhe aburhira Yakobo, ayagalwa na mukulu wâge, kwo kubwîra Yakobo, erhi: «Ojire nani mbone abana, akaba nanga, erhi nnanfire.» 2 Yakobo akalihira Rasheli bwenêne, amubwîra, erhi: «Ka nie ndigi ahâli ha Nyamuzinda wakuyimaga iburha?» 3 Naye nyamukazi, erhi: «Lola mwambalikazi wâni Bilaha. Oje emunda ali, aburhire oku madwi gani; ampisekwo abana nani.» 4 Anaciha Yakobo omuja-kazi wâge Bilaha mpu abe mukâge, naye Yakobo àmuyanka. 5 Bilaha arhôla izîmi, aburhira Yakobo omwanarhabana. 6 Rasheli ederha, erhi: «Nyamuzinda amampà olubanja, ciru anyumvirhiza anampâ omwanarhabana». Co carhumaga amuyirika izîno lya Dani. 7 Bilaha, muja-kazi wa Rasheli ashub’irhôla izîmi, aburhira Yakobo owundi murhabana. 8 Rasheli ederha, erhi: «Nazûsizekwo mukulu wâni entambala za Nyamuzinda, namanahimana.» Ayirika olya mwana izîno lya Nefutali. 9 Naye Lea erhi arhaciburha, arhôla omuja-kazi wâge Zilifa amuha Yakobo mpu amujire mukâge. 10 Zilifa, muja-kazi wa Lea aburhira Yakobo omwanarhabana. 11 Lea ederha, erhi: «Iragi linja eri!» Aha olya mwana izîno lya Gadi. 12 Zilifa, muja-kazi wa Lea , aburhira Yakobo owundi mwanarhabana. 13 Lea aderha, erhi: «Oku irenge lyani, bulya abirhu bakazi bankuza»; ayîrika olya mwana izìno lya Asheri. 14 Rubeni, erhi aja acîgezageza, gala mango g’okusârûla engano, ashimana amalehe g’oluzigirwa, ayisha agadwirhîre nnina Lea . Rasheli abwîra Lea , erhi: «Mpâ nani kuli ago malehe g’oluzigirwa mugala wâwe akudwîrhîre». 15 Lea amushuza, erhi: «K’okûla wantôzire omulume kunyihira kwakunyihîre, obu okola mpu wantôla n’amalehe g’oluzigirwa mugala wâni ampîre?» Rasheli ashuza, erhi: «Lero agend’ilâla omu mwâwe hano budufu, rhuhingane ompe amalehe ga mugala wâwe g’oluzigirwa.» 16 Yakobo erhi akola arhenga ebwa mashwa bijingo, Lea aja emunda ali, amubwîra, erhi: «Kukwânîne oyîshe emunda ndi, bulya rhwakuhingîne amalehe g’oluzigirwa g’emwa mugala wâni»; alala omu mwâge obwo budufu. 17 Nyamuzinda ayumvirhiza Lea , arhôla izîmi, ashub’iburhira Yakobo omwanarhabana ye mwanarhabana wa karhanu. 18 Lea anaciderha, erhi: «Nyamuzinda amampa oluhembo, kulya kuba nahîre ibanie omuja-kazi wâni.» Olya mwana amuyirika izîno lya Isakari. 19 Lea ashub’irhôla izîmi, aburhira Yakobo omwanarhabana wa kali ndarhu. 20 Lea ederha, erhi: «Nyamuzinda ampîre oluhembo lwinjinja, lero ibanie ankuza bulya y’oyu namaburhira barhabana ndarhu.» Amuyirika erya Zabuloni. 21 Oku bundi aburha omwananyere, amuyirika izîno lya Dina. 22 Ago mango Nyamuzinda ayibuka Rasheli, ayumvirhiza omusengero gwâge, amuha iburha. 23 Arhôla izîmi, aburha murhabana; ederha, erhi: «Nyamuzinda amankûla enshonyi.» 24 Ayirika olya mwana izîno lya Yozefu, ederha, erhi: «Mâshi Nyamubâho ashub’impa nani owundi mwanarhabana!»

Okugala kwa Yakobo

25 Erhi Rasheli aba amaburha Yozefu, Yakobo abwîra Labani, erhi: «Oleke ngende nshubire emwirhu, omu cihugo cirhu. 26 Ompe abakazi bâni, abârhumaga nkukolera, ompé n’abana bâni ngende. 27 Wene orhababiri omukolo nakukolire.» Labani amushuza, erhi: «Akaba ntonyire omu masu gâwe! Nadôsize nayumva oku Nyamubâho angishire erhi we rhuma.» 28 Ashub’imubwîra , erhi: «Ombwire kurhi walonza nkaz’ikujuha, nakujirirakwo». 29 Anacimushuza, erhi: «Omanyire bwinja kurhi nakukolire na kurhi ebintu byâwe byahindusire n’omukolo gwâni. 30 Ehisungunu wali ogwerhe embere nyîshe, hyayushùsire bwenêne na Nyamubâho akugishire oku nshando zani. Mbwîraga nani, mango gahi nakolerage omulala gwâni.» 31 Labani, erhi: «Bici nakujuha?» Yakobo ashuza, erhi: «Orhagwerhi ebi wanjuha: erhi wakanjirira nk’oku nakubwîra, nanashubikaz’iyabula obusò bwâwe. 32 Ene ogere omu buso bwâwe bwoshi, oje wayungula ngasi cibuzi cîru omu bibuzi byâwe, na ngasi mpene za musengo n’ez’obutonè butonè. Lwo lwabà luhembo lwâni. 33 Obudahemuka bwâni bwone bwampamiriza agandi mango: amango wayîsh’ilola kurhi rhuhembirwe, ngasi birhali bya musengo erhi bya butonè-butonè omu mpene erhi nisi ngasi birhali bîru omu bibuzi, emwâni erhi buli bushambo. 34 Labani ederha, erhi: «Kwinja okwo; binabâge nk’okwo odesire.» 35 Olwo lusiku, ayungula ebihebe by’omusengo n’eby’obutonè-butonè, empene zoshi z’omusengo n’ez’obutonè-butonè, 36 ngasi hyanalikwo akêru na ngasi hyalikwo ecîru omu bibuzi, ahihereza abagala. Anacijira nsiku isharhu za lugendo ekarhî kage na Yakobo. Yakobo akaziyabula ebindi bintu bya Labani. 37 Yakobo anacirhôla ebirhi bibishi by’emirhi ederhwa mipepuli n’eya amandi n’eya patatani, ayihala kuhika oku mula mwêru gw’ebyo birhi. 38 Ebyo birhi ahalaga akaz’ibiyerekeza ebintu omu biranga n’omu mikenzi y’okunywekeza ebintu, amango birinywa, oku biri byanywa binadwîrhe byayima. 39 Byakâyima erhi binayerekîre birya birhi, n’omu kuburha, byakaburha ebyana bitâke, eby’omusengo n’eby’obutonè-butonè. 40 Ebyana, Yakobo abihira hago hago, abiyerekeza olunda lwa birya bitâke na ngasi byanali bya mwiru, abihira omu buso bwa Labani. Anacijira ntyo agâge maso arhanagahiraga haguma n’amasò ga Labani. 41 Na kandi, erhi ankabwîne ebintu binja byayima, Yakobo anabiyerekeze birya birhi omu biranga mpu biyime binayerekîre birya birhi. 42 Ci amango ebintu bihosire byâbaga bikola byayima arhajiraga ntyo. Na ntyo ebyali bya mihorhâ byasigala bya Labani na ebyali binja byàba bya Yakobo. 43 Oyo muntu anacigala ntyo bwenêne, àbâ n’ebintu mwandu, alugirwa n’abajà n’abaja-kazi n’engamiya n’endogomi mwandu.

31

Yakobo ayaka ishazâla Labani

1 Yakobo ayumva oku bene Labani bakazâg’iderha, mpu: «Yakobo ayansire ebintu byali bya larha byoshi, bya larha ebi ajiziremwo obwâge bugale.» 2 Yakobo abonera ebusu bwa Labani oku arhacidwirhi amulola nk’oku amulolaga burhanzi. 3 Nyamubâho abwîra Yakobo, erhi: «Shubira omu cihugo ca basho, omu cihugo waburhiragwa, nani nayôrha ndi haguma nâwe.» 4 Lero obwo, Yakobo arhumiza Rasheli na Lea mpu bamushange ebulambo amasò gâge gali. 5 Anacibabwîra, erhi: «Ndwîrhe nabonera ebusu bwa sho, arhacidwirhi andola nk’oku andolaga burhanzi. Ci kwône Nyamuzinda wa larha anali haguma nani. 6 Mwêne mumanyire oku nakolîre sho n’emisi yani yoshi. 7 Ci kwône, anînaguza omu kuhindula kali ikumi oluhembo lwâni, ci kwône Nyamuzinda arhamuzigiraga. 8 Ngasi mango erhi ankadesire, erhi: «Ngasi biri bya butonè-butonè byo byabâ luhembo lwâwe«, ebintu byoshi binaburhe eby’obutonè; na kandi erhi ankadesire erhi: «Ngasi bya musengo byo byabà luhembo lwâwe, ebintu byoshi binaburhe ebyana by’omusengo. 9 Nyamuzinda arhôzire ebintu bya sho abimpa. 10 Omu mango ebibuzi biyima, nayinamula amasu, nabona omu bilôrho oku engandabuzi zihambasire ebibuzi ziri za musengo erhi za butonè-butonè. 11 Malahika wa Nyamuzinda ambwîra omu bilôrho, erhi: «Yakobo», nani nashuza nti: «Ho ndi hano!» 12 Anaciderha, erhi: «Yinamula amasu obone engandabuzi zihambasire ebibuzi ziri za musengo na za butonè-butonè, bulya nabwîne oku Labani akujizire kwoshi. 13 Nie Nyamuzinda w’aha Beteli, halya washîgaga ibuye amavurha, wampêraho omulagi. Bunola oyimukâge orhenge mwa cino cihugo oshubire omu cihugo oburhwa.» 14 Rasheli bo na Lea bashuza, mpu: «Ka hali mwanya gwirhu, ka hali kashambala kirhu omu nyumpa ya larha?» 15 Mpu ka arhakola arhulola nka b’emwabêne, ebwa kubâ arhuguzize analya n’enfaranga zirhu? 16 Neci, ngasi bugale Nyamuzinda ayansire larha buli bwirhu rhwe n’abana birhu. Ojirage oku Nyakasane akurhegesire.» 17 Yakobo ayimuka, abana bâge na bakâge abashonesa oku ngamiya, 18 ahuga obusò bwâge, ashana na ngasi bindi birugu ali agwerhe, obusò ali agwehe, bulya abonaga aha Padani Aramu, alikûlira emw’îshe Izaki, omu cihugo ca Kanani. 19 Labani ali ajir’imôma ebibuzi byâge , Rasheli agend’izimba enshanga z’ahakâ, zâli z’îshe. 20 Yakobo arheba Labani, Muharameya, amuyongoloka, arhamumanyisagya oku akola ayaka. 21 Ayanka n’ebi ali agwerhe byoshi, agenda, ayikira olwîshi, ayerekera ebwa ntôndo ya Galadi.

Labani akulikira omukwi Yakobo

22 Erh i kugera nsiku isharhu, bamanyisa Labani oku Yakobo acîyakîre. 23 Arhôla bene wabo^d, agenda boshi nabo amuyishakwo; erhi ashinga nsiku nda agenda, amurhindakwo, omu ntôndo ya Galadi. 24 Nyamuzinda ayâganira Labani, Muharameya, omu bilôrho budufu, amubwîra, erhi: «Omanye wankabwîra Yakobo akantu.» 25 Labani, ashenga. Yakobo erhi agwisire ihêma lyâge omu ntôndo, naye Labani agwika eryâge oku ntôndo ya Galadi. 26 Labani anacibwîra Yakobo, erhi: «Byo bici ebi wajizire? 27 Carhumaga ogenda bwifuhkwe, wanteba, wanyogoloka ahâli h’okundâliza, nkugalule omu busìme, rhuyimbe, rhurhimbe engoma rhuzihe n’ennanga? 28 Orhazizire nahôbera bagala bâni na bâli bâni. Kwo wakozire nka musirhe. 29 Nanahasha okukubabaza, ci kwône Nyamuzinda wa sho anandesize ene budufu ambwîra, erhi: «Omanye wankabwîra Yakobo akantu.» 30 Nyumvirhage oku wagenzire erhi kudula enyumpa ya sho kurhuma! Ci kwône cici carhumire wazimba enshanga zani?». 31 Yakobo ashuza Labani, erhi: «Nali nyobohire, namanya nti wanyaga bâli bâwe. 32 Ci oyu wankashimanakwo ezo nshanga zawe arhalame: omu masu ga bene wirhu, lonza ngasi biri hyâwe omu byâni, wanahirhôla.» Yakobo arhâli amanyire oku Rasheli ye wazizimbire. 33 Labani aj’ifûkula omu cirâlo ca Yakobo, afûkula omu cirâlo ca Lea , afûkula n’omu cirâlo ca balya baja-kazi oku banali babirhi, arhabonaga cici. Arhenga omu cirâlo ca Lea aja omu ca Rasheli. 34 Rasheli ali arhôzire enshanga z’ahakà, azifulika omu ngurha batamalakwo oku ngamiya, anazitamalakwo. Labani afûkula ecirôlo coshi arhabonaga cici. 35 Rasheli abwîra Ishe, erhi: «Waliha, nnawirhu amanye akanganya mpu ntahashir’iyimanga embere zâge, ndi omu mugongo.» Labani afûkula, ci arhabonaga enshanga zâge. 36 Lero Yakobo anacibâ burhe, akalihira Labani. Yakobo abwîra Labani ntya: «Bici ntumwire, kubi kuci najizire obu wanshimbulula ntya? 37 Wamafûkula omu bikunga byâni byoshi, ka hali kantu obwîne k’omu birugu by’omu nyumpa yâwe? Kayerekanage embere z’aba bene wirhu n’aba bene winyu, babe bo bahamirizi ekarhî kirhu oku rhuli babirhi! 38 Lola , nashinzire myâka makumi abirhi emwâwe, ebibuzi byâwe n’empene zawe birhalimwo ecamomire, ntanalyaga ciru n’engandabuzi nguma y’omu buso bwâwe. 39 Ebintu byakazâg’ilibwa n’ensimba ntakulerheraga byo, nakàba nie mpeza omu byâni. Wakazâg’indyuza eci bazimbire mûshi erhi eci nazimbirwe budufu. 40 Izuba lyakaz’inkomanga mûshi, n’emboho enywengerere budufu n’irô libalale oku masu gani. 41 Lola, myâka makumi abirhi eno, ndi aha mwâwe: nakukolire myâka ikumi n’ini, yo yali ngulo ya bâli bâwe bombi na myâka ndarhu oku bintu byâwe, wanahindula kali ikumi oluhembo lwâni. 42 Nka Nyamuzinda wa larha, Nyamuzinda w’Abrahamu, Ishe wa Izaki, arhali haguma nani, wali wandeka maboko mûmu. Ci kwône Nyamuzinda abwîne amalibûko gani n’omukolo gwâni, n’ene budufu, yêne atwa olubanja.»

Labani ayumvanya boshi n’omukwi Yakobo

43 Labani ashuza Yakobo, amubwîra, erhi: «Aba banyere bali bâli bâni, aba bana, bali bana bani, ebi bintu, biri bintu byâni, ngasi ebi obwîne byoshi biri byâni. Bici obwîne nankajirira aba, bâli bâni n’aba bana bàburhaga? 44 Rhuje aho,rhunywane rhwembi, mw’okwo, bube buhamirizi ekarhî kâwe nani.» 45 Yakobo arhôla ibuye aligwika bunya luhêrero. 46 Yakobo abwîra bene wabo, erhi: «Mulunde amabuye.» Balonza amabuye bagalundika, bajira ensinga n’eyo nsinga balîrakwo. 47 Labani ayîrika erya nsinga izîno lya Yegari Shaduta, naye Yakobo ayiyirika erya Galedi. 48 Labani ederha, erhi: «Eyi nsinga ye muhamirizi ekarhî kirhu rhwembi.» Co carhumire ayiyirika iziîno lya Galedi, 49 n’erya Misipa kulya kuba amederha, erhi: «Nyamuzinda arhulange rhwembi, amango rhwanabè rhurhacibonana. 50 Erhi wankalibuza bâli bâni, nisi erhi wankayanka abandi bakazi, ohalika bâli bâni, omanye oku nta muntu warhuj’ekagarhî: Nyamuzinda ye wabâ câliho wirhu rhwembi.» 51 Labani ashub’ibwîra Yakobo, erhi: «Lola eyi nsinga n’eri ibuye nagwikaga ekarhî kirhu rhwembi. 52 Eyi nsinga ali câliho n’olu luhêrero nalwo câliho oku niono ncigashire okutwa eyira nsinga, mpu nta mango wanàtwe eyira nsinga n’olu luhêrero mpu oje emunda ndi n’emihigo migalugalu. 53 Nyamuzinda wa Abrahamu na Nyamuzinda wa Nahori bo barhutwira olubanja^e.» Yakobo acîgasha oku izîno lya côbohwa w’îshe Izaki. 54 Yakobo arherekêra kuli eyo ntôndo, analâlika bene wabo mpu bayîshe balye. Balya banalâla kw’eyo ntôndo.

32

Yakobo omu njira y’okushubira emw’îshe

1 Labani azûka sêzi sêzi, ahôbera abana bâge n’abâli anabagisha. Okubundi Labani agenda ashubira emwâge. 2 Yakobo naye arhôla enjira yâge, lero anacirhinda kuli bamalahika ba Nyamuzinda. 3 Erhi ababona, aderha, erhi: «Lwanabâ lugamba lwa Nyamuzinda luno»; n’aho ahayîrika izîno lya Mahanayini.

Yakobo acirheganya okubuganana bona mukulu wâge Ezau

4 Yakobo arhuma obusò emwa mukulu wâge Ezau omu cihugo ca Seyiri omu lugo lwa Edomu. 5 Abaha aka kanwa mpu bamubwire, erhi: «Nal’injir’ibêra emwa Labani, yo nanacibâga kuhika buno. 6 Ebi nakoleraga nabibwîne! enkafu, endogomi, ebintu binyinyi, abana n’abaja-kazi; ntanzir’irhuma entumwa emunda nnawirhu ali nti lyo nani andola bwinja.» 7 Entumwa zagaluka zashubira emunda Yakobo ali zanacimubwîra, mpu: «Rhwahisire emwa mukulu wâwe Ezau. Yene ayishire emunda oli n’abantu bâge magana ani.» 8 Yakobo ayôboha bwenêne, ayumva ebihamba oku murhima. Engabo yali bo naye ayigabamwo bigamba bibirhi, ebibuzi, enkafu n’engamiya, nabyo akaz’ibigabamwo kabirhi. 9 Kwâli kuderha, erhi: «Ezau akaja ebwa cigamba ciguma akanacirhêra, ecindi canalobôka.» 10 Yakobo ashenga ederha, erhi: «Yagirwa Nyamuzinda w’Abrahamu, Nyamuzinda wa larha Izaki; Nyamubâho, wene wambwîraga, erhi: Shubira omu cihugo cinyu; emunda oburhwa, nakujirira ebinja. 11 Ndi munyi bwenêne w’okukwanana oburhonyi n’obwinja wayerekîne emunda mwambali wâwe ali. Karhi kâni kone nal’infumbasire erhi nyikira oyu Yordani wabona, lero niono namakeresa bigamba bibirhi. 12 Ondikûze oku kuboko kwa mukulu wâni Ezau, bulya nyumvîrhe mmuyobohire bwenêne nti ankanayishi’irhutumirha rhweshi, omukazi n’abana haguma. 13 N’obwo wene wandaganyagya, erhi: Nakuyunjuza ngalo; n’iburha lyâwe nalikuza nka mushenyi gw’omu nyanja gwo gurhankaganjwa.» 14 Yakobo alâla aho obwo budufu. Anacirhôlamwo ebi agend’ihongera mukulu wâge Ezau oku bintu âl’idwîrhe. 15 Mpene magana abirhi na bihebe makumi abirhi, bibuzi magana abirhi na ngandabuzi makumi abirhi. 16 Ngamiya nkazi makumi asharhu kuguma n’amanina gazo, nkafu makumi ani na mpanzi ikumi, ndogomi nkazi makumi abirhi n’amanina gazo ikumi. 17 Azihêreza abambali, ngasi buso kwago kwago, anabwîra abambali, erhi: Shokoli, amasò garhahîraga gakahikanakwo. 18 Ahâ owa burhanzi eri irhegeko, erhi: Mukulu wâni Ezau akakushimana akanakudôsa, erhi: Oli mwambah wa ndi? Ngahi waja? Bya ndi ebi bintu bikushokolìre? 19 Wanashuza, erhi: «Biri bya mwambah wâwe Yakobo, eri ntûlo arhumire nnawirhu Ezau, naye yêne ayishire, ali nyuma zirhu.» 20 Lyo n’irhegeko ahîre owa kabirhi n’owa kasharhu, nabâli oku nyuma z’amasò boshi, erhi: «Erhi kwo mwakâbwîra Ezau ntyo amango mwamushanga.» 21 Kandi mwanaderha, mpu: Kali ciru mwambali wâwe Yakobo yo ali enyuma zirhu. Akazâg’iderha emurhima, erhi: «Namurhûliriza n’ezi ntûlo zinshokolîre, buzinda lyo naciyerekaye, nkaba ambabalira.» 22 Entulo yaba yagenda, naye yêne obwo budufu boshi abêra omu cihando.

Burhamanya, Yakobo àlwa boshi na Nyamuzinda

23 Muli obwo budufu, anacizûka, arhôla bakâge bombi, n’abambalikazi bombi, n’abana bâge oku banah ikumi na muguma, ayikira aha izìko lya Yakobo. 24 Abarhôla abayikiza omugezi, ayikiza n’ebindi ali agwerhe byoshi. 25 Yakobo asigala yêne. Hajira owamulwîsa kuhika mucêracêra. 26 Erhi abona oku arhahashiri amugombya, amugwarhira omu cibunu n’olurhungu lwa Yakobo lwarhanûka ago mango akazâg’ilwa bo naye. 27 Anacimubwîra, erhi: «Ndikaga ngende bulya gukola mucêracêra.» Ci Yakobo ashuza, erhi: «Nani ntakuleke orhanarhanzir’ingisha.» 28 Amudôsa, erhi: «Izîno lyâwe we ndi?» Naye ashuza, erhi: «Nie Yakobo.» 29 Ashubiza, erhi: «Barhakacikuderha Yakobo ci Israheli, bulya wamaba muzibu omu kulwîsa Nyamuzinda, wahimana n’omu kulwîsa abantu.» 30 Yakobo amuyinginga, erhi: «Ombwire nani izîno lyâwe.» Ci yehe amushuza, erhi: «Cici ondokîze izîno^f lyani?» Ho na halya amugisha. 31 Yakobo ayîrika aho izìno lya Penuweli bulya gwarhi yêne: «Nabwîne obusù bwa Nyamuzinda nanagal’ilama.» 32 Erhi izûba lishoshoka erhi amarhaluka Penuweli ci kwônene erhi akola anayisha akwerera omu lurhungu. 33 Co cirhuma ciru kuhika na buno, bene Israeli barhalya cikanyi c’oku lurhungu bulyala ashurhîre Yakobo oku lurhungu, oku musi gw’olurhungu.

33

Yakobo abuganana bona mukulu wâge Ezau

1 Yakobo mpu alika amasu, abona Ezau ayishire n’omurhwe gwa bantu magana ani. Agaba abana bâge; agabira Lea na Rasheli n’abaja-kazi bombi. 2 Ashokoza abajàkazi n’abana babo, akulikiza Lea n’abana bâge, n’enyuma za boshi, Rasheli na Yozefu. 3 Yehe aja oku mbere afukamiriza kali nda embere ahikeho mukulu wâge. 4 Ezau naye amushâmambira, amugwârha omu maboko gâge, acîkweba omu igosi lyâge, amuhôbera anavugumula emirenge. 5 Erhi alalika amasu n’erhi abona abakazi n’abana, adôsa, erhi: «Bantu baci ogwerhe hala?» Yakobo ashuza, erhi: «Bo bana Nyamuzinda ashobozize mwambali wâwe abo». 6 Abaja-kazi nabo bayegêra n’abana babo, nabo bafukamiriza. 7 Lea naye ayegêra n’abana bâge bafukamiriza; cazinda Rasheli na Yozefu nabo bayegêra bafukamiriza. 8 Ezau adôsa, erhi: «Bici wajira na cira cigabi coshi nshimanyire?» Naye, erhi: «Kwali kuderha nti ntone omu masu ga nnawirhu.» 9 Ezau anacishuza, erhi: «Nani bindi mwandu ngwerhe, mwene wirhu, yôrhana ebyo byâwe.» 10 Ci Yakobo ashuza, erhi: «Nanga. Akaba nantonyìre emunda oli, oyankirire nani kano kantu k’omu maboko gâni. Bulya kwo nyishire omu masu gâwe kulya omuntu anaja omu masu ga Nyamuzinda. Woy u wamananyankirira bwinja. 11 Onyankire mâshi eno ntûlo nkudwirhîre, bulya Nyamuzinda anshobozize binji, ntabuziri cici.» Okwo kuyingingwa kwàrhuma Ezau ayemera.

Yakobo na mukulu wâge Ezau barhenganakwo

12 Ezau anaciderha, erhi: «Hiraga njira rhugende, nakushokolera». 13 Yakobo amushuza, erhi: «Nnawirhu arhahabiri oku abana barhahasha njira nandwîrhe ebibuzi n’enkafu zagoza, owabikanyisa olu lusiku luguma, obusò boshi bwanabwa. 14 Nnawirhu ashokolerage mwambali wâge: nani nayisha bunyibunyi nacîtunda omu kushimba olugendo lw’obusò bunshokolire n’olugendo lw’abana kuhika mpike emwa nnawirhu aha Seyiri.» 15 Oku bundi Ezau ederha, erhi: «Ciru olekage nsige bambali bani baguma muli aba bandusize muyîshe mweshi.» Ci Yakobo ashuza, erhi: «Carhuma?» Caziga waliha nyorhe ndi murhonyi omu masu ga nnawirhu!» 16 Olwo lusiku Ezau arhôla enjira yâge ashubira e Seyiri. 17 Yakobo yehe arhôla enjira y’e Sukoti ayûbaka yo enyumpa yâge. Ayubakira n’amasò gâge. Co cirhuma aho bantu haderhwa Sukoti.

Yakobo ahika ahika aha Sikemi

18 Yakobo ahika mugumaguma aha lugo lwa Sikemi omu cihugo ca Kanani, erhi arhenga e Padani-Aramu, anacihanda embere z’olwo lugo. 19 Agula lirya ishwa ali agwisiremwo ecirâlo; aligulira abana ba Hamori, îshe wa Sikemi, oku bihûmbi igana bya nsaranga. 20 Agwikaho oluhêrero anahayîrika izîno lya «El ye Nyamuzinda w’Israeli».

34

Okubakulwa kwa Dina

1 Dina, munyere Lea aburhiraga Yakobo, anacihuluka mpu aje alamusa abanyere b’òku lugo. 2 Sikemi, mwene Hamori, Muhiviti, muluzi w’eco cihugo erhi amubona amubakula, amuhima misi, alala boshi naye. 3 Omurhima gwâge gwarhonya Dina mwali wa Yakobo, asîma oyo munyere bwenêne kuhika amurhûliriza. 4 Sikemi abwîra îshe Hamori, erhi: «Onshebere ola munyere mmuyanke.» 5 Yakobo ali amamanya oku kwo anasherezize omwali Dina ntyo; ci ebwa kuba abagala bâli ebulambo oku buso bwâbo, alanga eryo ihwe kuhika abagala bagaluka.

Bene Yakobo bayumvanya omu biyêrekîre okuyankirana n’Abasishimiti

6 Hamori îshe wa Sikemi aja emwa Yakobo mpu bashambâle. 7 Bene Yakobo erhi bamafuluka ebwa mashwa, bamanya ako kanwa; balya balume baluba, babâ burhe bwenêne, okuyumva Sikemi ahemwire bene Israeli, omu kubakula mwâli wa Yakobo: nanga arhali ntyo kwo abandi bajira. 8 Hamori ababwîra, erhi: «Omurhima gwa mugala wâni Sikemi gurhonyize mwâli winyu bwenêne, mmuhûnyire, mumuhe ye amuyanke. 9 Mujire rhuyumvanye ntyo, mukaz’irhuha bâli binyu na nirhu rhwakaz’imuha bâli birhu. 10 Muyûbake haguma nirhu, n’ecihugo ecira cimuyigulirwe: mwanahashiciyubakamwo, mucigeregeremwo, munacidekereremwo.» 11 Sikemi anacibwîra îshe na bashinja ba namunyere, erhi: «Mâshi, ntone nani omu masu ginyu, namuha ngasi ebi mwakampûna! 12 Ciru mwankaluza engulo na ngasi birugu by’ishigi mwankanahûna nabijira, namuha nk’oku munahûnyire casînga mumpe oyo munyere mmuyanke.» 13 Bene Yakobo omu bwenge, bashuza Sikemi n’îshe Hamori, bamubwîra n’obwengehusi kulya kuba ye wabakulaga mwâli wabo Dina. 14 Banacibashuza, mpu: «Rhurhankajira akantu ka bene ako, rhurhankaha mwâli wirhu omulume orhali mukembûle , bulya kuli rhwe ciri cihemu. 15 Ci kwône muli okwo rhwanayumvanya ninyu: erhi mwankayôrha akîrhu, mukanajira abarhabana binyu babe bakembûle. 16 Ago mango mwanahash’ikârhuha bâli binyu na nirhu rhwanahash’ikâmuha bâli birhu, na ntyo rhwanaba lubaga luguma. 17 Ci kwône akaba murharhuyumvirhi mw’aka kanwa k’okukembûlwa, rhwanarhôla mwali wirhu rhunaje handi.» 18 Ebinwa byâbo byasîmisa Hamori na Sikemi mwene Hamori. 19 Nyamwana arhacirhindiraga okujira ntyo bulya ali asîmire mwali wa Yakobo bwenêne, ye wanali muntu wa lukengwa lunene aha mw’îshe. 20 Hamori n’omugala Sikemi banacija ebwa muhango gw’olugo, banacibwîra abantu ba mwo olwo lugo lwabo, mpu: 21 «Bala bantu bali bantu ba bulonza bwinja: babêre haguma nirhu muno cihugo, banaje aha balonzize; sinza oku ecihugo coshi ciri cilambûle embere zâbo. Rhwakaz’ibayanka bâli babo babe bakirhwe, nabo rhwanabah bâli birhu. 22 Ci abo bantu barhankayemera okuyûbaka haguma na nirhu n’okujira lubaga luguma nka abanarhabana barhabiri bakembûle nk’oku nabo bonene bayosire. 23 Amaso gâbo, ebintu byâbo, ebirugu byâbo, ka byoshi birhabe birhu? Rhubayemerere okwo badesire, banayûbake eno mwirhu.» 24 Ngasi boshi banakazâg’ihuluka, kugera muli ogwo muhango gw’olugo, bàyemera Hamori n’omugala Sikemi. Ngasi bûko mulume yeshi akembûlwa.

Simoni na Levi bacihôlera mwali wabo

25 Olusiku lwa kasharhu, oku ebibande birhacifuma, bene Yakobo babirhi: Simoni na Levi, bashinja babo Dina, barhôla ngasi muguma engôrho yâge. Buzira kuyôboha cici banacirhogera mulya lugo, bayirha ngasi bûko mulume wanali mwo yeshi. 26 Hamori n’omugala Sikemi, nabo babashâyisamwo engôrho, n’erhi bàba bamarhenza Dina omu mwa Sikemi bahuluka. 27 Bene Yakobo barhêra abayagalisire banahagula olwo lugo kulya kuba mwâli wabo bamubonesize nshonyi. 28 Barhôla ebintu byâbo binyinyi n’ebinenene, n’endogomi zâbo; ebyâli omu lugo kuguma na ngasi bindi byâli ebulambo byoshi basâbunga. 29 Banyaga ebirugu byoshi, abana babo barho boshi na bakâbo, basâbunga na ngasi byoshi byanali omu nyumpa. 30 Oku bundi Yakobo anacibwîra Simoni na Levi, erhi: «Mwamampiraga omu maganya garhali go wâni! Mwamanshombanya n’abantu bayûbaka muli cino cihugo. Abanya Kanani n’Abaperiziti: oku abantu ngwerhe niono barhali banganaci, bakolaga bacihira haguma bantabâlire, banyirhe, bamperêrekeze ntyo nie n’omulala gwâni.» 31 Bamushuza, mpu: «Ka kwaligi kukwânîne mwali wirhu bamurhabirekwo nka mukazi wa cishungu?»

35

Yakobo n’abagala aha Beteli

1 Nyamuzinda abwîra Yakobo, erhi: «Yimuka! osôkere e Beteli onabêreyo, oj’iyubakayo oluhêrero; waluyubakira olya Nyamuzinda wakubonekeraga galya mango wajâga wayaka mukulu wâwe Ezau.» 2 Yakobo abwîra ab’aha mwâge boshi na ngasi bandi banali bo naye, erhi: «Murhenze banyamuzinda b’obwihambi bali ekarhî kinyu, mucîcêse munayambale yindi yindi myambalo. 3 Muyimuke rhuje e Beteli, naj’iyubakira yo Nyamuzinda oluhêrero, ye wanyumvirhizagya amango nal’impanyagîre, ye wanal’indusize omu njira nâlimwo.» 4 Banacihà Yakobo banyamuzinda b’ihanga bâli bagwerhe boshi, n’orhugondo rhw’amarhwiri bâli bagwerhe rhwoshi, naye Yakobo abikalira aha murhi gubâ hofi n’e Sikemi. 5 Banacigandûla, n’ecôbà ca Nyamuzinda càgwa oku bishagala by’e marhambi byoshi: barhaderhaga mpu bayishakwo bene Yakobo. 6 Yakobo ahika aha Luzu, omu cihugo c’e Kanani, ho Beteli, ye n’abantu bâli boshi. 7 Ayûbaka oluhêrero n’aho ahayîrika izîno lya El Beteli, bulya aho ho Nyamuzinda amubonekeraga amango ajâga ayaka mukulu wâge. 8 Oku bundi, Debora, mulezi wa Rebeka, anacifà, abishwa idako lya Beteli aha murhi; n’aho kwo bahaderha mpu Murhi gw’Emirenge. 9 Nyamuzinda abonekera kandi Yakobo erhi arhenga e Padani Aramu, anamugisha. 10 Amubwîra, erhi: «Izîno lyâwe we Yakobo, ci barhakacikuderha Yakobo, izîno lyâwe wekola Israheli.» Lyo banakola bamuderha eryo lya Israheli. 11 Nyamuzinda amubwîra, erhi: «Nie El Shadayi. Oburhe onahâbwe, ishanja lyaburhwa nâwe, omwandu gw’amashanja gwaburhwa nâwe, n’abâmi barhenga omu nda yâwe. 12 Ecihugo nahâga Abrahamu na Izaki nkuhîre co; n’obûko bwâwe enyuma zawe nabo mbuhîre eci cihugo.» 13 Nyamuzinda asôka , amuleka aho amuganîrizagya. 14 Yakobo agwika oluhêrero aho amuganirizagya, lwali luhêrero lw’ibuye, abulagirakwo idivayi n’amavurha^g. 15 Yakobo ahayîrika izìno lya Beteli aho Nyamuzinda amuganîrizagya. Okuburhwa kwa Benyamini n’okufà kwa Rasheli 16 Banacirhenga e Beteli. Hali hacisigire lugendo lwa kasanzi karhali kanyi bahike aha Efrata, lero Rasheli anaciburha. Okuburha kwâge yàbà ntambala bwenêne. 17 Oku izîmi lidwîrhe lyamubiribinga, omugikulu amubwîra, erhi: «Orhayobohaga kandi murhabana waburha » 18 Amango g’okurhengamwo omûka, bulya kwâli kukola kufà, ayîrika olya mwana izîno lya Benoni; ci îshe amuyirika izîno lya Benyamini. 19 Rasheli anacifà, abishwa oku njira y’e Efrata, ahaderhwa mpu ho Betelehemu. 20 Yakobo agwika ibuye ly’oluhêrero oku cûsho ca Rasheli, lwo luhêrero lw’oku cûsho ca Rasheli, ho linacibà kuhika ene. Omuziro gwa Rubeni 21 Israheli agenda aj’igwika ecirâlo câge aha ishiriza lya Midal-Ederi. 22 Ago mango Israheli ali ayubasire eyo munda, Rubeni akanya aj’ilâla boshi na Bilaha ciherula c’îshe, na Israleli akumanya. Bene Yakobo ikumi na babirhi Bene Yakobo bâli ikumi na babirhi. 23 Bene Lea : Rubeni yo nfula ya Yakobo, Simoni, Levi, Yuda, Isakari na Zabuloni. 24 Abana ba Rasheli: Yozefu na Benyamini. 25 Bene Bilaha, muja-kazi wa Rasheli bâli: Dani na Nefutali. 26 Bene Zilafa, muja-kazi wa Lea bâli: Gadi na Asheri. Bo bana baburhiragwa Yakobo omu Padani Aramu abo.

Okufà kwa Izaki . Abagala bombi Yakobo na Ezau bamubisha aha Hebroni

27 Yakobo anacihika aha mw’îshe Izaki aha Mambri, aha Kiriyati-Arba, ho haderhwa Hebroni. 28 Emyâka y’akalamo ka Izaki yali myâka igana na makumi gali munani. 29 Izaki arhengamwo omûka. Afa, bamuhira kuli bene wabo, erhi anakola mushosi, ali akola mukulu anali amayigurha ensiku. Abagala Ezau na Yakobo bamubisha.

36

Abakazi n’abana ba Ezau îshe wa Edomu e Kanani n’e Seyiri

1 Alaga iburha lya Ezau oderhwa Edomu. 2 Ezau ayanka abakazi omu banyere b’e Kanani: Ada mwali wa Eloni, Muhititi, Oholibama, mwali wa Ana, mwene Sibeoni, Muhoriri. 3 Basmati mwali wa Ismaeh na mwali wabo Nabayoti. 4 Ada aburhira Ezau Elifazi; Basmati, aburha Reweli, 5 Oholibama aburha Yewushi, Yalami na Korahi. Bo bana ba Ezau abo, baburhiragwa omu cihugo c’e Kanani. Ezau aja e Seyiri 6 Ezau arhôla bakâge, abagala n’abâli, na ngasi boshi b’aho mwâge, arhôla ebintu byâge n’ebihêsi byâge , rhuderhe ngasi kantu ah akola agwerhe omu cihugo c’e Kanani, akanya aja e Seyiri, kuli m’omulumuna Yakobo. 7 N’ecarhumaga, kwâli kubà ebirugu byâbo byal’ikola byamaluga, barhankacihashire okubêra haguma, n’ecihugo balimwo cali camafundêra oku maso gâbo. 8 Ntyo Ezau aj’iyûbaka omu ntôndo ya Seyiri. Ezau yenaligi Edomu. Iburha lya Ezau e Seyiri 9 Alaga iburha lya Ezau îshe wa Edomu omu ntôndo ya Seyiri. 10 Alaga amazîno ga bene Ezau: Elifazi, mugala wa Ada, muka Ezau, na Reweli mugala wa Basmati, muka Ezau. 11 Bene Elifazi baba: Temani, Omari, Sefo, Gayetamo, Kenazi. 12 Elifazi, mugala wa Ezau ali agwerhe eciherula mpu ye Timuna, anacimuburhira Ameleki. Bo bana ba Ada, muka Ezau abo. 13 Alaga bagala ba Reweli: Nahati, Zerahi, Shama, Miza, bo bana ba Basmati muka Ezau abo. 14 Alaga abagala ba Oholibama, mwali wa Ana, mugala wa Sibeoni, muka Ezau: amuburhira Yeushi, Yalamu na Koraha. Abarhambo ba Edomu 15 Alaga abarhambo ba bene Ezau: Bene Elifazi, nfula ya Ezau: Omurhambo Temani, omurhambo Omari, omurhambo Sefo, omurhambo Kenazi, 16 omurhambo Gayetama, omurhambo Amaleki. Bo barhambo ba Elifazi abo, omu cihugo ca Edomu, bo bana ba Ada abo. 17 Alaga na bene Reweli mugala wa Ezau: omurhambo Nahata, omurhambo Zeraha, omurhambo Shama, omurhambo Miza. Bo barhambo ba Reweli abo omu cihugo ca Edomu; bo bana ba Basmati muka Ezau abo. 18 Alaga n’abana ba Oholibama muka Ezau: omurhambo Yeushi, omurhambo Yalama, omurhambo Koraha. Bo barhambo ba Oholibama mwali wa Ana muka Ezau abo. 19 Bo bene Ezau abo n’abarhambo babo abo. Yene ye Edomu.

Iburha lya Seyiri, muhoriti n’abâmi b’e Edomu embere Israheli ayîshe

20 Alaga bene Seyiri muhoriti, bo bene ecihugo: Lotani, Shobali, Sibeoni, Ana. 21 Dishoni, Eseri, Dishani, abo bo barhambo ba Abahoriti, bene Seyiri omu cihugo ca Edomu. 22 Bene Lotani bo: Hori, na Hemami, na mwali wabo Lotani ye Timuna. 23 Alaga abana ba Shobali: Aluvani, Manahati, Ebali, Shefo, Onami. 24 Alaga bene Sibeoni: Aya , Ana , oyu Ana y’olya wabandanaga amishig’amahyuza omu irûngu erhi ayabwire endogomi z’îshe Sibeoni. 25 Alaga abana ba Ana : Dishoni, Oholibama, mwali wa Ana . 26 Alaga bene Dishani: Hemudani, Eshibani, Yitrani, Kerani. 27 Alaga bene Eseri: Bilahani, Zavani, Akani. 28 Alaga bene Dishani: Usi na Arani. 29 Alaga abarhambo b’Abahoriti: omurhambo Lotani, omurhambo Shobali, omurhambo Sibeoni, omurhambo Ana , omurhambo Dishoni, omurhambo Eseri, 30 omurhambo Dishoni. Bo barhambo ba Abahoriti abo, nk’oku emilala yâbo enali omu cihugo ca Seyiri. Abâmi b’e Edomu 31 Alaga abâmi bâli bayimire omu cihugo ca Edomu embere z’okuyima kw’omwâmi Muisraheli. 32 Bela mwene Beyori, ayima omu Edomu n’olugo lwâge izîno lyalo ye wali Dianahaba. 33 Bela àfà, na Yobabi, mwene Zeraha w’e Bosara àyima omu byâge . 34 Yobabi àfà na Hushami w’omu cihugo ca Abatemaniti àyima omu byâge . 35 Hushami àfà, Hadadi àyima omu byâge , ali mwene ola Bedadi wahimaga bene Madiani omu ntambala y’e Mowabu n’olugo lwâge lwaderhagwa Avita. 36 Hadadi àfà, na Samula w’e Masreka àyima omu byâge . 37 Samula àfà, na Shaulu w’e Rehoboti- ha-Nahari àyima omu byâge . 38 Shaulu àfà, na Baal Hanan mwene Akibori àyima omu byâge . 39 Baal Hanan mwene Akibori àfà, na Hadari àyima omu byâge , olugo lwâge ye wali Pawu, engoli yâge ye wali Mehatabeli, mwali wa Matredi w’e Me-Zahabu. Abandi barhambo b’e Edomu 40 Alaga abarhambo b’Ezau omu kushimba emilala yâbo, aha bayubakaga, n’amazîno gâbo: omurhambo Timuna, omurhambo Aluva , omurhambo Yeteti, 41 omurhambo Oholibama , omurhambo Ela , omurhambo Pinoni, 42 omuhambo Kenazi, omurhambo Temani, omurhambo Mibsari, 43 omurhambo Magadiyeli, omurhambo Irami. Bo barhambo b’e Edomu abo omu kushimba aha bayubakaga mwa cirya cihugo bâgwerhe. Ezau ye Ishe w’e Edomu.

37

1 Cikwône Yakobo abêra omu cihugo îshe abâga, omu cihugo ca Kanani. Emyanzi ya Yozefu na bene wabo

IV . Ogwa Yozefu

Emyanzi ya Yozefu na bene wabo

2 Alaga emyanzi ya Yakobo: Yozefu ali akola agwerhe myâka ikumi na nda. Akazâg’iyabula ebibuzi bo na bakulu bâge b’omu mwa bak’îshe. Aciri murho, akàyabula boshi na bagala ba Bilaha, na bagala ba Zilafa. Yozefu abwîra îshe emyanzi migalugalu bakazâg’ibaderhera. 3 Israheli arhonyagya Yozefu kulusha abandi bana bâge, bulya àli mwana aburhiraga omu bushosi, amuhangîkiza akanzo k’amaboko maliri. 4 Bakulu bâge erhi babona oku îshe amamurhonya kulusha abandi bagala boshi, bamushomba, barhacimuderhezagya bwinja. 5 Lero Yozefu alôrha ecilôrho, aciganirira bakulu bâge, nabo bamushomba lero kulusha. 6 Ababwîra obwo erhi: «Yumvagyi ecilôrho nalorhaga: 7 Nalòsire rhudwîrhe rhwashana emîha y’engano omu mashwa, omwiha gwâni gwanacizûka gwayimanga n’emîha yinyu yagorha ogwâni yaguyunamira.» 8 Bakulu bâge bamushuza, mpu: «Kwo kuderha oku olonzize oyîme ekarhî kirhu, obe mwâmi nirhu rhukushige, nisi erhi obe nnawirhu orhurhegeke!» Lero bamushomba okurhalusize erhi ebyo bilôrho n’eyo nshambôlo yâge birhuma. 9 Ashub’ilôrha ecindi cilôrho, naco aciganirira bakulu bâge. Ababwîra, erhi: «Kandi nalôsire ntya: Izûba, omwêzi na nyenyêzi ikumi na ngumabyakazâg’ifukama embere zani.» 10 Eco cilôrho aciganirira îshe na bakulu bâge. Cikwône îshe amukalihira amubwîra, erhi: «Bici ebyo walôsire? Ka rhwanaciyîshe niono na nyoko na bakulu bâwe mpu rhwakufukamira?» 11 Bakulu bâge bamubà mitula, cikwône îshe yehe abikirira ako kanwa omu murhima gwâge.

Yozefu àguzibwa na bene wabo

12 Bakulu bâge banaciyabulira amasò g’ebintu b’îshe e Sikemi. 13 Israheli anacibwîra Yozefu, erhi: «Ka bakulu bâwe arhaliyo bayabulire e Sikemi? Yisha nkurume emunda bali» Naye ashuza, erhi: «Ntumaga niono». 14 Ashub’imubwîra, erhi: «Kanyagya olole kurhi bene winyu bayosire, n’ebintu, obul’igaluka ombwire emyanzi.» Anacimurhuma ntyo kurhenga omu kabanda ka Hebroni, naye ahika e Sikemi. 15 Muntu muguma amushanga aja ahabuka, omu bulambo, oyo amudôsa, erhi: «Cici waja walonza?». 16 Naye ashuza, erhi: «Najanalonza bakulu bâni, ombwire nani ngahi bayabulîre obusò bwâbo.» 17 Olya mulume ashuza, erhi: «Barhaciri kuno, nayumvîrhe baciderheza, mpu: «Rhuje e Dotani.» 18 Balangira aciri kuli, n’embere abahikeho, barhôla omuhigo gw’okumuyirha. 19 Babwirana bone na nene, mpu: «Lâba kalôsi ola wayisha! 20 Buno, muyishage rhumuyirhe rhunamukwebe omu iriba rhwankanabona, rhuyîsh’iderha mpu ensimba nkali yamulire. Rhwalolaga kurhi ebilôrho byâge byayîsh’ibà.» 21 Rubeni ayumva ogwo mulâli, amuyôkola omu maboko gâbo. Aderha erhi: «Nanga rhurhayirhaga omuntu». 22 Rubeni ashubiza, erhi: «Murhahiraga mukabulaga omuko! Mumukwebe erhi kwo mwalira iriba lirîri liri omu irûngu, ci kwône mumanye mwankamuhirakwo olûnu!» Kwâli kuderha mpu amulikûze omu maboko gâbo abul’imugalula emw’îshe. 23 Erhi Yozefu acihika hali bakulu bâge, bamuhogola akanzo kage; kalya kanzo akazâg’iyambala k’amaboko maliri. 24 N’erhi babà bamamugwârha, bamukweba omu iriba. Eryola iriba lirhâlimwo cici, murhâli na mishi. 25 Oku bundi babwarhala mpu bayikule; oku bayinamula amasu, balangira omuzinzi gw’Abaismaeliti barhengaga e Galadi. Engamiya zâbo zâli zidwîrhe ecizibwe, obukù n’amanukato, babihêkaga e Mîsiri. 26 Lero Yuda anacibwîra bene wabo, erhi: «Bunguke buci rhwakûla omu kuyirha mwene wirhu n’okufulika omuko gwâge. 27 Kanyi rhumugulize Abaismaeliti, rhurhamuhiragakwo olûnu, bulya amabà mwene wirhu wa muko muguma na nirhu.» Bene wabo banacimuyumva. 28 Hanacigera abantu barhunzi b’e Madiani, barhenza Yozefu mulya iriba; bamuguza bihumbi makumi abirhi bya nfaranga, bamuguliza abo barhunzi baismaeliti, nabo bamuhêka e Mîsiri. 29 Rubeni, erhi ashubira ebwa iriba, abona oku Yozefu arhacirimwo. Abera emyambalo yâge, 30 n’erhi ashubira aha balumuna ababwîra, erhi: «Olya mwana arhaciri mulya! Nani ngahi nshubûkirage obu?» 31 Banacirhôla kalya kanzo ka Yozefu n’erhi babà bamaniga ecihebe, bavunvuza kalya kanzo omu muko. 32 Barhuma kalya kanzo k’amaboko malîri emw’îshe, bankahirakwo ebi binwa, mpu; «Lola ebi rhwarhozire. Lola erhi karhankanaba kalya kanzo ka mugala wâwe aka.» 33 Yakobo alola aderha, erhi: «Kanzo ka mugala wâni kano, eciryanyi camulire. Yozefu kulibwa anallîbirwe.» 34 Yakobo anacibera omwambalo gwâge, akenyera sunzu aja omu mishibo y’omugala nsiku zirhali nyi. 35 Bagala bâge na bâli bâge boshi bakaz’iyisha bal’imurhûliriza, ci kwône arhalonzagya okurhûlirizibwa, ederha, erhi: «Nayôrha ndi omu mishibo kuhika nyandagalire ekuzimu, emunda mugala wâni ali.» 36 Balya ba Madiyaniti bamuhêka e Mîsiri, bamuguliza Potifari, nkonè ya Faraoni na murhambo w’abaganda bâge.

38

Emyanzi ya Yuda boshi na Tamara

1 Mwago mango, Yuda arhenga oku babo, aj’ishiga mulume muguma w’e Adulami, izîno lyâge ye Hira. 2 Eyo munda, Yuda àbugâna mwâli wa mukanani muguma, mpu ye Shuwa, àsheba olya munyere. 3 Nyamukazi àrhôla izîmi, àburha murhabana, amuyirika izìno lya Eri . 4 Ashub’irhôla izîmi, àburha murhabana, amuyirika izîno lya Onani. 5 Ashubiriza àburha murhabana amuyirika izîno lya Shela; ho âli aha Akizibu erhi àburha. 6 Yuda aj’ishebera enfula yâge Eri : Omukazi ye wali Tamara. 7 Ci kwône Eri , yo nfula ya Yuda, agayisa Nyamubâho, lero amuyirha. 8 Yuda abwîra Onani, erhi: «J’omu mwa muka mukulu wâwe, omujirire nk’oku irhegeko ly’obulamu^h linadesire, oburhire mukulu wâwe.» 9 Ci kwône Onani ali amanyire oku iburha lirhabe lyâge, na ntyo erhi abâga ali nyumpa bo na muka mukulu wâge, anakaz’ibulagira oku idaho lyo arhag’iha mwene wâbo iburha. 10 Ikola liri ntyo lyagayisa Nyamubâho, amulambika naye. 11 Lero Yuda anacibwîra omwali-kazi Tamara, erhi: «Oj’ibêra aha mwinyu nka mukana, kuhika mugala wâni Shela akule.» Bulya akazâg’iderha emurhima, erhi: «Kurhakwânîni oyu naye afe aka bakulu bâge.» Tamara ashubira aha mw’îshe. 12 Ensiku zàgera zirhali nyi, mwâli wa Shuwa, yerigi muka Yuda , àfà. Erhi Yuda arhenga omu mishibo, asôkera e Timuna mpu aj’imôma ebibuzi byâge , agenda bo n’omwîra wâge Hira w’e Adulami. 13 Banacibwîra Tamara, mpu: «Lola oku shazala oyo wamasôkera e Timuna, aj’imôma ebibuzi byâge .» 14 Ahogola emyambalo yâge y’obukana, ayambala ecitambara, yeshi acihundikira bwinja, aj’itamala aha muhango gw’Enayimi, oku njira ye Timuna. Ali amazânwa n’okubona Shela akola mukulu barhanamuhîri ye mpu amuyanke. 15 Yuda erhi amubona, amanya mpu mukazi wa cirala, bulya ali acihundikire n’obusù n’obusù. 16 Amujaho kulya burhambi bw’enjira, amubwîra, erhi: «Oleke nkuyanke.» Arhâli amanyire oku mwalikazi oyo. Nyamukazi anacidôsa, erhi: «Bici wampà lyo nyemera wanyanka?» 17 Naye ashuza, erhi: «Nakuha omwanahene w’omu buso bwâni.» Nyamukazi, erhi: «Nyemire, ci kwône orhang’impa ecikinja oku walinda omuntumira.» 18 Naye adôsa, erhi: «Bici nakuha cikinja»? Nyamukazi, erhi: «Ompe akashe kâwe, omugozi gwâwe n’ako karhî ofumbasire.» Amuha byo, amuja yo, lyanabà izîmi lyâge. 19 Nyamukazi kuyimuka, arhôla enjira yâge ahogola ecitambara câge, ashub’iyambala enyambalo yâge y’obukana. 20 Yuda anacirhuma omwanahene, amufumbika olya mwira wâge w’e Adulami, mpu agend’imurhôlera ebirugu byâge àhânaga cikinja, emwa olya mukazi. Ci kwône arhamushangaga. 21 Adôsa abantu bayûbaka halya, erhi: «Ngahi akola abà olya mukazi wàli oku njira e Enayimi?» Bàmushuza, mpu: «Nta mango eyo munda ekola ebîre omukazi w’ecishungu». 22 Agaluka emunda Yuda ali, amubwîra, erhi; «Ntamushimanyire, ciru n’abantu b’eyo munda bamambwîra oku aho harhasag’ibà mukazi muherulwa. Mpu nta mango eyo ekola ebìre omukazi w’ecishungu.» 23 Yuda ederha, erhi: «Abiyôrhanage, kurhakwânîni baje barhushekera. Ci kwône nioyo nalintumire oyo mwanahene, woyo orhacishimanyire oyu nakurhumagakwo.» 24 Erhi hagera nka myêzi isharhu, bàbwîra Yuda , mpu: «Mwalikazi wâwe Tamara ahemusire. Ciru anarhôla izîmi ly’omu bulala.» Yuda ederha, erhi: «Mumulêrhe embuga bamuyoce.» 25 Erhi bakola bamudwîrhe embuga, arhumiza emw’ishazala, erhi: «Omulume nn’ebi birugu ye wanjiraga eri izîmi.» Erhi: «Olole bwinja ka ndi aka kashe, ogu mugozi n’aka karhi.» 26 Yuda abilolêreza, ederha erhi: «Ali mushinganyanya kundusha, kulya kuba ntacimuhâga mugala wâni Shela.» Arhanaciderhaga mpu amushâsa. 27 Erhi ensiku zâge z’okuburha zihika, babona oku mahasha gamuli omu nda. 28 Omu kuburha, muguma muli balya bana alambûla okuboko; omugikulu akugwârha akuyambisa ehigozi hidukula, anaderha, erhi: «Oyu ye yishire wa burhanzi.» 29 Ci olya mwana ashub’igalula okuboko, n’owabo aba ye yisha wa burhanzi. Olya mugikulu aderha, erhi: «Oku wamacihâga enjira wâni! Geraga!» Banacimuyirika izîno lya Peresi. 30 Owundi naye anacihuluka, ye wal’iyambirhe ehigozi hidukula ekuboko; banacimuyirika izîno lya Zerah.

39

Yozefu e Mîsiri

1 Yozefu âli erhi ahêsirwe e Mîsiri, Potifari murhonyi wa Faraoni na murhambo mukulu w’abaganda, Mumisiri, amuguliraga Aba-Ismaeli bàlibamudwirheyo. 2 Nyamubâho erhi anali boshi na Yozefu, akàbêrwa na byoshi, anacibêra omu nyumpa y’olya nnawabo Mumisiri. 3 Nnawabo abona oku ayimangîrwe na Nyamubâho, n’oku ngasi ebi adwîrhe ajira byoshi biri byamubêra. 4 Yozefu arhona ntyo emwa nnawabo, amuhira omu mikolo yâge, anamuha oburhegesi bw’eby’omu nyumpa yâge byoshi. 5 Kurhengera ago mango amujiraga murhambo w’enyumpa yâge na mulanzi w’ebyâge byoshi, Nyamubâho agisha enyumpa y’olya Mumisiri, erhi Yozefu orhuma: omugisho gwa Nyamubâho gwagwârha ngasi ebi anajiraga byoshi, omu nyumpa n’omu mashwa. 6 Lero ahira ngasi ebi anagwerhe byoshi omu nfune za Yozefu, arhacishibiriraga mpu ankadôsa kantu kalebe, aha nyuma z’ebi alya.

Ogwa Yozefu bona nn’omumwabo gwamuhisa omu mpamikwa

7 Lusiku luguma enyuma ly’aho, muka nnawabo alîkira Yozefu kw’isu, anacimubwîra, erhi: «Yisha nkubambire.» 8 Cikwône yehe alahira, abwîra muka nnawabo, erhi: «Lola oku aga mango ndi hano nnawirhu arhabà ayobohire ebiri muno nyumpa yâge, ebyâge byoshi abinangisize. 9 Yenene arhagwerhi buhashe kundusha mw’eno nyumpa. Ntaco ampanzize kwo aha nyuma zawe bulya oli mukâge. Kurhi nankajiraga obubî bungana aho n’okuhemukira Nyamuzinda?» 10 Akazâg’ishambâza Yozefu ngasi lusiku, ci kwône Yozefu arhayemeraga okugwîshira aha burhambi bwâge n’okumuyanka. 11 Lero lusiku luguma Yozefu ayisha omu nyumpa mpu ajire emikolo yâge, n’omu bantu bakola muli eyo nyumpa, ntâye wahali. 12 Olya mukazi amugwarhira oku mushangi amubwîra, erhi: «Yisha nkubambire!» Ci yehe amulekera cirya cishûli acilibirhira embuga. 13 Erhi abona oku amamulekera ecishûli omu nfune n’oku amalibirhira embuga, 14 ahamagala abakozi b’omu mwâge anacibabwîra, erhi: «Loli oku! Arhudwirhirage Omuhebraniya mpu ayîsh’irhusharhirakwo! Oyu mulume amanyishakwo mpu mmubambire, lero namahamagaza n’izu linene. 15 Ene aciyumva nayâma nnampamagaza, àjandika omushangi gwâge aha burhambi bwâni alibirhira emuhanda.» 16 Okuhandi anacibîka gulya mushangi aha burhambi bwâge kuhika nnanyumpa alinda afulukira omu nyumpa. 17 Anamubwîra birya binwa, erhi: «Olya murhumisi w’Omuhebraniya wàli orhudwîrhîre, anal’ijîre emunda ndi mpu ali nsharhirakwo. 18 Ci ene nciyâma nnampamagaza, àjahika omushangi gwâge aha burhambi bwâni analibirhira emuhanda.» 19 Erhi nnanyumpa ayumva ebinwa bya mukâge, wamubwîraga, mpu: «Ala kwo mwambali wâwe anyishagawo ntyo», oburhe bwamugwârha. 20 Nnawabo Yozefu arhegeka mpu bamugwarhe banamuhebe omu mpamikwa; mulya bakazâg’ihira abashwekwa ba mwâmi. Yozefu omu mpamikwa Anacibêra omwo mpamikwa. 21 Nyamubâho erhi anali haguma na Yozefu, amuyerekeza oburhonyi bwâge anarhuma arhona omu masu g’omurhambo w’abashweke. 22 Olya murhambo w’empamikwa amulangîsa abandi bashweke bâli omu mpamikwa boshi na ngasi byakazâg’ijamwo, byakazâg’ijirwa naye. 23 Oyo murhambo w’empamikwa arhankadesire mpu ayobohera ebiri omu maboko ga Yozefu, bulya Nyamubâho âli haguma naye, anakazâg’irhuma abêrwa n’emikolo yâge yoshi.

40

Yozefu ahugûla ebilôrho by’abashwekwa

1 Enyuma z’aho omurhambo w’amamvu n’omurhambo w’ebiryo bya mwâmi w’e Mîsiri banacigayisa nnawabo, mwâmi w’e Mîsiri. 2 Faraoni agwarhwa n’oburhè bw’abo barhonyi bâge bombi: omurhambo w’amamvu n’omurhambo w’ebiryo. 3 Abashwekêsa emw’omurhambo w’abalanzi, mw’erya mpamikwa Yozefu âli ashwekìrwemwo. 4 Naye omurhambo w’abalanzi abarhumira Yozefu mpu akaz’ibakolera, bageza nsiku zirhali nyi mw’eyo mpamikwa. 5 Omurhambo w’amamvu n’olya w’ebiryo, kulya banali omu mpamikwa bombi, banacilôrha budufu buguma, ngasi muguma ecilôrho câge cinamuyêrekîre. 6 Sêzi erhi Yozefu aja omu bali, ashanga bombi bah burbe. 7 Adôsa balya barhambo ba Faraoni bâli bashwekere haguma naye omu mpamikwa ya nnawabo, erhi: «Kurhi oku mugwerhe obusù buzinzibire ene wâni?» 8 Bamubwîra, mpu: «Rhwakazir’ilôrha na ntâye wankarhuhugûlira eco cilôrho.» Yozefu ababwîra, erhi: «Nyamuzinda ye hugûla ebilôrho; ci nshambâliragi nani okwo.» 9 Omurhambo w’abarhânza aganirira Yozefu ecilôrho câge, erhi: «Omu cilôrho cani, nanacibona emburho y’omuzâbîbu embere zani, 10 ogwo muzâbîbu gwali gugwerhe mashami asharhu, gwashabuka, gwanayasa n’ebihadu by’ogwo muzâbîbu byakaz’ijakwo amalehe gayezire. 11 Akabêhe ka Faraoni kali omu nfune zani, narhôla galya malehe, nagakandira omu kabebe ka Faraoni, nadêkereza akabêhe omu maboko ga Faraoni.» 12 Yozefu amubwîra, erhi: «Yumvagya okwo kwo kuderha kurhi: Ago mashami asharhu g’omuzâbîbu gayerekîne nsiku isharhu. 13 Hacisigîre nsiku isharhu Faraoni akulîke, anakushubize omu mukolo gwâwe: washub’ikàdêkereza akabêhe ka Faraoni omu maboko gâge, nk’oku wanakazâg’ijira amango waciri murhambo w’amamvu. 14 Okaz’inkengêra amango wabona eryo iragi, onansengerere emwa Faraoni, antenze nani muli eyi nyumpa. 15 Bulya kushamula banshamulaga omu cihugo c’Abayahudi, ciru n’eno munda nayo, ntâco najizire cankarhuma nashwekwa.» 16 Omurhambo w’ebiryo àbona oku Yozefu anahûgwire bwinja eco cilôrho, naye anacimubwîra, erhi: «Nani kwo nalîôsire ntya: nal’imbarhwire birhiri bisharhu bya migati oku irhwe. 17 Omu cirhiri c’enyanya mwali erya migati Faraoni analya, cikwône ebinyunyi byakaz’ilya erya migati yali omu cirhiri oku irhwe lyani.» 18 Yozefu anacimushuza, erhi: «Yumvagya nâwe, okwo kuderha oku ebirhiri bisharhu zo nsiku isharhu. 19 Hacisigîre nsiku isharhu Faraoni akulîke, anakumanike oku murhi n’enyunyi zanalya enyama za kuli we.» 20 Oku lusiku lwa kasharhu lwo lwali lusiku lw’okukengeza okuburhwa kwa Faraoni, ajirira abambali boshi olusiku lukulu. Alîka omurhambo w’amamvu n’omurhambo w’ebiryo omu karhî k’abarhambo b’abalwi. 21 Omurhambo w’amamvu amushubiza omu cikono câge, akaz’ikâfumbika Faraoni akabehe kage. 22 Omurhambo mukulu w’ebiryo anacimanikwa nka kulya Yozefu anabahugûliraga. 23 Ci olya murhambo w’amamvu arhacikengêraga Yozefu, amuyibagira.

41

Ebilôrho bya Faraoni

1 Enyuma lya myâka ibirhi. Faraoni alôrha ayimanzire hofi n’olwîshi lwa Nili. 2 Abona mulya lwîshi mwanyonyôka nkafu nda nyinjija na ntwedu, zarhondêra zakerera omu cibingu. 3 Lâba oku zindi nkafu nda zamarhenga omu Nili, zikulikîre entanzi, zirhali nyinja z’okulolwakwo kabirhi, zinali mporhomporho, zàgend’ija aha burhambi bw’ezâbo, aha lwîshi lwa Nili. 4 Zirya nkafu mbimbi zirhankalolwakwo na mporho-mporho zanacirya zirya nkafu ntwedu na nyinjinja oku kubona. Aho Faraoni àsinsimuka, 5 ashub’ihunga, alôrha ecilôrho ca kabirhi: Ala oku mihuli nda eyimanzire oku karhi kaguma, mihuli minjinja na minenenè. 6 Yindi mihuli nda mityangulinguli enababusire n’empûsi y’emwenè nayo yayisha. 7 Erya mihuli egokombire, yamirangusa erya yal’irhunzire enayunjulirine. Kandi Faraoni àsinsimuka. Ala oku cali cilôrho eco. 8 Erhi buca sêzi. Faraoni ayumva omurhima gurhadêkeriri. Ahamagala abashonga n’abagula bâge b’omu Mîsiri boshi. Abaganirira ebyo bilôrho ci ntâye ciru n’omuguma wahashire okumuhugulira byo. 9 Oku bundi, omurhambo w’amamvu aja aho, abwîra Faraoni, erhi: «Nkola nashub’ikengêza ene amabî gani. 10 Faraoni ali akunirîre bambali bâge, anabahira, omu mpamikwa emwa omurhambo w’abaganda, niono n’omurhambo w’ebiryo 11 Rhwanacilôrhera budufu buguma, nie n’owirhu. Ci ebyo bilôrho birhâli byo biguma. 12 Omwo rhwali mwali mwana muguma muhebraniya, ali mwambali w’omurhambo w’abalâlizi. Rhwàmushambâlira ebilôrho birhu, arhuhugûlirabyo. 13 Byanacibà nk’oku anarhubwîraga: niono Faraoni anshubiza omu mukolo gwâni, naye owirhu amanikwa.» 14 Faraoni arhumiza mpu balêrhe Yozefu. Banacimurhenza duba duba omu mpamikwa. Amômwa , arhôla yindi yindi myambalo, aja emwa Faraoni. 15 Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Nalôsire ecilôrho ci ntâye ohashir’icimpugûlira, ci nayumvîrhe bakuderha mpu erhi wankayumva ecilôrho erhi wanacihûgwire.» 16 Yozefu ashuza Faraoni amubwîra, erhi: «Ntali cici, cikwône Nyamuzinda yêne ye washuza Faraoni.» 17 Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Omu cilôrho cani, nali nka nyimanzire oku burhambi bwa Nili. 18 Omu lwîshi mwanacinyonyôka nkafu nda nyinjinja na ntwedu, zarhondêra zakera omu cibingu. 19 Enyuma ly’aho, ala oku zindi nda zanyonyôka za mihorha, mbî-mbî zirhankalolwakwo kabirhi, zanali mporho-mporho; ntasag’ibona enkafu mbi nka zirya omu cihugo c’e Mîsiri coshi. 20 Zirya nkafu mporho-mporho zamirangusa zirya nda ntanzi, zirya ntwedu. 21 Zablre zamazimirangusa na ntâye wankamariyire oku zazimizire, bulyala obubî bwazo burhanzi bwo zanayorhîne. Aho nasinsimuka. 22 Nashub’ibona ecindi cilôrho: Mihuli nda yanaciyâna oku karhi kaguma, yali minjinja enashomekîre. 23 Kandi kwayâna yindi nda egokombire enababusire n’empûsi y’emwenè. 24 Erya mihuli egokombire yamirangusa erya yâbo mihuli nda yali minja. Nashambâlira abashonga okwo ci ntâye wakumpugûlîre.» 25 Yozefu abwîra Faraoni, erhi: «Ecilòrho ca Faraoni cinali ciguma. Nyamuzinda anamanyisize Faraoni omuhigo alâlire okujira. 26 Ezo nkafu nda nyinja ziyerekîne myâka nda; n’emihuii nda minjinja nayo eyêrekîne myâka nda. Ciri cilôrho ciguma. 27 Enkafu nda mporho-mporho na mbî-mbî, zanyonyôkaga enyuma ly’ezâbo, ziyerekîne myâka nda kuguma n’eyo mihuli nda egokombire enababusire n’empûsi y’emwenè, kwo kuderha oku habâ myâka nda ya cizombo. 28 Kwo nshuba nabwîra Faraoni; Nyamuzinda anamanyisize Faraoni bici alâlire okujira: 29 Ala oku hâyisha myâka nda y’okubêrwa n’okuluza ebiryo omu cihugo coshi c’e Mîsiri. 30 Kandi hanakulikira myâka nda ya cizombo, banayibagira obwo buhirhi bwoshi omu Mîsiri, ishali lyanamalîra ecihugo. 31 Barhacimanye ciru erhi obuhirhi bwali omu cihugo; eco cizombo cinene cayisha omu cihugo cayiyibagiza, bulya cabâ cidârhi. 32 N’akaba eco cilôrho cayishìîre Faraoni kabirhi kuli kuderha oku Nyamuzinda bwenêne anàhizire ntyo, n’oku arharham’ikujire. 33 Kukwânîne Faraoni alonze omuntu ogwerhe oburhimanya n’amakengu, amujire murhambo omu cihugo c’e Mîsiri. 34 Faraoni ajire anayimanze abarhindisi omu cihugo, arhegeke entûlo y’ecihimbi ca kasharhu c’emburho zamasarûlwa omu cihugo ngasi mwâka muli eyo myâka y’obuhirhi. 35 Babîke ebirîbwa muli eyi myâka minja y’obuhirhi yayisha. Faraoni arhegeke balundike engano, n’omu ngasi lugo kwo nakwo, balundike ebirîbwa banabilange bwinja. 36 Ebyo biryo guligi muhako gw’ecihugo oku kulinga eyo myâka nda y’ecizombo yayisha omu cihugo c’e Mîsiri, na ntyo ecihugo cirhacife n’ecizombo.»

Yozefu ahabwa oburhegesi

37 Ako kanwa kàsîmîsa Faraoni bwenêne boshi n’abarhambo bâge. 38 Faraoni abwîra abambali, erhi: «Ka rhwankacibona owundi muntu olimwo omûka gwa Nyamuzinda aka oyu?» 39 Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Nk’oku Nyamuzinda anakumanyisize ebi byoshi, nta wundi muntu ogwerhe oburhimanya n’amakengu oli okâwe. 40 Wekola warhegeka akarhwabwâmi n’olubaga lwâni lwoshi lwayumva irhegeko lyâwe, entebe y’obwâmi yone nkulushire.» 41 Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Obwinage obwo oku namakuyimika murhambo omu cihugo ca Mîsiri coshi.» 42 Faraoni anacihogola olugondo lwali e kuboko kwâge oluhira ekuboko kwa Yozefu. Amuyambisa emishangi y’ecitâni, anamuyambisa omugufu gw’amasholo omu igosi. 43 Anacimushonesa oku ngâlè yâge yali ya kabirhi omu ngâlè zâge banaja bayâma embere zâge, mpu: «Mucîlange». Ntyo kwo Yozefu ayimisirwe omu cihugo c’e Mîsiri coshi. 44 Obwo Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Niono nie Faraoni, orhali we nta wundi waderhaga mpu afunyûla okuboko erhi okugulu omu cihugo coshi c’e Mîsiri.» 45 Faraoni ayîrika Yozefu izîno lya Safunati-Panea, amuhà n’omukazi izîno lyâge ye Asinati mwali wa Potifari, mudâhwa wa Oni. Yozefu akanya aja arhangula ecihugo c’e Mîsiri. 46 Yozefu ali agwerhe myâka makumi asharhu ago mango ajâga embere za Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri. Anacirhenga omu masu ga Faraoni aja agera omu cihugo c’e Mîsiri coshi. 47 Ecihugo càyêra bwinja bwenêne erya myâka nda y’obuhirhi. 48 Yozefu akaz’ilunda ebiryo muli eyo myâka nda y’obuhirhi omu cihugo c’e Mîsiri. Aja alunda omu ngasi lugo lwanakâbîka ebiryo by’omu mashwa galuli eburhambi. 49 Yozefu alunda engano, yaluga nka mushenyi gw’omu nyaja, ciru baleka okuganja erhi yamarhaluka ngasi lugero. 50 Embere omwâka murhanzi gw’ecizombo guyîshe erhi Yozefu akola agwerhe bagala babirhi baburhagwa na Asinati mwali wa Potifari, mudâhwa wa Oni. 51 Enfula Yozefu ayiyirika izîno lya Menashè, bulya, gwarhi yêne: «Nyamuzinda ampîre okuyibagira amalibûko gani goshi n’omulala gwa larha gwoshi.» 52 Owa kabirhi amuyirika izîno lya Efrayimu, erhi: «Bulya Nyamuzinda ampêrîre iburha omu cihugo nâli narhindìbukira.» 53 Erhi erya myâka nda y’obuhirhi bwali e Mîsiri egera, 54 nayo erya myâka nda y’ecizombo yarhangira okuyisha nk’oku Yozefu anababwîraga. Ecizombo càzûka omu bihugo byoshi, ci kwône omu cihugo ca Mîsiri mwoshi, ebiryo mwo byàli. 55 Càzinda ecihugo c’e Mîsiri naco càrhangira okuyumva ishali n’olubaga lwalakira emunda Faraoni ali mpu aluhe eci lwalya. Obwo Faraoni anacibabwîra, erhi: «Muje emunda Yozefu ali, mujire nk’oku akanababwîra.» 56 Ishali lyâli lidârhabîre omu igulu lyoshi. Yozefu ahamûla enguli zalimwo engano zoshi aguliza Abanyamisiri engano; ci ishali nalyo lyanahangaza omu cihugo c’e Mîsiri. 57 Abantu bàkaz’irhenga omu bindi bihugo byoshi by’igulu bakâyisha e Mîsiri bal’igulira Yozefu engano bulya ishali lyali likalihire bwenêne omu igulu lyoshi.

42

Bene wabo Yozefu bamubugana e Mîsiri obwa burhanzi

1 Yakobo erhi àbona oku e Mîsiri eri engano y’okugula, abwîra abanabâge, erhi: «Cirhumire muli aho mwakàlolanakwo kwônene?» 2 Nayumvîrhe bambwîra oku e Mîsiri eri engano y’okukaguza. Bungulukiragi yo ninyu mujigula kuli eyo ngano y’eyo munda lyo rhulama rhulek’ifà. 3 Bakulu ba Yozefu ikumi banacibunguluka bakola baj’igula engano e Mîsiri. 4 Ci kwônene Binyamini, mulumuna wa Yozefu, Yakobo arhamurhumaga haguma n’abandi bulya akazâg’iderha, erhi: «Kurhakwânîni ajekwo obuhanya». 5 Bene Israheli banaciyisha omu kalundo k’abandi bakola bajag’igula nabo engano bulya ecizombo câli cidarhi bwenêne omu cihugo c’e Kanani. 6 Yozefu erhi agwerhe buhashe bunji omu cihugo, ye wakazâg’iguliza olubaga lwoshi engano. Bene wabo Yozefu bayisha, bafukamiriza embere zâge, obusù bwahwera oku idaho. 7 Yozefu erhi abona bakulu bâge, ayirukira abarhimanya, ci acijira nka muntu orhayimbanwa nabo, abadôsa n’obukali. Abadôsa, erhi: «Ngani mwarhenga?» Nabo banacishuza mpu: «Rhwarhenga omu cihugo c’e Kanani rhul’igula ebiryo». 8 Ntyo, Yozefu amanyirira bakulu bâge ci bôhe barhamumanyiriraga. 9 Yozefu akengêra birya bilôrho alôrhagaⁱ kuli bo anacibabwîra, erhi: «Mw’oyu muli ndolêrezi, muyishir’ihengûza ngahi ecihugo cirhu cankarhungânirwa.» 10 Banacilahira, mpu: «Nanga, nnahamwirhu. Bambali bâwe bayishaga mpu bagule ebiryo. 11 Rhweshi rhuli bagala ba mushamuka muguma, rhurhabesha, bambali bâwe zirhali ndolêrezi.» 12 Naye abashuza, erhi: «Nanga mul’ilola ngahi mwankarhungânira ecihugo.» 13 Bamushuza, mpu: «Bambali bâwe bali ikumi na babirhi, boshi balondana, boshi baburhwa n’îshe muguma, ayûbaka omu cihugo c’e Kanani: Omuziba gwirhu gwo gwasigire bo na larha, hali na muguma orhacihabà.» 14 Yozefu ashubiza ababwîra, erhi: «Nk’oku nanamubwîraga, muli ndolêrezi.» 15 Alagi eci mwanyerekamwo oku murhali zo: Ye ndahire Faraoni^j, mukarhenga hano n’oyo mulumuna winyu arhaciyisha! 16 Murhume muguma muli mwe agend’ilonza oyo mulumuna winyu; n’abandi basigala bashwekwa. Rhwayeshûla ebinwa binyu n’okwo kwammanyisa erhi okwo mudesire kwo kunali. N’akaba arhali ntyo, ye ndahire Faraoni, ntabe munali ndolêrezi»! 17 Abahugira boshi omu mpamikwa nsiku isharhu. 18 Erhi kugera nsiku isharhu, Yozefu ababwîra, erhi: «Alagi oku mwajira lyo mulama, bulya niono ndi muntu orhînya Nyamuzinda: 19 Akaba murhabêsha, mwene winyu muguma asigale hano omu mpamikwa; n’abandi bagende, bahêkere emilala yinyu engano elagirîrekwo. 20 Mugend’indêrhera oyo mulumuna winyu: na ntyo nanamanya erhi ebinwa binyu birahli bya bunywesi, na ntyo murhacife.» Bajira kulya. 21 Bàbwirana bone na bone, mpu: «Amabi rhwajiriraga mulumuna wirhu go garhudwîrhîre obu buhane, akazâg’ilaka erhi arhuhûna obwonjo, rhurhanamuyumvagya. Co cirhumire buno buhanya burhujakwo.» 22 Rubeni ababwîra, erhi: «Yagi, ka ntamubwîraga nti murhahîraga mukajirira omwana okubi? Murhananyumvagya, rhwono rhwadôsibwa omuko gwâge.» 23 Barhamanyaga oku Yozefu adwîrhe abayumva, bulya aha karhî kage nabo hâli omubwîriza. 24 Acîyegûla kulibo, aj’ilaka. Oku bundi ashubira emunda bali, abaderheza; abarhôlamwo Simoni, amushwekesa erhi banabona.

Bene Yakobo bàshubira e Kanani

25 Yozefu arhegeka mpu babumbe enshoho zâbo ngano, mpu banahire enfaranga za ngasi muguma,omu nshoho yâge, banabashanire olwiko lw’enjira. Babajirira ntyo. 26 Baheba erya ngano oku ndogomi zâbo bagenda. 27 Ci , erhi bahika aha bahandaga bwamayiraho, muguma muli bo ashanûla enshoho yâge mpu ahe endogomi yâge ebi yâlya, abona enfaranga zâge ziri omu munwa gw’enshoho yâge y’engano. 28 Anacibwîra bene wabo, erhi: «Bàngalulîre enfaranga, z’ezi omu nshoho y’engano!» Boshi barhemuka omurhima. Balolanakwo banageramwo omusisi, mpu: «Kwo kurhi oku Nyamuzinda arhujizire?» 29 Erhi bahika aha mw’îshe Yakobo omu cihugo c’e Kanani, bamuganîrira oku byabire kwoshi; baderha mpu: 30 «Omulume oli murbegesi w’ecihugo arhushambâzize n’obukali anarhulola nka ndolêrezi omu cihugo câbo». 31 Nirhu rhwamushuza, nti: «Rhurhabêsha, arhali kwo rhuyishire nka ndolêrezi. 32 Rhuli ikumi na babirhi rhulondana, larha ali muguma, muguma muli rhwe arhacihabà, n’omurho yesigire bo na larha, omu cihugo ca e Kanani.» 33 Oyo mulume orhegesire ecihugo arhubwizire, erhi: «Eci namanyirakwo oku murhabêsha, ceci: Muleke mwene winyu muguma eno mwâni, murhôle engano emilala yinyu elagirirekwo munagende. 34 Muj’indêrhera oyo mulumuna winyu murho, n’aho nanamanya oku murhabêsha. Obwo nanamugalulira mwene winyu na ntyo mwanahash’ikashundira mw’ecino cihugo.» 35 Erhi bashanûla enshoho zâbo, ala oku omu nshoho ya ngasi muguma mwali ehifuku byâge hy’enfaranga. 36 Ishe Yakobo abashuza, erhi: «Mwamanyusagya abana mushâna! Yozefu arhacihaba, Simoni arhàcihali, na Binyamini oyula mukolaga mpu murhôle! N’okwo kwoshi nie kurhindibuzîze.» 37 Rubeni anacibwîra îshe, erhi: «Onayirhe bagala bâni bombi akaba ntakugaluliriye. Omuhire omu maboko gani, nakugalulira ye.» 38 Yakobo ashuza, erhi: «Nanga, omwana wâni arhayandagale haguma ninyu, mukulu wâge afire, akola asigire yêne. Erhi ankajira oku abâ omwo njira yinyu, mwanarhuma emvi zani zayandagalira ekuzimu n’omungo.»

43

Bene Yakobo bàagenda na Benyamini e Mîsiri

1 Ishali lyaciri likali bwenêne omu cihugo, 2 n’erhi bayusa bâlya erya ngano barhenzagya e Mîsiri, îshe ababwîra, erhi: «Shubiragi yo mugend’irhugulira biryo bisungunu.» 3 Yuda amushuza, erhi: «Olya mulume ayosire arhuhanirîze, erhi: «Murhahike omu masu gani, akabà mulumuna winyu arhali na ninyu.» 4 Kuziga erhi wankayemera mpu rhugende rhweshi na mulumuna wirhu lyone rhwankayandagala rhuj’ikugulira ebiryo. 5 Ci akaba orhayemiri mpu ajeyo, nirhu rhurhankayija; bulya oyo mulume arhurhonzire, erhi: «Murhahike omu masu gani akaba mulumuna winyu arhayishiri haguma ninyu.» 6 Israheli aderha, erhi: «Kurhi oku mwandibuzize nieki, carhumaga mubwîra oyo mulume oku mucigwerhe mulumuna winyu?». 7 Banacishuza, mpu: «Oyo muntu akazâg’irhudôsa binji binji kuli rhwe n’oku mulala gwirhu, nk’omu kurhudôsa, erhi: «Ka ho sho acibà? Erhi ka mucigwerhe mulumuna winyu?» Rhwanakazimushuza kuli ago madôso goshi. Ka rhwankamanyire oku kwo arhubwîra, erhi: «Mulêrhe mulumuna winyu?». 8 Oku bundi Yuda abwîra îshe Israheli, erhi: «Leka omwana ayîshe rhugende rhweshi. Leka rhugende, rhurhôle enjira yirhu lyo rhucira rhulek’ifà, rhwe na nâwe n’engabo zirhu. 9 Niono ncîbarhuzize ye, akajira oku abà nie wadôsa. Akaba ntakugaluliri ye, akaba ntamushubizizi omu malanga gâwe, onanjire mwisi embere zâwe ensiku zoshi. 10 Bulya nka rhurhalegereraga ntya rhinga rhwamagaluka kabirhi!» 11 Oku bundi îshe Israheli ababwîra, erhi: «Akaba ntyo, alagi oku mwajira: Mushane ecishêgo ca ngasi binja binabà muno cihugo, muhêkere oyôla mulume lube lwo luhembo mumudwîrhîre. Mugavu musungunu, bûci busungunu, nshangi nsungunu, nshisho nsungunu n’obukù. 12 Mushub’irhôla ezindi nfaranga, muhêke n’enfaranga mwashangaga bahizire omu kanwa k’enshoho zinyu z’engano: nkaba kwâli kuyibagira. 13 Rhôlagi mulumuna winyu mugende, mushubire emunda oyo mulume ali. 14 Nnâmahanga amujire murhone emw’oyo mulume, anamuleke mugalukane owinyu haguma na Benyamini. Niono, akaba kuherwa naherwa n’abana, mulekage nnamperwe!»

Okubuganana aha mwa Yozefu

15 Abalume banacirhôla lulya luhembo, n’ensaranga marhu abirhi abirhi haguma na Benyamini, balikûla, bayandagalira e Mîsiri, baja embere za Yozefu. 16 Erhi Yozefu ababona bali boshi na Binyamini, abwîra ecibwindi câge, erhi: «Ohêke abo bantu omu nyumpa, obâge cintu ciguma onacirheganye bulya aba bantu balya haguma nani hano mûshi aha izûba-karhî.» 17 Nyamulume ajira nk’oku Yozefu anamurhegekaga, anacihêka balya bantu omu nyumpa ya Yozefu. 18 Bayumva obwôba bw’okubona babahêka emwa Yozefu, baderha, mpu: «Zirya nfaranga zâli zigalusire olundi lusiku omu nshoho zirhu zo zamarhuma barhuhêka eyi. Balonza okuyîsh’irhugorha, barhugwarhe, banarhuhêke buja rhwe na endogomi zirhu.» 19 Bayegêra cirya cibwindi ca Yozefu, bamubwirira aha luso lw’enyumpa, mpu: 20 «Orhubabalire waliha, rhukola rhurhanzir’ija eno bundi, erhi rhul’igula ebiryo, 21 omu njira y’okushubira emwirhu erhi rhuhika aha rhwâli rhwalâla, rhwashanûla enshoho zirhu rhwabugana enfaranga za ngasi muguma ziri aha munwa gw’enshoho yâge, zâli zirya nfaranga zirhu zonene omubale n’obuzirbu bwazo, zo zino rhukola rhugalukine. 22 Rhudwîrhe n’ezindi nfaranga z’okugula ebiryo. Rhurhamanyiri ndi wajâga ayômeka enfaranga zirhu omu mizigo yirhu.» 23 Abashuza erhi: «Murhûle murhayobohaga! Nyamuzinda winyu, Nyamuzinda wa sho ye wamuhiriraga obuhirhi omu nshoho z’engano. Ensaranga zinyu bazimpîre». Anaciyisha abadwîrhîre Simoni. 24 Olya murhumisi erhi aba amabahisa omu nyumpa ya Yozefu, abahêreza amîshi, nabo banacîkalaba amagulu; n’endogomi zâbo azihêreza obwasi. 25 Barheganya entûlo yâbo y’omunkwa erhi banadwîrhe balinga oku Yozefu ayisha muli ogwo mûshi. Bâli bamamanyisibwa oku ho bayikulira aho. 26 Erhi Yozefu ahika aha mwâge, bamuhêkera entûlo bâli badwîrhe. Bafukamiriza bahwera oku idaho embere zâge. 27 Abalamusa bwinja, anabadosa, erhi: «Olya sho w’omushosi mwambwîraga ka naye azibuhire? Ka ho acibà?» 28 Bamushuza mpu: «Mwambali wâwe Larha azibuhire; ho acibà». Bayunama bafukamiriza. 29 Yozefu ayinamula amasu, abona Binyamini, ye mulumuna oburhwa na nnina; aderha, erhi: «Ka ye mulumuna winyu mwambwîraga oyu?» Ashubiza ederha erhi: «Nyamuzinda akugishe mwana wâni!». 30 Oku bundi Yozefu ahuluka duba-duba omu kubona omulumuna, ecifufu camugwârha, ayumva emirenge yamuyisha omu masu: aja omu mwâge, aj’ilakiramwo. 31 Erhi aba amageza amîshi ebusu, ahuluka, acihangâna, ayôrha nka ntako abîre, arhegeka, erhi: «Lerhagi ebiryo.» 32 Bamuhirira ebiryo hago hago, na bene wabo nabo babahirira ebiryo hago hago n’Abanyamisiri balîra haguma naye, nabo babahirira hago hago; bulya Abanyamisiri barhankalira haguma n’Abayahudi: kwanabà kuhemuka emw’Abanyamisiri. 33 Batamala embere zâge, kurhondêrera oku nfulà nk’oku ecikono câge c’obunya-nfula cinahûnyire; n’omurho kulusha abandi kulya amaburhwa gâbo ganali; boshi bakâlolanakwo banazânwa. 34 Aderha obwo mpu babahêkerekwo birya biryo byali omu cisha câge, mpu banababegere olukengwa, Benyamini yehe mpu bamubegere karhanu kalushire aka ababo. Banywêra haguma banasîma bwenêne.

44

Akabêhe ka Yozefu omu nshoho ya Benyamini

1 Yozefu ahà ecibwindi câge eri irhegeko, erhi: «Enshoho z’aba bantu ogend’izibumba biryo nk’oku bankanahash’ibarhula, ogal’ihira enfaranga za ngasi muguma omu kanwa k’enshoho yâge. 2 Oyîsh’ihira kalya kabêhe kâni k’amarhale omu munwa gw’enshoho y’omurho obalimwo, ohiremwo enfaranga z’engano yâge.» Omurhindisi anacijira nk’oku Yozefu anamubwirga. 3 Sêzi erhi bucânûla balika balya bantu haguma n’endogomi zâbo. 4 Bâli bamarhenga omu lugo ci kwônene barhali bacihika kulî; Yozefu àrhuma omurhindisi wâge, erhi: «Yimuka oshimbûlire balya bantu, na hano obahikakwo, obabwire, erhi: «Kurhi mwagalulaga amabî oku minja mwajirîrwe? 5 K’arhali ko kabêhe nnawirhu anyweramwo, ko analagulirakwo? Kubi okwo mwajizire.» 6 Abahikakwo, ababwîra birya binwa. 7 Bamushuza, mpu: «Cirhumire nnahamwirhu ederha ntyo? Ntanzi là erhi bambali bâwe bankajira ecijiro ca bene eco! 8 Sinza enfaranga rhwashimanaga omu minwa y’enshoho zirhu, rhwakugalulîrezo kurhenga emwirhu Kanani, kurhi rhwankazimbirage omu nyumpa ya nnahamwinyu abe nfaranga erhi gabe masholo? 9 Ekarhî ka bambali bâwe, oyu wankanasiimana kwo ako kabêhe anafe, na nirhu rhwenene rhunabe bajâ ba nnawinyu.» 10 Anacibashuza, erhi: «Neci, binabâge nk’okwo mudesire! Oyu bankanashimana adwîrhe ako kabêhe, anabe mujâ wâni; ci abandi bôhe banacigendera.» 11 Ngasi muguma ahonyeza enshoho yâge y’engano oku idaho, ngasi muguma anacishanûla enshoho yâge. 12 Afûkula kugwarhira oku nfula kuhika oku muziba gwâbo, n’akabêhe kayishibonekana omu nshoho ya Benyamini. 13 Banacisharhula enyambalo yâbo ngasi muguma ashub’ibarhuza endogomi yâge, bashubira omu lugo. 14 Yuda na bene wabo baja aha mwa Yozefu, babandana acihali, bafukamiriza embere zâge bahwera oku idaho. 15 Yozefu ababwîra, erhi: «Byo bici ebi mwankolîre? Ka murhamanyiri oku omuntu oli akâni ayishi oku balêba?» 16 Yuda ashuza, erhi: «Bici rhwacibwîra nnawirhu? Kurhi rhwaciderhaga? Kurhi rhwankaciyêra? Nyamuzinda ayêrekîne obubî bwa bambali bâwe. Lola, rhukola bajâ ba nnawirhu rhweshi oku rhunali n’oyu bashangaga akabêhe omu nfune.» 17 Abashuza, erhi: «Ntanzi erhi nankajira ntyo! Olya muntu banashimanagakwo akabêhe, ye wanabâ mujâ wâni, mwehe mushubire n’omurhûla emunda sho ali.»

Amasambo ga Yuda

18 Oku bundi Yuda amuyegêra, erhi: «Yagirwa mâshi, oleke omurhumisi wâwe aderhere akanwa omu marhiwiri ga nnawirhu, orhanabêraga omurbumisi wâwe burhe bulya kwo onali nka Faraoni. 19 Nnawirhu adôsize bambali bâge bulya, erhi: «Ka mucijira sho. Ka mucigwerhe ommulonzire?» 20 Nirhu rhwashuza nnawirhu, nti: «Rhucigwerhe larha w’omushosi n’omuziba gwirhu gwaburhiragwa e bushosi; oyu gwalondaga afire, ye baburhagwa na nnina muguma, n’îshe arhahimwa kumurhonya. 21 Wabwîra bambali bâwe obwo, erhi: «Mumundêrhere, amasu gani gamulole kwo». 22 Rhwashuza nnawirhu, nti: «Omwana ntako arhenge kuli îshe, erhi ankamurhenga kwo, îshe anafà.» 23 Wanacibwîra bambali bâwe, erhi: «Akaba mulumuna winyu arhabungulusiri haguma ninyu, murhayimange omu masu gani. 24 Erhi rhuyinamukira emwa mwambali wâwe yeligi larha, rhwamuganirira ebinwa bya nnawirhu. 25 Kandi erhi larha arhubwîra, erhi: «Kanyi mushub’igend’igula biryo bisungunu;» 26 rhwashuza, nti: «Rhurhankahash’iyandagala. Ci kwône akaba rhwagenda rhweshi na mulumuna wirhu, lyoki rhwankabunguluka, bulya ntako rhubone obusù bw’olya mulume rhurhanali rhweshi na mulumuna wirhu.» 27 Mwambali wâwe, yerigi larha arhushuza, erhi: «Mumanyire oku mukanie amburhire bana babirhi bone: 28 Muguma acîgendîre, naderha nti kulîbwa alîbirwe n’eciryanyi; kuhika buno ntasag’îmushisha omu isu. 29 Erhi mwankashub’intôla oyu wundi, naye erhi ankajira oku abà,mwanarhuma ezi mvi zani zaja ekuzimu n’omungo munji.» 30 Bunola nkashubiraga emwa mwambali wâwe, yerigi larha, ntanadwirhi omwana, oyu omurhima gwâge gwacîshwekîrekwo, 31 hano abona omwana arhali haguma nirhu, kufà anafà, n’ago mango erhi bambali bâwe bamarhuma emvi za mwambali wâwe, yerigi larha, zaja ekuzimu n’oburhe bunji. 32 Na kandi, mwambali wâwe acîbarhuzize olw’oyu mwana, omu masu ga larha, amango naderhaga nti akaba ntamugalwiri emunda oli onanjire mwisi ensiku zoshi.» 33 Olekage yagirwa mwambali wâwe ayorhe mujâ wa nnawirhu, oyu mwana omuleke arhereme haguma na bakulu bâge. 35 Kurhi nankasôkera emunda larha ali wâni n’omwana arhayishiri haguma nani? Nanga ntalonza mbone obuhanya bwarhogera larha!»

45

Yozefu acimanyisa kuli bene wabo

1 Lero Yozefu ayabirwa n’okurhenza emirenge embere z’aba bâli halya boshi; anaciyâma, erhi: «Muhuluse abandiho boshi.» Na ntyo ntâye wacimuliho erhi Yozefu acimanyisa emunda bakulu bâge bali. 2 Ayâma n’izu linene erhi alaka, Abanyamisiri balinda bayumva, n’iburha lya Faraoni lyakuyumva. 3 Yozefu abwîra bakulu bâge, erhi: «Nie Yozefu! Ka ho larha acibà?» Bene wabo bayabirwa n’okumushuza bulya bamarhemuka embere zâge. 4 Obwo, Yozefu abwîra bene wabo, erhi: «Nyegêri.» Bamuyegêra. Ababwîra, erhi: «Nie Yozefu olya mulumuna winyu mwaguzagya mpu bamuhêke e Mîsiri. 5 Ci kwônene mumanyâge murbacibâga burhe murhanacikalihiranaga mpu okwenge mwangulizagya ab’eno munda. Kulonza okufumya obuzîne bwinyu kwarhumaga Nyamuzinda antuma mpu mmushokolere. 6 Bulya, sinzi oku ekola myâka ibirhi eno kurhenga ishali lijîre omu cihugo, hacisigire na yindi irhanu abantu barhahinga barhanasârûla . 7 Nyamuzinda antumire mmunshokolere lyo obûko bwinyu bulemera muno cihugo n’okuyishiciza akalamo kinyu kulya kwankanaderhwa. 8 Ntyo arhacirigi mwe mwantumaga eno munda ci Nyamuzinda; anyimisire mpu mbe îshe wa Faraoni, mwimangizi w’enyumpa yâge yoshi na murhambo w’ecihugo c’e Mîsiri coshi. 9 Mukanyagye musôkere emunda larha ali, mumubwire, mpu: «Mugala wâwe Yosefu adesire, erhi: «Nyamuzinda anyimisire murhambo w’e Mîsiri yoshi; obungulukire eno munda ndi buzira kulegerera. 10 Wayûbaka omu cihugo ca Gosheni, wabêra aha burhambi bwâni mwe na bagala bâwe, na binjikulu bâwe, ebibuzi byâwe n’enkafu zawe na ngasi ebi ogwerhe byoshi. 11 Eyo munda nakaz’ikushundira, bulya hacisigîre yindi myâka irhanu ya cizombo, na ntyo orhacilake buligo, oli we, oli enyumpa yâwe, na ngasi hyâwe hyoshi.» 12 Mucîbwinîre n’amasu ginyu, mulumuna wâni Benyamini naye abwîne oku kanwa kani kadwîrhe kamuderheza. 13 Muganîrire larha irenge ngwerhe omu Mîsiri lyoshi, n’ebi mwabwîne byoshi munatwe duba, muyandagalane larha eno munda.» 14 Oku bundi acikweba omu igosi lya mulumuna wâge Benyamini, alaka, naye Benyamini alakira oku igosi lyâge. 15 Anunugurha bene wabo boshi, alaka anadwîrhe abahôbera; bene wabo barhondêra bamushambâza.

Faraoni ahamagala omulala gwa Yakobo

16 Omwanzi gwahika omu bwâmi bwa Faraoni, mpu bene wabo Yozefu bayishire: Faraoni n’abarhambo bâge basîma bwenêne. 17 Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Obwire bene winyu, erhi: Oku mwajira kw’oku: Mushanire ebihêsi binyu, mukanye muje e Kanani. 18 Murhôle sho n’emilala yinyu, muyîshe eno munda ndi. Nammuyûbasa ahinja ha cino cihugo ca Mîsiri munalye oku mashushi g’ecihugo. 19 Woyo obahe eri irhegeko, erhi kwo mwajira ntya: Muyanke engâlè muno cihugo c’e Mîsiri, mulerhemwo abana binyu na bakinywe, murhôle na sho, muyîshe^k. 20 Murhabâga burhe bw’ebi mwasiga, bulya ngasi hinja hinali omu cihugo c’e Mîsiri, byaba hinyu.»

Bene Yakobo baj’ilerha îshe e Kanani

21 Bene Israheli banajira kulya; Yozefu abahà engâlè nk’oku Faraoni anarhegekaga, abaha n’olwiko lw’enjira. 22 Aja abaha ngasi muguma omushangi gw’olusiku lukulu, Benyamini yehe amuha magana asharhu ga sikeli^l za nfaranga, bamuha na mishangi irhanu ya lusiku lukulu. 23 Kwo n’okwo, arhumira ise ndogomi ikumi, bazihêsa oku ngasi hinja hinabà e Mîsiri, na ndogomi nkazi ikumi zihesîbwe engano, omugati n’olwîko omushosi acîyikira omu njira. 24 Oku bundi asêzera bene wabo, nabo balikûla, erhi amanarhang’ibabwîra, erhi: «Murhalongôleraga omu njira.» 25 Banacirhenga e Mîsiri obwo, bayinamukira omu cihugo c’e Kanani emw’îshe Yakobo. 26 Bamubwîra, mpu: «Yozefu ho aciba, ciru ye warhambula ecihugo c’e Mîsiri coshi.» Omurhima gwâge gwayôrha guhangalîre, bulya arhabayemeraga. 27 Ci kwoki erhi bayus’imubwîra ebinwa Yozefu aderhaga byoshi, n’erhi abona zirya ngâlè Yozefu arhumaga mpu zij’imulêrha, omurhima gw’îshe wabo Yakobo gwarhwangûkwa. 28 Israheli aderha, erhi: «Nta kundi! Kwisi mugala wâni Yozefu ho acibà! Naj’imulolakwo embere nfè».

46

Yakobo n’omulala gwâge gwoshi bàja e Mîsiri

1 Israheli agendana ngasi ebi anali agwerhe byoshi. Erhi ahika e Bersheba arherekêra Nyamuzinda w’îshe Izaki. 2 Nyamuzinda abwîra Israheli omu bilôrho by’obudufu, erhi: «Yakobo! Yakobo!» Naye, erhi: «Ho ndi hano.» 3 Nyamuzinda ashubiriza, erhi: «Nie Nyamuzinda, nie Nyamuzinda wa sho. Orhayobohaga okuyandagalira e Mîsiri, bulya nakujira ishanja linene eyo munda. 4 Niehe nayandagalira e Mîsiri haguma nâwe. Na kandi, nie nanakurhenzayo nkuyinamukane, na Yozefu ye wakubisha.» 5 Yakobo arhenga e Bersheba obwo, bene Israheli bashonêsa îshe Yakobo, bakâbo n’abana babo muli zirya ngâlè Faraoni ali arhumire mpu zibarhôle. 6 Bahêka n’amasò gâbo na ngasi byâbo bàli bakola bagwerhe omu cihugo c’e Kanani, bayisha e Mîsiri. Yakobo haguma n’omulala gwâge gwoshi, 7 abagala na bagala b’abagala, abâli na bâli b’abagala, iburha lyâge lyoshi aligendana e Mîsiri.

Omulala gwa Yakobo gwajàga e Mîsiri

8 Alaga amazîno g’abo bene Israheli bajàga e Mîsiri: Yakobo boshi n’abagala: Enfula ya Yakobo, Rubeni. 9 Bagala ba Rubeni: Henoki, Palu, Hezroni na Karmi. 10 Bene Simoni: Yemweli, Yamini, Ohadi, Yakini na Sohari, na Saulu waburhagwa n’omukazi mukanani. 11 Bene Levi: Gershoni, Kehati na Merari. 12 Bene Yuda: Eri, Onani, Sela, Feresi na Zera; ci kwônene Heri na Onani bali erhi bàfirire e Kanani. Bene Peresi: bàli Hesroni na Hamuli. 13 Bene Isakari: Tola, Puwa, Yashubu na Shimuroni. 14 Bene Zabuloni: Sêredi, Eloni na Yahaleli. 15 Bo bene Yakobo abo, bo Lea amuburhiraga aha Padani Aramu kuhirakwo n’omwali Dina. Boshi haguma, bagala n’abâli, bâli bantu makumi asharhu na basharhu. 16 Bene Gadi: Sefoni, Hagi, Shuni, Esiboni, Eri, Arodi na Areli. 17 Bene Aseri: Yimuna, Yishwa, Yishwi, Beria na mwali wabo Serah. Bene Beria bali: Heberi na Malkieli. 18 Bo bene Zilfa abo; olya Labani ahàga omwali Leya ; aburhira Yakobo abo bana: bantu ikumi na ndarhu lyoshi. 19 Bene Rasheli muka Yakobo: Yozefu na Benyamini. 20 E Mîsiri, Yozefu aburhirayo Menashè na Efrayimu kuli Asinati, mwali wa Potifari, mudâhwa wa Oni. 21 Bene Benyamini: Bela, Bekeri, Asibeli, Gera, Naamani, Ekî, Roshi, Mupimi, Hupimu na Aredi. 22 Bo bana Rasheli aburhîre Yakobo abo; boshi haguma bali bantu ikumi na bani. 23 Bene Dani: Hushimi. 24 Bene Nefutali: Yasieli, Guni, Yeseri, na Shilemi. 25 Bo bene Bilaha abo, olya Labani ahàga omwali Rasheli; bo bana aburhîre Yakobo, boshi haguma bali bantu nda. 26 Abantu bàjire e Mîsiri haguma na Yakobo, balya barhenga omu nda yâge yêne, buzira kuganja baka abagala, boshi haguma bah bantu makumi gali ndarhu na ndarhu. 27 Abana ba Yozefu baburhiragwa e Mîsiri bàli babirhi. Abantu b’omulala gwa Yakobo bayishire e Mîsiri boshi haguma bah bantu makumi gali nda.

Yozefu ayankirira omulala gwâge

28 Israheli arhuma Yuda mpu abe ashokola aje emwa Yozefu, amubwire amushange e Gosheni. Bahika omu cihugo c’e Gosheni. 29 Yozefu ashwekera ebibêsi oku ngâlè yâge, ayishoneramwo, mpu aje e Gosheni aj’iyankirira îshe Israheli. Erhi anaja omu masu gâge ntya, acikweba omu igosi lyâge, alaka kasanzi karhali kanyi erhi anamuhôbîre. 30 Israheli abwîra Yozefu, erhi: «Lero nankajâga nafà obu namabona obusù bwâwe, namanashanga ocibamwo omûka.» 31 Yozefu anacibwîra bakulu bâge n’omulala gw’îshe, erhi: «Nkola nasôka mmanyise Faraoni oku nnamubwire, nti: «Balya bakulu bâni n’omulala gwa larha bàbâga omu cihugo c’e Kanani bamantindakwo.» 32 Abo bantu babà bakafè, barhahimwa kushîbirira ebintu byâbo. Bayishire badwîrhe enkafu n’ebibuzi byâbo; na ngasi hyâbo hyoshi.» 33 Na ninyu, hano Faraoni amuhamagala n’okumudôsa, erhi: «Mukolo muci mukola? 34 Mwanamushuza mpu: «Waliha, bambali bâwe barharhenga oku bintu byâbo, kurhenga eburho bwâbo kuhika buno, rhwono kwo rhuyôrhera ntyo kurhengera kuli balarha.» Ntyo, mwanahash’iyûbaka omu cihugo ca Gosheni, bulya Abanyamisiri barhabona oku bangere.

47

Yozefu agend’ilamukiza bene wabo emwa Faraoni

1 Yozefu akanyagya obwo aj’ilamukiza bene wabo emwa Faraoni, erhi: «Larha na bene wirhu bamayisha, barhenga omu cihugo c’e Kanani, badwîrhe enkafu n’ebibuzi byâbo, na ngasi byâbo bajira, bâbo bahanzire omucihugo ca Gosheni.» 2 Ali amarhôla bantu barhanu ba muli bene wabo, agend’ibalangûla Faraoni; 3 Faraoni abadôsa, erhi: «Mukolo muci mukola?» Bashuza Faraoni, mpu: «Yagirwa, rhwono bambali bâwe, rhuyôrha rhubà bakafè, rhwono, n’ababusi birhu ko bâli.» 4 Babwîra Faraoni obwo, mpu: «Rhuyishir’ibêra mwo cino cihugo bulya e Kanani rhwâli, ebibuzi bya bambali bâwe birbacigwerhe lwabûko: ecizombo cikalihireyo bwenêne.» 5 Faraoni abwîra Yozefu, erhi: «Sho na bene winyu bayishirage emunda oli. 6 Ecihugo ca Mîsiri eci embere zâwe: oyubase sho na bene winyu halya onabwîne hali hinja omu cihugo. Bayûbake e Gosheni n’okabona balimwo abantu bankahasha, onabajire babe bangere b’amasò gani nago.» 7 Yozefu ageza îshe Yakobo, amulamukiza emwa Faraoni. Yakobo ahâna omusingo emunda Faraoni ali. 8 Faraoni adôsa Yakobo, erhi: «Emyâka y’amaburhwa gâwe yankabâga nk’inga obu?» 9 Yakobo ashuza Faraoni, erhi: «Emyâka nashinzire ndwîrhe nagendagenda, eri igana na makumi asharhu. Eri myofi eri na buhanya. Erhacihika oku ya balarha amango bakazâg’igendagenda.» 10 Yakobo ashub’ilamusa Faraoni, anamusengeruka. 11 Yozefu ayubasa îshe na bene wabo, abayêreka ishwa omu cihugo c’e Mîsiri, lwo lwali luhande lununu omu cihugo coshi, omu ca Ramusesi, kwo Faraoni anali arhegesire. 12 Yozefu akaz’ihà îshe omugayi, akaz’iguhà na bakulu bâge n’ab’omu nyumpa y’îshe, boshi nk’oku banali n’abana babo.

Oburhegesi bwa Yozefu amango g’ecizombo

13 Omugati gwali gubulikîne omu cihugo coshi, erhi kudârhabala kw’ecizombo kurhuma. Ecihugo ca Mîsiri n’eca Kanani, byàshalika byàrhalusa. 14 Yozefu àyomeka ngasi lufaranga lwânali omucihugo ca Mîsiri n’omu ca Kanani, akaz’iguza engano, nabo banayîsh’imugulira. Ezo nsaranga akaziz’ilunda omu bwâmi bwa Faraoni. 15 Erhi enfaranga zihwa omu cihugo ca Mîsiri n’omu ca Kanani, Abanya misiri boshi baja emunda Yozefu ali mpu: «Orhuhè omugati, kurhi rhwankafîraga omu masu gâwe? Enfaranga zarhuhwerîre.» 16 Yozefu ababwîra, erhi: «Mulêrhe amasò ginyu, namuhînganira, mmuhè omugati ninyu mumpè amasò ginyu obwo murhacigwerhi nsaranga.» 17 Bakaz’ilerha amasò gâbo emunda Yozefu ali, naye akaz’ibahà omugati, kukolaga kubahînganira amasò g’ebiterusi, ag’ebibuzi, ag’enkafu n’ag’endogomi. Mw’ogo mwâka abalîsa omugati akaz’iguhîngana amasò gâbo. 18 Omwâka gwacîkonya, ogwakulikiraga, bakanya baja emunda Yozefu ali, mpu: Rhurhankakufulika nnahamwirhu oku enfaranga zarhuhwerire, n’amasò gakola gali ga nnawirhu. Harhacisigiri ecindi rhwankaha nnawirhu aha nyuma z’eno mibiri yirhu n’amashwa girhu. 19 Cankarhuma rhufîra omu masu gâwe rhwono n’amashwa girhu? Orhugule mugati rhwe n’amashwa girhu; rhucîbêre bajà ba Faraoni rhwe n’amashwa girhu. Orbuhè n’emburho rhwarhwera lyo rhulama rhulek’ifà, lyo n’amashwa girhu garhag’ibà bwerûle.» 20 Ntyo kwo Yozefu afulukizagya Faraoni amashwa g’Abanyamisiri goshi, kulya kuba ngasi Munyamisiri âli amamuguliza ishwa lyâge erhi eco cizombo cirhuma, na ntyo ecihugo coshi càshuba ishwa lya Faraoni. 21 Abantu nabo, abahindula bajà kurhenga oku cikwi ca Mîsiri kuhika oku cindi. 22 Mashwa g’abadâhwa gone arhagulaga bulya abadâhwa bakazâg’ihâbwa na Faraoni omwanya gwâbo, banakaz’ilamira oku mwanya Faraoni akazâg’ibahà; co carhumire bôhe barhaguza amashwa gâbo. 23 Yozefu abwîra olubaga, erhi: «Namuguzirage bulya mwoyo n’amashwa ginyu, mukola muli bantu ba Faraoni.» Erhi: «Alagi, emburho eyi mujag’irhwera ago mashwa. 24 Hano muyêza mwanakaz’ihà Faraoni cigabi ciguma ca karhanu na ninyu muyôrhane ebindi bigabi bini, byo byarhengakwo emburho yaja omu ishwa, kurhenge n’ebiryo mwalya na bene winyu n’abana binyu.» 25 Baderha, mpu: «Warhucizize, kufà rhwali rhwafà: owabona rhubona obwonjo omu masu ga nnawirhu, rhwanayemera rhubè baja ba Faraoni.» 26 Okwo, Yozefu akujira irhegeko n’eryo irhegeko liciba omu cihugo ca Mîsiri kuhika ene: ecigabi ca karhanu Faraoni cirhûlwa^m.

Yakobo asiga emilagi

27 Bene Israheli bàbêra e Mîsiri omu ishwa ly’e Gosheni, barhôlamwo agâbo mashwa, baburhana bayololoka bwenêne. 28 Yakobo ashinga myâka ikumi na nda omu cihugo c’e Mîsiri, n’emyâka y’akalamo ka Yakobo, liri igana na makumi ani na nda. 29 Erhi ensiku z’okufà kwa Israheli zibà zikola ziri hofi, ahamagala omugala Yozefu, amubwîra erhi: «Akaba ntonyire emunda oli, nkuhûnyire ohire okuboko kwâwe oku cibunu cani, okândola bwinja onakaz’inyumva: orhambishaga eno Mîsiri. 30 Amango nabà nkola ngwîshîre na balarha, onantenze e Mîsiri oj’imbisha omu nshinda yâboⁿ.» Yozefu anacishuza, erhi: «Najira okwo onahûnyire.» 31 Yakobo ederha erhi: «Ocîgashe là». Acîgasha omu masu gâge. Oku bundi Israheli ayunamira oku mushego gw’encingo yâge.

48

Yakobo ayankirira bene Yozefu bombi omu mulala gwâge anabagisha

1 Enyuma z’aho, bàbwîra Yozefu mpu: «Lola oku sho alwazire!» Yozefu arhôla abagala bombi, Menashè na Efrayimu, bagenda boshi. 2 Banacimanyisa Yakobo, mpu: «Lola, mugala wâwe Yozefu oyo ayishire emunda oli.» Israheli acihangâna, abwarhala oku ncingo. 3 Yakobo abwîra Yozefu, erhi: «Nyamuzinda-Ogala-Byoshi ambonekîre aha Luzu omu cihugo ca Kanani angisha. 4 Anambwîra, erhi: Najira oyololoke, nakuluza, nakujira ohinduke mwandu gwa mashanja, eci cihugo nacihà iburha lyâwe enyuma zawe cibe câbo ensiku zoshi.» 5 Aba bana bâwe baburhiragwa e Mîsiri embere nyîshe aha burhambi bwâwe, bakola bana bâni: Efrayimu na Menashè bakola b’omu bana bâni aka Rubeni na Simoni. 6 Ci abana wàburhaga enyuma z’abo, babà bâwe; bakaz’iderhwa amazîno ga bakulu babo bunya-kashambala. 7 Amango narhengaga e Padani, nalengana, nyoko Rasheli afìra omu cihugo c’e Kanani, erhi rhunaciri omu njira, rhucisigazize lugendo lusungunu rhuhike aha Efrata; ho nanamubishire aho oku njira, yo erigi e Betelehemu eyo. 8 Israheli abona abana ba Yozefu bombi adôsa, erhi: «Bahi aba?» 9 Naye omugala, erhi: «Bo bana Nyamuzinda ampîre eno munda abo.» Ishe ashuza erhi: «Obanderhere mbagishe.» 10 Amasu ga Israheli gâli gakola garhamire n’obushosi, arhacibonaga. Yozefu anacibashegeza hali ye, naye abanûnugurha anabahôbera . 11 Israheli anacibwîra Yozefu, erhi: «Ntàli mmanyire oku nacibona obusù bwâwe, ci lolaga oku Nyamuzinda amanyêreka ciru n’iburha lyâwe.» 12 Yozefu abayegûla abarhenza aha madwi g’îshe, anafukama ayunama, amalanga gahuma oku idaho. 13 Yozefu abagwârha bombi: Efrayimu omu kulyo kwâge, mpu lyo aja ebwa kumosho kwa Israheli na Menashè omu kumosho kwâge, mpu lyo aja ebwa kulyo kwa Israheli, anabashegeza hali ye. 14 Israheli alambûla okuboko kwâge kulyo, akuhira oku irhwe lya Efrayimu ye wali murho n’okuboko kwâge kumosho oku irhwe lya Menashè, omu kurhahêkanya amaboko, ebwa kuba Menashè ye wali nfula. 15 Erhi àkola àgisha Yozefu amubwîra, erhi: «Nyamuzinda, ababusi bâni Abrahamu na Izaki bakazâg’ilambagira embere zâge, ye Nyamuzinda onyabula kurhenga mbà ho kuhika ene, 16 Malahika wandikùzagya muli ngasi mabi, agishe aba bana. Izîno lyani n’izîno lya balarha Abrahamu na Izaki libalamiremwo, baluge banayololoke hano igulu.» 17 Yozefu abona oku îshe ahebire okuboko kwâge kulyo oku irhwe lya Efrayimu, agaya, agwârha okuboko kw’îshe akurhenza kuli Efrayimu akudekereza oku irhwe lya Menashè. 18 Yozefu abwîra îshe, erhi: «Arhali ntyo, larha, bulya oyu ye mukulu, ohebe okuboko kwâwe kulyo oku irhwe lyâge.» 19 Cikwône îshe alahira ederha, erhi: «Mmanyire mwana wâni, mmanyire, naye àbà ishanja, naye aluga, cikwône mulumuna wâge ye wabà n’obuhashe bunene kumulusha, n’iburha lyâge lyabà mwandu gwa mashanja.» 20 Olwo lusiku abagisha ntya: «Mwoyo mwe Bene Israheli bakaz’igisha omu kuderha izìno linyu, mpu: «Nyamuzinda akujire aka Efrayimu na Menashè.» Abà Efrayimu ye aheba embere za Menashè. 21 Oku bundi Israheli abwîra Yozefu, erhi: «Lola oku nkola naiing’icîfîra. Cikwône Nyamuzinda âyôrha ali haguma ninyu, anamushubize omu cihugo ca bashakulûza binyu. 22 Niono, nkuhîre Sikemi mwanya gurhalusire ebya bakulu bâwe, gwo nanyagaga Abaamoriti n’engôrho zâbo haguma n’omuherho gwâni. »

49

Yakobo agisha abagala oku banali ikumi na babirhi

1 Yakobo ahamagala abagala ababwîra, erhi: «Muje haguma mmubwire ebyamuyishira omu nsiku zàyisha. 2 Bene Yakobo, muje haguma, muyumvirhize. 3 Rubeni w’e nfula yani, we misi yani we mburho ntanzi y’obugâbo bwâni, we lunjwire-ifêka, we lunjwire-buhashe; 4 lunjwire-luka w’amîshi, orharhîmukwe, bulya washonîre oku ncingo ya sho, wahemwire encingo yani erhi oyishonera kwo! 5 Simoni na Levi bali baguma balondana, emishîgi yâbo bayihisize oku bushwinjiro. 6 Omurhima gwâni gurhahîraga gukaja omu ihano lyâbo, bulya bàyisire abantu omu burho bwâbo n’omu bukunizi bwâbo, barhungula empanzi. 7 Bukahera obukunizi bwâbo, bulya bwarhalusire olugero, bukahera obudârhi bwâbo, bulya bwabîre bwa bumînya. Nabagabanya muli Yakobo, nabashandabanya muli Israheli. 8 Nawe Yuda, bene winyu banakukuze; okuboko kwâwe kugwarhîre abanzi bâwe aha igosi, bagala ba sho banayuname embere zâwe. 9 Yuda^o ali ntale nto, wamayinamuka warhenga oku nsimba, mwana wâni! Ashurhamire, agwîshira nka ntale, nka ntale nkazi: ndi wankaciyizûsa? 10 Ishungwe lirhakarhenga omu mwa Yuda , n’akarhi k’oburhegesi karhakarhenga omu magulu gâge, kuhika nnako ayîshe; ye amashanja goshi ganayumve. 11 Ashwekîre endogomi yâge oku muzâbîbu, n’akanina k’endogomi yâge oku ishami ly’omuzâbîbu. 12 Amasu gâge gadukwire n’idivayi^p, n’amino gâge gayeruhire n’amarhà. 13 Zabuloni ayubasire oku burhambi bw’enyanja, hala amârho gasîka; lubibi na Sidomu. 14 Isakari, ye ndogomi ndârhi, egwîshîre omu karhî k’ecôgo. 15 Abwîne oku okuluhûka kubà kwinja, n’oku ecihugo ciba cinunu; omugongo gwâge agurhezire omuzigo, ahindusire mujà wa kubarhula emicimba. 16 Dani ye katwa-manja k’olubaga lwâge, nka ngasi ishanja ly’Israheli. 17 Dani abè njoka elingira oku njira, abè mpiri eri omu njira, ekâlumira ebiterusi oku cisenyi, omulwî oyitamirekwo anakumbe lugali. 18 Bucire bwâwe ncîkubagire yagirwa Nyamubâho. 19 Gadi, ba-rhûla-rhugabe bamushokôla naye abashokôla anabarhulubire oku kansisira. 20 Asheri, omugati gwâge kushushagira gushushagira, yeyikuza mwâmi. 21 Nefutali, ye kashafu kabidu, ko kaburha banji na binja. 22 Yozefu, ye mulandirà gwa muzâbîbu guyâna bwenêne, mulandirà murhwere aha iriba, amashami gâgwo garhalusire olukuta. 23 Emandabisonga zamulibuzize, zamulasha zanamuyishakwo. 24 Ci omuherho gwâge, gurhahuligana, amaboko gâge, gabangaduke, oku buhashe bw’Ogala-byoshi wa Yakobo, oku burhabâle bwa lungere, Kabuye k’Israheli. 25 Oku buhashe bwa Nyamuzinda wa sho, yêne akurhabâle, oku buhashe bw’Ogala byoshi, yêne akugishire. Emigisho y’emalunga enyanya, omugisho gw’omu nyenga y’ekuzimu, emigisho y’enda n’ey’ibêre, 26 migisho ya sho elushire emigisho y’omu ntôndo za mira, kuhika aha bwinja bw’entôndo z’ensiku n’amango, esimikire oku irhwe lya Yozefu, oku malanga g’omuluzi wa bene wabo. 27 Benyamini ali cihazi oshamula, sêzi ashanshanyule omunyama gwâge, bijingo agabe omunyago.» 28 Yo milala ikumi n’ibirhi eyo; kwo îshe ababwizire ntyôla erhi akola abagisha. Aha ngasi muguma omugisho gumukwânîne.

Okufà kwa Yakobo

29 Oku bundi àbahà eri irhegeko, erhi: «Nkola naj’ishanga bene wirhu; mumbîshe aha burhambi bwa balarha omu lukunda luli omu ishwa lya Efroni-Muhititi, 30 omu lukunda lw’ishwa lya Makipela aba ishiriza lya Mambri, omu cihugo ca Kanani: liryala Abrahamu aguliraga Efroni Muhititi, mpu lubè luvumbu lwâge. 31 Mwo babishire Abrahamu bo na mukâge Sara; aho ho babishire Izaki bo na mukâge Rebeka, nani mwo nabishire Leya. 32 Ishwa haguma n’olukunda luli muli ryo, babiguliraga bene Heti.» 33 Erhi Yakobo ayus’ihà abagala ago mahano, ashubiza amagulu gâge oku ncingo, arhenga mwo omûka , bamuhira kuli b’îshe.

50

Okubishwa kwa Yakoba

1 Yozefu acikweba oku mugogo gw’îshe, akaz’ilaka anamunûnugurha. 2 Oku bundi arhegeka abafumu bakazâg’imukolera mpu bashîge îshe omugavu^q. Abafumu bagwîra bashîga Israheli. 3 Bajira ogwo mukolo nsiku makumi ani, bulya zo nsiku banakolesa ezo nka bashîga omugavu. Abanyamisiri bàmulakira nsiku makumi gali nda. 4 Erhi ezo nsiku z’emishîbo zihwa, Yozefu àganîrira ntya omu bwâmi bwa Faraoni, erhi: «Akaba muli bîra bâni, mumpikize ebi binwa omu marhwiri ga Faraoni: 5 Larha andahirize ambwîra, erhi: Lola oku nkola nafà; wambisha omu nshinda nahumbisagya omu cihugo ca Kanani. Nalonza okuja eyo munda; ngend’ibisha yo larha nangaluke.» 6 Faraoni ashuza, erhi: «Osôke ogend’ibisha sho nk’oku anakulahirizagya. 7 Yozefu asôka agend’ibisha îshe. Bagenda haguma naye: abarhambo ba Faraoni boshi, abarhonyi b’omu bwâmi, n’abagula b’omu cihugo ca Mîsiri boshi 8 n’ab’omu mulala gwa Yozefu boshi, bakulu bâge n’ab’omu mulala gw’îshe; barhasigaga e Gosheni abarhali abana barho, ebintu binyinyi n’ebinenene. 9 Basôka haguma naye, engâlè n’abêrekeza bazihêka, gwâli muzinzi gurhali munyi. 10 Erhi bahika aha Goren-Ha-Atadi, ishiriza lya Yordani, babanda endûlù yashakanyà, Yozefu ashub’ishîba îshe nsiku nda. 11 Abanyakanani erhi babona eyo mishibo aha Goren-Ha-Atadi baderha, mpu: «Loli okushîba kunene kw’Abanyamisiri». Co cirhuma baderha aho mpu bo Abeli-Misirayimu, aho bantu babà aha ishiriza lya Yordani. 12 Abagala bamujirira nk’oku anali abarhegesire. 13 Bamuhèka omu cihugo ca Kanani, bagend’imubisha omu lukunda lw’ishwa lya Makipela, Abrahamu aguliraga Efroni-Muhititi, mpu lube luvumbu lwâge, aha ishiriza lya Mambri. 14 Erhi bayusa okubisha îshe, Yozefu anacishubira e Mîsiri, boshi na bakulu bâge, na ngasi bandi banalibabalusize ebwa kuj’ibisha îshe.

Ensiku nzinda za Yozefu 15 Bene wabo Yozefu, erhi babona îshe amafà, baderha, mpu: «Erhi Yozefu akarhukolera nka bashombanyi bâge, akanarhugalulira amabî nk’oku rhwanmujiriraga kubî?» 16 Banacirhuma abagend’ibwîra Yozefu, erhi: «Sho asizire akanwa embere afe, adera, erhi: 17 Kwo mwabwîra Yozefu ntya, erhi: Mâshi, obabalire bene winyu obubî bwâbo, n’ecâha câbo, bulya kuligo bakukolîre. Bunola nkolaga nkuhûnyire, obabalire obubî bwa bambali ba Nyamuzinda wa sho». Yozefu avugumula emirenge erhi ayumva ebinwa bamubwîraga. 18 Bene wabo bone bayisha, bacîrhimba aha magulu gâge, erhi: «Rhwono! Rhuli bajà bâwe.» 19 Yozefu abashuza, erhi: «Mâshi, murhayobohaga, ka niono nankacibira ahâli ha Nyamuzinda? 20 Mwàli mulonzize okunjirira amabî, Nyamuzinda yehe alonza okurhenzamwo aminja, mpu lyo oku kwamayisha ene kubà mpu anafungire omûka gw’olubaga lurhali lunyi. 21 Kuziga murhaciyobohaga cici, nàmulera bwinja mweshi n’abana binyu.» Abarhûliriza anababwîra akanwa kabagwa oku murhima. 22 Ntyo Yozefu abêra e Mîsiri obwo, ye n’omulala gw’îshe. Alama myâka igana n’ikumi. 23 Yozefu abwîne abinjikulûza b’emwa Efrayimu n’abana ba Makiri, mwene Menashè; oku madwi ga Yozefu bàburhirwe! 24 Yozefu abwîra bene wabo, erhi: «Niono nkola nafà, ci kwône Nyamuzinda amurhandûla, amusôsa murhenge muli cino cihugo, muje muli cirya cihugo alaganyagya oku aha Abrahamu, Izaki na Yakobo». 25 Yozefu alahiriza bene Israheli, erhi: «Amango Nyamuzinda amurhandûla, munasokane amavuha gâni kurhenga eno.» 26 Yozefu afà erhi akola agwerhe myâka igana n’ikumi. Bamushîga omugavu banamuhira omu isanduku e Mîsiri.

---

 ^a1.1 : Banahindule: «Aha murhondêro erhi Nyamuzinda alema amalunga n’igulu. lgulu lyaha­ li… » Ci omu cihebraniya badesire oku «Mango maguma aha murhondêro… » Co cirhumire rhwabula obulangalire kw’eyi mpîndulo. Empîndulo nkubagirwa eri eyi ehindwîre akanwa oku ka­ndi: «Mango maguma aha murhondêro erhi Nyamuzinda alema amalunga n’igulu… » Omwandisi alonzize okurhuhugûlira obuhashe bwa Nyamuzinda bw’okulema igulu … » Ci kwone ecinwa asha­mbiremwo, cimanyisize omurhondêro gw’amalunga n’igulu buzira igwarhiro (Rhulole muli 2 Mak 7, 28; Hb 11,3), bulya omu cihabraniya olwo luderho luli «omurhondêro». Luli lwa kurheganya obufulûle bw’obushinganyanya erhi Nnaluderho (Rhulole omu Lul 8, 22-31; Yn 1, 1-3). – Igulu erhi liri lya cimpinangè cirhagwerhi nda na mugongo, linali hûmu: Omwandisi alonzize okurhuhugûlira obworhere bw’igulu embere lilemwe: harhàli kalamo (Rhulole Yer 4, 23; Eze 34, 11), omwizimya erhi guhundikire emanga.

 ^b1.2 Omûka gwa Nyakasane gwo gulamya (Rhulole Murh 6.3) n’ebiremwa byoshi (Lui 104,30). – Omwandisi w’eci citabu c’omurhondêro ayumvirhe obuhashe bw’oluderho lwa Nyamuzinda omu kulema igulu. Nyamuzinda alema ìgulu omu luderho. E Misiri n’e Babiloni kurhenga mîra oluderho lwakàg’ihugûla obulonza bwa birya biremwa bakâg’iharâmya. Omu Bibliya, oluderho lwarhanzir’imanyîkana nka Kanwa k’Ow’enyanya, Kanwa karhalusire ebyahira n’ehyahirûka (Lul 29). Kandi, oluderho lwabà go galya marhegeko ikumi: Irhegeko lifulûle erhi «Tora» (Lush 30, 11-14). Olwo Luderho lwayishimanyisa ohuhashe bwa Nyamuzinda omu igulu (Eze 40-55 ci bwenêne 40, 8; 55,11), lwamanyisa oku obushinganyanya bw’Ow’enyanya buli omu mashanja goshi (Mig 1-9) na buzinda bwaho, omu Myanzi y’Akalembe yayandikagwa na Mutagatifu Yowane, Nnaluderho acijira muntu lyo ayerekana kurhi Nyamuzinda acihânyire kuli rhwe.

 ^c1.3 Obulangashane bwo Nyamuzinda arhanzir’ilema (Rhulole Lui 104,2). Omu Bibliya (obwo burhali bulangashane bwa kunyenyûza kwone, ci bulangashane bwa kalamo; bulangashane bwa bushagaluke… (Eze 9, 1; 60, 11-20; Yn 8, 12).

 ^d1.5 Amango aga mandiko gayandikagwa erhi ensiku ziciganjwa kurhondêrera bijingo.

 ^e1.6 Abantu ba mîra bakag’imanya mpu Ecirêre càli nka nsahâni ngali eberûla igulu n’amîshi. Ntyo bakàmanya oku igulu lyo libà eno idako n’ebitù n’amîshi bibà emalunga.

 ^f1.16 Abapangani bakàg’iharâmya ebimole by’emalunga n’obwo binali biremwa nk’ebindi.

 ^g1.22 Omu mandiko mimâna (Bibliya), omugisho gwa Nyamuzinda gurhabà gwa makwânane ga kalamo k’iroho lyone; gunayôlolole omuntu, gumushobôze akalamo n’iburha nkana.

 ^h1.28 Nyamuzinda ahebire omuntu bano igulu, amuhà oburhegesi bw’ebiremwa byoshi, lyo omuntu abikolesa oku makwânane gâge. Na ntyo, akolere Nyamuzinda omu akalamo kâge koshi.

 ⁱ2.1 lzûba, omwêzi, enyenyêzi na ngasi byoshì bibà emalunga.

 ^j2.2 Olusiku lwa kalinda: haligi ahandi bahindula mpu lwali lwa kalindarhu lyo balek’ìcikêbwa mpu nkaha hali omukolo gwabire olwa Sabato. Olwa Sabato lwàli luzira, nta kuhuma kabishi (Rhulole 1°) Omu Lub 23,12; Lush 5, 12-15: lwo lusiku lw’omugobe omuntu agwâsirwe okuhûmûkamwo; 2°) Omu Lub 20, 8-11: olusiku lwa kalinda, olwa Sabato, lwo lwashwinjaga okulema; 3°) Omu Lub 31, 12-17: Nyakasance alagâna n’olubaga lwâge; Hb 4, 1-11: Omuntu agwâsirwe okuhûmûka olusiku lwa kalinda nk’oku Nyakasane ahûmûkaga olwo lusiku erhi ayus’okulema).

 ^k2.4 Omwandisi mwimâna arhushambâlire kurhi omuntu murhanzi aburhagwa. Lyo arhuhugulira eyo myanzi, akolesa engani z’abantu ba mîra. Enyigîrizo barhuhire ziri z’ezi: Nyamuzinda erhi alema omuntu amuhà omûka n’omubiri. Abaheba omu ishwa ly’amasîma. Abahà oburhegesi oku nsimba zoshi. Abajira babirhi, omukazi n’omulume lyo basîmana n’okurhabâlana omu cinyabuguma amango g’akalamo kabo.

 ^l2.7 : Amufûhira omûka: kwo kuderha oku omûka gw’omuntu gurhenga emwa Nyamuzinda yenene.

 ^m2.8 Kurhali kwa bulagirire okulongereza ecihugo eryo ishwa ly’Edeni lyabàgamwo. Kwo kude rha oku eryo ishwa ly’amasîma, limanyisize obworhere nkana Adamu na Eva bàlimwo embere bagomere Nnâmahanga n’ecaha c’ecisiki.

 ⁿ2.9 Omurhi gw’okumanya aminja n’amabi, luli lwiganyo lw’ecâha. Kwo kuderha oku ojira ecâha, abà ayôsire amanyire aminja n’amabi. Anabe arhacilonzizi okushimba enjira za Nnâmahanga. Ecâha bubà bucîbone. Ojira ecâha agomera Nnâmahanga n’okulonza okubà nka Ye. Analahire okuyumva Nnâmahanga wamulemaga.

 ^o2.17 Olusiku wagulyakwo, ho na halya wanafà. Omuntu omu bìdaka arhengaga mwo anagaluke nka kula ngasi ciremwa coshi ca hano igulu cagaluke omu idaho. Ci kwone omuntu ankafulumusire olwo lufù nk’arhagomeraga Nnâmahanga. Omuntu yene anacirhege olufù omu kurhayumva kwâge (Rhulole omu Murh 3, 19).

 ^p2.24 Olya muntu ayâkuzagya n’omwishingo, erhi: «Oyu ye kavuha karhengaga omo mavuha gâni, ye munyafu gw’oku minyafu yâni» bulya amabona mûkage. Omwandisi amanyisize kurhi omulume ashwira mukâge, na kurhi omûkazi ashwira iba; balame haguma omu cinyabugumà. Embere za Nyamuzinda, omulume n’omûkazi bayumânana bulya bali ba nkomokà nguma. Nyamuzinda amujirira omurhabâzi omushushire.

 ^q3.1 Eyo njoka luli lwiganyo lw’olya mushombanyi Shetani, olya warhebaga ababusi birhu barhanzi erhi bajira ecâha. Shetani ashomba Nnâmahanga, nirhu rhwene kushomba arhushomba. Alonza rhweshi arhuheze mpu ly’irhondo rhurhatamalaga oku ntebe y’obwâmi bwa Nyamuzinda, erya ntebe ahezagya erhi agomera Nnâmahanga.

 ^r3.7 Babona oku bali bashugunu; ecâha c’ecisiki cirhàli câha ca bugonyi. Càli câha ca bucîbone bw’omuntu embere za Nnâmahanga; okucîbona bushugunu kuli kumanya oku barhaligzerhe ntêra yakuhima amashumi g’owabarhebaga.

 ^s3.9 Ayakuza omulume; Nyakasane anayishe nka muciranuzi amango g’olubanja. Anadôse oyâzire, anamuyereke oku ahabire na buzinda bw’aho anamuhe oluhembo akwânine. Ntyo rhuyumvirhe oku Nyamuzinda kushibirira ashibirira eciremwa câge, arhanalikirira wâge.

 ^t3.15 Nyakasane alaganyize abantu oku abayôkola, abakûle omu njira y’ecâha. Ciru akaba Shetani ahimaga omulume n’omûkazi, arhahime iburha lyâbo. Nyakasane Nyamuzinda abwira wanjoka, erhi: «Nahira enshombo akarhî k’iburha lyâwe n’ely’omûkazi». Omuguma wayish’ihima shetani, ye Mucunguzi. Ayish’ikûla abambali omu bujà bw’ecâha.

 ^u3.16 Eco câha ababusi birhu barhanzi bàjiraga, càrhulerhire nyamanjà w’obuhane: rhwàheza enshôkano z’omu Paradizo; abantu bàrhondêra okufa (Murh 3,3), barhondêra okuyumva amagene mabî g’omubiri (Murh 3,7), barhondêra okubona amalumwa amango g’okuburha n’omu mikolo.

 ^v3.21 Eci cijiro ciyêrekine kurhi Nyakasane abêra abàmugomire olukogo. Omuntu wal’ìkola ayambala ebyasi, Nyakasane amuyambika oluhù lw’ensimba.

 ^w4.4 Entûlo ya Abeli; olole Hb 11,4.

 ^x5.5 Rhurhamanyiri bwinjinja omubale gw’emyâka y’arnaburhwa ga bashakulûza birhu barhanzi. Rhurhankamay’itwikanula erhi eyo myâka badesire balamire yo n’eyo. Hali amango erhi eri myâka ya kalamo ka ngasi mulala; kwo kuderha myâka y’abo bantu kuhebakwo n’eya binjikulu bâbo. Eyo myâka yâbo erhuyêresire oku gwanali mugisho gwa Nyamuzinda, yaja yanyiha erhi byâha byâbo birhumire.

 ^y6.2 «Bene Nyamuzinda» (omu kushimba Lul 29, 1; 89, 7; Ayu 1, 6; 2,1; 38,7) banahash’ibà bi­rya biremwa abapagani bakag’iharâmya. Hali n’amango Abami nabo, bakàg’iderhwa «bene Nyamuzinda» (Rhulole muli 2 Sam 7, 14; Lul 2,7; 89, 27). Na binjikulu ba Seti nabo bacidesirwe «bene Nyamuzinda» na bene Kayini bakaz’iderhwa «bene abantu». Abatwi b’emanja bangasi ishanja badesirwe bene Nyamuzinda bulya balibajira omukolo gwa Nyamuzinda: okutza emanja, co cirhumire bahunyirwe okuba bashinganyanya, lola Olulanga lwa 81(82).

 ^z6.3 Ogu mulongo gurhulàngwire oku omuntu guba muhiri, n’omubiri gubà muzamba. Obuzibu n’akalamo k’omubiri birhengerera emwa Mûka gwa Nyakasane (Rhulole omu Murh 2,7). Abâmi bakag’ihâbwa Mûka, kwago kwago amango bashigwa amavurha (1 Sam 10,6.10; 11,6; 16,13). Ago mango, «Mûka» anabashobôze emisi y’okurhegeka n’ey’okucîranula (Rhulole muli Lui 72, 1; End 4,2; Iz 11, 4-5).

 ^a6.7 Nyakasane aciganya, kwo na kuguma omu 1 Sam 15, 11. Obubi bw’omuntu bwarhuma abihira Nyakasane. Obwo bubî bwarhengera omu kubona omuntu alemirwe ntagengwa. Kandi oku kuyêrekîne oku Nyamuzinda analolereze obworhere bwa bene omuntu, ci okwo kurhankarhuma abalikirira. Arhankarhuhemukira, arhanatwa omu kanwa kâge. Ci omanyage oku olu luli luderho lwa bantu olu bahugwire mw’ebi binwa. Omu kuderha n’obwalagale bwoshi, Nyakasane arhankaciganya erhi ayumve omungo. Kwàli kulonza okumanyisa oku ebijiro by’abantu byali bigalugalu omu masu ga Nyakasane.

 ^b8.4 Ararati eri ntondo y’omu Aziya, omu cihugo ca Mezopotamiya (Mwa zino nsiku cikola cihugo ca Iraki).

 ^c8.7 Omu kushimba engani z’abantu b’e Babiloni, binyunyi bisharhu birhàshwekagwa: hungwe (ecihungu), engûkù n’ehiremberembe.

 ^d8.21 Omurhirna ye muntu. Irala lyage liyerekana ecimuli e murhima. Omu murhima mwo murhenga engerêrezo nyinja n’embî. Enderho, emihigo n’ebijiro… byoshi birhengerera omu murhima. Nyamubâho ayishi ngasi murhima bwinjinja (1 Sam 16,7; Lui 17,3; 44, 22; Yer 11, 20). Obworhere bwinja n’obushibirizi bw’Akanwa ka Nnâmahanga burhengerera omu murhima (Lul 51,12,19; Yer 4,4+; 31,31-33+; Eze 36,26). Omuntu alongeza Nyamuzinda omu murhima gwâge (Lush 4,29; Lul 105,3; 119,2.10), amu rhege okurhwiri (1Bam 3,9; Burh 3,29; Hoz 2,16; Lush 30,14), amukolere (1Sam 12,20.24), amukuze (Lul 111,1), amuzigire (Lush 6,5); omurhima mwirhohye, nkana na mucêse gwo mu rhima gurhajira bulyâlya embere za Nyamuzinda n’embere z’abantu (Ef 1,18). 9,4: Rhulole omu Lev 17,11-14; Lush 12,23.

 ^e9.4 Rhulole omu Lev 17,11-14; Lush 12,23. Omu ngeso w’abayahudi, omwaba bakagigubulaga, bulya owagulya gwo cimanyîso c’obuzîne, erhi amajisa Nnâmahanga ohâna obuzîne mashigwe

 ^f9.21 Nuhu arhalonzagya n’obwalagale mpu alaluke. Kuhika aho, arhal’icimanya oku idivayi lyanalalusa. Endalwe y’eryo idivayi yarhuma ayôrha bushugunu amango goshi ali iro omu ihêma lyâge.

 ^g10.6 Khamu, kandi erhi HAM ye enfarasè yahindwire CHAM, kwo kurhenga ecinza Chamites.

 ^h11.9 Babeli luli luderho lurhenzire omu lulimi lw’ecihabraniya. Kwo kuderha: ishâbâbè, kavango. Abantu barhaciyumvanyagya, bucîbone bwâbo burhumire. Ciru na kuhika ene abantu ba­rhayumvanya n’obwo rhwabwîne obucunguzi muli Yezu Kristu.

 ⁱ12.3 Muli Abramu, abantu b’amashanja goshi bâgishwa na Nnâmahanga, bulya Omucunguzi àbusirwe omu ishanja lyâge (Murh 3,15). Obuyemere bwa Abramu: rhulole muli Rm 4; Gl 3,8.

 ^j12.13 Abramu anywerha lyo balek’imuyirha. Sara àli mwali wabo, bali b’ishe muguma ci nnina arhali muguma (Murh 20, 12). Bwo bwa kabiri obu Abrahamu abona oku ab’emahanga nabo banarhinye Nnâmahanga , lola Murh 20 na 21; arhangirheba Abimeleki, kandi Faraoni oyu; bohe bulya barhiyire Nyamuzinda banywerhûla Abrahamu oku burhabale erhi obuhane, Nyamuzinda abahaga

 ^k12.15 Faraoni: izino ly’omwâmi w’e Misiri, kandi erhi cikono câge.

 ^l13.1 Nêgebu ciri cihugo ciri olunda lw’idako, emukondwè lya Kanani.

 ^m13.10 Sodomo na Gomora: Rhulole omu Murh 10, 19; 18, 16.

 ⁿ14.18 kuli Melkisedeki: rhulole muli Hb 7; Lul 110.

 ^o15.6 : Abramu abà n’obulanglire kuli Nyakasane. Obuyemêre bwa Abramu bubonekîre omu kuyumva Nyakasane (Murh 22; Hb 11, 8-10; 17-19; Gl 3, 6-9; Rm 4, 18-21). Ciru ayemêra oku ahâna omwana wâge Izaki nterekêro. Nnâmahanga alonzagya oku murhangula na hano aba amabona okurhumika kwa Abrahamu, amukule omu ngeso z’abapagani barherekêra abana oku bazimu bâbo; Nnâmahanga ye mwikubagirwa yewanayishirhucungula omu kuhâna omugala Yezu (Murh 22 na Yn 3, 16). Obuyemere buzira bijiro kugumba bugumba. Abemêzi bayi­sh’ibà bimâna erhi bworhere n’ebijiro byâbo birhumire (Yk 2, 14-26). Omu Ndagâno ya mîra omulêbi Izaya arhubwîzire oku bwenêne Nyakasane alâba obuyemêre bw’olubaga lwâge (Iz 7, 9; 28, 16; 30, 15).

 ^p16.2 J’emunda omuja-kazi wâni ali: lrhegeko ly’abantu balamaga e Mezopotamiya lyàlilidesire oku amango mûka omuntu ali ngumba, anahash’imuhà omuja-kazi wâge baburhe bo naye. Akaba bashakulûza birhu barhanzi bal’iyemêrirwe na Nyamuzinda okurhôla omûkazi wa kabirhi erhi wa kasharhu, Mwami Yezu erhi ayisha en’igulu, ashwinja ebyo binwa: Arhuhanza. Aderha oku Nyamuzinda arhalemaga okwo. Ci alemire mulume muguma, anamuhà mûkazi muguma (Lola Mt 19, 3-9).

 ^q16.11 Yishma’ El, : Ismaheli: Kwo kuderha «Nyamuzinda kuyumva ayumva». Shâma’ omu cihebraniya kuli kuderha «kuyumva», El kuli kuderha, «Nyamuzinda ».

 ^r17.15 : Sara: kwo kuderha «Mugoli, Muluzinyere».

 ^s18.19 «Obushinganyanya» buli bworhere bwinja, oburhegesi bwa mwâmi Daudi bwali buyima ngirekwo (2 Sam 8, 15; Iz 9, 6… )

 ^t18.23 Aga madôso (18, 23-32) ga Abrahamu gàli ga kulonza okuciza Sodoma. Erhi bankashâbire olugo lwa Sodomo, bàli baherêrekeza omushinganyanya haguma n’enkola-maligo.

 ^u19.3 Ogu mugati gurhalimwo lwango gudesirwe obwa burhanzirhanzi, gwacish’iderhwa ama­ngo g’olubungo na Basaka (Lub 12) n’ag’ishega lizinda.

 ^v19.30 Muli eyi milongo 19, 30-36, omu kulonza okufungira omulala gwâbo mpu gulek’iherêrekera, bâli ba Loti bayumaguza bwenêne: balonza okukûla ishe kw’ihurha.

 ^w19.37 Izino Mowabu kwo kuderha: «Mishi g’îshe», mîshi omu kulonza okuderha emhurho y’omulume.

 ^x19.38 : Ben-Ami kwo kuderha «Mwene Olubaga lwâni» nkaba kuli kuderha «mwene omubusi wani» bulya omubusi amuburhaga oku mwali.

 ^y20.17 Eyi milongo 17-18: rhwanayumva oku omu bihugo by’ebushoshokero bw’izûba bya mîra, abantu bayishigi oku Nyamuzinda yene yerhuhà akalamo, yerhuhà n’iburha; anahasha n’okuzanganya (Rhulole omu Murh 30, 2).

 ^z22.1 Nyamuzinda arhangula Abrahamu: Obuyemêre bwa Abramu bubonekîre omu kuyumva Nyakasane (Murh 22; Hb 11, 8-10; 17-19; GI 3, 6-9; Rm 4, 18-21). Ciru ayemêra oku ahâna omwana wâge Izaki nterekêro. Nnâmahanga alonzagya oku murhangula na hano aba amabona okurhumika kwa Abrahamu, amukule omu ngeso z’abapagani barherekêra abana oku bazimu bâbo; Nnâmahanga ye mwikubagirwa yewanayishirhucungula omu kuhâna omugala Yezu (Murh 22 na Yn 3, 16). Obuyemere buzira bijiro kugumba bugumba. Abemêzi bayi­sh’ibà bimâna erhi bworhere n’ebijiro byâbo birhumire (Yk 2, 14-26). Omu Ndagâno ya mîra omulêbi Izaya arhubwîzire oku bwenêne Nyakasane alâba obuyemêre bw’olubaga lwâge (Iz 7, 9; 28, 16; 30, 15). 22,1: Eyi nshambàlo ehanzize okuhàna abana nka nterekêro (okwo kwakâg’ijirwa omu Israheli), ci erhuyeresire obuyemere bw’abrahamu kuli Nnâmahanga. Nyamuzinda amurhangula, amuhûma mpu amuhe ngasi ebi arhonya kulusha. Abrahamu arharhindiraga, ayumva Nnâmahanga embere amanye kurhi arheganyize. Abrahamu ali lwiganyo lw’omushinganyanya oyumva Nyamuzinda, buyemêre buyemêre bwage burhumire (Burh 44, 19-21; Burh 10,5; Hb 11, 17; Yk 2, 21). Enterekêro ya Izaki luli lwiganyo lw’enterekêro ya Mwami Yezu oku musalaba.

 ^a24.2 : Okuheba okuhoko idako ly’ecibero c’omuntu, yali ndahiro nkulu ya Abahabraniya.

 ^b28.14 Ogu mugisho Yakobo ashobwìre, gurhukengêzize gulya mugisho Nyakasane ashobôzagya Abrahamu (Murh 13. 14-17). Omugìsho: Rhulole omu Murh 12,3; 18, 18; 22, 18; 26,4.

 ^c28.19 Beteli: kuli kuderha «Ka-Nyamuzinda»-(Murh 28,22). Luli lunda lw’e mwenè,enyanya ly’e Yeru­zalemu.

 ^d31.23 Mwene wâbo arhali ngasi oburhwa na nnina erhi n’ishe yene; ci ngasi yeshi w’omu mulala gwâge: bazala bâge, abihwa… (Rhulole omu Murh 14, 14; 31. 32).

 ^e31.53 Ciru Yakobo ankacigasha izino lya Nyamuzinda wa Abrahamu na Labani acîgashe izino lya Nyamuzinda wa Nahori, acirì olya Nyamuzinda muguma dolo-dolo; ye Nyamuzinda wa b’ishe.

 ^f32.30 Nyamuzinda arhalonzagya kucimanyisa kuli Yakobo. Arhamubwiraga izîno lyâge lyo i­hwe lyâge liyôrha liri omu bwifulikwe. Bulya okumanya izîno erhi wamanyire n’omuntu. Nyamuzi­nda ahà Yakobo omugisho bulya gwo akag’ilongereza omu kalamo kâge koshi. Ciru n’amango Nyamuzinda acifululiraga Musa, arhahumanulaga izîno «Nienayishibaoyunayishiba», ehye asher ehye, YHWH; ngasi lusiku kukwanine okumanya n’okuyiga Nyamuzinda ye ndi; bulya ntaye wakamushwekera omu ntanya zimuli omu irhwe zone.

 ^g35.14 Omu bihugo by’ebushoshôkero bw’izûba bya mîra, okushîgwa amavurha kwa bintu bìguma-biguma, kwali kulonza okuderha oku ebyo bintu erhi birugu bibenilîrwe Nnâmahanga (ibuye, luhêrero). Ciru hali n’abantu bakag’ishîgwa amavurha ci bwenêne mwâmi (Rhulole muli 1 Sam 10,1…).

 ^h38.8 : Yuda alonza Onani alame irhegeko ly’obulamu (Rhulole omu Lush 25, 5-10).

 ⁱ42.9 Yozefu akengêra birya bilôrho byaderhaga oku anacibè mwâmi, bakulu bâge bamushige, abarhegeke (Rhulole omu Murh 37, 5-9).

 ^j42.15 : «Ye ndahire Faraoni»: eri ndahiro y’omu Misiri; nka kula omushi akaderha, erhi: Mafundwe ndahire, Cimanye , Muganga ndahire, Rutaganda ndahire, Nnakalonge ndahire, Nnaninja ndahire, Mukuba ndahire»

 ^k45.19 Kukola kurhenga e Kanani lwoshi, baj’iyûbaka e Misiri.

 ^l45.22 Magana asharhu ga shekeli za nfaranga: byanahash’iba kg 3,4.

 ^m47.26 Amango Yozefu ali murhambo mukulu e Misiri, erhi idaho libà lya mwâmi. Mashwa g’abadâhwa gone arhahumagakwo, bulya bàgwerhe omulagi gw’okurhanyagwa (Murh 47, 22).

 ⁿ47.30 Israheli àbwîne nka buli buhanya omuntu okurhabishwa emwâbo, omu nshinda ya b’ishe (1 Bam 13, 22; 14, 13; Eze 6, 5).

 ^o49.9 Yuda: liri ishanja lya bantu banji, ci ab’e Kanani bo banji kulusha (Rhulole omu Murh 38).

 ^p49.12 lshanja lya Yuda lyàligazire oku mizâbîbu, obuso n’idivayi kurhaluka Efrayimu na Manase.

 ^q50.2 Ogwo mugavu bàshigaga omubiri gwa lsrahcli, kwàli kulonza mpu lyo gurhag’ibola duba.

EXO – – שמות-

Olubungo

1

I. Bene Israheli bakulwa omu buja bw’e Mîsiri

Okuyôloloka kwa bene Israheli e Mîsiri

1 Amazîno ga bene Israheli bajâga e Mîsiri bayijàga haguma na Yakobo, ngasi muguma n’omulala gwâge: 2 Rubeni, Simoni, Levi na Yuda, 3 Isakari, Zabuloni na Benyamini, 4 Dani na Nefutali, Gadi na Aseri. 5 Abo bene Yakobo bali bantu makumi gali nda, Yozefu yehe erhi akola abà e Mîsiri. 6 Yozefu na bene wabo boshi kwo n’okwo, n’eryola iburha lyoshi. 7 Bene-Israheli banaciyôloloka, baluga, babà mwandu, bagala, bagandâza, babumba ecihugo.

Okurhîndibuka kwa bene-Israheli

8 Lero omwâmi muhyahya, orhalimanyire Yozefu, anaciyîma omu Mîsiri. 9 Anacibwîra abantu bâge, erhi: «Ka murhabwini oku bene-Israheli baja baluga banazibuha kurhulusha? 10 Rhubasingire obwenge bushinganîne, lyo baleka okuyôloloka. Erhi ebîrha byankabà, hali amango bakacihira olunda lw’ababisha, na hano babà bamarhulwîsa, bacirhengeremwo cino cihugo». 11 Okubundi banacibahirakwo abarhambo bakazibakolêsa obukukuru, mpu lyo babagombya n’emikolo mizibu. Ntyo kwo bayûbakire Faraoni ebishagala by’embîko, Pitomu na Ramusesi. 12 Ci oku babalibuza ntyo, erhi kwo nabo bayushûka banazibuha kulusha: abanya-Mîsiri bakazilama omu côba ca bene-Israheli. 13 Lero abanya-Mîsiri bakolesa bene-Israheli okurhalusire, 14 babalibuza n’emikolo midârhi: okulabarha ebijondo, okujira amadofali, emikolo y’omu mashwa yoshi, na ngasi yindi mikolo y’okubalibuza. 15 Omwâmi w’e Mîsiri anacibwîra abakazi bâlikwa bakagibusa abakazi b’Abayahudi, muguma muli bo ye wali Shifra n’owundi ye Puwa, erhi: 16 «Nka mwabusa abakazi b’Abayahudi, mukâlola bwinja mwana muci obusirwe. Akaba mwana-rhabana, munamuyirhe; akaba mwana-nyere, munamuleke alame.» 17 Ci abo bakazi b’okubusa barhînya Nyamuzinda, barhajiraga oku mwâmi ababwiraga, bakazileka abana-rhabana balame. 18 Lero mwâmi w’e Mîsiri anacibahamagala, ababwîra, erhi: «Càrhumire mujira ntyo munaleka abana-rhabana balama?» 19 Balya bakazi b’okubusa banacibwîra mwâmi Faraoni, mpu: «Abakazi b’Abayahudi barhali ak’abakazi banya-Mîsiri; babà bakazi bazibu; embere omukazi w’okubusa abahikeho, erhi mira baburhaga.» 20 Nnâmahanga arhabala abo bakazi bâlikwa, nalo olubaga lwaja lwayushûka lwanazibuha. 21 Kulya kuba abo bakazi bâlikwa bakagirhînya Nyakasane, Nyakasane naye abahà iburha. 22 Faraoni kwo kurhegeka abantu bâge boshi, erhi: «Ngasi mwana-rhabana waburhwe, munamulohe erwîshi, ci ngasi mwana-nyere munaleke alame».

2

Okuburhwa kwa Musa

1 Muntu muguma w’omu bûko bwa Levi anacija aho, ayanka omunyere w’omu bûko bwa Levi. 2 Nyamukazi anacirhôla izîmi, aburha mugala. Erhi abona oku ali mwinja, ajira myêzi isharhu erhi kufulika amufulika. 3 Lero erhi acibula oku ankacishub’ikamufulika, àrhôla ecirhimbiri c’enfinjo, acîshîga ebizibwe n’obulembo, acihiramwo olya mwana, acidekereza omu masheke eburhambi bw’olwîshi. 4 Mwâli wabo nyamwana abêra kuli hitya mpu alole kurhi abà. 5 Lero mwâli wa Faraoni anaciyandagalira ebwa lwîshi mpu aj’icishuka, oku abaja-nyere bâge barhambika oku lwîshi. Anacilangîra ecirhimbiri omu masheke, àrhuma omuja-nyere wage mpu ajicilêrha. 6 Anacicifunula, abona omwana: ali mwana-rhabana odwîrhe alaka. Obwonjo bwamugwârha, anaciderha, erhi: «Mwana wa Bayahudi oyu». 7 Okubundi mwaliwabo nyamwana anacibwîra mwâli wa Faraoni, erhi: «Ka walonza njihamagala omulezi omu bakazi b’Abayahudi akazikuyonkekeza oyu mwana?» 8 Mwâli wa Faraoni amubwîra, erhi: «Gendaga omulonze.» Olya munyere agendihamagala nnina wa nyamwana. 9 Mwâli wa Faraoni amubwîra, erhi: «Mpêkera oyu mwana, ojikamuyonsa, niene nayishikuhêmba.» Olya mukazi anacirhôla omwana, akamuyonsa. 10 Erhi omwana akula, amuhêkera mwâli wa Faraoni. Naye amuyankirira nka mugala; amuyîrika izîno lya «Musa», erhi: «Nàmurhôlaga omu mîshi.»

Musa ayàkira e Madiyani

11 Muli ezo nsiku, Musa erhi akolaga mukulu, àkanya mpu agendilamusa bene wabo, àbona kurhi barhindibusire n’emikolo y’obuja. Abona oku Omunya-Mîsiri ashurha mwene wâbo w’Omuyahudi. 12 Alolà eyi n’eyi, àbona ntaye omubwîne, àniga olya Munya-Mîsiri anamufulika omu mushenyi. 13 Erhi buca, kandi ashubigenda: ashimana Bayahudi babirhi badwîrhe balwa. Anacibwîra owalihalalîre owabo, erhi: «Cici oshurhire owinyu?» 14 Olya mulume amubwîra, erhi: «Ndi wakujiraga murhambo na mucirànuzi wirhu? K’omanyire mpu nani wanyirha nka kulya wayirhaga olya Munya-Mîsiri?» Musa àyôboha, erhi: «Kuziga kulya kwamanyikine!» 15 Faraoni ayumva baderha ogwo mwanzi, ahiga okuyirha Musa. Ci Musa abunga, ayàka Faraoni; acijîra omu cihugo c’e Madiyani, aburhamala hofi n’iriba. 16 Omudâhwa w’e Madiyani ali agwerhe banyere bâge nda. Banaciyisha balidôma n’okuyunjuza ebiranga mpu banywese amasò g’ebintu by’îshe. 17 Abangere banaciyisha, babalibirhakwo. Lero Musa anaciyimuka, abarhabàla ananywesa amasò gabo. 18 Erhi bagaluka emw’îshe Reweli, abadôsa, erhi: «Lero càrhumire mubiduha ntya ene?» 19 Bamushuza, mpu: «Munya-Mîsiri muguma warhushugunwire omu maboko g’abangere, ciru ye wanarhudomire ananywesa amasò!» 20 Anacibwîra abâli, erhi: «Ngahi ali? Carhumaga musiga oyo muntu? Hamagali ye, ayîshe alye!» 21 Musa ayemera okubêra aha mw’oyo mulume, naye anacimuha omwâli Sipora. 22 Nyamuhya anaciburha omwana-rhabana. Musa amuyirika izîno lya Gershoni, erhi: «Bulya ndi mubunga omu cihugo c’ihanga.»

Nyamuzinda ayumva izu lya Bene-Israheli

23 Erhi nsiku nyinji zigera, omwâmi w’e Mîsiri afa. Mwo bulya buja bwabo, bene-Israheli balakira Nyamuzinda, babanda endûlù, na kurhenga omu buja bwabo, endûlù yâbo yasôkera emwa Nyamuzinda. 24 Nyamuzinda ayumva endûlù yâbo; Nyamuzinda akengêra endagâno yage bo n’Abrahamu, Izaki na Yakobo. 25 Nyamuzinda abona bene-Israheli oku balagirire^a; Nyamuzinda abamanyirira.

3

Ishaka lyagulumira lirhanasingônoka

1 Musa ali ayabwire obusò bw’ebibuzi by’ishazâla Yetro, mudâhwa w’e Mediyani. Alongôlana ebibuzi kulî-kulî omu irûngu, àlinda ahika oku ntôndo ya Nyamuzinda e Horebu. 2 Malahika wa Nyakasane àmubonekera omu ngulumira y’omuliro yakagigulumira omu karhî k’ishaka. Musa alolêreza, abona ishaka lidwîrhe lyagulumira, ci lirhasingônoka. 3 Musa aciderheza emurhima, erhi: «Nazunguluka ndole kw’oyu kabazâne: cici cirhumire eri ishaka lirhadwirhi lyasingônoka?» 4 Nyakasane abona oku ayisha azunguluka mpu alole; lero Nyamuzinda anacimuhamagala omu kagarhî ka lirya ishaka, erhi: «Musa, Musa!» Naye, erhi «Karame!» 5 Aderha, erhi: «Omanye wankayegêra hano! Hogola enkwerho zawe emagulu, bulya hano oyimanzire hali hantu hatagatifu.» 6 Ashubiderha, erhi: «Nie Nyamuzinda wa sho, Nyamuzinda w’Abrabamu, Nyamuzinda w’Izaki, Nyamuzinda wa Yakobo.» Musa acihundikira^b obusù, bulya ali ayobohire okulolakwo Nyamuzinda.

Nyamuzinda àrhuma Musa emwa Faraoni

7 Nyakasane anaciderha, erhi: «Kwo binali, nabwîne amalibûko g’olubaga lwâni luli e Mîsiri, nayumvîrhe n’endûlù ludwîrhe lwabanda embere z’abadwîrhe balulibuza. Neci, manyire malibûko maci lulimwo. 8 Co cirhumire nayandagala nti mbalikûze omu maboko g’Abanya-Mîsiri, mbarhenzemwo eci cihugo, mbaheke omu cihugo cinja na cigali, omu cihugo cihululamwo amarha n’obûci, omu cihugo cibâmwo Abakanani, Abahititi, Abamoriti, Abaperiziti, Abahiviti n’Abayebusi. 9 Na kulya kuba endûlu za bene-Israheli zampisirekwo, bulya nabwîne kurhi Abanya-Mîsiri badwîrhe babalibuza. 10 Yimukaga, ogende; nkurhumire emwa Faraoni nti ogendirhenza olubaga lwâni lwa bene-Israheli e Mîsiri.» 11 Musa anacibwîra Nyamuzinda, erhi: «Ndigi muntu muci nani obwo w’okurhungâna Faraoni, n’okurhenza olubaga lwa bene-Israheli e Mîsiri?» 12 Amubwîra, erhi: «Ndi haguma nâwe. Alaga n’ecimanyiso oku nie nkurhumire: hano oba wamarhenza olubaga e Mîsiri, mwayishibâgira Nyamuzinda enterekêro kuli eyi ntôndo».

Nyamuzinda àfulûlira Musa Izîno lyâge

13 Musa anacibwîra Nyamuzinda, erhi: «Nkolaga nacîbanda hali bene-Israheli, mbabwire, nti: «Nyamuzinda wa basho ontumire emunda muli». Bakandosagya, mpu: «Izîno lyâge ye ndi?», kurhigi nababwîra obwo?» 14 Nyamuzinda anacibwîra Musa, erhi: «Nie Nyamubâho^c.» Amubwîra, erhi: «Oyishibwîra bene-Israheli, erhi: «Nyamubâho ontumire emunda muli.» 15 Nyamuzinda àshubibwîra Musa, erhi: «Oyishibwîra bene-Israheli ntyala, erhi: Nyamubâho, Nyamuzinda wa basho, Nyamuzinda wa Abrahamu, Nyamuzinda wa Izaki, Nyamuzinda wa Yakobo, antumire emunda muli. Eryo lyo izîno lyani burhashuba, lyo izîno bakànkengêramwo kurhenga oku iburha kuja oku lindi.

Nyamuzinda arhumira bene-Israheli Musa

16 «Ogendishubûza abagula ba bene-Israheli boshi, obabwire, erhi: «Nyamubâho, Nyamuzinda wa basho, Nyamuzinda wa Abrahamu, Nyamuzinda wa Izaki, Nyamuzinda wa Yakobo anambonekire, ambwîra, erhi: «Nahizire okummulikûza, bulya nabwîne amabî goshi badwîrhe bammujirira e Mîsiri. 17 Co cirhumire nderha, nti: Nammurhenza omu malibûko g’e Mîsiri, mmuyinamulire omu cihugo c’Abakanani, c’Abahititi, c’Abamoriti, c’Abaperiziti, c’Abahiviti, c’Abayebusi, omu cihugo cihululamwo amarha n’obûci.» 18 Bayishiyumva izu lyâwe, oyishigenda obwo, mwe n’abagula ba bene-Israheli, oje emunda mwâmi w’e Mîsiri ali, mumubwire, mpu: «Nyakasane, Nyamuzinda w’Abayahudi, anarhubonekire. Bunola orhulekage, rhugende lugendo lwa nsiku isharhu omu irûngu, rhujihêra Nyakasane, Nyamuzinda wirhu.» 19 Ci manyire oku mwâmi w’e Mîsiri arhamuyemerere mwagenda, akaba arhasezîbwi n’okuboko kuzibuzibu. 20 Nkolaga nalambûla okuboko kwâni, nshurhe Mîsiri n’ebirhangâzo najira muli ye. Enyuma ly’okwo anamulika mugende.

Irhegeko ly’okunyaga ebirugu by’Abanya-Mîsiri

21 «Narhabâla olu lubaga lurhone emwa Abanya-Mîsiri, lyo hano mugenda, mulekigenda maboko mûmu. 22 Ngasi mbuguma ehûne omulungu wayo n’ecigolo ciri omu mwâge ebirugu by’amarhale, eby’amasholo n’emyambalo mubiyambike bagala binyu na bâli binyu. Mutungôle^d ntyo Abanya-Mîsiri.»

4

Musa ahâbwa obuhashe bw’okujira ebirhangazo

1 Musa ashuza, erhi: «Barhanyemêre, barhayumve izu lyani, ci bayishiderha, mpu: «Nyakasane arhakubonekîre!» 2 Nyakasane anacimubwîra, erhi: «Cici eco ofumbasire omu nfune?» Naye ashuza, erhi: «Karhi.» 3 Nyakasane amubwîra, erhi: «Kakwêbe oku idaho.» Akakwêba oku idaho: akarhi kahinduka njoka. Musa ayâka. 4 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Lambûla okuboko, oyigwarhire oku mucira!» Alambûla okuboka, ayigwârha: erya njoka yashubihinduka karhi omu nfune zâge. 5 «Lyo bayemera oku Nyakasane anakubonekîre, Nyamuzinda wa bîshe, Nyamuzinda wa Abrahamu, Nyamuzinda wa Izaki, Nyamuzinda wa Yakobo.» 6 Nyakasane ashubimubwîra, erhi: «Hira enfune oku nda yâwe» Ahira enfune oku nda anazigalula. Okuboko kwâge kwayunjula lushomyo, kwahinduka kwêru-kwêru nka lubula. 7 Nyakasane amubwîra, erhi: «Shubiza okuboko kwâwe oku nda.» Ashubiza okuboko oku nda anakugalula; kwàli kwamashubibà nk’ebindi birumbu by’omubiri gwâge. 8 Nyakasane, erhi: «Akaba barhakuyemiri n’akaba barhayumvirhîzi izu ly’ecimanyiso cirhanzi, bayemera izu ly’ecimanyiso ca kabirhi. 9 N’akaba barhayemiri ebyo bimanyiso bibirhi n’akaba barhayumvirhîzi izu lyâwe, onarhôle amîshi g’omu Lwîshi, ogashandâze oku idaho; ago mishi warhôlaga omu Lwîshi gahinduka muko oku idaho.»

Aroni ajirwa muhugûzi wa Musa

10 Musa abwîra Nyakasane, erhi: «Onfe lukogo, Yagirwa Nyakasane, ntishishongêza binwa nka nederha, oli kurhenga injo, oli kurhenga lishinjo, ciru na kurhenga aga mango goshi odwîrhe washambâza mwambali wâwe, bulya akanwa kani kaba kazirho n’olulimi lwâni lurhahundûla.» 11 Nyakasane amubwîra, erhi: «Ndi wàhâga omuntu akanwa? Ndi odumya omuntu erhi okumujira cihuli, amujire wa kubona erhi muhûrha? K’arhali nie, Nyakasane? 12 Kanyagya, ogende, nabà haguma n’akanwa kâwe, nnankakubwiriza ebi okwânîne okuderha.» 13 Musa ashuza, erhi: «Onfe lukogo, Yagirwa Nyakasane, orhume owundi onalonzize!» 14 Oburhe bwa Nyakasane bwanacibiruka kuli Musa, amubwîra, erhi: «Ka mukulu wâwe Aroni w’Omuleviti arhahali? Nyishi oku yehe ayishiderha. Ciru y’oyu oyishirikulamusa, na hano akubona, asîma omu murhima gwâge. 15 Oyishimushambâlira, onahire ebyo binwa omu kanwa kage. Nani nabà n’akanwa kâwe n’akâge nnammuyigirize ebi mukwânîne okujira. 16 Ye wakazishambâza olubaga ahali hawe, ye wabà kanwa kâwe, nâwe obe nka Nyamuzinda wâge. 17 N’aka karhi, okafumbarhe, ko wagendikajiramwo ebirhangâzo»

Musa ashubira omu cihugo c’e Mîsiri

18 Musa anacigenda, ashubira emw’ishazâla Yetro, amubwîra, erhi: «Nkwânîne nshubire emwa bene wirhu, njilola erhi bacibâmwo omûka.» Yetro ashuza Musa, erhi: «Ogende n’omurhûla!» 19 Nyakasane abwirira Musa e Madiyani, erhi: «Kanya, oshubire e Mîsiri, bulya balya boshi bakagilonza okukuyirha bafìre.» 20 Musa arhôla mukâge n’abagala, abashoneza oku cihêsi, ashubira omu cihugo c’e Mîsiri. Kalya karhi ka Nyamuzinda, Musa akafumbarha. 21 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Obu washubira e Mîsiri, obuhashe bwa birya bisomerine byoshi nakuhâga, obujirire embere za Faraoni, nani namudundaguza omurhima, arhalike olubaga mpu lugende. 22 Ojibwîra Faraoni, erhi: Kwo Nyakasane adesire ntya: Israheli yo nfula yani; 23 Nkubwizire, nti: «Lîka mugala wâni ajinkolera, nâwe wamalahira bwamulika! Kwokwo, nani nkolaga nayirha enfula yâwe!»

Okukembûlwa kwa mugala wa Musa . Aroni abugana Musa

24 Erhi bahika omu njira aha bacumbika, Nyakasane amujaho analonza okumuyirha. 25 Sipora anacirhôla enshangabuye, akembûlamwo omugala, ayanka ecishisha, acigeza oku magulu ga Musa, ederha, erhi: «Muko muguma rhwembi!» 26 Nyakasane anacimuleka. Omu kuderha «muko muguma rhwembi», bukembûle aderhaga. 27 Nyakasane anacibwîra Aroni, erhi: «Kanya, obugane Musa omu irûngu.» Agenda, amubugana oku ntôndo ya Nyamuzinda, amuhôbera. 28 Musa ashambalira Aroni ebinwa byoshi Nyakasane amubwîraga mpu ajiderha n’ebirhangâzo byoshi amurhegekaga mpu ajijira. 29 Musa n’Aroni banacigendishubûza abagula ba bene-Israheli boshi. 30 Aroni ashubiderha birya binwa byoshi Nyakasane abwîraga Musa, anajirira ebirhangâzo omu masu g’olubaga. 31 Olubaga lwayemera. Lwayumva oku Nyakasane anagashanîre bene-Israheli n’oku anabwîne amalibûko gâbo; bafukama, baharâmya.

5

Okubonana kurhanzi na Faraoni

1 Okubundi Musa na Aroni bayishibwîra Faraoni, mpu: «Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli adesire ntya: «Leka olubaga lwâni lugende, lujinjirira olusiku lw’okunkuza omu irûngu.» 2 Faraoni ashuza, erhi: «Ye ndi oyo Nyakasane, lyo nyumva izu lyâge, kurhume naleka Israheli agenda? Ntishi oyo Nyakasane, ntanaleke bene-Israheli nti bagende!» 3 Baderha, mpu: «Nyamuzinda w’Abayahudi arhubonekire: kukwânîne rhugende lugendo lwa nsiku isharhu omu irûngu, rhujirherekêra Nyakasane, Nyamuzinda wirhu, lyo alekicihonda kuli rhwe n’ecahira erhi n’engôrho.» 4 Omwâmi w’e Mîsiri ababwîra, erhi: «Wani Musa mwe na Aroni, cirhumire mwalonza okushumika olubaga mpu luleke emikolo? Shubiri omu mikolo yinyu!» 5 Faraoni ederha, erhi: «Mwamabona oku olubaga lukola luluzire omu cihugo, b’obu mukolaga mwalonza mpu luleke emikolo!»

Faraoni ayushûla emikolo ya bene-Israheli

6 Olwo lusiku lwonêne, Faraoni arhegeka abarhambo n’abimangizi b’emikolo b’olubaga, erhi: 7 «Murhacikagihà olubaga ebyasi by’okujira amadofali nk’oku mwakagijira burhanzi. Bagendikalonza ebyasi bône. 8 Mubaseze okujira amadofali gali nk’aga banayôrha bajira, murhanyihagya bici. Obwôlo bwabagazire, co cinarhumire badwîrhe bayâma, mpu: «Rhugendirherekêra Nyamuzinda wirhu!» 9 Abo bantu basezibwe okukola, lyo balek’ikalakira ebinwa by’obunywesi!» 10 Abarhambo n’abimangizi b’olubaga bahuluka, bajibwîra olubaga, mpu: «Ntya kwo Faraoni adesire: Ntakacimmuhà ebyasi! 11 Mujikalonza ebyasi mwene aha mwankanabibona! Ci ntâco ciru n’ehitya canyihibwa oku mukolo gwinyu.» 12 Olubaga lwashandabana omu cihugo c’e Mîsiri mwoshi lwaja lwalonza ebyasi by’empimbi. 13 Abarhambo bakazibarhunika, mpu: «Mukaziyusa emikolo yinyu! Mukâyunjuza ngasi lusiku olugero luhûnyirwe! Nk’oku mwanakagijira amango mwagwerhe ebyasi!» 14 Abimangizi ba muli bene-Israheli, balya bâli barhumirwe n’abarhambo ba Faraoni, bakashurhwa, mpu: «Carhumaga murhayusa, injo n’ene, ennundo yinyu y’amadofali nk’oku mwakagijira burhanzi?»

Endûlu y’abimangizi ba muli bene-Israheli

15 Abimangizi ba muli bene-Israheli bagendilakira Faraoni, mpu: «Cirhumire wajirira bambali bâwe ntya? 16 Bambali bâwe barhacihâbwa ebyasi, bagalikarhubwîra, mpu: «Mujire amadofali!» Bambali bâwe kukolaga kukashurhwa kwône. Olubaga lwâwe lwo lubi!» 17 Abashuza, erhi: «Muli bôlo, muli bôlo bwenêne! Co cirhumire mwakaziderha mpu: «Rhujirherekêra Nyakasane. 18 Gendagi bwo na buno mujikola. Ebyasi murhabihâbwe, ci amadofali munayora mujira go n’ago.»

Emirenge y’olubaga. Omusengero gwa Musa

19 Abimangizi ba muli bene-Israheli bayumva bamagangânwa n’okwo babwiragwa, mpu: «Murhanyihyagya oku nnundo y’amadofali. Ngasi lusiku mukâjira erya nnundo enarhegesirwe.» 20 Oku banarhenga aha mwa Faraoni, bacibirindika kuli Musa na Aroni erhi badwîrhe babalinda, 21 bababwîra, mpu: «Lero Nyakasane yêne alolage analutwe: Faraoni na bambali bâge barhacikalonza barhulolekwo erhi mwe murhuma; yabirage ngôrho mwabafumbisire mpu barhunige.» 22 Musa anacishubira emunda Nyakasane ali, ederha, erhi: «Mâshi, Yagirwa, càrhumire warhindibuza olu lubaga? Bici wacintumiraga? 23 Kurhenga amango najàga emwa Faraoni nti njimushambâza oku izîno lyâwe, arhangira okurhindibuza olu lubaga, orhanadesire mpu walikûza olubaga lwâwe ciru n’ehitya!»

6

1 Nyakasane àbwîra Musa, erhi: «Lero okolaga wabona oku najira Faraoni: abalîka bagende hano azidoherwa n’okuboko kudârhi, ciru abalibirhakwo yêne erhi kuboko kudârhi kurhuma!»

Nyamuzinda alaganya Musa oku alikûza bene-Israheli

2 Nyamuzinda ashubiderheza Musa, amubwîra, erhi: «Nie Nyamubâho. 3 Nabonekîre Abrahamu, Izaki na Yakobo nka Nyamuzinda Ogala-byoshi, ci Izîno lyani lya Nyamubâho ntalimayisagyâbo. 4 Kandi najira endagâno yani rhwe nabo, oku nabahà ecihugo ca Kanani, cihugo babungiragamwo banabêramwo nka babunga. 5 Lero nayumvirhage omulenge gwa bene-Israheli, oku badwîrhe balibuzibwa n’Abanya-Mîsiri, nanakengire endagâno yani. 6 Co cirhumire, obwire bene-Israheli oku nie Nyamubâho. Nammukûla omu mikolo midârhi y’e Mîsiri, nammulikûza omu buja bwâbo, nammulikûza n’obuhashe bw’okuboko kwâni n’omu buhane bunene. 7 Nammuyankirira nka lubaga lwâni, nani mbe Nyamuzinda winyu. Mwamanya oku nie Nyakasane, Nyamuzinda winyu, ommukûzire omu mikolo midârhi y’e Mîsiri. 8 Nammuhisa omu cihugo nacigashaga nti nahà Abrahamu, Izaki na Yakobo. Nammuhâco kashambala. Nie Nyamubâho!» 9 Musa abwîra bene-Israheli ebyo binwa, ci barhayumvagya Musa erhi kutwika omurhima n’obuja budârhi kurhuma. 10 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: 11 «Genda Obwire Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri, aleke bene-Israheli barhenge omu cihugo câge!» 12 Ci Musa aderha ntya embere za Nyakasane, erhi: «Obûla bene-Israheli barhanyumvagya, kurhigi Faraoni akaba ye nyumva nie w’akanwa^e karhakembûlagwa?» 13 Nyakasane aganiza Musa na Aroni, abarhuma emwa bene-Israheli n’emwa Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri, mpu lyo alîka bene-Israheli barhenge omu cihugo c’e Mîsiri.

Bashakulûza ba Musa na Aroni

14 Alaga abakulu b’emilala ya bashakulûza babo: Bagala ba Rubeni, nfula ya Israheli: Henoki na Palu, Hezroni na Karmi: obwo bwo bûko bwa Rubeni. 15 Nabo bagala ba Simoni, bo: Yemuweli, Yamini, Obadi, Yakini, Sohari na Saulu, mugala w’omukazi munya-Kanani, bwo bûko bwa Simoni obwo. 16 Alaga amazîno ga bagala ba Levi, nk’oku amaburhwa gâbo ganali: Gershoni, Kehati na Merari. Levi alamire myâka igana na makumi asharhu na nda. 17 Bagala ba Gershoni bo: Livini na Shimeyi, nk’oku obûko bwâbo bunali. 18 Bagala ba Kehati bo: Amurami, Yisehari, Hebroni na Uziyeli. Kehati alamire myâka igana na makumi asharhu n’isharhu. 19 Na bagala ba Merari bo: Mahali na Mushi^f. Bwo bûko bwa Levi obwo omu kushimba amaburhwa gâbo. 20 Amurami àrhôla omukazi, ayanka nnashenge Okevedi; amuburhakwo Aroni na Musa. Amurami alama myâka igana na makumi asharhu na nda. 21 Bagala ba Yisehari bo: Kore, Nefegi na Zikri. 22 Bagala ba Uziyeli bo: Mishaheli, Elisafani na Sitiri. 23 Aroni ayanka omukazi, ye Luzabeti, mwali wa Aminadabu, mwali wabo Nashoni; amuburhakwo Nadabu, Abihu, Eleyazari na Itamara. 24 Na bagala ba Kore bo: Asiri, Elikana na Abiyasafi. Obwo bwo bûko bwa bene-Kore. 25 Eleyazari, mugala wa Aroni, ayanka omukazi, mwali wa Putiyeli: omuburhakwo Pinasi. Abo bo bagula b’emilala y’Abaleviti, nk’oku obûko bwâbo bunali. 26 Bo baligi Aroni na Musa abo, balya Nyakasane abwîraga, erhi: «Murhenze bene-Israheli omu cihugo c’e Mîsiri, bacigabe nka mirhwe ya balwi.» 27 Bo bajagibwîra Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri, mpu arhenze bene-Israheh e Mîsiri. Bo Musa na Aroni abo.

Nyakasane ashubishambâza Musa

28 Olusiku Nyakasane ashambâlaga na Musa omu cihugo c’e Mîsiri, 29 amubwîra, erhi: «Nie Nyakasane. Obwire Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri, ngasi byoshi nkubwizire.» 30 Musa ashuza Nyakasane, erhi: «Kurhi Faraoni akanyumva nie w’akanwa karhakembûlagwa?»

7

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Kâli nkujizire nka Nyamuzinda wa Faraoni na mwene winyu Aroni ye wabà mulêbi wâwe^g. 2 We wakaziderha ngasi byoshi nakurhegeka, na mwene winyu Aroni abwire Faraoni aleke Bene-Israheli barhenge omu cihugo câge. 3 Ci kwône nadundaguza omurhima gwa Faraoni. Naluza ebimanyiso n’ebirhangâzo omu cihugo c’e Mîsiri. 4 Ci Faraoni arhammuyumve. Nalambûlira okuboko kwâni kuli Mîsiri, emirhwe yani, lwo lubaga lwâni, bene-Israheli, nyirhenze n’obuhashe e Mîsiri. 5 Abanya-Mîsiri bamanye obwo oku nie Nyakasane, hano ndambûlira okuboko kwâni oku Mîsiri, nnantenzamwo bene-Israheli. 6 Musa na Aroni bajira ntyo; bajira oku Nyakasane anali abarhegesire. 7 Musa ali agwerhe myâka makumi gali munani, na Aroni makumi gali munani n’isharhu, ago mango bajagiganiza Faraoni.

Akarhi kahinduka njoka

8 Nyakasane anacibwîra Musa na Aroni, erhi: 9 «Faraoni akammubwîra, erhi: Jiragi ecirhangâzo, onabwire Aroni, erhi: Rhôla akarhi kâwe, okakwebe embere za Faraoni, kahinduke njoka!» 10 Musa na Aroni bacibanda aha mwa Faraoni, bajira nk’oku Nyakasane ali abarhegesire. Aroni akweba akarhi kage embere za Faraoni n’embere z’abambali, na kalya karhi kahinduka njoka. 11 Ci oku bwâge, Faraoni naye ahamagala abagula n’abashonga bâge, abakurungu b’e Mîsiri bajira nabo okwo n’amakurungu gâbo. 12 Ngasi muguma akazikweba akarhi kage, kakazihinduka njoka. Ci akarhi ka Aroni kamirangusa rhulya rhurhi rhwabo. 13 Ci omurhima gwa Faraoni gwadundagula; arhayumvagya Musa na Aroni, nk’oku Nyakasane anaderhaga. Obuhanya burhanzi:

Amîshi gahinduka muko

14 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Faraoni azinzibîre; alalire mpu arhalika olubaga lugende. 15 Kanya emwa Faraoni irhondo bunacànûla, hano ahuluka mpu aja ebwa lwîshi. Omulindire eburhambi bw’olwîshi. Na kalya karhi kahindukaga njoka, okafumbarhe omu nfune. 16 Obwire Faraoni, erhi: «Nyakasane, Nyamuzinda w’Abayahudi, ambwiriga mpu nkubwire, erhi: «Leka olubaga lwâni lugende, lujinterekêra omu irûngu». Ci kuhika ene orhayumvagya. 17 Ntya kwo Nyakasane adesire: Eci co wamanyirakwo oku nie Nyakasane: Nkolaga nashurha amîshi g’olwîshi n’aka karhi nfumbasire omu nfune, gahinduke muko. 18 Enfi z’omu lwîshi zafa, olwîshi lwakazibaya n’AbanyaMîsiri bayabirwa okunywa amîshi g’omu lwîshi.» 19 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Bwira Aroni, erhi: Rhôla akarhi kâwe, olambûlire okuboko oku mîshi g’omu Mîsiri, oku nyîshi zamwo, oku mibunda yamwo, oku biyanja byamwo, ngasi hoshi hanaba amîshi, gahinduke muko! Omuko gube omu cihugo coshi c’e Mîsiri, omu rhubehe rhwemirhi n’omu rhubehe rhw’amabuye!» 20 Musa na Aroni banacijira nk’oku Nyakasane anabarhegekaga. Aroni alengeza akarhi, akarhimba oku mîshi g’omu lwîshi embere z’amasu ga Faraoni n’embere z’amasu g’abambali. Amîshi g’omu lwîshi goshi gahinduka muko. 21 Enfi z’omu lwîshi zoshi zafà, olwîshi lwakazibaya kuhika Abanya- Mîsiri bayabirwa n’okunywa amîshi ga mw’olwo lwîshi. Ecihugo c’e Mîsiri coshi cayunjula muko. 22 Ci abakurungu b’e Mîsiri nabo bajira ntyo n’amakurungu gâbo. Omurhima gwa Faraoni gwadundagula, arhayumvagya Musa na Aroni, nka kulya Nyakasane anaderhaga. 23 Faraoni ahindamuka, acishubirira emwâge buzira kutwa ihuzihuzi kw’ebyo byoshi. 24 Abanya-Mîsiri boshi bakazija bahumba eburhambi bw’olwîshi mpu babone amîshi banywe, bulya barhankacihashirinywa amîshi g’omu lwîshi. 25 Nsiku nda zoshi zagera kurhenga ago mango Nyakasane ahanaga olwîshi.

Obuhanya bwa kabirhi: Ebikere

26 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Oje aha mwa Faraoni, omubwire, erhi: Ntya kwo Nyakasane adesire: «Leka olubaga lwâni lugende, luj’inkolera.» 27 Okalahira mpu lurhagenda, nahana ecihugo câwe coshi n’obuhanya bw’ebikere. 28 Olwîshi lwayunjulira bikere, byarherema, bishesherere omu mwâwe, bije omu nyumpa olala, oku ncingo yâwe, omu nyumpa za bambali bâwe, omu mw’olubaga lwâwe, omu matanuru gâwe, omu nyîna zawe. 29 Ebyo bikere byakàkucanukirakwo wêne, oku lubaga lwâwe na kuli bambali bâwe.»

8

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Bwira Aroni, erhi: Lambûlira okuboko na kalya karhi kâwe oku nyîshi, oku mibunda n’oku biyanja, oyinamulire ebikere omu cihugo c’e Mîsiri.» 2 Aroni àlambûlira okuboko oku mîshi goshi g’e Mîsiri: ebikere byayulubuka, byarherema, byàfûnika ecihugo c’e Mîsiri. 3 Ci abakurungu nabo bajira ntyo n’amakurungu gâbo: bayûlubulira ebikere omu cihugo c’e Mîsiri. 4 Faraoni ànacihamagala Musa na Aroni, aderha, erhi: «Mushenge Nyakasane anyegûlekwo ebi bikere n’oku lubaga lwâni, lyo ndeka olubaga luj’ihêra Nyakasane.» 5 Musa abwîra Faraoni, erhi: «Ombwire mangaci go na nêne nagend’ikusengerera, omu nyumpa zawe, bisigale omu lwîshi mwone.» 6 Aderha, erhi: «Irhondo.» Musa àmushubiza, erhi: «Najira nk’okwo onadesire: Lyo omanya oku nta wundi oli aka Nyakasane, Nyamuzinda wirhu, 7 ebikere byaciyegûla kuli we, oku nyumpa yâwe, kuli bambali bâwe n’oku lubaga lwâwe, birhasigale omurhali omu lwîshi mwone.» 8 Musa na Aroni bànacirhenga ahamwa Faraoni. Musa àj’isengera Nyakasane kuli ebyo bikere àlibuzagyamwo Faraoni. 9 Nyakasane ayumvirhiza omusengero gwa Musa. Ebikere byàli omu nyumpa, ebyàli omu ngo n’omu mashwa byàfà, byahirigirha. 10 Bàbilundika birundo-birundo, ecihugo coshi cayunjula kabayo. 11 Faraoni erhi àbona amàbà nk’aluhûka, àshub’izinzibala, àrhaciyumvagya Musa na Aroni, nk’oku Nyakasane anaderhaga.

Obuhanya bwa kasharhu: Emihusha

12 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Obwire Aroni, erhi: «Lambûla akarhi kâwe, oshûrhe akatulo k’oku idaho, kahinduke mihusha omu cihugo c’e Mîsiri mwoshi.» 13 Bàkujira, Aroni alambûla akarhi kage, akarhimba omu katulo k’oku idaho. Emihusha yàlumîra oku bantu n’oku bîntu. Akatulo koshi k’oku idaho kahinduka mihusha omu cihugo coshi c’e Mîsiri. 14 Abakurungu bànacirhangula nabo n’amakurungu gâbo mpu bahiva eyo mihusha, ci bayabirwa. Emihusha yayunjula oku bantu n’oku bîntu. 15 Balya bakurungu bàbwîra Faraoni, mpu: «Gwamabà munwe gwa Nyamuzinda ogu». Ci omurhima gwa Faraoni gwàdundaguza. Arhayumvagya Musa na Aroni nka kulya Nyakasane anaderhaga.

Obuhanya bwa kani: Ebibugu

16 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Ozûke sêzi sêzi, ocibande embere za Faraoni, hano akola mpu aja ebwa lwîshi. Omubwire, erhi: «Ntya kwo Nyakasane adesire: «Leka olubaga lwâni lugende, luj’inkolera.» 17 Akaba orhalesiri olubaga lwâni lugende, nàrhuma ebibungu kuli we, kuli bambali bâwe, oku lubaga lwâwe n’omu nyumpa zawe. Enyumpa z’Abanya-Mîsiri zoshi zàyunjula bibugu, ciru n’obudaka bayubakakwo. 18 Olwo lusiku nàjirira ecihugo ca Gosheni kundi kundi, era munda olubaga lwâni luyûbaka; eyo munda yone erhâbe bibungu, lyo omanya oku nie Nyakasane, mbà omu karhî k’ecihugo. 19 Naberûla olubaga lwâni n’olwâwe. Eco cimanyiso irhondo càbà.» 20 Nyakasane ànacijira ntyo. Ehitù hy’ebibungu hyànacija omu nyumpa ya Faraoni, n’omu nyumpa z’abambali n’omu cihugo coshi; ecihugo coshi cayunjula bibungu. 21 Faraoni ahamagala Musa na Aroni, ababwîra, erhi: «Gendi, muhêrere Nyamuzinda winyu muno cihugo.» 22 Musa àmushuza, erhi: «Kurhakwânîni okujira ntyo, bulya ebi rhurherekêra Nyakasane, Nyamuzinda wirhu, Abanya-Mîsiri barhabikwirirwa. Kurhigi rhwankabijirira omu masu gâbo babule kurhubanda amabuye?» 23 Ha lugendo lwa nsiku isharhu omu irûngu ho rhulonzize okuj’irherekêrera Nyakasane, Nyamuzinda wirhu, nk’oku ankanarhubwîra.» 24 Faraoni ashuza, erhi: «Nammuleka, mugende munarherekêrere Nyakasane, Nyamuzinda winyu omu irûngu. Kwonene murhajaga kuli: Munsengerere nani.» 25 Musa aderha, erhi: «Kwokwo, nkolaga narhenga hano mwâwe, nj’ishenga Nyakasane, n’irhondo lyonêne ebibugu byarhenga kuli Faraoni, kuli bambali bâge n’oku lubaga lwâge. Ci kwône lero Faraoni aleke okurhurheba mpu kandi arhâleka olubaga lugend’irherekêra Nyakasane.» 26 Musa àrhenga aha mwa Faraoni, àj’ishenga Nyakasane. 27 Nyakasane ayumvirhiza omusengero gwa Musa. Ebibugu byàrhengakwo Faraoni, oku bambali n’oku lubaga lwâge. Harhasigalaga ciru n’eciguma. 28 Ci kwône kandi obwo, Faraoni azînzibala, àrhalekaga olubaga mpu lugende.

9

Obuhanya bwa karhanu: Mulyamo àja omu bîntu

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Genda, oje emwa Faraoni, omubwire, erhi: «Ntya kwo adesire Nyakasane, Nyamuzinda w’Abayahudi: Leka olubaga lwâni lugende, luj’inkolera. 2 Okashub’ilahira mpu orhalulîka, okashub’iluhanza, 3 okuboko kwa Nyakasane kwarhinda oku maso gali omu mashwa gâwe, oku biterusi, oku bihêsi, oku ngamiya, oku nkafu n’ebibuzi: àbà mulyamo mukali bwenêne. 4 Nyakasane àhira olubibi omu maso ga bene-Israheli n’ag’Abanya-Mîsiri. Nta cintu càfà omu maso ga bene-Israheli.» 5 Nyakasane anacitwa amango, erhi: «Irhondo Nyakasane akola ebyo omu cihugo.» 6 N’erhi buca, Nyakasane, akola ako kanwa: amasò g’Abanya-Mîsiri goshi gafa, ci omu maso ga bene-Israheli, nta cintu ciru n’eciguma càfire. 7 Faraoni arhuma abajidôsa: «Nta cintu ciru n’eciguma cafire omu maso ga bene-Israheli.» Ci kurharhumaga omurhima gwa Faraoni gurhadundagula; àrhalekaga olubaga mpu lugende.

Obuhanya bwa kali ndarhu: Amahurhe

8 Nyakasane abwîra Musa na Aroni, erhi: «Murhôle bifune bibiri bya muyeye gw’omu itanuru. Musa ayîsh’iguyehûlira e malunga omu masu ga Faraoni. 9 Hano akatulo kagwo kashàndâla omu Mîsiri mwoshi, kanaja kameza emibuha eri nka mahurhe oku bantu n’oku bintu by’omu Mîsiri mwoshi.» 10 Bàrhôla omuyeye gw’omu itanuru, bàguyimangana embere za Faraoni. Musa àgukwêba e malunga, gwâja gwameza emibuha y’amahurhe oku bantu n’oku bintu. 11 Abakurungu bayabirwa okubêra embere za Musa erhi ago mahurhe garhuma, bulya abakurungu n’Abanya-Mîsiri boshi bâli bayunjwire mahurhe. 12 Ci Nyakasane àdundaguza omurhima gwa Faraoni, arhayumvagya Musa na Aroni nk’oku Nyakasane ànali abwizire Musa.

Obuhanya bwa kali nda: Olubula

13 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Ozûke mucêracêra, ocibande embere za Faraoni. Omubwire, erhi: «Ntya kwo Nyakasane, Nyamuzinda w’Abayahudi adesire: «Lika olubaga lwâni lugende, luj’inkolera.» 14 Bulya lero nkola narhuma amahanya gani goshi kuli we, kuli bambali bâwe n’oku lubaga lwâwe lyo omanya oku ntâye oli akâni omu igulu lyoshi. 15 Ncilekêrerage okuboko kwâni, singa nàkuyisire n’ecâhirà we n’olubaga lwâwe, wàli wahirigirha omu igulu. 16 Ci alaga ecàrhumire nakuleka: nti nkuyêreke obuhashe bwâni lyo bamanyisa izîno lyani omu igulu lyoshi. 17 Woyo ocidwîrhe wahanza olubaga lwâni mpu lurhagendaga. 18 Irhondo nka gano mango gonêne naniesa olubula, ludârhi bwenêne, lulya lurhasag’ibonekana omu Mîsiri kurhenga olusiku àyubakagwa kuhika buno. 19 Okanyagye, orhume abaj’iyegemya amasò gâwe na ngasi hyâwe byoshi hiri ebulambo. Ngasi muntu na ngasi cintu biri ebulambo barhayegamizi n’okubihira omu nyumpa, olubula lwabikomanga bife.» 20 Muli bambali ba Faraoni, ngasi wàrhinyire akanwa ka Nyakasane, àyegamya bambali bâge n’amasò; 21 ci orhàshibiriraga akanwa ka Nyakasane, àlekera abambali n’amasò gâge ebulambo. 22 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Lambûlira okuboko kwâwe emalunga olubula lunie omu cihugo c’e Mîsiri mwoshi, oku bantu n’oku bintu, na kuli ngasi hyasi hyoshi hy’omu cihugo c’e Mîsiri.» 23 Musa àlambûlira akarhi kage emalunga; Nyakasane alulumbikanyayo emikungulo n’olubula; emilazo yacibanda oku idaho, na Nyakasane aniesa olubula omu cihugo c’e Mîsiri. 24 Olubula, emilazo eyunjwîre lubula: byàba bidârhi bwenêne kulya ecihugo c’e Mîsiri cirhâlisag’ibona bundi kurhenga ciri ishanja. 25 Omwo cihugo c’e Mîsiri mwoshi, olubula lwàjonjaga ngasi byânali embuga, abantu n’ebintu; olubula lwàjonjaga ngasi hyasi hy’erubala, lwàvunanga n’emirhi y’erubala yoshi. 26 Cihugo ca Gosheni cône olubula lurhahumagakwo, emunda bene-Israheli bâyubakaga. 27 Faraoni ahamagala Musa na Aroni, ababwîra, erhi: «Lero, nabwinage oku nàbihire; Nyakasane ye mushinganyanya, nie mubî rhwe n’olubaga lwâni. 28 Mushenge Nyakasane ayimanze emilazo n’olubula: Nàmmulîka mugende, murhâcilegerere kasanzi kanene. 29 Musa àmushuza, erhi: «Hano nantenga muno lugo, nagend’iyinamulira amaboko gani emunda Nyakasane ali: emilazo yahuba, n’olubula lurhâcinie, lyo omanya oku igulu lyoshi liri lya Nyakasane. 30 Ci wehe mwe na bambah bâwe, mmumanyire oku murhacirhînya Nyakasane Nyamuzinda.» 31 Ecitâni n’engano byàtuntumalika, bulya engano yali ekola egwerhe emihuli, n’ecitâni erhi cayâsa. 32 Engano ejira emigati n’amahemba, byohe birhatuntumalikaga, bulya birhamera duba. 33 Musa arhenga aha mwa Faraoni n’omu lugo, àyinamulira amaboko gâge emunda Nyakasane ali; emilazo n’olubula byahumba, enkuba erhàcidubukiraga oku idaho. 34 Erhi Faraoni àbona oku enkuba, olubula n’emilazo byahumbire, àshub’ibîha, ye bo n’abambali bàzinzibala. 35 Omurhima gwa Faraoni gwàzibuha nk’ibuye, arhàlikaga bene-Israheli, nk’oku Nyakasane anali abwizire Musa.  

10

Obuhanya bwa kali munani: enzige

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Genda, oje emwa Faraoni, bulya nie nazînzibazize omurhima gwâge n’ogwa bambali bâge, lyo nyukîriza ebirhangâzo byâni ekarhî kabo, 2 lyo oyîsh’ikuganirira mugala wâwe na mwinjikulu wâwe na kurhi nalibuzagya Abanya-Mîsiri na kurhi nàjiraga ebirhangâzo byâni emwabo. Ntyo mwanamanya oku niene nie Nyakasane.» 3 Musa na Aroni bànacija aha mwa Faraoni, bàmubwîra, mpu: «Ntya kwo Nyakasane, Nyamuzinda w’Abayahudi adesire: «Kuhika mangaci walahira okucirhohya embere zani? Lîka olubaga lwâni lugende, luj’inkolera. 4 Okalahira mpu orhalika olubaga lwâni lugende, irhondo lyonêne nàrhuma enzige omu cihugo câwe. 5 Zabwika ecihugo coshi ciru cirhâciboneka. Zâlya ngasi hyoshi hyàrhulubusire, ngasi ebi olubula lwàkulekire, zâlya emirhi emera omu mashwa gâwe yoshi. 6 Zabumba enyumpa zawe, n’enyumpa za bambali bâwe boshi, n’enyumpa z’Abanya-Mîsiri boshi: okwo basho barhakubonaga ciru na bashakulûza binyu kurhenga bali hano igulu kuhika olw’ene.» Musa ahindamuka, arhenga aha mwa Faraoni. 7 Abarhumisi ba Faraoni bàmubwîra, mpu: «Kuhika mangaci oyu muntu ayôrha ali karhegè kuli rhwe? Lika aba bantu, bagende, baj’ikolera Nyakasane, Nyamuzinda wabo. K’orhacimanya oku Mîsiri akola ahwire?» 8 Bashub’igalula Musa na Aroni emwa Faraoni, ababwîra, erhi: «Gendagi. Muj’ikolera Nyakasane, Nyamuzinda winyu. Ci kwône, ndi wagenda?» 9 Musa ashuza, erhi: «Rhwagenda haguma n’abana birhu n’abashosi birhu, rhwagenda haguma na bagala birhu na bali birhu, ebibuzi-birhu n’enkafu zirhu. Bulya kuli rhwe luli lusiku lukulu lw’okukuza Nyakasane.» 10 Ababwîra, erhi: «Nyakasane abe haguma ninyu mukabona namuleka mwagenda n’abana binyu: mubwîne oku bubî obu mwalonza. 11 Arhali ntyo kwo byabà: gendi, mwe balume^h, muj’ikolera Nyakasane, bulya ntyo kwo mwalonza.» Banacibalibirhakwo mpu barhenge aha mwa Faraoni. 12 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Lambûlira okuboko oku cihugo c’e Mîsiri, ohamagale enzige: ziyerêre enyanya ly’ecihugo ca Mîsiri: zirye ngasi hyasi hy’omu cihugo, ngasi hyoshi olubula lwàsizire.» 13 Musa ashonga ecihugo c’e Mîsiri akarhi kage. Nyamuzinda azûsa empûsi ebuzûka-zûba oku cihugo c’e Mîsiri yalegerera yanalala yahûsa. Erhi buca sêzi bashanga empûsi y’ebuzûka-zûba yagwisize enzige. 14 Enzige zalumîra omu cihugo c’e Mîsiri coshi, zagwa nyinjinyinji omu cihugo c’e Mîsiri coshi. Nta mango enzige nyinganaho zalisagigwa bundi na nta mango eziri nk’ezo zacigwîre. 15 Zashandâla ecihugo coshi, zayona ecihugo coshi. Zalya ngasi hyasi hyali omu cihugo na ngasi ilehe olubula lwasigaga: nta hyasi hyasigîre oku mirhi erhi omu mashwa omu cihugo ca Mîsiri coshi. 16 Faraoni burharhindira, ahamagala Musa na Aroni ababwîra erhi: «Nabihire Nyakasane Nyamuzinda winyu na ninyu mwene. 17 Ombabalirage ecâha cani wekasinga buno lyone, munansengerere emwa Nyakasane Nyamuzinda winyu ankulekwo obula buhanya budârhi». 18 Musa arhenga emwa Faraoni anashenga Nyamuzinda. 19 Nyamuzinda ahindula erya mpûsi yabà y’ebuzika-zûba, mpûsi nyinji-nyinji, yazurundukana enzige yanazihêka ebwa nyanja ndukula. Harhasigalaga ciru n’oluzige luguma omu cihugo ca Mîsiri coshi. 20 Nyamuzinda àdundaguza omurhima gwa Faraoni, àrhalekaga bene-Israheli bagenda.

Obuhanya bwa kalimwenda: Endunduli

21 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Lambûlira okuboko kwâwe omu malunga na ntyo omwizimya gw’okunali guhundikire ecihugo ca Mîsiri». 22 Musa anacilambûlira okuboko kwâge enyanya, hanacizûka endunduli y’omwizimya, yahundikira ecihugo ca Mîsiri nsiku isharhu zoshi. 23 Nta muntu wacikazâgibona owabo na ntâye wacirhenzire ah’âli ezo nsiku isharhu zoshi. Cikwône Bene-Israheli bôhe erhi bagwerhe obulangashane aha mwabâbwe. 24 Faraoni ahamagala Musa, amubwîra, erhi: «Mugendirherekêra Nyamubâho cikwône ebishwekwa bisungunu n’ebinene byoshi birharhengaga hano. Cikwoki mwanagenda baguma na bakinywe n’abana binyu.» 25 Musa ashuza, erhi: «Wene orhubâge ebi rhwajijiriramwo Nyakasane Nyamuzinda wirhu enterekêro nsingônola. 26 Ciru rhwakahêka n’amasò girhu, nta cishwekwa ciru n’eciguma casigala, bulya byo rhwajirhôlamwo ebi rhwarherekêra Nyakasane Nyamuzinda wirhu; hano rhuhika eyo munda rhwene buzira byo, rhurhankayîsh’ihash’irherekêra Nyakasane.» 27 Cikwône Nyamuzinda azinzibaza omurhima gwa Faraoni: arhabalîkuzagya mpu bagende. 28 Faraoni anacibwîra Musa, erhi: «Rhenga aho jonacilange! Ntacikubonaga omu masu gani n’olusiku washub’icishomya mpu wacîyerekana omu masu gani, onafe.» 29 Musa aderha, erhi: «Wakudesire, ntakacicîshomya nti nacîyerekana omu masu gâwe.»

11

Omulali gw’obuhanya bwa kali ikumi: Okunigwa kw’emurhwe-lubere

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Nkolaga narhumira Faraoni na Mîsiri obuhanya buzinda. Enyuma ly’aho, ammuleka mugende na ciru kwâbà kulibirha ammulibirhakwo. 2 Obwirage olubaga luje lwahûna: ngasi mulume ahûne omulungu wâge na ngasi mukazi ahûne omulungu-kazi wâge, ebirugu by’amarhale n’ebya amasholo.» 3 Nyakasane arhabâla olubaga okurhona emwa Abanya-Mîsiri. Na kulusha, Musa yêne ali muntu mukulu bwenêne omu cihugo c’e Mîsiri, omu masu ga bambali ba Faraoni n’omu masu g’olubaga. 4 Musa anaciderha, erhi: «Ntya kwo Nyakasane adesire: Aha karhî k’obudufu, natwikanya omu Mîsiri, 5 ngasi lubere lw’omu Mîsiri lwâfà, kurhangirira oku nfula ya Faraoni, olya wayîsh’iyîma oku ntebe yâge y’obwâmi, kuhika oku lubere lw’omuja-kazi oba enyuma z’olwanjikwa na kuhika oku lubere lwa ngasi cintu. 6 Endûlù zâbà omu cihugo c’e Mîsiri mwoshi, zirya zirhasag’iyumvikanamwo ciru n’eliguma,zirhakanac’iyumvikanamwo bundi. 7 Ci emwa Bene-Israheli boshi, ciru n’akabwa ntako kamokera abantu erhi ebintu, lyo mumanya oku Nyakasane abà aberwîre Mîsiri na Israheli. 8 Okuhandi, aba bambali bâwe boshi bâyandagalire emunda ndi, bananfukamire, mpu: «Gendaga mâshi, mwe n’olubaga lukukulikîre. Okuhandi nanagenda obwo:» 9 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Faraoni arhakuyumve mpu lyo ebirhangâzo byâni biluga omu Mîsiri.» 10 Ebyo birhangâzo byoshi Musa na Aroni bâli bajirîre embere za Faraoni, ci Nyakasane àdundaguza omurhima gwa Faraoni, àrhazigaga mpu bene-Israheli barhenge omu cihugo câge.

12

Olusiku lukulu lwa Basâka

1 Nyakasane anacibwîra Musa na Aroni omu cihugo c’e Mîsiri, erhi: 2 «Kuli mwe, ogu mwêzi gwo gwabà murhanzi gw’emyêzi yoshi, gwo gwabà murhanzi gw’omwâka. 3 Muhamagale Bene-Israheli boshi, mubabwire, mpu: Omu nsiku ikumi za guno mwêzi, ngasi baguma omu nyumpa barhôle omwana-buzi. 4 Abankabona bali banyi omu nyumpa b’okuyusa omwana-buzi, bamulye haguma n’abalungu babali hofi, nka kulya abantu banali. Mucîshoge oyo mwana-buzi omu lugero lwa ngasi muguma lw’okulya. 5 Abe mwana-buzi orhalikwo izâbyo, ciganda-buzi ca mwâka muguma. Murhôle omu bana-buzi erhi omu bana-hene. 6 Mumubike kuhika olusiku lwa kali ikumi na kani lwa guno mwêzi. Bene-Israheli boshi bayishimubâga aha karhî k’ebijingo byombi. 7 Bayîsh’iyanka oku muko gwâge: bahembe ebizimbêro byombi n’omulungulungu gw’enyumpa bâlîramwo. 8 Mw’obwo budufu balya enyama yâge. Bayirya nyôce, haguma n’emigati erhalimwo lwango n’enshogo ndulu. 9 Ntaco mumulyagekwo cibishi erhi ciyende, ci biyôce byône, haguma n’irhwe n’amagulu n’eby’omu nda. 10 Ntaco musizagyakwo kuhika sezi; erhi hankaba ebisigîre sêzi munabidûlike muliro. 11 Mumulye ntya: mushwêkere omukaba omu cibunu, muhire enkwerho emagulu, munafumbarhe akarhi omu nfune. Mumulye bulibirhà. Oyo ye Basâka wa Nyakasane: 12 Mw’obwo budufu nâgera omu cihugo c’e Mîsiri, nje nanigûza ngasi lubere lw’omu Mîsiri, lube lwa muntu erhi lwa cintu. Nafendûla banyamuzinda b’obwihambe b’omu Mîsiri boshi. Nie Nyakasane. 13 Omuko gwabà cimanyiso c’enyumpa mulimwo: nayîsh’ibona omuko, mmurhalukire, n’obuhanya burhâmujekwo hano nkola nâshûrha ecihugo c’e Mîsiri. 14 Olwo lusiku mulujire lwa kukengêrwa, lube lusiku lukulu lwa Nyakasane. Kurhenga oku iburha kuhika oku lindi, mulujire lube luzira lw’ensiku n’amango.

Olusiku lukulu lw’emigati erhalimwo olwango

15 Mushinge nsiku nda zoshi mwalya emigati erhalimwo lwangoⁱ. Kurhangirira oku lusiku lurhanzi, murhenze ngasi lwango omu nyumpa zinyu. Ngasi yeshi wanalye omugati gulimwo olwango kurhenga oku lusiku lurhanzi kujika oku lwa kali nda, oyo akagwe muli Bene-Israheli. 16 Omu lusiku lurhanzi, mukâjira endêko ntagatifu. Omu lusiku lwa kali nda, kwo na kuguma. Mw’ezo nsiku ntâye wahumaga akabishi, ci mukâkola ebi mwâlya byône. 17 Mukâjira bwinja olusiku lukulu lw’emigati erhalimwo olwango, bulya mw’olwo lusiku, lwo narhenzagyamwo emirhwe yinyu omu cihugo c’e Mîsiri. Mukâjira olwo lusiku kurhenga oku iburha kuhika oku lindi, liri irhegeko ly’ensiku n’amango. 18 Omu mwêzi murhanzi, bijingo, mukaz’irya emigati erhalimwo lwango kuhika bijingo by’olusiku lwa kali makumi abiri na luguma lw’omwêzi. 19 Nsiku nda zoshi olwango lurhabonekanaga omu nyumpa zinyu. Na ngasi yeshi wankalya omugati gulimwo olwango, abe cigolo erhi muburhwa w’omu cihugo, oyo anakagwe omu mulungano gwa Bene-Israheli. 20 Murhahîraga mukalya akantu kalimwo olwango.»

Amarhegeko g’Ishega lya Basâka

21 Musa ànacihamagala abagula b’Israheli boshi, ababwîra, erhi: «Muje omu bintu binyu, murhôlere emilala yinyu omwana-buzi, mubâgire Basâka. 22 Muyîsh’irhôla ebikângûlo^j by’ebyasi, mubivûmvuze omu muko guli omu mbêhe, mushahulize oku mulungulungu n’oku bizimbêro byombi, na ntâye watwaga olusò lw’enyumpa yâge kuhika sêzi. 23 Nyakasane àrhulukâna omu Mîsiri, àja anigûza, âyîsh’ibona omuko oku mulungulungu n’oku bizimbêro byombi. Obwo, Nyakasane âgera aha mwinyu arhanazige Kaheza aja omu nyumpa zinyu mpu ayirhe. 24 Okwo kwoshi mukubîkirire: liri irhegeko kuli mwe n’oku bana binyu ensiku zoshi. 25 Amango mwâhike omu cihugo Nyakasane âmmuhà nk’oku anaderhaga, munakengêre eco cijiro. 26 Amango abana binyu bâmudôsa, mpu: «Co cijiro cici eci mukâjira?» 27 Munabashuze, erhi: «Eri nterekêro ya Basâka, ya Nyakasane, ye wàcizagya enyumpa za bene-Israheli e Mîsiri, amango àmalîraga Mîsiri anafungira enyumpa zirhu.» Olubaga lwàfukama, lwàharâmya. 28 Bene-Israheli bàgenda, bajira nk’oku Nyakasane àrhegekaga Musa na Aroni; ntyo kwo bajizire.

Obuhanya bwa kali ikumi: Okufa kwa ngasi lubere omu Mîsiri

29 Aha karhî k’obudufu, Nyakasane ànigûza ngasi lubere omu cihugo c’e Mîsiri, kurhangirira oku nfula ya Faraoni yànkayîmire oku ntebe yâge, kuhika oku nfula y’omujà oli omu mpamikwa, ngasi lubere lw’ebintu. 30 Faraoni àzûka mw’obwo budufu, n’abambali bâge n’Abanya-Mîsiri boshi; omu Mîsiri mwazûka ecihogêro cinene, bulya nta nyumpa erhâliwo mufù. 31 Mw’obwo budufu, Faraoni ahamagala Musa na Aroni, ababwîra, erhi: «Zûki! Murhenge ekarhî k’olubaga lwâni, mwe na bene-Israheli. Mugende, muj’ikolera Nyakasane nk’oku mwànaderhaga. 32 N’ebibuzi binyu n’enkafu zinyu, mubihêke nka kulya mwànaderhaga. Mugende, munansengerere omugisho nani!» 33 Abanya-Mîsiri bàrhunika olubaga mpu lurhenge duba omu cihugo, bulya bakàg’iderha mpu: «Rhwahwa rhweshi!» 34 Olubaga lwàja lwahêka emigati erhàlicibumbugurha, bàshana enyungu yàlimwo omu birondo byâbo, bàyibarhula oku birhugo.

Banyaga Abanya-Mîsiri

35 Bene-Israheli bajira nk’oku Musa ababwîraga: bâli bahûnyire Abanya-Mîsiri ebirugu by’amarhale, ebirugu by’amasholo n’emyambalo. 36 Nyakasane erhi abarhabîre okurhona emwa Abanya-Mîsiri, bayemera okubahà ngasi ebi bàbahûnaga. Ntyo banyaga Abanya-Mîsiri.

Okurhenga e Mîsiri

37 Bene-Israheli bàgenda kurhenga e Ramusesi kuhika e Sukoti, hofi bihumbi magana gali ndarhu bya bagenzi b’amagulu, balume buzira kuganja abana. 38 Engabo erhali nyi y’abantu ba ngasi lubero yàgenzikanwa nabo, n’amasò manji g’enkafu n’ebibuzi. 39 Erya migati erhàlicibumbugurha bàkûlaga e Mîsiri, bàyikalanga, yàbà bitumbura birhalimwo olwango bulya enshâno erhàlicibumbugurha. Barhalindaga babona amango g’okuhêka olwiko, bulya kulibirhwa bàlibisirwekwo e Mîsiri. 40 Emyâka yoshi Bene-Israheli bâgezize omu Mîsiri yàli magana ani na makumi asharhu. 41 N’erhi eyo myâka magana ani na makumi asharhu egera, olwo lusiku lwonêne, engabo za Nyakasane zoshi zàrhenga e Mîsiri. 42 Obwo budufu, Nyakasane àyiza mpu lyo abarhenza e Mîsiri.Obwo budufu bubà bwa Nyakasane, buli bwa kuyiza-kuli Bene-Israheli, kurhenga iburha kuhika oku lindi.

Amarhegeko g’okugashâniza Basâka

43 Nyakasane anacibwîra Musa na Aroni, erhi: «Alagi obulyo mwakâjiramwo Basâka: harhajiraga ecigolo camulyakwo. 44 Ngasi mujà wàgulagwa, onamukembûle abul’irya Basâka. 45 N’oli omubunga erhi mulimya, barhamulyagakwo. 46 Omu nyumpa nguma mwonene bakaz’imulira, na nta kuhêka enyama embuga. Murhahîra mukavuna orhuvuha. 47 Olubaga lwa Bene-Israheli lwoshi lukâjira Basâka. 48 Akaba hali omubunga w’oku mwinyu walonza okugashâniza Basâka wa Nyakasane, ngasi mulume w’aha mwâge anakembûlwe, lyoki ankayegera, amugashânize, bulya akola nka muburhwa w’omu cihugo. Ci barhajiraga entakembûlwa ciru n’enguma yamulyâkwo. 49 Irhegeko libe lyo na lirya oku muburhwa w’omu cihugo n’oku mubunga obà muli mwe.» 50 Bene-Israheli bàjira ntyo. Bajira kulya kwo na nêne Nyakasane àrhegekaga Musa na Aroni. 51 Mw’olwo lusiku lwonêne, Nyakasane àrhenza Bene-Israheli omu cihugo c’e Mîsiri, nk’oku emirhwe yâbo yànali.

13

Irhegeko liyêrekîre enfula w’omu Israheli

1 Nyakasane àganîza Musa, amubwîra, erhi: 2 «Onterekêre ngasi lubere lwa muli bene-Israheli, lulya luzibûla omulà gwa nnina walwo, olw’omu bantu n’olw’omu bintu: luli lwâni.»

Emigati erhalimwo olwango

3 Musa anacibwîra olubaga, erhi: «Mukakengêra lulya lusiku mwàrhengaga e Mîsiri, omu nyumpa y’obujà, bulya kuboko kuzibuzibu Nyakasane àmmukûlagamwo eyo munda. Murhakâg’irya omugati gulimwo olwango. 4 Ene lyo murhenzireyo, omu mwêzi gw’Emihuli. 5 Okuhandi, hano Nyakasane amâkuhisa omu cihugo c’Abakanani, c’Abahititi, c’Abamoriti, c’Abahiviti, n’ec’Abayebusi, cirya àcîgashiraga basho oku àkuhâco, cihugo cihululamwo amarha n’obûci, okaz’ijira eci cijiro mwa guno mwêzi. 6 Nsiku nda zoshi okaz’irya omugati gurhalimwo olwango. Olusiku lwa kali nda lukaz’iba lusiku lukulu lwa Nyakasane. 7 Bakâlya omugati gurhalimwo olwango mw’ezo nsiku nda. Omugati gubumbugusire gurhabonekanaga; olwango lurhabonekanaga omu cihugo câwe mwoshi. 8 Olwo lusiku onahugûlire mugala wâwe, erhi: «Cêrekanè eci c’ebi Nyakasane ànjirirîre amango nàrhenganga e Mîsiri.» 9 Ntyo ciba cimanyiso ekuboko kwâwe na mwîbûko ebusu bwâwe, lyo irhegeko lya Nyakasane liba omu kanwa kâwe, bulya kuboko kwâge kuzibu Nyakasane akurhenzagyamwo e Mîsiri. 10 Okazilanga eryo irhegeko omu lusiku lwalyo ngasi mwâka.

Olubere lulume

11 «Okuhandi, amango Nyakasane amâkuhisa omu cihugo c’e Kanani, nk’oku àcîkwigashiraga mweshi na basho, ânàba amàkuhâco, 12 okaz’iberûlira Nyakasane ngasi hyoshi hizibûla omulà gwa nnina wahyo, na ngasi coshi cizibûla omulà gwa ngasi cintu onashweka: ngasi lubere luli lwa Nyakasane. 13 Ngasi lubere lwa ndogomi, okazilulyûlira omwana-buzi. Akaba orhalulyûliri, onaluniole igosi. Ngasi nfula ya muntu muli bagala bâwe, wakâyilyûlira. 14 N’irhondo mugala wâwe akakudôsa, erhi: «Kwo kurhi okwo?», onamubwire, erhi: kuboko kuzibu Nyakasane àrhurhenzagyamwo e Mîsiri, omu nyumpa y’obujà. 15 Kulya kubà Faraoni àkâg’ilahira mpu arharhulîka rhugende, Nyakasane ànigûza ngasi lubere omu Mîsiri, kurhangirira oku lubere lw’omuntu kuhika oku lubere lw’ecintu. Co cirhuma nterekêra Nyakasane ngasi lubere lulume luzibûla omulà gwa nnina walwo, ci ngasi nfula ya muli bagala bani, nanyilyûlire. 16 Cayîsh’ibà kuli we cimanyiso oku kuboko kwâwe na cimane oku busù bwâwe, bulya kuboko kuzibuzibu Nyakasane àrhurhenzagyamwo e Mîsiri.»

Nyakasane alongôlana olubaga lwâge

17 Erhi Faraoni àlika olubaga mpu lugende, Nyamuzinda àrhalugezagya omu njira y’ecihugo c’Abafilistini, n’obwo yo yàli njira ya hofi. Nyamuzinda aderha, erhi: «Kurhakwânîni hano olubaga lubugana entambala, lurhînye, obone lwamâcîshubirira e Mîsiri:» 18 Nyamuzinda àyerekeza olubaga ebw’irûngu ly’Enyanja y’Amasheke. Bene-Israheli bàyinamuka, bàrhenga e Mîsiri nka mirhwe ya barhabâzi baja oku bîrha. 19 Musa àhêka amavuba ga Yozefu, bulya ali erhi àlahirize bene-Israheli, erhi: «Nyamuzinda àrhakabula buyîsh’imurhandûla; ago mango mwânahêke amavuba gani.» 20 Bàrhenga e Sukoti, bàj’itwa icumbi aha Etami, elubibi lw’irûngu. 21 Nyakasane yêne àjâga abashokolera: mûshi omu cilundo c’omugi, lyo abalangula enjira, na budufu omu cilundo c’omuliro, lyo abamolekera; bâkaz’ihasha ntyo okugenda mûshi na budufu. 22 Mûshi eco cilundo c’omugi cirhàbulaga bwashokolera olubaga, na budufu eco cilundo c’omuliro nta mango càbulikîne.

14

Kurhenga e Etami kuhika oku Nyaja y’Amasheke

1 Nyakasane ànaciganiza Musa, amubwîra, erhi: 2 «Obwire Israheli bagaluke, bàj’itwa icumbi embere za Pi-Habiroti, ekarhî ka Migadoli n’enyanja, ishiriza lya Bal-Sefoni: ho mwâcûmbika oku burhambi bw’enyanja. 3 Hano Faraoni abona ntyo, àyîsh’iderha, erhi: «Bo bala baja balungalunga omu cihugo n’obwôba: Irungu lyabazonzire.» 4 Nadundaguza omurhima gwa Faraoni, abashimbûlire. Ci nayêreka Faraoni n’emirhwe yâge, irenge lyani, lyo Abanya-Mîsiri bamanya oku nie Nyakasane.» Banacijira ntyo.

Faraoni akulikira Bene-Israheli

5 Bagend’ibwîra mwâmi w’e Mîsiri oku olubaga lwayasire. Faraoni n’abambali bànacihindukirwa erhi olwo lubaga lurhuma, baderha, mpu: «Bici ebi rhwajizire bula ene rhulika Bene-Israheli barhiba emikolo yirhu!» 6 Anacishumûla engâlè yâge, àgenzikanwa bo n’olubaga lwâge. 7 Arhôla ngâlè magana gali ndarhu ga ntwâli, na ngasi ngâlè z’omu Mîsiri zoshi, ngasi nguma n’abasirika bayo. 8 Nyakasane àdundaguza omurhima gwa Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri, àkulikira Bene-Israheli, abo Bene-Israheli bàgendaga babangalazize amaboko. 9 Abanya-Mîsiri bàbakulikira buhena, bashanga bacûmbisire eburhambi bw’enyanja: ebiterusi bya Faraoni byoshi n’abasirika babyo, engabo zâge zoshi, babahikakwo hofi ha Pi-Habiroti, ishiriza lya Bal-Sefoni. 10 Faraoni àbayegêra. Bene-Israheli mpu bayinamule amasu, babona Abanya-Mîsiri bacîrhulîra omu njira enyuma zâbo. Bene-Israheli bàrhungwa n’obwôba bwenêne, bàyamira Nyakasane. 11 Banacibwîra Musa, mpu: «Ka nshinda zàlibuzire e Mîsiri obuwayishir’irhuyirhira omu mpinga? Bici ebi warhukolire erhi orhurhenza e Mîsiri? 12 Ka rhurhâli rhwàkubwirîre e Mîsiri, nti: Rhuleke rhukaz’ikolera Abanya-Mîsiri. Okurhumikira Abanya-Mîsiri kwo kukulu ahâli h’okufira omu irûngu.» 13 Musa abwîra olubaga, erhi: «Murhayobôhe! Zibuhi! Mwabona ebi Nyakasane ammujirira ene; bulya aba Banya-Mîsiri mudwîrhe mwabona, murhakacibabona bundi. 14 Nyakasane wammulwira; mw’oyo murhûlûle kwône!»

Nyakasane àtwa enjira omu nyanja

15 Nyakasane anacibwîra Musa erhi: «Cirhumire odwîrhe wanyamira? Obwire Bene-Israleli bahire njira! 16 Nawe, okubûle akarhi^k kâwe, olambûlire okuboko oku ngasi nyanja oyiberemwo mpande ibiri: Bene-Israheli bàcîrhulire omu karhî k’enyanja buzira kujoma amagulu. 17 Nani nadundaguza omurhima gw’Abanya-Mîsiri, lyo nabo bacîrhuliramwo enyuma zâbo. Ntyo nayêreka Faraoni irenge lyani, n’emirhwe yâge yoshi, engâlè zâge n’abasirika bâge bashona oku biterusi. 18 Abanya-Mîsiri bamanya oku nie Nyakasane, hano mbà namâyêreka Faraoni irenge lyani kuli engâlè zâge n’abasirika bâge bashona oku biterusi.» 19 Malahika wa Nyamuzinda wàjâga ashokolera omurhwe gw’Israheli, agenda, àja enyuma zâbo. Cirya cilundo c’omugî càrhenga embere, càj’ija enyuma zâbo. 20 Càgend’icîhira ekarhî k’omurhwe gw’Abanya-Mîsiri n’omurhwe gw’Israheli. Càjira ecitû haguma n’omwizizi: lero cakàmoleka budufu. Ntabo babashire okuhika oku babo obudufu bwoshi. 21 Musa àlambûlira okuboko oku nyanja. Nyakasane àtunda enyanja obudufu bwoshi n’empûsi ndârhi y’ebuzûka-zûba yàyumya enyanja. Amîshi gàcîberamwo mpande ibiri. 22 Na Bene-Israheli bàcîrhulira omu nyanja burhajoma, amîshi gàbà cikunguzo ekulyo n’ekumosho kwabo. 23 Abanya-Mîsiri bàbakulikira luminomino, bacîrhuliramwo enyuma zâbo, ebiterusi bya Faraoni byoshi, engâlè zâge zoshi n’abasirika bashona oku biterusi boshi bacîrhuna omu karhî k’enyanja. 24 Lero sêzisêzi lukula arhanda, Nyakasane alolera engabo y’ab’e Mîsiri mulya cilundo c’omuliro n’ec’omugi àlimwo, àhira akavulindi omu murhwe gw’Abanya-Mîsiri. 25 Avamya emizizi y’engâlè zâbo, zàyabirwa okucishegûka. Abanya-Mîsiri bàcîjamwo, mpu: «Rhuyakire Israheli kuli bulya Nyakasane odwîrhe abalwikiza Mîsiri.» 26 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Lambûlira okuboko oku nyanja: amîshi galûndukire Abanya-Mîsiri, n’engâlè zâbo, n’abasirika babo bashona oku biterusi.» 27 Musa ànacilambûlira okuboko oku nyanja. Erhi kuba mucêracêra, enyanja yàshubira aha enayôrha ebà. Erhi Abanya-Mîsiri baciderha mpu bayàka, bàj’iyibugâna. Nyakasane anacihenangulira Abanya-Mîsiri omu kagarhî k’enyanja. 28 Amîshi gashub’icîgusha gàbwikira engâlè n’abasirika b’ebiterusi: omu ngabo ya Faraoni yoshi yàcîrhuliraga omu nyanja enyuma za Bene-Israheli, harhasigalaga ciru n’omuguma. 29 Ci Bene-Israheli bone bacigerera omu kagarhî k’enyanja n’amagulu burhajoma, amîshi gàjira ecikunguzo ekulyo n’ekumosho kwabo. 30 Olwo lusiku Nyakasane alikûza Israheli omu maboko g’Abanya-Mîsiri, na Israheli àbona emirhumba y’Abanya-Mîsiri oku cikwi c’enyanja. 31 Israheli àbona kuboko kudârhi kunganaci Nyakasane ajiragamwo Mîsiri ntyo. Olubaga lwarhînya Nyakasane, lwàyemera Nyakasane bo n’omwambali Musa.

15

Olwimbo lw’obuhimanyi

1 Okuhandi, Musa bona Bene-Israheli, bànaciyimbira Nyakasane olu lwimbo, mpu:

«Nacîtakîra Nyakasane, bulya àyêrekîne irenge lyâge: àloha ebiterusi n’abashona oku biterusi omu nyanja:

2 Nyakasane ye burhwâli, ye na lwimbo lwâni, ye muciza wâni, ye Nyamuzinda wâni: namuhà irenge; ye Nyamuzinda wa larha: namukuza.

3 Nyamuzinda abà mulwî: izîno lyâge ye Nyakasane.

4 Aloha engâlè za Faraoni n’engabo zâge, abarhambo b’entwâli zâge omu nyanja. Wanyanja Ndukula, abamirangusa.

5 Bàbwikirwa n’obwinini, bàzika nk’ibàle.

6 Okulyo kwâwe, Nyakasane, kwàcikuza n’obuhashe bwakwo, okulyo kwâwe, Yagirwa, kwàmalîra abashombanyi.

7 Omu bukulu bw’irenge lyâwe wàhenangula abashombanyi bâwe; wàyûsa oburhe bwâwe, bwàbagulumiza nka bijangala.

8 Okufûha kwâwe kwàcika amîshi, emihûsi yago yàshuba bikunguzo, empimbi zago zàgarhira omu bululi bw’enyanja.

9 Omushombanyi àli adesire, erhi: «Nammuminika, mmugwarhe, rhwagabâna eminyago, omumiro gwâni gwagogwa; nayômola engôrho yani, okuboko kwâni kwabanigûza!»

10 Wànacihûsa empûsi yâwe, enyanja yabamirangusa, bàrhogera emûbi nk’ibâle, muli nyanduma w’amîshi.

11 Wundi Nyamuzinda ohi oli nka We, Yagirwa? Ndi oli akâwe, we cilangashane c’obwîmâna, murhînywa omu bijiro byâwe, mujizi w’ebirhangâzo?

12 Wàlambûla okulyo kwâwe, okuzimu kwabamirangusa.

13 Omu lukogo lwâwe, walongôlana olubaga wàyôkolaga, wàlushokolera n’obuhashe bwâwe, kuhika aha mûbako gwâwe mutagatifu.

14 Amashanja gàyumva, gàgeramwo ogwa nyegenye; omusisi gwàdirhimanya abayûbaka omu Filistiya.

15 Abarhambo b’omu Edomu bàjuguma; Abaluzi b’e Mowabu bàgeramwo ogwa nyegenye; abayûbaka omu Kanani boshi bàdirhimana.

16 Ecôbà n’omisisi byàbarhogera; oku buhashe bw’okuboko kwâwe bàguguma, bàrhungwa, kuhika olubaga lwâwe lugere, Yagirwa, kuhika lugere olubaga wene wàyôkolaga.

17 Wàbahêka, oj’ibasimika oku ntôndo y’obwâmi ebe ndâro yâwe, ndâro yagwikagwa n’okuboko kwâwe, Yagirwa!

18 Nyakasane aganze anagandàze ensiku n’amango.

19 Ebiterusi bya Faraoni byâli byamàcîrhuna omu nyanja, haguma n’engâlè n’abasirika bâge b’oku biterusi, Nyakasane àbashunûlirakwo amîshi g’omu nyanja; ci Bene-Israheli, bôhe erhi bagezire omu nyanja n’amagulu burhajoma.»

20 Omulêbi-kazi Miriyamu, mwâli wabo Aroni, anacirhôla engoma; abakazi boshi banacirhôla ezindi ngoma, bàmuyisha omu nyuma, bàja bayimba banasâma.

21 Miriyamu àkàyimbiza, erhi: «Mucîtakirire Nyakasane, bulya àyêrekîne irenge lyâge: aloha omu nyanja ebiterusi n’abashona oku biterusi».

II. Olugendo lwa Bene-Israheli omu irûngu

Amîshi g’aha Mara

22 Musa ànacilongôlana Israheli kurhenga oku Nyanja Ndukula, bagendihulukira ebw’irûngu lya Shuru. Bàgenda nsiku isharhu zoshi buzira kubona amîshi. 23 Bàhika aha Mara, ci bàrhahashaga okunywa amîshi g’aha Mara, bulya gâli malulu, co cirhuma ganaderhwa izîno lya «Mara». 24 Olubaga lwàcîdudumira Musa, lwàderha, mpu: «Bicigi rhwanywa obu?» 25 Musa ànacilakira Nyakasane, naye Nyakasane àmuyêreka murhi muguma. Akweba ecihimbi cagwo omu mîshi, n’amîshi gàshuba minja. Aho ho àbahêraga amarhegeko n’engeso bakaz’isimba. Aho ho àbarhanguliraga. 26 Aderha, erhi: «Okàyumva bwinja izu lya Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, okàjira ebishingânîne omu masu gâge, okàyumva amarhegeko gâge, okàshimba amahano gâge goshi, ntakuyôhekwo ndwala ciru n’enguma eri nk’ezi nàyôhaga kuli Mîsiri, bulya nie Nyakasane wakufungira!» 27 Bànacihika aha Elimu, aho habà maliba ikumi n’abiri ga mîshi, na mirhi makumi gali nda ya mabò. Bàhânda aho, hofi n’amîshi.

16

Amâna n’enkwâle

1 Bànacirhenga aha Elimu, bene-Israheli boshi, bàhika omu irûngu lya Sini, ekarhî ka Elimu na Sinayi, omu lusiku lwa kali ikumi na karhanu lw’omwêzi gwa kabiri kurhenga barhenzire omu cihugo c’e Mîsiri. 2 Bene-Israheli boshi bàcidudumira Musa na Aroni omu irûngu. 3 Bene-Israheli bàkâbabwîra, mpu: «Rhucifìraga omu Mîsiri n’okuboko kwa Nyakasane kwo kwâli kukulu, lyoki rhwàkâg’iburhamala aha burhambi bw’enyungu z’enyama, rhwâkaz’irya omugati, rhuyigurhe oku rhulonzize! Mwarhudwîrhe muno irûngu mpu olu lubaga luhungumukiremwo lwoshi n’ishali!» 4 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Nkola nammuniekeza omugati gw’oku nkuba. Olubaga lwâkazihuluka, ngasi lusiku lurhôlogole ebiryo by’omulegerege, lyo nlurhangula, ndole erhi lwashimba amarhegeko gani eri nanga. 5 Olwa kali ndarhu, nka barheganya ebi bàrhôzire, banarheganya mirengo ibiri kulusha eyi barhôla omu zindi nsiku.» 6 Musa na Aroni bàbwîra bene-Israheli boshi, mpu: «Hano bijingo mwamanya oku Nyakasane wànammukûlaga omu cihugo c’e Mîsiri; 7 irhondo sêzi, mwâbona irenge lya Nyakasane, bulya anayumvîrhe kurhi mudwîrhe mwacidudumira Nyakasane. Rhwono, rhuligi bantu baci mpu mwacîrhwidudumira?» 8 Musa àlonzagya okubabwîra, erhi: «Mwâbona oku hano bijingo Nyakasane ammuhà enyama y’okulya, n’omugati sêzi nk’oku munalonzize, bulya Nyakasane anayumvîrhe kurhi mudwîrhe mwacimwidudumira. Rhwono rhuligi bantu baci? Arhali rhwe mwacidudumire, ci Nyakasane mwadudumire.» 9 Musa anacibwîra Aroni, erhi: «Obwire bene-Israheli boshi, erhi: Muyegere embere za Nyakasane, bulya anayumvîrhe emidudumo yinyu.» 10 Oku Aroni acidwîrhe aganiza Bene-Israheli boshi, bànaciyerekera ebw’irûngu: ho n’aho irenge lya Nyakasane lyànacibonekana omu citû. 11 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: 12 «Nayumvîrhe kurhi Bene-Israheli badwîrhe bacîduduma. Obabwire ntya: Bijingo, mwàkâlya enyama na sêzi, mwakâyigurha omugati, mugambwe, mumanye obwo oku nie Nyakasane, Nyamuzinda winyu.» 13 Ebyo bijingo byo na nêne, enkwâle zàyinamuka zàbwikira icumbi lyoshi; n’erhi kubà sêzi, ehitù hy’olumè hyazunguluka icumbi. 14 Hirya hitù hy’olumè hyàkala; lero oku idaho, omu irûngu, kwàsigala ebiri nka mogomogo, nsungunu, nyêru nka munyù. 15 Erhi Bene-Israheli bàbona ebyo, bàdôsanya, mpu: «Mane hu?» (Byo bici ebi?), bulya barhâli bamanyire biri bici. Musa ababwîra, erhi: «Gwo mugati gw’okulya Nyakasane ammuhîre ogwo. 16 Yumvagi oku Nyakasane arhegesire: Mukârhôlogola birya ngasi muguma ankanahash’irya. Mukaz’irhôla nnamàha muguma kuli ngasi muntu, nk’oku abantu banali. Ngasi mushamuka arhôle nk’oku abantu banali aha mwâge.» 17 Bene-Israheli bajira ntyo: bàgend’ikàrhôlogola, owa binji, owa bisungunu. 18 Bàj’ikâlengera muli nnamâha: owali orhôlôgwire binji, ntâco càmulugîre, n’owali orhôlogwire bisungunu, ntâco càmunyihire. Ngasi muguma àkaziguka birya ankanayigurha. 19 Musa ànacibabwîra, erhi: «Ntaye okâg’iderha mpu abibika kuhika bucè.» 20 Baguma barhayumvagya, bàbibika kuhika sêzi, ci byàjâmwo emivunyu, byàbola. Obwo Musa àbakunirira. 21 Bàkâg’irhôlogola sêzi ngasi muguma ebyankamuyigusa. Erhi izûba lyâbashaga, binajonge. 22 Olwa kali ndarhu, bàkaz’irhôlogola kabiri kulusha, bannamâha babiri kuli ngasi muguma. Abagula boshi b’omu Israheli bàyîsh’ikubwîra Musa. 23 Ababwîra, erhi: «Kwo Nyakasane adesire ntya: Irhondo luli luzira lwa-Sabato, lusiku lwa kurhamûka, lurherêkirwe Nyakasane. Muyende ngasi biri bya kuyendwa, mudûrhubaze ngasi bya kudûrhubazibwa. Ebyankasigala, mubibike kuhika irhondo.» 24 Bànacikâbibika kuhika sêzi nka kulya Musa anali arhegesire. Hàrhajiraga byabaya erhi kujamwo emivunyu. 25 Musa ababwîra, erhi: Mubirye ene. Ene ali Sabato wa Nyakasane. Ene murhabibugâne embuga. 26 Mukaz’ibirhôlogola nsiku ndarhu, olwa kali nda, ali Sabato: birhâkâbonekana:». 27 Ci kwône, mw’olwo lusiku lwa kali nda, olubaga lwàrhengamwo bantu baguma, bàhuluka mpu baj’irhôlogola, ci bàrhashimanaga kantu. 28 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Kuhika mangaci mwayôrha mulahira okushimba amarhegeko n’amahano gani? 29 Mumanye oku Nyakasane àmmuhire olwa Sabato, co cirhuma olwa kali ndarhu, ammuhà biryo bya nsiku ibiri. Kaz’imubêre ngasi muguma aha mwa bînywe. Ntaye orhengâge aha mwâge olwa kali nda.» 30 Obwo, olubaga lwàkaz’irhamûka olusiku lwa kali nda. 31 Ebyo biryo, enyumpa y’Israheli yàbiyirika izîno lya «Mâna.» Byàkâg’iyôrha nka mbeke, byâli byêru, byànagwerhe obununu buli nka bwa bûci. 32 Musa anaciderha, erhi: «Yumvagi oku Nyakasane arhegesire: Babumbe nnamâha muguma, bamubikire abana binyu, lyo bàyîsh’ibona kalyo kaci nàmmulisagyamwo omu irûngu, amango nàmmurhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri» 33 Musa abwîra Aroni, erhi: «Orhôle akalugu, ohiremwo nnamâha wa mâna, odêkereze embere za Nyakasane, abîkirwe abana binyu.» 34 Aroni akadêkereza ebe mbîko embere z’obuhamirizi nk’oku Nyakasane anarhegekaga Musa. 35 Bene-Israheli bàlya amâna myâka makumi ani kuhika olusiku bàhikaga omu cihugo cibâmwo abantu; bàlya amâna kuhika olusiku bàhikaga omu lubibi lw’ecihugo c’e Kanani. 36 Oyo nnamâha ciba cigabi ca kali ikumi ca Efa^l.

17

Amîshi gàhulula omu lwâla

1 Olubaga lwa bene-Israheli lwoshi lwànacirhenga ebw’irûngu lya Sini, lwàharhûla, lwàshimba enjira nk’oku Nyakasane anali arhegesire, lwaj’ihanda aha Refidimi; ci aho harhali mîshi ga kunywa. 2 Olubaga lwalongôza Musa, mpu: «Orhuhè amîshi rhunywe!» Musa ànacibabwîra, erhi: «Cirhumire mwannongôza? Cirhumire murhangula Nyakasane?» 3 Aho olubaga lwàlibûka n’enyôrha; olubaga lwàcîdudumira Musa, mpu: «Carhumaga orhurhenza e Mîsiri? Ka mpu orhuyirhe n’enyôrha, rhwe n’abana n’ebintu birhu?» 4 Musa àyamira Nyakasane, erhi: «Kurhigi najira olu lubaga? Hacisigire hitya hyône lummande amabuye.» 5 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Oshokole, oje embere z’olubaga, ohêke na bagula^m baguma ba muli bene Israheli: kalya karhi wàshûrhagamwo olwîshi, okafumbarhe omu nfune, ogende. 6 Nàj’iyimanga oku ibuye liri aha Horebu, embere zâwe eyo munda. Oyîsh’ishûrha ibuye, amîshi garhengemwo, olubaga lunywe.» Musa ànacikujira, omu masu g’abagula b’Israheli. 7 Aho hantu àhayîrika izîno lya Masa na Meribaⁿ erhi erya nnongwe ya bene-Israheli, na kulya kubà barhangwire Nyakasane, baderha, mpu: «Ka Nyakasane anacibà ekagarhî kirhu erhi nanga?»

Bene-Amaleki bàrhêra Bene-Israheli

8 Okuhandi Amaleki^o ànaciyîsh’ilwîsa Israheli aha Refidimi. 9 Musa abwîra Yozwè, erhi: «Ocishoge abantu, ogend’ilwîsa Amaleki; irhondo nàj’iyimanga oku irhwèrhwè lya hira hirhondo n’akarhi ka Nyamuzinda omu nfune.» 10 Yozwè ànacikozakwo Ameleki entambala, nka kulya Musa anamubwîraga; naye Musa bo na Aroni na Huru bàsôkera oku irhwèrhwè ly’ehirhondo. 11 Erhi Musa ayinamuliraga amaboko emalunga, Israheli ànaje àhima, n’erhi aderhaga mpu arhamûsa amaboko, Ameleki ànaje àhima. 12 Erhi amaboko ga Musa gàrhama, bàrhôla ibuye, bàmutamazakwo. Aroni na Huru bànacimugwârha amaboko, muguma lunda luguma n’owundi olundi lunda. Ntyo amaboko gâge gàyôrha gazibuhire kuhika izûba lyàzika. 13 Yozwè àhima Ameleki, n’olubaga lwâge àlugeza oku bwoji bw’engôrho. 14 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Oyandike ebyo omu citabu c’okubiyibusa, onabwire Yozwè oku nâzâza izîno ly’Ameleki lirhacifâga lyàkengîrwe n’igulu.» 15 Musa ànaciyûbaka oluhêrero, àluyirika izîno lya Nyakasane -Nisi^p, 16 erhi: «Bulya okuboko kwalengezibwe mpu kwalwîsa Nyakasane, Nyakasane naye akolaga alwîsa Ameleki kurhenga oku iburha kuhika oku lindi.»

18

Musa bon’ishazâla Yetro

1 Yetro, mudâhwa w’e Madiyani, ishazâla wa Musa, ànaciyumva bàshambâla ngasi byoshi Nyamuzinda àjirîre Musa n’olubaga lw’Israheli, na kurhi Nyakasane arhenzagya Israheli e Mîsiri. 2 Yetro, ishazâla wa Musa, anacirhôla Sipora, mukà Musa, erhi àhulusîbwe, 3 na bagala bâge bombi: muguma izîno lyâge ye wàli Gershoni -Lubungo- bulya Musa àli adesire, erhi: «Ndi mubunga omu cihugo c’ihanga,» 4 n’owundi ye wàli Eliyezeri -Nyamuzinda ye burhabâle bwâni bulya «Nyamuzinda wa larha ye wàyishir’intabâla, ànfulumula oku ngôrho ya Faraoni.» 5 Yetro, ishazâla wa Musa, bo nabagala ba Musa na muka-Musa bànacija emunda àli ahanzire omu irûngu oku ntôndo ya Nyamuzinda. 6 Anacirhuma abaj’ibwîra Musa, erhi: «Nie Yetro ishazâla wâwe, nyishire emund’oli rhwe na mukâwe na bagala bâwe bombi.» 7 Musa àhuluka, aj’ibugâna ishazâla, aharàmya anamuhôbera. Erhi babà bamadôsanya emyanzi, bàja omu cihando. 8 Musa àganirira ishazâla ngasi byoshi Nyasakane àjirire Faraoni na Mîsiri erhi Israheli orhuma, ngasi mbaka zoshi babuganyire omu njira n’oku Nyakasane àbalikûzize muli zo. 9 Yetro àsîma ago minja goshi Nyakasane àjirîre Israheli, omu kumulîkuza omu maboko g’Abanya-Mîsiri. 10 Yetro anaciderha, erhi: «Ayagirwe Nyakasane wammulîkûzagya omu maboko g’Abanya-Mîsiri n’aga Faraoni, owalikûzagya olubaga lwâge omu maboko g’Abanya-Mîsiri! 11 Lero nkola mmanyire oku Nyakasane ye mukulu kulusha banyamuzinda b’obwihambe boshi.» 12 Yetro, ishazâla wa Musa, àrhûla Nyamuzinda embâgwa n’enterekêro. Aroni bo n’abagula b’Israheli boshi bàyisha, balîra baguma n’ishazâla wa Musa embere za Nyamuzinda.

Musa àyimika abatwî b’emmanja

13 Erhi buca, Musa aja e kagombe mpu atwire olubaga emmanja. Lwalegerera luyimanzire embere zâge kurhenga sêzi kuhika bijingo. 14 Erhi ishazâla wa Musa àbona ebyo byoshi àkâg’ijirira olubaga, amubwîra, erhi: «Bici ebyo odwîrhe wajirira olubaga? Cirhuma oja e kagombe wene n’obwo olubaga lushigalîre embere zâwe kurhenga sêzi kuhika bijingo?» 15 Musa anacibwîra ishazâla, erhi: «Olubaga lunakâyisha emunda ndi lul’idôsa Nyamuzinda. 16 Nka hali lubanja lugwerhe, banalunderhere nambazâbûlirelwo, mbamanyise n’amarhegeko ga Nyamuzinda n’amahano gâge.» 17 Ishazâla wa Musa amubwîra, erhi: «Okwo ojira kurhali kwinja. 18 Wafà n’omurhamo, we n’olu lubaga muli mweshi. Ogu mukolo guli muzirho bwenêne kuli we; orhankahasha okukâguyukiriza wene. 19 Yumva, nkuhe ihano, na Nyamuzinda abe haguma nâwe! Oyimangire olubaga embere za Nyamuzinda, n’emmanja zâbo okazihêkera Nyamuzinda. 20 Okaz’ilangûla olubaga amahano n’amarhegeko, okaz’ibamanyisa enjira y’okushimba n’olugendo bakwânîne okubà nalwo. 21 Kandi, omu lubaga lwoshi, ocîshogemwo àbalume b’entwâli, abarhînya Nyamuzinda, ab’okucikubagirwa, bantahemuka; obajire barhambo b’olubaga: barhambo ba bihumbi, barhambo ba magana, barhambo ba makumi arhanu-arhanu na barhambo b’ikumi ikumi. 22 Babe bo bakaz’iyôrha batwa emmanja. Nka hali olubanja lunene, bakâkulerheralwo, ci emmanja nsungunu, bakàz’izizâbûla bone. Oyangujye ntyo omuzigo gwâwe, mugubarhule mwe nabo! 23 Okajira ntyo, Nyamuzinda anakulangula enjira, wanabona emisi, n’olu lubaga lwanakâshubira emwa bâbwe n’obuholo.» 24 Musa ayumvirhiza izu ly’ishazâla, ànajira nk’oku amubwîraga koshi. 25 Muli Bene-Israheli boshi, Musa àcîshogamwo abalume b’entwâli, abajira barhambo b’olubaga: barhambo ba bihumbi, barhambo ba magana, barhambo ba makumi arhanu-arhanu na barhambo b’ikumi-ikumi. 26 Bakâz’iyôrha batwira olubaga emmanja ngasi mango. Ngasi mmanja ndârhi, bakâz’ihêkera Musa, na ngasi binwa bisungunu, bakâb’izâbûla bonene. 27 Musa ànacisengaruka ishazâla, naye acishubirira omu cihugo câge.

19

III. Nyamuzinda ajira endagâno bon’Israheli

Bene-Israheli bahika oku ntôndo ya Sinayi

1 Omu mwêzi gwa kasharhu kurhenga barhenzire omu cihugo c’e Mîsiri, olwo lusiku lwonêne, bene-Israheli bàhika omu irûngu lya Sinayi. 2 Bàrhenga e Refidimi, bàhika omu irûngu lya Sinayi, bànacitwa icûmbi omu irûngu. Israheli àhanda eburhambi bw’entôndo.

Nyamuzinda alaganya Bene-Israheli

3 Musa anacisôkera aha Nyamuzinda ali. Nyakasane àmuhamagala kurhenga kulya ntôndo, amubwîra, erhi: «Ogend’ibwîra enyumpa ya Yakobo, omanyise bene Israheli ebi binwa, erhi: 4 Mwàbwîne mwêne ebi nàjirire Mîsiri, kurhi nàyishaga mmudwîrhe oku byubi by’enyunda, nammuhisa emunda ndi. 5 Lero, mukayumva izu lyani n’okushimba endagâno yani, mwâbà mwimo gwâni omu mashanja goshi, bulya igulu lyoshi liri lyani; 6 mwâbe bûko bw’abadâhwa b’obwâmi bwâni n’ishanja lyani litagatifu. Byo binwa wagend’ibwîra Bene-Israheli ebyo.» 7 Musa anacigend’ihamagala abagula, àbarhondêreza ebyo binwa byoshi Nyakasane amurhegekaga. 8 Olubaga lwoshi lwanacishuza càligumiza, mpu: «Ebi Nyakasane anadesire byoshi, rhwabijira.» Musa anacishub’igend’ibwîra Nyakasane ebinwa olubaga lwashuzize.

Okurheganya Endagâno

9 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Nkola nayisha emunda oli omu citû cizirho, lyo olubaga luyumva hano nkola nakushambaza lyo nâwe wêne lukaz’ikâkwikubagira ensiku zoshi.» Musa anacibwîra Nyakasane ebinwa by’olubaga. 10 Nyamubâho anacibwîra Musa, erhi: «Genda emunda olubaga luli, oluyôbôle ene n’irhondo; luce, bashuke n’emyambalo yâbo, 11 bacîrheganye oku lusiku lwa kasharhu, bulya oku lusiku lwa kasharhu Nyakasane àyandagala oku ntôndo ya Sinayi omu masu g’olubaga lwoshi. 12 Otwire olubaga olubibi eburhambi, obabwire, erhi: «Mumanye murhasôkeraga oku ntôndo erhi okuhuma omu marhambi gayo. Ngasi yeshi wankahuma oku ntôndo anayirhwe. 13 Arhâhumwakwo, ci abandwe amabuye erhi alashwe. Cibe cintu erhi muntu, birhalamaga. Hano empembe eshakànya, baguma banasokera oku ntôndo.» 14 Musa ànaciyandagala oku ntôndo, àja emunda olubaga luli. Aluyôbôla lwàcà, bàshuka emyambalo yâbo, 15 anacibwîra olubaga, erhi: «Mucirheganye mw’ezi nsiku isharhu, muleke okuja omu mwa bakînywe.»

Nyamuzinda aciyerekana

16 Lero, oku lusiku wa kasharhu, erhi kubà sêzi, habà emikungulo, emilazo, ecitû cizirho càbwikira entôndo, n’izu ly’empembe lyàshakânya; omu icumbi olubaga lwoshi lwàdirhimana. 17 Musa ànacihulusa olubaga omu irûngu mpu luj’ibugânana na Nyamuzinda; boshi bàyimanga omu kabanda k’entôndo. 18 Entôndo ya Sinayi yakaz’itumbûka mugî, bulya Nyakasane ali ayandagalirekwo omu ngulumira y’omuliro; omugî gw’ogwo muliro gwakâtumbûka nka mugî gw’itanuru, n’entôndo yoshi yadirhimana bwenêne bwenêne. 19 Izu ly’omushekera lyàshakânya bwenêne: Musa àkaz’ishambâla, na Nyamuzinda àkaz’imushuza n’izu ly’emikungulo. 20 Nyakasane ayandagalira oku ntôndo ya Sinayi, oku irhwèrhwè ly’entôndo. Nyakasane ahamagala Musa kulya irhwèrhwè ly’entôndo, naye Musa akusôkera. 21 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Yandagala, orhonde olubaga, lwankanacirhulira emunda Nyamuzinda ali mpu lwalola obone bamafâmwo banji: 22 Ciru n’abadâhwa bayegêra Nyakasane bacicêse, lyo Nyakasane arhag’ibamalîra!» 23 Musa anacibwîra Nyakasane, erhi: «Olubaga lurhàsôkere oku ntôndo ya Sinayi bulya wene wârhurhonzire, ene oderha, erhi: «Otwe olubibi w’entôndo lube luhangizè!» 24 Nyakasane amubwîra, erhi: «Genda, oshub’iyandagala; oyîsh’irherema mwe na Aroni. Ci abadâhwa n’olubaga, bamanye bankacirhulumbika mpu basôkera emunda Nyakasane ali, ankanabamalîra!» 25 Musa ayandagalira ebwa lubaga, alubwîra okwo.

20

Okufundika endagâno omu marhegeko ikumi

1 Nyamuzinda ànaciderha ebi binwa byoshi, erhi:

2 «Nie Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, owàkurhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri, omu nyumpa y’obujà:

3 «Orhahîraga okabà n’abandi banyamuzinda kuleka nie.

4 «Orhahîraga okajira enshushano, erhi olwiganyo lw’ebiremwa bibà enyanya emalunga, n’oli olw’ebiremwa bya hano igulu, n’oli eby’omu mîshi ekuzimu kw’igulu.

5 «Orhahîraga okabaharâmya erhi kubakolera, bulya niene Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, ndi wa mutula otulutumbya abana oku mabi ga b’îshe, kuhika oku iburha lya kasharhu, n’erya kani, balya banshomba; 6 «ci abanzigira, bakashimba n’amarhegeko gani, nnambajirire aminja kuhika oku iburha lya kali cihumbi. 7 «Orhakâzâg’iderha busha izîno lya Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, bulya Nyakasane arhaleka kuhana omuntu oderha busha izîno lyâge.

8 «Okâkengêra olwa Sabato, onakâlujira lutagatifu. 9 «Nsiku ndarhu wakaz’ijiramwo emikolo yâwe yoshi, 10 «ci olusiku lwa kali nda, luli Sabato wa Nyakasane, Nyamuzinda wâwe. 11 Bulya omu nsiku ndarhu Nyakasane àjira amalunga n’igulu, enyanja na ngasi bibâmwo, ci oku lusiku lwa kali nda àrhamûka. Co cârhumire Nyakasane agisha olwo Sabato, ànalujira lutagatifu.

12 Okazikenga sho na nyoko, ly’olama myâka minji omu cihugo ohirwe na Nyakasane, Nyamuzinda wâwe. 13 Orhahîraga okaniga. 14 Orhahîraga okajira eby’enshonyi. 15 Orhahîraga okazimba. 16 Orhahîraga okahamiririza mulungu wâwe obunywesi. 17 Orhahîraga okacifìnja muka mulungu wâwe, nisi erhi mwambali wâge kandi erhi mwambalikazi wâge, erhi nkâfu yâge, erhi cihêsi câge, ngasi kalugu ka mulungu wâwe koshi orhacifînjagako.» 18 Olubaga lwoshi lwâkâg’iyumva emilazo, emikungulo n’izu ly’omushekera, n’entôndo yatumbûka mugî. Olubaga lwabona lwàdirhimana, lwanaciyêgûlira kûli. 19 Bàbwîra Musa, mpu: «Orhubwire wene rhwayumwa; ci Nyamuzinda arharhubwîraga, rhwankanafà!» 20 Musa abwîra olubaga, erhi: «Murhayobohaga! Bulya Nyamuzinda ayishire mpu amurhangule, lyo ecôba câge cimmubâmwo, mulek’ikâgoma.» 21 Olubaga lwacîyegulira kulî, ci Musa yehe ayegêra cirya citû Nyamuzinda âlimwo.

Irhegeko liyêrekîre oluhêrero lw’enterekêro

22 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Ojibwîra Bene Israheli, ntya: mwàbwîne mwene oku kurhenga e malunga nakâg’imuganiza. 23 Murhahîraga mukampalikanya na banyamuzinda b’amarhale, mumanye irhondo mwankaderha mpu mwacîjirira banyamuzinda b’âmasholo. 24 Oyîsh’inyubakira oluhêrero lw’obudaka wakârherekêrakwo embâgwa n’enterekêro zawe z’omurhûla, ebibuzi n’enkafu zawe na ngasi bantu nânamanyise izîno lyani, nâyisha ah’oli nkugishe. 25 Ci erhi wankanyubakira oluhêrero lw’amabuye, orhayubakaga n’amabuye mabinje, bulya hano ogagezakwo enkolôlo yâwe, wanagaziza. Orhakâg’irheremera oku mashonezo nka waja aha luhêrero lwâni, lyo olek’iyerekana obushugunu bwâwe.»

21

Irhegeko liyêrekîre abajà

1 «Alaga irhegeko wabahà: 2 Amango okagula omujà Muyahudi, anakukolera myâka ndarhu, ogwa kali nda, analîkwe, buzira kujuha cici. 3 Akaba àyishaga yenene, anagenda yenene. Akaba àgwerhe omukazi, mukâge anagenda bo naye. 4 Akaba nnawabo wàmuhaga omukazi, n’akaba nyamukazi àmuburhîre abana-rhabana erhi abana-nyere, omukazi n’abana banabe ba nnawabo, naye anagenda yenene. 5 Ci erhi oyo mujà ankaderha, erhi: «Nsimire nnawirhu, mukanie n’abana bâni ntalonzizo kulîkwa», 6 nnawabo anamuhêka embere za Nyamuzinda, amuhise aha lumvi erhi oku mulirango: nnawabo anamurhuliraho okurhwiri n’omugera: anaba mujà wâge ensiku zoshi. 7 Erhi omuntu ankaguza omwali burhumisi-kazi, yehe arhankalîkwa kula abajà balîkwa. 8 Erhi ankaba arhasimisizi nnahamwabo wàlicimwishozire, nnahamwabo anayemera agombôlwe. Ci arhankamuguliza ishanja ly’ihanga, bulya okwo kwanabà nka kulenganya. 9 Erhi omugala ankabà y’amuha, anamujirire nk’oku banakômerera okujirira abandi banyere. 10 Erhi ankamuhirakwo owundi, amanye arhamunyihizagya ebiryo, erhi emyambalo, erhi eby’obuyumpa. 11 Akaba arhamuhiri ebyo oku binali bisharhu, anacîgendera busha, buzira kujuha igerha.

Amabi galînganîne olufù

12 Owâshûrhe omuntu kuhika okufà, naye anayirhwe, afe. 13 Ci erhi akaba arhâli alâlîre okumuyirha, bulya Nyamuzinda walilonzize okumuhira omu maboko gâge, nanamuyêreka aha akwânîne okuyâkira. 14 Ci omuntu walâlira okuyirha owabo n’obwenge, onamurhenze ciru n’aha luhêrero lwâni, agendinigwa, afe! 15 Owashûrhe îshe erhi nnina, ananigwe, afe. 16 Owâbakule omuntu, ajimuguza erhi amugwarhe omu mwâge, oyo naye ananigwe, afe. 17 Owàhehêrere îshe erhi nnina, ananigwe, afe.

Empîmbo n’ebibande

18 Abantu erhi bankalôngôla, muguma akashûrha owabo, amuyagaze n’ibuye erhi n’ecifûndo, olya wabo akaba arhafîri, ci agend’ijà aha ncingo, 19 akahash’ishubizûka n’okuhika embuga ajà agendera oku kakoma, nyakushûrha erhi amalufuma; ci analyula erya miregerege agezize aha ncingo n’okumubukisa kuhika afume. 20 Erhi omuntu ankashûrha omujà erhi omujà-kazi wâge n’akarhi, bakanafira omu maboko gâge, nyakufà anacihôlerwa. 21 Ci erhi bankahembûka, enyuma lya lusiku luguma, erhi ibirhi, barhankacicîholerwa, bulya bali birugu byâge . 22 Erhi bantu babirhi bankagwarhana balwa, bakahukula omukazi oli izîmi, nyamukazi akamoma, ciru akaba arhafiri, barhegesirwe balyûle nk’olu iba wa nyamukazi anahûnyire, n’oku batwirîrwe n’abacîrânuzi. 23 Ci erhi ankafà, bajuhe obuzîne oku buzîne^q, 24 isu oku isu, lino oku lino, kuboko oku kuboko, kugulu oku kugulu, 25 obuhye oku buhye, ecihulu oku cihulu. 26 Erhi omuntu ankashûrha isu ly’omujà erhi lya mujà-kazi wâge, akanalisherêza, anabalîke bacigendere, kube kubajuha lirya isu lyâbo. 27 N’akaba lyàli lino lya mujà wâge erhi lya mujà-kazi wâge, akûzire, anabalike bacigendere, kubè kubajuha lirya lino lyâbo.

28 Erhi empânzi yankatumirha omuntu, abe mulume erhi mukazi, enamuyirha, eyo mpânzi enabândwe amabuye, n’enyama yayo erhalîbagwa, ci nn’enkâfu yehe arhalikwo lubanja. 29 Ci eyo mpânzi erhi yankaba yàkômereraga okutumirhana na nnayo bakazimurhonda, ci yehe arhashibiriraga okuyilanga, n’erhi yankayirha omuntu, abe mulume erhi mukazi, eyo mpânzi nayo enabandwe amabuye, na nnayo naye, anayirhwe. 30 Erhi bankamutwir’okujuha, anahana birya banamutwirire byoshi omu kugombôla obuzîne bwâge. 31 Erhi ankaba mwana-rhabana erhi mwana-nyere, okwo eryo irhegeko lidesire ko yankanatwirwa. 32 Erhi empanzi yankatumirha omujà mulume erhi mukazi, nnawabo empânzi analyule nnahamwabo balya bajà mafûndo asharhu ga magerha, n’erya mpânzi enabândwe amabuye. 33 Erhi omuntu ankaleka iriba buzira kulibwikira, nisi erhi ahumbe iriba buzira kulibwikira, empânzi kandi erhi endogomi yankarhogeramwo, 34 nnalirya iriba ahônge, alyule nna-cirya cîntu ensaranga, n’ecîntu cifìre aciyôrhane. 35 Eri empànzi y’omuntu yankatumirhana n’ey’omulungu, ekanafà, banaguze empânzi ecizîne, bagabâne ensaranga; n’erya efìre nayo banayigabana. 36 Akaba kwàli kumanyikîne oku eyo mpânzi ekômerera okutumirhana, na nnayo arhashibirira okuyilanga anahônge eyindi mpanzi ahâli h’empânzi, n’erya efìre yanabà yâge.

Obushambo bw’ebîntu

37 Erhi omuntu ankazimba empânzi erhi cibuzi, abibâge erhi abiguze, anahônga nkafu irhanu ahâli h’erya nguma, na bibuzi binni ahali ha cirya ciguma.

22

1 Erhi ecishambo cankagwarhwa carhula enyumpa cikanigwa, nta lwihôlo oku muko gwaco. 2 Erhi ankaba gwâli mûshi, hanabe olwihôlo lw’omuko gwaco. Ecishambo cirhegesirwe cilyûle ebi cazimbaga. Akaba cirhagwerhi ebi calyûla, canaguzibwa oku mpyûlo y’obushambo bwaco. 3 Ecintu cazimbagwa, empanzi, endogomi erhi cibuzi, cikashângwa cicizine omu maboko gâge, cirya cintu anahyûle kabirhi.

Okusherêza ebya bene

4 Erhi omuntu ankayonya ishwa nisi erhi mizâbîbu, akanaleka ebintu byâge byakera omu ishwa lya bene, analyule eyindi myâka eri minja kulusha y’omu ishwa lyâge erhi y’omu mizâbîbu yâge. 5 Erhi omuliro gwankagulumira guyandukire oku byasi by’emishûgi gulinde guhama guyokêre engano eri oku bishinga erhi eri hofi n’okusarûlwa, nisi erhi ishwa lyayo, nyakulika gulya muliro anahyûle bulya bokêre anayokêraga. 6 Erhi omuntu ankagwasa n’okubîsa owabo ensaranga kandi erhi birugu, bikanazimbirwa emw’olya nyakubîsibwa, erhi ecishambo cankabonekana, cinabihyûle kabirhi. 7 Akaba ecishambo cirhabonekini, nnanyumpa anaje embere lya Nyamuzinda, lyo bamanya oku arhali ye wazimbire ebirugu by’owabo. 8 Ehyanâjîrwe kadali, hyoshi, akaba nkafu, ndogomi, cibuzi, mwambalo erhi ngasi kantu kanahezire koshi kalya bankanaderha mpu: «Neci kâka», olubanja lunahekwe embere za Nyamuzinda, n’oyu Nyamuzinda akayagiriza oku ye mubi anahyûle owabo kabirhi. 9 Erhi omuntu ankayegeka owabo endogomi, enkafu, ecibuzi, nisi erhi cindi cîntu cishwekwa, na cirya cintu cife, civunike nisi erhi cihêkwe n’abanyazi na ntâye obwîne, 10 omwigasho embere za Nyamuzinda gwanatwa olubanja. Erhi nyakuyêgekwa ankacîgasha oku arhazimbaga ecirugu c’owabo, nnacirya cîntu anayemera, naye owabo arhankacilyula bici. 11 Ci erhi akaba cirya cîntu aha mwâge cazimbirwe, anacihyûla naco. 12 Akaba ecintu cayisirwe n’eciryanyi, anagend’iciyerekana buhamirizi; arhankahyûla bici kuli cirya cîntu ciyisirwe n’eciryanyi. 13 Erhi omuntu ankayegeka owabo ecîntu câge, cikayagalika erhi kufà na nnaco arhahali, akwânîne acilyûle. Ci erhi naco ankaba ahali, arhankacilyûla bici. Akaba cali cihozanyo, analyûle engulo ya kulya kuhôza.

Okubakula omunyere mushugi

15 Erhi omulume ankashumika omwana-nyere mushugi orhasag’ishebwa, akanagwîshira bombi naye, olya mulume anamugule abe mukâge. 16 Erhi îshe w’omunyere ankalahira bwâmuhâye, olya mulume analyule ensaranga bahâna ngulo y’abana-nyere bashugi.

Amarhegeko gayêrekîre obworhere bwinja n’idini

17 Omukazi w’omukurûngu, orhahîraga wamulekera akalamo mpu alame. 18 Ngasi yeshi wâhushe oku cîntu anayirhwe, afe. 19 Owarherekêre nyamuzinda w’obwihâmbe, kuleka Nyakasane yenene, anakagwe. 20 Orhahîra okarhindibuza erhi kugonya-gonya ecigolo, bulya ninyu mwâli bigolo omu cihugo c’e Mîsiri. 21 Orhahîra okalibuza omukana nisi erhi enfûzi. 22 Erhi wankamulibuza, akandakira, namayumva omulenge gwâge. 23 Oburhe bwâni bwanayâka mmuyirhe n’engôrho, bakînywe bahinduke bakana n’abana binyu babe nfûzi. 24 Okahôza ow’omu lubaga lwâni ensaranga, mukenyi oli akâwe, orhamujiriraga ihanzè, orhamulongezagyakwo bunguke. 25 Erhi wankarhôla ecirôndo c’owinyu cikînja, onamugalulireco càjingwè, izûba lirhacizonga, 26 bulya bwo bushiro bwâge obwo bonene, co cishûli cibwika omubiri gwâge. Bicigi yeki ankayîsh’ilalamwo? Erhi ankayîsh’indakira nanamuyumva, bulya niehe mba wa lukogo. 27 Orhahîra okalogorhera Nyamuzinda, orhanahîra okahehêrera omuluzi w’ishanja lyâwe.

Ebisarûlwa birhanzi-rhanzi n’emburhwa-lubere

28 Emyâka yâwe n’omurhobo gw’omu mukenzi gwâwe, orhahîraga okaleka abandi babintangakwo. Okaz’interekêra enfula y’omu bagala bâwe. 29 Okaz’injirira ntyo oku bishwêkwa byâwe binene n’ebisungunu, orhabirhenzagyakwo nnina wabyo embere lya nsiku nda, oku lusiku lwa kali munani, omunterekêre. 30 Muyorhe bîmâna embere zani! Murhahîraga mukalya enyama yayirhagwa n’ec’erubala, munayikwebe akabwa.

23

Obushinganyanya

1 Orhakag’ilumîza emyanzi y’obunywesi. Orhakâg’irhabâla omubî omu kuhamiriza obunywesi. 2 Orhakâg’ishimba omwandu gw’abantu balonza amabî, orhanahîra okafûngira olubanja lw’obubî mpu ly’ojà olunda banji bali. 3 Orhakâg’irhabala omuntu omu lubanja mpu okwenge ali mukenyi. 4 Erhi wankashimana enkafu y’omushombanyi wâwe, erhi ndogomi yâge ehabusire onamulerhereyo. 5 Erhi wankabona endogomi y’omushombanyi wâwe egogomîrwe n’omuzigo, ahâli h’okucigerera, onayirhabale mwene nnayo. 6 Orhahîraga okalenganya owinyu oli mukenyi omu lubanja lwâge. 7 Okaz’iyakira kuli olubanja lw’obunywesi. Orhahîra okayîrha omwêru kwêru erhi omushinganyanya, bulya ntayêza omuntu mubi. 8 Orhahîra, okayemera ebituliro, bulya ebituliro binahûse amasu g’ababona, bibindule n’ebinwa by’abashinganyanya. 9 Orhahîraga okarhindibuza ecigolo, orhahabiri wenene oku ecigolo cirhindibuka, bulya nâwe wene wàli cigolo omu cihugo c’e Mîsiri.

Omwâka gwa Sabato n’olukulu lwa Sabato

10 Okaziyusa myâka ndarhu warhwera ishwa n’okusârûla emyâka yâwe. 11 Ci ogwa kali nda onalileke lilâle, abakenyi bw’omu ishwa lyâwe balye emburho zirimwo, n’ebyankasigala ensimba z’erubala zibirye. Ntyo kwo wakazijira olukoma lwâwe lw’emizeti yâwe. 12 Omu nsiku ndarhu wakazijira emikolo yâwe, ci olwa kali nda, wanarhamûka, ly’enkâfu yâwe n’endogomi yâwe birhamûka, lyo na mugala wa mwabali-kazi wâwe n’ecigolo bayîsa. 13 Obikirire ngasi byoshi nàkubwizire. Orhahîraga okashênga izîno ly’abandi ba-nyamuzinda, irhondo lirhayumvikanaga omu kanwa kâwe.

Ensiku nkulu z’omu Israheli

14 Okaz’inkuza omu kujira olugendo lutagatifu kasharhu omu mwâka. 15 Okaz’ijira olusiku lukulu lw’emigati erhalimwo lwango^r. Okâgeza nsiku nda erhi odwîrhe walya emigati erhalimwo lwango, nka kulya nàkurhegekaga, omu mwêzi gw’emihuli, bulya gwo mwêzi wàrhengagamwo e Mîsiri. Ntaye wanayîshe embere zani maboko mûmu. 16 Okâjira olusiku lukulu lw’emyâka mirhanzi-rhanzi y’omu maboko gâwe, lw’ebi wàrhweraga omu mashwa. N’olusiku lukulu lw’okusârûla, aha buzinda bw’omwâka, amango wahûmbûle amalehe gw’omukolo gw’omu mashwa gâwe. 17 Kasharhu omu mwâka, ngasi mulume ayîsh’ikalola obusù bwa Nnâmahanga Nyakasane. 18 Orhahîraga okanterekêra emigati erimwo olwango n’embâgwa; n’amashushi g’embâgwa z’olusiku lukulu lwâni, garhagezagya obudufu kuhika sêzi. 19 Okaz’irhûla emyâka mirhanzi-rhanzi y’ishwa lwâwe omu ka-Nyamuzinda, Nnâmahanga wâwe. Orhahîraga okayendera omwana-hene omu mahene-hene ga nnina.

Amalaganyo n’amahano embere z’okuja omu Kanani

20 Nârhuma malahika wâni embere zâwe aj’akulanga omu njira, anakuhise ahantu nàrheganyize. 21 Omukenge, onakaz’iyumvirhiza izù lyâge; orhamugayaguzagya, bulya arhankalembera obugâmba bwâwe, kulya kubà izîno lyani liri muli ye. 22 Okâyumvirhiza izù lyâge onakâjira ebi ndesire byoshi, nâbà mwânzi w’abânzi bâwe na mushombanyi w’abashombanyi bâwe. 23 Hano malahika wâni abà amakushokolera, àbà amâkuhisa emw’Abamoriti, Abahititi, Abapereziti, Abakanani, emw’Abahiviti n’Abayebusi, hano mba nàbahungumwire, 24 orhacikagihîra wafukamira ba nyamuzinda babo, ci oyishihenangula abo ba nyamuzinda babo n’okujonjaga empêro zâbo. 25 Okarhumikira Nyakasane Nyamuzinda wâwe, anagisha ebiryo byâwe n’amîshi gâwe, nnankucînge kuli ngasi ndwala; 26 omu cihugo câwe murhakaboneka omukazi omomire erhi owabà ngumba: nayunjuza ensiku z’akalamo kâwe. 27 Narhuma ecôba cani embere zâwe, nshandabanye ngasi mashanja wanageremwo, abashombanyi bâwe boshi bakuyaka. 28 Nàrhuma olwisîmbu embere zâwe, lulibirhekwo Abahiviti, Abakanani n’Abahititi embere zâwe. 29 Ntabalibirhekwo embere zâwe oku câligumiza omu mwâka muguma, lyo ecihugo cirhagisigala bwamwa, lyo n’ebiryanyi bilekiluga, bikurhindibuze. 30 Bunyi-bunyi nakazibalibirhakwo embere zâwe, kuhika amango wâyololoka ohashe okulya ecihugo coshi. 31 Nâtwa olubibi lw’ecihugo câwe kurhenga oku Nyanja Ndukula kuhika oku Nyanja y’Abafilistini, na kurhenga oku irûngu kuhika oku lwîshi. Neci, nahira bene ecihugo omu maboko gâwe, nnambakungushe embere zâwe^s. 32 Orhahîraga okanywana mweshi nabo nisi erhi mwe na banyamuzinda babo. 33 Barhàyûbake omu cihugo câwe, lyo barhagirhuma wangomera: wankanabona wamarhumikira banyamuzinda babo, n’okwo kukuhindukire murhego.»

24

Nyamuzinda àfundika endagâno n’Israheli

1 Anacibwîra Musa, erhi: «Sôkera emunda Nyakasane ali, nâwe Aroni mwene Nadabu n’owinyu Abihu, mweshi na bandi bagula makumi gali nda ga muli Bene Israheli, muyishifukama kûli. 2 Musa yenene wayegêra hali Nyakasane; bôhe barhayegêraga, n’olubaga lurharheremaga haguma naye.» 3 Musa anaciyisha, ashambâlira olubaga ebyo binwa bya Nyakasane byoshi n’amarhegeko gâge goshi. Olubaga lwoshi lwanacishuza n’izu liguma, mpu: «Ebinwa Nyakasane anadesire byoshi, rhwabishimba^t.» 4 Musa ànaciyandika ebinwa bya Nyakasane byoshi; àzûka sêzi mucêracêra, ayûbaka oluhêrero idako ly’entôndo na mabuye ikumi n’abirhi g’erya milala ikumi n’ibirhi y’Israheli. 5 Okubundi, anacirhuma abana b’emisole ba muli Bene Israheli baj’irhûla embâgwa banarherekêra emicûka y’empânzi nka nterekêro y’okushangira. 6 Musa ayanka ecigabi c’omuko, aguhemba oku rhubehe n’ogwasigalaga agushahuliza oku luhêrero. 7 Arhôla ecitabu c’Endagâno acisomera olubaga. Nalwo lwashuza, mpu: «Ebyo Nyakasane adesire byoshi rhwabishimba, rhunabikenge». 8 Musa arhôla omuko agushahuliza olubaga, erhi: «Ogu muko gwo muko gw’Endagâno Nyakasane afundisire haguma n’ebyo binwa byoshi.» 9 Musa anacisôka bone Aroni, Nadabu na Abihu, boshi na balya bashamuka makumi gali nda b’omu bagula b’Israheli. 10 Babona Nyamuzinda w’Israheli, n’aha magulu gâge erhi hali nka kuno harhîndwa ecirhindiro ciri nka njuma ya kâsi eshusha ecitû c’oku nkuba. 11 Nta kubi àjizire abo bîshogwa b’omu Israheli, basinza Nyakasane, balya bànanywa.

Musa abugâna Nyamuzinda oku ntôndo

12 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Osôkere e munda ndi kuno ntôndo onabêrekwo, nkuhè embaho z’ibuye zirikwo amarhegeko n’amahano nyandisire, nti ogayigirize.» 13 Musa anaciyimuka, bo n’omurhabazi wâge Yozwè. Musa anacisôkera oku ntôndo ya Nyamuzinda, 14 erhi amàsiga abwizire abagula erhi: «Murhulindire hano, kuhika rhugaluke. Ci Aroni na Huri aba basigîre ninyu; owâbe agwerhe olubanja, anabadôse.» 15 Musa anacisôkera oku ntôndo. Ecitû cabwika entôndo. 16 Irenge lya Nyamubâho lyàbêra oku ntôndo ya Sinayi, eco citû cayibwika nsiku ndarhu zoshi. Olusiku lwa kali nda, ànacihamagala Musa omu kagarhi ka cirya citû. 17 Irenge lya Nyakasane lyàkâg’ibonekera bene Israheli nka ngulumira ya muliro ah’irhwèrhwè ly’enondo. 18 Musa ayongobera mulya citû, asôkera oku ntôndo miregerege makumi anni na madufu makumi anni.

25

Ensholôlo za bene Israheli

1 Nyakasane anaciganiza Musa, amubwîra, erhi: 2 «Obwire bene Israheli basholôle entûlo, ngasi bantu b’omurhima mwinja boshi, oje warhôla ezo nsholôlo zâbo. 3 Alaga ensholôlo wabahûna: amasholo, amarhale, emiringa, 4 emyenda y’akaduku, ey’omusengo, ecitàni calangashana, eswa, obwoya bw’empene, 5 empù z’ebigandabuzi z’akalinga, empù z’ebigoho n’emirhi y’akasiya, 6 amavurha gw’okuhira omu rhumole, omugavu gw’okuhira omu mavurha g’okucîshîga n’obukù bw’okuyôca. 7 Amabuye ga Onikisi n’amabuye g’okuj’omu efodi n’omu mwambalo g’oku cifuba. 8 Onjirire endâro lyo nkazibêra ekarhî kinyu. 9 Nienene nakuyêreka olugero lw’ecihando n’olugero lw’ebirugu byamwo byoshi: okwo kwonênè kwo wânajira.»

Omucîmba gw’amalaganyo

10 «Onjirire omucîmba gw’embaho za akasiya, gwa buli bwa makoro abirhi n’ecihimbi, bugali bw’ikoro liguma n’ecihimbi, na burherema bw’ikoro liguma n’ecibimbi. 11 Ogushîge amasholo garhali mavange, ogushige omu ndalâla n’emugongo, n’omuhiro gwagwo oguzunguluse masholo. 12 Ogutulire mpogo inni za masholo, ozihire omu magulu gâgwo oku ganali anni, mpogo ibirhi lunda luguma n’ibirhi olundi lunda. 13 Ojire emirhamba y’emirhi ya akasiya, oyishige amasholo, 14 onayishesheze omu mpogo z’amarhambi g’omucîmba, gukazibarhulirwakwo. 15 Emirhamba ebêre omu mpogo z’omucîmba, erhakûlagwamwo. 16 Endagâno nakuha oyibîke muli ogwo mucîmba^u. 17 Okubundi ogujirire omufuniko gw’amasholo gone gone, buli bwa makoro abirhi n’ecihimbi na bugali bw’ikoro liguma n’ecihimbi. 18 Ojire bakerubi^v babirhi bamasholo; obatulire oku marhambi gombi gw’ogwo mufuniko. 19 Ohire kerubi muguma eburhambi buguma n’owundi aje ebundi burhambi. Obahire oku muhiro gw’omufûniko, omu marhambi gombi. 20 Ebyubi by’abola bakerubi bishanjûkire enyanya, bakaz’ibwikira omufuniko n’ebyubi byâbo bayerekerane bombi, bakazilola ebwa mufuniko. 21 Ohire omufûniko enyanya ly’omucîmba n’omwo mucîmba mwo wahira Endagâno nâkuha. 22 Aho, ho nakâbuganana nâwe, ho nakâkuganîriza, enyanya ly’omufûniko, ekarhî k’abo bakerubi babirhi bali oku mucîmba gw’Endagâno, nkâkubwîra byoshi ntegesire Bene Israheli.

Amêza g’emigati y’enterekêro

23 Kandi ojire ameza gw’omurhi gwa akasiya, gwa buli bwa makoro abirhi, bugali bw’ikoro liguma, na burhererema bw’ikoro liguma n’ecihimbi. 24 Ogashîge amasholo garhalimwo nvange, ogutâke n’amasholo. 25 Okwo muhiro, obinjûlekwo emikororonzi ya bugali bwa cihimbi c’ikoro, onazunguluse emikororonzi y’amasholo. 26 Ogajirire mpogo inni za masholo, zije oku bikwi binni by’amagulu gâbo oku ganali anni. 27 Ezo mpogo zije omu marhambi g’amagulu gago oku ganali anni, zikazijageramwo emirhamba y’okubarhula ameza. 28 Eyo mirhamba oyijire n’omurhi gwa akasiya, oyishîge amasholo, ekazikolesibwa oku kubarhula ameza. 29 Ameza ogajirire embale, ennambi, orhubehe, enzînzî n’ebyânzi, byo bakaz’idubuliramwo enterekêro z’ebinyôbwa. Byoshi obijire bya masholo garhali mavange. 30 Okaziyôrha ohizire ensiku zoshi omugati gw’enterekêro okwo meza, embere zani.

Akamole ka mahaji nda

31 Kandi ojire akamole k’amasholo garhali mavange. Ako kamole, katulwe kalungire n’enteberhebe yako n’olusârhi lwako, haguma n’amashami, ebigonyero n’obwaso bwako. 32 Mahaji ndarhu garhenge omu marhambi gako: mahaji asharhu g’akamole eburhambi buguma na mahaji asharhu g’akamole ebundi burhambi. 33 Oku ngasi ihaji kuje mahaji asharhu galikwo amafufu n’obwaso. Ntyo kwo mahaji ndarhu garhenga omu kamole gajirwa gwoshi. 34 Nako akamole kône, kabe na mashami anni haguma n’amafufu n’obwaso bwâgo: 35 ifufu liguma omu mahaji abirhi marhanzi garhenga omu kamole, ifufu liguma omu gandi mahaji abirhi garhenga omu kamole, n’ifufu liguma omu mahaji abirhi mazinda garhenga omu kamole kwo n’okwo oku mahaji ndarhu goshi g’akamole. 36 Amafufu n’amahaji bilungine n’akamole, byoshi bibe bitule muli cûma ciguma ca masholo garhali mavange. 37 Ojire rhumole nda: bakaz’iyâsa orhwo rhumole, rhumolekere embere n’eburhambi. 38 Ennâmbi zako n’amaganyi gakwo, byoshi bibe bya masholo gonene. 39 Bagajire na talenta nguma ya masholo gone gone, haguma n’ebigabi byako byoshi. 40 Olole bwinja onajire nk’oku oyeresirwe oku ntôndo.

26

Endâro

1 «Endâro oyijire ya birhebo ikumi, obijire bya citâni ciniole n’emyenda y’akaduku k’omukara, ey’akaduku k’akalinga, ey’akalinga kêru ohirekwo ba-kerubimi bakozirwe n’obulenga. 2 Obulî bwa ngasi cirhebo bube bwa makoro makumi abirhi na munani, n’obugali bube bwa makoro anni. Olwo, lwo lugero lw’ebirhebo byoshi. 3 Birhebo birhanu bilungwe ngasi ciguma oku câbo. 4 Ohire emishumi oku muhiro gw’ecirhebo cirhanzi, oku kampwe-mpwe k’obulungîro, onajire ntyo oku muhiro gw’ecirhebo cizinda c’obulungîro bwa kabirhi. 5 Ohire mishumi makumi arhanu oku cirhebo cirhanzi, na mishumi makumi arhanu oku kampwe-mpwe k’ecirhebo c’obulungîro bwa kabirhi, eyo mishumi ekâyerekerana ngasi muguma n’ogwâbo. 6 Ojire mino makumi arhanu ga masholo, go galunga ngasi cirhebo oku câbo, na ntyo Endâro ebe ya bûbake buguma bwone. 7 Kandi ojire ebirhebo by’amôya g’empene, oyubakemwo ecihando enyanya z’Endâro. Ojire ikumi na ciguma. 8 Obulî bwa cirhebo ciguma: makoro makumi asharhu. Obugali bw’ecirhebo: makoro anni. Lwo na lugero lw’ebirhebo byoshi oku binali ikumi na ciguma. 9 Ohangire birebo birhanu haguma, na bindi ndarhu haguma. Ecirhebo ca kali ndarhu ocigonyere embere z’ecihando. 10 Ohire mishumi makumi arhanu oku muhiro gw’ecirhebo cibwisire birya birhangiriza bigwarhine na yindi mishumi makumi arhanu oku muhiro gw’ecirhebo cibwisire birya bindi bya kabirhi bigwarhine. 11 Ojire mino makumi arhanu ga mulinga, ogageze omu mishumi, na ntyo gashwêke ecihando coshi cibe bûbake buguma. 12 Ecihimbi c’ebirhebo by’ecihando cisigîre, cijêmbukire enyuma ly’endâro. 13 N’ebwa buli bw’ebyo birhebo by’ecihimbi cisigîre cije lunda luguma n’olundi oku buli bw’ebirhebo, kandi bijêmbukire oku ntambi zombi z’endâro, bibwikire olunda n’olundi lw’endâro. 14 Eco cihando ocijirire oburhungiri bw’empù z’enganda-buzi, zishîzirwe ibala lidukula, n’oburhungiri bw’empù mvunge zinozire buje oku nyanya.

Olukângà lw’Endâro

15 «Ojire omutûngo gw’Endâro gube gwa murhi gwa akasiya, mugwike burherema. 16 Obuli bwa ngasi mutûngo bube bwa makoro ikumi, n’obugali bw’ikoro liguma n’ecihimbi. 17 Ngasi mutûngo gube na mahango abiri galungîne ngasi ihango omu lyâbo. Kwo onajirage ntyo oku yindi mitûngo y’Endâro yoshi. 18 Ojire olukângà lw’okushweka n’okusêza Endâro, mirhi makumi abirhi ya lukângà olunda lw’emukôndwè. 19 Eyo mitûngo oku eri makumi abirhi, oyihirekwo marhwèrhwè anni ga marhale: marhwèrhwè abirhi oku ngasi murhi. 20 Olunda lwa kabirhi lw’Endâro, emwenè, ohire yo mitûngo makumi abirhi; 21 nayo ejekwo marhwèrhwè makumi anni ga marhale, marhwèrhwè abirhi oku ngasi mutûngo gw’olukângà. 22 Enyuma ly’Endâro, ebwa nyanja, ohireyo mitûngo ndarhu ya lukângà, 23 ojire mitûngo ibirhi ebuzinda bw’Endâro, oku kafende-fende. 24 Eyo mitûngo, eshwekane ibirhi-ibirhi kurhenga idako kuhika enyanya aha bushwinjiro omu mpaga ntanzi. Ntyo, kwo eyo mitûngo ibirhi y’oku kafende-fende yayôrha. 25 Ntyo, habà mitùngo munani n’amarhwèrhwè gayo g’amarhale: marhwèrhwè ikumi na ndarhu, abirhi oku muntûngo muguma n’abirhi kuli ngasi gundi mutûngo. 26 Kandi ojire n’emirhamba y’omurhi gwa akasiya: irhanu oku mitûngo y’olundi lunda lw’Endâro, 27 irhanu oku mitûngo eri oku kafende-fende k’Endâro, olunda lw’enyanja. 28 Omurhamba gw’engusu gushwekerwe aha kagarhî k’emitûngo, gurhulukâne kurhenga ebuzinda kuhika obundi buzinda. 29 Emitûngo y’olukângà oyishîge amasholo, empagà z’okuhiramwo emirhamba, ozijire za masholo, n’emirhamba nayo oyishîge masholo. 30 Oyûbake eyo Ndâro nka kulya wàyerekagwa oku ntôndo.

Omwenda

31 Kandi ojire omwenda gw’akaduku k’omukara, n’akaduku k’akalinga, n’akalinga kêru, n’ecitâni ciniole; bahirekwo bakerubimi bakozirwe n’obulenga. 32 Ogumanike kuli mitûngo inni ya murhi gwa akasiya mishîge amasholo, egwerhe ngondôzo z’amasholo zigwarhîne oku marhwèrhwè anni g’amarhale. 33 Ogwo mwenda gugwarhwe n’amino g’ebirhale, n’omu ndalâla yago, mwo mwahira omucîmba gw’Endagâno. Ogwo mwenda lwo lwaba lubibi lw’Abatagatifu n’Ahatagatifu h’Ebitagatifu. 34 Ohire omufuniko oku mucîmba gw’Endagâno omu Hatagatifu h’Ebitagatifu. 35 Amêza ogahire embere ly’ogo mwenda, n’akamole aha mbere lya mêza, olunda lw’emukôndwè lw’Endâro. Ohire amêza olunda lw’ebumosho. 36 Kandi ohire omwenda aha muhango gw’ecihando, mwenda gwa kaduku k’omukara, kaduku k’akalinga, kaduku-kêru n’ecitâni ciniole: mukolo gwa muntu mulenga. 37 Ogwo mwenda gugwarhire kuli mitûngo irhanu y’omurhi gwa akasiya, onayishîge amasholo. Engondôzo zayo zibe za masholo, onazitulirekwo marhwèrhwè arhanu ga mulinga.

27

Oluhêrero lw’enterekêro

1 Ojire oluhêrero^w lw’embaho za akasiya: buli bwa makoro arhanu na bugali bwa makoro arhanu; obuli n’obugali bw’oluhêrero binyumanane. Na makoro asharhu burherema. 2 Orhumpekwè-mpekwè rhwalwo oku rhunali rhunni, ohirekwo mahembe anni gashwekine narhwo, rhunabe rhwa mulinga. 3 Ojire embehe z’okugukiramwo oluvù lw’oku luhêrero, empaho z’okuguka oluvù, amabakuli, orhukanya n’ebitumbûkizo. Ebyo byoshi obitule n’omulinga. 4 Oyubakire olushângi luli nka lusirha lwa mulinga oku luhêrero; olujirire mpogo inni za mulinga oku bikwi byalwo oku biri binni. 5 Ohire olwo lushângi omu ndalâla y’oluhêrero idako, luhike omu karhî k’obuli bw’oluhêrero. 6 Ojire emirhamba y’oluhêrero, mirhamba ya murhi gwa akasiya, onayishige omulinga. 7 Eyo mirhamba bakâyishesheza omu mpogo, ekazigera enyunda zoshi oku zinali ibirhi z’oluhêrero nka balubarhula. 8 Olubinjûle nka mukenzi, onalujire nka lwa mbaho. Kukwânîne olujire nka kulya wànayerekagwa oku ntôndo.

Obululi

9 Kandi ojire obululi bw’Endâro, olunda lw’ebulyo, emukôndwe, obululi bubwikwe n’emyanda y’ecitâni ciniole, ya buli bwa makoro igana ngasi lunda. 10 Emitungo yabwo oku enali makumi abirhi, n’amarhwèrhwè gayo, bibe bya mulinga. Engondôzo z’eyo mitûngo n’amaganyi gayo, bibe bya cirhale. 11 Kwo n’okwo olunda lw’enwenè, nayo eje emyenda ya makoro igana oku buli, emitûngo yayo oku enali makumi abirhi, n’amarhwèrhwè gayo oku ganali makumi abirhi, bibe bya mulinga, engondôzo zayo n’amaganyi gayo, bibe bya cirhale. 12 Obugali bw’obululi, olunda lw’enyanja, bwaba bwa makoro makumi arhanu ga myenda, n’emitungo yayo oku eri ikumi n’amarhwèrhwè gayo oku ganali ikumi. 13 Obugali bw’obululi, olunda lw’ebushoshôkero bw’izûba (ebuzûka-zûba): makoro makumi arhanu; 14 myenda ya makoro ikumi n’arhanu, na mitûngo isharhu na marhwèrhwè gayo asharhu oku kahembe kaguma; 15 oku kandi kahembe, myenda ya makoro ikumi n’arhanu, n’emitûngo yayo oku eri isharhu na marhwèrhwè gayo asharhu. 16 Aha muhango gw’obululi, haje omwenda gwa makoro makumi abirhi, gwa kaduku k’omukara, kaduku k’akalinga, kalinga k’akêru, n’ecitâni ciniole; mukolo gwa bulenga, gugwarhire kuli mitûngo inni na marhwèrhwè anni. 17 Emitûngo eyubasire obululi yoshi, ebe elungine omu mpagà z’amarhale; engondôzo zayo zibe za marhale; n’amarhwèrhwè gayo gabe ga mulinga. 18 Obuli bw’obululi: makoro igana, obugali: makumi arhanu kuli ngasi cikwi, oburherema: makoro makumi arhanu ga citâni ciniole; amarhwèrhwè gabe ga mulinga. 19 Ngasi bindi birugu by’omu Ndâro byoshi, birya byanakolesibwa oku mikolo yamwo yoshi, makondo gayo n’amakondo g’obululi, bibe bya mulinga.

Amavurha g’akamole

20 Woyo orhegeke bene Israheli bakazikulerhera amavurha g’emizeti mishwe g’okutwana akamole, garhalimwo nvange, lyo akamole kakaziyôrha kayasire ensiku n’amango. 21 Omu Cihando c’Ihano, embere ly’omwenda gubwisire Endagâno, Aroni n’abagala bakaziyôrha baliyasize embere za Nyakasane kurhenga bijingo kubika sêzi. Liri irhegeko ly’ensiku n’amango kuli bene Israheli kurhenga iburha kuja oku lindi.

28

Emyambalo y’abadâhwa

1 Ci w’oyo, muli bene Israheli, oyegeze aha burhambi bwâwe mwene winyu Aroni ye n’abagala, omujire mudâhwa wâni: Aroni, Nadabu, Eleyazari na Itamara, bagala ba Aroni. 2 Mwene winyu Aroni omujirire omwambalo mutagatifu, cibe cimanyiso c’irenge na ca kukengwa. 3 Obwire ngasi bantu balenga balya bayunjwire omûka gw’oburhimanya nàbahiziremwo, bajirire Aroni emyambalo yamujira mutagatifu na mudâhwa wâni. 4 Alaga emyambalo bajira: omwambalo gw’oku cifuba, efodi, ecishûli citâke, akanzo, ecitambara n’omukaba. Bajirire Aroni, mwene winyu, n’abagala emyambalo mitagatifu, lyo akaz’injirira emikolo y’obudâhwa. 5 Bakolese amasholo, akaduku k’omukara, akaduku k’akalinga, akaduku kêru n’ecitâni ciniole.

Efodi

6 Bajire efodi^x y’amasholo, ya kaduku ka mukara, kaduku ka mulinga, kaduku kêru n’ey’ecitâni ciniole: mukolo gwa bulenga. 7 Kandi cibe na maganyi abirhi g’okugwasa oku mihiro yombi. 8 Omusibo gw’efodi gugezire enyanya, gukolwe kuguma nayo gunalungane nayo: gube gwa masholo, gwa kaduku k’omukara, gwa kaduku k’akalinga, gwa kaduku kêru n’ecitâni ciniole. 9 Orhôle mabuye abirhi ga onikisi, oyandikekwo amazîno ga Bene Israheli: 10 amazîno ndarhu oku ibuye lirhanzi, n’agandi ndarhu oku ibuye lya kabirhi, nk’oku banakulikirana omu maburhwa gâbo. 11 Ago mabuye wahirakwo amazîno ga Bene Israheli, gakolwe n’omulenga oyishi okubinjûla amabuye, nka kula banabinjûla eciziriko, ogabohere omu mpogo z’amasholo. 12 Ago mabuye gombi, ogahire oku mishumi y’efodi, gabe mabuye ga kuyibusa amazîno ga Bene Israheli. Ntyo Aroni akaz’ihêka amazîno gâbo embere za Nyakasane oku birhugo byâge byombi, lyo akaz’ibayibuka. 13 Ojire mburungusè ibirhi za masholo, 14 na migufu ibirhi ya masholo gone gone, oyijire mihûnge nsobekanyè, egere mw’ezo mburungusè.

Enshoho y’oku cifuba

15 Ojire n’enshobo y’oku cifuba y’okutwa emmanja, mukolo gwa bulenga. Oyijire nka kulyâla wanajira efodi: ya masholo, ya kaduku ka mukara, ya kaduku ka kalinga, ya kaduku kêru n’ecitâni ciniole. 16 Nka yamâgonywa, eyumanane enyunda zoshi, ya buli bwa cihimbi c’ikoro na bugali bwa cihimbi c’ikoro. 17 Oyilukirekwo emilongo y’orhubuye, milongo inni ya rhubuye. Oku mulongo murhanzi kulukirwe esadoniki, etopazi n’esumarado; 18 oku mulongo gwa kabirhi, ohirekwo enofeki, esafira n’ealimasi; 19 oku mulongo gwa kasharhu ohirekwo, enjwîjwî, eagata n’eamatusta; 20 oku mulongo gwa kanni kulukirwe ekrizoliti, ehyasinti n’eyaspiri. Orhwo rhubuye rhuhangirwe omu mpogo z’amasholo. 21 Ago mabuye gayandikwekwo amazîno ga Bene Israheli ikumi na babirhi, gabe matâke nka biziriko, ngasi ibuye n’izîno, kulya emilala enali ikumi n’ibirhi. 22 Enshoho y’oku cifuba oyijirire emigufu y’amasholo garhalimwo mvange miluke nka migozi. 23 Enshoho y’oku cifuba oyijirire rhugondo rhubirhi rhwa masholo garhaliwo mavange, n’orhwo rhugondo oku rhunali rhubirhi orhushwekere oku mihiro yarho yombi. 24 Orhwo rhugozi rhw’amasholo rhwombi orhugeze mw’orhwo rhugondo rhubirhi rhushwekirwe oku bushwinjiro bw’enshoho y’oku cifuba. 25 Nabyo ebikwi by’orhwo rhugufu rhwombi, bishwekerwe kuli zirya mburungusè zombi, oku mishumi y’efodi, embere zayo. 26 Ojire mpogo ibirhi za masholo ozihire oku bushwinjiro bw’enshoho y’oku cifuba, oku muhiro gw’endalâla, olunda lw’efodi. 27 Ojire zindi mpogo ibirhi za masholo, ozihire idako ly’ebirhugo-rhugo by’efodi, olunda lw’embere, hofi n’obugonyero bwâyo, enyanya ly’omushumi gw’efodi. 28 Bashwekere empogo z’enshoho oku mpogo z’efodi n’ehigozi hy’akaduku k’omukara, ebêre enyanya ly’omushumi gw’efodi n’enshoho y’oku cifuba esêre oku efodi. 29 Ntyo, amango Aroni akazija omu hatagatifu, akazihêka amazîno ga Bene- Israheli aha murhima gwâge^y omu nshoho y’oku murhima y’okutwa emmanja, lyo bakayôrha bayibuka ensiku zoshi embere za Nyakasane. 30 Omu nshoho y’oku cifuba y’okutwa emmanja ohiremwo Urimi na Tumini^z, bikazibêra aha murhima gwa Aroni amango aja embere za Nyakasane. Aroni akazihêka ntyo ensiku n’amango olubanja lwa Bene Israheli aha murhima gwâge, embere za Nyakasane.

Ecishûli

31 Ojire ecishûli c’efodi ca mwenda gwa kaduku ka mukara coshi coshi. 32 Aha kagarhî k’eco cishûli, haje omurhule gw’okukazigezamwo irhwe, n’eburhambi bw’ogwo murhule ebe bushwinjiro buli nka bwa lûba, lyo cirhagibereka. 33 Oku muhiro gw’omu ndalâla, kuje emishemberere y’emishâbîro y’akaduku k’omukara, akaduku k’akalinga n’akaduku kêru, n’orhudende rhuje rhwahangirwa oku marhambi n’omu kagarhî k’eyo mishâbîro. 34 Hidende higuma hya masholo na mushâbîro muguma oku muhiro gw’ecishûli n’omu marhambi moshi. 35 Aroni akaciyambala amango ali omu mikolo yâge, na ntyo bakaziyumva ajegereza omudende amango akola aja omu hatagatifu embere za Nyakasane, n’amango akola arhengamwo, lyo alek’ifà.

Ecimanyiso c’oburherekêre

36 Ojire ehy’olubambà hy’amasholo gone gone, onabinjekwo nka kula babinja akahamikizo, mpu: «Mutagatifu wa Nyakasane». 37 Ohishwekere oku mugozi gw’akalinga k’omukara, hije oku nsirha: hikwânîne hibêre olunda lw’embere oku nsirha. 38 Hiyishija aha malanga ga Aroni, lyo akazihêka amabî Bene Israheli bajira omu bintu barherekêra Nyamubâho ngasi mango barherekire. Aroni akazihiyambala ngasi mango emalanga lyo Nyakasane asimisibwa n’ezo nterekêro. 39 Oluke akanzo k’ecitâni ciniole, ojire ensirha y’ecitâni ciniole, ojire n’omukaba gw’emikonzi: mukolo gwa bulenga.

Emyambalo y’abadâhwa

40 Bagala ba Aroni obajirire orhwanzo, obajirire emikaba, obajirire n’ensirha z’ebidesi, zirya zankabakengêsa. 41 Ebyo birugu obiyambike mwene winyu Aroni n’abagala, obashîge amavurha n’enfune zâbo ozibûmbe mavurha, obanterekêre lyo bakazijira omukolo gwâni gw’obudâhwa. 42 Obajirire orhubutura rhw’ecitâni, rhw’okubwikira obushugunu bwâbo, rhukazirhenga omu cibunu kuhika omu madwi. 43 Aroni n’abagala bakaz’irhuyambala nka baja omu Cihando c’Ihano, erhi nka bayegêra oluhêrero mpu barherekêre omu hatagatifu, lyo balek’ihemuka banalek’ifà. Liri irhegeko ly’ensiku n’amango kuli ye n’oku iburha lyâge.

29

Okurherekêrwa kw’abadâhwa

1 Alaga oku wakazibajira ly’obarherekêra omu budâhwa bwâni: orhôle empanzi ntôrho na nganda-buzi ibirhi zirhalikwo izâbyo 2 n’omugati gurhalimwo lwango, emigati y’olununirizi erhalimwo lwango yavungiragwa omu mavurha, n’orhugati rhw’olununirizi rhurhalimwo lwango, rhushîge amavurha, obijire n’enshâno y’omulà gw’engano. 3 Obihire byoshi omu cirhiri ciguma, onabirherekêre haguma n’erya mpanzi na zirya ngandabuzi oku zinali ibirhi.

Okushukululwa kw’emyambalo n’amavurha

4 Oshegeze Aroni n’abagala aha luso lw’Ecihando c’Ihano, onabashuke n’amîshi. 5 Orhôle emyambalo, oyambike Aroni akanzo, ecirondo c’efodi, efodi, enshoho y’oku cifuba, omukobekebyo n’omukaba gw’efodi. 6 Okuhandi omuyambike ensirha omu irhwe, n’oku nsirha ohirekwo ecimanè c’obutagatifu^a; 7 orhôle amavurha g’okushîga, omubulagirego oku irhwe, omushîgego. 8 Hano obà wamàshegeza abagala, obayambike orhwanzo, 9 obayambike omukaba, Aroni n’abagala, obayambike n’ensirha. Ntyo obudâhwa bube bwâbo omu irhegeko ly’ensiku n’amango. Oyimike ntyo Aroni n’abagala.

Enterekêro

10 Okuhandi, olerhe empanzi ebwa Cihando c’Ihano, n’Aroni n’abagala, balambulire amaboko oku irhwe ly’eyo mpanzi. 11 Obâgire eyo mpanzi embere za Nyakasane, aha luso lw’Ecihando c’Ihano. 12 Orhôle oku muko gw’eyo mpanzi, oje wagushîga n’omunwe oku rhufende-fende rhw’oluhêrero, n’ogundi ogubulagire gwoshi aha magulu g’oluhêrero. 13 Orhôle olujimbi lwoshi luzônga amala, n’agandi mashushi g’oku budiku, ensiko zombi n’amashushi gazizungulusire zombi, byoshi obiyokere aha luhêrero. 14 Ci eminyafu y’eyo mpanzi, oluhu lwayo n’eciho cayo, obiyokere embuga ly’icûmbi, bulya eri nterekêro oku byâha. 15 Okuhandi, orhôle enganda-buzi ntanzi, Aroni n’abagala balambûlire amaboko oku irhwe ly’enganda-buzi. 16 Obâge eyo nganda-buzi, orhôle oku muko gwayo, oje washahuliza omu marhambi goshi g’oluhêrero. 17 Eyo nganda-buzi oje wayitwa bihimbi-bihimbi, oshuke amalà gayo n’ensenyi zayo, obihire kuli birya bihimbi n’irwe. 18 Engandabuzi yoshi oyiyokere oku luhêrero. Eri mbâgwa ya Nyakasane, nterekêro ya kisûnunu kinja ka kurhûliriza, yasingônolerwa Nyakasane. 19 Kandi orhôle erya ngandabuzi ya kabirhi, Aroni n’abagala balambulire amaboko oku irhwe ly’eyo ngandabuzi. 20 Obâge eyo ngandabuzi, orhôle oku muko gwayo, ogushahulize oku bushongoshongo bw’okurhwiri kulyo kwa Aroni n’oku bushongoshongo bw’okurhwiri kulyo kwa ngasi mugala, oku cunkumwe c’okuboko kwabo kulyo, n’omu marhambi g’oluhêrero, ogashahulizekwo ogwo muko. 21 Orhôle kuli ogwo muko guli oku luhêrero, n’amavurha gw’okucîshiga, oshahulize kuli Aroni n’oku myambalo yâge, oku bagala n’oku myambalo yâbo. Ajirwa ntyo mutagatifu yêne n’emyambalo yâge, n’abagala n’emyambalo yâbo.

Okuyîmika abadâhwa

22 Orhôle amashushi g’engandabuzi, omucira gwayo, amashushi gali oku bula n’oku budiku, ensiko zombi n’amashushi gazirikwo n’okugulu kwayo kulyo, bulya eri ngandabuzi ya kuyîmika. 23 Na muli cirya cirhimbiri cirimwo emigati erhalimwo lwango ciri embere za Nyakasane, orhôlemwo omugati muburunguse , omugati gw’olununîrizi gulimwo amavurha, n’ehigati by’olununîrizi. 24 Ebyo byoshi obihire omu maboko ga Aroni n’omu maboko g’abagala, obihâne nterekêro ya kulengezibwa n’okuzunguzibwa embere za Nyakasane. 25 Oshub’ibirhenza omu maboko gâbo, obiyôkere oku luhêrero enyanya ly’embâgwa, nka kisûnunu ka kusîmîsa Nyakasane: eri nterekêro ya kusingônolwa n’omuliro, ya kurherekêrwa Nyakasane. 26 Orhôle omushaya gw’erya nganda-buzi y’okuyimika Aroni, okâgulengeza n’okuguzunguza embere za Nyakasane: co câwe cigabi. 27 Kuli eyo ngandabuzi y’okuyimika Aroni n’abagala, orherekêre omushaya gw’okulengezibwa n’okuzunguzibwa, n’obuhira. 28 Liri irhegeko ly’ensiku n’amango, eyo yo myanya Aroni n’abagala bakàhâbwa na Bene Israheli. Eri myanya Bene Israheli bakaz’iyôrha bajira oku nterekêro zâbo z’omurhûla, myanya ya kurhûla Nyakasane. 29 Emyambalo mitagatifu ya Aroni eyishihabwa abagala enyuma zâge, bakaziy’iyambala amango bakola bashîgwa amavurha n’okuyimikwa. 30 Oyu bâyimike mudâhwa ahali hâge omu bagala, anayiyambale nsiku nda zoshi zoshi ye wakazija omu Cihando c’Ihano mpu agendijira emikolo omu hatagatifu.

Ebiryo bitagatifu

31 Engandabuzi y’okuyimika oyirhôle, n’enyama zayo oziyendere omu hantu hatagatifu. 32 Aroni n’abagala balire enyama z’eyo ngandabuzi aha luso lw’Ecihando c’Ihano, bazilire omugati guli omu cirhimbiri. 33 Bo bakazilya ebyakolesibagwa oku nterekêro y’okubacesa olusiku lw’okuyimikwa n’okurherekêrwa kwabo. Nta w’embuga wankabiryako, bulya biri bitagatifu. 34 Akaba hali ebyasigîre kuhika sêzi kw’eyo nyama y’okuyimika n’ogwo mugati, binayocibwe bisingônoke, barhacibiryaga, bulya biri bitagatifu. 35 Ntyo kwo wajira kuli Aroni n’oku bagala, nk’oku nanakurhegekaga: okazijira nsiku nda wajira ebijiro by’okubayimika.

Ebiyêrekîre oluhêrero

36 Ngasi lusiku, okazirherekêra empanzi ntôrho, ebe nterekêro y’okucîrhênza ebyâha. Oyihâne nterekêro y’okurhenza ebyâha oku luhêrero, omu kujira ebijiro by’okulushukûla, onalushîge amavurha gw’okulujira lutagatifu. 37 Okazijira nsiku nda zoshi washukûla oluhêrero, wanalujira lutagtifu. Ntyo, oluhêrero lwabà lutagatifu bwenêne, ngasi byoshi byànahike okwo luhêrero, binabe bitagatifu.

Enterekêro ya ngasi lusiku

38 Alaga ebi wakazirhûla oku luhêrero: bana-buzi babirhi ba mwâka muguma ngasi lusiku luja oku nkuba. 39 Omwana-buzi wa burhanzi akazirherekerwa sêzi, n’omwana-buzi wa kabirhi arherekêrwe câjîngwe. 40 Bakazirherekêra enshâno y’omulà haguma n’oyo mwana-buzi murhanzi, ya cigabi ca kali ikumi ca nyamâha, mvanganye omu mavurha g’omuzeti lwa hini nguma, byoshi bibe bigushe omu idivayi lya cigabi ca kanni ca hini nguma. 41 Omwana-buzi wa kabirhi, okazimurherekêra câjîngwè, onamuhirekwo enterekêro y’enshâno n’ey’ecinyôbwa eri nk’erya y’esêzi; èbe nterekêro ya kisûnunu kinja ka kurhûliriza, yasingônolerwa Nyakasane. 42 Eyo yo nterekêro bakazirherekêra ensiku zoshi embere za Nyakasane, aho ho nakazikubugâna, nkola nakugâniza. 43 Aho ho nakazishimânana na Bene Israheli, n’ahola hantu irenge lyani lyahajira hatagatifu. 44 Ecihando c’Ihano n’oluhêrero, nabijira bitagatifu: Aroni n’abagala nabajira batagatifu, lyo bakola bwinja obudâhwa bwâni. 45 Nabêra ekarhî ka Bene-Israheli, na mbe Nyamuzinda wabo. 46 Bamanya oku nie Nyakasane, Nyamuzinda wabo, oku nie nàbarhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri, nti lyo mbêra ekarhî kabo, nie Nyakasane, Nyamuzinda wabo.

30

Oluhêrero lw’enshângi

1 «Ojire oluhêrero wakazitumbukizakwo enshângi, olujire n’omurhi gwa akasiya. 2 Obuli waluyubakamwo bube bw’ikoro liguma n’obugali nabo bube bw’ikoro liguma: lube lwa nyunda ziyumanine, oburherema nabo bube bwa makoro abirhi, lwoshi lulungane n’orhuhembe rhwakwo ko na kuguma. 3 Olushîge amasholo garhali mavange, oku nyanya, omu marhambi n’omu rhuhembe, omuhiro gwalwo gube gwa butâke bwa masholo. 4 Olujirire mpogo ibirhi z’amasholo idako ly’omuhiro, enyanya ly’amarhambi gombi, ozihire omu marhambi, zikazigeramwo emirhamba y’okululengeza. 5 Eyo mirhamba oyijire n’omurhi gwa akasiya, onayishige amasholo. 6 Oluhire embere z’omwenda gubwikire omucîmba gw’Endagâno, embere z’omufuniko gubwikire Endagâno, halya nâkazikubugâna. 7 Aroni akazitumbûkizakwo enshângi, ngasi sêzi, amango akola ayumanyanya orhumole, analutumbûkizekwo enshângi. 8 N’amango Aroni akola ayâsa orhumole câjingwè, analutumbûkizakwo enshângi, eri nshângi ya nsiku n’amango embere za Nyakasane, kurhenga oku iburha kuja oku lindi. 9 Kuli olwo luhêrero irhondo murhahîraga mukarherekêrakwo enshângi y’obushâla-shâla nisi erhi mbâgwa n’enterekêro zindi zindi, murhakanahîra mukabulagirakwo enterekêro z’ebinyôbwa. 10 Liguma omu mwâka, Aroni akazijira nterekêro y’okushukûla ebyâha, oku rhuhembe rhw’oluhêrero. Liguma omu mwâka, kurhenga iburha kuja oku lindi, akâshukûla oluhêrero n’omuko gw’embâgwa y’okulyula ebyâha. Olwo luhêrero luli lutagatifu bwenêne embere za Nyakasane.»

Entûlo y’omu ka-Nyamuzinda

11 Nyakasane anacishambâza Musa, amubwîra, erhi: 12 «Amango waganja^b bene Israheli mpu ly’omanya omubalè gwâbo, ngasi muguma anahane entûlo y’obuzîne bwâge emwa Nyamuzinda, lyo balekijakwo obuhanya bakola baganjwa. 13 Alaga ebi ngasi wanaganjwe akazihâna: cigabi ca kabirhi c’esikeli y’omu ka-Nyamuzinda, erya ya ngero makumi abirhi oku ngasi sikeli. Eco cigabi ca kabirhi c’esikeli ebe ntûlo ya Nyakasane. 14 Ngasi muntu yeshi wankanaganjwa, kurhangirira oku myâka makumi abirhi y’okuburhwa na kulusha, ahâne entulo ya Nyakasane. 15 Mw’okwo kuhâna entûlo ya Nyakasane lyo muciza obuzîne bwinyu, omugale^c arhahânaga binji kulusha ecigabi c’esikeli, n’omukenyi arharhûlaga binyi kulusha ecigabi c’esikeli. 16 Okazirhôla eyo ntûlo ya Bene Israheli y’okuciza obuzîne bwâbo, oyikolese oku mikolo y’omu Cihando c’Ihano, ebe cikengêzo erhi nkûmbu kuli Bene Israheli embere za Nyakasane omu kuciza obuzîne bwâbo.

Omukenzi gw’okukalabira

17 Nyamuzinda ashambâza Musa, amubwîra, erhi: 18 «Ojire omukenzi gw’omulinga n’amakondo gago gabe ga mulinga, bakazicîkalabiramwo, oguhire ekarhî k’Ecihando c’Ihano n’oluhêrero, ohiremwo n’amîshi. 19 Aroni n’abagala bakazikalabiramwo amaboko n’amagulu. 20 Nka baja omu Cihando c’Ihano, bakazikalaba n’amîshi, lyo balekifà. Kwo na kwo nka bayegêra oluhêrero bakola baliyokera Nyakasane enterekêro z’okusingônoka, 21 bakazicîkalaba amaboko n’amagulu, lyo balekifà. Kuli obwo lyabà irhegeko lirhahuligana, kuli Aroni yêne n’oku bûko bwâge, kurhenga oku iburha kuja oku lindi.

Amavurha matagatifu

22 Nyakasane anacishambâza Musa, amubwîra, erhi: 23 «Orhôle omu migavu minjinja kulusha eyindi yoshi, obukù bwayaga bwa sikeli magana arhanu; ecigabi ca kabirhi, kwo kuderha sikeli magana abirhi na makumi arhanu y’omugavu gw’esinamoni, sikeli magana abirhi na makumi arhanu y’omugavu gw’olusheke lw’akîsûnunu; 24 sikeli magana arhanu g’omugavu gwa akasiya, lugero lw’esikeli y’omu ka-Nyamuzinda, na hini nguma y’amavurha g’omuzeti. 25 Ojiremwo amavurha matagatifu^d g’okucîshîga, mvange yahûmula bwinja, mukolo gwa muvanganya mulenga, go gâbà mavurha matagatifu g’okucîshiga. 26 Oshîgemwo Ecihando c’Ihano, omucîmba gw’Endagâno, 27 amêza n’orhulugu rhwago rhwoshi, oluhêrero lw’enshângi, 28 oluhêrero lw’enterekêro n’orhulugu rhwalwo rhwoshi, omukenzi n’amakondo gâgwo. 29 Obigishe bibe bitagatifu lwoshi, na ngasi byânabihikekwo binabe bitagatifu. 30 Aroni n’abagala obashîge onabarherekêrere, lyo bakàjira omukolo gw’obudâhwa bwâni. 31 Obwire Bene Israheli, erhi: «Aga mavurha matagatifu g’okucishînga, gali gâni, kurhenga oku iburha kuhika oku lindi. 32 Irhondo murhahîraga mukashîga wundi wundi muntu, murhaderhaga mpu mwayiga okugavanganya, bulya gali matagatifu, ganayorhe gali matagatifu kuli mwe n’oku iburha linyu. 33 Owanayige okuvanganya ago mavurha erhi kugashîga omuntu kwône, oyo anakagwa omu bûko bwâge.»

Okujira enshângi

34 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Olonze ebizibwe bihûmula bwinjinja, akaradusi kahûmula bwinjinja, ecizibwe ca torakasi, eca ambre, eca galabani, ebizibwe by’omugavu haguma n’obukù burhalimwo buvange, byoshi bya lugero luyumanine. 35 Ojiremwo omugavu gw’enshângi, mukolo gwa muvânzi mulenga, ogwo mugavu gujemwo omûnyu, gurhajagamwo bindi bici, gube mutagatifu. 36 Oguvungunyule, orhôlekwo obuvungunyukiza ohire embere ly’omucîmba gw’Endagâno, omu Cihando c’Ihano, mulya nakâshimânana nâwe. Kuli mwe ogwo mugavu gwaba mutagatifu bwenêne. 37 N’ogwo mugavu wajira, irhondo murhahîra mwaderha mpu ninyu mwacîjiriragwo, mukazigulola nka mugavu gurherekîrwe Nyakasane. 38 Owanaderhe mpu aguyiga lyo naye ankayûmva akisûnunu kagwo, oyo muntu anakagwe omu bûko bwâge.»

31

Abarhumisi bw’omu ka-Nyamuzinda

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: 2 «Ala! Niene nàhamagalaga Besaleli, mwene Uri, mwene Huru w’omu bûko bwa Yuda. 3 Nàmuyunjuzize Mûka gwa Nyamuzinda, lyo abà n’oburhimanya, obukêngere n’obwenge bw’okumanyijira ngasi mukolo: 4 obulenga omu mikolo y’amasholo, emiringa n’amarhale; 5 omu kubinja amabuye gw’okubambira, okubinjûla emirhi n’okujira emikolo ya ngasi lubero. 6 Nakulusha aho, nàmuhizirekwo Oholiyabu, mwene Ahisamaki, w’omu bûko bwa Dani, nahira oburhimanya omu murhima gwa ngasi mushinganyanya, nti bajire ngasi byoshi nanakurhegesire: 7 Ecihando c’Ihano, omucîmba gw’Endagâno, omufûniko guli enyanya zagwo na ngasi birugu by’omu cihando byoshi, 8 ameza n’ebirugu byago, akamole k’amasholo gonene n’ebirugu byako, 9 oluhêrero lw’enshângi, oluhêrero lw’enterekêro n’ebirugu byalwo byoshi, omukenzi n’amakondo gâgwo, 10 emyambalo y’obugashânize, myambalo mitagatifu y’omudâhwa Aroni, emyambalo abana bâge bakaziyambala nka bajira omukolo gw’obudâhwa, 11 amavurha g’okucishîga n’enshângi y’omu hatagatifu. Babijire byoshi byoshi nk’oku nanakurhegekaga.»

Okukenga olwa Sabato

12 Nyamuzinda anacibwîra Musa erhi: 13 «Obwire Bene Israheli, erhi: Mukâkenga bwenêne ensiku zani za Sabato, bulya ciri cimanyiso ekarhî kinyu na nani, kurhenga oku iburha kuja oku lindi, lyo bakazimanyirira oku nie Nyakasane, nie mmucêsa. 14 Mukazikenga olwa Sabato, bulya luli lutagatifu kuli mwe. Owâluzize ananigwe. Neci, ngasi yeshi wânakole muli lwo, oyo muntu anakagwe ekarhî k’ishanja lyâge. 15 Bakazijira emikolo nsiku ndarhu zoshi, ci olusiku lwa kali nda, luli lusiku lwa kurhamûka lurherekîrwe Nyakasane. Ngasi yeshi wâjire omukolo olusiku lwa Sabato, oyo anayirhwe, afe. 16 Bene Israheli balange olwa Sabato, bakazijira olwa Sabato, kurhenga oku iburha kuja oku lindi, ebe ndagâno y’ensiku zoshi. 17 Sabato abe cimanyiso c’emyâka n’emyâka, ekarhî ka Bene Israheli na nani, bulya nsiku ndarhu Nyakasane ajiragamwo amalunga n’igulu, ci olusiku lwa kali nda, arhahumaga kabishi, ahumûka.»

Musa ahâbwa ennambi zirikwo amarhegeko

18 Cazinda, erhi àyusishambâza Musa oku ntôndo y’e Sinayi, amuhà zirya mbale ibirhi z’Obuhamirizi, mbale ibirhi za mabuye, zàyandikagwa n’omunwe gwa Nyakasane.

32

Ecâha c’olubaga

1 Olubaga erhi lubona Musa amalegama buyandagala oku ntôndo, lwashubûzanya eburhambi bwa Aroni, lwanacimubwîra, erhi: «Yimuka! Orhujirire^e Nyamuzinda warhushokolera, bulya oyo Musa, muntu wàrhurhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri, rhurhacimanyiri oku àbîre.» 2 Aroni ababwîra, erhi: «Mukûlage orhugondo rhw’amasholo rhuli oku marhwiri ga bakinywe, aga bagala binyu, n’aga bâli binyu, murhunderhere.» 3 Olubaga lwoshi lwaja lwakûla orhugondo lwàgwerhe omu marhwiri, balerhera Aroni. 4 Erhi abà amayankirira galya masholo bâli mudwîrhîre, agatula n’ecuma, arhenzamwo enshusho y’akanina. Banaciderha, mpu: «Israheli, ala Nyamuzinda wâwe wàkurhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri!» 5 Erhi Aroni abona kulya, ayûbaka oluhêrero embere ly’erya nshusho, ayaliza, erhi: «Irhondo luli lusiku lukulu lwa Nyakasane!» 6 Erhi buca, oku banazûka, barherekêra enterekêro z’embâgwa banalerha enterekêro z’omurhûla, olubaga lwanaciburhamala, lwalya lwananywa, lwayimuka mpu lusâme.

Nyamuzinda arhônda Musa

7 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Yandagala, bulya lulya lubaga lwagomire, lulya lubaga wàrhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri. 8 Barhalegamire okurhenga omu njira nàbayerekaga, batuzire enshusho y’akanina bafukamire embere zayo banaderha, mpu: «Israheli ala Nyamuzinda wâwe, owàkurhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri.» 9 Nyakasane, anacibwîra Musa; erhi: «Aye! Nàsingirize olu lubaga, nabona oku luli lwa bacikanyi-cirhagômba» 10 Ci lero, ondekage, nkolaga najira oburhe bwâni bubayâkirekwo, boshi mbahererekeze, wene obe we njira ishanja linene.»

Omusengero gwa Musa

11 Musa arhuliriza Nyakasane, Nyamuzinda wâge, ederha, erhi: «Nyamwagirwa carhuma wakunirira olubaga lwâwe wene wàshugulaga n’emisi y’okuboko kwâwe omu cihugo c’e Mîsiri? 12 Cankarhuma abanya-Mîsiri baderha, mpu: «Buminya bwàrbumaga abarhenza eno munda mpu ly’ajibayirhira omu mpinga, anabaherêrekeze hano igulu!» Rhuliriza obukunizi bwâwe, onaleke obubî olonzize okujirira olubaga lwâwe. 13 Kengêra bambali bâwe: Abrahamu, Izaki na Yakobo walanganyagya n’omwigasho, wababwîra, erhi: «Obûko bwinyu nabuluza bube nka nyenyêzi z’oku nkuba na cirya cihugo nàderhaga, nacihà obûko bwinyu buciyimenwo ensiku n’amango!» 14 Nyakasane arhulirira obwo, arhacikolaga akal’ibala àli amalalira okukolera olubaga lwâge.

Musa abera ennâmbi zalikwo Endagâno

15 Musa anacishubûka àyandagala, abungulukira emwa bene Israheli, erhi afumbîrhe galya mabuye g’ennàmbi abirhi, gàli mayandike enyunda zombi, emugongo n’emalanga. 16 Ago mabuye-nnâmbi gwàli mukolo gwa Nyamuzinda yêne, emyandiko galikwo Nyamuzinda yêne wàyisiribaga. 17 Yozwè ayumva ecihogêro c’olubaga cidwîrhe cabanda orhuhababo; abwîra Musa, erhi: «Nàmayumva akahababo kali nka ka ntambala omu cihando.» 18 Ci Musa àmushuza, erhi: «Karhali kahababo k’abahimine, karhanali kahababo k’abahimirwe, ci nyumvîrhe nka liri izù lya nyimbo za bantu badwîrhe badumizanya.» 19 Lero erhi àhika hofi n’ecirâlo, àlangîra akanina n’ebigâmba by’amasâmo. Musa agwarhwa n’oburhe, arhôla zirya nnàmbi z’amabuye g’Endagâno, azidedeka oku idaho, azijonjagira mulya ntambi-rhambi ly’entôndo. 20 Arhôla kalya kanina bàjiraga akadûlika muliro; akavungunyula koshi, akalagaliza omu mîshi, aganywesa Bene Israheli. 21 Musa adôsa Aroni, erhi: «Bici olu lubaga lwakuhizirekwo ene olinda obayemerera ecâha cingan’aha?» 22 Aroni àmushuza erhi: «Yagirwa, orhakalihaga, bulya nâwe wene orhahabiri oku olu lubaga luyôrha luhârhira amabî! 23 Bonene bambwîraga, mpu : «Orhujirire nyamuzinda warhushokolera, bulya olya Musa, omulume wàrhurhenzagya e Mîsiri, rhurhamanyiri kurhi anabîre!» 24 Lero nababwîra, nti: «Ndi ogwerhe amasholo!» Baja bagashugula oku marhwiri gâbo, bagampà. Nagahira ecìko, garhengamwo aka kanina.»

Obuhane

25 Musa abona oku olubaga lwahabusire, oku Aroni analuhabwire, analubonesa nshonyi omu masu g’abashombanyi bâge. 26 Okuhandi, Musa agend’iyimanga aha muhango gw’icûmbi, ederha, erhi: «Oli wa Nyakasane, anjeho!» Bene Levi boshi bashubulizanya eburhambi bwâge. 27 Ànacibabwîra, erhi: «Ntya kwo Nyakasane w’Israheli adesire: «Ngasi muguma ahire engôrho yâge ebirhugo murhulukâne omu icûmbi mwoshi, kurhenga kuli ngasi muhango kuj’oku gundi, muje mwanigûza akaba mwene winyu, akaba mwîra wâwe, akaba mulungu wâwe!» 28 Bene Levi banacijira nk’oku Musa anababwîraga, olwo lusiku olubaga lwafàmwo bihumbi bisharhu bya bantu. 29 Musa ababwîra, erhi: «Ene mwarherekîre Nyakasane amaboko ginyu, kulya kuba ngasi muguma anayomolire omugala erhi mwene wâbo engôrho, ly’amugisha!»

Musa ashubisengerera Bene Israheli

30 Lero erhi buca. Musa abwîra olubaga, erhi: «Mwajizire ecâha cinene, ci nkolaga narheremera emunda Nyakasane ali kwankanabà nashobôla obwonjo kw’eco câha cinyu!» 31 Musa ashubira emunda Nyakasane ali amubwîra, erhi: «Aye! Lulya lubaga lwàgomire bwenêne! Lwacîjirîre nyamuzinda w’amasholo. 32 Ci okalonza, olubabalire eco câha … N’akaba nanga, onzazagye omu citabu^f wànyandikaga!» 33 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Owàngomîre ye nanazaza omu citabu cani! 34 Ci buno okanyagye! Olôngolane olubaga emunda nakubwîraga, malahika wàni akushokolera. Ci olusiku nabarhangula niene, nabahana kw’eco câha câbo.» 35 Nyakasane anacihana olubaga bulya lwàli lujizire akanina, kalya Aroni àtulaga.

33

Nyamubâho ahâna irhegeko ly’okuhandûla

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Orhenge hano, we n’olubaga wàrhenzagya omu cihugo c’e Mîsiri, orheremere ebwa cihugo nàlaganyagya Abrahamu, Izaki na Yakobo erhi mbabwîra, nti: «Iburha lyâwe lyo ncihîre». 2 Narhuma malahika embere zâwe, nnandibirhekwo aba-Kanani, Abamoriti, Abahatiti, Abapereziti, Abahaviti n’Abayebusi. 3 Osôkere ebwa cihugo cihululamwo amarha n’obûci. Ci kwône omanye oku arhali rhweshi rhuli, bulya oli lubaga lwa bikanyi-birhagômba, nankanamuhungumulira omu njira!» 4 Olubaga erhi luyumva eco cinwa c’obuhane, lwaja omu mishibo na ntâye wàciyâmbirhe emyambalo yâge y’olukulu. 5 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Obwire Bene Israheli, erhi: «Muli lubaga lwa bikanyi-birhagômba. Erhi nankaderha nti rhusôke haguma ninyu, erhi namanamurahiza. Na buno, ntâye wàrhenzagya emyambalo yâge y’olukulu, nienene ntahabe kurhi namujira». 6 Bene Israheli banacihogola emyambalo yâbo y’olukulu, kurhengerera oku ntôndo ya Horebu.

Ecihando c’Ihano

7 Musa anacirhôla cirya Cihando, ajiciyubakira kuli, embuga ly’icûmbi, aciyirika Cihando c’Ihano. Na ngasi yeshi wàkâgilonza Nyakasane àkâgija ebwa Cihando c’Ihano càliyûbasirwe embuga ly’icùmbi. 8 N’erhi Musa àbâga akola aja ebwa Cihando c’Ihano, olubaga lwoshi lunayimange, ngasi muguma aha luso lw’ecihando câge, ashimbulîze Musa amasu, kuhika alinde aja omu Cihando. 9 Erhi Musa àbâga amaja omu Cihando, ecilundo c’omugî cinayandagale, ciyimange aha luso lw’Ecihando, Nyakasane arhondere ashambâla bo na Musa. 10 Olubaga lwoshi lwàkâgibona eco cilundo c’omugî oku ciyimanzire aha luso lw’Ecihando na ngasi muguma àkâfukama aha luso lw’ecâge cibando ahwere oku idaho. 11 Nyakasane àkâgishambâla bo na Musa busu oku busu nka kula omuntu anashambâza owabo muntu. Okuhandi Musa akàgishubira ebw’icûmbi, ci omurhabâzi wâge Yozwè, mwana wa busole mwene Nuni, yehe arharhengaga omu Cibando.

Omusengero gwa Musa

12 Musa abwîra Nyakasane, erhi: «Alaga oku wamambwîra, erhi: Yinamulaga olubaga, ci orhammanyisizi ndi orhumire wagenda rhwe naye, n’obwo wenene wàderhaga, erhi: «Nkumanyîre oku iziîno lyâwe», na kandi, erhi: «Obà murhonyi omu masu gani». 13 Lero akaba ntonyire omu masu gâwe okunali, ommanyisagye nani amajira gâwe, lyo nani nkumanya, nanderhe lyoki oku mba murhonyi omu masu gâwe. Na kandi, omanye oku eri liri ishanja lwâwe!» 14 Nyakasane amubwîra, erhi: «Akaba orhayishiri wene niene nayisha ngendikuha amarhamûko». 15 Musa àmushuza, erhi: «Akaba orhayishiri Wêne orharhurhenzagya hano. 16 Bicigi bankacimanyirakwo oku niono rhwe n’olubaga lwâwe, rhurhonyire omu masu gâwe? K’arhali kugenda haguma nirhu oku kwarhuma, n’okubona niono n’olubagallwâwe rhurhashushini n’agandi mashanja gabà hano igulu?» 17 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Okwo odesire buno nakujira nako, bulya oli murhonyi omu masu gâni, nnambà nkumanyîre oku izîno lyâwe.»

Musa oku ntôndo

18 Musa amubwîra, erhi: «Onyemererage nani ndole oku irenge lawe!» 19 Nyakasane àmushuza, erhi: «Nageza aminja gani goshi embere zâwe, nnanyakulize izîno lya Nyakasane embere zâwe. Mbabalira oyu nnonzize okubabalira, nnambêra lukogo oyu nnonzize okubêra lukogo!» 20 Ashubiza erhi: «Orhankahashibona obusù bwâni, bulya omuntu arhankabona obusù bwâni akacilama!» 21 Nyakasane ashubiderha, erhi: «Ala ahantu hofi nani! Oyimange oku lwâla! 22 Hano irenge likola lyagera, nakuhira omu mongobana gw’olwâla, nkubwikire n’obulà bw’enfune zani, kuhika ngere. 23 Okubundi ntenze enfune zani, ombone omugongo, ci amalanga gani, ntâye wankahash’igalolakwo!»

34

Agandi mabuye g’amarhegeko

1 Nyakasane anacibwîra Musa, erhi: «Obînje nnambi ibiri za mabuye nka zirya ntanzi, nayandika kuli ezo nnambi birya binwa byonêne byâli kuli zirya ntanzi wajonjagaga. 2 Obe ocîrheganyize irhondo sêzi oyishisôkera sêzi-sêzi oku ntôndo ya Sinayi, oyimange embere zani oku busoso bw’entôndo. 3 Ntaye wasôkanaga mweshi ciru n’omuguma na ntâye wabonekaga oku ntôndo kwoshi, ciru n’ebibuzi n’enkafu, birhakereraga ebwa eyola ntôndo. 4 Musa abinja ennâmbi nka zirya ntanzi, anacizûka sêzi-sêzi, asôkera oku ntôndo ya Sinayi nka kulya Nyakasane ànamurhegekaga erhi adwîrhe zirya nnâmbi ibirhi z’amabuye. 5 Nyakasane anacibunguluka omu citû ayimanga halya bo naye.

Nyamubâho abonekera Musa

Musa erhi adwîrhe ayakûza izîno lya Nyakasane. 6 Nyakasane anacigera embere zâge, aja ayakûza, erhi: «Nyakasane, Nyamubâho, Nyamuzinda w’obwonjo, ntabâcihûngo, ntakunira-duba, oyunjula bwinja n’obwikubagirwa, 7 oyôrha mwikubagirwa w’iburha oku lindi, we lembera obubî, obuhalanjisi n’ecâha, ci orhaleka obubî bwagera kwônene, onashimbulule obubî bw’ababusi n’abana oku binjikulu babo kuhika oku iburha lya kasharhu n’erya kanni. 8 Ho n’abo Musa anacifukama, ahwera oku idaho. 9 Aderha, erhi: «Akaba ko binali Yagirwa ntonyire omu masu gâwe, Waliha oyemere okugenda nirhu, bulya olu lubaga luli lwa ba cikanyi-cirhagômba, ci orhubêre obwonjo oku mabi girhu, onarhujire mwimo gwâwe!»

Okushubilumûla Endagâno

10 Nyakasane aderha; erhi: «Nkola nafundika endagâno, najira ebirhangâzo embere ly’olubaga, birya birhasagiboneka ciru n’eliguma omu mashanja, n’olu lubaga lwoshi olimwo lwabona ebijiro bya Nyakasane, bulya biri bya kujugumya ebi nakola n’okuboko kwâwe! 11 Obikirire bwinja ebi nàkurhegekaga ene! Embere zawe nkola nakûngusha Abamoriti, Abakanani, Abahititi, Abepereziti, Abahiviti n’Abayebusi. 12 Omanye irhondo orhahîraga mpu wanywana n’abantu babà omu cihugo wajamwo, balekibà murhego kuli we. 13 Ci amahêro^g gâbo oyishigakûndula, emitûngo yâbo oyijonjage n’emirhi yâbo y’amahêro, oje wayitwa. 14 Wehe orhahîra okaharâmya owundi nyamuzinda, bulya izîno lya Nyakasane ye «Lûji»^h, aba Nyamuzinda wa lûji. 15 Orhahîra okanywana mwene abantu ba muli eco cihugo: bulya amango bakola bacîhemula na banyamuzinda wabo, bankanakuhamagala obone wamalya oku nterekêro zâbo; 16 erhi bagala bâwe bankabashebera bâli babo, bâli babo banayishicihemulira emwa banyamuzinda babo, obone bamakululirayo na bagala bâwe, mpu nabo bacihemulire emwa banyamuzinda babo. 17 Orhahîraga okatula banyamuzinda b’ecûma. 18 Okazilanga olusiku lw’emigati erhalimwo lwango. Okazijira nsiku nda zoshi walya emigati erhalimwo lwango, nka kulya nàkurhegekaga, omu mango garhegesirwe n’omwêzi gw’Emihuli, bulya omwêzi gw’Emihuli, go mwêzi wàrhengagamwo e Mîsiri. 19 Ngasi coshi cizibûla omulà gwa nnina, ciri câni: ngasi lubere lw’omu maso gâwe, akaba lwa nkafu, erhi lwa cibuzi. 20 Ci olubere lw’endogomi, okaziluhanira engombôlo y’omwanabuzi, akaba orhaluhanîri engombôlo, onaluniole igosi. Ngasi lubere lwa muli bagala bâwe, okaziluhanira engombôlo. Ngasi murhabana wâwe w’olubere, okaz’imugombôla, murhanakâgiyisha maboko mûmu embere zani. 21 Okazikola nsiku ndarhu, ci olusiku lwa kali nda wanarhamûka, ciru gankaba mango ga kubiba erhi kusârûla, onarhamûke. 22 Okazijira olusiku lukulu lw’Emigobe, lwo lw’emyâka mirhanzi-rhanzi y’engano, n’olusiku lukulu lw’okusârûla aha buzinda bw’omwâka. 23 Kasharhu omu mwâka, ngasi mulume ayishikazilola obusù bwa Nnahamwabo, Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli. 24 Bulya hano mba namakûngusha amashanja goshi embere zâwe, mbà namayushûla ecihugo câwe, ntâye ciru n’omuguma waderhe mpu ayagalwa n’ecihugo câwe amango warherema, ogendilola obusù bwa Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, kasharhu omu mwâka. 25 Orhahîra okanterekêra emigati erimwo olwango, n’enterekêro y’olusiku lukulu lwa Basâka erhakâgigeza budufu kuhika sêzi. 26 Okazirhûla emyâka mirhanzi-rhanzi y’ishwa lyâwe omu ka-Nyamuzinda, Nyakasane wâwe. Orhahîraga okayendera omwanahene omu mahenehene ga nnina» 27 Nyakasane abwîra Musa, erhi: «Oyandike ebyo binwa, bulya ebyo binwa byo nfundisire mwo endagâno haguma nâwe na haguma n’Israheli.» 28 Musa abêra okwo ntôndo bo na Nyakasane, miregerege makumi anni na madufu makumi anni. Arhalyaga mugati, arhananywaga mîshi. Ayandika ebinwa by’endagâno kuli zirya nnambi ibirhi z’amabuye, birya binwa ikumi.

Musa ashubira oku icûmbi

29 Erhi Musa àyandagala oku ntôndo ya Sinayi, Musa ali adwîrhe zirya nnambi zombi z’Endagâno omu maboko, na Musa arhâli amanyire oku obusù bwâge bwàkazagilangashana kurhenga aho àshambazagya Nyakasane. 30 Aroni na Bene Israheli boshi babona Musa, obusù bwâge bwâlibudwîrhe bwalangashana, bayôboha okumuyegêra. 31 Musa abahamagala, lero Aroni n’abagula b’olubaga boshi bamujayo, naye Musa abashambâza. 32 Cazinda Bene Israheli boshi bamujayo, naye Musa abaganîza, anakomêreza ngasi byoshi Nyakasane amubwîraga oku ntôndo ya Sinayi. 33 Erhi Musa àyusa okubashambâza, anacibwikira obusù n’omwenda. 34 N’erhi Musa àbâga aja embere za Nyakasane mpu bashambâle bo naye, anakûle gulya mwenda, kuhika ahuluke. Erhi abâga amâhuluka, anabwire Bene Israheli amarhegeko ahîrwe. 35 Bene Israheli bâkagibona oku obusù bwa Musa budwîrhe bwalangashana. Lero Musa ashubikaz’ibwikira obusù bwâge n’omwenda, kuhika ashubigend’ishambâla bone Nyamuzinda.

35

Olwa sabato luli lukulu lwa kurhamûka

1 Musa ànacihamagala olubaga lwoshi lwa Bene Israheli, ababwîra, erhi: « Alagi ebinwa Nyakasane arhegesire okujira: 2 Mukazijira emikolo nsiku ndarhu, ci olusiku lwa kali nda, lubè kulimwe, lusiku lutagatifu, luzira lwa Nyasakane lwa kurhamûka. Ngasi wàhume akabishi mw’olwo lusiku anayirhwe. 3 Ngasi hoshi mwânabè muli, murhayâsagya ciru n’omuliro olusiku lwa Sabato.»

Bene Israheli balerha entûlo yâbo

4 Musa anacibwîra olubaga lwa Bene Israheli lwoshi, erhi: «Yumvagyi oku Nyakasane adesire: 5 oku birugu binyu, murhôlekwo ebi mwasholôlera Nyakasane. Ngasi muntu yeshi w’omurhima muhânyi asholôlere Nyakasane amasholo, amarhale, emiringa; 6 akaduku k’omukara, akaduku k’akalinga, akalinga-kéru, ecitàni ciniole, amoya g’empene, 7 empù z’enganda-buzi zirimwo ebitàke by’akaduku, empù z’ebigoho, emirhi y’akasiya, 8 amavurha g’akamole, omugavu gw’amavurha g’okucîshîga, obukù bw’okuyôca, 9 amabuye ga onikisi n’amabuye g’okuja omu efodi n’omu mwambalo gw’oku cifuba. 10 Ngasi balenga ba muli mwe bayîshe barhangire ngasi byoshi Nyakasane arhegesire: 11 Endâro, ecihando cayo n’oburhungiri bwâyo, amino gayo, empaho zayo, emirhamba yayo, emitûngo y’amarhwèrhwè yayo, 12 omucîmba n’emirbamba yago, omufuniko n’omwenda gw’okugufûnika n’okugubwikira; 13 ameza n’emirbamba yagwo, orhulugu rhwago rhwoshi n’omugati gw’enterekêro; 14 ecinâra c’akamole n’orhulugu rhwaco rhwoshi, orhumole rhwaco n’amavurha g’okumoleka, 15 oluhêrero lw’enshângi n’emirhamba yalwo, amavurha gw’okucîshîga n’omugavu gw’enshângi, emyenda y’ebirhebo by’aha muhango gw’endâro, 16 oluhêrero lw’embâgwa n’olugurhu lwalwo w’omulinga, emirhamba yalwo n’orhulugu rhwoshi, omukenzi n’amakondo gâgwo, 17 emyenda y’emihango y’omu côgo n’emitûngo yayo, amarhwèrhwè gayo n’omwenda gw’olumvi lw’oku côgo, 18 enkîngi z’Endâro n’ecôgo cayo n’emigozi yayo; 19 emyenda y’obugashanîze y’okuyambala omu hatagatifu, emyenda mitagatifu y’omudâhwa Aroni n’emyenda abagala bakaziyambala omu mukolo gw’obudâhwa. 20 Erhi olubaga lwoshi lwa Bene Israheli lurhenga hali Musa, 21 ngasi boshi b’omurhima mwinja bàyisha na ngasi bàgwerhe obulonza bw’okuhâna bakazilerha entulo ya Nyakasane y’okuyûbaka Ecihando c’Ihano, okujira ngasi mikolo yamwo n’emyambalo mitagatifu. 22 Abalume n’abakazi bavangula. Ngasi ba murhima muhânyi balerha orhugondo rhwabo rhw’omu marhwiri, engondo, emiringa, orhulugu rhunji rhw’amasholo, rhulya bànalilonzize okurhûla Nyakasane. 23 Ngasi bàli bagwerhe akaduku k’omukara, akaduku k’akalinga, akalinga kêru, ecitâni ciniole, amoya g’empene, empù z’enganda-buzi zirimwo ebitâke by’akaduku n’empù z’ebigoho, bakazibilêrha. 24 Abakâgisholola entûlo z’amarhale, n’ez’emiringa, bakàbilerhera Nyakasane ntûlo. Ngasi bâgwerhe emirhi y’akasiya yankakwanana kw’eyo mikolo, bakâyilêrha. 25 Ngasi bakazi balenga, bakazihûnga emigozi, ey’akaduku k’omukara k’akalinga, n’ey’akalinga kêru n’ey’ecitâni ciniole, bàkazibijira n’amaboko gâbo bonene banabilerha. 26 Abakazi balenga bàkâluka amoya g’empene. 27 Abagula b’olubaga bakazilerha amabuye ga onikisi n’amabuye gw’okutâka efodi n’enshoho y’oku cifuba, 28 migavu n’amavurha g’akamole gw’okushiga n’enshângi. 29 Bene-Israheli boshi, abalume n’abakazi, ngasi ba murhima muhânyi, bàkazilerha buzira kusêzibwa ebyâli bikwânîne oku mikolo yoshi Nyakasane ali rhegesire Musa okujira.

Abakozi b’omu ka-Nyamuzinda

30 Musa anacibwîra Bene Israheli, erhi: «Loli! Besaleli mwene Uri, mwene Huru w’omu bûko bwa Yuda, Nyakasane amuhamagîre omu izîno lyâge. 31 Amuyunjuzize omûka gwa Nyakasane, omûka gw’oburhimanya, obumanye n’obulenga omu mikolo ya ngasi lubero, 32 mpu akageranya ngasi mukolo, ahashe okukazikola amasholo, amarhale n’emiringa; 33 ahashe okukâgôya amabuye g’okubambira, okubinjûla emirhi n’okujira ngasi mikolo yoshi y’obulenga. 34 Anàhizire omu murhima gwâge n’omu gwa Oholiyabu mwene Ahisamaki, w’omu bûko bwa Dani, engalo y’okuyigiriza. 35 Abayunjuzize oburhimanya bw’okujira ngasi mikolo y’okugôya, okutâka n’okuluka emyênda y’akaduku k’omukara, ey’akaduku k’akalinga, ey’akaduku kêru n’ecitâni ciniole, n’oburhimanya bw’okuhunga: abahîre obulenga bw’okujira emikolo ya ngasi lubero n’obukengere bw’okuyigeranya.

36

1 Besaleli, Oholiyabu na ngasi mushinganyanya Nyakasane àhiziremwo oburhimanya n’obukengere bw’okumanyijira emikolo yoshi y’omu ka-Nyamuzinda, abo bayishijira ngasi byoshi Nyakasane arhegesrire.

Entûlo zalumîra

2 Musa anacibamagala Besaleli na Oholiyabu na ngasi bandi balenga Nyakasane ali ahizire omu murhima gwâbo oburhimanya, balya boshi omurhima gwâbo gwanali gusunisire omu kujira omukolo buzira kusêzibwa. 3 Banacigendirhôla emunda Musa ali, zirya ntûlo zoshi Bene Israheli bâkâgilerha oku bajira omukolo gw’aka-Nyamuzinda mpu bagurhangire. Ci kwône kulya kuba ngasi sezi, bâcikâg’ilerha ezindi ntûlo, 4 balya bashinganyanya bakâg’ijira emikolo ya ngasi lubero y’aka- Nyamuzinda, barhenga muguma muguma omu mukolo bâkâgijira, 5 bajibwîra Musa, mpu: «Olubaga ludwîrhe ebirhalusire, ebikwânîne emikolo Nyakasane arhegesire.» 6 Musa anacihâna irhegeko mpu baje baderha omu icûmbi lyoshi, mpu: «Abe mulume abe mukazi, ntâye wacijiraga ensholôlo y’aka-Nyamuzinda!» Ntyo banacihanza okukâlerha ezindi ntûlo, 7 bulya ebi lwâli lwa masholôla byali bikwânîne oku mikolo yoshi yankanajirwa, ciru byankanarhaluka.

Endâro

8 Abalenga kulusha omu bakozi bajira Endâro: birhebo ikumi bya citâni ciniole, bya kaduku k’omukara, bya kaduku k’akalinga n’akaduku kêru, bajira na ba-kerubimi bàkolagwa n’obulenga. 9 Obuli bwa ngasi cirhebo makoro makumi abirhi na munani, obugali bwa ngasi cirhebo: makoro anni, lugero luguma oku birhebo byoshi. 10 Bâkaz’ilungira birhebo birhanu haguma, na bindi birhanu haguma. 1 11 Bahira emishumi y’akaduku k’omukara oku cirhebo cizinda mwo birya bishwekirwe haguma, bajira ntyo n’oku cindi cirhebo cishwinjire ebyâbo. 12 Bahira mishumi makumi arhanu oku cirhebo cirhanzi na yindi mishumi makumi arhanu omu muhiro gw’ecirhebo cishwinjire ebya kabirhi, eyo mishumi yàkaziyerekerana ngasi muguma olunda ogwâbo gunalozire. 13 Bajira mino makumi arhanu ga masholo g’okuhanga ebirhebo bihashikîne, ngasi ciguma oku cindi, na ntyo Endâro yoshi yabà nyumpa nguma. 14 Cazindà bàluka ebirhebo by’amôya g’empene, ga kujira ecihando oku irhwèrhwè ly’Endâro. Babijira ikumi na ciguma. 15 Obuli bwa ngasi cirhebo, makoro asharhu, obugali bwa ngasi cirhebo, makoro anni, lugero luguma kw’ebyo birhebo ikumi na ciguma byoshi. 16 Bashwekera birhebo birhanu haguma, na bindi ndarhu haguma. 17 Bahira mishumi makumi arhanu oku muhiro gw’ecirhebo cizinda cishwesire ebyâbo, na yindi makumi arhanu oku muhiro gwa birya bya kabirhi bishwekirwe haguma. 18 Bajira mino makumi arhanu ga mulinga gw’okuhangira ecihando haguma coshi cibe nnambulè nguma. 19 Ecihando bacijirira oburhungiri bw’empù z’enganda-buzi z’akaduku, oku nyanya bahirakwo oburhungiri bw’empù z’ebigoho.

Olukânga

20 Babînja empaho z’Endâro, mpaho za murhi gw’akasiya, baziyimanza burherema. 21 Obulî bwa ngasi lupaho makoro ikumi, n’obugali bwa ngasi lupaho, ikoro liguma n’ecihimbi. 22 Oku ngasi lupaho kwâli migukuma ibirhi milûnge ngasi muguma oku gwâbo. Bajira ntyo oku mpaho zoshi z’Endâro. 23 Neci, banacijira empaho z’Endâro: makumi abirhi olunda lw’emukôndwè, ebulyo. 24 Ezo mpaho makumi abirhi, bahirakwo marhwèrhwè makumi abirhi ga marhale, marhwèrhwè abirhi kuli migukuma ibirhi ya lupaho luguma na marhwèrhwè abirhi oku migukuma ibirhi ya ngasi lundi lupaho. 25 Olundi lunda lw’Endâro lwo lunda lw’emwenè, bahirayo mpaho makumi abirhi, 26 haguma n’amarhwèrhwè gazo g’amarhale oku gali makumi anni: marhwèrhwè abirhi oku lupaho luguma, na marhwèrhwè abirhi oku ngasi lundi lupaho. 27 Babinja mpaho ndarhu z’omu bululi bw’Endâro, olunda lw’ebuzika-zûba. 28 Bajira na mpaho ibirhi z’omu mahembe g’endâro, omu ndalâla. 29 Zàli mpangire ibirhi-ibirhi idako na zindi ibirhi ibirhi enyanya, kuhika oku mpogo ya burhanzi. Bajira ntyo oku mpaho zombi z’omu mahembe oku gali abirhi. 30 Zàbà mpaho munani n’amarhwèrhwè gazo g’amarhale: marhwèrhwè ikumi na ndarhu, marhwèrhwè abiri oku ngasi lupaho. 31 Kandi bajira emirhamba y’omurhi gw’akasiya, mirhamba irhanu oku mpaho z’olunda lurhanzi lw’Endâro, 32 yindi mirhamba irhanu oku mpaho z’olunda lwa kabirhi lw’Endâro, na yindi irhanu oku mpaho z’omu bululi bw’Endâro, lwo lunda lw’ebuzika-zûba. 33 Bajira omurhamba gw’aha karhî olunda n’olundi. 34 Empaho bazishîga amasholo, banazijirira empogo z’amasholo z’okugezamwo emirhamba, n’eyo mirhamba bàyishiga amasholo.

Omwenda

35 Kandi banaciluka omwenda gw’akaduku k’omukara, ogw’akalinga kêru n’ecitâni ciniole, bahirakwo ba-kerubimi bàjiragwa n’obulenga. 36 Bagujirira mitûngo inni ya murhi gw’akasiya, bàyishîga amasholo, n’empogo zayo z’amasholo. Bayitulirakwo marhwèrhwè anni ga marhale. 37 Bajira omwenda gw’omu luso lw’ecihando, gwa kaduku ka mukara, kaduku ka kalinga, kaduku kêru n’ecitâni ciniole, mukolo gwa muntu mulenga, 38 bajirirakwo mitûngo irhanu n’empogo zayo, amafufu gayo n’empogo zayo babishîga amasholo, amarhwèrhwè gayo arhanu gali ga mulinga.

37

Omucîmba gw’Endagâno

1 Basaleli ànacijira omucîmba n’omurhi gw’akasiya, gwa buli bwa makoro abirhi n’ecihimbi, bugali bw’ikoro liguma n’ecihimbi, na burherema bw’ikoro liguma n’ecihimbi. 2 Agushîsha n’okugushîga amasholo garhalimwo mvange omu ndalâla n’emugongo, ànazungulusa amarhambi goshi n’omuhiro gw’amasholo. 3 Agutulira mpogo inni za masholo oku magulu anni, mpogo ibirhi lunda luguma na zindi ibirhi olundi lunda. 4 Ajira emirhamba y’omurhi gw’akasiya ànaciyishîga amasholo, 5 ànashesherêza eyo mirhamba mwa zirya mpogo ziri omu marhambi gw’omucîmba. 6 Ajira omufûniko gw’amasholo gone gone, bulî bwa makoro abirhi n’ecihimbi na bugali bw’ikoro liguma n’ecihimbi. 7 Ajira ba-kerubi babirhi ba masholo, abatulira oku marhambi gombi g’omufûniko. 8 Kerubi muguma burhambi buguma n’owundi obundi burhambi. 9 Ba-kerubi bâli balambwire ebyubi byâbo enyanya n’okubwikira omufûniko, bâli bayerekerine, banakazâg’ilola ebwa mufûniko.

Amêza g’omugati gw’enterekêro

10 Kandi ànacijira ameza g’omurhi gw’akasiya, ga bulî bwa makoro abirhi, bugali bw’ikoro liguma na burherema bw’ikoro liguma n’ecihimbi. 11 Agashîga amasholo garhali mavange, anagazungulusakwo omuhiro gw’amasholo. 12 Agubinjûlakwo emikônzi y’amasholo anashîga emihiro yayo amasholo. 13 Agajirira mpogo inni za masholo, azihira oku bikwi binni by’amagulu gago oku ganali anni. 14 Ezo mpogo zàshwekerwa hofi hofi n’omuhiro, mpu lyo zikaz’igeramwo emirhamba y’okubarhula ameza. 15 Ajira emirhamba n’omurhi gw’akasiya, anayishîga amasholo, mpu ekaz’ikolesibwa oku kubarhula ameza. 16 Ajira n’ebirugu by’okukâja oku meza, bya masholo garhalimwo mvange: embale, ennambi, orhuzinzi n’orhubehe, bya kukadubuliramwo enterekêro z’ebinyôbwa.

Akamole ka mahaji nda

17 Ajira akamole k’amasbolo garhalimwo mvange, akamole, enteberhebe yako, olusàrhi lwako, haguma n’amashami, ebigonyero n’obwaso bwako, abitula n’amasholo gone gone, byânali bilungine. 18 Mahaji ndarhu garhenga omu marhambi gako; mahaji asharhu g’akamole garhenga eburhambi buguma na gandi mahaji asharhu g’akamole ebundi burhambi. 19 Oku ngasi ihaji kwàja mashami asharhu galikwo amafufu n’obwaso, n’oku lindi ihaji kwàja mashami asharhu galikwo amafufu n’obwaso. Amashami goshi oku ganali ndarhu kwo n’okwo. 20 N’ako akamole kône kâli kagwerhe mashami anni, haguma n’amafufu n’obwaso bwâgo: oku cinâra conêne, rhubêhe rhuni rhushusha obwaso bw’omuluhusi, 21 ifufu liguma omu mahaji abirhi marhanzi garhenzire omu kamole, ifufu liguma omu gandi mahaji abirhi mazinda garhenzire omu kamole. Kwo n’okwo omu mahaji ndarhu goshi g’akamole. 22 Amafufu n’amahaji byàli bilungine n’akamole, byànali bitule byoshi muli cûma ciguma ca masholo garhali mavange. 23 Okuhandi ànacijira matara nda g’akamole, n’ebitwanizo n’orhujo rhw’oluvù byago, byoshi byamasholo garhali mvange. 24 Akolesa talenta nguma y’amasholo garhalimwo mvange omu kujira akamole n’orhulugu rhwako rhwoshi.

Oluhêrero lw’enshângi

Amavurha matagatifu n’omugavu gulimwo enshângi. 25 Enyuma z’aho, àjira oluhêrero lw’okutumbûkizakwo enshângi, àjira olw’omurhi gw’akasiya. Obuli bw’oluhêrero ikoro liguma, obugali nabwo ikoro liguma, luyumanine enyunda zombi na zoshi, oburherema bube bwa makoro abirhi, lwàli lulungine n’orhuhembe rhwalwo. 26 Alushîga amasholo garhali mavange oku nyanya, omu marhambi n’omu rhuhembe, n’omuhiro gwalwo agutâka n’amasholo. 27 Alujirira mpogo ibirhi za masholo idako ly’omuhiro, oku nyanya ly’amarhambi gombi, lyo zikâgeramwo emirhamba y’okulengeza. 28 Ajira eyo mirhamba n’omurhi gw’akasiya anayishîga amasholo. 29 Ajira amavurha matagatifu gw’okushîga abadâhwa, n’omugavu gulimwo enshângi gwahûmula bwinja, mukolo gwa muvanganya mulenga.

38

Oluhêrero lw’enterekêro

1 Ànacijira oluhêrero lw’embâgwa lw’omurhi gw’akasiya, lwa buli bwa makoro arhanu, bugali bwa makoro arhanu, wàliluyumanine empande zoshi oku zinali inni, n’oburherema bwàli bwa makoro asharhu. 2 Orhumpekwè-mpekwè rhwalwo oku rhuli rhunni, àhirakwo amahembe galungine nalo; alushîga omulinga. 3 Ajira na ngasi rhulugu rhwoshi rhw’oku luhêrero: orhubêhe rhw’okubikiramwo oluvù n’orhupaho rhw’okukaz’iluyankamwo, amabakuli g’okubikiramwo amîshi g’okukangûla, amakanya n’ebitumbûkizo. Orhwo rhulugu rhwoshi arhujira n’omulinga. 4 Oluhêrero alulukira olusirha lw’omulinga, aluhira kurhonderera oku nteberhebe y’oluhêrero, kuhika ekàgarhî k’oburherema. 5 Atulira mpogo inni za mulinga oku marhambi anni g’olusirha, za kukâgeramwo emirhamba. 6 Ànacijira emirhamba y’omurhi gw’akasiya, àyishîga omulinga. 7 Ashesheza emirhamba mulya mpogo z’omu marhambi g’oluhêrero, mpu ekazikolesibwa nka balubarhula; analubinjûla nka mukenzi.

Omukenzi

8 Ànacijira omukenzi gw’omulinga n’amakondo gago gajirwa n’omulinga, haguma n’ebilolero by’abakazi bàkâgikola aha muhango gw’Ecihando c’Ihano.

Obululi bw’aka-Nyamuzinda

9 Okuhandi ajira obululi. Olunda lw’emukôndwè, ebulyo, emyenda y’obululi yàli ya citâni ciniole, ya makoro igana. 10 Emitûngo yayo makumi abirhi n’amarhwèrhwè gayo makumi abirhi byàli bya mulinga, engondôzo n’empogo zayo byàli bya marhale. 11 Olunda lw’emwenè: makoro igana, n’emitûngo yayo n’amarhwèrhwè gayo byàli bya marhale. 12 Olunda lw’ebuzika-zûba, yàli emyenda ya makoro makumi arhanu, emitûngo yayo ikumi n’amarhwèrhwè gayo ikumi, engondôzo z’emitûngo n’amaganyi gayo byàli bya marhale. 13 Olunda lw’ebuzûka-zûba, ebushoshôkero, makoro makumi arhanu, 14 myenda ya makoro ikumi n’arhanu, n’emitûngo yayo isharhu, n’amarhwèrhwè gayo asharhu oku kahembe kaguma. 15 Oku kandi kahembe ebwa muhango gw’obululi, olunda n’olundi, myenda ya makoro ikumi n’arhanu, n’emitûngo yayo oku eri isharhu n’amarhwèrhwè gayo oku gali asharhu. 16 Emyenda yoshi y’obululi yàli ya citâni ciniole. 17 Amarhwèrhwè g’emitûngo gali ga mulinga, engondôzo z’emitûngo n’empogo zayo byàli bya marhale, amafufu gali gashîzirwe amarhale, emitûngo y’obululi yàli egwerhe empogo z’amarhale. 18 Omwenda gw’okubwikira omuhango gw’obululi, mukolo gwa bulenga, gwàli gwa kaduku k’omukara, kaduku k’akalinga, kaduku kêru n’ecitâni ciniole, gwa buli bwa makoro makumi abirhi, burherema bwa makoro arhanu oku bugali, gwàli gujizirwe kuguma n’emyenda y’omu bululi yoshi. 19 Emitûngo oku enali inni n’amarhwèrhwè gayo oku ganali anni, byàli bya mulinga, engondôzo zayo zàli za mulinga, amafufu gayo n’empogo zayo byàli bishîzirwe amarhale. 20 Enkwîra zoshi z’Endâro n’ez’obululi zàli za mulinga.

Omubalè gw’ebyuma byakolesibwe

21 Alaga olukalaba lw’ebyakolesibwe omu Ndâro, Ndâro y’Endagâno, banacijira omubalè oku irhegeko lya Musa, guli mukolo gwâjirwa n’Abaleviti oku buhanùzi bwa Itamara, mugala w’omudâhwa Aroni. 22 Besaleli mwene Uri wa Huri, w’omu bûko bwa Yuda, ànacijira ngasi ebi Nyakasane ali arhegesire Musa byoshi. 23 Omurhabazi wâge àli Oholiyabu, mwene Ahisamaki w’omu bûko bwa Dani, mubînji, mulenga omu kuluka emyenda y’akaduku k’omukara, ey’akaduku k’akalinga, ey’akaduku kêru n’ecitâni ciniole. 24 Omubalè gw’amasholo gakolesibwe oku mukolo, oku mikolo y’omu ka-Nyamuzinda yoshi, gali masholo gakàgilerhwa ntûlo, goshi haguma zàli talenta makumi abirhi na mwenda na sikeli magana gali nda na makumi asharhu, omu kugerera oku sikeli y’omu ka-Nyamuzinda. 25 Amarhale gàdwirhwe n’abantu bàganjagwa omu lubaga: talenta igana na sikeli cihumbi na magana gali nda na makumi gali nda n’irhanu, omu kugerera oku sikeli y’omu ka-Nyamuzinda, 26 yo beka nguma erhi cihimbi c’esikeli kuli ngasi muntu, omu kugerera oku sikeli y’omu ka-Nyamuzinda oku ngasi muntu wàganjirwe kurhangirira oku myâka makumi abirhi na kulusha: bo bantu bihumbi magana gali ndarhu na bisharhu na magana arhanu na makumi arhanu. 27 Zirya talenta igana zàkolesibwa oku kujonza amarhwèrhwè g’aka-Nyamuzinda n’amarhwèrhwè g’omwenda: marhwèrhwè igana na talenta igana, ngasi irhwèrhwè talenta nguma. 28 Na zirya sikeli cihumbi na magana nda na makumi gali nda n’irhanu, àjiramwo engondôzo z’emitûngo, ànashîgamwo empogo zayo n’okubilungamwo byoshi haguma. 29 Omulinga gwarhengaga oku ntûlo: talenta makumi gali nda na sikeli bihumbi bibirhi na magana anni. 30 Gwo àtuziremwo amarhwèrhwè g’omuhango gw’Ecihando c’Ihano, oluhêrero lw’Ihano lw’omulinga n’akasirha kalwo k’omulinga, orhulugu rhwoshi rhw’omu luhêrero, 31 amarhwèrhwè g’omu ndalâla y’obululi, amarhwèrhwè g’omuhango, enkwîra z’Endâro zoshi n’enkwira z’omu ndalâla y’obululi.

39

Emyambalo y’abadâhwa bakulu

1 Banacirhôla emyenda y’akaduku k’omukara, ey’akaduku k’akalinga, ey’akaduku kêru, bàjiramwo emyambalo y’obugashânize y’okurhumikira omu ka-Nyamuzinda, bànacijiramwo emyambalo mitagatifu ya Aroni, nk’oku Nyakasane anali arhegesire Musa.

Efodi

2 Banacijira efodi y’amasholo, akaduku k’omukara, akaduku k’akalinga, akaduku kêru n’ecitâni ciniole. 3 Batula amasholo gàbà nka hyasi bya lubambà, balukiramwo orhukwegè, barhulukira omu myenda y’akaduku k’omukara, ey’akaduku k’akalinga, ey’akaduku kêru n’ecitâni ciniole, mukolo gwa muntu mulenga. 4 Omu kuyigwasa, àyijirira mishumi ibirhi oku bikwi byayo byombi. 5 Omusiho gw’efodi gwàli gugezire enyanya gunalungine nayo, nagwo gwàli gukozirwe kuguma nayo: gwàli gwa masholo, gwa kaduku kêru n’ecitâni ciniole, nk’oku Nyakasane anali arhegesire Musa. 6 Barhendêza amabuye ga onikisi, bàgahira omu lûbarhi lw’amasholo bayandikakwo amazîno ga Bene Israheli nka kula babînja eciziriko. 7 Banacigahira oku mishumi y’eyo efodi, mpu gabe mabuye ga kukâyibusa Bene Israheli.

Ensh oho y’oku cifuba

8 Bajira enshoho y’oku cifuba, mukolo gwa bulenga, yàli ekozirwe kuguma n’efodi, yàli ya masholo, ya kaduku k’omukara, ya kaduku ka kalinga, ya kaduku kêru n’ecitâni ciniole. 9 Yàli eyumanine enyunda zoshi, yànali ngoye, yàli ya buli bwa cihimbi c’ikoro na bugali bwa cihimbi c’ikoro. 10 Bayilukirakwo milongo inni ya rhubuye: oku omulongo murhanzi, kwalukirwa esadoki, etopazi n’esumarado, 11 oku mulongo gwa kabirhi kwàja enofeki, esafiri n’ealimasi. 12 Oku mulongo gwa kasharhu bahirakwo enjwijwi, eagata n’eamatusta; 13 oku mulongo gwa kanni kwalukirwa ekrizoliti, ehyansinti n’eyaspiri. Orhwo rhubuye rhwàli rhuhangirwe omu mpogo z’amasholo. 14 Orhwo rhubuye rhwàli rhuyandikekwo amazîno ga Bene Israheli: ikumi n’abirhi gali matâke nka biziriko, ngasi ibuye n’izîno, nk’oku emilala yâbo ikumi n’ibiri yanali. 15 Enshoho y’oku cifuba bàyijirira emigufu y’amasholo gonene, miluke nka migozi. 16 Bajira mburungusè ibirhi za masholo na rhugondo rhwa masholo oku bikwi byoshi oku binali bibirhi; 17 bàgeza erya migufu ibirhi y’amasholo muli rhulya rhogondo rhubirhi, oku bushwinjiro bw’enshoho y’oku cifuba. 18 Nabyo ebikwi by’orhwo rhwombi, babishwekera kuli zirya mburungusè zombi, oku mishumi y’efodi, embere zayo. 19 Bajira rhugondo rhubirhi rhwa masholo, barhuhira omu bushwinjiro bw’enshoho y’oku cifuba oku muhiro gw’endalâla, olunda lw’efodi. 20 Bajira rhugondo rhubirhi rhwa masholo, baruhira oku bushwinjiro bw’enshoho y’oku cifuba, oku muhiro gw’endalâla, olunda lw’efodi, olunda lw’embere, hofi n’obugonyero bwâyo, enyanya ly’omushumi gw’efodi! 21 Bashwêkera empogo z’enshoho y’oku cifuba oku mpogo z’efodi, n’ehigozi hy’akaduku k’omukara, lyo ebêra enyanya ly’omushumi gw’efodi, lyo n’enshoho y’oku cifuba esêra oku efodi, kwo Nyakasane anali arhegesire Musa.

Ecishûli

22 Okuhandi banacijira ecishûli c’omwenda gw’akaduku k’omukara coshi coshi, bushanja bwa mulenga w’okuluka. 23 Aha kagarhî k’eco cishûli, hàli omurhule gushwinjirwe nka murhule gwa lûba, lyo cirhagibereka. 24 Oku muhiro gw’omu ndalâla kwàja emishemberere y’akaduku k’omukara, akaduku k’akalinga, akaduku kêru n’ecitâni ciniole. 25 Bajira orhudende rhw’amasholo garhalimwo mvange, barhuhangira muli erya mishemberere, oku muhiro gw’ecishûli, omu marhambi mwoshi, omu kagarhî k’emishemberere: hidende higuma na mushemberere muguma, 26 hidende higuma na mushemberere muguma oku muhiro gw’ecishûli n’omu marhambi mwoshi, lyo bikwanana obugashanîze, nk’oku Nyakasane ànali arhegesire Musa.

Emyambalo y’obudâhwa

27 Balukira Aroni n’abagala orhwanzo rhw’ecitâni, mukolo gwa mulenga wa kuluka. 28 Bajira n’ensirha z’ecitâni, ensirha z’ecidesi, n’orhubutura rhw’ecitâni ciniole. 29 Bajira emikaba y’ecitâni ciniole, ya kaduku ka mukara, ya kaduku ka kalinga n’ey’akaduku kêru, mukolo gwa muntu mulenga, nk’oku Nyakasane àrhegekaga Musa. 30 Bàtula ehy’olubambà hy’amasholo gone gone, lyo ishûngwe litagatifu, banabînjakwo nka kula babinja akahamikizo, mpu:«Mutagatifu wa Nyakasane!» 31 Bahishwekera emalanga g’ensirha n’ehigozi hy’akaduku k’omukara, nk’oku Nyakasane anali arhegesire Musa. 32 Yànacihwa ntyo emikolo y’Endâro, y’Ecihando c’Ihano. Bene Israheli banacijira byoshi nka kulya Nyakasane anarhegekaga Musa. Ntyo ko bajizire!

Musa arhonya emikolo yàjizirwe

33 Bayêreka Musa Endâro n’Ecihando c’Ihano n’orhulugu rhwamwo rhwoshi, bàmuyêreka engondòzo z’okuyigwasa, empaho, emirhamba, emitungo n’amarhwèrhwè gayo; 34 bàmuyêreka omufûniko gw’empù z’enganda-buzi z’akaduku, omufûniko gw’empù z’ebigoho n’omwenda gw’omu ndalâla, 35 bàmuyêreka omucîmba gw’Endagâno, emirhamba yagwo n’omufûniko, 36 bàmuyêreka ameza n’orhulugu rhwagwo rhwoshi n’emigati y’oburherekêre. 37 Bàmuyêreka akamole k’amasholo garhalimwo mvange n’orhumole, n’orhulugu rhwako rhwoshi haguma n’amavurha g’okutwana orhumole. 38 Bàmuyêreka oluhêrero lw’amasholo, amavurha gw’okucîshîga, enshângi y’omugavu n’omwenda gw’aha muhango gw’Ecihando. 39 Oluhêrero lw’omulinga n’akasirha kalwo k’omulinga, emirhamba yakwo n’orhulugu rhwalwo rhwoshi, omukenzi n’amakondo gâgwo; emyenda y’omu bululi, emitûngo yamwo n’emifûnikiro zayo, 40 emyenda y’aha muhango gw’obululi, emigozi yayo, ekwîra zamwo n’ebirugu byoshi by’omukolo gw’omu Cihando c’Ihano. 41 Bàmuyêreka emyambalo y’obugashanîze y’okukolera omu ka-Nyamuzinda, emyambalo mitagatifu y’omudâhwa Aròni n’emyambalo abagala bakaziyambala nka bajira omukolo gw’obudâhwa. 42 Ogwo mukolo gwoshi Bene Israheh bagujira nk’oku Nyakasane anali arhegesire Musa. 43 Musa asîngiriza ogwo mukolo gwoshi, àbona oku bajizire kulya Nyakasane anarhegekaga kwo na nêne. Okuhandi Musa anacibagisha!

40

Okugîshwa kw’Endâro

1 Nyakasane anacibwira Musa; erhi: 2 «Omu mwezi murhanzi, olusiku lurhanzi lw’omwezi, oyimanze Endâro y’Ecihando c’Ihano. 3 Ohiremwo omucîmba gw’Endagâno, n’ogwo mucîmba, ogubwikire n’omwenda. 4 Olerhe ameza, obambekwo ngasi binakwanine; olerhe akamole, ohirekwo orhumole rhwako. 5 Oluhêrero lw’amasholo lw’omugavu olugwîke embere ly’omucîmba gw’Endagâno, onamanike omwenda aha muhango gw’Endâro. 6 Oluhêrero lw’embâgwa oluhire embere ly’omuhango gw’Endâro, embere ly’Ecihando c’Ihano. 7 Aha kagarhî k’Ecibando c’Ihano, ohireho omukenzi, onaguhiremwo amîshi. 8 Ohire obululi eyi n’eyi, onahire omwenda aha muhango gw’obululi. 9 Orhôle amavurha gw’okucîshîga, oshîgemwo Endâro na ngasi birimwo byoshi, oyishîge, n’ebirugu byamwo byoshi, ebe ntagatifu. 10 Oshîge oluherero lw’embâgwa n’orhulugu rhwoshi, ogishe oluhêrero, onaluhêrere lube lutagatifu bwenene. 11 Oshîge omukenzi n’amakondo gâgwo, onagugishe. 12 Olerhe Aroni n’abagala aha muhango gw’Ecihando c’Ihano, obashuke n’amîshi. 13 Oyambike Aroni emyambalo mitagatifu, omushîge onamugishe, lyo akazikola obudâhwa bwani. 14 Abagala nabo obalerhe, obayambike orhwanzo, 15 obashîge amavurha ak’ishe wabo, lyo bakazikola obudâhwa bwâni. Obwo bushîge bwabaha obudâhwa bw’ensiku n’amango, kurhenga oku iburha kuja oku lindi.» Musa ayîmanika aka-Nyamuzinda 16 Musa anacicîbanda omu mikolo, ànacijira kulya Nyakasane amurhegekaga kwoshi. 17 Omu mwezi murhanzi gw’omwaka gwa kabirhi, olusiku lurhanzi lw’omwezi, aka-Nyamuzinda kayîmânikwa. 18 Musa ànaciyîmanza Endâro ashigika ensimikiro, àhirakwo empaho n’emirhamba, agwikakwo emitûngo. 19 Alambika ihêma oku nyanya ly’Endâro, alilâmbûlirakwo, anahira omufûniko oku nyanya ly’ihêma, nk’oku Nyakasane ànamurhegekaga. 20 Arhôla Endagâno, ayihira omu mucîmba, ahira emirhamba oku mucîmba anadêkereza omufûniko oku nyanya. 21 Alerha omucîmba omu Ndâro, àhirakwo omwenda, abwikira omucîmba gw’Endagâno, nk’oku Nyakasane anarhegekaga Musa. 22 Ahira ameza omu Cihando c’Ihano, olunda lw’emwenè lw’Endâro emuhanda ya gulya mwenda; 23 àdêkerezakwo omulongo gw’emigati, embere za Nyakasane, nka kulya Nyakasane anarhegekaga Musa. 24 Ahira akamole omu Cihando c’Ihano, embere z’ameza, olunda luyerekire Endâro, emukôndwe; 25 àyâsa orhumole embere za Nyakasane, nka kulya Nyakasane anarhegekaga Musa. 26 Ahira oluhêrero lw’amasholo omu Cihando c’Ihano, embere za gulya mwenda, 27 anatumbûkizakwo enshângi y’omugavu, nk’oku Nyakasane anarhegekaga Musa. 28 Ahira omwenda gw’ecisîka aha muhango gw’Endâro. 29 Erhi àba amahira oluhêrero lw’embâgwa aha muhango gw’Endâro y’Ecihando c’Ihano, àrhûlakwo embâgwa n’enterekêro, nk’oku Nyakasane anarhegekaga Musa. 30 Adêkereza omukenzi ekarhî k’Ecihando c’Ihano n’oluhêrero, ànahiramwo amîshi gw’okukalaba. 31 Musa, Aroni n’abagala bàkâgikalabiramwo amaboko n’amagulu. 32 Erhi bàbâga baja omu Cihando c’Ihano n’erhi bayegêraga oluhêrero, banakalabe nk’oku Nyakasane ànali arhegesire Musa. 33 Ànacijira obululi, entambirbambi z’Endâro, n’oluhêrero, àhirakwo omwenda aha muhango gw’obululi. Musa ayûkiriza ntyo emikolo. Irenge lya Nyamuzinda lyabûmba Endâro 34 Ecitù canacibwikira Ecihando c’Ihano, bulya irenge lya Nyakasane lyamàbûmba Endâro. 35 Musa àrhacihashaga okuja omu Cihando c’Ihano, bulya ecitù cali cibêziremwo n’irenge lya Nyakasane lyàli libumbire Endâro. Ecitù calusa Bene Israheli 36 Omu lugendo lwabo, Bene Israheli bàkâgihandûla erhi ecitù càbâga camârhenga oku nyanya ly’Endâro. 37 Ci erhi ankabire ecitù cirharhenzirikwo, barhakâg’ihandûla, kuhika olusiku cashubirhenga oku Ndâro. 38 Bulya ecitù ca Nyakasane cakâgigwà oku Ndâro mûshi na budufu, càlimwo omuliro, omu masu g’iburha lya Bene Israheli lyoshi, omu lugendo lwabo lwoshi.

---

 ^a2.25 : Olole Lub 3, 7; 3, 16; 4, 31.

 ^b3.6 Abantu ba mira b’e Israheli bakagiderha oku ntako omuntu ankalolakwo Nyarnuzinda masu oku masu anagalilama. Co carhumaga Musa acibwika obusu. Omuntu ali munyabyaha na muzamba embere za Nyamuzinda, co cirhumire arhankamulolakwo. Ci kandi, okushimana Nyakasane eri nshokano, buli bucire bw’akalamo kahyahya (Rhulol » omu Murh 28, 17; 32, 31; Luh 19, 21; 33, 20; Lev 16. 2; Mib 4. 20; Lush 5, 24-25; Bac 6, 22-23; 13, 22; Ezr 6, 5).

 ^c3.14 Nie Nyamubâho; ehye asher ehye, nie nayishibaoyu nayishiba. Nyamuzinda arhalonza kucimanyisa (Murh 32,30). Ciru n’amango Nyamuzinda acifululiraga Musa, arhahumanulaga izîno «Nienayishibaoyunayishiba», ehye asher ehye, YHWH; ngasi lusiku kukwanine okumanya n’okuyiga Nyamuzinda ye ndi; bulya ntaye wakamushwekera omu ntanya zimuli omu irhwe zone

 ^d3.22 Nyamuzinda aliyemêrire bene-Israheli okutungôla Abanya-Misiri, lyo babona oluhemho lw’emikolo bakozire myaka minji buzira kuhembwa ciru n’ehitya.

 ^e6.12 Akanwa karhakembûlagwa: Kwo kuderha: Niono ntaba mpalûsire okuderha, ntishishongêza ebinwa nka naderha, na­nkazigagamiza.

 ^f6.19 Abo bana ba Merari balimwo Mushi. Co cirhuma rhucikebwa oku Abashi bali nkomôkà ya bene Levi. Obworhere bw’Abashi oku buhya n’oku nterekêro binji bikashushana. amahêro kwa lwiganyo bishusha bwenêne: Amahêro: mizbeah  , Gali mabuye magwike, gali ga kukengêza abantu ebi bànywanaga: Murh 31, 51-52; Lub 24, 4; Yoz 24, 26-27. Gàli ga kukengêza abantu nyakwigèndera: Murh 35, 20; 2 Sam 18. 18. Càlì cimanyiso c’okuyêrekana aka-Nyamuzinda: Murh 28, 18. Lub 34:13; Iz 1:28.29.30;17:8; 27:9 ; Yer32:35; rhulole Les origines bibliques des Bashi kuli nyabangere.com

 ^g7.1 : Rhulole omu Lub 4, 16.

 ^h10.11 Mwâmi Faraoni àl’ilonzize alike abalume bone baj’irherekêra Nyakasane. Ci arhalonzagya bagende na bakâbo n’abana bâbo, mpu lyo abo halume bashub’iyish’ìgaluka. Alilonzize bacîbêre bajà bâge lwoshi.

 ⁱ12.15 Ngasi mwaka hali olusiku lukulu lw’emigati erhalimwo olwango. Olwo lusiku lwàrho­ndêraga oku lusiku lukulu lw’omu Cihugo. Lwakazâg’ibà ngasi mango gw’okurhondêra okusârûla engano (Lush 16, 9). Ago mango, banalya omugati gw’engano yacisârûlwa, mpyahya, erhalimwo olwango, kwo kuderha oku ogwo mugati gurhankagushwamwo emburho yàsârûlagwa mîra. buzinda ogwo mugati gwahinduka kakengêzo ka Basaka balyaga e Misiri bwake bwake, barhalindaga omugati gwabumbugurha

 ^j12.22 Ogwo murhi gw’ebikangûlo guderhwa Hisopo: guli murhi guhumula gusogorosire, gujira obwaso bw’akaniki erhi budukula. -Aha guli, gurhajira cishakashaka côfofi, ci guna­ hash’imera oku lukuta lwa mîra (1 Bam 5. 13). -Bakàg’igukolesa omu mango g’okukangûla (Mib 19, 6; Lul 51, 9; Hb 9, 19).

 ^k14.16 Musa akola ashub’ikolêsa kalya karhi kâge k’ebirhangâzo: Lub 4, 2-4.20.

 ^l16.36 Efa: Lubà lugero nka-lwa litri 45.

 ^m17.5 : Bagula baguma ba muli bene-Israheli: Lub 3, 16. Kalya karhi Musa ashûrhagamwo olwi­ shi luderhwa Nili: Lub 7, 14-18. Akarhi ka Musa càli cimanyiso c’obuhashe bwa Nyakasane (Lub 4, 17). Ako karhi ko Musa akolesa lyo ayôkola lsraheli (kengêra amahanya g’e Misiri: Lub 7. 17; 9, 23; 10, 13; Nyamuzinda àtwa enjira omu nyanja: 14, 16). Obwo buhashe bwa Nyamuzinda bwo bu­rhumire lsraheli ahima enyôrha m Amaleki (17, 9).

 ⁿ17.7 Masa na Meriha kwo kuderha marhangulo na nnongwe.

 ^o17.8 «Amaleki» liri ishanja liyûbaka oku Nêgebu (Mib 13. 29; Bac 1, 16). Abantu b’eri ishanja barhondêraga okushoshôba Bene-Israheli, erhi banacija omu cihugo. Barhàbonagakwo Saulu (l Sam 15) na Daudi (1 Sam 30). Erhi wankasoma Murh 36. 12-16, wanayumva oku Amaleki ali w’oku nkomôka ya Ezau.

 ^p17.15 «Nyakasane-Nisi»: kwo kuderha oku Nyakasane lyo ibendera lyâni.

 ^q21.23 Eyi milongo 23-25: Omu bihugo by’ehuzûka-û, omu mango ga mîra irhegeko lya Musa lyàli liyemire olwihôlo. Kuli kuderha oku obuhane bwakazàg’igererwa oku citumule ca ngasi muguma: isù oku isù, elino oku lino: Lev 24, 17-20. Mwami Yezu ahanzize eryo irhegeko ly’okugalula amabî oku mabî; arhuhire irhegeko lihyahya: Mt 5, 38-42; Lk 6, 29-30.

 ^r23.15 Olusiku lukulu lw’emigati erhalimwo lwango (Rhulole omu Lul 12. 15)

 ^s23.31 : Enyanja Ndukula yo na Nyanja y’Amasheke.

 ^t24.3 : Ebinwa byoshi Nyakasane adesire, go marhegeko ikumi ga Nnamahanga (Rhulole omu Lub 20, 1; 24, 7). Agandi marhegeko, buzinda gàyushwîrwe (Rhulole omu Lub 21, 1).

 ^u25.16 : Eyo ndagâno gàli mandiko gamanyisize amarhegeko g’okuhabûla akalamo ka Bene Israheli omu kushimba obworhere hw’Amalaganyo kwo kuderha oku zàli mpaho ibirhi ziyandisi­ rwekwo galya marhegeko ikumi (Lub 31, 18; 32, 15). Buli buhamirizi.

 ^v25.18 : Ba-kerubi (Murh 3, 24): bingiri-ngiri biri nka mpanzi. Omukolo gwa ba-kerubi kuli ku­langa Omucîmba gw’amalaganyo, kulanga omuhanda gw’oku bwâmi, kulanga oluhêrero erhi ntebe y’ohukulu: 1Sam 4, 4.

 ^w27.1 : Olu luhêrero lurhashushiri oludesirwe omu Lub 20, 24.

 ^x28.6 Efodi guli mwambalo abadâhwa bàyambaliraga omu cifuba, omu Bibliya efodi egwerhe mahugûlo manji: ciri cirugu bàkagikolêsa amango gw’okurherekêra: Bac 8, 27; 1 Sam 14, 18.

 ^y28.29 Ago mazino gali ga cihabraniya.

 ^z28.30 Urimi «bulangashane» na Tumini «bwimâna» biri birugu omudâhwa ayambalira oku cifu amango gw’obulebi bw’okulonza okuyumvirhiza obulonza bwa Nyakasane: lSam 14, 41; Mig 16, 33.

 ^a29.6 : Ecimanè c’obutagatifu: Rhulole omu Lub 28, 36.

 ^b30.12 Ago mango baganjaga Bene Israheli, baganja ahalume bonene balya bankanaja oku matabâro (Rhulole Lub 30. 14; Mib 1, 2).

 ^c30.15 Omugale n’omukcnyi boshi bayumânane embere za Nyakasane nka bahana entûlo.

 ^d30.25 30, 25: Amavurha matagatifu gw’okucîshîga: Lub 25, 6; 9, 7, 21. Ago mavurha yo enali krisma ntagatifu; okushiga abantu kunabayunjuze misi n’enshagali, erhi kandi ebiberûlîrwe Nnamahanga nabyo byanashîgwa (Lub 30, 32).

 ^e32.1 : Erhi olubaga luhûna mpu balujirire ba-nyamuzinda balushokolera, lwahemukira irhegeko lya Nnamahanga: Lub 20, 4. Olwo lubaga lwalonza owâbo Nyamuzinda olya bankanahashihêka nk’oku banalonzìze.

 ^f32.32 Ecitabu ca Nyakasane cidesirwe muli: Lul 69,29; 139,16. Nkaba eci citabu, ganahashiba galya mazîno bayandikaga amango g’Omubalè gw’abantu. Okuzazibwa mw’eco citabu Nyakasane àyandikaga kwo kushandûlwa omu lubaga, kurhâciba wa mulilwo. Erhi Musa aderha, erhi: onzazagye omu citabu câwe, kwali kuderha, erhi ocinyirhirage erhi ko obu orhacilonzize okuyu­mva omusengero gwâni.

 ^g34.13 : Amahêro: mizbeah  , Gali mabuye magwike, gali ga kukengêza abantu ebi bànywanaga: Murh 31, 51-52; Lub 24, 4; Yoz 24, 26-27. Gàli ga kukengêza abantu nyakwigèndera: Murh 35, 20; 2 Sam 18. 18. Càlì cimanyiso c’okuyêrekana aka-Nyamuzinda: Murh 28, 18.

 ^h34.14 Okuderha oku Nyamuzinda aba wa lûji, kuli kuhamiriza bwinjinja oku obuzigire bwâge burhaja lushangi, oku arhahimwa luhali. Nyamuzinda arhaba lûji lwa bantu, ci lûji lwa banyamuzi­nda, balya abantu bakazilonza okumushushanya: Lub 20, 5.

balya narhenzagya omu cihugo c’e Misiri, erhi n’amashanja gadwirhe gabona nti mbe nie Nyakasane wabo. 46 Yo mihigo eyo, go marhegeko ago, lwo lushika olwo Nyamuzinda ajiraga ekarhi kage na bene Israheli oku ntondo ya Sinayi, arhuma Musa mpu aj’iba­bwirago.

27

Ecitwiro

A. Okushiga omuntu

1 Nyakasane ashambâza Musa amubwira, erhi: 2 Ogend’idôsa Bene Israheli obabwire oku: Erhi hankaba owalonza okuyukiriza eciragâne cage emwa Nyamuzinda omukushiga ebyankafa omuntu, alagi oku agwâsirwe okujira: 3 Ecitwiro c’omulume w’emyaka makumi abirhi kuhika oku gali nda­rhu, ali wa kugererwa oku sikeli makumi arhanu, co citwiro c’esikeli (ntûlo) y’akaNyamuzinda. 4 Akaba ali mukazi. anagererwa oku sikeli makumi asha­rhu. 5 Akaba murhabana: kurhenga oku myaka isharhu kuhika oku myaka makumi abirhi anagererwa oku sikeli makumi abirhi, omunyere anagererwa oku sikeli ikumi. 6 Kurhenga mwezi muguma kuhika myaka irhanu, engo­mbôlo y’omwanarhabana, olugero lwanaba lwasikeli irhanu, n’okugombôla o­mwananyere, olugero sikeli isharhu. 7 Kurhenga myaka makumi gali ndarhu kuja enyanya, olugero lwawe lube lwa sikeli ikumi n’irhanu oku mulume na sikeli ikumi okumukazi. 8 Erhi olya wahânaga eciragâne ankabamukenyi, olya orhankahika oku Iugero lw’okugombôla, kukwanine alerhere omudâhwa olya muntu ashigaga ye wahûna olugero. Omudâhwa analujira kushimbana n’ebi o­lya wajiraga eciragâne ankabona.

B. Okulagâna ecîntu

9 Erhi nyakuhiga ankalagâna cintu cilebe mwa birya barherekêra Nyakasa­ne, ngasi cîntu bankanarhûla Nyakasane cinahinduke cintu cîmana. 10 Barha­nkacihasha okucihingûla, barhankahingana ecibi oku cinja erhi ecinja oku cibi. Erhi bankahinganula ecintu oku cindi, byombi byombi erhi bikola bîmana. 11 Erhi ankaba cintu ciguma ca mwa birya bizira, birhankarherekêrwa Nyaka­sane, eco cintu banacimoleka omudâhwa. 12 Naye omudâhwa anahâna olugero lwaco, kushimbana n’oku ciri cinja erhi cibi, kandi banakulikira olwo Iugero luhânyirwe n’omudâhwa. 13 Ci erhi bankalonza okucigombôla, banayushûla ecigabi ca karhanu oku lugero cikwanine. C. Okulagâna enyumpa 14 Erhi hankajira owalagâna enyumpa nterekêro emwa Nyakasane, omudâhwa anagend’ilola erhi eri nyinja nisi erhi mbi, kandi banashimba oluge­ro lw’ecicîro omudâhwa asimire. 15 Ci erhi olya wahânaga enyumpa yage cira­gâne ankalonza okuyigombôla, anayushûla ecigabi ca karhanu oku Iugero omudâhwa ahûnaga, lyoki yankayorha yage. D. Okulagâna ishwa 16 Erhi hankajira owarherekêra Nyakasane ecihimbi c’ishwa lyage yene, wanarhôla olugero lwawe omu kulola mburho nyinganaci wankarhwera muli li­rya ishwa: sikeli makumi arhanu z’amarhale kuli nyamaha muguma w’emburho y’engano. 17 Erhi ankaba muli omu mwaka gw’okushagaluka, mwo ahânyire i­shwa lyage nterekêro, anakulikira olugero lwawe. 18 Ci kwônene erhi yankaba eri enyuma ly’omwaka gw’okushagaluka, lyo arherekire ishwa lyage, omudâhwa anatwa engulo omu kuganja emyaka ecisigire, kuhika oku gundimwaka gw’okucîshinga, na ntyo cirya citwiro canashubwakwo. 19 Erhi olya wa­rherekèâraga ishwa lyage ankalonza okuligombôla, anayushula ecigabi ca ka­rhanu oku citwiro, na ntyo ishwa lyanayorha lyage. 20 Erhi ankaba arhagômbwiri ishwa lyage, abul’iliguliza owundi muntu, eryo ishwa lirhankacigombôlwa. 21 N’amango lyaba lirhacishwesirwi na cici, oku mwaka gw’okushagaluka, eryo ishwa lyanayorha lirherekêre emwa Nyakasane, likola ishwa lyahânagwa ciragâne, lyanabà lya mudâhwa. 22 Erhi hankajira owarherekera Nyakasane ishwa ahâbagwa cikinja, ci li­rhali lyage lwoshi, 23 omudâhwa anagend’ilola eryo ishwa, analijirire ecitwiro kushimbana n’amango gasigire kuhika omumwaka gw’okushagaluka. Oyo mu­ntu anajuha olwo lusiku lwo na nnênè engulo batwa nka kantu karherekirwe Nyakasane 24 Omu mwaka gw’okushagaluka eryo ishwa lyanashub’iba ly’olya waliguzagya, ye olya wanali nnalyo lwoshi. 25 Ecicîro cawe coshi wakaz’icigere­ra oku sikeli y’aka-Nyamuzinda: ebà sikeli yankagererwa oku makumi abirhi. Okugombôla emburhwa-lubere 26 Ci ntaye wankajira eciragâne c’ecintu mburhwa-lubere lw’omu bishwe­kwa byâge , bulya ebyo nka mburhwa-lubere, bikola biyosire biri birherekêre Nyamuzinda, ebè nkafu, cibè cibuzi byoshi biyosire biri bya Nyakasane. 27 Erhi cankaba cintu cizira, banacigombôla oku ngulo obatwirire, n’okuyushula kwo ecigabi ca karhanu, n’erhi cankaba cirhagombwirwi, banaciguze oku ngulo wacitwiraga. Okugombôla akantu erhi muntu warhûzirwe Nyamuzinda lwoshi 28 Ntaco omu bintu omuntu arhûzire Nyamuzinda lwoshi n’endahiro, abè muntu, cibè cintu, erhi ishwa by’omu buhiri bwage ankahash’iderha mpu aguza erhi kugombôla, bulya ngasi kantu omuntu acìlahiriza oku akarhuzire Nyamuzinda n’endahiro bwenene, kakola ka Nyakasane. 29 Nta muntu wa­rherekîrwe Nyakasane wankacigombôlwa: Banamuyirhe erhi kwo. Entûlo 30 Ngasi entûlo erhenga oku mburho y’okurhwera ekuzimu, ebê y’oku malehe g’emirhi yoshi eri ya Nyakasane, buli buhirhi bwarherekîrwe Nyamuzinda. 31 Erhi hankajira owalonza okugombùola kantu kalebe k’oku ntûlo yage, anayushulekwo ecigabi ca karhanu. 32 Oku biyerekire entûlo z’ebishwêkwa binene erhi binyinyi, ngasi hyoshi hihugwa n’akarhi k’omungere, ecigabi ca kali ikumi cakaz’irherekêrwa Nyamuzinda. 33 Barhalondôlaga mpu eci cintu co cinja, nisi erhi co cibi, barhanahîraga bacîshomya mpu bahinganula, n’erhi bakahinganula, byombi na byombi ebyahinganulagwa bikola bintu bîmâna, birhankanahash’igombôlwa. 34 Gwo marhegeko Nyakasane ahâga Musa oku ntondo ya Sinayi Bene Israheli barhumire.

34

Embibi za Kanani

1 Nyamubâho anacishambâla na Musa, amubwîra, erhi: 2 «Ojirhegeka bene Israheli obabwire ntya: Amango mwaja omu cihugo c’e Kanani, alagi ecihugo mwagendigabânana: Co cihugo ca Kanani, nk’oku embibi zâge zinali.

3 Olunda lw’emukondwè, kuli mwe lwabà irûngu lya Sini, kuhika aha Edomu, n’olubibi lwinyu lw’ebuzûka-zûba lwarhenga oku cikwi c’eyo buzûka-zûba bw’enyanja y’omunyu, 4 n’olwo lubibi lwinyu lwanayandagalira emuko­ndwè, lugere oku murhezi gw’Akrabimi, lugere e Sini, lugendihika emukondwè aha Kadesi-Barnea. Lwanashubigenda, lugere e Hasari-Adari, kandi lugere olunda lw’e Asemoni. 5 Kurhenga e Asemoni, olwo lubibi lwahika oku mugezi gw’e Mîsiri, lugendihwera oku Nyanja.

6 Nalo olubibi lw’e Mashinji lwaba Enyanja Nene: lwo lubibi lwinyu olunda lw’e buzika-zûba.

7 Lolagi olwaba lubibi lwinyu olunda lw’emwenè: kurhenga oku Nyanja nnene, 8 mwanatwa olubibi lwinyu kuhika oku ntôndo ya Hori: kurhenga oku ntôndo ya Hori, mwalukanyanya aha Muhango gwa Hamati, olubibi lwanahika aha Sedadi. 9 Lwagenda kuhika aha Zifroni, lugendihwera aha Hasari-Enani: lwo lwaba lubibi lwinyu olwo lw’emwênè.

10 Mwanatwa olubibi lwinyu lw’ebuzûka-zuba bwa Hasari-Enani aha Sefami. 11 Olwo lubibi lwanabunguluka kurhenga e Sefami kuja e Harbela ebuzûka-zûba bwa Ayini, lwanayandagala lugere burhambirhambi omu rhurhondo rhuli eburhamhi hw’enyanja ya Kinereti olunda lw’ebuzûka-zûba. 12 Lwanayandagala kuli Yordani, lugendihwera oku nyanja y’omunyu. Co cihugo cinyu ecôla n’oku embibi zaco zinacizungolosire.»

13 Musa aha bene Israheli eri irhegeko aderha,erhi: «Eco co cihugo Nyamuhâho arhegesire mpu cihâbwe erya milala mwenda haguma na cirya cihimbi c’omulala.

14 Bulya omulala gwabene Rubeni nka kulya enyumpa zabashakulûza babo zinakulikirana, n’omulala gwa bene Gadi, nabo nk’oku enyumpa za hashakulûza wabo zinakulikirana, bôhe mira bahâbagwa akabo kashamhala: n’ecihimbi c’omulala gwa Menashè naco cahabirwe akaco kashambala. 15 Eyo milala ibirhi n’eco cihimbi c’omulala, bahabirwe akashambala kabo ebwa lindi ishiriza lya Yordani, aha ishiriza lya Yeriko, olunda lw’ebuzûka-zûba».

Abarhambo bagabiragwa ecihugo ca Kanani

16 Nyamubâho anacishambâla na Musa amubwîra. erhi: 17 «Alaga amazîno g’abantu bagendimugabira eryo ishwa: omudâhwa Eleazari na Yozwè, mwene Nuni. 18 Kandi wanaja warhôla murhambo muguma muguma omu ngasi mulala, omu kugaba eryo ishwa. 19 Alaga amazîno g’abo bantu:

Oku mulala gwa Yuda, Kalebu, mwene Yefune;

20 Oku mulala gwa bene Simoni, Shemweli mwene Amihudi;

21 Oku mulala gwa Benyamini, Elidadi, mwene Kisloni;

22 Oku mulala gwa bene Dani, omurhambo Buki, mwene Yogli;

23 Kuli bene Yozefu: oku mulala gwa bene Menashè,

omurhambo Hanieli mwene Efodi;

24 Kuli bene Efrayimu, omurhambo Kemueli, mwene Shiftani;

25 Oku mulala gwa bene Zabuloni, omurhambo Elisafani,

mwene Parnaki;

26 Oku mulala gwa bene Isakari, omurhambo Paltieli, mwene Azani;

27 Oku mulala gw’Aseri; omurhambo Ahihudi, mwene Shelomi;

28 Oku mulala gwa Neftali, omurhambo Pedaheli, mwene Amihudi.» 29 Abo bo Nyamubâho arhegekaga mpu ecihugo ca Kanani bacigabire bene Israheli.

35

Ecigabi ca bene Levi

1 Nyamubâho ashambâla na Musa omu rhubanda rhwa Mowabu, hofi na Yordani, aha ishiriza lya Yeriko aderha, erhi: 2 Orhegeke bene Israheli, oku kashambala bayishihabwa, baje bahakwo bene Levi ebishagala bâyubakamwo. Mubahe n’amalambo bakaziyabuliramwo eburhambi bwa ebyo bishagala. 3 Obahe aha bayûbaka, n’amalambo bankahasha okukaziyabulira­mwo ebishwêkwa byâbo, ebinene n’ebisungunu nangasi bindi bishwêkwa byoshi. 4 Amalambo g’ebyo bishagala bene Levi bâyubakamwo bakazirhangirira oku lukuta lw’olugo, omuhanda, makoro cihumbi, omu marhambi mwoshi.

5 Mwanagera embuga ya ngasi lugo, makoro bihumbi bibirhi olunda lw’ebuzûka-zûba, makoro bihumbi bibirhi olunda lw’emukondwè, makoro bibumbi bibirhi olunda lw’ebuzika-zûba na makoro bibumbi bibirhi olunda lw’emwenè. Olugo lwanaja ekagarhî. Go malambo g’ebyo bishagala . 6 Ebishagala mwaha bene Levi biri birya ndarhu mwaleka bakaziyakiramwo, mwanakazileka ngasi wayisire omuntu akaziyakiramwo; kandi mwanabayushulira bindi bishagala makumi ani na bibirhi. 7 Ebishagala mwaha bene Levi byoshi haguma byaba makumi ani na munani, kuguma n’amalambo g’okuyabulira. 8 Ebyo bishagala mwaja mwarhôla bihimbi by’ecihugo muhire bene Israheli, mukajira ntya: abagwerhe oluhande lunene bo mwanakazirhôlakwo ebinene, n’abagwerhe ebisungunu, mwanarhôla na bisungunu. Ngasi baguma bakaziha bene Levi ebishagala bayubakamwo, omu kulola luhande lunganaci bahâbirwe.

Irhegeko ly’ebishagala by’okuyakirwamwo

9 Nyamubâho ashambâla na Musa, amubwîra, erhi: «Ogendidesa bene Israheli obabwire ntya: 10 Amango mwaba mwamayikira e Yordani, munakola mudekerire, omu cihugo ca Kanani, 11 mwanacîshoga ebishagala byaba kuli mwe, bishagala by’okuyakiramwo, mulya ankahashiyakira omuntu wayisire owabo buzira luhinzo. 12 Ebyo bishagala byo mwakaziyakiramwo omwihôzi w’omuko, ly’omwîsi alekiyirhwa arhanacigendisamba embere z’olubaga. 13 Ebishagala mwahâna byaba ndarhu by’okukaziyakiramwo. 14 Muhâne ngo isharhu ishiriza lya Yordani na zindi isharhu omu cihugo ca Kanani, zibe ngo za kuyakirwamwo. 15 Ezo ngo ndarhu zaba hantu ha kuyakirwamwo kuli bene Israheli, oku muntu w’ecigolo n’oku ngasi wundi oyubasire ekarhî kinyu, lyo ngasi muntu wanayisire owundi muntu buzira luhinzo ahashibona aha ayakira.

16 Erhi akaba ashusire owundi muntu n’ecirugu c’ecuma, n’olya nyakushurhwa erhi ankafa, owashurhaga ali mwisi, na ngasi mwisi agwâsirwe ahâbwe obuhane bw’okufa. 17 Erhi ankabanda ibuye, lirya lyankahashiyirha, na olya wabandagwa afe, nyakubanda ali mwisi: n’omwisi kukwânîne ahâbwe obuhane bw’okufa. 18 Erhi ankashurha n’akarhi kankahashiyirha, n’erhi olya washurhagwa ankafa, nyakushurha ali mwisi; n’omwisi kukwânîne ahâbwe obuhane bw’okufa. 19 Omwihôzi w’omuko yêne wankayirha oyo mwisi; erhi ankajira ah’amushimana, anamuyirha.

20 Erhi omuntu ankahirimya owabo n’omujina erhi amubande kantu kalebe kalya kankamuhirimya, na ntyo olya muntu afe, 21 nisi erhi akamushurha n’okuboko kwâge ebwa kumushomba, n’erhi olya muntu ankafa, olya washurhaga kukwânîne ahâbwe obuhane bw’okufa, bulya ali mwisi: omwihôzi w’omuko anayirha olya mwisi erhi ankajira aha amushimana. 22 Ci, erhi ankahirimya owundi muntu buzira luhinzo, erhi amubande akantu buzira bulonza bubî, 23 nisi erhi ankarhogezakwo owabo ibuye lyankayirha, na olya muntu afe, buzira kuderha mpu anali mushombanyi wamulongezagya olufu, 24 olubaga lwanatwa olubanja ekarhî ka nyakuyirha na olya mwihôzi w’omuko, nk’oku amarhegeko gadesire, 25 lwanafumya olya mwisi kuli olya mwihôzi w’omuko, lwanamushubiza muli lulya lugo ashuba ayakire; anabêra eyo kuhika aha kufa kw’omudâhwa mukulu, olya washîgagwa amavurha mîmâna. 26 Erhi oyo mwisi akarhenga, embere z’amango, muli lulya lugo ali ayakire, 27 n’erhi olya mwihôzi w’omuko akamushimana omu lundi lugo, kuleka lulya lw’okuyakirwamwo, erhi olya mwihôzi w’omuko akayirha olya wayirhaga owabo, arhajiziri câha ca kuyirha omuntu, 28 bulya omwisi kukwânîne abêre omu lugo lw’okuyakirwamwo, kuhik’aha kufa kw’omudâhwa mukulu. N’enyuma ly’okufa kw’omudâhwa mukulu, anahasha okushubira erya munda akashambala kage kali. 29 Aga marhegeko gamanyisa obuhashe bwinyu n’obuhashe bw’amaburhwa ginyu, ngasi hantu mwankanayûbaka hoshi.

30 Aha ngasi kuyirha omuntu, kukwânîne habe abahamirizi, lyone oyo mwisi ankafa; ci kwône omuhamirizi muguma arhankarhuma baderha mpu oku buhamirizi bwâge bakolaga batwira omuntu okufa. 31 Murhahîra mukayemera empongano y’omuntu wayirhaga owabo, mpu lyo acira, n’obo akwânîne okufa, bulya agwâsirwe afe. 32 Murhahîra mukayemera empongano yarhuma olya muntu wayakiraga omu cihugo ca okuyakirwamwo, ahashigaluka embere z’okufa kw’omudâhwa mukulu. 33 Murhahîra mukahemula ecihugo mulimwo, bulya omuko gwo guhemula ecihugo, na nta mpyûlo oku cihugo, oku muko gwabulagagwa, okurhali kubulaga omuko gw’olya wagubulagaga. 34 Orhahîra okahemula ecihugo muyûbasiremwo, n’ecihugo niono na mba nyûbasire ekarhî, bulya nie Nyamubâho mbêra ekarhî ka bene Israheli.»

36

Akashambala k’abakazi

1 Abarhambo b’e milala ya bene Galadi, mwene Makiri, mwene Mena­shè, w’omu bûko bwa Yozefu, bayisha baja embere za Musa n’embere z’abandi barhambo b’emilala ya bene Israheli. 2 Banaciderha, mpu: «Nyamubâho arhegesire Nnawirhu ahe bene Israheli ecihugo, omu kubayeshera ecigole; kandi nnawirhu ahabirwe na Nyamubâho irhegeko ly’okuha bâli ba mwene wirhu Selofehadi ecâbo cigabi c’akashambala. 3 Erhi bakajaga bayankwa n’omulume w’omu bundi bûko bwa bene Israheli, akashambala kabo kanaba kashambala ka cihimbi citwisire oku kashambala ka balarha, cigendiyushûla akashambala k’aba erya munda bajiheruka, ntyo kube kutwa oku kirhu kashambala. 4 N’amango gayisha, galya mango g’okucishinga kwa bene Israheli, ako kashambala kabo kanagendiyushuka oku kashambala k’ab’erya munda baherusire; ntyo akashambala kabo cibe cihimbi citwisire oku kashambala ka balarha.»

5 Musa, oku irhegeko lya Nyamubâho, aha bene Israheli irhegeko, aderha, erhi: «Omulala gwa bene Yozefu gudesire okushingânîne. 6 Lolagi eci Nyamubâho arhegesire oku biyêrekîre bâli ba Selofehadi: banayankwa n’omulume basimire, casînga abe w’omu bûko bwa b’îshe. 7 Ntyo akashambala ka bene Israheli karhacikazirhenge oku mulala mulebe kaje oku gundi mulala; okwo kwarhuma bene Jsraheli bakaziyôrhana ngasi baguma akashambala k’omulala gwa b’îshe wabo. 8 Ngasi mwananyere yeshi wankaba n’akashambala omu bûko bulebe bwa bene Israheli, kukwânîne ayankwe n’omulume w’omu mulala gw’îshe. Ntyo bene Israheli banakazilanga ngasi baguma akashambala ka b’îshe wabo.

9 Nta kashambala karhenga oku mulala kaje oku gundi mulala, ci emilala ya bene Israheli yayôrhana ngasi baguma akashambala kabo.» 10 Okwo Nyamubâho arhegekaga Musa, kwo na bâli ba Selofehadi bajizire. 11 Mahla, Tirsa, Hogla, Milka na Noa, bâli ba Selofehadi, bayankwa na bene ba mwîshe. 12 Bayankwa omu milala ya bene Menashè, mwene Yozefu, na ntyo akashambala kayôrha omu mulala gwa bene îshe wabo.

Okushwinja

13 Ezo zu ngeso n’amarhegeko Nyamubâho ahâga Musa kuli bene Israheli omu rhubanda rhwa Mowabu, hofi na Yordani, aha ishiriza lya Yeriko.

kuleka kulya kuba ibale lyâbo lyabaguzize,

na kulya kuba Nyamubâho abarhibiremwo?

31 Cikwône ibuye lyâbo lirhali nk’ibâle lirhu;

arhanali abashombanyi birhu bo bakarhulagira.

32 Bulyala ihaji lyâbo lyali ly’oku muzâbîbu gw’e Sodomo,

ly’omu lukoma lw’e Gomora:

amalehe g’eyo mizâbîbu galimwo obwoge,

ebihadu by’amalehe gabo biri bilulu-bilulu,

33 idivayi lyâbo gali manjoka-njoka,

gali mino makali ga mpiri.

34 Ci kwône yehe, k’arhali ho andi aha buhambi nka ntûlo,

erya mbôhe omu irhu ly’ebinja?

35 Olwihôlo n’oluhembo biri byâni,

amango okugulu kwabo kwarhereza.

Bulyal’olusiku lwâbo lw’okuhanyagala luli hofi;

nechi babìkìrwe hiyishire buhena.

36 (Bulya Nyamubâho ayishihôla olubaga lwâge.

Ci kwône abambali bôhe lukogo ababêra),

hano abona barha enjingo hano abona

harhaciri ntagengwa harhanaciri muja.

37 Ago mango anaderha, erhi: banyamuzinda babo ngahi baligi,

liryal’ibuye bakazagiyakiraho?

38 Balya bakazagirya amashushi g’enterekêro zâbo banakazinywa idivayi

ly’okugashaniza kwabo, bayimangage bamurhabâle,

bahindukage lwakiro lwinyu.

39 Mulolage oku niono, niono ndi ye,

n’oku nta wundi oli Nyamuzinda haguma nani.

Niene nie nyirha nie nanciza, amango namashurha,

niene nanfumya, (na ntaye wakakûla owundi omu nfune zani).

40 Neci, nnengerize enfune zani emalunga,

nandesire, nti: «Nie nkudesi­re, nie mbâho ensiku n’amango,

41 amango nâba namarhyaza engôrho yani erhangirayalabuka,

n’okuboko kwâni kurhangira okutwa emanja,

ago mango nânacihôlera emunda abashombanyi bâni bali,

balya banshomba nânabaha oluhembo lwâbo.

42 Emyampi yani nayilalusa n’omuko,

n’engôrho yani yavugusa enyama:

muko gwababanzirwe n’abagwerhwe mpira,

mpanga z’abarhambo b’omushombanyi!

43 Mwe malunga, muciyigirize haguma naye,

na bene Nyamuzinda bamuharamye!

Mwe mashanja, mucìyigirize haguma n’olubaga lwâge,

n’entumwa za Nyamuzinda ziderhe obuzibu bwâge.

Bulyala ayishihôla omuko gw’abambali,

anagalulire abashombanyi bâge amakwanane gabo.

Abamushomba abagalulira ebyâbo,

anakangûle ecihugo c’olubaga lwâge.

44 Musa ayisha ali bona Yozwè mwene Nuni, ebinwa by’olu lwimbo byoshi abiderhera omu kurhwiri kw’olubaga. Okushimba irhegeko kwo kulama 45 Erhi Musa ayusa abwîra Israheli yeshi ebi binwa, 46 ashubibabwîra, erhi: «Muyumvirhize ebi binwa byoshi; byo njijire ene caliho w’okumuyagiriza. Mu rhegeke bagala binyu balange banakulikire ebinwa by’olu Lushika byoshi. 47 Kuli mwe, olwo Lushika lurhali lwa kuhaliza, bulya luli kalamo kinyu, lwo lwanamuha okulama nsiku nyinji mw’eci cihugo mwajiyanka obu mwayikira Yordani». Bamanyisa Musa oku akola afà 48 Olwo Iusiku lwonene, Nyamubâho ashambaza Musa, amubwîra erhi: 49 «Sôkera oku ntôndo ya Nebo, ntôndo eri omu birhondo bya Abarimu, omu cihugo ca Mowabu, ah’ishiriza lya Yeriko, onalole bwinja ecihugo ca Kanani naha Bene Israheli nti cibe cabo. 50 Onafire oku ntôndo wasôkera, wabugana ab’emwinyu aka mulumuna wâwe Aroni, wafiraga oku ntôndo ya Hori, ajibugana abafire. 51 Kulya kuba arhambêraga mwikubagirwa omu karhî ka Bene Israheli, oku lw’e Meriba-Kadeshi. omu irûngu lya Sini, kulya kuba wabuzire buyêrekana obwimana bwâni omu karhî ka Bene Israheli. 52 Walangirira emuhanda ci kwône ecihugo nâha Bene Israheli orhacikozemwo okugulu.»

33

Musa agisha olubaga embere afe

1 Alaga omugisho Musa, muntu wa Nyamuzinda, ahîre Bene Israheli embere afe. 2 Aderha, erhi: Nyamubâho arhengaga e Sinayi, abamolekera kurhenga e Seyiri, alangaza anali oku ntôndo ya Parani. Ho ali ayishire kurhenga oku mbuganano kurhenga e mukondwè gwa Kadeshi kuhika oku Mirhezi.

3 Wezigira bashakulûza, abatagatifu boshi omu maboko gâwe banali,

bali bafukamire aha magulu gâwe. Erhi bakûla omulindi erhi we badwîrhe

4 (Musa arhuhìre irhegeko); Endêko ya bene Yakobo yajà omu mwîmo gwayo.

5 Hali omwâmi omu Yeshuruni, erhi abarhambo b’olubaga babugânana,

erhi amashanja ga Bene Israheli galungana goshi.

6 Rubeni alame arhafaga. Ciru akaba abalwi bâge barhali banji.

7 Alaga ebi adesire kuli Yuda: Nyamubâho, oyumvirhize izu lya Yuda,

onamushubize aha lubaga lwâge.

Amaboko gage gafungire ehyage,

oyîshe omurhabâle oku bashombanyi bâge;

8 Kuli Levi, aderha, erhi: Ohe Levi e «Urimu» zawe,

n’e «Tumimu» zawe, ozihe olya muntu wababaliraga,

wamanamurhangula aha Masa,

erhi wamarhangimujisa kadali

aha burhambi bw’amîshi ga Meriba.

9 Aderha kuli nina nakuli îshe, erhi: «Ntamubonaga».

Bene wabo, arhabamanyiri.

Neci akanwa kâwe bakalonzize,

n’endagâno yawe baba bayibîkirîre.

10 Banayigirize Yakobo engeso zawe,

na Israheli Olushika lwâwe.

Banasôkeze omugi emund’oli,

badekereze n’enterekêro oku luhêrero lwâwe.

11 Nyamuzinda, ogishe emisi yâge,

onayemêre omukolo gw’amaboko gage.

Oshangule ensiko z’abashombanyi bâge,

n’ez’abanzi bâge kuhika barhibuke.

12 Kuli Benyamini, aderha, erhi: Benyamini ali murhonyi wa Nyamubâbo,

Ye anayegemire burhahuligana.

Ow’enyanya ye mulanga ensiku zoshi,

ho anabêra aha karhî k’amalango gage.

13 Kuli Yozefu aderha, erhi: Ecihugo câge Nyamubâho acigishire.

Co cirimwo ebinja by’emalunga enyanya.

Co cigwerhe n’ebindi binja by’ekuzimu.

14 Cirimwo ebinja izûba liyêza hano igulu n’ebinja omwêzi gumeza,

15 enfula y’entôndo za mira, olubere lw’orhurhondo rhwa mango-mira,

16 ehinja hy’omu budaka n’ebinja by’omu myâka y’amashwa,

oburhonyi bw’olyala oyubaka omu ishaka:

budêke oku irhwe lya Yozefu,

oku irhwe lya nyakwîshogwa omu karhî ka bene wabo.

17 Acûke nka nfizi ya lubere. Amahembe gage nka mahemhe ga mbogo,

go gatumirha amashanja gagakwame gagahise aha kafende k’igulu.

Gwo mwandu gw’engabo ya Efrayimu, byo bihumbi by’engabo ya Menashè.

18 Kuli Zabuloni, aderha, erhi: Obàbwe, Zabuloni, omu majira gâwe,

na nâwe Isakari, omu bihando byâwe.

19 Amashanja gakaziyishigashaniriza oku ntôndo,

ganarherekêre enterekêro y’obushinganyanya,

bulya gâyunjula obugale bw’omu nyanja n’ebinja bifulisirwe omu mushenyi.

20 Kuli Gadi, aderha, erhi: Ayagirwe Mugalihya ogalihya Gadi!

Agwîshîre nka ntale-nkazi; amashanshanyula okuboko, obusù n’irhwe.

21 Omu kucîshoga, acîshoga ebirhangiriza,

gwo gwali mwanya babikiraga omurhambo.

Oku bundi ayisha ali murhambo wa ngabo

erhi amanayumanyanya obushinganyanya bwa Nyamubâho,

amanayunjuza ebinwa byâge kuli Israheli.

22 Kuli Dani, aderha, erhi: Dani eri ntale nto,

ecirhunisire kurhenga e Basbani.

23 Kuli Nefutali, aderha, erhi: Nefutali ayunjwire ngalo z’oburhonyi,

ayunjwire migisbo ya Nyamubâho:

enyanja n’emukondwè liri ishwa lyage.

24 Kuli Azeri aderha erhi: Azeri agwerhe omugisho omu karhî ka bene îshe.

Ayorhe arhonyire ekarhî ka bene wabo, okugulu kwâge kuyorhe kuli omu mavurha!

25 Orhuhamiko rhwâwe rhukaziyôrha rhuli rhwa cuma n’omulinga,

n’amagala gâwe mazibu gayunjule nsiku z’akalamo kâwe zoshi!

26 Ntaye oli aka Nyamuzinda wa Yeshuruni,

ye olya oja wagera e malunga mpu akurhabâle ntyo,

n’obuhashe bwâge alambagire oku bitu.

27 Ayôrha aba lwakiro, Nyamuzinda, omu nsiku za mira, na hano shishi,

anacikazikushumbiriza amaboko gage g’ensiku n’amango;

akugishe embere zâwe omushombanyi amubwire erhi: «Okayurha»!

28 Israheli ayubaka ahantu h’omurhûla.

Liri hago hago iriba lya Yakobo,

linadomêrere ecihugo c’engano n’idivayi,

n’amalunga gage ganakazirhoza olume.

29 Wamajira iragi wâni Israheli!

Ndi oli akâwe, we lubaga lwayokolagwa na Nyamubâho

ye mpenzi y’oburhabâle bwâwe, ye na ngôrho y’irenge lyâwe

Abashombanyi bâwe bakushishashisha

na nâwe wene okazigera enyanya zâbo.

34

Okufa kwa Musa

1 Musa anacisôka kurhenga omu rhubanda rhwa Mowabu asôkera oku ntôndo Nebo, oku irhwerhwe lya Pisga aba ishiriza lya Yeriko. Nyamubâho anacimulangula ecihugo coshî: Gilgadi kuhika aha Dani. 2 Amulangûla Nefutali yeshi n’ecihugo ca Efrayimu na Menashè, ecihugo ca Yuda coshi kuhika oku nyanya y’c buzika-zuba, 3 amulangûla Nêgebu n’akabanda ka Yeriko koshi, amulangula olugo lwa emibo kuhika aha Sowari. 4 Nyamubâho anacimubwîra erhi: «Olâbâge ecihugo nalaganyagya Abrahamu, Izaki na Yakobo nababwîra nti: «Nayishiciha iburha linyu. Nkuyeresire co nti ocibone n’amasu gâwe ci konene orhacihikemwo».

5 Musa, omurhumisi wa Nyamubâho anacifira ahola omu cihugo ca Mowa bu nk’oku Nyamubâho anarhegekaga. 6 Amubisha omu kabanda, omu cihugo ca Mowabu, aha ishiriza lya Beti-Peori. Ntaye oyishi aha ecusho câge ciba kuhika ene. 7 Musa ali akola agwerhe myâka igana na makumi abirhi erhi afa: amasu gage gacikazigibona bwinja bwenêne n’emisi yâge erhalisaginyiha. 8 Bene Israheli balaka, bashîba Musa omu Kabanda ka Mowabu, nsiku makumi asharhu, n’ensiku z’okulaka omu kushîba Musa zanacihika . 9 Yozwè, mugala wa Nuni ali ayunjwir murhima gwa bugula, Musa ali erhi amuhizirckwo amaboko. Bene Israheli bakazimuyumva, banakazijìra nk’oku Nyamubâho anarhegekaga Musa.

10 Omu Israheli murhacibonekaga owundi mulêbi wali aka Musa, oyu Nyamubâho ayishigi, balolane naye omu masu. 11 Ciru na kandi omu Israheli murhacibonekaga omulêbi wankajira ebimanyiso n’ebirhangazo biri nka birya Nyamuzinda amurhumaga mpu ajire omu cihugo c’e Mîsiri, kuli Faraoni, oku barhumisi bâge boshi n’oku cihugo câge coshi. 12 Nta wundi mulêbi wacibire n’obuhashe huli nk’obuhashe bw’okuboko kwâge omu kujira ebintu binji na bya kujugumya ebiri nk’ebi Musa akazagijira embere za Bene Israheli boshi.

erhi: «Yisha nkuhunyire, rhushubire ebwa lula lugo lw’abanya-Yebusi, rhujilalayo». 12 Nawabo anacimushuza, erhi: «Rhu­rhagaluke ebwa lugo lwa bene, emunda erhali bene Israheli, rhwagera kuhika e Gibeya». 13 Ashubibwîra omwambali,erhi: «Kanya rhucihangane okuhika kuli bira bishagala, rhwagendilala aha Gibeya nisi erhi aha Rama». 14 Bakanya, bagenda, izûba lyazika erhi bahika hofi na Gibeya, oli emwa bene Benyamini. 15 Bayerekera eyo munda, mpu bagendilâla aba Gibeya. Olya Muleviti aja omu lugo abêra omu ngo y’olugo, ci ntâye wadesire mpu amuyankirira omu nyumpa yâge, alalamwo. 16 Ci lola oku muli ebyo bijingo hanaciyisha mushosi muguma wafuluka ebwa mashwa gâge, emunda analikola. Ali muntu w’omu ntôndo y’Efrayimu, ci kwônene àli nka mubunga aha Gibeya, n’abantu bayubakaga aho bàli bene Benyamini. 17 Olya mushosi mpu ayinamula amalanga, abona oyo muntu wàli mabalamo ali omu ngo y’olugo; olya mushosi anacimubwîra, erhi: «Ngahi waja na ngahi warhenga?» 18 Anacimushuza, erhi: «Rhwarhenga e Betelebemu omu Yuda, rhwaja oku buzinda bw’entôndo y’Efrayimu, bulya yo mba. Nali njire e Betelehemu omu Yuda, na buno nkolaga nashubira emwâni, ci ntâye onyankirire omu nyumpa yâge. 19 N’obo ngwerhe ebyasi by’okulisa endogomi zâni, rhunaciyikîre omugati gw’okulya, nie, omurhumisi wâni na kuli oyu mwambalikazi wâwe; ntâco rhubuzire»^d. 20 Olya mushosi anacimubwîra erhi: «Omurhûla gube nâwe! Niene biyêrekîre ebi olagirirekwo, ci orhagezagya obudufu muno ngo». 21 Amuheka omu nyumpa yâge, n’endogomi zâge azilisa bwinja; nabo bakalaba amagulu, bàlya, bananywa. 22 Erhi baba bakola badwîrhe basîmîsa omurhima gwâbo, ala oku abalume b’omu lugo, bene Beliali, bagorha erya nyumpa, babasa olumvi, banacibwîra olya mushosi, ye wali nn’enyumpa, mpu: «Hulusa olya muntu wajâga hano i mwâwe, nirhu rhumumanye.» 23 Nn’erya nyumpa ahuluka, aja emunda bali, anacibabwîra, erhi: «Nanga mâshi bene wirhu, murhahîra mukajira kubi kwa bene okwo, muhûnyire muleke; ebwa kuba oyu mulume anajìre muno mwâni, mumanye mwankajira obubî buhanya. 24 Loli mwali wâni oyu ociri wa mubikira, n’eciherula câge eci; namulerhera bo embuga, mwene mujire oku munalonzize; ci kuli oyo muntu murhahîra mukajira obubî buhanya». 25 Abo balume barhalonzagya okumuyumva. Lero olya mulume arhôla eciherula câge. abahêkeraco embuga. Nabo bamumanya, bamusharhirakwo obudufu boshi kuhika boshi, bamuleka erhi bucanûla. 26 Oku bwaca ntya, olya mukazi ayisha acirhimba oku c’olusò lw’enyumpa y’olya mulumc iba ali ahanzire aha mwâge, alinga mpu buce. 27 Iba w’olya mukazi azûka sêzi, n’erhi aba amayigula olumvi, ahuluka mpu akolaga acigendera. Na, lola oku olya mukazi, eciherula câge, cilambukire aha muhango gw’enyumpa, amaboko gali oku c’olusò. 28 Anacimubwîra, erhi: «Yimanga, rhucigendere». Ci nta ishuzo. Okubundi anacimuhira oku ndogomi yâge; nyamulume ayimuka aja emwâge. 29 Erhi ahika emwâge, ayanka akere, ayanka gulya mufu gw’eciherula câge, aja amutwa ebirumbu bihimbi bihimbi; arhôla bihimbi ikumi na bibirhi, abirhuma omu cihugo ca bene Israheli boshi. 30 Ngasi yeshi wanabwîne, akazifuduka, anaderhe, erhi: «Oku kurhasagiyumvikana kurhanasagibonekana omu bene Israheli, kurhenga barhenzire omu cihugo c’e Mîsiri, kuhika buno. Murhanye, mudosanye, munashambâle kuli ebi»^e.

20

Bene-Israheli bacihâna, mpu bacihôle oku bumînya bwa Gibeya

1 Bene Israheli banacihuma enjira yâbo kurhenga e Dani, kuja e Bersheba. Bagera omu cihugo ca Galadi; olubaga lwaja omw’ihano nka mntu muguma embere za Nyakasane aha Mispa. 2 Abarhambo b’olubaga lwoshi, aba ngasi mulala gwa bene Israheli, baja omu mbuganano y’olubaga lwa Nyamuzinda: Bayimangamwo bantu bihumbi magana ani bya balwi bahuma engôrho. 3 Bene Benyamini banacimanya omwanzi oku bene Israheli bajira ihano aha Mispa. Bene Israheli banacidôsa, mpu: «Murhubwire nirhu kurhi okuyirha ntya kwayishaga ?» 4 Oku bundi olya Muleviti, ye oligi iba w’olya mukazi wayirhagwa, aja omu kanwa, aderha erhi: «Niono nanacija omu Gibeya emwa bene Benyamini n’eco ciherula cani nti rhuhandemwo. 5 Abarhambo b’e Gibeya banaciyisha bantabalire, n’omu kuntabalira ntyo, bagorha, budufu enyumpa: erhi badwîrhe balonza oku banyirhamwo, mukanie bamusherêza, afa. 6 Nanaciyanka omufu gwa cirya ciherula cani, naja namurhola bihimbi bihimbi, nabirhuma omungasi ishwa lya bene Israheli, bulya ehirhankaderhwa, bahenya amaligo omu Israheli. 7 Mweshi oyo muli aha, bene Israheli, mucidôsagye mumanyage kurhi mwajira hano honênè». 8 Olubaga loshi lwanaciyimanga nka muntu muguma, lwaderha, mpu: «Ntaye ciru n’omuguma wankaderha mpu agaluka ebw’ihêma lyage, ntaye ciru n’omuguma waderha mpu ashubira emwage. 9 Alagi buno oku rhwajira muli Gibeya: rhumurhabalire nk’oku rhubwizirwe omu kuyesha ecigole. 10 Rhwaja rhwarhôla omu milala yoshi ya bene Israheli, balume ikumi oku igana, balume igana oku cihumbi na halume cihumbi oku bihumbi ikumi; abo banarhôla olwiko kuli erya ngabo yagendihana Gibeya wa bene Benyamini, kuli obu bubî buhanya anajiriraga Israheli». 11 Bene Israheli habuganana, barhabalira lulya lugo, nka muntu muguma, kulya banali balalire.

Bene Benyamini barhayumvagya Bene-Israheli

12 Eyo milala ya bene Israheli, yanacirhuma entumwa emw’omulala gwa bene Benyamini, mpu bagendibabwîra erhi: «Okwo bazindiyirha omuntu emwinyu kwo kuderha kurhi? 13 Murhuhage buno abo bantu ba busha, bali omu Gibeya, rhubayirhe, rhukûle ntyo obubî muli bene Israheli. Cikwône bene Benyamini barhalonzagya okuyumva bene wabo, Bene-Israheli. Entambala ntangiriza 14 Bene Benyamini banacirhenga omu ngo zâbo, babuganana aha Gibeya, mpu bagendilwîsa bene Israheli». Ci bene Benyamini balahira okuyumva baci baho bene Israheli. 15 Abo bene Benyamini barhengaga omu ngo, baganjwa, muli olwo lusiku, bahika omu bantu bihumbi ikumi na ndarhu, boshi bahuma engôrho, buzira kuganja abantu b’omu Gibeya abàli bahisire omu bantu magana gali nda ga ntwâli. 16 Muli olwo lubaga mwàli bantu magana gali nda, zàli ntwâli zirhayishigihuma n’okuboko kulyo; bankabanzire n’engondozo yâbo, barhege omuntu oluviri lumuli okw’irhwe buzira kuluhusha. 17 Nabo bene Israheli baganjagwa, buzira kuderha bene Benyamini, bahika omu bantu bihumbi magana ani, bantu bahuma engôrho, boshi bali ngabo ya balwi. 18 Bene Israheli banaciyimuka, bakanya, basôkera e Beteli, bagendidôsa Nyamuzinda, mpu: «Ndî muli rhwe warhangigendilwîsa bene Benyamini» Nyamubâho ashuza, erhi: «Yuda ye wa burhanzi». 19 Bene Israheli bayanka enjira yâbo kurhenga sêzi, bagendìhanda aha mbere za Gibeya. 20 Bene Israheli bakanya bakolaga bagendilwîsa bene Benyaminî; bene Israheli banacitwa ecigamba bakola babalwîsa, ah’ishiriza lya Gibeya. 21 Okubundi obwo bene Benyamini, bahuluka omu Gibeya; olwo lusiku balambika okw’idaho bantu bihumbi makumi abirhi na bibirhi bya bene Israheli. 22 Abo bantu, bo baligi bene Israheli, bashubihira omurhima haguma, bashubitwa ecigamba, halya banali olusiku lurhanzi. 23 Bene Israheli bakanya bagendilakira Nyamubâho kuhika bijingo; bâge ndidôsa Nyakasane mpu: «Ka kandi nshubikanya, ngendilwîsa bene Benyamini mwene wirhu». Nyakasane ashuza, erhi: «Ogendimulwîsa». 24 Bene Israheli bayegera bene Benyamini, bakorana oku lusiku lwa kabirhi. 25 Olwo lusiku lwa kabirhi, Benyamini na Israheli aha Gibeya, akola ajibalwîsa, ashubilambika okw’idabo bantu bihumbi ikumi na munani, bantu ba muli bene Israheli, boshi balwi ba ngôrho. 26 Bene Israheli boshi, engabo yoshi yalongola, bagenda e Beteli, n’abo batamala barhôndêra balakira^f embere za Nyakasane. Hacîshalisa olwo lusiku kuhika bijingo. Bahêra enterekêro y’ensirîra n’enterekêro z’omurhûla embere za Nyakasane. 27 Bene Israheli bashubigendidosa ! Nyakasane -ago mango erhi omucimba gw’amalaganyo gwa Nyamuzinda guli aho, 28 naye Pinehasi, mugala w’Eleazari, mugala w’Aroni, erhi anali embere zago muli ezo nsiku,- ega obwo, banacidosa, mpu: «Ka nshubigendikoza enta­ mbala kuli bene Benyamini mwene wirhu, nisi ka ngwâsirwe ndeke?» Nyakasane anacishuza, erhi: «Ogendimulwîsa, bulya irhondo nakuha ye».

Okuhimwa kwa Benyamini

29 Lero obwo, Israheli ahira omurhego eburhambi bwa Gibeya. 20 n’oku lusiku lwa kasharhu, bene Israheli bashubirhabalira bene Benyamini, bashubitwa ecigamba aha Gibeya nk’agandi mango. 31 Nabo bene Benyamini bahuluka, babuganana boshi n’olubaga, baciyegûla n’olugo; barhôndêra okuyirha omu bantu nk’agandi mango; omu njira, nguma ejire e Beteli. n’eyindi e Gibeya, omu ndimiro: bayirha hofi bantu makumi asharhu ga bene Israheli. 32 Bene Benyamini bakaziderha, mpu: «Kandi rhwamabanigiûza nk’agandi mango!» Bene Israheli boshi baderha mpu: «Rhuyake, rhubayegûle n’olugo, bashimba ezi njira». 33 Bene Israheli barhenga halya bàli, bagendiyimanga aha Bali-Tamari. Nabo balya bàli murhego barhenga halya balî bacifulisire omu kabanda ka Gibeya. 34 Bantu bihumbi ikumi bya ntwâli za bene Israheli bahika ntyo aha Gibeya. Entambala yaba nkali, na bene Bcnyamini barhiili bamanyire oku obuhanya bwabajirekwo. 35 Nyakasane ahunya Benyamini embere za bene Israheli, bene Israheli banaciyirha muli olwo lusiku, omu bene Bcnyamini bantu bihumbi makumi abirhi na birhanu na bantu igana. boshi bantu bahuma engôrho. 36 Bene Bcnyamini babona oku lero bamahimwa. Ci kwônene okengerage oku bene Israheli baciyegulaga kuli bene Benyamini bamulekera oluhya, ebwa kuba bàli bacikubagire gulya murhego gwâbo bahiraga kuli Gibeya . 37 Abo bantu bàli bacifulisire bakanyiriza. bashagamukira omu Gibeya Kandi balikula: gulya murhego gwageza olugo loshi oku boji bw’engôrho. 38 Bene. Israheli boshî n’abo bantu bàli murhego, bàli erhi bayumvinye oku hano balangira ecigi citumbûka omu lugo, banamanye oku bakola balimwo. 39 Bene Israheli bahindamukira ababo omu kulwa. Bene Benyamini bàli erhi bayisire bantu makumi asharhu omu bene lsrahelî, banakaziderha, mpu: «Okunali kandi rhwamuhumakwo nka omu ntambala zali ntangiriza». 40 Ci kwoncne, ecima nyiso erhi carhôndire okubonekana omu lugo, cali erya nkingi y’omugi, Benyamini anacihindamuka, lola oku olugo loshi lukola luli muyongo omu nkuba malunga. 41 Bene Israheli bahindamuka; Benyamini arhungwa n’obwôba erhi abona obuhanya bwamamujakwo. 42 Bahindamula omugongo embere za bene Israheli, bakola bayakira ebw’irûngu, ci kwônene entambala yanabananirakwo, nabo abakazigirhenga omu lugo babamalirira ekarhî kabo. 43 Bagorha Benyamini, bayisha bamuminisire buzira kuyimanga, bamuhima loshi kuhika ah’ishiriza lya Gibeya, olunda lw’e buzûka-zûba. 44 Muli bene Benyamini mwafa bantu bihumbi ikumi na munani, boshi bali bantu ba ntwâli. 45 Abandi bahindamula omugongo, bakûla omulindi, bayakira omw’irûngu ebwa Ibuye lya Rimoni, banacigwanyanya bandi bantu bihumbi birhanu omu njira, babagorha hofi hofi, kuhika aha Gideomi, babayirhamwo bantu bihumbi bibirhi. 46 Abafire^g muli bene Benyamini boshi olwo lusiku bahika omu bantu bihumbi makumi abirhi na birhanu, boshi bantu bahuma engôrho, boshi bantu ba ntwâli. 47 Bantu magana gali ndarhu gonene bahindwire omugongo, bayakira omw’irûngu, ebw’ibuye lya Rimoni; banacibêra eyo munda ebw’ibuye lya Rimoni, myêzi ini. 48 Bene Israheli bashubira emwa bene Benyamini; ecihugo coshi bacigeza oku bwoji bw’engôrho, kurhenga oku ngo ngumaguma, kuhika oku bishwekwa byàli maso manji, na kuhika oku ngasi ehi banabwîne hyoshi. Bayôca ngasi lugo banashimanyire.

21

Entanya za Bene-Israheli

1 Bene Israheli bàli erhi bahigire aha Mispa, mpu: «Ntaye ciru n’omuguma wahâna mwâli wâge emwa bene Benyamini». 2 Olubaga lwanacishubira e Beteli, lwatwa akacâma aho, embere za Nyamuzinda kuhika bijingo. Lwakazilogôshera, lwalaka lwanakaziderha, mpu: 3 «Cirhumirage, yagirwa Nyamubâho Nyamuzinda w’Israheli, okula kuba omu bene Israheli, okubona habulikana mulala muguma gw’Israheli». 4 Erhi buca, olubaga lwazûka lubungubungu, lwayûbaka olluhêrero halya, ba­ rherekera enterekêro z’ensirîra n’nterekêro z’omurhûla. 5 Bene Israheli banaciderha, mpu: «Ndi w’omu milala ya bene Israheli yoshi orhayishiri muno mbuganano embere za Nyakasane?» Bulya bàli erhi bahànyire eciragâne cinene kuli olya orhayishiri emunda Nyakasane ali aha Mispa, baderha mpu oyo anafe. 6 Ci kwônene bene Israheli bayumva obwonjo bwa Benyamini, mwene wâbo, banaciderha, mpu: «Mulala muguma gwamahwâga obu muli bene Israheli! 7 Kurhi rhwabajiriraga lyo rhuhashibona abakazi kuli balya bacisigire? Rhwono rhwalaganine embere za Nyakasane oku rhurhabahe abanyere mpu babe bakabo».

Abananyere bashugi b’e Yabeshi bahâbwa bene Benyamini

8 Kandi bashubidosanya, mpu: «Ka hali omulala gurhayishire embere za Nyakasane omu bene Israheli boshi, aha Mispa?» Na, lola oku ntâye ciru n’omuguma w’e Yabeshi oba omu Galadi, wayishire oku cibando omu mbuganano. 9 Bajira omubalè gw’olubaga, na lola oku ntâye ciru n’omuguma w’e Yabeshi oba omu Galadi wayishire. 10 Okubundi olubaga lwanacirhuma emwabo ngabo ya hihumbi ikumi na bibirhi b’omu ntwâli, banacibaha eri irhegeko; mpu: «Mukanye, mugendigeza oku boji bw’engôrho abantu banayûbaka omu Yabeshi olya oba omu Galadi boshi, balume, abakazi n’abana. 11 Alagi oku mwayishijira: Mwaherêrekeza^h ngasi wa bûko mulume, ngasi mukazi okola oyishi encingo y’omulume, muleke abanyere». Ntyo kwo banajizire. 12 Bashimana omu bantu b’e Yabeshi oba omu Galadi, banyere ba babikira magana ani barhalibasagimanyana na mulume omu kulâla naye: banaciyisha babadwîrhe oku cibando, aha Silo oli omu cihugo ca Kanani. 13 Okubundi embuganano yoshi yanacirhuma entumwa emwa balya bene Benyamini bâli okw’ibuye lya Rimoni, banacibabwîra mpu bayagaluke, bakola bahirwe omurhûla. 14 Benyamini ayagaluka ago mango, banacibaha abakazi, baligi balya harhayirhagwa omu bakazi boshi b’e Yabeshi oli omu Galadi, ci kwônene barhabonaga ababalumîra.

Abananyere h’e Silo babakulwa 15 Olubaga lwâli luberire bene Benyamini obwonjo bwenêne, ebwa kuba Nyakasane anàhizire omurhiìla omu milala ya bene Israheli. 16 Abashamuka banaciderha, mpu: «Kurhigi rhwajira lyo rhubona abakazi rhwaha balya bene Benyamini bacisigire, ebwa kuba abakazi b’emwa Benyamini bayisirwe hoshi?» 17 Banaciderha, mpu: «Kukwânîne rhukenge obuhashe bwa aba bene Benyamini bacisigire, harhagiba omulala gwahirigirha omu bene Israheli. 18 Rhwono rhurhankacihashibaha abanyere birhu mpu habayanke, babe bakâbo». Bulya bene Israheli bahànyire eciragâne mpu: «Ahehêrerwe owankaha bene Benyamini omukazi». 19 Banaciderha mpu: «Lola oku olusiku lukulu lwa Nyakasane lukola luli hofi lube aha Silo, olunda lw’e mwênè lwa Beteli, ebuzûka-zûba bw’enjira esokire e Beteli, aha Sikemi, n’olunda lw’emukondwe lwa Lebona». 20 Okubundi banaciha bene Benyamini eri irhegeko, mpu: «Mukanye mugendicifulika omu mizâbîbu. 21 Mukazihengûza, na bano abanyere b’e Silo bayisha balisâma omungondo, mwanapamuka mulya mizâbîbu, mwanabakula ngasi muguma owâge mukazi muli abo banyere b’e Silo, mwanacishubirira omu cihugo ca bene Benyamini. 22 Erhi b’îshe nisi erhi bene wabo bankayisha mpu balihakana emunda rhuli, rhwanababwîra nti: «Murhubabalire kuli bo, bulya rhurhahashaga okubonera ngasi muguma owâge mukazi oku matabâro. Na kandi arhali mwe mwabahagabo, bulya acibaga ntyo, mwàli mwajira kubi». 23 Bene Benyamini banacijiraga ntya: bakazibakula ngasi mu­guma owâge munyere muli balya banyere balisâma. Bababakula, banabâge­ndana omu cihugo câbo, bashuhiyûbaka engo, banaziberamwo. 24 Muli ago mango bene Israheli harhenga aho, ngasi muguma ashubira omu mulala gwâge n’omu bûko bwâge; kurhenga aho, ngasi muguma arhôla omwanya gwâge. 25 Ago mango nta mwâmi wabiìga omw’Israheli; ngasi muguma akazagijira oku anabwîne kuli kwinja omu masu gâge.

---

 ^d19.19 : Ali acîyikire ayikira n’enbintu.

 ^e19.30 : Ogu mulongo guyandisirwe ntyo omu cihabraniya; ci gugwerhe enyushûlo y’ebihimbi bihimbi y’omu cigereki edesire kuguma n’okwo.

 ^f20.26 : Bene Israheli batamala barhôndêra balaka (Rhulole muli Iz 3, 26: 47. 1; Ayu 2. 13; Lul 137, 1; Ezr 9. 3). bacishalisa (Rhulole muli 1Sam7, 6; 2 Saril 12, 16): biri bimanyiso hy’emishîbo n’okucirhôhya.

 ^g20.46 : Okwo kuherêrekera n’okuhimwa kwa ngasi baguma kwo bwali nka buhane Nnâmaha­nga ahâga bene lsraheli bàmugomeraga: Bakaziharâmya ba-nyamuzinda b’obunywesi, banakazila­ma nka bapagani.

 ^h21.11 Ago marhegeko g’okukola amaligo gàlishushîne n’amarhegeko g’entambala za mîramîra (Mib 31, 15-18)

48 Nyamuzinda ye onyîhôlera, ye onahungumulira embaga aha magulu gani.

49 Y’orhuma nayongoloka abashombanyi bani, yagirwa we orhuma nafo kanana embere z’abânzi bani,

we ondikûza oku muntu w’akavulindi.

50 Co carhuma nakukuza ekarhî k’amashanja, Yagirwa Nyamubâho, n’oku izîno lyâwe naziha olulanga.

51 Ashobozize olya ajiraga iragi linjinja, ayêrekana obwinja bwâge emwa omushîgwa wâge, ye Daudi n’iburha lyâge ensiku zoshi.

23

Olulanga luzinda lwa Daudi

1 Alaga ebinwa bizinda bya Daudi:

Obugeremwa bwa Daudi mugala wa Yese,

obugeremwa bw’omuntu wahekagwa irenge n’Ow’enyanya,

ye olya mushîgwa wa Nyamuzinda wa Yakobo, muzihi w’ennanga z’Israheli.

2 Omuka gwa Nyamubâho gwanderhiremwo, n’ecinwa câge cindi oku lulimi:

3 Nyamuzinda w’Israheli adesire, ibuye ly’Israheli ambwizire erhi:

Orhegeka abantu n’obushinganyanya, arhegeka erhi anarhînya Nyamuzinda,

4 Kw’ anali kula bucanûla sêzi erhi izûba lishoshoka,

sêzi nka nta lwikungu, linalangashane.

Na nka kula amango g’enkuba, olubala lufunûnuka ekuzimu.

5 Neci, enyumpa yani edekerire omu masu ga Nyamuzinda.

Bulya ampire endagâno yâge y’ensiku n’amango,

eri nungedu enalanzirwe bwinja;

k’arhali yemeza obucire bwâni n’oburhabâle bwâge?

6 Abantu b’encuku, bo bene Beliali^c

kwo bali boshi nka mishugi mikabulire erhashamarhwa na nfune.

7 Omuntu wayihumakwo anarhôla ecuma

nisi erhi lusarhi lw’itumu ayikwebe oku ciko esingônoke loshi.

Ezindi ntwâli za Daudi

8 Alaga amazîno g’entwâli za Daudi: Ishibali mugala wa Tahakimoni ahekaga ngabo ya bantu makumi asharhu. Azunguza itumu lyâge omu ngabo ya bantu magana gali munani, abatumirha bafa oku irinda liguma. 9 Enyuma zâge akuheba Eleyazari, mugala wa Dodo munya-Ahohiti, muguma wa muli zirya ntwâli isharhu za Daudi amango bashandabanyagya Abafilistini, abali batwire olugerêro mpu balwise bene Israheli aha Pasi-Damimu. 10 Okubacisoka oku murhezi arhôndera atumirha Abafilistini kuhika okuboko kwarhama, kwalinda kuga- ngabalira oku ngôrho. Nyamuzinda ayokôla olubaga lwâge olwo lusiku, n’erhi olubaga lushubira enyuma kwali kuyîsh’itungôla emirhumba. 11 Akuheba Shama mwene Ela, munya-Harari. Abafilistini banacitwa olugerêro aha Lehi, ahôla hali ishwa liyunjwire nkole, olubaga lwarhôndêra okuyaka Abafilistini. 12 Ci yêne abahagalika mulya karhi k’ishwa, afungira lirya ishwa anahima Abafilistini. Kandi Nyamubâho ayokôla ntyo olubaga lwâge bwenêne.

13 Kandi bantu basharhu omu ntwâli makumi gâge asharhu banacibu nguluka, gali mango ga kusârûla, babunguluka mpu baja emunda Daudi ali omu bulumba bwa Adulami, n’obwo erhi Abafilistini batwire olugerêro omu kabanda ka bene Refayimi. 14 Daudi ali omu lwako, nabo Abafilistini erhi ba twire olugerêro aha Betelehcmu. 15 Daudi anacijamwo idulwe, aderha erhi: «Ndi wakacinywesa oku mishi ga lirya iriba liba aha Betelehemu wâni?» 16 Zirya ntwâli oku zinali isharhu zaciha enjira omu karhî k’olugerêro lw’Abafilistini, bakanya bagend’idôma amîshi ahôla iriba ly’e Betelehemu. Bagabarhula bayisha bagahekire Daudi, ci Daudi arhalonzagya okuganywa. Ahali h’okuganywa ajiramwo ecuhagizo (lukagulo) embere za Nyamubâho, anaciderha erhi: 17 «Nanga woliha Nyamubâho, ntankajira ntyôla; ka kurhali kuguma n’okunywa omuko gw’abala bantu barhababaliri obuzîne bwâbo?» Daudi alahira ntyôla okunywa agôla mîshi. Ezo ntwâli zanacijira kwa bene okwo.

18 Abishayi mulumuna wa Yowabu mugala wa Seruya ali murhambo wa zindi ntwâli isharhu. Naye azunguza itumu lyâge omu bantu magana asharhu anabayirha, aja ntyôla naye irengc muli ezôla ntwâli makumi asharhu. 19 Ye wali n’olukengwa muli ezôla ntwâli makumi asharhu, ye wanali murhano wazo ci konene arhalushaga balya bandi basharhu. 20 Benayahu mugala wa Yehoyada ali mwene muntu muguma wabaga ntwâli naye, ali amanyikîne oku ye kaheza-mbaga, abaga w’e Kabuseli. Ye wayirhaga balya bana babirhi b’e Mowabu. Naye, lusiku luguma anacibunguluka ayirhira entale omw’iriba amango g’olukayu. 21 Ayirha n’omuntu w’e Mîsiri, oyôla muntu ali wakurhînywa bwenêne erhi afumbasire n’itumu. Oyôla mwana w’entwâli ayandagalira emunda ali erhi anafumbasire akarhi konene, amushugula lirya itumu anamuyirhamwo. 22 Lôla oku kwo ajizire ntyôla Beneyahu mwene Yehoyada, naye aja irenge muli ezôla ntwâli makumi asharhu. 23 Ali wa lukengwa muli galya makumi asharhu g’cntwâli, cikwônene arhahikaga kuli balya basharhu. Daudi amulira murhambo w’omurhwe gw’abalâlîzi bâge.

24 Asaheli mulumuna wa Yowabu naye ali wa muli zirya ntwâli makumi asharhu. Elehanani mugala wa Dodo naye w’e Betelehemu, abalimwo 25 Shama w’e Harodi; abalimwo Elika w’e Harodi; 26 na Helesi w’e Peleti, kuguma na Ira mugala wa Ikeshi, w’e Tekowa. 27 Abalimwo Abiyezeri, w’e Anatoti, Sibekayi w’e Husha. 28 Abalimwo Salmoni Muhohiti na Maharayi w’e Netofa. 29 Abalimwo Helebi mugala wa Bânâ w’e Netofa, na Itaya mugala wa Ribayi w’e Gibeya w’omu bûko bwa Benyamini. 30 Beneyahu w’e Pireyatoni, Hidaya w’omu kabanda ka Gaashi. 31 Abibali w’e Beti-ha-Araba, Azimaveti w’e Baburimi. 32 Eliaheba w’e Shaalboni, Yasheni w’e Gimuzo. 33 Yehonatani mwene Shama w’e Harari, Ahiyamu mugala wa Sharari w’e Harari. 34 Elifêleti mugala wa Ahasbayi w’e Beti-Maka, Eliamu mugala wa Ahitofeli w’e Gilo. 35 Hesrayi w’e Karmeli, Parayi w’e Arabi. 36 lgeyali mugala wa Natani w’e Soba, Bani w’e Gadi. 37 Seleki munya-Moniti Naharayi w’e Beroti, ye wakaz’igihaka emirasano ya Yowabu mugala wa Seruya. 38 Ira w’e Yatiri, Garebi w’e Yatiri. 39 Uriya munya-Hiti. Boshi haguma bali makumi asharhu na nda.

24

Omubale gwa bene Israheli

1 Oburhe bwa bene Israheli bwashub’igwârha Nyakasane, anacisunika Daudi kuli bo anamubwîra, erhi: «Kanya ojire omubale gwa bene Israheli na bene Yuda». 2 Nnakuno anacibwîra Yowabu n’abarhambo b’engabo yâge bali boshi erhi: «Kanyi mugend’ilalika amashanja goshi ga bene Israheli kurhenga e Dani kuja e Betisheba’ muganje abantu boshi lyo mmanya omubale gw’olubaga lwâni.» 3 Yowabu anacibwîra mwâmi, erhi: «Mâshi Nyamubâho Nyamuzinda wâwe ayushule olubaga lwâwe kali igana na kulusha oku luli ene. n’amasu ga mwâmi Nnawirhu erhi ganabona; ci konene cirhumire mwâmi Nnawirhu alonzize okujira ntyo?» 4 Ci kwônene akanwa ka mwâmi karhaluka akôla ka Yowabu n’aka abarhambo b’engabo. Yowabu n’abandi barhambo b’engabo balîkûla baja bajira omubale gwa bene Israheli.

5 Bayikira Yordani barhangirira e Aroweri n’omu lugo lwali omu lubanda, baja emw’Abagaditi kuhika e Yazeri. 6 Banacihika omu Galadi n’omu cihugo c’Abahititi aha Kadeshi, lero bahika e Dani na kurhenga e Dani barhambikira e Sidoni. 7 Banacihika omu karhî ka olugo lwa Tiri n’omu ngasi lugo lw’Abahi titi n’eza abanya-Kanani bahika omu mahirinji Nêgebu g’emwa bene Yuda aha Bersheba. 8 Erhi baba bamahulukana ntyôla ecihugo coshi, bashubira e Yeruzalemu erhi hamagera myêzi mwenda na nsiku makumi abirhi. 9 Yowabu anaciyêreka Nnakuno omubale gw’olubaga. Erhi omw’Israheli muli bihumbi magana gali munani ga balume bakalwa n’engôrho, n’omu Yuda muli balume bihumbi magana arhanu.

Ecahira n’obwonjo bwa Nyakasane

10 Ci Daudi erhi aba amaganja abantu ntyôla, ayumwa omurhima gwadu­ rha, anacibwîra Nyamubâho, erhi: «Najizire ecâha cinene mw’ebi bijiro. Ci Yagirwa Nnâmahanga nkusengire ombabalire obwo bubî bwâni bulya isirhe likulu lyandimwo.» 11 Erhi buca erhi Daudi aba amazûka, akanwa ka Nyamubâho kanacirhindakwo Gadi, mulêbi, ye wakazâg’ilêbera Daudi, kaderha erhi: 12 «Okanye ogend’ibwîra Daudi oku kwo Nyakasane adesire ntya: Nahira embere zâwe bintu bisharhu, wenene ocishoge ciguma muli byo nankujirireco.» 13 Gadi akanya aja emwa Daudi anacimurhondereza kulya, anacimubwîra erhi: «K’olonzize ecizombo cimugwarhe myâka isharhu omu cihugo coshi nisi erhi ojire myêzi isharhu waja wayaka omushombanyi wayîsh’ikuhiva, nisi kandi erhi walonza ecahira cishinge nsiku isharhu omu cihugo câwe? Bunôla ololage wene bici ocishozire, ngend’ibwîra nani owantumaga.» 14 Daudi anacishuza Gadi, erhi: «Neci namarhindibuka wâni! Rhufirage erhi kwo omu maboko ga Nyamubâho, bulya obwonjo bwâge buba bunji, casînga ntakumbaga omu maboko g’abantu.» 15 Ntyo, Daudi acîshoga ecahira.

Gali mango ga kusârûla engano. Okubundi Lungwe anacirhuma ecahira Omu cihugo ca bene Israheli kurhenga sêzi ly’olwo lusiku, kuhika oku lusiku ali atwire. Kurhenga aha Dani kuhika aha Betisheba’, kwafa bantu bihumbi makumi gali nda omu lubaga. 16 Malahika anacilambulira okuboko kuli Yeruzalemu mpu naye amusherezagye. Ci Nyamubâho ayumva obwonjo, anacibwîra olya malahika wajaga aheza olubaga erhi: «Kurhali kunyi okwo, ogalulage okuboko kwâwe.» Oyôla malahika wa Nyamubâho ali ayimanzire hofi n’ecanikiro ca Aravna (Arauna) munya-Yebusi^d. 17 Erhi Daudi abona oyôla malahika wajaga ayirha abantu anacibwîra Nyakasane erhi: «Mâshi k’orhabwini oku nie najirize ecâha, nie najiraga agala mabi ci abôla buli buso^e. Bubi buci bajizire? Okuboko kwâwe kubâge nie kujakwo n’oku nyumpa yani.»

Oluhêrero lwayûbakwa 18 Olwo lusiku Gadi anacija emunda Daudi ali anacimubwîra, erhi: «Osôke okanye ogend’ihêrera Nyamubâho aha luhêrero lwa Aravna omunya-Yebusi. 19 Daudi anacisôkera eyôla nk’oku Gadi anamubwiraga, nk’oku Lungwe anali arhegesire. 20 Aravna erhi agalamira abona mwâmi n’abaganda bâge bayêrekîre emunda ali. Aravna ajaga ahula engano. 21 Aravna anacihuluka, afukama afukamiriza embere za mwâmi, ak’amalanga koshi kahwera okw’idaho. Aravna aderha erhi: «Waliha bici bidwîrhe Nnakuno aha mw’omwambali wâge?» Daudi anacishuza, erhi: «Nyishire nti ompe ecira canikiro nyûbakire ho Nyamubâho oluhêrero lyo eci cahira cirhenga oku lubaga.» 22 Aravna naye erhi: «Yagirwa ocirhôle ojireho oku obwîne kuli kwinja omu masu gâwe. N’ebimasha by’enterekêro bino woliha, n’emirindizo, haguma n’emirhamba zibe nshâli. 23 Yagirwa ebyôla byoshi Aravna abihire mwâmi». Aravna anacishubiriza erhi: «Nyamubâho Nyamuzinda wâwe akugashanire Yagirwa.» 24 Ci mwâmi anacishuza Aravna erhi: «Nanga, nalonza ongulize ecira canikiro, nkuhe ensaranga bulya ntalonza nterekêre Nyamubâho enterekêro erhafaga cici». Daudi anacigula cirya canikiro na birya bimasha nsaranga sikeli makumi arhanu ga marhale. 25 Daudi anaciyûbakira Nyamubâho oluhêrero ahôla anacihêra enterekêro z’embâgwa n’ez’omurhûla emwa Nyamubâho. Ntyo Nyamubâho ababalira ecihugo n’ecôla cahira cahwa omu Israheli.

---

 ^c23.6 : Beliali: kwo kuderha «Shetani, muntu w’encuku, w’omurhima mubî».

 ^d24.16 : Aravna (Arauna) munya-Yebusi: Yebusi lyo lyali izîno lya îlya Yeruzalemu. Arauna: Nkaba ye mwami w’e Yeruzalemu embere za Daudi.

 ^e24.17 : Ebyola bibuzi, lwo lubaga akazag’iyahula, erhi kurhegeka.

1KI – – Bible en mashi du Congo

EBITABU BY’ABAMI Melakhim (מלכים, – I -II)

Enshokolezi

Ecitabu cirhanzi c’Abami cishambâla emyanzi mizinda y’akalamo ka mwaâmi Daudi n’okushwinja emyanzi y’okuj’enyanya kw’obwâmi bwa Yuda.

Owayandikaga ebitabu by’Abami ahamirize ebi abwîne n’amasu gâge omu burhegesi n’omu bworhere bwa ngasi mwâmi. Abami boshi b’e Israheli ba­twîrwa olubanja bulya bashimbaga olwiganyo lubi lw’omwâmi murhanzi: Yero­bwami wajiraga amabî omu masu ga Nyamuzinda. Omu bâmi bw’omu cihugo ca Yuda, bâmi munani bakuzibwa bulya bashimbire amarhegeko makulu ga Nnâmahanga.

Embaka zilushire ezindi zoshi ebyo bitabu bishambâlakwo kuli kubonekana kw’ecitabu c’okukengêza amarhegeko g’obwâmi bwa Yozwè. Ebyo bitabu bibi­rhi byo bijirwa n’emyanzi y’okukengêza amarhegeko gw’obushinganyanya. Bilonza okukomeza olu luderho: lshanja lishimba amarhegeko ga Nnâmahanga liba ligishe naye, na likagavuna lyanahanwa naye (1 Bam 8; 2 Bam 17).

Ebitabu by’abâmi birhukengêza «Omwanzi gw’okucunguka». Olubaga lwi­shogwa lwoshi lurhashimbaga irhegeko lya Nnâmahanga. Cikwône hali bantu baguma basungunu barhafukamiraga nyamuzinda w’obunywesi; abo bemêzi babìkirira endagâno bajiraga huguma na Nyamuzinda.

Kuli kwa kurhangâza okubona Nyamuzinda akûla omulala gwa Daudi omu mbaka. Ciri cimanyîso oku Nyamuzindu arhankahindula endagâno yage y’oku­rhukûla omu buja. Arhurhumira Omuciza warhengaga omu mulala gwa Daudi.

Omu cigabi cizinda c’ecitabu ca kabirhi c’abami, barhushambâlira kurhi mwâmi w’e Babeli ababaliraga Yoyakini, mwâmi w’Abayuda; amukûla omu mpamikwa. Nyamuzinda ye langaliza abantu okubakûla omu buja, okubacu­ngula.

EBIRI OMU CITABU CIRHANZI C’ARAMI

1. Obwami bwa Sa/omoni: cigabi 1-11

2. Yuda n’Israheli erhi bayus’igomerana: cigabi 12-22

EBIRI OMU CITABU CA KABIRHI C’ABAMI

1. Yuda n’Jsraheli kuhika oku buja bwa Samariya: cigabi 1-17

2. Yuda kuhika oku buja bwa Yeruzalemu: cigabi 18-25

1

Obushosi bwa Daudi n’obugoma bw’Adoniyasi

1 Mwâmi Daudi ali akola mushosi, n’emyâka erhi yamamugombya. Bakamuhundikira emishangi ci erhakag’imujira idûrhu. 2 Abambali bamu bwîra, erhi : «Balongeze mwâmi Nnawirhu omwana-nyere w’omubikira; akabêra embere za mwâmi akamukolera n’okumulala omu cifuba lyo akayumva idû rhu.» 3 Banacilongereza omu cihugo c’Israheli coshi, omwana-nyere mwinjinja, banacibandâna Abishagi w’e Shunemi, banacimuhêkera mwâmi. 4 Oyo mwana-nyere ali mwinja bwenêne, anaciba ye mukazi w’okulalîra mwâmi n’okumukolera ci mwâmi arhamumanyaga.

5 Lero Adoniyasi, mugala wa Hagiti erhi obucîbone buba bwamamujamwo, akaderha, erhi : «Nie nabe mwâmi». Anacilonza engâlè n’ebiterusi, na bantu makumi arhanu birongôzi byâge . 6 N’obwo îshe arhamujiriraga ehibi ciru n’amango maguma omu kumuhakanya, erhi: «Kurhi oku wajira». Cikwône oyo Adoniyasi ali w’iranga linja, ye wanalondaga Absalomu. 7 Banaciganîra boshi na Yowabu mugala wa Seruya n’omudâhwa Abiyatari, banacirhabâla engabo ya Adoniyasi. Cikwônene omudâhwa Sadoki, Benayahu, mugala wa Yehoyada, Natani ye wali mulêbi Shimeyi, Reyi na ngasi zanali ntwâli za Daudi zoshi, barhakulikiraga Adoniyasi. 9 Adoniyasi anacirherekêra ebibuzi, empanzi n’amanina gashushagîre eEben-ha-Zoheleti, hofi n’Ein-Rogweli, anacilâlika bene wabo boshi, ngasi bene mwâmi na ngasi bantu b’e Yudeya bambali ba mwâmi. 10 Ci arhalâlikaga oli omulêbi Natani, oli Benayahu, oli zirya ntwâli za Daudi ciru na mulumunawâge Salomoni.

Obwengehusi bwa Natani na Betisabeya

11 Okubundi Natani anacibwîra Betisabeya nnina wa Salomoni, erhi: «K’o rhacimanya oku Adoniyasi, mugala wa Hagiti akola mwâmi n’obwo mwâmi Daudi arhamanyiri? 12 Yumva nkubwire ihano oku wajira lyo ociza obuzîne bwâwe n’obwa mugala wâwe Salomoni. 13 Okanye oje emunda mwâmi Daudi ali omubwire, erhi: «Mwâmi, yagirwa nnawirhu, k’arhali wene olya walagânanaga na mwambalikazi wâwe erhi: Mugala wâwe Salomoni ye wayishiyîma omu byâni, ye wanabwârhala oku ntebe yani? Carhumirage Adoniyasi aba ye okola mwâmi?» 14 Na muli agôla mango wayîsh’ishambâla mweshi na mwâmi nani nanayisha enyuma zawe ngereze halya ebinwa byâwe bigezire.»

15 Betisabeya anacikanya aja emunda mwâmi ali omu nyumpa yâge; mwâmi ali akola mushosi bwenêne, na Abishagi w’e Shunemi ye wakazâg’imukolera. 16 Betisabeya ayûnama ayûnamiriza embere za mwâmi; mwâmi anacimubwîra erhi: «Bici walonza?» 17 Naye anacishuza, erhi: «Yagirwa Nnahamwirhu, walaganyize mwambalikazi wâwe oku izîno lya Nyamubâho, erhi: Salomoni mugala wâwe, ye wayîsh’iyîma enyuma zani ye wanabwârhala oku ntebe yani. 18Alaga buno oku Adoniyasi ye okola mwâmi na mwâmi Nnahamwirhu a rhamanyiri! 19 Anarherekîre empanzi, amanina gashushagîre n’ebibuzi mwandu, analâlika bagala ba mwâmi boshi, omudâhwa Ebiyatari, Yowabu murha mbo w’engabo y’abalwi ba mwâmi, ci arhalâlisire omurhumisi wâwe Salomoni! 20 Cikwônene yagirwa mwâmi Nnahamwirhu, Israheli yeshi wene ahizirekwo amasu, mpu omumanyîse ndi okwânîne okuja oku ntebe ya mwâmi Nnahamwirhu. 21 Cikwônene amango mwâmi Nnahamwirhu aba akola agwishîre haguma na bashakulûza, nie na mugala wâni Salomoni rhwanatumula.»

22 Oku acidwîrhe aderha ntyala omulêbi Natani naye apamuka. 23 Banacige nd’imanyisa mwâmi bamubwîra mpu: «Omulêbi Natani onôla». Anacija embere za mwâmi, anacifukamiriza embere zâge, ak’amalanga kahika oku idaho. 24 Natani anaciderha, erhi: «Yagirwa mwâmi Nnahamwirhu, wadesire erhi: “Adoniyasi ye wayîsh’iyîma omu byâni, ye wanayîsh’itamala oku ntebe yani!” 25 Bulya anayandagîre ene, amanarherekêra empanzi, amanina gashushagîre, ebibuzi mwandu, amalâlika bagala ba mwâmi boshi, abarhambo b’engabo ya mwâmi n’omudâhwa Abiyatari. Lolaga oku bakola badwîrhe balya bananywera embere zâge banakaderha mpu: “Alame mwâmi Adoniyasi!” 26 Cikwônene arhalâlisire oli niono mwambali wâwe, oli omudâhwa Sadoki, oli Benayahu, mugala wa Yehoyada, oli Salomoni murhumisi wâwe. 27 Akaba o kwôla emwa mwâmi Nnahamwirhu kurhenzire, kuziga orhamanyisize bambali bâwe ndi okwânîne aje oku ntebe ya Nnahamwirhu, mwâmi enyuma zâge.»

Daudi acîshoga Salomoni mpu abe mwâmi

28 Mwâmi Daudi anacishuza, erhi: «Mpamagaliri Betisabeya.» Anacija e mbere za mwâmi ayimangayo. 29 Mwâmi anacilahira ibango, erhi: «Alame Nyamubâho owandikuzagyakwo abashombanyi bani boshi!» 30 Bulya nk’oku nanakulaganyagya nkwigashira oku izîno lya Nyamuâaho Nyamuzinda w’I sraheli amango nakubwiraga, nti: Salomoni mugala wâwe ye wânayime omu byâni, ye wanatamale oku ntebe yani, neci, ene kwo najira ntyo.» 31 Betisabeya ayunama ayunamiriza, ak’amalanga kahika oku idaho, afukamîriza embere za mwâmi anaciderha, erhi: «Alame ensiku zoshi, Nnahamwirhu mwâmi Daudi!» 32 Mwâmi Daudi anaciderha kandi erhi: «Mumpamagalire omudâhwa Sadoki, omulêbi Natani, Benayahu, mugala wa Yehoyada». Erhi baba bakola bali embere za mwâmi, 33 mwâmi anaciderha, erhi: «Murhôle bambali ba Nnaha mwinyu, mushoneze mugala wâni Salomoni oku cihêsi cani mumuyandagalize e Gihoni; 34 eyôla munda, omudâhwa Sadoki n’omulêbi Natani bamushîge amavurha g’okuba mwâmi w’Israheli; mubûhe emishekera munaderhe mpu: «Alame mwâmi Salomoni!» 35 Enyuma z’aho muyinamuke muyîshe mumuyi mizize, ayîshe aj’itamala oku ntebe yani, anayime ahali hani, bulya ye nyîmisi re mwâmi omu Israheli n’omu Buyahudi. 36 Benayahu mugala wa Yehoyada anacishuza mwâmi erhi: «Amen!» Ko na Nyamubâho Nyamuzinda wa Nnahamwirhu anadesire ntyôla! 37 Kulya Nyamubâho ali na mwâmi, kwo anabêra na Salomoni, anayinjihya entebe yâge kulusha entebe ya Nnahamwirhu Daudi!»

38 Omudâhwa Sadoki anaciyandagala boshi n’omulêbi Natani, na Benayahu, mugala wa Yehoyada, abantu b’e Keriti n’ab’e Peleti, n’erhi baba bamashoneza Salomoni oku ndogomi y’îshe mwâmi Daudi banacimujana e Gihoni. 39 Omudâhwa Sadoki anaciyanka ihembe lyamavurha omu ihêma, anacigashîga Salomoni, babûha emishekera, olubaga lwanaciderha, erhi: «Ala me mwâmi Salomoni!» 40 Okubundi olubaga loshi lwanacisôka lwayisha lu muyimizize. Olubaga lwayisha lwaziha orhurhêra, lwasima bwenêne; idaho lyageramwo omusisi erhi lubi lwâbo lurhuma.

Adoniyasi arhungwa n’obwôba

41 Adoniyasi, anaciyumva kuguma na balya bali balalisirwe bali boshi naye, erhi banaciyûsa okulya ntya. Erhi ayumva omulenge gw’omushekera, Yowabu anaciderha, erhi: «Lubi n’ishababe lici eryo lyamayisha omu lugo?» 42 Oku aci dwîrhe aderha ntya, lola oku Yonatani mugala w’omudâhwa Abiyatari anaci pamuka. Adoniyasi anacimubwîra erhi: «Yisha bulya oli mulume, orhubwire omwanzi mwinja.» 43 Yonatani anacibwîra Adoniyasi, erhi: «Okuli Nnawirhu Daudi anayîmisirc Salomoni. 44 Mwâmi anarhumire omudâhwa Sadoki, omulêbi Natani, Benayahu, mugala wa Yehoyada abantu b’e Keriti na ab’e Peleti, banamushonîze oku cihêsi ca mwâmi. 45 Omudâhwa Sadoki n’omulêbi Natani bamushîgîre amavurha g’obwâmi aha Gihoni; kurhenga aho basôka n’omwishingo na ntyo l’olwo lubi luli omu lugo: lw’olwo lubi mwayumva. 46 Ciru Salomo­ni anatamîre oku ntebe ya mwâmi. 47 Ciru na bambali ba Daudi bayishire balikûza Daudi banacimubwîra, mpu: «Nyamuzinda wâwe ajire izîno lya Salomoni lije irenge kulusha elyâwe, anakuze entebe yâge kulusha eyawe! Mwâmi anayunamirîze erhi anali oku ncingo yâge.

48 Ciru na mwâmi yêne anadesire erhi: Ayagirwe Nyamubâho Nyamuzinda w’Israheli, ye wampaga ene omuntu w’omu iburha lyani mpu aje oku ntebe yani, na nani niene namanamubona n’amasu ganî» 49 Abali balalisirwe na Adoniyasi boshi barhungwa n’obwôba; bayimuka ngasi muguma agera yâge yâge njira. 50 Adoniyasi omu kuyôboha Salomoni, ayimanga akanya agend’igwarhiriza oku bikwi by’oluhêrero^a. 51 Omwanzi gwahikakwo Salomoni, mpu: «Adoniyasi ayobohire mwâmi Salomoni n’oku a gwarhirize oku bikwi by’oluhêrero amaderha, erhi: Mâshi mwâmi Salomoni acîgashe oku arhayirhe omwambali n’engôrho!» 52 Salomoni aderha, erhi: «Ankaba n’obworhere bw’omuntu mushinganyanya, nta luviri lwagc ciru n’o luguma lwamurhengakwo; ci kwône ankaba agwerhe ecâha, nanamuyirha». 53 Salomoni arhegeka mpu bamushonôle oku luhêrcro. Adoniyasi afukama embere za Salomoni. Naye Salomoni amubwîra, erhi: «Genda omu nyumpa yawe».

2

Amahano mazinda ga Daudi kuli Salomoni

1 Erhi ayumva ensiku zikola zimunyihire n’olufu lukola lumuli hofi, Daudi anacirhumiza omugala Salomoni, anacimukomêreza amubwîra, erhi: 2 «Nie oyu nkola nyêrekîre emunda abandi boshi baja: ozibuhage oyerekane oku onali mulume! 3 Oshimbulire amarhegeko ga Nyakasane Nyamuzinda wâwe, okulikire amajira gâge goshi, omu kulanga amarhegeko gâge na ngasi bindi akanakuhûna byoshi nk’oku binayandisirwe omu citabu c’amarhegeko ga Musa. Aho wanayîsh’ihasha okuyunjuliza bwinja byoshi ebi wajire n’ebi wanalalire okujira; 4 n’okwôla lyo Nyakasane ayunjuza kalya kanwa kâge ambwîraga, erhi: Bagala bâwe erhi bankacilanga bakanaba n’olugendo lwinja embere zani n’omurhima n’iroho lyâbo lyoshi, hanakaz’iyôrha hali ow’omu mulala gwâwe oyîmire oku ntebe ya Israheli.

5 Nawe wene orhahabiri ebi Yowabu^b mwene Seruya anjirire, oku ajirire abarhambo babirhi b’engabo ya bene Israheli, Abneri mwene Neri na Amasa mwene Yeteri: abayisire amango g’omurhûla omu kulonza okucihôla oku muko gwabulagagwa amango g’amatabâro, anyambisa ntyo omuko mwêru kwêru oku mukaba gwâni n’oku nkwerho y’amagulu gani. 6 Okole nk’oku o bwenge bwâwe bunakuhire, cikwônene orhazigaga emviri zâge zabungulukira ekuzimu n’omurhûla buzira kuhanwa. 7 Kuli bene Barzilayi w’e Galadi, obaji rire aminja, babe baguma b’omu bakayîsh’ilya oku cibo câwe; bulya nabo kwo banjirire aminja ntyôla amango najaga nayaka mukulu wâwe Absalomu. 8 Ala oku ogwerhe hofi na nâwe Shimeyi, mugala wa Gera w’omu bene Benyamini w’e Bahurimi. Ye wampehêreraga okurhankaderhwa amango najaga e Mahmanayimi. Cikwônene, ebwa kuba amango ayishaga ankulikire kuhika oku lwîshi lwa Yordani, namulahirire oku izîno lya Nyamubâho namubwizire oku ntakakuyirha n’engôrho. 9 Buno orhamuleke buzira kumuhana, bulya oba mushinganyanya, orhahabe oku wamujira, orhogeze emvi zâge ekuzimu erhi ziyunjwire muko.

10 Buzinda Daudi arhamuka haguma na bashakulûza, abishwa omu cishagala ca Daudi. 11 Daudi ali ayîmire omu Israheli myâka makumi ani: ayîma myâka nda aha Hebroni, na yindi makumi asharhu n’isharhu aha Yeruzalemu.

Olufu lwa Adoniyasi

12 Salomoni anacija oku ntebe y’îshe Daudi, n’obwâmi bwâge bwagandaza bwenêne. 13 Adoniyasi anaciyisha aj’emunda Betisabeya ali, ye nnina wa Salomoni, naye anacimudôsa, erhi: «Ka murhûla gukudwîrhe?» Naye ashuza erhi: «Neci murhûla nalonza.» 14 Anacishubirira aderha erhi: «Woliha, hali oku nakudôsa.» Nyamukazi erhi: «Derhaga.» 15 Anaciderha, erhi: «Omanyire oku obwâmi bwali bwâni, n’oku Israheli yeshi ali anyêrekîre nk’oku ba nkanayerekera mwâmi. Cikwône obwâmi bwayîsh’ija handi, bwayîsh’ija emwa mulumuna wâni, bulya ye Nyamubmaho ali abuhîre. 16 Bunôla nkusengire kantu kaguma, orhakandahiraga!» 17 Nyamukazi anacimubwîra, erhi: «Kaderhe.» Naye anaciderha, erhi: «Nkusengire oj’ibwîra mwâmi Salomoni bulya manyire oku arhakulahirire – ampe nani omukazi Abishagi w’e Shunemi.» 18 Betisabeya anacishuza, erhi: «Kwinja, nayîsh’ibwîra mwâmi kuli okwo kwâwe.» 19 Betisabeya anacikanya aja emunda mwâmi ali agend’imushambalira ogwa Adoniyasi. Mwâmi anaciyimuka akola agend’iyankirira nnina, anaciyunamiriza embere zâge agal’itamala oku ntebe yâge y’obwâmi. Balerha eyindi ntebe ya nnina wa mwâmi, naye amutamala ekulyo. 20 Okubundi anaciderha, erhi: «Ngwerhe kantu kasungunu nd’isengera: Orhandahiriraga nani.» Mwâmi anacishuza, erhi: «Sengeraga, nyâma bulya ntankakulahirira.» 21 Aderha, erhi: Ohe mwene winyu Adoniyasi ola musunamiti, Abishagi abe mukâge.» 22 Mwâmi Salomoni anacishuza abwîra nnina, erhi: Cirhumire oba Abishagi w’Omusunamiti ye ohûnira Adoniyasi? Muhûnire obwâmi^c erhi bwo bulya ali mukulu wâni, n’abadâhwa Abiyatari, na kuli Yowabu, mugala Seruya bali kuli ye. 23 Mwâmi Salomoni anacilahira okw’izîno lya Nyamubâho anaciderha, erhi: «Nyamuzinda anyirhe anampeze akaba arhali lufu olwo Adoniyasi acilongize muli ako kanwa! 24 Na bunôla, alame Nyamubâho, owanyîmikaga anantamaza oku ntebe ya larha Daudi, ye wananyûbakiraga enyumpa nk’oku yêne anade rhaga – ene lyonêne Adoniyasi ayirhwe!» 25 Mwâmi Salomoni anacirhegeka Benayahu mugala wa Yehoyada mpu amutumirhe, anacifa.

Obuhanya kuli Abiyatari na Yowabu

26 Mwâmi anacibwîra omudâhwa Abiyatari, erhi: «Genda emwâwe e Anatoti, bulya okwânîne okuyirhwa, cikwônene ntakuyirhise ene bulya wabarhwire omucimba gw’amalaganyo ga Nyamubâho, embere za larha Daudi, na bulya walibusire na ngasi kwalibuzagya larha kwoshi.» 27 Salomoni anacilibirhakwo Abiyatari mpu irhondo arhacibaga mudâhwa wa Nyamubâho lyo kayunjula kalya kanwa Nyamubâho aderheraga enyumpa ya Heli aha Silo. 28 Omwanzi gwanacihikakwo Yowabu, bulya Yowabu ali olunda lwa Ado niyasi, n’obo arhali ajire olunda lwa Absalomu. Yowabu anayakira omu ka-Nyamuzinda, anacigwarhiriza oku bikwi by’oluhêrero. 29 Banacikumanyisa mwâmi Salomoni, mpu: Yowabu ayakire omu kaNyamuzinda yôla onali hofi n’oluhêrero. Salomoni anacirhuma Benayahu mugala wa Yehoyada, erhi: 30 «Kanya, omutumirhe.» Erhi aja omu ka-Nyamuzinda Banayahu anacibwîra Yowabu, erhi: «Mwâmi mpu: Ohuluke!» Naye anacishuza, erhi: «Nanga, ho nanafiraga ahala.» Benayahu akanya ahekera mwâmi kalya kanwa, erhi: Kwo Yowabu anadesire ntya, kwo ananshuzize okûla.» 31 Mwâmi anacishuza Be nayahu, erhi: «Ojire nk’okwo anadesire, omutumirhe onamubîshe, ntyo wa ntenzakwo n’oku mulala gwâni gulya muko mwêru kwêru Yowabu abulagaga buzira cirhumire. 32 Nyamubâho ayandagalize ogwo muko okw’irhwe lyâge, ye muntu wayirhaga bantu babirhi, bantu bashinganyanya, na binja kumulusha, owabayirhaga n’engôrho buzira kumanyisa larha Daudi: Abneri mugala wa Neri na murhambo w’engabo ya Israheli kuguma na Amasa mugala wa Yeteri, murhambo w’omurhwe gw’abalwi b’e Yuda. 33 Omuko gwâbo gwayandagalira okw’irhwe lya Yowabu n’oku iburha lyâge ensiku zoshi; cikwônene omurhûla gwayôrha guli kuli Daudi, oku iburha lyâge, oku nyumpa yâge, omulala gwâge, n’oku ntebe yâge erhi Nyakasane orhuma.» 34 Benayahu mugala wa Yehoyada anacisôka, atumirha Yowabu, amuyirha, anacibishwa aha mwâge omu irûngu. 35 Mwâmi anacihira ahali hâge, Benayahu mugala wa Yehoyada nka murhambo w’engabo y’abalwi bâge, mwâmi anayimika omudâhwa Sadoki ahali ha A biyatari. Olwa Shimeyi

36 Mwâmi anacirhumiza mpu balerhe Shimeyi, anacimubwîra, erhi: «Oyû bake enyumpa aha Yeruzalemu onabereho, n’irhondo orhahîraga mpu warhengaho oje halebe erhi halebe. 37 Amango wananarhenge yo oyikira omugezi gwa Kedroni, onamanye oku erhi olufu lwo na lwâwe.» 38 Shimeyi anacishuza mwâmi, erhi: «Akola kanwa kali kinja, okwôla Nnahamwirhu, mwâmi amanaderha ko na mwambali wâwe akola ajira.» Shimeyi abêra nsiku zirhali nyi aha Yeruzalemu. 39 Cikwônene erhi kugera myâka isharhu, ka bambali ba Shimeyi babirhi barhayakira emwa Akishi, mugala wa Maaka, mwâmi w’e Gati. Banaciyîsh’ikumanyisa Shimeyi, mpu: Lola oku bambali bâwe yo bali e Gali.» 40 Shimeyi anayimuka, erhi abâ amashumika endogomi yâge, acibanda e Gali, emwa Akishi, akola ajalonzayo bambali bâge. 41 Banacimanyisa Salomoni oku Shimeyi anarhenzire e Yeruzalemu aj’e Gati n’oku anarhenzireyo. 42 Mwâmi anacirhumiza Shimeyi anacimubwîra, erhi: «Ka ntakulahirizagya nanakukomêreza nti amango wagende mpu waja lunda lulebe erhi olundi nti onamanyâge oku okufa kwo na kwâwe? K’orhanashuzagya, erhi: Ecôla cinwa nyumvîrhe ciri cinja. 43 Carhumirage orhacilanga endahiro walahiriraga Nyakasane n’irhegeko nakuhaga?» 44 Mwâmi anacibwîra Shimeyi erhi: «Oyishi n’omurhima gwâwe gukumanyire mabi maci wajirire larha Daudi; Nyamubâho akubarhuza galya mabi goshi wanajizire. 45 Ci mwâmi Salomoni yehe agishwa n’entebe ya Daudi yazibuha embere za Nyamubâho.» 46 Mwâmi anacirhegeka Benayahu mugala wa Yehoyada, naye anacihuluka, aj’imutumirha, afa. Ntyo obwâmi bwagandaza omu maboko ga Salomoni.

3

Salomoni aja omu buhya

1 Salomoni aba mukwi wa Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri. Ayanka mwâli wa Faraoni aj’imuyûbakira omu lugo lwa Daudi, alinda ayûbaka eyâge nyumpa, enyumpa ya Nyakasane n’ecôgo c’amabuye cizongolosire Yeruzalemu. 2 Mw’ago mango olubaga lwagendekera okukaz’igashâniza oku ntôndo bulya barhal’isag’iyûbaka enyumpa y’izîno lya Nyakasane. 3 Salomoni akengaga Nyakasane bwenêne, akashimbûlira amarhegeko g’îshe Daudi, ci erhi n’oku ntôndo naye agend’ikarherekêrera n’okuyôkerakwo obukù.

Ebilôrho aha Gabaoni

4 Mwâmi anacija e Gabaoni agend’ihêra bulya lwo lwali luhêrero lukulu. Salomoni arhûla nterekêro cihumbi oku luhêrero^d. 5 Lero Nyakasane abonekera Salomoni budufu omu bilôrho aho Gabaoni. Nyamuzinda amubwîra erhi: «Ombwire eci nakuha». 6 Salomoni erhi: «Wabêrire larha Daudi mwambali wâwe lukogo lunji bulya omu bijiro byâge byoshi ayosire mushinganyanya embere zâwe wanayôrha omurhonyize kuhika wamuha omwana oyimire oku ntebe yâge kuhika buno. 7 Waliha Nyakasane Nyamuzinda wâni wene wayîmikaga mwambali wâwe mwâmi aha larha Daudi n’obwo ndi mwana murho, ntamanyicirhegeke. 8 Mwambali wâwe y’oyu omu karhî k’olubaga lwâwe, lu baga lurhamanyirwi omubalè, lurhankamany’igerwa erhi kuganjwa, bulya luli buvu. 9 Oshobôze mwambali wâwe abe murhimanya, amanyirhegeka^e olubaga lwâwe luli ntya, amanyirire aminja n’amabî.» 10 Ebyo Salomoni ashengaga byasîmîsa Nyamubâho. 11 Nyakasane amubwîra erhi: «Bulya oshenzire ebyo, ci orhahunyire okulama nsiku nyinji, orhahunyire obugale, orhahunyire okufa kw’abashombanyi bâwe, ci kulya kuba wahunyire oburhimanya n’obugula 12 kwo kurhumire okwo kwo nakujirira, nakuha omurhima murhirnanya na mwenge, okurhasag’ibonekana embere zâwe n’enyuma zawe harhakabonekana oli akâwe. 13 Ciru nkola nakuha n’ebi orhahûnyire: Bwo bugale n’irenge amango goshi onali oku bwasi, nta wundi mwâmi wayorhe akâwe. 14 Okakulikim enjira zani omu kushimbulira amarhegeko gani aka sho Daudi, ensiku zawe naziyushula.» 15 Salomoni asinsimuka ayumva oku bilôrho; ashubira e Yeruzalemu, agend’iyimanga embere ly’omucîmba gw’Amalaganyo, arhûla enterekêro y’omurhûla kandi abâgira ananywesa abambali boshi.

Salomoni atwa olubaja

16 Ago mango bakazi babirhi ba mbaraga banaciyisha emalanga gâge. 17 Muguma muli bo anaciderha erhi: Rhwene oyu wirhu mukazi, nyumpa nguma rhuba, nal’ingwishizize omwana wâni aha burhambi bwâge omu nyumpa. 18 Nali nsiku isharhu mbusire, naye agal’iburha; rhwali nyumpa nguma, nta wundi muntu wamuli, rhwali babirhi rhwenene. 19 Mugala w’oyu wirhu afà budufu, erhi amamugwishirakwo. 20 Azûka budufu erhi mwambalikazi wâwe ali iro, nali mugwishizize aha burhambi bwâge, amubagalira, n’owâge ofire amugwishiza aha burhambi bwâni. 21 Erhi nzûka sêzi nti nyonkêse omwana nabugana anafire. Erhi mmuhenganula sêzi, nabona oku arhali ye mwana naburhaga! 22 Olya wundi mukazi naye, erhi: «Kunywêrha! Mugala wâni yezîne na mugala wâge ye wafire.» Naye erhi nanga! mugala wâwe ye wafire na mugala wâni yezîne. Bombi kwo bakag’ibwirana embere za mwâmi. 23 Mwâmi erhi: «Oyu mpu mugala wâni yezîne na mugala wâwe ye wafire. N’owundi naye erhi kunywêrha! mugala wâwe ye wafire na mugala wâni yezîne. 24 Lero mwâmi, erhi: «Mumpe engôrho.» Balerhera mwâmi engôrho. 25 Mwâmi erhi: «Muberangule omwana ozîne muhe ngasi muguma oluhande.» 26 Aho ôlya mukazi omwana wâge ali azîne abwîra mwâmi, erhi: Omusisi gwamangera omu nda; muhanyi orhahîraga wajira ntyo, omulekere oyu mwana ozîne, orhamuyîrhaga.» Ci owâbo erhi: «Omuberangule, amurhale kwo rhwe naye!» 27 Mwâmi erhi: «Muyanke oyu mwana ozîne, murhamunigaga, mumuhe oyu mukazi murhanzi ye nnina.» 28 Omw’Israheli, boshi bamanya oku mwâmi Salomoni atwaga olwo lubanja, bakenga mwâmi, bulya bamabona oku obushinganyanya n’obuciranuzi bwâge emwa Nyamuzinda burhenga.

4

Abarhambo b’emirhwe ya Salomoni

1 Mwâmi Salomoni ayîma ecihugo c’Israheli coshi. 2 Abarhambo bâge bali baba: Azariyahu, mwene Sadoki, mudâhwa, 3 Elihorefi na Ahiya, mwene Shisha, bandisi. Yozafati, mugala wa Ahiludi, murhindisi. 4 Benayahu, mwene Yehoyada, murhambo w’engabo y’abalwi. Sadoki n’ Abiyatari, badâhwa 5 Azariyahu, mwene Natani murhambo wa barhambo, Zabudi, mwene Natani, mudâhwa na mwira wa mwâmi, 6 Ahishari, cibwindi c’omu nyumpa ya mwâmi. Eliyahu, mugala wa Yowabu, murhambo w’abasirika. Adonirami, mugala wa Abda, murhambo w’abanyakasi.

7 Salomoni ali agwerhe barhambo ikumi na babirhi omu cihugo coshi c’Israheli, bo bakag’ilerha ebiryo bilibwa aha bwâmi; ngasi muguma agwerhe ogwâge mwêzi g’okurhûla. 8 Amazîno g’abo barhambo gaga: Bene-Huri, w’omu mirhezi y’e Efrayimu. 9 Bene-Dekeri e Makasi, e Shaalbimu, e Bet-Shemeshi na Eloni-Bet­ Hanani. 10 Bene-Hesedi w’aha Aruboti; ali agwerhe na Soko n’ecihugo coshi c’e Heferi. 11 Bene-Abinadabu ali arhegesire entambirhambi z’e Dori; mukâge ye wali Tafata, mwâli wa Salomoni. 12 Bâna, mwene Ahiludi, erhi arhambula e Tanaka n’e Megido na kuhika e Yokimeyamu, n’e Beti-Sheani yoshi ebibikanwa na Sartani enyanya ly’e Yizreeli, kukahika e Abeli-Mehola ishiriza ly’e Sartani. 13 Bene Geberi enyanya ly’e Galadi kuhika oku cishagala c’e Yayiri emwa bene Menashè, abayûbaka e Galadi. Ali arhegesire ecihugo c’e Argobu ciba e Bashani, bishagala binene makumi gali ndarhu, bizonzirwe n’e­ byôgo n’empamikizo y’amarhale. 14 Ahinadabu mwene Ido aha Mahanayimu. 15 Ahimasi e Nefutali, naye ali ayiankire Salomoni omwali oderhwa Basmati. 16 Bâna mugala wa Hushayi akag’irhegeka e Asheri n’e Beyaloti. 17 Yehozafati mwene Paruwah omu Isakari. 18 Shimeyi mugala wa Ela omu Benyamini. 19 Geberi mwene Uri arhegeka ecihugo ca Gadi, eca Sihoni mwâmi wa Abamoriti n’ecihugo ca Ogu, mwâmi wa Bashani. Hali n’omurhambo w’engabo orharhengaga omu cihugo. 20 Bene Yuda na bene Israheli bali banji, banji nka mushenyi gw’oku nyanja: bakalya bananywa, banalama n’omurhûla.

5

1 Ago mango erhi Salomoni arhegesire amâmi goshi kurhenga oku lwîshi kuhika emwa Abafilistini, na kuhika oku lubibi lw’e Mîsiri. Bakaz’ilerha e ntûlo yâbo n’okukolera Salomoni amango goshi ali oku bwasi. 2 Ebiryo bya Salomoni by’olusiku luguma, byali ngero makumi asharhu ga nshâno ya ngano nyinjinja na ngero makumi galindarhu g’eyindi nshâno kwône. 3 Bimasha bitwedu ikumi na mpanzi makumi abirhi z’ebulambo kwône, bibuzi igana kuyûshûla kwo enshagarhi, empongo, orhushafu, engoko, engûkù, n’orhundi rhunyunyi rhushwekwa. 4 Kulya kuba obwâmi bwâge bwahikaga oluhande lulyo lyoshi lw’olwîshi Efrata. Kurhenga kuli Tapsaki kuhika kuli Gaza, abâmi boshi b’eluhande lwa Efrata kushiga bamushigaga, omurhûla gwacibêra hoshi. 5 Bene Yuda na bene Israheli bayôrha n’omurhûla buzira kadugundu; ngasi muguma adekerera omu lukoma lwâge lw’emizâbîbu n’olwa emitini, kurhenga Dani kuhika Bersheba, amango goshi Salomoni ali oku bwasi. 6 Salomoni ali agwerhe maso bihumbi bini bya biterusi bya kukabulula engâlè zâge na biterusi bihumbi ikumi na bibirhi bya kuhêka abantu. 7 Abarhonyi bakag’ishibirira mwâmi haguma n’abayorhaga balalikwa okulya haguma na mwâmi. Abarhambo bakag’ishêgula ebiryo, ngasi muguma agwerhe ogwâge mwêzi, nta mango akantu kabulikine. 8 Ebyasi n’obukere bw’okulisa ebiterusi na ngasi bishwekwa, bo babilerhaga, ngasi muguma aheke aha anabwizirwe. Oburhimanya bwa Salomoni

9 Salomoni ali ahirwe na Nyakasane Nyamuzinda omurhima mushinganya nya n’ogw’obugula, amuha obukengere bunene, omurhima gulambûsire nka lubanda lw’oku nyanja. 10 Obushinganyanya bwa Salomoni bwalusha obw’abana boshi b’ebuzûka-zûba n’obwa ab’e Mîsiri boshi. 11 Aba murhimanya kulusha ngasi muntu, alusha Etani na Esra, alusha Hemani, Kalkoli na Darda; irenge lyâge lyalumira hoshi hoshi omu bihugo by’ezo ntambi. 12 Salomoni asinga migani bihumbi birhanu anayandika enyimbo z’amahano; zahika oku cihumbi n’irhanu. 13 Omu bwenge bwâge bunene, amanyisa emirhi n’ebyasi kugwarhira oku lushasha kuhika oku byasi bilandira oku côgo. Ali mulenga wa kumanya binji biyêrekîre ensimba, orhunyunyi, orhunyegere n’enfi^f. 14 Abantu n’abâmi bakurhenga hoshi hoshi, eyi n’eyi haliyumvirhiza oku Salomoni aganîra. Obwîra bone Hiramu n’okurheganya okuyûbaka aka-Nyamuzinda

15 Hiramu mwâmi w’e Tiri arhuma abambali emwa Salomoni bulya ali amayumva oku bamushîzire amavurha g’obwa a ahali h’îshe, erhi na Hiramu ayorhaga aba mwira wa Daudi. 16 Salomoni arhumiza mpu bajibwîra Hiramu e rhi: 17 Orhahabiri oku larha Daudi arhacibonaga oku ayûbakira Nyamubâho enyumpa, erhi kukarherwa n’abashombanyi bali bamuzungulusire kurhuma kuhika Nyakasane abaheba idako ly’oburhegesi bwâge. 18 Buno Nyakasane arhumire nkola ndekerire, ntahugunywa: ntagwerhi bashombanyi, ntacigonza buhanya. 19 Bw’ôbûla ndi omu milali y’okuyûbaka enyumpa y’izîno lya Nyaka sane Nyamuzinda wâni, kwo abwizire larha Daudi erhi: «Omwana nayîmika oku ntebe yawe, ye wayûbakira izîno lyani enyumpa.» 20 Nawe ontwirage emirhi y’e Libano. Bambali bani bagwasanya na bambali bâwe, nakuha ebi wakampûna by’okulyula bambali bâwe, bulya emwâni erhankaboneka owamay’ikuba emirhi nka Abasidoni.» 21 Erhi Hiramu ayumva ebyo binwa bya Salomoni, asîma bwenêne, aderha, erhi: «Agishwe, Nyakasane wahâga Daudi omwana murhimanya ntya mpu arhegeke olubaga lwâge!» 22 Hiramu arhuma mpu babwire Salomoni erhi: Omwanzi warhumaga naguyumvîrhe. Ngasi oku olonzize kw’eyo mirhi kwo nakujirira. 23 Bambali bani bayiyandagaza kurhenga e Libano kuhika oku nyanja; kandi nani nayishanira haguma bihimbi bihimbi mbilikire omu nyanja kuhika aha olonzize biyômokere. Ahala nayishanûlira, nâwe wene oyisôkeze eka. Kandi nâwe wajira oku nsimire: ontumire ebi nalisa mwo abani.» 24 Ntyo Hiramu akarhumira Salomoni emirhi y’e Sedre n’ey’ensindani nka oku anal’ilonzize. 25 Na Salomoni akarhumira Hiramu ngero bihumbi makumi abirhi za ngano z’okulisa ab’omu mwâge, engero makumi abirhi na kulusha za mavurha ga mizâbîbu ntuntume. Byo Salomoni akag’irhumira Hiramu ngasi mwâka ebyo. 26 Nyakasane ali ahîre Salomoni obwenge n’oburhimanya nka oku anali amulaganyize n’omurhûla, n’obumvikane byaba ekarhî ka Hiramu na Salomoni: Banywana bombi.

27 Salomoni alalika bene Israheli boshi: barhengamwo bantu bihumbi makumi asharhu. 28 Abarhuma e Libano: bihumbi ikumi ngasi mwêzi, bakabêra yo mwêzi muguma na yindi myêzi ibirhi eka. Adaramu ye wali murhambo wabo. 29 Salomoni al’igwerhe na babarhuzi bihumbi makumi gali nda na bihumbi makumi gali munani ga bantu b’okubeza amabuye oku ntôndo. 30 Abimangizi n’abarhambo babo barhaganjirwi bone bali bihumbi bisharhu na bantu magana asharhu. 31 Mwâmi Salomoni arhegeka okuhumba amahuye manene, mabuye minjinja g’okuyimanza eciriba c’enyumpa. 32 Abûbasi ba Salomoni n’aba Hiramu haguma n’Abagibliti bakakombêza amabuye n’okubinja emirhi y’okuyûbaka enyumpa.

6

Okuyûbakwa kw’aka-Nyamuzinda

1 Omu mwâka gwa magana ani na makumi gali munani kurhenga bene Israheli barhenzire e Mîsiri, omu mwâka gwa kani kurhenga Salomoni ali mwâmi omw’Israheli, omu mwêzi gwa Ziva gwo guligi mwêzi gwa kabirhi, Salomoni ayûbaka aka-Nyamuzinda. 2 Eyôla nyumpa Salomoni ayûbakaga yali egwerhe makoro makumi gali ndarhu ga bulîri, makoro makumi abirhi ga bugali na makoro makumi asharhu ga burherema. 3 Omuhango gw’embere z’akôla ka-Nyamuzinda gwali gwa makoro makumi abirhi ga bulîri omu kushi mba obugali bwa enyumpa na makoro ikumi omu kuja omu ndalâla y’enyumpa. 4 Mwâmi ahira orhubonezo kuli eyôla nyumpa, rhwajaga rhwasunguhana olunda lw’embuga. 5 Omu marhambi g’aka-Nyamuzinda ayûbakamwo entala rhala ziri nka nyumpa oku côgo c’enylumpa, omu marhambi g’aka-Nyamuzinda kwônene n’omu marhambi g’ahatagatifu bwenêne, ayushula n’ezindi nyumpa omwôla marhambi mwoshi. 6 Entalarhala z’idako zali zigwerhe makoro arhanu ga bugali, eza aha kagarhî zali zigwerhe makoro ndarhu ga bugali n’eza kasharhu zali za makoro nda oku bugali; ebwa kuba bajaga bashuba oku birhebo by’enyumpa omu marhambi mwoshi n’embuga lyo balek’ikacihondereka kuli ebyo birhebo by’enyumpa. 7 Agôla mango bayûbakaga eyôla nyumpa bayiyû baka n’amabuye gali gakola marheganye goshi bwinja. Na ntyôla amango bayûbakaga enyumpa barhayumvagya oli enyundo oli embasha nisi erhi ecindi cintu c’ecuma catêrha oku nyumpa. 8 Omuhango gw’enyumpa y’enyanya yali omu kagarhî, gwali olunda lw’ekulyo kw’enyumpa. Bakazâg’isôka oku ma shonezo g’ebinzongo gagolonjosire kurhenga oku nyumpa y’enyanya yali aha kagarhî kuja oku nyumpa ya kasharhu. 9 Salomoni ayûbaka anayunjuza ako ka-Nyamuzinda, muli eyôla nyumpa ahiramwo olurhalarhala lw’emirhi analuyinjihya n’empaho z’emirhi mizibu. 10 Anaciyûbaka ezindi nyumpa enyanya zali zishegemire enyumpa yoshi, aja azijira makoro arhanu arhanu ga burherema anacilunga oku nyumpa n’emirhi mizibu. 11 Oluderho lwa Nyamuzinda lwanacirhindakwo Salomoni ntyala: 12 «Kuli eyira nyumpa oli wayûbaka, nka wankanashimba amarhegeko gani, okanakajira nka oku nakuhûna kwoshi na ntyôla olange amarhegeko gani goshi, olugendo lwâwe erhi lwankanayôrha lulinganine, akanwa kani nabwiraga sho Daudi, kuli we erhi kankayunjulira 13 nanayôrha ndi ekarhî ka bene Israheli na nta mango nankalekerera olubaga lwâni lw’Israheli. 14 Obwola, Salomoni ayûbaka enyumpa anayiyunjuza.

Endalâlâ y’enyumpa. Ahatagatifu h’ahatagatifu

15 Ebyôgo by’ezo nyumpa abibambakwo empaho z’emirhi mizibuzibu omu ndalâlâ kurhenga oku lugendambeba kuhika oku lurhalarhala, azishîga n’irangi omwôla ndalâlâ. Oku idaho ahirakwo empaho z’ensindani. 16 Kuli makoro makumi abirhi g’eyôla nyumpa omu ndalâlâ, Salomoni ahirakwo empaho z’eyo mirhi y’enduluma kurhenga okw’idaho kuja enyanya oku mirhamba, haba ho hantu h’okurhînywa bwenêne, ho hatagatifu ha ahatagatifu. 17 Enyumpa kwo kuderha akaligi ka-Nyamuzinda konêne, kali ka makoro makumi ani omu ndalâlâ. 18 Empaho z’e mirhi y’enduluma zali omu·ndalâlâ, zali zijire zabinjûlwakwo ebizingebizinge n’ebiri nka bwaso bushanjusire, omwola ndalâlâ zali mpaho za «sedre» zonene murhankabonesire ibuye. 19 Salomoni, ahantu h’okurhînywa bwenêne, ahayubakiraga omu karhî k’enyumpa mpu lyo aha shihiramwo omucîmba gw’amalaganyo ga Nyakasane. 20 Endalâlâ y’ahôla hatagatifu ha ahatagatifu yali egwerhe makoro makumi abirhi bulîrî na makumi abirhi ga bugali na makumi abirhi ga burherema. Salomoni ashigamwo amasholo galabuka bwenêne, kuguma ayûbaka n’oluhêrero lw’empaho z’e sedre anazishiga amasholo. 21 Salomoni ashiga amasholo galabuka omu ndalâlâ y’enyumpa mwoshi. 22 Kwo enyumpa yoshi ayishîzire masholo ntyôla, enyumpa yoshi ayishîga masholo kuguma n’oluhêrero lwali embere za halya hantu h’okurhînywa.

Bakerubi

23 Omwôla hantu hatagatifu anagwikamwo bamalahika babirhi babinjirwe omu mirhi y’emishahi y’emuzirhu bali bagwerhe makoro ikumi ga burherema. 24 Cûbi ciguma ca malahika cali ca makoro arhanu n’ecindi naco cali ca makoro arhanu; kurhenga ebuzinda bw’ecûbi kuhika ebuzinda bw’ecindi gali makoro ikumi, 25 Malahika wa kabirhi naye kwo nakuguma ali agwerhe makoro ikumi, lugero luguma na nshusho nguma kuli abo bamalahika bombi. 26 Obuli bwa ngasi malahika bwali bwa makoro ikumi kuguma n’owa kabirhi. 27 Salomoni anacihira balya bamalahika oku bali babirhi omu nyumpa y’omu ndalâlâ, cûbi ca muguma cahuma kuli cirhebo ciguma, ecûbi c’owundi malahika cahuma oku cindi n’ebindi byûbi byayerekerana omwôla ndalâlâ y’enyumpa. 28 Abôla ba malahika nabo Salomoni abashîga amasholo. 29 Ajirisa ebitâke bitâke byakazâg’ibonekana oku ngasi côgo cali omu nyumpa oku mihiro yoshi, omu ndalâlâ n’emugongo banaja batâka kwo aha bamalahika, aha amabo nisi erhi bwâso bushanjusire. 30 Omu bululi bw’eyôla nyumpa ashîgamwo amasholo omu ndalâlâ n’emugongo.

Emihango. Engo.

31 Aha muhango gw’aho hatagatifu bwenêne, ahiraho nyumvi ibirhi zakaza g’iyîguka caligumîza, zali za mishahi y’emuzirhu. Ebyali bizungulusire olwo lumvi kuguma n’emitungo yalo, byoshi byasimikira omu cirhebo ca karhanu. 32 Kuli ezôla nyumvi ibirhi z’ogwola muhango, atâkakwo bamalahika, emibo n’amâso gashanjusire. Kandi ashîgakwo amasholo gàhululira kuli balya bamalahika na kuli erya mibo. 33 Kuguma n’oku muhango gw’aka-Nyamuzinda ahirakwo emitungo y’emishahi y’emuzirhu, yasimikira omu cihimbi c’e côgo n’olumvi lwa mpande ibirhi za mpaho za nsindani. 34 Lumvi luguma lwali lwa kugonywamwo kabirhi n’olundi lunda nalo kwo na kuguma, na kuli ngasi luguma 35 baja batâkakwo bamalahika, emibo n’amâso gashanjusire anayishîga masholo nk’oku ebitâke byanali. 36 Ayûbakakwo ebicîkirizo biri kuli mirongo isharhu ya mabuye marhendêze bwinja bya mirhi ya sedre.

Amango aka-Nyamuzinda kayûbakagwa

37 Omu mwâka gwa kani, mwêzi gwa kabirhi lyo babandaga eciriba c’akôla ka-Nyamuzinda, 38 n’omu mwâka gwa kali ikumi na muguma omu mwêzi gwa munani enyumpa yayunjula loshi nk’oku yanali ekwânîne. Salomoni ayiyûbaka ntyôla myâka nda.

7

Obulenga oku nyumpa ya Salomoni n’oku ka-Nyamuzinda

1 Mwâmi Salomoni ayûbasire aka-Nyamuzinda anakayunjuza lwoshi, akayunjuliza koshi oku myâka ikumi n’isharhu. 2 Ayûbaka n’enyumpa ederhwa «Nyumpa y’omu Muzirhu gw’e Libano» obuli bwâyo bwali bwa makoro igana, obugali makoro makumi arhanu n’oburherema bwâyo gali makoro makumi asharhu ya mirongo ini ya nkingi z’esedre n’emitungo y’esedre. 3 Omu nyanya lyayo namwo mwali muyûbasirwe n’esedre, mpaho makumi ani n’i rhanu zali zisimikîre kuli zirya nkingi ikumi n’irhanu oku ngasi mulongo. 4 Mwali byûmpa makumi ani na birhanu, kuli ngasi mulongo kwali byûmpa ikumi na birhanu. Orhubonezo rhwali rhwa milongo isharhu, na ngasi hibone zo erhi hiyerekerine n’ehyâbo. 5 Enyumvi zal’iyerekerine isharhu isharhu n’enyunda zazo zal’iyumanine ibirhi ibirhi. 6 Ahirakwo olulenga nalwo lwali lugwerhe enkingi n’obulîrî bwalwo bwali bwa makoro makumi arhanu, obugali makoro makumi asharhu embere yali obushafu n’olubigabiga. 7 Ayûbaka olulenga aha ntebe yâge y’obwâmi emunda bakazâg’itwira emmanja, mwo muderhwa «omu k’emmanja», koshi akayûbaka n’esedre zonene kurhenga oku idaho kuj’enyanya. 8 Enyumpa yâge y’okukaz’ilâlamwo nayo ayiyûbaka nka eyôla ci omu ngo ya kabirhi kurhenga okwôla muhango; anaciyûbaka n’eyindi mbaraza eyumanine n’olwôla lulenga, yali ya mukâge mwali wa Faraoni.

9 Eyôla myûbako yoshi yali ya mabuye ga ngulo ndârhi na goshi gali marhendeze n’ecikezo ngasi liguma n’olugero lwalyo, oku yali omu ndalâlâ kwo yali n’emugongo kurhenga oku ciriba kuhika oku burhungiri, kandi kurhenga omu ndalâlâ kuja ebwa nyumpa nene. 10 Ebiriba by’eyôla nyumpa nabyo byali biyûbasirwe n’amabuye g’engulo ndârhi, mabuye ga bunene burhali bunyi aha mabuye g’amakoro ikumi, aha mabuye g’amakoro munani. 11 Oku nyanya kwali agandi mabuye g’engulo ndârhi, gali marhendeze ngasi liguma oku lugero lwalyo, kwali n’emirhi y’esedre. 12 Oku côgo c’omu muhanda gwâge, mwali nkere isharhu za mabuye marhendeze n’olukere lw’emirhi y’esedre, kuguma n’omuhanda gw’omu ndalâlâ y’aka-Nyamuzinda kuguma n’omuhango munene.

Omutuzi w’amarhale Hiramu

13 Mwâmi Salomoni analika entumwa y’okugend’ilonza Hiramu e Tiri. 14 Ali mwana wa mukana w’omu bûko bwa Nefutali, cikwônene îshe abaga muntu w’e Tiri anali mutuzi wa marhale. Ali muntu wa bwirhonzi, muntu wa bukengere na wa bulenga omu kutula orhulugu rhunji na rhwa ngasi lubero rhw’amarhale, anaciyisha aja aha mwa Salomoni arhangira okutula ebyôla birugu byâge .

Emilunga y’amarhale

15 Anacitula mirhamba ibirhi ya marhale; ngasi muguma gwali gwa makoro ikumi na munani, omu kuguzongoloka gwali gwa makoro ikumi n’abirhi; gwali gwa murhule n’amarhambi gâgwo ga minwe ini; kwo omunara gwa kabirhi gwali ntyôla. 16 Atula nsirha ibirhi za marhale, zali za kuja oku irhwerhwe ly’eminara; oburherema bwa ngasi nsirha bwali bwa makoro arhanu n’eyindi nayo yali ya makoro arhanu. 17 Aluka orhw’emizizi rhuli nka lushangi rhunalikwo obushengerere, rhwabwikira ezôla nsirha zali oku nyanya lya zirya nsirha, nda kuli nsirha nguma na yindi nda oku yindi nsirha. 18 Ajira mirongo ibirhi ya bushengerere kuli ngasi lushangi lw’okubwikira ezôla nsirha zali oku minara; ajira ntyôla kuguma n’oku ya kabirhi. 19 Ensirha zali oku nyanya ly’eminara yali omu c’olusò, zalikwo ensalamu ziri nka lisi, zali za makoro ani. 20 Ensirha zali oku nyanya ly’eminara zalikwo bushengerere magana abirhi, oku bugufu bubwikire n’olushangi byoshi oku mirongo ibirhi y’obwôla bushengerere maga na abirhi. 21 Agwika eminara oku c’olusò lw’aka-Nyamuzinda. Agwika omunara gw’ekulyo aguyirika izîno lya Yakini; agwika omunara gw’ekumosho aguyirika Boazi. 22 N’oku nyanya ly’eminara kwali ensalamu ziri nka lisi. Ntyôla kwo eminara yakozirwe.

Eciyanja c’amarhale

23 Ajira n’eciyanja c’amarhale. Cali cigwerhe makoro ikumi kurhenga oku cikwi kuja oku cindi cikwi, canali camburunguse hoshi; oburherema bwaco gali makoro arhanu n’omugozi gw’olugero lwaco gwali gwa makoro makumi asharhu kuzonga. 24 Oku nyanya lyaco kwali amalehe garhalibwa galicizungulusire: gakagizunguluka eburhambi bw’eco ciyanja aha nyanya ha makoro makumi asharhu; ago malebe gali kuli milongo ibirhi misindagire omu ciyanja. 25 Ecôla ciyanja cali cisimikire kuli mpanzi ikumi n’ibirhi, mulizo isharhu zayerekera olunda lw’ebushoshôkero bw’izûba, zindi isharhu ebuzika-zûba, zindi isharhu ebwa kulyo n’isharhu ekumosho; ecôla ciyanja cali enyanya zâzo n’amahiji gazo gayerekera omu ndalâlâ. 26 Oburhunu bwaco bwali nka mubo n’omuhiro nka muhiro gwa kabehe, kwali na ensalamu eri nka bwaso bwa lisi. Lwankajiremwo litri bihumbi bibirhi.

Enteberhebe n’enyogero z’amasholo

27 Ahirakwo enteberhebe ikumi z’amarhale. Ngasi nguma yali egwerhe makoro ani ga bulîrî na makoro ani ga bugali kandi na makoro asharhu ga bu rherema. 28 Alaga oku ezôla nteberhebe zali zikozirwe: zali za nambi n’ezôla nambi zali zigwîsirwe omu mirhamba ibirhi. 29 Kuli ezôla nambi zalingwike muli eyôla mirhamba bali bajire batâkakwo aha ntale aha mpanzi na bamalahi ka; oku mirhamba nako kwo na kuguma; enyanya kuguma n’idako ly’ezôla « ntale na bamalahika, yakazâg’inagana obushengerere. 30 Ngasi nambi yali e gwerhe mizizi ini ya marhale n’emirhamba y’amarhale kuguma n’oku magulu gazo ani nako kwali ebitugikizo, ebyo bitugikizo byali idako ly’ecidekêra n’olundi lunda lw’obushengerere. 31 Omurhule gw’okukashwekeramwo ecôla cidêkêra gwali omu bushwinjiro bw’eyôla nteberhebe, gwali gugwerhe obugali bw’ikoro liguma n’ecihimbi c’ogwôla murhule gwali muburunguse nka nteberhebe ya munara, gwanali gugwerhe ikoro liguma ly’obuli; na kuli ogwôla murhule kwali ezindi nsanamu, ennambi zali za nyunda ini ziyumanine ci zirhali mburunguse. 32 Nayo erya mizizi ini yali esimikire idako lya zirya nambi emi­ rhamba nayo yali yanal’imishwekere eyo idako, ngasi muzizi gwali gugwerhe ikoro liguma n’ecihimbi oku burherema. 33 Eyôla mizizi yali eyosire nka mizizi ya ngâlè, emirhamba na ngasi bindi byanali biyishwesire byoshi byali bitule. 34 Oku rhufendefende rhuni rhwa ngasi nteberhebe kwali mitungo inni, n’eyôla mitungo yali migwîke omwôla nteberhebe byayôrha nka kantu kaguma. 35 Oku nyanya ly’enteberhebe kwali emburunguse ya buhamu bw’ecihimbi c’ikoro n’oku nyanya ly’enteberhebc kwali amagonyero n’ebitugikizo byoshi byanacijira kantu kaguma n’enteberhebe. 36 Oku malanga g’agôla magonyero n’oku bitugikizo kwali ensalamu za bamalahika, ez’entale, emibo ngasi ciguma n’o­lugero lwaco, n’obushengerere omu marhambi goshi. 37 Ntyo kwo ali atuzire ezôla nteberhebe oku zinali; zatulwa kuguma zayumanana zoshi zanashushana zoshi. 38 Atula n’enyongero ikumi za marhale, ngasi lwôgero lwakazâg’ijamwo litri makumi ani, ngasi lwôgero lwali lugwerhe buhamu bwa makoro ani, ngasi lwôgero lwakasimikira oku nteberhebe nguma mwa zirya nteberhebe ikumi. 39 Oku ali azisimisire kw’oku: irhanu olunda lw’ekulyo kw’enyumpa, zindi irhanu olunda lw’ekumosho kw’enyumpa, nalwo olwôgero lwaja ekarhî k’ekulyo n’ebushoshôkero bw’izûba.

Orhulugu rhusungunungunu

40 Hiramu atula n’enyungu, atula ebyankizo, emidugo n’orhubêhe. Ntyôla kwo Hiromu ayunjuzize obushanja Salomoni ali amuhunyire boshi omu ka- Nyamuzinda. 41 kwo kuderha erya minara ibirhi; zirya nsirha ibirhi zakazâg’i bwikira amarhwerhwe g’eyôla minara yombi, zirya nshangi ibirhi z’okubwikira ezôla nsirha, 42 obushengerere magana ani bw’okuja kuli zirya nshangi ibirhi, emirongo ibirhi y’obushengerere kuli zirya nsirha ibirhi zakazâg’ibwikira amarhwerhwe g’eminara. 43 Zirya nteberhebe ikumi na zirya nyôgero ikumi z’ezo nteberhebe; 44 eciyanja na zirya mpanzi ikumi n’ibirhi idako lyaco; 45 enyungu, emidugo n’orhubêhe. Ebyôla birugu Hiramu ajiriraga Salomoni omu ka-Nyamuzinda, byoshi byali bya marhale gakazâg’ilabuka. 46 Mwâmi arhuma abagend’ibitula omu kabanda ka Yordani, bakabijongeza omu mibumbuli y’obudaka bwali ekarhî ka Sukoti na Sartani. 47 Salomoni arhaderhaga mpu bagere ebyôla birugu bulya byali binji bwenêne, ntyo obuzirho bw’amarhale gabitulaga burhamanyirwi.

48 Salomoni ajira na ngasi bindi birugu by’aka-Nyamuzinda byoshi: Oluhêrero lwa amasholo, amêza g’amasholo bakazâg’ihirakwo emigati y’enterekêro, 49 ebinara by’emishuma by’amasholo gonegone, birhanu ekulyo na birhanu ekumosho embere z’aha bugêremwa; kuguma n’amatara, amawuwa n’ebizimizo byoshi byali by’amasholo. 50 Atula amasahani, orhwere, orhubêhe, ebikombe bisungunu, ebitumbukizo by’enshangi nabyo byali bya masholo gonene, kuguma n’orhukomyo rhwa emihango y’omu ndalâlâ y’enyumpa narho rhwali rhwa masholo, oku mihango ya ahatagatifu bwenêne n’ahatagatifu konene, n’ey’enyumpa. 51 Ntyôla kwo Salomoni ayusize emikolo y’omu ka-Nyamuzinda, Salomoni anaciyisha adwîrhe ngasi birugu îshe Daudi ali amarherekêra Nyamubâho: ensaranga, amasholo, ebindi birugu byoshi abihira omu mbîko y’aka-Nyamuzinda.

8

Okuhêkwa kw’Omucîmba gw’endagâno

1 Okubundi obwôla mwâmi Salomoni anacishubûliza aha mwâge aha Yeruzalemu abagula ba bene Israheli boshi, abakulu b’amashanja n’abakulu ba ngasi mulala gwa bene Israheli kurhenga halya basôsagya omucîmba gw’amalaganyo oku lwa mwâmi Daudi kuhika ahôla aka-Nyamuzinda kanayûbakagwa. 2 Abo bene Israheli boshi banacishubûkira ahôla bwâmi bwa Salomoni, mwali omu mwêzi gwa kali nda go mango olwo lusiku lukulu lwabaga. 3 Erhi abagula ba bene Israheli boshi baba bamashubûzanya ntyôla, abadâhwa bayimusa gulya mucîmba gw’amalaganyo. 4 Neci bayinamula ogwôla mucîmba gw’amalaganyo kuguma n’ihêma ly’embuganano na ngasi bindi birugu bitagatifu byanabaga muli eryôla ihêma; abadâhwa n’Abaleviti bo babibarhwire. 5 Mwâmi Salomoni n’olwôla lubaga anali ahamagire aha mwâge loshi, banaciyimuka banacishokolera omucîmba gw’amalaganyo, bagend’irherekêra ebibuzi n’ebimasha mwandu birya birhankaganjwa erhi bunji burhuma. 6 Abadâhwa banacihêka gulya mucîmba gw’amalaganyo omu cirhînyiro c’aka-Nyamuzinda halya gwanali gukwânîne okubêra omu hatagatifu hakulu bwenêne, idako ly’ebyûbi bya bamalahika. 7 Abôla bamalahika bali balambulire ebyûbi byâbo enyanya ly’ahôla bali bagwâsirwe okuhira omucîmba gw’amalaganyo ntyo bamalahika babwikira omucîmba n’emishumi yago. 8 Emirhamba obuli bwâyo bwakag’irhuma yaboneka ahôla hantu hatagatifu honene ci owali embuga arhankayibwîne. Kuhika bunôla ho enaciba ahôla. 9 Muli ogwôla mucîmba gw’amalaganyo mwali zirya nambi z’amarhegeko, Musa wazihiragamwo galya mango banali aha Horebu, zo nambi z’amalaganyo Nnâmahanga alagananaga boshi na bene Israheli amango barhengaga e Mîsiri.

Nyamuzinda alanga aka-Nyamuzinda kage

10 Erhi bunôla bayus’irhenga omwo hatagatifu, ecitu cayisha cabwikira aka-Nyamuzinda. 11 Abadâhwa barhahashaga okurherekêreramwo bulyala ecôla citu c’irenge lya Nyamuzinda camayunjuza akôla ka-Nyamuzinda. 12 Okubundi mwâmi Salomoni anacija omu kanwa aderha, erhi: «Nyakasane adesire mpu yeki omu mwizimya âbêra. 13 Nahizirage cnyumpa yawe ahantu wakayôrha oli ensiku zoshi.»

Salomoni ashambâza olubaga

14 Enyuma ly’okwo, mwâmi anacihindamukira olubaga lwa bene Israheli lo shi alugisha; bene Israheli boshi bal’ibadêsire ahôla. 15 Anaciderha erhi: · «Ayagirwe Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli, owaderheraga omu kanwa ka larha Daudi anayunjuliza ngasi ebi anali amubwizire byoshi erhi: 16 Kurhenga halya narhenzagya olubaga lwâni e Mîsiri, bo bene Israheli, ntaderhaga nti nacîshoga lugo luguma lwa bene mpu abe mwo mpira endaro yani, ci naci shozire mwambali wâni Daudi nti ayîme ekarhî k’olubaga lwâni lwa bene I sraheli. 17 Larha Daudi ali n’ogwôla muhigo gw’okuyûbakira Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli endaro. 18 Ci anacibwîra larha Daudi erhi: «Obwôla o­ gwerhe ogôla muhigo gw’okunyûbakira enyumpa neci kuli kwinja. 19 Ci kwônene arhali we wayinyubakira ci mugala wâwe owarhenga omu nda yawe, ye wayûbaka enyumpa oku irenge ly’izîno lyani. 20 Nyamubâho amayunjuzagya akôla kanwa aderhaga: Nayimirage omu bya larha Daudi, nanajîrage oku ntebe yâge y’obwâmi omu bene Israheli nk’oku anaderhaga, nanayûbasirage enyumpa okw’izîno lya Nyamubâho Nyamuzinda w’Israheli. 21 Namayûbakaga ahantu h’omucîmba gw’amalaganyo Nyamubâho alagananaga na ba larha galya mango abakulaga omu cihugo c’e Mîsiri.»

Omusengero gwa Salomoni

22 Salomoni anaciyimanga embere z’oluherero lwa Nyakasane, embere z’e ndêko y’olubaga lwa bene Israheli boshi arhega amaboko emalunga aderha, erhi: 23 «Yagirwa Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli, nta wundi Nyamuzinda wankaba nka we, abe omu malunga, abe hanôla igulu: welanga bwinja ebi walagananaga mweshi n’abarhumisi bâwe bakushimba n’omurhima gwâbo go shi. 24 Yagirwa washimbulwire ngasi ebi wanabwizire mwambali wâwe larha Daudi, ebi waderhaga omu kanwa kâwe wamabiyunjuza n’okuboko kwâwe nk’oku olu lusiku lunakuyêrekîne. 25 Bunôla Yagirwa Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli omanyâge kulya wabwiraga mwambali wâwe larha Daudi galya ma ngo wamubwiraga ebira binwa, erhi: Wakaz’iyôrha ogwerhe owayîma oku ntebe yawe omw’Israheli, casînga bagala bâwe bacilange omu majira gâbo goshi, babe na olugendo lwinja embere zani nk’oku nâwe wanali oyosire embere zani. 26 Na bunôla Yagirwa Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli kabâge kalya kanwa wabwiraga mwambali wâwe Daudi, larha! 27 Cikwônene ka kwo binali Nyamuzinda ho anaba hanôla igulu? Ci lola okw’igulu lirhankabona aha lya muhira: kurhigi byankaba lyohe mw’eno nyumpa namayûbaka! 28 Cikwoncne Yagirwa Nyamuzinda omusengcro gwa mwamhali wâwe ogurhege okurhwiri, oyumvirhize omulenge gwa mwambali wâwe kuli ngasi cbi akanakuhûna cne. 29 Ntyôla Yagirwa amasu gâwe gakayôrha gali kuli eyîra nyumpa eyi wcne waderhaga erhi: «Ahôla ho irenge lyani lyakabonekera omu kuyumvirhiza amahûno ga mwambali wâwe bunôla adwîrhe ahûna muli eno nyumpa yawe.

Omusengero oku lubaga

30 Neci oyumvirhizc omusengero gwa mwambali wâwe n’ogw’olubaga lwa we oludwîrhe lwasengerera muli eno nyumpa yawe. Yagirwa ogulole bwinja n’oku waguyankirira bunôla kwo gunasôkerage emunda oli omu malunga, okarhuyumva onarhubabalire. 31 Owankanajirira mwene wâbo kubi, n’erhi ankamuseza mpu ayîshe acîgashe, akanayisha alicîgashira embere z’oluhêrero lwâwe munôla ka-Nyamuzinda, 32 Yagirwa izu lyâge linasôkere emunda oli omu malunga, onaje aho otwire bambali bâwe olubanja, omubi anahye, obubî bwâge bunaje okw’irhwe lyâge yenene, omushinganyanya anayêre nk’oku obushinganyanya bwâge bunali.

33 Mango olubaga lwâwe lukahimwa n’omushombanyi ebwa kuba lwamakugomera, bakanakuyâgalukira bashenga izîno lyâwe, bakanayisha bali kuyingingira munola nyumpa, 34 Yagirwa onabayumvirhize n’oku oli omu malunga onabarhege okurhwiri, obabalire olubaga lwâwe lw’Israheli onashub’ilugalula muli cinôla cihugo wahaga b’îshe wabo.

35 Yagirwa erhi amalunga gankazibala, enkuba ehirigirhe ebwa kuba bakujirire okubi bakanayîsh’isengerera muli enôla nyumpa bakakuza izîno lyâwe, bakanaleka enôla byâbo muli kulya obahanyire, 36 Yagirwa n’omu malunga onababalire ebyâha bya bambali bâwe n’eby’olubaga lwâwe lw’Israheli, ona bayigirize enjira nyinja bakwânîne okushimba ovâmulire enkuba yawe oku idaho eri wahaga olubaga lwâwe mpu luliyimemwo.

37 Erhi ecizombo cankanayisha omu cihugo, kandi erhi cihûsi kandi erhi kashûshu nisi erhi cikaba cingalangala, akaba kurhêrwa n’enzige, kandi erhi omushombanyi ankabagorha nisi erhi bube bundi buhanya n’endwala, 38 n’akanayisha ali kushenga abe muntu muguma, lube lubaga lwa bene Israheli boshi, ngasi muguma akanamanya ecibande câge cimuli oku nyonvu, erhi akalambulira amaboko ebwa enôla nyumpa, 39 Yagirwa onayumvirhize okwôla bakuhûnyire omu mpingu omu bwâmi bwâwe onabe bwonjo, ojirire ngasi muguma oku amalagirire gâge ganali, bulya wenene we oyishi omurhima gwa ngasi muguma, na bulya wene oyishi omurhima gw’abantu boshi. 40 Na ntyôla banakurhînya omu buzîne bwâbo boshi muli elira idaho wahaga ababusi birhu.

Enyushûlo

41 Oku muntu w’embuga orhali mwene Israheli, cikwônene arhenge omu cihugo c’ihanga erhi izîno lyâwe lirhuma, 42 bulya bamamanya izîno lyâwe likulu, bamarhînya obuhashe bw’okuboko kwâwe kugala byoshi, bakayisha balikushengera munôla nyumpa yawe, Yagirwa onabayumvirhize kurhenga omu mpingu omu bwâmi bwâwe. 43 Oyôla muntu w’ecigolo onamujirire nka okwôla anadwîrhe akulakira ly’amashanja goshi ga hanôla igulu gamanya izîno lyâwe, gakurhinye nk’olubaga lwâwe lwa bene Israheli, banamanye oku izîno lyâwe lidwîrhe lyaderhwa muli eno nyumpa nayûbakaga.

44 Olubaga lwâwe mango lukakomekera mpu lukola lwaja oku matabâro, lwagend’ilwîsa abashombanyi balwo, omwôla njira banali erhi bankanashenga Nyakasane bayêrekera ebw’olûla lugo wacishogaga wene n’ebw’eyîra nyumpa nayûbakaga. 45 Yagirwa ogwôla musengero n’amalagirire gâbo onagayumvirhize omu mpingu onajire bahimane.

46 Erhi bankakujirira kubi bulya nta muntu orhali munya-byâha hanôla igulu, n’erhi omu bukunizi bwâwe wankabahâna omu maboko g’abashombanyi n’abamabahima erhi bankabagwârha babahêka buja emwabo, cibe cihugo ca hofi erhi c’ihanga, 47 bone bone omwôla cihugo bajire buja erhi bankacija emurhima bakuyagûkira, bakanakulakira eyôla munda muli ecôla cihugo c’abo bandi banahamwabo, bakanaderha mpu rhwajizire kubi, rhwabihire, rhwahemusire 48 bakanakugomôkera n’omurhima gwâbo goshi, n’omûka gwâbo gwoshi banaciri muli ecôla cihugo c’abashombanyi babahêkaga buja, bakanakushenga bayerekera ebwa cirya cihugo wahaga b’îshe, ebwa olula lugo wacishogaga wene n’ebw’eyîra nyumpa nayûbakaga izîno lyâwe lirhumire, 49 Yagirwa ama­ lagirire gâbo n’omusengero gwâbo onaguyumvirhize omwôla mpingu omu bwâmi bwâwe, wene onabagwase; 50 wanababalira olubaga lwâwe ebyâha bakujirire na ngasi mabi lwakujirire, onajire abôla banahamwabo babafe lukogo banababêre obwonjo; 51 bulya luli lubaga lwâwe, birugu byâwe ebi wene warhenzagya e Mîsiri omu karhî k’engulumira y’omuliro gw’ecûma.

Okufundika omusengero n’okugisha olubaga

52 Na ntyôla waliha amasu gâwe ganabona amalagirire ga mwambali wâwe n’ag’olubaga lwâwe lw’Israheli, onaluyumve omu ngasi malibûko banaku lakirekwo. 53 Bulya wene walushomôrholaga ekarhî k’agandi mashanja mpu lube lubaga lwâwe, mpu lube birugu byâwe nka kulya wene wanaderhaga omu kanwa ka mwambali wâwe Musa galya mango wakulaga ba larha e Mîsiri, Yagirwa Nyakasane.» 54 Salomoni erhi ayusa okushenga n’okusengera ebyôla byoshi, ayimuka ha lya ali afukamire aha mbere z’oluhêrero lwa Nyakasane anayinamulira amabo ko enyanya. 55 Ayimanga agisha olubaga lwa bene Israheli boshi aderha n’izu linene erhi: 56 «Ayagirwe Nyakasane owahaga olubaga lwâge okuluhûka nk’oku anaderhaga omu binwa by’obwanga ahâniraga omu kanwa kw’omwambali Musa, byoshi ntâco ciru n’eciguma cabulabuzire. 57 Nyakasane Nyamuzinda wirhu akaz’iyôrha ali haguma nirhu mâshi nk’oku ànali haguma na ba larha arharhulekêreraga arhanarhujandikaga. 58 Ci ayêrekeze emirhima yirhu emunda ali lyo rhushimba enjira zâge bwinja, rhushimbe rhunalange ebinwa byâge n’amarhegeko gâge nka oku anabirhegekaga ababusi birhu. 59 Ebi binwa by’okusengera nderhire embere za Nyakasane bikaz’iyôrha byahika emwa Nyamuzinda wirhu mûshi na budufu, ly’akalola amalagirire girhu ga ngasi lusiku, ahash’irhabâla mwambali wâge n’olubaga lwâge, 60 na ntyôla amashanja goshi g’igulu ganamanya oku Nyakasane yêne ye onali Nyamuzinda nta wundi kulusha ye. 61 Omurhima gwinyu goshi guyêrekere Nyakasane Nyamuzinda wirhu muhashishimba ebinwa n’amarhegeko gâge nk’oku munagashimbire ene.»

Enterekêro y’olnsiku lukulu lw’aka-Nyamuzinda

62 Mwâmi na bene Israheli boshi banacihêra ntyôla Nyakasane. 63 Salomoni abâga nkafu bihumbi makumi abirhi na bibirhi, na bibuzi bihumbi igana na makumi abirhi oku nterekêro y’omurhûla arherekêraga Nyakasane, ntyôla kwo mwâmi na bene Israheli boshi bagishiremwo aka-Nyamuzinda. 64 Olwôla lusiku mwâmi agisha obululi bw’ecirhînyiro ciri embere z’enyumpa ya Nyakasane bulya ahôla ho ayôkire enterekêro z’embâgwa, amashushi g’enterekêro z’omurhûla ebwa kuba oluhêrero lw’amarhale lwali embere za Nyakasane lwamaba lunyi lurhankahashir’ihirwakwo ezôla nterekêro zoshi ez’embâgwa ez’okuyôca amashushi g’enterekêro y’omurhûla. 65 Neci kwo mwâmi Salomoni akuzize olwôla lusiku ntyo haguma na bene Israheli boshi, yali ndêko ya ngabo nyinji yagwarhira oku muhango gwa Hamati oku mugezi gw’e Mîsiri. Bajira olwôla lusiku lukulu embere za Nyakasane Nyamuzinda wirhu, burhanzi nsiku nda, kandi zindi nda kwo kuderha ikumi n’ini zoshi haguma. 66 Oku lusiku lwa kali munani mwâmi abasengaruka. Nabo bagisha mwâmi kandi bashubira emwababwe n’amasîma n’obushagaluke bunene omu murhima erhi binja byoshi Nyakasane anajirire omwambali Daudi n’olubaga lwâge lwa bene Israheli birhuma.

9

Salomoni ashub’ibonekerwa na Nyakasane

1 Erhi Salomoni ayusa okuyûbaka aka-Nyamuzinda n’obwâmi bwâge na ngasi yindi myûbako yoshi, Salomoni ali alalire okuyûbakisa; 2 Nyakasane ashub’ibonekera Salomoni obwa kabirhi nk’oku anarhangig’imubonekera aha Gabaoni. 3 Nyakasane anacimubwîra, erhi: «Nayumvîrhe omusengero n’amahûne gâwe embere zani; nagishire eyîra nyumpa wayûbakaga mpu izîno lyani likayôrha lirimwo ensiku zoshi n’omwo mwo amasu n’omurhima gwâni byakaz’iyôrha biri ensiku zoshi. 4 Nawe okag’igenda bwinja embere zani nka kulya sho Daudi anali ayosire n’omurhima mwîmâna, omurhima mushinganya nya okanakajira nk’oku nakurhegeka kwoshi, okanashimba amarhegeko gani n’obulonza bwâni, 5 nayîsh’igwika entebe y’obwâmi bwâwe omu Israheli e nsiku zoshi nka oku nanalaganyagya sho Daudi amango namubwiraga nti: Wakaz’iyôrha oli n’omukûla oku ntebe y’obwâmi omu Israheli. 6 Cikwône we n’abana bâwe, mukandeka n’okurhashimba amarhegeko namuhaga n’okuya gûka oku bandi banyamuzinda b’obwihambi, 7 narhenza Israheli omu cihugo namuhaga, eyo nyumpa nagishaga okw’izîno lyani nanayilangabûla embere zani, kandi Israheli anaba masheka na lwimbo omu gandi mashanja. 8 Eyira nyumpa ntagatifu yanaha bigûkà na ngasi yeshi wankayigera hofi anarhemuka ahebe olushungurho; banakaderha mpu carhumaga Nyakasane ajira olu lugo n’eyîra nyumpa ntyâla? 9 Kandi banakabashuza, mpu: Bulya balekêrire Nyakasane Nyamuzinda wabo, owakulaga ababusi baho omu cihugo c’e Mîsiri, babul’igend’icishwêkera oku bandi banyamuzinda b’obwihambi. bakaz’ibafukamira banakaz’ibakolera: bwo bula Nyakasane abahiziragekwo agala mabi goshi.»

Ebishagala Salomoni ahaga Hiramu

10 Enyuma lya myâka makumi abirhi, erhi Salomoni aba amayûbaka aka­Nyamuzinda n’obwâmi bwâge, 11 naye Hiramu abire amayûsa okuhâ Salomoni emirhi y’emiyerezi n’ensindani, abire amamuhâ amasholo nk’oku analonzagya, mwâmi Salomoni naye ahâ Hiramu bishagala makumi abirhi omu cihugo c’e Galileya. 12 Hiramu anaciyîmuka kurhenga e Tiri mpu agend’ilola ebyo bishagala Salomoni amuhâga, arhabonaga bimusimisize. 13 Anaciderha, erhi: Bishagala bici ebi ompire mwene wirhu? Abiyirika izîno lya Kabuli, eryo izîno lyo binaciderhwa kuhika buno. 14 Hiramu arhumira Salomoni talenta igana na makumi abirhi g’amasholo. Okuyubakîsa obukukuru

15 Alaga oku Salomoni ali akerekinye emikolo omu kuyûbaka aka­ Nyamuzinda n’enyumpa yâge, e Milo, olukuta lwa Yeruzalemu, aha Hasori, aha Megido n’ aha Gezeri. 16 (Faraoni mwâmi w’e Mîsiri naye anasôka mpu agend’inyaga olugo lw’e Gezeri. Erhi aba amaludûlika muliro n’okunigûza abanya-Kanani bayûbakagamwo boshi, aluhâna nshololo oku buhya bw’omwali, muka Salo moni. 17 Salomoni ayûbaka Gezeri buhyahya) na Beti-Hononi wali olunda lw’idako. 18 Ayûbaka Baalati na Tamari omu cihugo ca Yuda olunda lw’irûngu. 19 Ayûbaka n’ezindi nyumpa zo nyumpa z’embîko za Salomoni, bishagala biguma bya kukabîkira engalc zâge, ebindi bya kushwêkera ebihêsi byâge , na ngasi bindi bimusimîsize okuyûbaka aha Yeruzalemu, omu Libano n’omu bwâmi bwâge mwoshi. 20 Abantu bali basigire omu banya-Moriti, omu ba Hititi, omu ba Perizi, omu ba Yebusi, ngasi balya boshi barhali bene Israheli, 21 nisi erhi bagala babo ngasi bantu banalisigire omu cihugo, n’abarhaherêrekezibagwa (abarhaherhereragwa) na bene Israheli, Salomoni abahira kw’ogwo mukolo gw’obukukuru kwo banaciba kuhika buno. 22 Cikwône arhajiraga bene Israheli bantu babarhuzi, bulya babagamwo abakwi: bakarhengamwo abasirika, abambali, abakulu b’ernirhwe abahêka engâlè, n’abashonera oku biterusi. 23 Bantu magana arha nu na makumi arhanu, bali barhambo bakazâg’ikolesa eyôla mikolo n’oku rhabâla abantu bakazâg’ijira eyôla mikolo. 24 Mwali wa Faraoni arhenga ebwa murhundu gwa Daudi asôkera mulya nyumpa Salomoni amuyubakiraga. Buzinda agûkira e Milo.

Emikolo Salomoni ajiriraga omu ka-Nyamuzinda

25 Salomoni akag’irherekêra enterekêro z’okusiriza n’ez’omurhûla, kasha rhu ngasi mwâka oku luhêrero ayûbakiraga Nyakasane, akatumbûkiza n’e nshangi oku luhêrero lwali embere za Nyakasane. Akombêra bwenêne aka­ Nyamuzinda.

Salomoni ajirîsa amasuha g’okurhimbûla

26 Salomoni ajirîsa amasuha e Esiyoni-Geberi hofi n’Elati, omu irûngu ly’enyanja ndukula, omu cihugo c’Edomu. 27 Hiramu amurhumira oku bambali bâge bayishig’ivugama n’okumanyîrira bwinja enyanja. 28 Baja e Ofiri barholayo talenta igana na rnakumi abirhi ga masholo, bayisha babidwîrhîre mwâmi Salomoni.

10

Omwamikazi w’e Saba ayîsh’irhangula Salomoni

1 Omwamikazi w’e Saba erhi ayumva kurhi mwâmi Salomoni ajir’irenge oku izîno lya Nyakasane anaciyisha mpu ali muyenja omu kumutwa emigani. 2 Ayisha aha Yeruzalemu n’obusò bw’endogomi zali zibarhwire enshangi n’amasholo manji bwenêne n’amabuye g’engulo ndârhi. Anacija aha mwa Salomoni anacimushambâlira ngasi byanamuli oku murhima byoshi. 3 Sa lomoni anacimuhâ ihano oku ngasi cinwa anamudôsagya: Nta cinwa cafumire mwâmi mpu lero camamuyabira kuhugûla. 4 Oyôla mwamikazi w’e Saba erhi aba amazânwa n’oburhondekezi bwa Salomoni n’enyumpa ayûbakaga, 5 erhi abona kurhi enyama zadarhulwa oku cibo câge, kurhi enyumpa z’abambali ziyinjihire, erhi alola oku mikolo n’emyambalo y’abarhumisi bâge, abarhanza amamvu, obunji bw’enterekêro arherekêra omu ka-Nyamuzinda, arhaciha shig’ibikira emurhima anacibwîra mwâmi erhi: 6 «Neci kwo binali ehi nabwîra gwa omu cihugo cani oku biyêrekîre obwirhonzi n’oburhondekezi bwâwe. 7 Ntayemêrezagya ebi bakazâg’inshambâlira ci naderha ni kukwaninc niene nyîshe ncibonere n’amasu gani, lola oku ciru barhali bambwizire ecihimbi omu burhondekezi bwâwe n’omu bwololoke n’irenge lishushire ebi nabwiragwa. 8 lragi lya bambali bâwe n’abarhumisi bâwe bakub’eburhambi; barhanahwa barhayumva n’okubona obushinganyanya bwâwe. 9 Ayagirwe Nyamubâho Nyamuzinda wâwe, ye wasimaga okukubwarhaza oku ntebe y’Israheli mpu ly’akuzibwa. Kurhonya ayôrhaga arhonya Israheli, kwo kwarhumire akuyîmika mwâmi mpu orhegeke omu bwirhonzi n’omu bushinganyanya. 10 Anacirhûla mwâmi talenta igana na makumi abirhi za masholo, enshangi mwandu n’ama buye g’engulo ndârhi. Harhal’isag’ibonekana enshangi nyinganaho nk’ezira mwamikazi w’e Saba arhûlaga mwâmi Salomoni. 11 Amârho ga Hiramu gakazâg’ilêrha amasholo g’e Ofiri ganakayisha gadwîrhe kurhenga eyôla Ofiri emirhi minji y’ensantali n’amabuye g’engulo ndârhi. 12 Mw’eyôla mirhi y’ensantali, mwâmi ajiramwo amashonezo g’aka-Nyamuzinda n’ag’obwâmi bwâge, ennanga z’enzenze oku bayimbiza. 13 Mwâmi Salomoni aha olya mwamikazi w’e Saba ngasi byoshi ankanacifinjire, ngasi byoshi anahûnaga, buzira kuganja ebi mwâmi amufumbasagya yêne omu nfune. Enyuma z’ahôla, omwamikazi ase ngaruka, ashubira omu cihugo câge boshi n’abambali.

Obugale bwa Salomoni

14 Obuzirho bw’ amasholo bakazâg’ilerhera Salomoni omu mwâka muguma bwali nka magana gali ndarhu na makumi gali ndarhu na ndarhu ga talenta. 15 Buzira okuganja amasholo gakag’irhûlwa n’ababalama n’isoko ly’abarhunzi, n’ery’abâmi boshi b’omu Arabiya. 16 Mwâmi Salomoni atulîsa mpenzi magana abirhi za masholo, ngasi mpenzi ya sikeli magana gali ndarhu ga masholo; 17 na zindi mpcnzi nsungunu magana asharhu nazo za masholo za lugero luguma oku ngasi mpenzi; mwâmi abibîkira omu nyumpa yâge y’Omuzirhu gw’e Libano. 18 Mwâmi anacibinja entebe nnene y’obwâmi y’ihembe, anayishîga amasholo gone gone. 19 Eyôla ntebe yali egwerhe mashonezo ndarhu, enyanya ah’oku shegemwa kw’eyôla ntebe hali haburunguse, ngasi lunda lwayo lwali enshusho z’empangaza ibirhi zali ziyimanzire hofi na ngasi hadêkerezibwa okuboko. 20 Zindi ntale ikumi n’ibirhi zali kuli eyôla mibungo, ngasi lunda. Ha rhasag’ibonekana ntebe ya bene eyo ciru n’omu gandi mami. 21 Orhubêhe rhwa Salomoni rhw’okunywêra rhwali rhwa masholo gonene, kuguma n’entebe y’omu nyumpa y’omu Muzirhu gw’e Libano, byali bya masholo goncne, bulya amarhale garhakengagwa ciru. 22 Neci mwâmi ali agwerhe amârho e Tarsisi haguma n’amârho ga Hiramu na ngasi myâka isharhu agôla mârho g’e Tarsisi gakazâg’iyisha gadwîrhe amasholo, amarhale, amahembe, encima n’enduku. 23 Mwâmi Salomoni agalûluka kulusha abandi bâmi boshi ba hano igulu, omu birugu n’omu bugula n’omu bushinganyanya. 24 Igulu lyoshi lyakag’ilonza okuyankirirwa na Salomoni n’okuyumva obwirhonzi Nyakasane ahiraga omu murhima gwâge. 25 Na ngasi wanakazâg’iyisha yeshi akayisha amurhûzire ebirugu by’amarhale n’arnasholo, emishangi, emirasano, enshangi, ebiterusi, ebihêsi, ntyo ngasi mwâka.

Engâlè za Salomoni

26 Salomoni alunda engâlè n’ebiterusi, ali agwerhe ngâlè cihumbi na maga na ani, abasirika b’oku biterusi bali bihumbi ikumi na bibirhi, abahirira embîko z’ezôla ngâlè omu bishagala by’okubîkirwa n’ebindi hofi n’obwâmi aha Yeru zalemu. 27 Mwâmi Salomoni àhirhîre oku birugu, byaluga nka mabuye aha Yeruzalemu, n’emirhi y’enduluma yaba mwandu nka mihumbahumba y’ekabanda. 28 Ebiterusi bya Salomoni byakag’irhenga e Mîsiri n’e Sisiliya, abarhunzi ba mwâmi bakaz’igula. 29 Engâlè nguma yakag’ifa sikeli magana ndarhu. Mwâmi w’e Hititi n’ow’e Aramu nabo bakâg’ibiguza ntyo.

11

Abakazi ba Salomoni b’omu gandi mashanja bamuhêka omu kuharâmya abazimu

1 Mwâmi Salomoni aziga bwenêne abakazi b’agandi mashanja okuleka mwali wa Faraoni: aba-Mowabiti-kazi, aba-Amoniti-kazi, aba-Edomiti­ kazi, aba-Sidoni-kazi, aba-Hititi-kazi, 2 ba muli galya mashanja Nyakasane akomêrezagyakwo bene Israheli mpu: Murhankabayanka, nabo barha nkanayankwa na ninyu, bulya banayîsh’ihindula emirhima yinyu bayiyêrekeze ebwa abazimu babo. Salomoni acishwêkera kuli agôla mashanja erhi kuziga bakazi kurhuma. 3 Ali agwerhe abakazi b’abaluzi-nyere magana gali nda, na baherula magana asharhu; abo bakazi banacimuhindula omurhima. 4 Amango ali akola mushosi, abôla bakazi banacihindulira omurhima gwâge ebw’abandi banyamuzinda bw’obwihambi; omurhima gwâge gurhacicîshwekeraga kuli Nyakasane Nyamuzinda wâge nka kulya omurhima gw’îshe Daudi gwali. 5 Salomoni aj’ihêra Astartè, muzimu-kazi w’abanya-Sidoni aj’ihêra Milkomi, ibala lya aba-Amoniti. 6 Salomoni ajira ebigalugalu bwenêne embere za Nyakasane, arhanacishimbûliraga lwoshi Nyakasane ak’îshe Daudi. 7 Lero aj’iyûbaka oluhêro lwa Kemoshi muzimu w’e Mowabu, oku ntôndo yali ah’ishiriza lya Yeruzalemu, ayubakira na Milkomi muzimu wa bene Amoni. 8 Ajirira ntyôla n’abandi bakâge barhengaga omu gandi mashanja, mpu lyo bakatumbûkiza obukù n’okurherekêra abazimu babo^g.

9 Nyakasane anacikunirira Salomoni bwenêne bulya ayêgwire omurhima gwâge kuli Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli, owamubonekeraga kabirhi; 10 n’obwo ali amamuhâ irhegeko ly’okurhaharâmya abazimu; ci Salomoni arha shimbaga eryo irhegeko. 11 Nyakasane anacibwîra Salomoni, erhi: «Kulya kuba olugendo lwâwe kwo lwahimbire ntyâla embere zani na bulya orhacishimbaga endagâno yani n’amarhegeko gani, nkola nakunyaga obwâmi, mbuhe muguma omu barhumisi bâwe. 12 Cikwônene ntajire ntyo omu nsiku z’akalamo kâwe, e rhi sho Daudi orhuma omu maboko ga mugala wâwe nayîsh’ibukûla. 13 Cikwône kandi ntamunyâge obwâmi bwoshi: Nalekera mugala wâwe ishanja liguma erhi omurhumisi wâni Daudi orhuma, na Yeruzalemu nacishogaga.»

Abashombanyi ba Salomoni

14 Nyamuzinda anacizûkiza Salomoni omushombanyi, ye Hadadi, mu nya-Edomu w’omu baluzi b’Edomu. 15 Amango Daudi ahimaga Edomu, erhi Yowabu ye murhambo w’abalwi bâge, ayija mpu agend’ibisha emifu, anigûza yo ngasi wa bûko yeshi w’omu Edomu. 16 Yowabu ashinga yo myêzi ndarhu boshi n’engabo y’Israheli mpu kuhika anigûze ngasi wa bûko mulume yeshi w’omu Edomu. 17 Hadadi abafulumukamwo, boshi na banya-Edomiti baguma, bali bambali b’îshe, ayakira e Mîsiri. Agôla mango Hadadi aciri mwana wa musole. 18 Erhi barhenga e Madiyani baja e Parani, barholayo ngasi balume b’omwôla Parani, banacija e Mîsiri emwa Faraoni, mwâmi w’e Mîsiri, anacihâ Hadadi enyumpa n’ebiryo anahiga ciru n’okumuhâ amashwa. 19 Hadadi anacirhona bwenêne emunda Faraoni ali, ciru alinda amuhâ mulumuna wa mukâge mpu abe ye ayanka, ali mulumuna w’omwamikazi Tahibnesi, mugoli mukulu. 20 Mulumuna wa Tahibnesi anacimuburhira omwana-rhabana ye Genubati; Tahibnesi akamulerera omu côgo ca Faraoni; Genubati anaciyôrha omu nyumpa ya Faraoni boshi na bene Faraoni. 21 Hadadi erhi ayumva e Mîsiri oku Daudi ashimbire b’îshe ekuzimu, n’oku Yowabu ye wali murhambo w’abalwi naye afire, anacibwîra Faraoni, erhi: «Ondike ngende nshubire omu cihugo cani.» 22 Faraoni anacimubwîra, erhi: «Bici wamabula hano mwâni obwôla okola walonza okushubira omu cihugo cinyu?» Naye anacishuza, erhi: «Ntaco; ci ondike ngende.»

23 Nyamuzinda ashub’izûkiza Salomoni owundi mushombanyi: ye Rezoni. mugala wa Elyada, muntu warhengaga aha mwa nnawabo Hadadi-Ezeri, mwa mi w’e Soba, ayishaga ayaka. 24 Ali amashûbûza ngabo erhali nyi eburhambi bwâge, anaciba murhambo w’ecôla cikembe, amango Daudi anigûzagya engabo za nnawabo. Rezoni anyaga ecihugo ca Damasko, anaciciyûbaka, anaciyîmanwo ahà mwâmi w’e Damasko. Alaga amabî Hadadi ajiraga: 25 Ayôrha mushombanyi w’Israheli omu mango ga Salomoni goshi. Ali agwerhe akagayo kuli Israheli anaciyîma kuli Edomu.

Yerobwâmi alwîsa mwâmi

26 Yerobwâmi ali mwene munya Efrayimiti Nebati w’e Sereda, naye nnina ye Seruya, ali mukana, yenc ali mwambali wa Salomoni lero akalwîsa mwâmi. 27 Engwarhiro y’okulwîsa mwâmi yeyi: Salomoni adwîrhe ayûbakira obwâmi bwâge e Milo n’okulungûla ecôgo c’îshe Daudi. 28 Oyo Yerobwâmi abonekana ntwâli ya mulume. Erhi Salomoni acibona oku oyu mwana w’obusole adwîrhe amukolera bwinja amujira murhambo w’abakozi boshi b’omu bûko bwa Yozefu. 29 Muli ezo nsiku, Yerobwâmi erhi arhenga e Yeruzalemu, anacibuganana omu njira n’omulêbi Ahiya w’e Silo, ali ayambirhe ecirondo cihyahya; bali oku banali babirhi bonene omw’irûngu. 30 Ahiya ayanka cirya cirondo cihyahya acisharhangulamwo mpande ikumi n’ibirhi. 31 Kandi abwîra Yerobwâmi erhi: «Yanka mpande ikumi. Bulya kwo adesire ntya Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli, erhi: Laba oku nkola naberangula obwâmi, mbukule omu maboko ga Salomoni, nakuhâ mashanja ikumi. 32 Asigalana ishanja liguma erhi mwambali wâni Daudi orhuma, na Yeruzalemu lugo nacishogaga omu mashanja ga bene Israheli goshi: 33 Nkola nakujira bulya antwisire kwo aj’ifukamira Astarte muzimu-kazi w’e Sidoni, aj’ifukamira Kemoshi, muzimu w’e Mowabu, aj’ifukamira Milkomi muzimu wa bene Amoni na bulya arhashimbaga enjira zani ak’îshe Daudi akajira ehishingânîne omu masu gani, ayibagira olushika n’amarhegeko gani. 34 Cikwône ntamunyâge obwâmi bwoshi bulya namuleka muluzi omu kalamo kage koshi erhi mwambali wâni Daudi orhuma, oyu niene nacishogaga, anashimbulira kwinja obulonza n’amarhegeko gani. 35 Mugala wâge ye nayishinyaga obwâmi nankuhebwo, kwo kuderha mashanja ikumi. 36 Naha omugala ishanja liguma, lyo mwambali wâni Daudi akayôrha agwerhe akamole kayâsire embere zani aha Yeruzalemu, cishagala nacishogaga nti mpiremwo izîno lyani. 37 Kuli w’oyûla nayîsh’ikuyanka ojiyîma omu ngasi ebi omurhima gwâwe gunalonzize byoshi, wanayîsh’iba mwâmi omu Israheli. 38 Okayumva oku nayîsh’ikurhegeka kwoshi okashimba enjira zani, okakajira ebishingânîne omu masu gani, omu kushimba amarhegeko n’obulonza bwâni aka mwambali wâni Daudi, lyoki nayîsh’iyôrha nâwe, nanyîsh’ikuyûbakira enyumpa nkomo­ komo nka kulya nayiyûbakiraga Daudi. Nayîsh’ikuhâ Israheli. 39 Obûko bwa Daudi nabubonêsa nshonyi erhi okwo kurhuma cikwône kurhabe kwa ensiku zoshi.» 40 Salomoni akalonza okuyirha Yerobwâmi ci yehe aciyakira, aja e Mîsiri emwa Shishak, mwâmi w’e Mîsiri, anabera e Mîsiri kuhika Salomoni afà.

Okuhwa k’obwâmi bwa Salomoni n’okuyîma kwa Roboami

41 Eyindi rnyanzi ya Salomoni, ebi ajizire byoshi n’obushinganyanya bwâge bwoshi, k’ebyôla birhali biyandike omu citabu c’Ebijiro bya Salomoni? 42 Salomoni ayîmire aha Yeruzalemu, mwâmi wa bene Israheli boshi rnyaka rnakumi ani. 43 Buzinda Salomoni agend’igwîshira aha burhambi bwa bashakulu bâge, bamubisha omu cishagala c’îshe Daudi. Omugala Roboami ayîma omu byâge.

12

III. Okugabanyikana kw’obwâmi bwa Salomoni

Endêko aha Sikemi

1 Roboami alikûlira e Sikemi bulya olubaga lwa bene Israheli lwoshi lwali lwamalundûkirayo mpu baj’imujira mwâmi. 2 Yerobwâmi mugala wa Nebati erhi akuyumva, -bulya agôla mango erhi aciri e Mîsiri, erya munda ayakiraga Salomoni, anacirhenga eyôla Mîsiri-, 3 banacimurhumiza mpu ayâgaluke. Okubundi Yerobwâmi n’endêko yoshi ya bene Israheli, bayisha banacibwîra Roboarni, mpu: 4 «Sho ali amarhuma okushiga kwirhu kwaba kushigalala, ci w’oyûla buno orhulembuhikizagye ogwôla mushigo muzirho gwa sho n’ogwôla muzigo muzirho sho ali amarhubarhuza; rhwânakurhumikira». 5 Anacibabwîra erhi: «Murhang’igenda mulinde nsiku isharhu, mubul’igaluka rhushimânane, olubaga lwanacigenda.

6 Mwâmi Roboami anacidôsa ihano emw’abagula bayôrhaga baba boshi n’îshe Salomoni amango anacirimw’omûka, abadôsa erhi: Bici mumpanwire nayishishuza olubaga? 7 Nabo banacimushuza mpu: «Nk’ene wankaciyêrekana murhumisi rnwinja w’olula lubaga, nka wankanabarhumikira, nka wankabashuza okabaderheza n’ebinwa by’omurhûla, banakushiga ensiku zoshi.» 8 Cikwônene Roboami alangabula ihano balya bagula bamuhaga, aj’idôsa ihano emw’emisole yayushukaga kuguma boshi naye, eyanayôrhaga eba boshi naye. 9 Abadôsa erhi: «Kurhi mumpanwire kulya rhwankayishishuza olula lubaga lwambwiraga mpu: Orhulembuhize omushigo sho ali amarhudarhabaliza?» 10 Balya bana bayushukaga boshi naye banacimushuza, mpu: «Ogend’ishuza o lwôla lubaga lwakubwiraga mpu sho ali amarhuma rhwashigalala; ci w’oyo o rhulembuhizagye ogwôla mushigo; oyîsh’ilubwîra ntyâla: Akanshanashanwe kani ko kanene aha nsiko za larha. 11 Larha al’izidohize omushigo gwinyu, nani nayushûla obuzirho bwâgo; larha akazâg’ibahanûla n’eminyuli, niono namuha nmula n’emikôba y’endobo z’ebyuma.»

12 Yerobwâmi haguma n’olubaga lwoshi aj’emunda Roboami ali nka kulyâla mwâmi anababwiraga, erhi: Muyîshe emunda ndi enyuma lya nsiku isharhu. 13 Mwâmi ashuza olulaga n’ebinwa bizibu. Abula bwashimba ihano lya ba lya bagula bamuhanulaga, 14 Abashuza omu kushimba lirya ihano ly’abana b’emisole erhi: «Larha al’izidohize omushigo gwinyu, nani nayushûla obuzirho bwâgo, larha akazâg’ibahanûla n’eminyuli niono namuhanûla n’ebyûma by’endobo.» 15 Ntyôla mwâmi arhayumvanyagya n’olubaga lyo kayunjula kalya kanwa Nyakasane abwiraga Ahiya w’e Silo kuli Yerobwâmi muga!a wa Nebati. 16 Erhi Israheli yeshi abona oku mwâmi arhamuyumvirhi, olubaga lwanacishuza mwâmi muli ebi binwa:

«Bici rhufanwa na Daudi? Ntabyo rhushangira rhwe na mwene Yese.

Bene Israheli, shubiri omu mahêma ginyu!

Daudi buno wene okazâg’ilanga enyumpa yawe!

17 Israheli acishubirira omu mwâge, bene Israheli bayûbakaga omu bishagala bya Yuda bonene bayosire bambali ba Roboami. 18 Okubundi mwâmi Roboami anacirhuma Adorami murhambo wâge w’emikolo: ci abandwa amabuye na bene Israheli boshi, anacifa. Mwâmi Roboami anacishonera dubaduba omu ngâlè yâge, ayakira e Yeruzalemu. 19 Ntyôla Israheli atwika, omulala gwa Daudi gwashandabana kuhika oku lusiku lw’ene.

Obwâmi bwacigaba kabirhi

20 Erhi Israheli yeshi ayumva oku Yerobwâmi ayagalusire, bamurhumiza mpu ayîshe omu ndêko, banacimuyîmika mwâmi kuli bene Israheli boshi. Nta bandi bashimbire omulala gwa Daudi kuleka bene Yuda bonene. 21 Oku anahi­ ka aha Yeruzalemu, Roboami anacishubûza engabo y’ab’omulala gwa Yuda n’ey’ab’omulala gwa Benyamini, bahika boshi bantu bihumbi igana na makumi gali munani, boshi balume ba ntwâli, balwi haj’ilwîsa omulala gw’Israheli ly’obwâmi bushub’igalukira Roboami mwene Salomoni. 22 Ci akanwa ka Nyakasane kanacirhindakwo Shemaya, muntu wa Nyamuzinda erhi: 23 «Oj’ibwîra Roboami, mwene Salomoni, mwâmi wa bene Yuda na bene Benyamini n’olubaga lucisigire, 24 erhi mpu omanye wankasôka mpu ogend’ilwîsa bene winyu, bene Israheli. Shubiri ngasi muguma omu mwâge, bulya nienc narhumaga okwôla kwaba. Banaciyumva akôla kanwa ka Nyakasane bagaluka omu kushimba akôla kanwa ka Nyakasane. 25 Yerobwâmi ayûbakira obwâmi bwâge aha Sikemi, oku irango lya Efrayimu, anacibêra ahôla; ashub’iyimuka ahôla agend’ iyûbaka aha Penueli.

Oku balekanaga omu kushenga

26 Yerobwâmi anacicîja emurhima, erhi: «Obu bwâmi hali amango bwankacishubira omu mulala gwa Daudi obu. 27 Olu lubaga erhi lwankanasôka mpu lukola lwaj’irherekêrera omu ka-Nyamuzinda aha Yeruzalemu hali amango omurhima gw’olubaga gwankashub’igalukira nnahamwabo Roboami, mwâmi w’e Yuda, hali amango bankanyîrha bacishubirire emwa Roboami mwâmi w’e Yuda.» 28 Okubundi erhi ayus’icîj’emurhima, atulîsa manina abirhi ga masholo, anacibwîra olubaga erhi: «Ntaco mwacikasôkera e Yeruzalemu! Wani Israheli lolagi banyamuzinda binyu^h abamukûlaga e Mîsiri.» 29 Banacigend’iyîmanza kanina kaguma aha Beteli, n’akandi aha Dani. 30 Okwôla kwahira Israheli omu câha bulya olubaga lwakaja ebwa ngasi kaguma kuhika aha Dani. 31 Yerobwâmi aja ayûbaka empêro oku ntôndo, n’ahali ezôla mpêro aja ahiraho abadâhwa ajaga arholêreza omu lubaga koneneⁱ aba rhali bene-Levi. 32 Asinga olusiku lukulu omu mwêzi gwa munani, omu nsiku ikumi n’irhanu z’ogwo mwêzi, kugurna n’olusiku lukulu lujirwa omu Yuda, anacisôkera oku luhmero agwikaga aha Beteli mpu aj’ihêrera galya manina ajiraga. Ahôla Beteli, ayîmika abadâhwa ba mw’ezôla mpêro ayûbakaga . 33 Asôkeraga oku luhero ayûbakaga yêne aha Beteli, omu nsiku ikumi n’irhanu z’omwêzi gwa munani, mwêzi achishogaga yenene, asinga ntyo olusiku lukulu kuli bene Israheli, anacisokera oku luhero, aj’itumbûsa enshangi.

13

Oluhêro lw’e Beteli lwahehêrerwa

1 Hanaciyisha muntu muguma wa Nyakasane ahika e Beteli kurhenga omu lya Yuda, arhumirwe na Nyakasane amango Yerobwâmi ali oku luhêro adwîrhe atumbûkizakwo enshangi. 2 Anacihamagaza oku irhegeko lya Nyakasane erhi anayêrekîre ebwa lulya luhêro erhi: «We luhêro! we luhêro! Kwo Nyakasane adesire ntya: Omwanarhabana amaburhwa omu nyumpa ya Daudi, izîno lyâge ye Yoshiyahu, akuyokera kw’abadâhwa baja barherhekêra oku ntôndo balya bakag’itumbûkiza kw’enshangi. Amavuha gâbo gakusi ngonokerakwo.^j» 3 Na muli olwo lusiku lonene anacihûna ecimanyiso, aderha erhi: «Alaga ecimanyiso wamanyirakwo oku Nyakasane wakuderhaga: Ala oku oluhêro lwahahanyuka n’oluvu luli oku nyanya lushandale.» 4 Erhi mwâmi ayumva akôla kanwa omuntu wa Nyakasane akazâg’ihamagaliza oluhêro lw’e Beteli, alambûla okuboko al’idekerize oku luhêro, anaciderha erhi: «Gwârhi ye!» Kulya kuboko amulambuliraga kwanaciyuma, ciru arhacihashaga okuku shubiza emunda ali. 5 Lulya luhêro lwanacihahanyuka n’oluvu lwanacivamûka kulya luhêrero nka kulya omuntu wa Nnâmahanga anaderhaga mpu co caba cimanyiso c’akanwa ka Nyakasane. 6 Mwâmi ashub’ilîka akanwa anacibwîra olya muntu wa Nyamuzinda, erhi: «Mâshi onsengerere Nyakasane Nyamuzinda wâwe, ompunire ly’okuboko kwâni kushubira emunda ndi.» Olya muntu wa Nyamuzinda anacisengera Nyakasane n’okuboko kwa mwâmi kwanacishubira emunda ali, kwayôrha nk’oku kwanali embere. 7 Mwâmi anacibwîra olya muntu wa Nyamuzinda, erhi: «Kanya oje omu nyumpa rhwembi ogalule amarhi omu kulya hitya, ngali kuha oluhembo. 8 Olya muntu wa Nyamuzinda anacishuza mwâmi, erhi: Ciru wakampa oluhande lw’enyumpa yawe ntankajamwo rhweshi, ntankanalyamwo akantu ciru amîshi go manyi; 9 bulya okwo liri irhegeko nahirwe, n’akôla kanwa ka Nyakasane, erhi: Orhalyaga akalyo orhanywaga amiîhi, orhanagalukaga omu njira nguma kabirhi.» 10 Anacikanyiriza omu yindi njira; arhacigalukaga omu njira ayîshagamwo e Beteli.

Oku olya muntu wa Nnâmahanga ahanagwa

11 Hali mulêbi muguma wa mushosi, ayûbakaga aha Beteli, abagala banaci yîsha bamuganirira ebi olya muntu wa Nyamuzinda anajirire aha Beteli byoshi, na birya bindi binwa abwiraga mwâmi nabyo babiganirira îshe. 12 Anacibadôsa erhi: Njira ehi anagalusiremwo? Abagala banacimuyêreka njira ehi olya muntu wa Nyakasane warhengaga e Yuda anagalusiremwo. 13 Anacibwîra abagala erhi: Muntindire endogomi. Banacirhinda erya ndogomi, naye anaciyishonera kwo. 14 Anacikulikira olya muntu wa Nyakasane amushîmâna atamire aha idako ly’omuhumbahumba anacimubwîra, erhi: Ka we olya muntu wa Nyakasane warhengaga e Yuda? Naye anacimushuza erhi: Neci, niono. 15 Olya mulêbi anacimushuza, erhi: Yîsha rhugende rhwembi omu nyumpa yani oj’irya hitya. 16 Ci yehe amushuza, erhi: Ntankagaluka rhwembi nisi erhi okuja emwâwe rhwembi, ntankalya, ntankanywa eyo munda, 17 bulya nahirwe irhegeko na Nyakasane, erhi: Orhalyagayo akalyo, orhanywagayo amîshi, orhagalukaga omu njira wayishagamwo. 18 Naye anacimushuza, erhi: «Nani ndi mulêbi akâwe, na malahika ananshambâzize n’ebinwa bya Nyakasane ntyâla: Erhi, ogaluke mweshi naye omu nyumpa yawe, ahash’irya anaywe.» Kwali kumurheba, 19 Olya munttu wa Nyamuzinda anacigaluka boshi naye, alya anaywa omu mwâge.

20 Oku banaciri oku cibo: Lero oku banacitamire oku cibo, akanwa ka Nyamubâho kanacirhinda kuli olya mulêbi wamugalulaga, 21 anaciyakuza olya muntu wa Nyakasane warhengaga e Yuda, erhi: «Oku Nyakasane adesire kw’oku: Bulya orhaciyumvirhize izu lya Nyakasane orhanacishimbire irhegeko Nyakasane Nyamuzinda wâwe akuhâga: 22 bulya wagalusire walya wananywêra ahantu Nyakasane akuhanzagya oku orhankalîra ho orhankananywêraho, omugogo gwâwe gurhankaciyîsh’ibishwa omu nshinda ya basho. 23 Erhi ayus’i lya ananywa, olya mulêbi w’omushosi amurhindira endogomi yâge anacigaluka acigendera. 24 Entale yanacimushanga omu njira yanacimuyîrha; omugogo gwâge gwalambûkira oku idaho, endogomi yâge yanacimubêra aha burhambi n’erya ntale aha bundi burhambi bwa gulya mugogo. 25 Abantu bageraga babona kurhi ogwôla mugogo gulambûkîre okw’idaho na kurhi erya ntale emuli aha burhambi, banacija baganira kuli okwôla mulya lugo lw’olya mulêbi w’omushosi. 26 Erhi olya mulêbi wamugaluliraga omu njira akuyumva anacide rha erhi: Ali olya muntu wa Nyamuzinda orhayumvagya izu lya Nyakasane. Lero Nyakasane amamuha entale nayo yamamuhinaga yamamuyîrha nka kulya akanwa ka Nyamuzinda kanali kadesire. 27 Anacibwîra abagala erhi: Muntindire endogomi. Banaciyirhinda, 28 okubundi akanyà arhimana omugogo gulambûkîre oku njira, endogomi n’entale byombi biri eburhambi bwa gulya mugogo. Erya ntale erhanalyaga gulya mugogo, erhanahinagaga erya ndogomi. 29 Olya mulêbi anayanka gulya mugogo gw’olya muntu wa Nnâmahanga, erhi aba amamushonêkeza oku ndogomi, agugendana, olya mulêbi w’omushosi anacija omu lugo mpu amubîshe anamushibe. 30 Anacihira gulya mugogo omu nshinda yâge, banacilaka mpu: Aye! mushâna mwene wirhu! 31 Erhi aba amamubisha anacibwîra abagala, erhi: Mango nafa munambîshe omwôla nshînda omuntu wa Nyamuzinda abishirwe n’amavuha gani munagahire aha burhambi bw’amavuha gâge. 32 Bulya kanayunjule kalya kanwa ka Nyakasane kuli lulya luhêro luba aha Beteli na ngasi mpêro z’omu bishagala by’e Samâriya.

33 Kulya kwanaciba kwoshi ci Yerobwâmi arhaderhaga mpu ahindula olugendo lwâge lubî; ashub’ijira abandi badâhwa b’empêro zali omu birhwa; aja abarhôla omu lubaga konene analonzize. 34 Okwôla kwaba citumulo oku nyumpa ya Yerobwâmi yoshi, kwarhuma bahungumuka baherêrekera loshi hanôla igulu.

14

IV Amami gombi kuhika kuli Eliya

Obulwâla bwa mwene Yerobwâmi I (931-910)

1 Muli ago mango, Abiya mugala wa Yerobwâmi anacilwâla. 2 Yerobwâmi abwîra mukâge, erhi: «Kanya oyambale yindi yindi myambalo lyo balek’imanya oku oli muka Yerobwâmi, oj’e Silo. Eyôla munda wâshimanayo omulêbi Ahiya, ye wambwîraga oku nâcibe mwâmi w’olubaga. 3 Ohekc migati ikumi y’orhumunirizi ohirekwo n’ehilaha hy’obuci, oje e mwâge, ayîsh’ikubwîra olw’oyu mwana.» 4 Muka Yerobwâmi anajira kulya, akanya alikulira e Silo, aja ahamw’olya mulêbi Ahiya. Cikwône Ahiya àrhacihashig’ibona kwinja bulya àrhacihinyagya amasu erhi bushosi burhuma. 5 Nyakasane amubwîra, erhi: «Muka Yerobwâmi al’ikudôsa kurhi Nyamuzinda aderhire omwana wâge bulya kulwâla alwâla. Kwo wamubwîra ntya na ntya. Hano aja muno ayîsh’acidwîrhe nka wundi mukazi kwône. 6 Erhi Ahiya ayumva omudindiri gw’amagulu, anacimubwîra erhi: «Yisha muno wâni muka Yerobwâmi, cici cirhumire ocîhindula, oyisha nka wundi wundi mukazi kwône? Niono ntumirwe mpu nkubwire akanwa kazibu. 7 Okanye ogend’ibwîra Yerobwâmi erhi kwo Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli adesire ntyâla: W’oyu kali nie nakukulaga omu lubaga, nakuyimanza mukulu w’olubaga lwâni lw’I sraheli; 8 kali we warhumaga obwâmi mbunyaga cnyumpa ya Daudi, nakuhabwo, cikwônene wehe orhaciyôrhaga aka mwambali wâni Daudi, owashimbaga amarhegeko gani goshi anankulikira n’omurhima gwâge gwoshi omu kukajira okushingânîne omu masu gani. 9 Cikwônene wehc wajizirage amabî kulusha abandi boshi bàli embere zâwe, wajirig’icîjirira abandi banyamuzinda bw’obwihambi n’ensanamu watulaga mpu ly’onshologosa, wanankabulira enyuma ly’omugongo gwâwe. 10 Co carhuma nkola nahira obuhanya omu nyumpa ya Yerobwâmi, nahungumula ngasi hy’iburha lya Yerobwâmi, nisi erhi omuja erhi munyamurhûla omw’Israheli, ahyajira enyumpa ya Yerobwâmi nka kula banahyajira ecamvu kuhika cihirigirhe lwoshi. 11 Ngasi w’omu bûko bwa Yerobwâmi wankanafira omu nyumpa, alibwa n’orhubwa, na ngasi wankanafira omu mpinga, alibwa n’enyunyi z’emalunga bulya Nyakasane okudesire. 12 Nawe kanya oshubire omu nyumpa yawe, hanôla okugulu kwâwe kunarhinda omu cishagala ntya omwana wâwe arhengemwo omûka. 13 Israheli yeshi amushîba, banamubisha bulya yêne mwene Yerobwâmi wayîsh’ibishwa omu nshinda oyu, bulya yêne w’omu mulala gwa Yerobwâmi wabonekinemwo ehya nkasimîsa Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli. 14 Nyakasane âsinga yencnc owundi mwâmi omu Israheli ye wâmalîra enyumpa ya Yerobwâmi. Lola olwo lusiku! Kurhi? Ci lw’oluno buno buno! 15 Nyamubâho ashembula Israheli, nka kula olusheke luhugunyibwa n’amîshi kwo Nyakasane amanyula Israheli muli ecira cihugo cinja ahâga b’îshe, nâbashandabanyiza olundi lunda lw’olwîshi bulya bajizire enshanga zishologosa Nyakasane. 16 Ahâna Israheli bunya mpira ntyôla erhi byâha bya Yerobwâmi birhuma n’okwôla ajirisagya Israheli ecâha kurhuma.» 17 Muka Yerobwâmi anahuma njira anacihika aha Tirsa oku anatwa ec’olusò ntyâla, omugala arhengamwo omûka. 18 Bamubisha n’Israheli yeshi amushîba nka kulya akanwa ka Nyakasane kanaderhagwa n’omulêbi Ahiya murhumisi wa Nyakasane.

19 Ngasi kundi kusigire oku myanzi ya Yerobwâmi, oku alwaga amatumu, oku ayîmaga, kwoshi okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’Israheli. 20 Emyâka Yerobwâmi ayîmire eri myâka makumi abirhi n’ibirhi, agalicîhengeka hali b’îshe. Omugala Nadabu ayîma ahali hage.

Okuyîma kwa Roboami omu Yuda (931-913)

21 Roboami mwene Salomoni ayîma omu Yuda. Ali akola agwerhe myâka makumi ani na muguma amango ayîmaga, anaciyîma myâka ikumi na nda aha Yeruzalemu, cishagala Nyakasane acishôgaga omu bishagala byoshi bya amashanja ga bene Israheli mpu ahiremwo izîno lyâge. Nina ye wali Naama w’e Amoniti. 22 Yuda naye ajira ebigalugalu omu masu ga Nyakasane, n’ecâha ajiraga byazusa obukunizi bwa Nyakasane kurhalusa ababusi babo. 23 Nabo bayûbaka empêro omu birhwa, bagwika amabuye n’orhugombe oku ngasi hirhondo n’idako lya ngasi murhi mubishi. 24 Ciru haba n’entazi ziyemerirwe okuja kwajira amabî omu cihugo. Bajira galya mabi goshi g’amashanja Nyakasane alibirhagakwo embere zâbo, bali bene Israheli.

25 Omu mwâka gwa karhanu gw’okuyîma kwa Roboami, Sisaki mwâmi w’e Mîsiri, arhêra Yeruzalemu. 26 Ahagula obuhirhi bw’aka-Nyamuzinda n’obuhirhi bw’omu bwâmi: Agukumba byoshi byoshi. Asabunga zirya mpenzi z’amasholo zoshi Salomoni ajirîsagya. 27 Ahali h’ezôla mpenzi mwâmi Roboami atulîsa ezindi mpenzi z’amarhale, azibîsa abantu bayishig’ilibirha bo banakazâg’ilanga omuhango gw’enyumpa ya mwâmi. 28 Ngasi mango, erhi mwâmi ajag’omu ka-Nyamuzinda, abôla bantu bayishig’ilibirha banayisha bazidwîrhe. buzinda banaz’igalula omu nyumpa y’abalibisi.

29 Ebisigîre by’ebijiro bya Roboami n’oku ajizire koshi, k’okwôla kurhaya ndisirwi omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’e Yuda? 30 Entambala erhahusagya ekarhî ka Roboami na Yerobwâmi. 31 Roboami acihengeka hali b’îshe, anacibi shwa boshi na b’îshe omu cishagala ca Daudi. Nina ye wali Naama w’e Amoniti; omugala Abiyam ayîma omu byâge.

15

Okuyîma kwa Abiya Omu Yuda (913-911)

1 Omu mwâka gw’ikumi na munani kurhenga Yerobwâmi ali mwâmi, Abiya naye aba mwâmi omu Yuda, 2 ayîma myâka isharhu omu Yeruzalemu. Nnina ye wali Maaka mwâli wa Absalomu. 3 Naye anacigera muli galya mabî îshe akazâg’ijira embere zâge, n’omurhima gwâge gurhali mushinganyanya embere za Nyakasane nk’omurhima gw’îshe Daudi. 4 Ci kwônene Daudi arhuma Nyakasane Nyamuzinda wâge, amuha akamole aha Yeruzalemu, omu kuyîmika omugala enyuma zâge n’omu kulanga Yeruzalemu. 5 Bulya Daudi akazâg’ijira ebishingânîne byonene omu masu ga Nnâmahanga, n’omu kalamo kage koshi nta mango acihindwire kuli ebi ali amurhegesire kuleka olwa Uriya munya-Hititi.

6 Entambala erhahusagya ekarhî ka Roboami na Yerobwâmi amango ana cirimw’omûka. 7 Ebisigîre oku bijiro by’Abiya n’oku ajizire kwoshi, k’okwôla kurhali kuyandike omu citabu c’empiriri z’abâmi b’e Yuda? Entambala yanayôrha eri ekarhî k’Abiya na Yerobwâmi. 8 Abiya acihengeka hali b’îshe banacimubisha omu cishagala ca Daudi. Asa ye mugala, ayîma ahali hage.

Asa mwâmi w’e Yuda (911-870)

9 Omu mwâka gwa kali makumi abirhi kurhenga Yerobwâmi ali mwâmi, Asa ayîma omu Yuda. 10 Anaciyîma myâka makumi ani na muguma aha Yeruzalemu. Nakulu ye wali Maaka mwali w’Absalomo. 11Asa ajira ebishi­ nganine omo maso ga Nyakasane ak’îshe Daudi. 12 Akula abagonyi bakazâg’i­langalangwa omu cihugo; akûla na ngasi bazimu b’îshe bàli bamajira boshi. 13 Ciru anyaga nakulu Maaka ecikono c’okuderhwa mwamikazi, bulya amajira enshanga Ashera^k. Asa ahongola eyôla nshanga agend’iyiyôkera oku mugezi gwa Kedroni. 14 Ci konene engombe zirharhengaga omu birhwa ciru akaba omurhima gwâge gwayosire mushinganyanya omu kalamo kage koshi. 15 Ana­ cihira omo ka-Nyamuzinda ngasi birugo byali byamagishwa n’îshe, na ngasi bindi byali byamagishwa naye: amarhale, amasholo n’ebirugu.

16 Entambala erhahusagya ekarhî kage boshi na Baesha omu kalamo kage koshi. 17 Basha mwâmi w’Israheli anacirhabalira e Yuda, anaciyûbaka Rama ly’ahanza okukaja n’okurhenga emwa Asa mwâmi w’e Yuda. 18 Asa anaciyanka amarhale n’amasholo goshi gali gacisigire omu mbîko ya Nyakasane kuguma n’ebirugu by’omu nyumpa ya mwâmi, anacibibarhuza abambali; mwâmi Asa anacibirhuma emwa Ben-Hadadi mugala wa Tabrimoni, mwene Heziyoni, mwâmi w’Aramu ayûbakaga aha Damasko mpu bagend’imubwîra erhi: 19 «Haba okunywana kwâni rhweshi na nâwe, okunywana kwa larha boshi na sho. Nkurhumire olula luhembo lw’amarhale n’amasholo. Oje aho, oleke okuyumvanya mwene Basha mwâmi w’Israheli ly’anyegukakwo.» 20 Ben-Hadadi ayumva mwâmi Asa, anacirhuma abarhambo b’engabo yâge mpu bagend’inyaga ebishagala by’Israheli; anacihagula Iyoni, Dani, Abel-Bet-Maaka na Kinereti yeshi haguma n’ecihugo ca Nefutali coshi. 21 Erhi Basha amanya okwo ayîmanza okuyûbaka Rama, acibêrera aha Tirsa. 22 Mwâmi Asa anacishubûza abantu b’e Yuda boshi buzira kurhalukira ndi; banaciyisha bagukumba amabuye n’emirhi Basha ayûbakagamwo aha Rama, mwâmi Asa agend’iyûbakamwo Geba emwa bene Benyamini na Mispa.

23 Ebisigîre by’ebijiro bya Asa oku ajaga ahimana koshi, oku ajizire koshi, n’ebishagala ayûbasire, k’ebyôla byoshi birhali biyandike omu citabu c’E mpiriri z’abâmi b’e Yuda? Ci konene, omu bushosi bwâge, endwala yamugwarhira omu magulu. 24 Asa acihengeka hali b’îshe, abishwa na b’îshe omu cishagala c’îshe Daudi, omugala Yozafati ayîma ahali hage.

Olwa Nadabu, mwâmi w’Israheli (910-909)

25 Nadabu mwene Yerobwâmi anaciba mwâmi omu mwâka gwa kabirhi ku rhenga Asa ali mwâmi w’e Yuda, anaciyîma myâka ibirhi omw’Israheli. 26 Ahenya ebigalugalu omu masu ga Nyakasane anacishimba enjira y’îshe, aja n’omu byâha byâge kulyâla agomêsagya mwo Israheli. 27 Basha mugala w’Ahiya w’omu mulala gw’Isakari ahiga okumurhêra; Basha amuhimira aha Gibetoni lwali lugo lw’Abafilistini erhi Nadabu boshi n’Israheli badwîrhe balwisanya. 28 Basha amuyirha omu mwâka gwa kasharhu kurhenga Asa ali mwâmi omu Yuda, anaciyîma ahali hage. 29 Erhi aba akola ali mwâmi, anigûza ab’omu mulala gwa Yerobwâmi boshi, arhanasigiraga Yerobwâmi ciru n’ehya bunya muka higuma buzira kuhimalîra nka kulya oluderho Nyakasane aderhaga omu kanwa k’omu rhumisi wâge Abiya w’e Silo kanali kadesire, 30 ecarhumaga: byali birya byâha Yerobwâmi ajiraga na kulya ajirîsagya Israheli ecâha akunizamwo ntyo Nyaka sane Nyamuzinda w’Israheli.

31 Ebisigîre by’ebijiro bya Nadabu n’oku ajizire kwoshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’Israheli? 32 Entambala erhahusagya ekarhî ka Asa na mwâmi w’Israheli omu kalamo kabo koshi.

Okuyîma kwa Basha omw’Israheli (909-886)

33 Omu mwâka gwa kasharhu kurhenga Asa ali mwâmi omu Yuda. Basha mugala wa Ahiya anaciba mwâmi omu Israheli yeshi, ayûbaka aha Tirsa, ayîmire myâka makumi abirhi n’ini. 34 Ajira ebigalugalu omu masu ga Nyakasane, anacishimba enjira za Yerobwâmi na muli bulya bubî bwâge kulyâla ajirîsagyamwo Israheli ecâha.

16

1 Akanwa ka Nyakasane kayêrekîre Basha kanacirhindakwo Yehu mugala wa Hanani kaderha mpu: 2 «Nàkurhenzagya omu katulo nanakujira mwimangizi w’olubaga lwâni lw’Israheli, cikwône washimba olugendo lwa Yerobwâmi, na ntyo wajirîsa olubaga lwâni lw’Israheli ebyâha binkunizize. 3 Nkolaga nahyajira Basha n’enyumpa yâge: enyumpa yâwe nayijira ak’eya Yerobwâmi mwene Nebati. 4 Irhondo ow’omu mulala gwa Basha akafîra omu lugo, analibwe n’ebibwa, akafîra omu mpinga, orhunyunyi rhw’emalunga rhunamudôrhomole.»

5 Ebindi byoshi biyêrekîre Basha n’ebijiro byâge , entambala alwire, ka bi rhali biyandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’Israheli? 6 Basha naye anacicîhengeka aha burhambi bwa b’îshe, bamubisha e Tirsa. Omugala Ela ayîma omu byâge .

7 Na kandi, akanwa ka Nyakasane kahekwa n’omulêhi Yehu mugala wa Hanani, kabwirwa Basha n’enyumpa yâge, burhanzirhanzi erhi obubî ajirire emalanga ga Nyamuzinda burhumire, erhi amugayîsa n’ebijiro byâge , kwarhuma amujira ak’enyumpa ya Yerobwâmi, n’obwa kabirhi kulya kuba àyihyajîre.

Obwâmi bwa Ela omw’Israheli (886-885)

8 Omu mwâka gwa kali makumi abirhi na ndarhu kurhenga Asa ali mwâmi omu cihugo ca Yuda, Ela mugala wa Basha, aligi aha Tirsa, ayambala ishungwè omu Israheli myâka ibirhi. 9 Zimuri, murhambo mukulu w’ecihimbi ca kabirhi c’omurhwe gw’abaheka engâlè, amuhinduka anashuba mugoma. Oku Ela aligi omu Tirsa, ali anywa nka gwa canda omu mwa Arsa, mulanzi w’obwâmi bw’aha Tirsa, 10 Zimuri yônoyôno, acîshosha omu nyumpa amutumirha anamushibûka, mwali omu mwâka gwa kali makumi abirhi na nda gw’obwâmi bwa Asa w’e Yuda; buzinda ayîma ahali hage. 11 Erhi aba akola ali mwâmi amanadêkerera bwinjinja omu ntebe y’obwâmi, anigûza ab’omu nyumpa ya Basha boshi, arhamusigiraga ehy’oburhabana ciru n’ehiguma, na ngasi bira na bene wabo boshi àbajegenja. 12 Zimuri ahungumula enyumpa ya Basha yoshi, nk’oku Nyakasane anaderhaga omu kanwa k’omulêbi Yehu, 13 erhi ebyâha bya Basha n’eby’omugala Ela birhuma, ebi ahiragamwo Israheli, bagayîsa Nyamuzinda w’Israheli omu kushimba banyamuzinda bw’obwihambi. 14 Ebindi biyêrekîre akalamo ka Ela n’ebijiro byâge byoshi, biri omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’Israheli.

Obwâmi bwa Zimuri omw’Israheli (885)

15 Omu mwâka gwa kali makumi abirhi na nda gwa Asa, mwâmi w’e Yuda, Zimuri ayambal’ishungwc nsiku nda aha Tirsa. Ago mango erhi engabo zitwire ecirâlo zirhezire Gibetoni wali wa Bafilistini. 16 Engabo zamanya omwanzi mpu: «Zimuri anagomire, ayisire na mwâmi.» Olwo lusiku lwonêne omwôla cirâlo banali, bene Israheli banaciyîmika Omuri, bamuyambika ishungwè ly’obwâmi, ye wali murhambo mukulu kulusha w’abalwi. 17 Omuri n’engabo ya bene Israheli boshi baleka Gibetoni bagend’igorha Tirsa. 18 Erhi Zimuri abona oku olugo lwamanyagwa, ayâkira omu ndaro ya mwâmi, ayidûlika muliro, yamuhorherakwo. 19 Anacifà ntyo erhi byâha akazâg’ijira birhuma n’obubî akag’igayisamwo Nyamuzinda, omu kushimba olwiganyo lwa Yerobwâmi n’omu kuhira Israheli yeshi omu câha. 20 Ebindi byoshi biyêrekîre akalamo ka Zimuri n’obugoma bwâge biri byandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’I sraheli.

21 Okubundi olubaga lwa bene Israheli lwacîgabamwo kabirhi: Cigabi cigu ma cacîshwêkerakwo Tibuni mugala wa Ginati mpu abe mwâmi, ecindi kuli Omuri. 22 Cikwône abacishwêkeraga kuli Omuri bahima bene Tibuni mugala wa Ginati; Tibuni anacifà, Omuri ayambal’ishungwè ly’obwâmi.

Obwâmi bwa Omuri omw’Israheli (885-874)

23 Omu mwâka gwa kali makumi asharhu na muguma kurhenga Asa ali mwâmi w’e Yuda, Omuri anaciyambal’ishungwè myâka ikumi n’ibirhi. Ayîma myâka ndarhu aha Tirsa. 24 Buzinda agulira Shemeri entôndo ya Samâriya oku talenta ibirhi za magerha, ayûbakaho olugo, aluyirika izîno lya Samâriya, kushimbana n’îzino lya Shemeri ye wali nn’entôndo. 25 Omuri agayîsa Nyakasane kulusha ngasi boshi bali bamushokolîre. 26 Akulikira muli byoshi olugendo lugalugalu lwa Yerobwâmi mugala wa Nebati n’ebyâha ahabuliragamwo olubaga lw’Israheli bagayisa Nyakasane Nyamuzinda wabo omu kushimba ba­ nyamuzinda bw’obwihambi.

27 Ebindi byoshi biyêrekîre akalamo ka Omuri, ebijiro byagc n’entambala alwire, biri byandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’Israheli. 28 Omuri anacicîhengeka aha burhambi bwa b’îshe, abishwa e Samâriya. Omugala Aha bu ayîma omu byâge , ayambala ishungwè.

Enshokolezi y’obwâmi bw’Ahabu (885)

29 Ahabu mugala wa Omuri ayambala ishungwè omu Israheli omu mwâka gwa kali makumi asharhu na munani kurhenga obwâmi bwa Asa, mwâmi w’e Yuda; ayîma myâka makumi abiri n’ibiri kuli Israheli e Samâriya. 30 Ahabu mugala wa Omuri agayîsa Nyakasane kulusha balya boshi bamushokoleraga. 31 Ehy’obushalashala hyarhuma ayiga ebyâha bya Yerobwâmi mugala wa Nebati: aherula Yezabeli mwali wa Itobali mwâmi w’e Sidoni, arhôndêra okukolesa omuzimu oderhwa Bali, n’okufukama embere w’enshusho zâge; 32 amuyubakira oluhêrero omu nyumpa ayûbakiraga oyo Bali e Samâriya. 33 Ahabu amuyûbakira orhugombe, agwika emisholo y’ebujinji, ajira n’agandi maligo, agayîsa Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli kulusha abandi bâmi boshi bamushokoleraga omw’Israheli. 34 Go mango Hiyeli w’e Beteli ayûbakaga Yeriko buhyahya^l; oku buhanya bw’enfula yâge Abiramu abanda eciriba, n’oku buhanya bw’omuziba gwâge Segubu ahiramw’enyumvi, nk’oku Nyakasane anaderhaga omu kanwa ka Yozwè mugala wa Nuni.

17

V. Amango ga Eliya

Embala-mwanzi y’ecâhira

1 Eliya w’e Tishibiti omu Galadi abwîra Ahabu erhi: «Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli, oyu nkolera, ye ndahîre. Mw’eyi myâka yoshi, harhabe lume, harhabe nkuba nka ntacikuderha.»

Aha lwîshi lwa Keriti

2 Akanwa ka Nyakasane kanacimurhindakwo mpu: 3 «Orhenge kuno, ociyerekeze olunda lw’ebushoshôkero bw’izûba, ocifulike aha lwîshi lwa Keriti, luba ishiriza lya Yordani. 4 Wakaz’inywêra aha nshôko, nantegesire ebihungu bikaz’ikushegula eci walya ahôla.» 5 Eliya anacigenda obwo, ajira nk’oku Nyakasane anamubwîraga, aj’ihanda oku lwîshi lwa Keriti ishiriza lya Yordani. 6 Ebihungu byakaz’imulêrhera emigati sezi n’enyama bijingo, naye akanywa kuli ago mîshi.

E Sarepta. Ecisomerine c’enshâno n’amavurha

7 Cikwône erhi kugera nsiku, lulya lwîshi lwanacigana, bulya nta nkuba yaciniaga omu cihugo coshi. 8 Okubundi akanwa ka Nyakasane kamurhinda kwo erhi: 9 «Yîmuka! Oje e Sarepta omu cihugo ca Sidoni onayibêre. Ntegesire omukana w’eyo munda akaz’ikuhà eci walya.» 10 Eliya ayîmuka, aj’e Sarepta. Oku anahika aha muhango gw’olugo ntya, abona omukana adwîrhe ashenya e nshâli; amuyakûza amubwîra, erhi: «Ndêrhera nani amîshi gw’okunywa muli eco cibindi câwe!» 11 Oku akola aj’igadoma, ashub’imuyakûza, erhi: «Ondêrhere n’ecihimbi c’omugati omu nfune zawe!» 12 Nyamukazi amushuza erhi: «Alame Nyakasane Nyamuzinda wâwe, ciru ntagwerhi mugati muyôce; ngwerhe hishâno hisungunu hyône omu hyungu na rhuvurha rhusungunu omu hibindi; niono nayisha narhôlogola rhushali rhubiri na hano ngaluka nanabirheganya rhubirye nie na mugala wâni, na buzinda bw’aho rhucifire.» 13 Eliya amubwîra erhi: «Orhayôbohaga, genda ojire nk’okwo onadesire; cikwône orhang’injiriramwo higati hisungunu ohindêrhere; buzinda wanabul’irheganya kuli we wene na mugala wâwe. 14 Bulya ntya kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli:

Hyungu hya nshâno orhayonde,

hibindi hya mavurha orhahwe,

kuhika olusiku Nyakasane arhuma

enkuba omw’igulu.»

15 Nyamukana agenda, ajira nk’oku Eliya anaderhaga, bâlya boshi: nyamukazi n’omugala na Eliya. 16 Hirya hyungu hy’enshâno hirhayondaga na hirya hibindi hy’amavurha hirhahwaga nk’oku Nyakasane anaderhaga omu kanwa ka Eliya.

Eliya afûla mugala w’omukana

17 Enyuma ly’ebyo byoshi, lero mugala w’olya mukazi nnanyumpa anacilwâla n’endwâla yanacimudarhabalira bwenêne kuhika arhengamwo omûka. 18 Oku bundi Nyamukazi abwîra Eliya erhi: «Bici rhufanwa rhwembi, wâni muntu wa Nyamuzinda? Ka wayishaga muno mwâni mpu okengêze obubî bwâni na ntyo onyîrhire omwana! » 19 Eliya amubwîra, erhi: «Mpêrezagya mugala wâwe». Amurhenza ye oku cifuba, amusôkana enyanya omu nyumpa ali ahanzire, amugwishiza oku ncingo yâge. 20 Okubundi ashenga Nyakasane aderha erhi: «Nyakasane Nyamuzinda wâni, kali onakolaga wajirira oyu mukana walimpandisize aha mwâge amabî, omu kuyîrha omugala?» 21 Eliya ayûbarhira nyamwana kasharhu koshi erhi anashenga Nyakasane, erhi: «Nyakasane Nyamuzinda wâni, nkuhunyire oyu mwana omushubizemwo omûka!» 22 Nyakasane anaciyumva omusengero gwa Eliya, olya mwana ashubiramwo omûka, ashub’ibà mugumaguma. 23 Eliya amurhôla, amuyandagaza, amushubiza nnina; amubwîra erhi: «Omwana wâwe oyûla, akola azîne.» 24 Nyamukazi ashuza Eliya, erhi: «Nkolaga manyire oku oli muntu wa Nyamuzinda n’oku akanwa ka Nyakasane kanali k’okuli.»

18

Eliya arhimânana na Obadyahu

1 Erhi kugera nsiku zirhali nyi, enyuma za myâka isharhu^m, akanwa ka Nyakasane karhindakwo Eliya mpu: «Genda ociyêreke Ahabu bulya nkola naniesa enkuba omw’igulu.» 2 Eliya agendaga obwo mpu aciyêreke Ahabu. Kulya kuba ecizombo cali camakaliha bwenêne omu Samâriya, 3 Ahabu arhuma entumwa emwa Obadyahu, murhambo w’enyumpa yâge -oyo Obadyahu akengaga Nyakasane bwenêne: 4 amango Yezabeli ahungumulaga abalêbi ba Nyakasane, Obadyahu arhôla caligumiza balêbi makumi arhanu abafulika omu lwâla anakaz’ibashêgulamwo omugati n’amîshi. 5 Ahabu abwîra Obadyahu, erhi: «Kanya obone! Rhusâgarhe ecihugo coshi, rhuj’ebwa nshoko z’enyîshi zoshi, akanaba rhwabona ebyasi byalamya ebiterusi n’ebihêsi rhuleke okubibâga.» 6 Bagabana ecihugo mpu bacisâgarhe: Ahabu ashimba eyâge njira yêne, na Obadyahu ashimba eyâge yêne. 7 Oku ali omu njira, Obadyahu ashimana Eliya; amumanyirira anacihwêra oku idaho aderha erhi: «Nnawirhu Eliya, ka w’oyu!» 8 Eliya amubwîra erhi: «Nie nnêne! Kanyagya obwire nnawinyu mpu: Eliya ola!» 9 Anacimushuza erhi: «Bubi buci nakujirire obu okola wahana omurhumisi wâwe omu maboko g’Ahabu mpu amuyirhe? 10 Alame Nyakasane Nyamuzinda wâwe! Nta cihugo erhi bwâmi nahamwirhu arhasag’ikulongczamwo, n’erhi baderha mpu: Nanga ntâye osag’ishisha Eliya omu isu eno mwirhu, analahirize cirya cihugo na liry’ishanja mpu akanaba barhakulonzagya. 11 Lero w’oyu wamambwîraga bunôla mpu: «Kanya oj’ibwîra nnahamwinyu erhi: Langira Eliya!» 12 Cikwône hano nankurhenga ho, Mûka wa Nyakasane akola akugendana ntishi ngahi; buzinda ngend’igibwîra nnahamwirhu; nkulonze nkuzuguluke; hoshi aha anajira antingamira nfe! N’obwo nie murhumisi wâwe ntahimwa kukenga Nyakasane kurhenga eburho bwâni. 13 Nnahamwirhu, nkaba barhakubwîraga ebi najizire amango Yezabeli ayabukaga omu balêbi ba Nyakasane anabaholola? Nafulika caligumiza baleli makumi arhanu omu lwâla, nanakaz’ibashêgulamwo omugati n’amîshi. 14 Lero w’oyu wamambwîraga erhi: «Gcnda obwire nnahamwinyu mpu: «Lola Eliya». Kunyirha ananyisire!» 15 Eliya amushuza erhi: «Alame Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, oyûla nkolera bwaca bwâyira, en’ene naciyêreka Ahabu.»

Eliya na Ahabu

16 Obadyahu agenda, aj’emwa Ahabu, naye Ahabu ayîshaga alirhîmâna Eliya. 17 Erhi Ahabu anabona Eliya ntya, amubwîra erhi: «Ka w’oyu wâni mabonwa-mabi, kaheza muno Israheli!» 18 Eliya amushuza erhi: «Arhali nie kaheza muno Israheli ci w’oyu mwen’omulala gwâwe, bulya mwajahisire Nya kasane wanakolera banyamuzinda bw’obwihambi. 19 Kano kanya, orhumage bashubûlize bene Israheli eburhambi bwâni oku ntôndo ya Karmeli, olalike na balya balêbi magana ani na makumi arhamu bw’obwihambi, bala balêbi ba Bali badwîrhe bâlîra oku cîbo ca Yezabeli.»

Enterekêro oku ntôndo ya Karmeli

20 Ahabu anacilalika bene Israheli boshi ashubûliza n’abalêbi oku ntôndo ya Karmeli. 21 Eliya ayêgera olubaga aderha erhi: «Mangaci mweki mwaleka oku kuja mwahegera na gombi? Akaba Nyakasane ali Nyamuzinda, mumukulikire; akaba Baali yeri Nyamuzinda kulikiragi ye.» Olubaga lurhashagalaga kanwa. 22 Eliya agendekera aderha erhi: «Niene nsigire nka mulêbi wa Nyakasane, n’abalêbi ba Baali bali magana ani na makumi arhanu. 23 Murhuhe mpanzi ibirhi za micûkà, bacishogemwo nguma, bayirhongêre banayihire oku cîko cikwône barhayidûlikaga muliro. Nani eyindi nayirhongêra ntanayidûlike muliro. 24 Mujageho mushenge oyo muzimu winyuⁿ, nani nashenga Nyakasane: owankahâna ishuzo ly’omuliro, erhi ye na Nyamuzinda w’okuli. Olubaga lwoshi lwashuza mpu: «Kuli kwinja okwo.» 25 Eliya abwîra abalêbi ba Baali erhi: «Mwenene mucîshogâge nguma muli ezira mpanzi. Mwe mwanarhôndêra bulya mwe banji, mushenge oku izîno ly’omuzimu winyu, cikwône murhayihiragakwo muliro.» 26 Bacîshoga mpanzi nguma, bayirhongêra; bashenga okw’izîno lya Baali kurhenga sezi kuhika izûba lyayîmanga omu nkuba-karhî. Bakaz’iderha mpu: «Mâshi Baali, orhushuze nirhu!» Cikwône barhayumvagya, ol’izu, ol’ishuzo lyo linyi; banakazâg’isâma, bafukama banafukamuka embere z’oluhêrero bayûbakaga. 27 Erhi izûba lij’omu kalengerêre, Eliya abahà amasheka n’ebinioko erhi: «Muhamagale bwenêne kulusha buly’ali nyamuzinda, nkaba alimw’entanya erhi nisi emikolo yamulugira, kandi erhi kubè kubalama abalamire; akaba iro ajire, atulûka!» 28 Bahamagaza, bayâmaga kulusha; bacishakashaka n’eng6- rho n’amatumu gâbo nk’oku banakomercraga okujira amango bakola bahera, kuhika bakaz’ihulula muko. 29 Erhi gaba mafuluko barhôndêra okulêba kuhika gala mango bahânamwo enterekêro y’ebijingo; cikwône nt’izu bayumvîrhe, nt’ishuzo babwîne, ciru na nta cindi cimanyiso babwîne.

30 Okubundi Eliya abwîra olubaga lwoshi erhi: «Muyêgerage hano ndi.»; n’olubaga lwoshi lwàmulirâna. Anacilumula oluhêrero lwa Nyakasane bulya bali erhi bàluhongwire. 31 Eliya arhôla mabuye ikumi n’abirhi nk’oku omubalè gw’amashanja ga bene Yakobo gwanali, balya Nyakasane ayagânaga ababwîra erhi: «Israheli, lyo lyaba izîno lyâwe». 32 Anaciyûbaka oluhêrero oku izîno lya Nyakasane. Ahumba omubunda gwakajiremwo milongo ibirhi ya mburho omu burhambi bw’oluhêrero. 33 Arhondeka enshâli bwinja, arhongô1a erya mpanzi, ayilambika kuli zirya nshâli. 34 Okubundi aderha, erhi: «Mubumbe rhubindi rhuni rhwa mîshi, mubulagirerho kuli eyi mbâgwa na kuli ezi nshâli». Banaku jira. Ashubibabwîra erhi: «Mushubirize bwa kabirhi». Banakujira kandi. A shub’ibabwîra: «Shubirizi obwa kasharhu.» Banakujira. 35 Amîshi gasha ndabana oku burhambi bw’oluhêrero, ciru na gulya mubunda gwayunjula mîshi. 36 Omu kasanzi bahâna enterekêro, omulêbi Eliya ayêgera, aderha erhi: «Nyakasane Nyamuzinda w’Abrahamu, Nyamuzinda w’Izaki na w’Israheli, olw’ene bamanye oku we Nyamuzinda omw’Israheli, bamanye oku ndi murhumisi wâwe, bamanye kandi oku okw’izîno lyâwe najizire ebi byoshi. 37 0nshuze Nyakasane, onshuze ly’olu lubaga lumanya oku we Nyakasane we na Nyamuzinda, na wene wahindula emirhima yâbo.» 38 Okubundi omuliro gwa Nyakasane gwamanuka, gwasingônola erya mbâgwa n’enshâli, gwayumya na galya mîshi goshi gali Omu mubunda. 39 Olubaga lwoshi lwabon’ebyo byoshi^o; abantu banacirhimba ehy’akamalanga oku idaho baderha mpu: «Nyakasane ye na Nyamuzinda! Nyakasane ye na Nyamuzinda!» 40 Eliya ababwîra erhi: «Abalêbi ba Baali, mubahire nfune, nta ciru n’omuguma warhulubukaga»! Banabahira nfune. Eliya abayandagaliza omu muhengere gwa Kishoni, abanigûza.

Okuhwa kw’ecanda ciri

41 Eliya abwîra Ahabu erhi: «Yînamuka, olye onanywe, bulya namayumva enkuba yakungula.» 42 Oku Ahabu aciri omu njira arheremera emwâge mpu alye ananywe, Eliya asôkera oku ntôndo ya Karmeli, ayûnamira oku idaho, ahira amalanga omu madwi. 43 Abwîra hyambali hyâge erhi: «Oyînamuke, olole olunda lw’enyanja.» Ayînamuka, alola anaciderha erhi: «Ntaco ciyiri ciru.» Eliya ashubirira erhi: «Oshubirire kali nda.» 44 Oku bwa kali nda, ehyambali hyaderha erhi: «Namabona ehitu hisungunu nka nfune ya muntu hyayînamuka ebwa muhengere gw’enyanja.» Okubundi Eliya aderha erhi: «Kanya obwire Ahabu mpu: Shumûla ecihêsi câwe oyandagale ly’enkuba erhag’ikucîka.» 45 Ho na halya, amalunga gashuba mwizimya erhi bitu biru birhuma n’empûsi. Nyamugege w’enkuba acihonda okw’idaho. Ahabu ashonera omu ngâlè yâge alibirhira e Yizreeli. 46 Okuboko kwa Nyakasane kwajakwo Eliya, akabika irumerume, alibirha ebushokola bwa Ahabu kuhika bahika e Yizreeli.

19

Omu njira y’oku Horebu

1 Ahabu abwîra Yezabeli ebi Eliya anajizire byoshi na kurhi anigûzîze abalêbi ba Baali boshi n’engôrho. 2 Okubundi Yezabeli arhumira Eliya entumwa edesire mpu: «Abazimu b’emwirhu banampe obuhane bayushulekwo na bundi bulebe, akaba irhondo omu kasanzi kali nk’aka ntakukoliri nka muguma wa muli bwo.» 3 Eliya ayôboha; ayîmuka, agenda mpu ayâse amagala. Ahika e Bersheba omu cihugo ca Yuda, asigayo omwambali. 4 Oku bwâge, alambagira Omw’irûngu lugendo lwa lusiku luguma, buzinda abwarhala ah’idako ly’omurhi. Aciganya owafire, aderha erhi: «Nyakasane arhali ene lirya wamajira wantamya! Orholage obuzîne bwâni, bulya ntâco ndushire balarha.» 5 Eliya agwîshira, anacihunga. Ci kwônene, oku agwîshîre, malahika amuhumakwo, amubwîra, erhi: «Zûk’olye!» 6 Alambûla amasu, abona aha murhali gwâge hali omugati muyôce n’omukuzo gulimwo amîshi. Alya ananywa, kandi ashub’igwîshira. 7 Ci kandi, malahika wa Nyakasane ashub’imuhumakwo amubwîra, erhi: «Zûk’olye, bulya enjira eri ndi kuli we.» 8 Azûka, alya ananywa; ebyo biryo byamuzibuhya, alambagira omu irûngu lugendo lwa miregerege makumi ani na madufu makumi ani kuhika oku Horebu^p ntôndo ya Nyamuzinda.

Okurhimânana na Nyamuzinda

9 Okwôla ntôndo, ashesherera omu lwâla bwalinda buca. Akanwa ka Nyakasane kanacimurhindakwo mpu: «Eliya, bici wajira aha?» 10 Ashuza erhi: «Omutula gw’ebya Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe gwangwasire, bulya bene Israheli bajahisire eciragâne câbo embere zâwe, bahongola ngasi luhêrero lwâwe, bayirha n’abalêbi bâwe n’engôrho. Niene kahungu-kahwerà nasigîre banankulikire mpu bankûlemwo omûka.» 11 Eliya abwirwa mpu: «Huluka mw’olu lwâla, oje omu ntôndo, oyîmang’embere za Nyakasane.» Okubundi, Nyakasane anacigera. Hanaciba empûsi ndârhi, ciru n’amabuye gabasha n’entôndo kwo nakwo ebushokola bwa Nyakasane. Ci kwônene Nyakasane arhali mw’eyo mpûsi; n’enyuma ly’eyo mpûsi, omusisi gwayisha, cikwône Nyakasane arhali muli gwo; 12 n’enyuma ly’ogwo musisi, omuliro gwayisha; cikwône Nyakasane arhali muli gwo; n’enyuma ly’omuliro; erhi omuliro gugera, hayisha ehibohôlolo hyahyuhyusa. 13 Erhi Eliya ahiyumva, acîfunikira obusù n’ecishûli câge, ahuluka, ayîmanga aha luso lwa lulya lwala. Okubundi, izu lyanaciyumvikana, lyamubwîra mpu: «Eliya, bici wajira kuno?» 14 Ashuza, aderha erhi: «Omutula gw’ebya Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe gwangwasire, bulya bene Israheli bajahisire eciragâne câbo embere zâwe, bahongola ngasi luhêrero lwâwe, bayirha n’abalêbi bâwe n’engôrho. Niene kahungu-kahwerà nasigire banankulikire mpu bankulemwo omûka.»

15 Nyakasane amubwîra erhi: «Gendaga, ogaluke omu njira wanayishaga mwo, oshubire omw’irûngu ly’e Damasko. Ogend’ishiga Hazayeli amavurha gw’obwâmi, abe mwâmi w’e Aramu. 16 Naye Yehu mugala wa Nimushi, omushîge amavurha abe mwâmi w’Israheli; naye Elisha’ mugala wa Shafati w’e Abeli-Mehola, omushîge amavurha abe mulêbi ahali hawe. 17 Owafulumuka engôrho ya Hazayeli, Yehu anamuyîrhe; owafume Yehu, Elisha’ anamu shirame. 18 Ci kwônene, omu Israheli nasiga bantu nka bihumbi makumi gali nda, balya bantu boshi barhafukamaga embere za Baali^q n’abandi boshi barhamunûnugurhaga.»

Okuhamagalwa kwa Elisha’

19 Eliya arhenga aho, arhîmâna Elisha’ mwene Shafati, erhi adwîrhe ahinga. Akag’ihingîsa na nkafu ikumi n’ibirhi. Yene ali n’eya kali ikumi na kabirhi. Eliya amugeraho, anacimukweba ecishili câge^r. 20 Elisha’ ajahika enkafu ayîsha alibisire enyuma za Eliya anacimubwîra, erhi: «Ndeka nteng’ihôbera la rha na nyama ngali kushimba.» Eliya amushuza, erhi: «Kanya, ogende; cici nkujirire?» 21 Elisha’ aciyegûla, arhôla mahalwa abirhi ga nkafu azirherekera, n’enyama zayo aziyenda n’enshâli z’engâlè zakazâg’ihêka zirya nyama, aziha olubaga mpu luzirye. Okubundi anacilikûla, anacishimba Eliya, aba murhumisi wâge.

20

Oku Ahabu ahimaga Ben-Hadadi, mwâmi w’e Sîriya

1 Mwâmi Ben-Hadadi anacishubûza engabo yâge yoshi, bâmi makumi asharhu na babirhi. Banacirhabâla boshi naye, bahêka ebiterusi n’engâlè. Anacisôka, agorha Samâriya, anacirhêra eco cihugo coshi. 2 Alika entumwa cmunda Ahabu, mwâmi w’Israheli ali omu lugo mpu bagend’imubwîra, erhi: 3 «Ben-Hadadi adesire oku amasholo n’ensaranga zawe byoshi bikola byâge , bakâwe n’abana banali bâwe.» 4 Naye omwâmi w’Israheli anacihuza, erhi: «Bibe nk’okwo adesire, Yagirwa Nnâhamwirhu, ndi wâwe kuguma n’ebi njira byoshi.»

5 Zirya ntumwa erhi zishubirayo bwa kabirhi, zaderha erhi: «Ben-Hadadi adesire ntyâla: Nkurhegesire, ompe ensaranga zawe zoshi, ompe na bakâwe n’abana bâwe boshi. 6 Irhondo nka buno narhuma bambali bani aha mwâwe baje bafukula omu nyumpa zawe zoshi banaje bayanka ngasi ehibasimisize, babindêrhere.»

7 Mwâmi w’Israheli kwo kuhamagala abagula bâge boshi, ababwîra, erhi: «Mwene mucîbwinire oku oyu muntu andwirhekwo akigenzo, omuntu wa mpûma bakânie n’abana bani n’obwo ntamuhakanire oku ntamuhe ensaranga n’amasholo gani goshi!» 8 Abashamuka n’olubaga boshi bashuza, erhi: «O rhamuyumvagya, orhanacimuyemêreraga.» 9 Anacishuza zirya ntumwa za Ben-Hadadi, erhi: «Mugend’ibwîra mwâmi winyu ntya: Ngasi ebi wanahûnaga burhanzi, byoshi nabijira, cikwône kuli ebi bindi, ntakuyemeriri.» Entumwa zanacihêkera mwâmi wabo galya mashuzo.

10 Ben-Hadadi anacirhuma abagend’ibwîra mwâmi w’Israheli, erhi: «Abazi mu banampeze, erhi nasiga akarhali katulo omu Samâriya, ntakusigire enshangu, nammumalîra mweshi» 11 Mwâmi w’Israheli ashuza, erhi: «Mugend’imubwîra oku owacirhabâla arhacîtakira aka owamahima.» 12 Ago mango erhi Ben-Hadadi ali omu nyumpa adwîrhe anywa oku mamvu boshi na balya bandi bâmi. Erhi ayumva kulya, abwîra abambali. erhi: «Oku matabâro!» Boshi banacigorha lulya lugo.

Bene Israheli bahima

13 Mw’ago mango mulêbi muguma aj’ibwîra Ahabu, erhi: «Nyakasane adesire ntyâla: K’obwîne ogwo mwandu gw’abantu? Ene nakufumbasagwo lyo omanya oku nie nandi Nyakasane.» 14 Ahabu adôsa, erhi: «Oku burhabale bwa bantu bahi?» Omulêbi, erhi: «Nyakasane amaderha ntya: ‘Oku burhabale bw’emisole bene abarhambo b’omu cihugo câwe!’ Ahabu, erhi: ‘Ndigi warha ng’ikoza entambala obwo?’ Omulêbi, erhi: «We.»

15 Okuhandi Ahabu anaciganja emisole omu bana b’abarhambo bâge, bahi ka bantu magana abirhi na makumi asharhu na babirhi. Enyuma ly’aho, aganja abalwi b’omu Israheli, bahika bantu bihumbi nda. 16 Ahabu anacikoza entambala, ago mango, erhi n’izûba likola lihika omu nkuba karhî. Ben-Hadadi erhi aciri anywa amamvu boshi na balya bâmi barhabazi bâge oku banali makumi asharhu na babirhi, erhi na boshi bakola balalusire. 17 Emisole bene abarhambo b’omu lugo bo barhabalaga ba burhangiriza. Ben-Hadadi anacirhuma mpu baje bulabi. Banaciyisha, bamushuza, mpu: «Bali bantu barhenzire e Samâriya». 18 Ashuza, erhi: «Akaba bayishire n’obuholo, mubagwarhe banazine, n’akaba ntambala bayishîre, kwo na kwo, mubagwarhe banazine!» 19 Balya b’emisole banacinyonyôka omu lugo n’engabo y’abalwi erhi ebakulikire, 20 ngasi muguma akaz’iyirha owâge muntu. Abanya-Sîriya bashukuma, bayaka. Israheli abaminika, mwâmi Ben-Hadadi w’e Sîriya ayakana mwambali wâge muguma yêne. 21 Mwâmi w’Israheli ahuluka omu lugo lwâge, anyaga ebihêsi n’engâlè, na ntyo ahima abanya-Sîriya bwenêne.

Ahabu ashub’ihima Ben-Hadadi

22 Okubundi omulêbi aj’emunda mwâmi w’Abayahudi ali, anacimubwîra, erhi: «Yushûla engabo y’ahalwi bâwe olole kurhi wankajira, bulya hano o mwâka gushub’irhôndêra omwâmi w’e Sîriya ayinamukira emunda oli». 23 Bambali ba mwâmi w’e Sîriya banacimubwîra, mpu: «Abazimu babo bali bazimu b’omu mpinga co carhumaga rhuhimwa, lero rhugend’imulwikiza omu kabanda, rhwamuhima!» 24 Okundi wajira kw’oku: «Okûle ngasi mwâmi oku ntebe, ohirekwo abarhambo bakulu bonene, baje babahingûla!» 25 Kandi wenene oshubûze engabo eri nka erya wahezagya, ojire n’ebihêsi n’engâlè ziri nka zirya z’embere. Rhwabalwîkiza omu kabanda. Kwo kunali rhwabahima bwinjinja!» Mwâmi ayemcra lirya ihano lyâbo, ajira kulya.

Okuhimana aha Afeki

26 Erhi omwâka gushubiza Ben-Hadadi alalûla abantu b’omu Sîriya, asôkera e Afeki mpu akola agend’ilwîsa bene Israheli. 27 Bene Israheli nabo banacishubûzanya, bashana olwiko, bàkomekera, baj’ikoza ababo oku matabâro. Bene Israheli batwa olugerêro aha ishiriza lyaho, bàkaz’ibonekana nka rhulundo rhutya rhutya rhwa mpene. Abanya-Sîriya bôhe habumba ccihugo coshi. 28 Omuntu wa Nyamuzinda anacij’emunda mwâmi wa bene Israheli ali, amuhwira. erhi: Nyakasane amaderha ntya: Kulya kuba Abaharamu badesire mpu Nyamuzinda ali muzimu w’omu mpinga ci arhali Nyamuzinda w’omu rhubanda, nkolaga nakuhà eyo ngabo, na ntyo wanamanya oku nie mba Nyakasane.» 29 Babêra kulya cihando nsiku nda zoshi na ngasi baguma badwîrhe balola oku babo. Olwo lusiku lwa kali nda, batula entambala. bene Israheli « bàyirha bantu bihumbi igana b’omu Sîriya lusiku luguma lwonene. 30 Abasiga laga bàyakira omu côgo c’olugo lw’e Afeki, eco côgo c’amabuye cahongokera bantu bihumbi makumi abirhi na nda bo banali bacisigîre.

Ben’Hadadi aciyakira, alibirhira omu nyumpa, aj’icifulika kulikuli. 31 Aba mbali banacimubwîra, mpu: «Rhwayumvîrhe barhubwîra oku abâmi b’omu Israheli barhahimwa kuba bwonjo. Rhuyambale amasunzu rhunashwêkere emigozi omu irhwe; rhucihekere oyo mwâmi w’Israheli, hali amango ankakubabalira.» 32 Banaciyambala basunzu, bashwêkera emigozi omu irhwe, baj’emunda mwâmi w’Israheli ali, bamubwîra, mpu: «Mwambali wâwe Ben-Hadadi adesire erhi: «Yagirwa ombabalire nani, ompe akalamo mâshi.» Ahabu ashuza, erhi: «Kuziga ho aciba? Abâ mwene wirhu ola! 33 Balya bantu erhi bayumva ntyo, bayumva oku biri binwa b’iragi kuli bo, bakaderha dubaduba, mpu: «Neci, Ben-Hadadi ali mwene winyu.» Ahabu, erhi: «Mugend’imulerha.» Ben-Hadadi erhi ahika emunda ali, Ahabu amushoneza omu ngâlè. 34 Ben-Hadadi anacimubwîra, erhi: «Nakushubiza ebishagala larha ali amanyaga sho na kandi wanayûbaka oburhwâli bwâwe aha Damasko nka kulya larha ali amabuyûbaka aha Samâriya.» Naye Ahabu, erhi: «Nani niono Ahabu nanakulika nka rhwamayumvanya.» Banacirhola mihigo miguma, Ahabu amuleka, agenda.

Mulêbi muguma agaya obworhere bwa Ahâbu

35 Cikwône mulêbi muguma w’omu balêbi abwîra owabo, erhi: «Ntya kwo Nyakasane adesire: «Onshûrhe.» Ci olya wabo alahira mpu arhamushurha. 36 Owabo anacimushuza, erhi: «Orhayemiri akanwa ka Nnâmahanga, hano o ntengakwo ntya, entale enakuyîrhe.» Olya wabo amuleka, agenda. Entale yanacimushîmâna, yamuyîrha. 37 Olya mulêbi abugana owundi muntu omu njira, amubwîra, ehi: «Nshûrha, kwo nkuhûnyire.» Olya muntu anacimushûrha, amuhirakwo ecibande. 38 Okuhandi olya mulêbi akanya, agend’iyimanga oku njira halya mwâmi ayîsh’igera, anacirhuba obusù lyo arhag’imanyîkana. 39 Erhi mwâmi agera, olya mulêbi amuyakûza, erhi: Yagirwa, mwambali wâwe amacirhulira omu ntambala, muntu muguma amanayegûka, amayîsha andwîrhîre wabo muntu muguma, amambwîra, erhi: «Onnangire oyu muntu. Akaku fuma, onahyule obwâwe buzîne oku buzîne bwâge, nisi erhi ohyule talenta nguma ya marhale.» 40 Ci amango mwambali wâwe anakazâg’icînyola eyi n’eyi, olya muntu ahirigirha.» Mwâmi w’Israheli amushuza, erhi: «Olubanja olwo, wene wamacitwiralwo.» 41 Okuhandi olya mulêbi anacirhubula obusù bwâge duba duba, mwâmi w’Israheli go mango amanyire oku oyo muntu ali mulêbi. 42 Olya mulêbi anacimubwîra, erhi: «Kwo Nyakasane adesire ntyo: Kulya kuba walisire omuntu nal’innonzize okuherêrekeza, obuzîne bwâwe bukola bwafà o bwâge buzîne, olubaga lwâwe lukola lwafà olwâge lubaga.» 43 Mwâmi w’I sraheli anacija emwâge n’omutula n’oburhe, ntyo aj’e Samâriya.

21

Naboti alahira okuhâna olukoma lwâge

1 Lolagi oku byabîre enyuma ly’aho: Naboti w’e Yizreeli àgwerhe olukoma lw’emizâbîbu aha burhambi bw’oburhwâli bwa Ahabu, mwâmi w’e Samâriya. 2 Ahabu anacibwîra Naboti erhi: «Ompe olukoma lwâwe, nahingamwo enshogo bulya luyêgire enyumpa yâni, naluhinganula n’olwinja kulusha, n’akaba olonzize, nakuhà,erhi kwo, ensaranga lunakwânîne.» 3 Naboti anacishuza mwâmi, erhi: «Nanga! Nyakasane ananyirha erhi nakahâna akashambala k’ababusi bâni.» 4 Ahabu aja omu mwâge n’omutula haguma n’omungo munene bwenêne erhi akôla kanwa ka Naboti w’e Yizreeli karhuma bulya amaderha erhi: «Ntakakuhà akashambala k’ababusi bâni». Anacija aha ncingo agwîshira anacifunika obusù, arhanacilyaga. 5 Mukâge Yezabeli anacimujaho, amubwîra, erhi: «Mutula muci gukuli omu murhima gurhumire orhalya?» 6 Anacimushuza, erhi: «Nashambalaga na Naboti w’e Yizreeli, namamubwîra nti: «Ompe olu lukoma lwâwe lw’emizabitu nkugulire lwo, n’akaba kwo osimire, rhukâbanwe nkuhe olundi lukoma lw’emizâbîbu». Ci yehe amaderha, erhi: «Ntankakuha olukoma lwâni lw’emizâbîbu.» 7 Mukâge Yezabeli anacimushuza, erhi: «K’erhi we onaligi mwâmi orhegesire Israheli obwo? Zûka olye n’omurhima gwâwe gurhulûle, niene nakuha olwo lukoma lw’emizâbîbu lwa Naboti w’e Yizreeli.»

Naboti afa oku lukoma lwâge. Yezabeli amujîra irhigi

8 Nyamukazi anaciyandika amaruba okw’izîno lya Ahabu, ahira kwo n’akashe ka mwâmi, arhuma agôla mamba emwa abarhambo n’abagula bali lugo luguma na Naboti. 9 Muli agôla maruba, nyamukazi ali ayandisiremwo erhi: «Muhuluze abantu bacishalise; munayîshe muhebe Naboti embere z’olubaga^s. 10 Embere zâge muhebeyo bantu babirhi bayîsh’ihamiriza baderhe^t, mpu: «Wajacire Nyamuzinda na mwâmi!» Buzinda bw’aho, mwanamulerha emuhanda, mumubande amabuye, afe!»

11 Abantu b’omu lugo lwa Naboti haguma n’abarhambo n’abagula banacijira nka kulya Yezabeli anabarhumaga, kulya kwali kuyandisirwe omu maruba abarhumiraga. 12 Banacilalika okucîshalisa, Naboti bamulerha embere z’olubaga. 13 Balya balume babirhi banaciyîsha, bayîmanga embere zâge, banacihamiriza obunywesi kuli Naboti embere z’olubaga, baderha erhi: «Naboti ajacîre Nyamuzinda na mwâmi!» 14 Banacirhuma emunda Yezabeli ali mpu: «Naboti anabanzirwe amabuye, anafa!» 15 Erhi Yezabeli ayumva oku Naboti anabanzirwe amabuye, anafîre, abwîra Ahabu, erhi: «Kanyagya oyanke olukoma lwa Naboti w’e Yizreeli owalahiraga mpu arhankaluguza nsaranga bulya Naboti arhacirimwo omûka, bulya anafîre.» 16 Erhi Ahabu ayumva oku Naboti anafîre, ayîmuka abungulukira ebwa lulya lukoma lwa Naboti w’e Yizreeli aluyîmamwo^u.

Eliya ayâlagaza obuhane bwa Nyamuzinda kuli Ahabu

17 Okuhandi, akanwa ka Nyakasane kanacirhindakwo Eliya w’e Tishibiti erhi: 18 «Kanya oyandagale emwa Ahabu, mwâmi w’Israheli e Samâriya. Yôla oli omu lukoma lwa Naboti mpu alunyâge.» 19 Ogend’imubwîra, erhi: «Kanwa ka Nyakasane erhi: K’orhanizire wanashokôla! Co cirhumire, kanwa ka Nya kasane, erhi: Ahôla ebibwa byamîmiraga omuko gwa Naboti ho byâmîmira omuko gwâwe.» 20 Ahabu anacibwîra Eliya, erhi: «Neci wamanangwasagya bu lya wâni mushombanyi wâni!» Eliya, erhi: Namakugwasa bulya waciguzize ene ojira okugalugalu embere za Nyakasane. 21 Lola oku nkola nahira obuhanya kuli we: Nakuherêrekeza, namalîra abalume b’omu mulala gwa Ahabu, omujâ n’orhali ye omu Israheli. 22 Nakolera enyumpa yâwe nk’oku nakolire enyumpa ya Yerobwâmi, mugala wa Nebati n’eya Basha mugala wa Ahiya bulya wazusi ze oburhe bwâni wanarhuma Israheli agoma. 23 (Kuli Yezabeli, Nyakasane anaciderha erhi: «Ebibwa byalîra Yezabeli omu lukoma lwa Yizreeli.») 24 Omuntu w’omu mwa Ahabu wankafîra omu mpinga alibwe n’enyunyi z’emalunga.»

25 Harhacîbonekanaga omuntu osirahire aka Ahabu wacihemulaga omu kugomera Nyakasane erhi mashumi ga mukâge Yezabeli garhuma. 26 Akola amaligo garhankaderhwa, akarherekêra abazimu nka kulya Abamoriti Nyakasane akungushaga embere za bene Israheli, bakag’ijira.

Obuciyunjuze bwa Ahabu

27 Erhi Ahabu ayumva ebinwa bya Eliya, asharhula emyambalo yâge, acihundikira sunzu, acîshalisa, akalâla muli olya sunzu, anakagenda ayûbîza. 28 Akanwa ka Nyakasane kanacirhindakwo Eliya w’e Tishibiti erhi: 29 «K’obwîne oku Ahabu anacirhôhize embere zâni? Bulya amacirhôhya embere zâni, obwôla buhanya burhaciyîshe anacibamwo omûka, ci hano omugala ayîma lyo obuhanya bwayîshira enyumpa yâge.

22

Ahabu na Yozafati oku matabâro

1 Abantu barhang’ihumûka myâka isharhu, nta ntambala yazûsire ekarhî ka abanya-Sîriya na bene Israheli. 2 Omu mwâka gwa kasharhu, Yozafa ti, mwâmi w’e Yuda abungulukira emwa mwâmi w’e Israheli. 3 Omwâmi w’Israheli anacibwîra abarhambo bâge erhi: «Ka murhayishi oku Ramoti w’omu Gileyadi abà wirhu? Ci ntâco rhujirage lyo rhumuyôkola omu maboko ga mwâmi Aramu. 4 Anacidôsa Yozafati erhi: «Ka rhwarhabalira rhweshi e Ramoti omu Gileyadi?» Yozafati anacishuza omwâmi w’Israheli erhi: «Onkolese nk’oku wene wankacîkolesa, okolese olubaga lwâni nk’oku wankakolesa olubaga lwâwe, n’ebiterusi byâni nka biterusi byâwe.»

5 Yozafati anacibwîra omwâmi w’Israheli erhi: «Nkuhunyire orhag’igend’idôsa buno akanwa ka Nyakasane. 6 Omwâmi w’Israheli anacihamagala abalêbi bali bahisire hofi magana ani, anacibabwîra erhi: «Ka ngend’itula enta mbala e Ramoti omu Gileyadi erhi ndeke!» Banacishuza mpu: «Osôke na Nyamuzinda ahira olwôla lugo omu nfune za mwâmi.» 7 Ci Yozafati aderha, erhi: «K’eno munda erhankaboneka omulêbi wa Nyakasane oyu rhwankahash’idôsa?» 8 Omwâmi w’Israheli anacishuza Yozafati erhi: Haciri omuntu rhwankahash’idôsa ebya Nyakasane; cikwônene ntahimwa kumushomba bulya arhalêba bintu binja kuli nie, ci ngasi mango bibi byonene. Ye Mikayehu, mugala wa Yimula.» Yozafati anaciderha erhi: Mwâmi amanye arhaderhaga ntyôla.» 9 Okubundi, omwâmi w’Israheli anacihamagala mwambali wâge mu guma anacimurhuma erhi: Kanya duba oj’ihamagala Mikayehu, mugala wa Yimula.

10 Mwâmi w’Israheli na Yozafati mwâmi w’e Yuda, bàl’ibatamire ngasi muguma omu ntebe yâge y’obwâmi, banayambirhe emyambalo yâbo y’obwâmi, bàli batamire aha câno, aha muhango gw’olumvi lwa Samâriya; n’abalêbi boshi bakazâg’ilêbera embere zâbo. 11 Sedekiyasi mugala wa Kenana ali amacitulîkiza amahembe g’ecuma, anaciderha erhi: «Kwo adesire ntyâla: Nyakasane: agâla mahembe go watumirhamwo abanya-Sîriya kuhika obamalîre.» 12 N’abalêbi boshi kwo bakazâg’ilêba ntyôla omu kuderha mpu: «Sôkera e Ramoti omu Gileyadi ohimane bulya olwo lugo Nyakasane analuhîre mwâmi!»

Omulêbi Mikeyo aleba oku Ahabu ahimwa

13 Erya ntumwa yajag’ihamagala Mikeyo yanacimubwîra erhi: «Lola oku ebinwa bya abalêbi byoshi byahigwire mwâmi obwinja; akanwa kâwe nako kabâge nka akanwa ka ngasi muguma muli bo: ohigule obwinja!» 14 Mikeyo anacishuza, erhi: Alame Nyakasane! Oku Nyakasane akanambwîra kwo nakanayîsh’iderha!» 15 Erhi ahika hofi na mwâmi, mwâmi amubwîra, erhi: «Mikeyo ka rhuje e Ramoti omu Gileyadi rhugend’ilwa nisi erhi rhuleke? Amushuza, erhi: «Musôkage munahimane bulya Nyakasane ahâna olwo lugo omu maboko ga mwâmi. 16 Mwâmi amubwîra, erhi: «Kanga nkwânîne nkugashe ly’okaz’imbwîra eby’okuli oku izîno lya Nyamuzinda?» 17 Omulêbi anacishuza, erhi: «Namabona bene Israheli boshi bashandabanyire oku ntôndo nka bibuzi birhagwerhi mungere; na Nyakasane amaderha erhi: Bala bantu barhagwerhi nnawabo; bagaluke n’omurhima ngasi muguma omu mwâge.»

18 Omwâmi w’Israheli anacibwîra Yozafati, erhi: «Ka ntakubwizire kwo? Arhandêbera bintu binja ci bibi byonene.» 19 Mikeyo erhi: «Yumvagya akanwa ka Nyakasane: Nabwîne Nyakasane atamire oku ntebe yâge n’omurhwe gw’e mpingu goshi erhi gumuli eburhambi, ebwa kulyo n’ebwa kumosho. 20 Nyaka sane anaciderha, erhi: «Ndi wahabula Ahabu ly’asôkere e Ramoti omu Gileyadi anafire yo?» Bashuza muguma oku, owundi okûla. 21 Okubundi omuzimu anaciyisha anacija embere za Nyakasane anaciderha erhi: Nieki naj’imuhabula. Nyakasane amudôsa, erhi: Kurhi? 22 Ashuza erhi: Nagenda nj’iba muzimu wa bunywesi, omu kanwa k’abalêbi bâge boshi. Nyakasane anaciderha, erhi: Wamushumika ciru onamuhirimye, gendaga ojire ntyo. 23 Okolaga obwîne oku Nyakasane anàhizire omuzimu mubi omu kanwa k’abâla balêbi bâwe. Na Nyakasane anadesire kubi kuli we.» 24 Ci konene Sedekiyasi mugala wa Kenana anaciyegera, anacishûrha Mi keyo, amurhimba oluhi omw’irhama anaciderha erhi: «Ngahigi omuzimu wa Nyakasane antengiremwo abâ w’aganiza?» 25 Mikeyo anacishuza, erhi: «Lola oku wakubona muli olula lusiku lwayisha olu waja wajamwo omu nyumpa ku rhenga omu yindi okola walonza aha wacifulika.» 26 Omwâmi w’Israheli anaciderha erhi: «Mugwarhe Mikeyo mumuhêkere Amoni, ye murhambo w’olugo, n’emwa Yoash mugala wa mwâmi. 27 Ogend’iderha erhi: «Mwâmi adesire ntyâla: Muhire oyûla muntu omu mpamikwa, munakaz’imulisa n’omugati gw’amalibûko, munakaz’imunywesa n’amîshi g’amalibûko kuhika amango nâshubûka n’omurhûla.» 28 Mikeyo anaciderha, erhi: «Okunali nka wankashubûka n’omurhûla, erhi Nyakasane arhanadesire muli nie.» Anaciderha erhi: «Muyumve mweshi lubaga.»

Ahabu afira e Ramoti w’omu Gileyadi

29 Mwâmi w’Israheli boshi na Yozafati mwâmi w’e Yuda banacisôkera e Ramoti omu Gileyadi. 30 Omwâmi w’Israheli anacibwîra Yozafati erhi: «Nalonza okucîfulika omu kuj’ilwa, nyambale kundikundi, ci wehe oyambale emyambalo yâwe.» Omwâmi w’Israheli acîfulika omu kuyambala kundikundi, bakanya baja oku ntambala. 31 Omwâmi w’e Sîriya ali erhi anahire abarhambo b’engâlè zâge oku banali makumi asharhu na babirhi eri irhegeko erhi: «Murhahîra mukashimba omurho nisi erhi omukulu ci mushimbc omwâmi w’lsraheli.» 32 Erhi abarhambo b’engâlè babona Yozafati, banaciderha mpu: «Neci ye mwâmi w’Israheli ôla!» Banacimugorha bakola bamulwîsa. Yozafati anacibanda endulu y’okulwa 33 n’erhi balya barhambo b’engâlè babona oku arhali ye mwâmi w’Israheli, banacimuleka.

34 Lero muntu muguma anacilasha omwampi gwâge oku muherho gwâge mpu agereze, gwanacigwârha mwâmi halyala empenzi yâge erhali hisire. Mwa mi anacibwîra omurhumisi wâge erhi: «Ntenza omu ntambala namabandwa! 35 Olwôla lusiku entambala yaja mwo entemu. Mwâmi w’Israheli ali ayîmanzire omu ngâlè ah’ishiriza lya abanya-Sîriya kuhika bijingo anafa ebyôla bijingo; omuko gw’ecibande câge gwabulajikira omwôla ndalâlâ y’engâlè. 36 Erhi izûba lizika olubi lwanacizûka omu cihando: Ngasi muntu omu cishagala câge, ngasi muntu omu cihugo câge bulya mwâmi anafire!» 37 Bajogonjera e Samâriya, banacibisha mwâmi aha Samâriya. 38 Erhi bakola badwîrhe bashuka engâlè, omu ciyanja c’aha Samâriya ebibwa byayisha byakaz’imima gulya muko n’embaraga zacishukiramwo nka kulya akanwa ka Nyamubâho kanali kadesire.

Okuhwa kw’obwâmi bwa Ahabu

39 Ngasi bindi biyêrekîre ebijiro by’Ahabu, ebi akozire, enyumpa y’ihembe ayûbakaga, emirundu ayûbasire k’ebyôla byoshi birhali biyandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’Israheli. 40 Ahabu acihengeka aha burhambi bwa b’ishe n’omugala Akhaziyasi ayîma ahali hage.

Olwa Yozafati omu Yuda (870-848)

41 Yozafati, mugala w’Asa aba mwâmi omu Yuda erhi Ahabu ajira myâka ini ali mwâmi omu Israheli. 42 Yozafati ali akola agwerhe myâka makumi asharhu n’irhanu erhi abâ mwâmi, ayîma yindi myâka makumi abirhi n’irhanu omu Yeruzalemu. Nnina ye wali Azuba. mwali wa Shilhi. 43 Ashimba loshi enjira y’îshe Asa, arhanayirhengagamwo akaz’iyôrha ajira okushingânîn omu masu ga Nyakasane. 44 Ci kwônene arhahash’igikûla empiriri z’ahantu h’enyanya omu rhurhondo, olubaga lwacikazâg’igend’ihêrera oku ntôndo n’okugend’itumbûkiza yo enshangi. 45 Yozafati alama n’omurhûla boshi n’omwâmi w’Israheli.

46 Eyindi myanzi esigire y’ebijiro bya Yozafati, ngasi oku anahimaga koshi, entambala atuzire, k’ebyôla byoshi birhali biyandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’e Yuda? 47 Arhenza obworhere bw’oburhazi omu cihugo n’obw’embaraga bwacibagamwo amango g’îshe Asa. 48 Agôla mango nta mwâmi wàbaga aha Edomu, ci musirika wa mwâmi wabaga ho yêne. 49 Yozafati abinja amârho g’e Tarsisi mpu aj’ilonzamwo amarhale e Ofiri, cikwône arhaciyihikaga bulya ago mârho gakenyukira e Esiyoni-Geberi. 50 Okubundi Okoziya, mugala w’Ahabu anacibwîra Yozafati erhi: «Oyemêre abarhumisi bani bagende n’abarhumisi bâwe omu mârho g’enkuge.» Ci Yozafati arhalonzagya. 51 Yozafati acihengeka aha burhambi bwa b’îshe, abishwa haguma na b’îshe omu lugo lwa Daudi shakulûza wâge. Omugala Yoramu ayîma ahali hage.

Olwa Akhaziyasi w’Israheli (853-852)

52 Akhaziyasi mugala w’Ahabu, anaciba mwâmi w’Israheli aha Samâriya omu mwâka gwa kal’ikumi na nda kurhenga Yozafati ali mwâmi omu Yuda. Ayîma myâka ibirhi omw’Israheli. 53 Ajira ebirhashinganini omu masu ga Nyakasane, ashimba olugendo lw’îshe n’olugendo lwa nnina, ashimba n’olugendo lwa Yerobwâmi, mugala wa Nebati, owarhumaga Israheli ajira ecâha.

---

 ^a1.50 : Omuntu wahemusire erhi akagwarhirize oku bikwi by’oluhêrero lwa Nyakasane, a­rhakacigwâsirwe mpu ahanwe nk’arhali muntu anayisire n’obulonza.

 ^b2.5 : Yowabu na Shimeyi barhalisag’ihanirwa amabî gâbo; amabî gabo gàli manene bwenêne. Yowabu ali mwîsi wa bantu naye Shimeyi akag’igayaguza mwâmi ago mango erhi arhenga e Yeruzalemu. Daudi akengezize Salomonì eyi myanzi. Olole muli cigabi ca 2, 8.

 ^c2.22 : Okuyanka muka mwâmi kwakag’irhuma omuntu ashobôla entebe y’obwami.

 ^d3.4 : Lola muli 2 Nga 1, 3.

 ^e3.9 : Akaba Salomoni asengire oburhimanya arhali oku bulagîrire bwâge ci mpu lyo amanyi’irhegeka ecihugo.

 ^f5.13 : Rhurhankarhindira okuderha oku Salomoni ayandisire ebitabu n’emigani. Enshambâlo za mîra z’Abayahudi zìnakamuganjira omu bayandikaga Olulanga lwa 72 n’olwa 127, n’Ecitabu c’Omuhanûzi, ec’Olwimbo lw’enyimbo n’ec’Oburhimanya.

 ^g11.8 : Rhurhamanyiri erhi Salomoni alesire obwo bubî omu bushosi bwâge embere afé, ci okuhanwa al’ihanyirwe. Okusima okuyanka bakazi banji banji kwamuyirhira bulya burhimanya aligwerhe.

 ^h12.28 : Erhi Yerobwami abinja enshusho z’amanina aderha mpu bo banyamuzinda bakulaga Israheli e Misiri, kuhemukira Nyakasane okwo n’okurherekêra abazimu kw’abanya-Kanani.

 ⁱ12.31 : Haligi amango erhi Yerobwami al’ilonzize okukuza Nyakasane Nyamuzinda. Ci kwoki, obubî bwâge bwàli bwa mbero ibirhi: burhanzi abinjisa enshusho z’amanina; kandi arhangiza oku­rherekêra ezo nshusho. Ciru n’okundi Nyakasane ali ahanzize okumurherekêra aharhali aha Yeruzalemu bulya ho omucîmha gw’amalaganyo gwabàga. Yerobwami ye wahemulaga olubaga lw’Israheli n’ecâha c’okurherekêra abazimu n’enshusho za ngasi lubero.

 ^j13.2 Lola ebijiro bya Yoshiyahu, rhuderha Yoziyasi: 2 Bam 23, 15-20.

 ^k15.13 : Ashera na Astarte bàli banyamuzinda b’obwihambi. Bàli bazimu-kazi. Cikwône ago mango g’abâmi, ago mazîno gombi gali ga muzimu muguma, ye wàli muzimu w’iburha. Kanji kanji abantu bakag’imurherekêra bakag’ijira eby’enshonyi omu nterekêro.

 ^l16.34 : Yozwè erhi ahehêrire ngasi yeshi wanâcishomye mpu ashub’iyûbaka Yeriko, aderha erhi: «Anamuyûbakire kwo enfula yâge n’omuziba gwâge». Lola muli Yoz 6, 26.

 ^m18.1 : Erhi hagera myaka isharhu ya cizombo cikali.

 ⁿ18.24 : Eco cijiro cirhahumanwiri bwinja ebi balonzize okumanya ndi Nyamuzinda w’entondo y’e Karmeli, ka Nyakasane erhi Baali? Kandi erhi okumanya ndi ogwerhe obuhashe kulusha. Balo­nzize okumanya ndi Nyamuzinda w’okuli. Cikwône akanwa n’amasâla g’omulêbi Eliya (Lola omulongo gwa 37) n’omunkwa gw’olubaga (mulongo gwa 39) byo bihumanwîre byoshi: obuyemere muli Nyamuzinda yo ngwarhiro lyo n’ishwinjiro ly’okwo kuhagîsanya kwâbo.

 ^o18.39 : Ecisomerîne c’omuliro omulêbi ali ashenga co cayêreka abalêbi b’omuzimu Baali n’abantu b’ihanga bàlikwo Yezabeli oku nta byâbo omw’Israheli bulya mwo Nyakasane ali Nyamuzinda, na kandi okuyêreka bene Israheli oku yene ye Nyamuzinda ye yobôla emirhima.

 ^p19.8 : Entondo ya Horebu yo ntondo y’e Sinayi.

 ^q19.18 : Nyakasane amalaganya omulêbi Eliya oku acungula balya boshi barhaharamyagya omuzimu Baali.

 ^r19.19 : Erhi Eliya ahundikira Elizeyo n’ecishûli cage, amanyisa ntyo oku amacimwishoga mpu abe mulêbi ahali hâge.

 ^s21.9 : Amango g’obuhanya bakag’ilalika abantu bacishalise banashenge bwenêne lyo barhuliriza Nyakasane n’okumanya obubî bwatulaga oburhe bwâge. Lola muli Bac 20, 26; Yow 1, 14; 2, 15. Obuhanya bw’ecihugo coshi bo bwàrhabire obulyalya bwa Yezabeli.

 ^t21.10 : Amango g’okutwa olubanja ekagomhe, hàli irhegeko lidesire oku hagwasirwe okuba bahamirizi babirhi nka ciri câha cinene. Lola muli Mib 35, 30; Lush 17. 6; Mt 26, 60.

 ^u21.16 eyi milongo, 15-16: Erhi omuntu ankafire, mwâmi ananyage ebirugu byage byosh!

2KI – – Bible en mashi du Congo

ECITABU CA KABIRHI C’ABAMI מלכים

1

Omulêbi Eliya

1 Mowabu anacigomera Israheli erhi Ahabu aba amafa. 2 Akhaziyasi ahona oku idirisha lyali liyûbake bunya lushangi, oku nyumpa yâge e Samâriya alemala bwenêne. Arhuma entumwa anacizibwîra erhi: «Mugende mujindokeza Baal-Zebub, nyamuzinda w’obwihambi w’Ekroni^a e rhi nankacintumwa eyi ndwâla». 3 Ci konene malahika wa Nyakasane anacibwîra Eliya w’e Tishibiti erhi: Kanya washimânana mweshi na entumwa z’omwâmi w’e Samâriya, ozibwire ntyala erhi: Kanta Nyamuzinda ociba omu Israheli obo mukola mwagend’idosa Baal-Zebub nyamuzinda w’obwihambi w’Ekroni? 4 Co cirhumire Nyakasane aderha ntyâla: «Eyola ncingo washoneragako o rhayibungulukekwo, okunali wafa». Eliya anacigenda.

5 Entumwa zashubiyisha zihindarmusire zaja emunda mwâmi Akhaziyasi ali, anacizidosa erhi: «Okula kugaluka kwinyu kuli kuderha kurhi?». 6 Banacimu shuza mpu: «Omuntu amarhushîmâna omu njira amarhubwîra erhi: Mugaluke mushubire emunda mwâmi wamurhumaga ali mujimubwîra erhi: Nyakasane adesire ntyâla: Ka omu Israheli murhaciba Nyamuzinda obwôla okola wâge ndidosa Baal-Zebub w’Ekroni?». 7 Mwâmi anacibadôsa erhi oyôla muntu wamushimanaga anamubwîra ebyôla binwa kurhi anali ashushire? 8 Banacimushuza mpu oyôla muntu anali ayambirhe ecishuli c’amôya erhi ashwekire na omukaba ecibunu». Okubundi anaciderha erhi: «Ali Eliya w’e Tishibiti»

9 Anacirhuma emunda ali omurhambo w’abantu makumi arhanu haguma n’abantu bâge mpu baje emunda Eliya alamire oku ntôndo mpu bagendimu bwîra mpu: «Wani muntu wa Nyamuzinda, mwâmi adesire mpu oyandagale»! 10 Eliya anacishuza olya warhambulaga omurhwe gwa bantu makumi arhanu erhi: «Akaba ndi muntu wa Nyamuzinda, omuliro gurhangibunguluka emalunga gukumalire n’omurhwe gwâwe gwa bantu makumi arhanu». Omuliro gwanacibunguluka e malunga gwanacimalîra balya bantu, omurhambo n’engabo yâge. 11 Mwâmi arhuma owundi warhambulaga makumi arhanu n’engabo yâge, naye anacija emunda Eliya ali anacimubwîra erhi: «We muntu wa Nyamuzinda, mwâmi adesire mpu: Oyandagale duba»! 12 Eliya anacishuza e rhi: «Akaba ndi muntu wa Nyamuzinda omuliro gurhangibunguluka e malunga gukumalire we n’engabo yâwe»! Omuliro gwanacibunguluka e malunga gwanacimalîra olya muntu boshi na balya bantu bâge makumi arhanu. 13 Kandi mwâmi anacirhuma owundi murhambo wa bantu makumi arhanu boshi n’engabo yâge. Olya murhambo wa kasharhu anacisôka na erhi ahika afukama embere za Eliya anacimubwirha erhi: Muntu wa Nyamuzinda! Mâshi akalamo kani na akalamo ka abala bantu bani okalange! 14 Kali omuliro gwahonyire emalunga gwamalîra abarhambo bombi na engabo yâbo; lero akalamo kani karhone omu masu gâwe.» 15 Malahika wa Nyakasane anacibwîra Eliya erhi: «Obunguluke mweshi naye orhamuyôbohaga. Eliya anacibunguluka lero boshi naye anacija emunda mwâmi ali. 16 Amubwîra, erhi: «Nyakasane adesire ntyâla: Ebwa kuba warhumire entumwa emwa Baal-Zebub w’Ekroni – nka kulya omu Israheli murhaba Nyamuzinda wankadosize, co cirhumire okwôla ncingo washoneraga orhakubunguluke, ci okunali wafa»!

17 Akhaziyasi anacifa nk’oku Eliya anaderhaga akanwa ka Nyakasane, omu lumuna Yoramu – bulya arhali agwerhe murhabana – anaciyîma ahali hage, omu mwâka gwa kabiri kurhenga Yoramu mwene Yozafati ali mwâmi e Yuda. 18 Ebisigîre oku bijiro bya Akhaziyasi, oku ajiraga, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’abâmi b’omu Israheli?

2

VI. Amango ga Elisha’

Eliya ahekwa omu malunga. Elisha’ aja ahali hâge

1 Erhi Nyakasane asôkana Eliya omu mpûsi ya kalemêra, agôla mango Eliya ali omu njira y’okuja e Gilgali boshi na Elisha’^b. 2 Eliya anacibwîra Elisha’, erhi: «Obêre ahâla kwo nkuhunyire, bulya Nyakasane antumire cingana e Beteli». Elisha anacishuza erhi: «Alame Nyakasane, gulame n’omûka gwâwe! ntakuleke»! Banaciyandagalira e Beteli. 3 Abalêbi babaga aha Beteli^c banacibwîra Elisha’ mpu: «Ka omanyirire oku ene Nyakasane agendana nawi nyu akugezaye ah’irhwe?» Anacishuza erhi: «Nani nkumanyire ci muhulike!». 4 Eliya anacibwîra Elisha’ erhi: «Obêre ahâla kwo nkuhunyire, bulya Nyakasa ne antumire e Yeriko». Anacishuza erhi: «Alame Nyakasane, gulame n’omûka gwâwe ntakuleke! «Banacihika e Yeriko». 5 Abalêbi bali aha Yeriko banacija emunda Elisha ali banacimubwîra mpu: «Ka omanyire oku ene Nyamubâho agendana nawinyu akugezeye aha irhwe»? Anacishuza erhi: «Nkumanyire nani ci muhulike»! 6 Eliya anacimubwîra erhi: «Obêre aha kwo nkuhunyire bulya Nyakasane antumire oku Yordani. «Anacimushuza erhi: Alame Nyaksane, gulame n’omûka gwâwe! ntakuleke»; banacigenda oku banali babiri.

7 Balêbi makumi arhanu bacinyabuguma, banaciyisha bayimanga kulî buzira kubayegêra; nabo oku bali babiri bayimanga eburhambi bwa Yordani. 8 Okubundi Eliya ayanka ecishûli câge acibungabunga, acirhimba oku mîshi, amîshi ganacicîgabamwo bihimbi bibiri, idako n’enyanya, bombi banaciyikira burhajoma. 9 Erhi baba bamayikira Eliya anacibwîra Elisha’ erhi: «Hûna ngasi ecikukwânîne okujira kuli we, oku ntacikunyagwa». Elisha’ anacishuza erhi: «Mbone ecihimbi ca kabiri c’omûka gwâwe»! 10 Eliya anacimushuza erhi: «Wamahûna akantu kazibu. Okayishinangira hano banyehukana embere zâwe, wanabona okwôla, n’akaba arhali ntyo, kwo kuderha oku nanga». 11 Banacija balambagira banashambâla, caligumiza babona engâlè y’omuliro n’enfarasi z’omuliro: zababerûla ngasi muguma olwâge lunda, Eliya anacihêkwa emalunga omu karhi k’empûsi ya kalemêra. 12 Elisha’ abona ebyo byoshi ahamagala erhi: «Larha! Larha! Ngâle y’Israheli n’abasirika bayo!». Ahôla azimêra a rhacimushishaga omu isu. Anaciyanka emyambalo yâge anaciyisharhangula mwo mpande ibiri. 13 Anacilengeza ecishuli ca Eliya erhi ànacilesirage. Okubundi ahika oku burhambi bwa Yordani; abwarhala oku cikunguzo.

14 Ayanka cirya cishuli Eliya àsigaga, acishûrha oku mîshi anaciderha erhi: «Mâshi ngahi Nyakasane Nyamuzinda wa Eliya ali?» Anacishûrha oku mîshi, nago gacigabamwo kabiri gaja olunda n’olundi, Elisha’ ayikira. 15 Abalêbi bamulangira, banaciderha mpu: «Omûka gwa Eliya gukola guli kuli Elisha’». Bakanya baja emunda ali; bafukama bayunamiriza embere zâge. Banacimu ‘ bwîra mpu: 16 «Lola oku omu barhumisi bâwe muli bantu makumi arhanu ba burhwâli, obarhume bagendilonza nawinyu. Ankaba ene omûka gwa Nyakasane guba gwamamuyêhûkana, gwajirimukweba kuli ntôndo nguma, nisi erhi omu kabanda». Anacibashuza erhi: «Murharhumaga yo ndi». 17 Ci bamushimbulula bamusêza bwenêne, anacibabwîra erhi: «Rhumagiyo». Banacirhuma bantu makumi arhanu baja bafukula Eliya, nsiku isharhu zoshi buzira kumubona. 18 Erhi bagaluka emunda Elisha’ ali, bulya agôla mango goshi erhi anali aha Yeriko anacibabwîra erhi: «Ka ntali erhi namubwizire nti murhagendaga»?

Ehisomerine bibiri bya Elisha’

19 Abantu b’omu lugo banacibwîra Elisha’ mpu: «Olu lugo luli ahali hinja nk’oku nahamwirhu anabwîne; ci konene amîshi^d gaba mabi na ecihugo cilibuzibwe n’okumoma». 20 Anacibabwîra erhi: «Nderheragi embehe mpyahya, muhirekwo omunyu». Banaciyisha bamudwirhireyo. 21 Anacija aha nshôko y’amîshi, anacikwebamwo gulya munyu, anaciderha erhi: «Nyakasane adesire ntyâla: «Ofumye agâla mîshi irhondo murhacirhengaga oli olufu oli n’okumo ma». 22 Galya mîshi ganacifuma erya ndwâla kuhika na buno nka kulya Elisha’ anaderhaga. 23 Anacirhenga eyôla munda asôkera e Beteli; ago mango ali omu njira asôka, abanarhabana banacirhenga omu lugo barhôndêra bamushekera; baka derha mpu: «Sôka luhala, sôka luhala!» 24 Ayerekera emunda bali abalola abahehêrera okw’izîno lya Nyakasane^e. Lero nsimba ibiri zarhenga omu muzirhu zashanshanyula makumi ani na babiri muli balya banarhabana. 25 Kurhenga ahôla ayinamukira oku ntôndo ya Karmeli, anacirhengakwo aja e Samâriya.

3

Yoramu mwâmi w’Israheli (852-841)

1 Yoramu mugala wa Ahabu aba mwâmi w’Israheli aha Samâriya erhi Yozafati ageza myâka ikumi ali mwâmi w’e Yuda; ayusize myâka ikumi n’ibiri ali mwâmi. 2 Ajira ebigalugalu embere za Nyakasane ci konene arhali ak’îshe na nina, bulya ashabire omunara îshe ali ayûbakire Baali. 3 Ci konene naye ashaya muli birya byâha Yerobwâmi mwene Nebati ahebagamwo Israheli arhanabirhengagamwo. Israheli na Yuda bacihindulira Mowabu 4 Mesha mwâmi w’e Mowabu ali agwerhe amasò gâge anakazagihongera mwâmi w’Israheli empongo ya banabuzi bihumbi igana na ngandabuzi bihumbi igana zirya z’ebishamvu. 5 Erhi Ahabu afa olya mwâmi w’e Mowabu agomera omwâmi w’Israheli. 6 Mwâmi Yorami anacirhenga e Samâriya, alalula engabo yâge y’Israheli. 7 Okubundi akanya, anacirhumiza emunda Yozafati ali mpu bâge ndimubwîra erhi: Omwâmi w’e Mowabu anagomire, ka wayisha rhugendi lwîsa Mowabu rhwembi? Yozafati mwâmi w’e Yuda anacishuza erhi: Nyishire onkolese nk’oku wankanacikolesa wenene, n’olubaga lwâni nk’oku wa nkakolesa olubaga lwâwe, enfarasi zani nka enfarasi zawe». 8 Anacimudosa e rhi: «Njira ehi rhwayinamukamwo?» Anacishuza erhi: Omu njira eri omw’iru ngu ly’Edomu. 9 Omwâmi w’Israheli, omwâmi w’e Yuda n’omwâmi w’e Edomu, balikûla. Erhi bajira nsiku nda baja barhandanya omw’irûngu, amîshi gabulikana oku kunywesa engabo n’ebintu byali bibakulikire. 10 Okubundi mwâmi w’Israheli anaciderha erhi: Mâshi yaga wee! Kali Nyakasane anahamagirage abala bâmi oku banali basharhu mpu agendibahira omu maboko ga Mowabu? 11 Ci mwâmi w’e Yuda adôsa erhi: «Ka nta mulêbi wa Nyakasane wankahasha oku rhudôkeza Nyakasane»? Muntu muguma omu barhumisi b’omwâmi w’Israheli anacishuza aderha erhi: Eno munda eba Elisha’ mwene Shafati ye wakazagidubulira amîshi omu nfune za Eliya». 12 Yozafati anaciderha erhi: «Kanwa ka Nyakasane kali muli ye». Omwâmi w’Israheli Yozafati, omwâmi w’e Yuda n’ omwâmi w’Edomu, banaciyandagala baja emunda ali. 13 Elisha’ anacibwîra mwâmi w’Israheli erhi: «Bici kuli nie na nâwe? Kanya oje emw’abalêbi ba sho n’aba nyoko». Mwâmi w’Israheli anacishuza erhi: «Nanga bulya Nyakasane anahamagire abâla bâmi basharhu mpu abahâne emwa Mowabu», 14 Elisha’ anacishuza erhi: «Alame Nyakasane oyu nyimangire embere zâge! Nka ntali mbabalire Yozafati, mwâmi w’e Yuda, ntankakushibirire ntankanakulozirekwo. 15 «Ci nderheraga buno omuzihi w’olulanga». Na, erhi oyôla muzihi aba akola adwîrhe aziha, okuboko kwa Nyakasane kwamujakwo 16 anaciderha erhi: «Nyakasane amaderha ntya: Muhumbe emînamîna mwa cino cidekêra». 17 Bulya kwo Nyamuzinda adesire ntyâla: Murhabone empûsi murhabone n’enkuba, ci konene omu bululi bw’ecira cidekêra mwayunjula mîshi. mwakazinywa mwenene n’engabo yinyu n’ebintu binyu. 18 Ci konene ebyo biciri bisungunu omu masu ga Nyakasane, oku lw’ene amuhà Mowabu mumugwarhe omu maboko ginyu. 19 Muhongole ebishagala bizibu n’omu ngasi lugo muku ndule ngasi mirhi enali ya bunguke, mufunike ngasi iriba ly’amîshi musherêze ngasi mashwa minja omu kuhiramwo amabuye». 20 Lero, sezi gala mango banahâna enterekêro, babona amîshi gayisha gahulula garhenga olunda lw’e Edomu, ecihugo canaciyunjula mîshi. 21 Ci kone erhi Mowabu ayumva oku abâmi bayishire okumurhera, balya boshi banalikola bahashire okulwa amatumu bashubûzibwa, bagenditwa icumbi oku lubibi. 22 Banacizûka lubungubungu, n’erhi izûba lishoshoka erya ngabo ya Mowabu yabona amîshi goshi gakola gashusha omuko. 23 Banaciderha mpu: «Muko ogûla! mpu balya bâmi bamaline, bayirhine bonene na bone, Mowabu kanya buno ogendihâha». 24 Banaciyisha balibirhire ebwa cihando ca bene Israheli, bene Israheli ba shagamuka bahima okurhasagiboneka, bene Mowabu bakûla omulindi ba bayaka. Bayisha bayegera banaja bahima bene Mowabu. 25 Bashaba ebishagala n’omu mashwa minja ngasi muguma akabandamwo ibuye kuhika bagafûnika, bafuka amaliba goshi g’amîshi, bahongola emirhi y’amalehe yoshi ciru harhasigalaga agarhali mabuye gonene kurhenga aha Kiri-Harasheti, ababanda amabuye, bali erhi baluzongolosire banalurhindibuzize. 26 Omwâmi w’e Mowa bu erhi abona oku amahimwa omu ntambala ayanka bantu magana gali nda, bantu bikubagirwa omu ngabo yâge boshi bayomwire engôrho zâbo, balonza okuciha enjira olunda omwâmi we Edomu ali ci bayabirwa. 27 Anaciyanka omugala yo yali nfula, ye wankayîmire omu byâge , amuniga akola amu rherekêra kulya lukuta. Bene Israheli erhi babona kulya bashologorhwa, ba­ muleka bacishubirira omu cihugo câbo.

4

Amavurha g’omukana

1 Mukazi muguma wa mwene wâbo abalêbi, anaciyakûza Elisha’ anacimubwîra erhi: «Omurhumisi wâwe ibanie àfîre, orhanahabiri oku ali muntu orhînya Nyakasane, ci konene owalimubisize ebirugu anayîshire arhôla abana bâni bombi amabahêka bujà». 2 Elisha’ anacimudôsa erhi: «Kurhigi nankahashikujirira? Ombwire bici ogwerhe omu mwâwe»? Nyamukazi anacishuza erhi: «Mwambalikazi wâwe arhagwerhi kantu aha nyuma ly’amavurha nkazicishîga». 3 Elisha’ anacimubwîra erhi: «Okanye oje wahûna abandi oku bulungu bwâwe boshi orhulugu rhulya rhurhalimwo cici olerhe mwandu. 4 Hano ohika eka onaje omu mwâwe n’abana bâwe, wanayigala olumvi; kandi wanarhondêra okudubulira kwa galya mavurha gâwe omu ngasi kalugu, n’akankayunjula wanakahira eburhambi». 5 Nyamukazi anacikanya anacija omu mwâge n’abana bâge, anaciyigala olumvi, bakazimuhêreza ngasi kalugu naye anabulagiramwo. 6 Erhi rhulya rhulugu rhoshi rhuba rhwamayunjula, anacibwîra omugala erhi: «Ompage akandi». Naye anacimushuza erhi; «Ntâko kacihali». 7 Nyamukazi akanya agendibwîra olya muntu wa Nyamuzinda, naye anacimubwîra erhi: «Okanyagye ojiguza agôla mavurha olyulemwo omwenda gwâwe, kandi we n’abana bâwe wanalama n’agasigire.»

Elisha’ afûla mugala w’omu-Sunamiti

8 Lusiku luguma Elisha’ anacigera e Shunemi, eyôla munda yàbâga omukazi w’omuhirhi, nyamukazi anacimusêza mpu ajirya aha mwâge; na ngasi mango erhi acigeraga anajiliraho. 9 Nyamukazi anacibwîra iba erhi: «Nabwîne oku oyûla muntu okaziyôrha agera hano aba muntu wa Nyamuzinda. 10 Ojire rhumuyûbakire iruli rhuhiremwo encingo, amêza, entebe n’itara na ntyo anahashikagwishiramwo amango amaja hano mwirhu». 11 Lusiku luguma Elisha’ anayisha, anacisôkera omu iruli lyâge anacigwishiramwo. 12 Okubundi anacibwîra omwambali Gehazi erhi: «Ompamagalire oyôla mukazi w’omusunamiti». Gehazi anacimuhamagala, naye nyamukazi anaciyisha emunda ali. 13 Elisha’ anacibwîra Gehazi erhi: omubwîrage ntyâla: erhi, «Ala oku wàrhujirîre aminja nk’oku onahashire koshi, kurhi obwîne rhwankakujirira? Ka rhugend’ikusengerera emunda mwâmi ali nîsi erhi emw’omukulu w’abasirika»? Nyamukazi anacishuza erhi: «Niono ncibêrire haguma na bene wirhu». 14 Elisha’ anaderha erhi kurhi rwankamujirira wâni! Gehazi anacishuza erhi: Ci arhajira mwanarhabana n’iba oyûla okola mushosi. 15 Elisha’ aderha, erhi: «Hamagala ye.» Omwambali anacimuhamagala; naye nyamukazi anaciyisha ayîmanga aha muhango. 16 Elisha’ anacimubwîra erhi: «Mwâka irhondo nka buno erhi obagalire omwanarhabana». Nyamukazi anacishuza erhi: «Nanga mâshi yagirwa we muntu wa Nyamuzinda orhantebe, orhashundule mwambalikazi wâwe». 17 Nyamukazi anacirhôla izîmi, anaciburha omwanarhabana omu mwâka gwakulikiraga galya mango gonene Elisha’ anamulaganyagya.

18 Olya mwana anacikula. Lusiku luguma akanya ashimana îshe emunda bakazagisârûla emburho. 19 Anacibwîra îshe erhi: «Namafa n’irhwe, namafa n’irhwe!» Ishe anacibwîra omwambali erhi: «Hekaye emunda nina ali». 20 Olya murhumisi anaciyanka olya mwana anacimuhêka emunda nina ali, nina anacimubagalira kuhika gala mango izûba lija omu nkuba karhî, okubundi arhengamwo omûka. 21 Nyamukazi anacisôka ajimugwishiza kw’erya ncingo y’omuntu wa Nyakasane, anacimuyigalira mulya anahuluka. 22 Anaciyakûza iba anaciderha erhi: «Mâshi nkuhunyire ontumire muntu muguma muli abâla barhumisi, anderhere na ndogomi nguma, nalibirhira dubaduba emunda omuntu wa Nyamuzinda ali mbuligaluka». 23 Iba anacimushuza erhi carhuma waja emunda ali ene? «Garhali mango ga mwêzi muhyahya nisi erhi olwa sabato». Nyamukazi anacishuza erhi: Murhûla! 24 Erhi baba bamashumika erya ndogomi, nyamukazi anacibwîra omwambali erhi: «Okanye olibirhe, orhananyimanzagya oku niene ntacikubwirakwo». 25 Akanya aja emunda omuntu wa Nyamuzinda ali oku ntôndo ya Karmeli.

Olya muntu wa Nyamuzinda erhi alangira ayiruka, anacibwîra omwambali Gehazi erhi: Langira olya mukazi w’e Shunemi. 26 Kanya oje emunda ali omudôse erhi k’ozibuhire? Erhi ka balo azibuhire? Erhi k’omwana wâwe azibuhire? Anacishuza erhi: «Bazibuhire»! 27 Erhi nyamukazi ahika h’olya muntu wa Nyamuzinda, oku ntôndo, amurhuluba amagulu. Gehazi anaciyisha mpu amukule kuli ye ci olya muntu wa Nyamuzinda anacimushuza erhi: Leka ye bulya omurhima gwâge guyunjwire amaganya na Nyamuzinda arhamanyisize, anakunfulisire. 28 Okubundi olya mukazi anaciderha erhi: «Ka nali mpunyire omwanarhabana emunda nahamwirhu ali? Ka ntali nkubwizire nti: «Omanye wankanshundula».

29 Elisha’ anacibwîra Gehazi erhi: «Kenyera bwinja, fumbarha akarhi kâni onagende. Erhi hankajira oyu washimana omu njira orhamulamusagya^f. Oyishihira akarhi kâni aha malanga g’oyo mwana». 30 Nina w’ôlya mwana anaciderha erhi: «Alame Nyakasane, gulame n’omûka gwâwe! ntakuleke». Elisha’ anacikanya amushimba. 31 Gehazi anali erhi abashokolire, anacihira kalya karhi aha malanga g’olya mwana; ci nyamwana arhayîsagya, arhanafukunyagya. Anaciyisha agalusire emunda Elisha’ ali anacimubwîra erhi: «Omwana arhazusire». 32 Erhi Elisha’ ahika omu nyumpa ashîmâna omwana anafire, banamuhizire oku ncingo. 33 Anacija omu nyumpa, abasiga embuga, ayigala olumvi, anacishenga Nyakasane. 34 Elisha’ anacisôka; ayubarhira omwana; ahira akanwa kage oku kanwa k’omwana, ahira amasu gâge oku masu gâge alambûlira amaboko gâge oku maboko ga nyamwana, acîlambulira kuli ye. Omubiri gw’olya mwana gwajamw’ecîdûrhu. 35 Oku bundi abungulukira idako omu nyumpa, aja acigeza eyi n’eyi; ashubisôka agendicîlambûlira kuli olya mwana kali nda, nyamwana anacityera, abungûla amasu. 36 Oku bundi anacihamagala Gehazi, anacimubwîra erhi: «Okanye ogendihamagala nina». Anacimuhamagala, naye anaciyisha anacija emunda Elisha’ ali, Elisha’ anacimubwîra erhi: «Yanka mugala wâwe». 37 Nyamukazi afukama aha magulu gâge ayunamiriza oku idaho, okubundi arhôla omwana wâge ahuluka.

Akabindi k’obwoge

38 Elisha’ ashubira e Gilgali, ci erhi n’ishali liri likali bwenêne omu cihugo. Bulya abalêbi bali batamire embere zâge anacibwîra omwambali erhi: «Yanka eyôla nyungu nenene oyendere abôla balêbi ibinda». 39 Muguma muli bo akanya aja omu lubala aja arhôleza enshâli, anacishimana emizâbîbu ahumba oku ntandagulè zali zijire zalandirakwo, abumba ecirondo câge. Ayisha aja azitwa rhuhimbi rhuhimbi anahira omu mishi na ababo barhamanyiri. 40 Barhôndêra okuja kwadubula banagabulira abantu mpu balye; ci erhi banywa kuli lirya ibinda boshi barhôndêra okuyâma mpu: «Rhwamafa! Rhwamafa! olufu luli muno nyungu wâni muntu wa Nyamuzinda»! Barhacihashaga okulya. 41 Elisha’ anacibabwîra erhi: Mundêrherage enshâno. Anacikwebakwo mulya nyungu anaciderha erhi: «Mudubulire abantu balye» Nta kantu ka bwoge kaciri muli erya nyungu.

Okuluza emigati

42 Muntu muguma anacirhenga e Baali-Shalisha, ayisha adwîrhîre omuntu wa Nyamuzinda emigati y’omwâka muhyahya: yali migati makumi abiri ya ngano, yali omu nshoho. Elisha’ anacimubwîra erhi: «Ogabire abantu balye». 43 Omwambali anacimubwîra erhi: «Kurhi eyira nankayigabira abantu igana»? Elisha’ amushuza erhi: Ogabire abantu balye. Bulya Nyakasane adesire ntyâla oku: balya banasize. 44 Anacibagabulira, banacirya n’eyindi yasigala, nka kulya akanwa ka Nyakasane kanali kadesire.

5

Nahamani afuma olushomyo

1 Nahamani murhambo mukulu w’engabo z’abasirika ba mwâmi w’e Sîriya, abaga murhonyi bwenêne emwa nawâbo, muntu mugale na wa kukengwa, bulya ye Nyakasane acizagyamwo abantu b’e Sîriya; ali mulume wa ntwâli ci konene erhi anali wa lushomyo, 2 Cigabi ciguma c’abantu b’e Sîriya banacikanya bagendinyaga, erhi bashubûka, bayisha badwîrhe mpira hinyere higuma hy’omu cihugo c’Israheli, ehyo hinyere hyagendikakolera muka Nahamani. 3 Hyanacibwîra nn’omumwâbo, erhi: «Mâshi! Nawirhu acijaga emwa omulêbi oba omu Samâriya, oyu mulêbi anahashimubuka lula lushomyo lwâge». 4 Nahamani anacikanya agendibwîra nawâbo erhi: «Ntya na ntya kwo hirya hinyere hyarhengaga omu cihugo c’Israheli hyadesire». 5 Mwâmi w’e Sîriya anacimubwîra erhi: «Neci! ojage yo narhuma n’amaruba emw’omwâmi w’Israheli». Nahamani anacilikula anacihêka talenta ikumi za marhale, na nfaranga bihumbi ndarhu za masholo na mibungo ikumi ya mishangi. 6 Ahêreza mwâmi w’Israheli galya maruba, galimwo ebi binwa: «Agala maruba hano ganakuhikakwo, omanye oku nkurhumire mwambali wâni Nahamani nti omufumye olushomyo lumulikwo». 7 Erhi oyo mwâmi w’Israheli ayusisoma agôla maruba asharhula emyambalo yâge, anaciderha erhi: «Ka ndigi Nyamuzinda owankayirha anacize, obûla antumire oyu muntu mpu mubuke olushomyo? Yumvi bwinja, ka murhabwini oku mbaka ezi oyu muntu alindonzakwo»?

8 Erhi Elisha’ muntu wa Nyamuzinda ayumva oku mwâmi w’Israheli anacîberîre emishangi arhuma entumwa yaja emunda ali erhi: «Mpu cici carhumaga wacîberera emyambalo? Oyu muntu ayishe emunda ndi, amanyiraho oku omw’Israheli muba omulêbi». 9 Nahamani anaciyisha n’enfarasi zâge n’engâlè yâge, anaciyimanga aha lumvi lw’enyumpa ya Elisha’. 10 Elisha’ anacimurhumira entumwa yagendimubwîra erhi: «Okanye ocîshuke kali nda omu Yordani; wabona omubiri gwafuma, weshi oshuguke. 11 Nahamani aba burhe, acikenyangula, agenda aciderheza erhi: Nakazagicikebwa nti nkaba ahuluka, ampikeho anayâkuze izîno lya Nyakasane, Nyamuzinda wâge, nti nkaba azunguliza okuboko kwâge ebwa lunda lutakatifu ntyo anfumye nie nya-mubenzi. 12 K’enyîshi z’ e Damasko, Abana, Efrata na Parpara ka zirhalushiri enyishi z’omu Israheli zoshi bwinja? Ka ntankahasha okugendicîshukiramwo na nfume? Ahindamuka yeshi n’oburhe mpu akola agenda. 13 Abambali banacimujaho mpu bamushambâze banacimubwîra mpu: «Larha! Nyamulêbi acikuhûnaga akantu kadârhi, ka orhankahashire okukajira? Ci lero obûla amakubwîra erhi: «Ocîshuke wanyuguka». 14 Okubundi obwo anacibunguluka, aciyûbiza kali nda omu Yordani nka kulya omuntu wa Nyamuzinda anamubwîraga; omubiri gwâge gwanyuguka gwaba nk’omubiri gw’omwana murho, yeshi afuma.

15 Okubundi ahindamuka, aja emunda omuntu wa Nyamuzinda ali, boshi n’abambali. Erhi ahika embere zâge anaciderha erhi: «Namajaga namanya oku nta handi Nyamuzinda aba nka omw’Israheli. Ci buno oyemerage oluhembo lwa mwambali wâwe». 16 Elisha’ anacimushuza erhi: «Alame Nyakasane oyula nyimanzire embere zâge! ntâyemêre»! Anacimuseza bwenêne ci nyamulêbi acilahirira. 17 Nahamani anacishuza erhi akaba arhali ntyo, oyemêrage bahe mwambali wâwe kuli obûla budaka obwankahekwa na ndogomi ibiri; bulya mwambali wâwe arhakacirherekêra bandi bahi okuleka Nyakasane. 18 Ci konene Nyakasane ababalire mwambali wâwe kuli oku: Nawirhu erhi akola aja omu nyumpa y’e Rimoni mpu akola ajishenga, akanagwarhiriza oku kuboko kwâni, nani nanafukama omwôla nyumpa y’e Rimoni, nka kulya amanafukama omwôla nyumpa y’e Rimoni; mashi Nyakasane ababalire mwambali wâwe kuli okwôla. 19 Elisha’ anacimubwîra erhi: «Gendaga n’omurhûla». Anacisengaruka agenda.

20 Erhi aba akola ahika erhali hofi, Gehazi mwambali wa Elisha’, muntu wa Nyamuzinda acija emurhima erhi «Alaga oku nawirhu amaleka Nahamani w’e Sîriya acigendera buzira kuyankirira ebi ashuba amudwîrhîre. Alame Nyakasane, nkola nalibirha nje emunda ali nanacirhôlakwo bisungunu.» 21 Gehazi anacikanya alibisirekwo Nahamani. Nahamani erhi alangira ayisha alibirhira emunda ali, ashonôka duba duba oku ngâlè yâge akanya aja emunda ali anacimudôsa erhi: «Ka buholo»! 22 Gehazi anacishuza erhi: «Buholo». Nnahamwirhu antumire mpu nkubwire: Bana babiri b’omu murhundu gw’Efrayimu bamanyishira, bali balêbi, nkuhunyire ompe talenta nguma ya marhale na mibungo ibiri ya mishangi mbahêkere. 23 Nahamani anacimubwîra erhi: «Yêmera nkuhe talenta ibiri». Amuyinginga mpu azirhôle na erhi aba amahira zirya talenta zombi muli nshoho ibiri na erya mibungo ibiri abarhuza bambali babiri mpu bamurhwaze byo. Erhi bahika oku karhondo, 24 Gehazi abayanka birya bali badwîrhe abibika omu nyumpa okubundi alika balya bantu nabo banacigenda.

25 Enyuma z’ahôla akanya aja emunda nawabo Elisha’ ali, naye amudôsa erhi ngahi warhenga wâni Gehazi? Anacishuza erhi: «Mwambali wâwe arhajire ngahi». 26 Elisha’ anacimudôsa erhi: ka omurhima gwâni gurhali gukukulikire galy’amango olya mulume anashonôkaga oku ngâlè yâge anaja emunda oli? Lero warhôzire enfaranga okubundi wanagula nazo ishwa, emizâbîbu, emizeti,emibo, ebibuzi, enkafu, abarhumisi n’abaja-kazi. 27 Ci kwône olushomyo lwa Nahamani lukola lwakujakwo we n’obûko bwâwe ensiku zoshi. Gehazi erhi amurhengaho ali akola ayunjwire lushomyo, mwêru mwêru nka lubula.

6

Embasha yahera, yanabonekana

1 Lusiku luguma abalêbi banacibwîra Elisha’ mpu: «Lola oku ahâla rhutamîre rhweshi embere zâwe hamaba hafunda». 2 Rhuje oku Yordani rhutwe ngasi muguma omurhi, rhunayûbakemwo aha rhwakabêra. Elisha’ anaciba shuza erhi: «Gendagi.» 3 Muguma mulibo anacimubwîra erhi: «Yemêraga okuyija mweshi n’abarhumisi bâwe». Anacishuza erhi: «Nayija». 4 Banacigenzikanwa boshi. Erhi bahika oku Yordani barhôndêra okutwa emirhi. 5 Muguma muli bo oku adwîrhe atwa omurhi, embasha yâge yaharhûka yarhogera n’erwishi; anaciyama erhi: Yajeewe! mâshi Nnahamwirhu! ciru kuhoza nayihozagya! 6 Omuntu wa Nyamuzinda anacimudosa erhi: Ngahi erhogire? Anacimuyerekaho. Okubundi Elisha’ anacitwa ecihimbi c’ehirhi, anacihikweba halya n’erya mbasha yayerêra. Anaciderha erhi: «Rhôlaga yo». 7 Naye alambula okuboko ayirhôla.

Elisha’ agwârha cigabi ciguma c’ab’e Aramu

8 Omwâmi w’e Aramu ali lubibi n’Israheli. Anacijira ihano boshi n’abasirika bâge ababwîra erhi: «Muyandagalire kuli lula lugo». 9 Ci konene Elisha’ anacirhuma abagendibwîra omwâmi w’Israheli erhi: Obugoma burhacilangwa, bulya aha hantu ho bayandagala. 10 Mwâmi w’Israheli anacirhuma abagendikazilanga ahôla hantu omuntu wa Nyamuzinda amubwîraga anamulangûla ho, akayôrha ahalanga arhali liguma erhi kabiri.

11 Omurhima g’omwâmi w’e Aramu gwagayisibwa n’okwo, anahamagala abambali anacibadosa erhi: «Ka murhankambwîra nani ndi ogendikanvuhula emunda omwâmi w’Israheli ali»? 12 Muguma muli balya basirika bâge anacimushuza erhi: «Ntaye yagirwa nnawirhu; ci konene omulêbi Elisha’ aba omw’Israheli, ye ogendikazibwîra mwâmi w’Israheli ebinwa waderheraga omu mwâwe. 13 Mwâmi aderha erhi: «Mukanye mujc mwalongcreza aha aba, nayishirhuma bamugwarhe». Banacimubwîra mpu «Lola oku ali e Dotani». 14 Anacirhuma eyôla munda, enfarasi, engâlè n’engabo mwandu; banaciyisha budufu banacigorha olugo.

15 Omuntu wa Nyamuzinda azûka lubungubungu, ahuluka; sinza oku e­ ngabo nyinji yagosire olugo n’enfarasi n’engâlè. Mwambali wa Elisha’ anacimubwîra erhi: Yoo! Nnahamwirhu, kurhi rhwajira. 16 Anacishuza erhi: «Orhayobohaga bulya abarhuli rhweshi nabo bo banji kulusha abali boshi nabo». 17 Elisha’ ashenga anaciderha erhi: «Nyakasane, obwikule amasu gâge, lyo ahashibona». Nyakasane anacibungula amasu g’olya mwambali wa Elisha’, anacibona, alangira entôndo yoshi eyunjwire nfarasi n’engôle z’omuliro cburhambi hwa Elisha’.

18 Bulya aba-Aramu bahungulukiraga emunda Elisha’ ali, naye anacishenga Nyakasane aderha erhi: «Mâshi yagirwa ojire abâla bantu b’ihanga babe mihurha»! Nyakasane anacibahûsa amasu boshi nka kulya Elisha’ anaderhaga. 19 Elisha’ anacibabwîra erhi: «Arhali ho enjira eri hano, n’olugo arhali ho luli hano; munkulikire namuhêka emunda omuntu mwajamwalonza ali». Anacibahêka e Samâriya. 20 Erhi bahika omu Samâriya, Elisha’ anaciderha erhi: «Mâshi Nyamubâho obwikule amasu g’abâla bantu lyo babona»! Nyakasane anacibabwikûla amasu babona, babona oku bali omu ndalâla ya Samâriya.

21 Omwâmi w’Israheli erhi ababona anacidôsa Elisha’ erhi: «Ka mbanige, ka mbayirhe, larha»? 22 Anacishuza erhi: «Orhabayirhaga». Neci aba wagwarhaga mpira n’engôrho nisi erhi n’omuherho gwâwe abôla wanabayirha; ci abâla obahe omugati n’amîshi, balye bananywe bagalishubira emunda nawabo ali. Anacibajirira ebiryo by’olusiku lukulu. 23 Babirya bananywa; okubundi abalika, nabo bagenda bashuhira emunda nawabo ali. Ebyôla bigamba bya b’e Sîriya birhacishubiriraga mpu byankaja omu cihugo c’Israheli.

Ishali lyaba omu Samâriya

24 Enyuma ly’okôla, Ben-Hadadi, mwâmi w’e Sîriya ashubûza engabo yâge, asôka arhabalira e Samâriya. 25 Ecizombo canacizuka omu Samâriya; okwôla kuba bazongolosirwe n’abashombanyi kwarhuma abantu barhabona oku bakôla, bakazigula irhwe ly’endogomi oku nfaranga makumi gali munani n’ehirhiri hy’amazingonoko g’enjiwa sikeli irhanu za nfaranga.

26 Lusiku luguma erhi mwâmi aja agera oku côgo, mukazi muguma anaci muyakûza erhi: Mâshi mwâmi, orhurhabale! 27 Mwâmi anacishuza erhi: «Aka ba Nyakasane arhakurhabiri ngahigi nankabona ebi nakurhabalamwo? Ka nkuhumirage oku cibuga nisi erhi omu mukenzi»? 28 Mwâmi anacimudôsa erhi: «Bici ogwerhe»? Nyamukazi anacishuza erhi: «Mukazi muguma ambwizire erhi: «Lerha mugala wâwe rhumulye ene, n’irhondo rhulye owâni. 29 Rhwanaci yenda mugala wâni rhwamulya, omu lusiku lwakulikiraga namubwîra nti: «Lerhaga mugala wâwe rhumulye. Ci konene yehe afulika omugala». 30 Erhi mwâmi ayumva ebinwa by’oyôla mukazi anacisharhula emyambalo yâge agôla mango ajaga agera oku côgo olubaga lwabona, lwabona ciru oku ali ayambirhe na sunzu w’okucîbabaza^g. 31 Mwâmi anacishuza erhi: «Nyamuzinda anyirhe anampeze erhi irhwe lya Elisha’ mugala wa Shafati lyankamubêrakwo ene».

Elisha’ amanyisa okuhwa kw’amalumwa

32 Lero oku Elisha’ ali omu nyumpa yâge boshi na bashamuka baguma, mwâmi anacirhuma omuntu emunda ali. Ci konene embere erya ntumwa ehike emunda Elisha’ ali, Elisha’ anacibwîra balya bashamuka erhi: «Ka mubwîne; oyu mwene omwisi w’abantu arhumire mpu bantwe igosi. Loli, hano eyo ntu mwa eyisha mwanayîgala olumvi mumutundirike embuga. Ci konene nk’emidi ndîrî y’amagulu ga nawabo erhayumvikana enyuma zâge»? 33 Oku acidwîrhe aderha ntyâla, mwâmi anaciyandagalira emunda ali anacimubwîra erhi: «Lola oku obula buhanya emwa Nyakasane bwarhenga, cici nankacilangalirakwo Nyakasane»?

7

1 Elisha’ anaciderha erhi: «Yumvagyi akanwa ka Nyakasane; Nyakasane adesire ntyâla: irhondo omu mango gali nka gano, omurhemere gw’enshâno y’omula gwakafa sikeli nguma, na mirhemere ibiri ya nshâno yonene yakafa sikeli nguma aha muhango gwa Samâriya.» 2 Murhambo muguma w’abasirika oyu mwâmi ali agwarhirîzekwo anaciderha, abwîra omuntu wa Nyamuzinda erhi: «Lola, Nyamubâho, ka anajira orhubonezo omu malunga, ka okola kwanahashikana»? Elisha’ anacimushuza erhi: «Ala oku wabona n’amasu gâwe ci konene orhabiryekwo».

Olugo lwasigagwa n’Abanya-Sîriya

3 Muli agôla mango aha muhango hali balwala bani ba lushomyo, banaci bwirana mpu: «Carhuma rhubêra aha kuhika aha kufa kwirhu. 4 Ci konene rhukahiga nti rhukolaga rhwaja omu lugo, ishali liri omu lugo lyarhuyirha; rhukabêra ahala kandi kwo na kuguma nalyo rhwanafa. Kanyi, rhucihonde omu cihando c’abantu b’e Sîriya; akaba barharhuyisiri rhwanalama, bakarhuyi rha rhunacifire. 5 Gali mango ga ciremba baja, bakanya baja ebwa cihando c’abantu b’e Sîriya, banacihika oku burhambi bw’ecôla cihando c’abantu b’e Sîriya. Barhabonagamwo omuntu. 6 Muli ecôla cihando c’abanya-Sîriya, Nyamubâho ali amarhangiyumvîsamwo eri nka midindîrî ya enfarasi, emibo mboroganyo y’engâlè n’oluli nka lubi lwa engabo y’abalwi. Banacibwirana bone na bone mpu: «Lola oku omwâmi w’Israheli anarhizize abâmi b’e Hiti n’abâmi b’e Mîsiri mpu barhushagamukirekwo». 7 Bayimuka, bakûla omulindi oku mucêracêra bakola bayaka, bajahika amahêma gâbo, enfarasi zâbo, e ndogomi zâbo, basiga ecihando nk’oku canali, bayaka omu kufungira amagala konene. 8 Balya balwazi b’olushomyo erhi bahika oku burhambi, bw’ecirâlo, baja muli ihêma liguma, na erhi baba bamanywa bamanalya, barhôla enfara nga, amasholo n’emishangi, bakanya bagendifulika. Bashubigaluka baja omu lindi ihêma, bagukumba ebyalimwo bagendifulika.

Obuzinda bw’entebe n’amango g’ecizombo

9 Buzinda babwirana bone na bone, mpu: «Arhali kwinja okûla rhwajira. Olu lusiku lw’ene luli lusiku lwa mwanzi mwinja; erhi rhwankanahulika kuhika izuha libashe rhwanajira kubi. Kanyi rhugendimanyisa ebwâmi». 10 Bakanya bajihamagala abasirika bakazagilanga omuhango gw’olugo, banacibabwîra mpu: «Rhwamaja omu cihando c’abantu b’e Sîriya, rhwamashimana murhaciyimbwa muntu, ciru rhurhayumvirhemw’izu ly’omuntu; murhali ezirhali nfarasi nshweke, endogomi nshweke, n’amahêma nk’oku ganali mayûbake». 11 Balya balanzi bazânwa, bakanya bagend’imanyisa ogôla mwanzi ebwâmi.

12 Mwâmi azûka burhanacicanûka, anacibwîra abambali erhi: «Namubwîra kurhi abanya-Sîriya barhujirire. Bulya bamanyire oku rhushalisire, bamarhenga omu cihando, bamagendicîfulika erubala, mpu: Hanôla barhenga omu ‘ lugo rhwanabagwârha bagumaguma, kandi rhuje omu lugo». 13 Muntu mugu ma omu barhumisi bâge anacija omu kanwa aderha erhi: «Barholc nfarasi irhanu muli zira zicizîne zisigire ahâla, kali kwo zinali nk’abâla bene Israheli bagonyokirwe, rhurhume abagendilôla». 14 Banaciyanka ngâlè ibiri haguma n’enfarasi, mwâmi anacibarhuma mpu bakulikire engabo y’e Sîriya, ababwîra erhi: «Mukanye mugendilola». 15 Banacilikûla banacihika oku Yordani, bashimana omulimbwa goshi guyunjwire mishangi n’ebindi birugu Abanya-Sîriya bajaga bakabulira, emunda bashembukiraga bayaka. Zirya ntumwa zanacigaluka zayishimanyisa mwâmi.

16 Okubundi olubaga lwahuluka lwagendihaha omu cihando c’Abanya-Sîriya. Omurhemere gw’enshâno y’omula gwakazifa sikeli nguma na mirhemere ibiri ya ngano konene sikeli nguma nka kulya akanwa ka Nyamubâho kanali kadesire. 17 Olwo lusiku mwâmi ali abwizire omurhambo wâge w’abasirika olya ali agwarhirîzekwo mpu alange omuhango; omu kafurhè olubaga lwamutundulika asarhala anafa, nka kulya akanwa k’olya muntu wa Nyamuzinda kanali kadesire galya mango mwâmi ahungulukiraga emunda ali. 18 Neci amango olya muntu wa Nnâmahanga abwîraga mwâmi erhi: «Abantu babona mirhemere ibiri y’enshâno y’engano konene, irhondo omu mango gali nka ganôla, aha muhango gwa Samâriya». 19 Oyôla murhambo w’abasirika ali abwizire omuntu wa Nyamuzinda erhi: «Ka Nyamubâho anajira orhubonezo omu malunga? K’okola kwanahashikana?» Naye Elisha’ ali erhi amubwizire erhi: «Ala oku wabona n’amasu gâwe ci konene orhabiryekwo». 20 Neci, ahôla muhango kwo kwanabirage, olubaga lwamutundulika, asarhala anafa.

8

Olwa ôlya mukazi w’e Shunemi n’ecizombo

1 Elisha’ anacibwîra olya mukazi affûliraga omwana erhi: «Kanya orhenge enôla munda we n’omulala gwâwe oje ah’onahashire; bulya Nyakasane anahamagire ecizombo, co cino ciyiruka omu cihugo, ca myâka nda». 2 Nyamukazi anacigenda ajira nka kulya omuntu wa Nyamuzinda anamubwîraga, akanya agenda boshi n’omulala gwagc, agendicîbêrera omu cihugo c’Abafilistini. 3 Enyuma lya myâka nda nyamukazi anacigaluka arhenga emwa aba filistini, aja cmunda mwâmi ali mpu ajîshenga enyumpa yâge n’amashwa gâge.

4 Muli agôla mango erhi mwâmi adwîrhe ashambâla boshi na Gehazi, mwa mbali w’omuntu wa Nyamuzinda, akazagimudosa erhi: «Nkuhunyire onganirire nani ngasi bisomerine Elisha’ anajizire byoshi». 5 Amango akazagi shambâlira mwâmi kurhi afûlaga omufu, olya mukazi afûliraga omwana anaci rhôndêra ashenga mwâmi enyumpa n’ishwa lyâge. Gehazi anaciderha erhi: «Ewe yagirwa mwâmi, alaga ôlya mukazi, alaga n’ôlya mwana Elisha’ afûlaga». 6 Mwâmi anacishambâza nyamukazi naye anacimubwîra kurhi byabire; mwâmi anacimuha omuganda anaciderha erhi: «Ojiderha bamugalulire ebyâge byoshi, ebyarhenzire omwôla ishwa lyâge kurhenga aha anarhengeraga omu cihugo kuhika bunôla.»

Elisha’ na Hazaheli w’e Damasko

7 Elisha’ akanya aja e Damasko; Ben-Hadadi mwâmi w’e Sîriya erhi ali mulwala agôla mango, banacimubwîra mpu: Omuntu wa Nyamuzinda anajire eno munda. 8 Mwâmi anacibwîra Hazaheli erhi: «Oyanke oluhembo oje emunda oyôla muntu wa Nyamuzinda ali ogend’imundôkeza erhi nafuma eyira ndwâla»?

9 Hazaheli anacikanya aja emunda ali. Ali ahesire oluhembo lwa ngasi binja binaba e Damasko, abarhuza ngamiya makumi ani. Erhi ayihika anacija emunda Elisha’ ali anacimubwîra erhi: «Mugala wâwe Ben-Hadadi, mwâmi w’e Sîriya antumire emunda oli mpu nkudôse erhi: «Ka nafuma eyi ndwâla»? 10 Elisha’ anacishuza erhi: «Okanye ogend’imubwîra oku: Neci afuma. Ci konene Nya mubâho ananyeresire oku okunali afa.» 11 Okubundi olya muntu wa Nyamuzi nda azinzibala obusù ecifufu camugwârha yeshi ayunjula eziri nka nshonyi, 12 anacivugumula emirenge. Hazaheli anacimudôsa erhi: «Carhuma nahamwirhu alaka». Elisha’ anacishuza erhi: «Bulya manyire amabî wayishijirira bene Israheli: wayishidulika omuliro oku bishagala byâbo biyûbakire buzibu-zibu, wanigûza n’engôrho abana b’emisole, warhonyongola abana babo b’ebirhaba wabwagûla n’abakazi bali izîmi. 13 Hazaheli anacimushuza erhi: «Mwambali wâwe aligi muntu muci, ka kabwa, omu kuhenya bya bcne ebyo?» Elisha’ anacimushuza erhi: «Nyamubâho ananyeresire oku waha mwâmi w’e Sîriya».

14 Hazaheli anacisengaruka Elisha’ anashubira emwa nawabo, naye anaci mudôsa erhi: «Kurhi anakubwizire Elisha’?» Anacishuza erhi: «Anambwizire erhi okunali walama». 15 Erhi buca Hazaheli anaciyanka obulengetwa n’erhi aba amabujomya omu mishi, abulambulira oku busu bwa mwâmi, mwâmi arhengamw’omûka. Hazaheli anaciyîma ahali hage.

0bwâmi bwa Yoramu w’e Yuda (848-841)

16 Omu mwâka gwa karhanu gw’okuyîma kwa Yoramu mwene Ahabu, mwâmi w’Israheli Yoramu mwene Yozafati naye aba mwâmi omu Yuda. 17 Ali akola agwerhe myâka makumi asharhu n’ibiri erhi aba mwâmi, ageza myâka munani ali mwâmi aha Yeruzalemu. 18 Akulikira enjira y’abâmi b’Israheli nka kulya enyumpa ya Ahabu yajiraga, anacijira ebiri bigalaugalu omu masu ga Nyamuzinda. 19 Ci konene Nyamubâho arhalonzagya okusherêza Yuda erhi mwambali wâge Daudi orhuma nka kulya anamulaganyagya oku ensiku zoshi aba n’akamole omu bana bâge. 20 Ago mango ga Yoramu, Edomu aciberûla kuli Yuda aciha owâge mwâmi. 21 Yoramu agera aha Sayiri n’engâlè zâge zoshi; azûka budufu budufu a lwîsa abanya-Edomu bali bamuzongolosire, ôli abarhambo b’engâlè, ôli oluba ga, bakûla omulindi bayakira emwa babwe. 22 Edomu anayôrha aberûlukinwe na Yuda kuhika n’ene. Naye Libna aciberûla kuli Yuda hofi mw’agôla mango. 23 Ebisigîre by’ebijiro bya Yoramu, oku ajizire koshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’empiriri z’abâmi b’e Yuda? 24 Yoramu acihengeka hali b’îshe, banacimubisha aha burhambi bwa b’îshe omu lugo lwa Daudi, Akhaziyasi, mugala wâge ayîma ahali hage.

0bwâmi bwa Akhaziyasi omu Yuda (841)

25 Omu nwaka gwa kali ikumi na muguma kurhenga Yoramu mwene Ahabu ali mwâmi w’Israheli Akhaziyasi mwene Yoramu naye aba mwâmi e Yuda. 26 Akhaziyasi ali agwerhe myâka makumi abiri erhi aba mwâmi, ayîma mwâka muguma aha Yeruzalemu. Nina ye wali Ataliya, mwa-Omuri mwâmi w’Israheli. 27 Ashimba olugendo lw’omulala gwa Ahabu, ajira ebigalugalu omu masu na Nyamubâho, nka kulya enyumpa ya Ahabu yanajiraga. 28 Anacikanya bona Yoramu mwene Ahabu mpu bakola bagendilwîsa Ha­  » zaheli mwâmi w’e Sîriya e Ramoti omu Galadi. 29 Abanya-Sîriya banacitumirha Yoramu, mwâmi Yoramu ayisha agendicibukikiza aha Israheli birya bibande bene Sîriya bamutumirhaga e Ramoti, galya mango akazagilwîsa Hazaheli, mwâmi w’e Sîriya. Akhaziyasi mwene Yoramu, mwâmi w’e Yuda anaciyandagala ajirhangula Yoramu mwene Ahabu, okôla alwaliraga aha Yizreeli.

9

Yehu ashîgwa amavurha g’okuba mwâmi w’Israheli

1 Omulêbi Elisha’ ahamagala muntu muguma omu bene abalêbi, anacimu­ bwîra erhi: Hwinja bwinja, orhôle eyi njebe y’amavurha oje e Ramoti omu Galadi. 2 Hano onahika eyôla munda onaje walongereza Yehu, mugala wa Yehozafati ya Nimushi, hano onamubona wanamukema omuyegûle kuli bene wabo wanamuhêka omu nyumpa eri hago hago. 3 Wanarhôla erya njebe yâwe wanamubulagira amavurha aha irhwe onaderhe erhi: Ntya kwo Nyamubâho adesire: Nkushîzire amavurha g’okuba mwâmi w’Israheli. Buzinda bw’aho wanayigula olumvi ocilibirhire buzira kulinda.

4 Olya mwana murhumisi w’omulêbi, anacikanya aja e Ramoti omu Galadi. 5 Erhi ahika yo ashimana abarhambo b’engabo batamire. Anaciderha erhi: «Yagirwa ngwerhe akanwa nakubwîra». 6 Yehu anaciyimuka anacija omu nyumpa; olya mwana anacimubulagira amavurha ah’irhwe anacimubwîra erhi: «Kwo Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli adesire ntyâla: Nkushîzire amavurha g’okuba mwâmi w’olubaga lwa Nyamubâho omw’Israheli. 7 Omalire omulala gwa nawinyu Ahabu, na kuli Yezabeli nacihôla omuko gw’abalêbi, abarhumisi bani n’omuko gwa ngasi bandi barhumisi ba Nyamubâho. 8 Enyumpa ya Ahabu eherêrekere, omu nyumpa ya Ahabu nâmalîra ngasi boshi banashubala oku lukuta, omuja kuguma n’omuntu nkana omu Israheli. 9 Enyumpa ya Ahabu yâba aka enyumpa ya Yerobwâmi mwene Nebati; kuguma n’enyumpa ya Basha mwene Ahiya. 10 Orhubwa rhwâlira Yezabeli omw’ishwa lya Yizreeli arhanabone ecabisha.» Olya mwana anayîgula olumvi acilibirhira.

Yehu ayîmikwa mwâmi

11 Okubundi Yehu ashubira emunda bambali ba nawabo bali, banacimudôsa mpu ka bigendesire bwinja? Cici oyo musirhe analikulongeza? Naye anacibashuza erhi: «Muyishi omuntu n’oku aderha». 12 Banacimubwîra mpu: «Kubesha! rhuganirire nirhu»! Anacibabwîra erhi: «Oku anambwizire kw’oku: Nyamubâho adesire ntyâla! Nkushizire amavurha g’okuba mwâmi w’Israheli… 13 Ho na halya ngasi muguma abamba ecishûli câge, banacimutamazakwo e nyanya ly’emishonezo, banacibûha omushekera mpu: «Yehu ye okola oli mwâmi».

Oku Yehu ayirhaga Yoramu w’Israheli na Akhaziyasi w’e Yuda na Yezabeli

14 Yehu mugala wa Yehozafati ya Nimushi anacigomera Yoramu. Agôla mango erhi Yoramu na bene Israheli boshi barhabalîre e Ramoti omu Galadi badwîrhe balwîsa Hazaheli mwâmi w’e Sîriya. 15 Ci konene mwâmi Yoramu ali erhi arhenzire eyôla munda galya mango bamutumirhaga halya akazagilwira boshi na Hazaheli mwâmi w’e Sîriya. Yehu anaciderha erhi: Akaba munayemire okwôla, nta muntu orhengâge munôla lugo mpu ajimanyisa e Yizreeli… 16 Yehu anacishonera oku ngâlè yâge, anacikanya aja e Yizreheli bulya yo mwâmi Yoram ali agweshire, na Akhaziyasi mwâmi w’e Yuda aliyishirimurhandûla. 17 Omulanzi wali oku munara aha Yizreheli, alangira ehîkungu hy’akatulo oku hizûsibwa n’omurhwe gwa Yehu oyêrekîre emunda bali, anaciderha erhi: «Namalangira akatulo k’engabo». Yoramu anacimubwîra erhi: Orhôle omusirika walibirha n’enfarasi, omurhume aje emunda bali agendibadôsa erhi: «Ka murhûla»? 18 Nyamusirika anacikanya n’enfarasi yâge anacija emunda Yehu ali anacimubwîra erhi: «Mwâmi adôsize mpu ka murhûla»? Yehu anacishuza erhi: «Bici wajira n’omurhûla»? Hindamuka oje enyuma zani. Olya wakazagilanga anacigendimanyisa erhi: owarhumagwa anabahisirekwo ci konene arhacigalusire. 19 Yoramu arhuma omusirika wa kabiri naye anacihika emunda bali anaciderha erhi: «Mwâmi adôsize mpu: Ka murhûla»? Yehu anacimushuza erhi: «Bici wajira n’omurhûla»? Hindamuka oje enyuma zani. 20 Omulanzi a shubigendimanyisa erhi: Amabahikakwo ci konene naye arhacigalusiri. Na omu kulaba olugendo lwâbo luli nka lwa Yehu mwene Nimushi, bulya kw’aba lagaza nka musirhe. 21 Okubundi Yoramu anaciderha erhi: «Murheganye engâlè». Banacirheganya engâlè. Yoramu mwâmi w’Israheli na Akhaziyasi mwâmi w’e Yuda banacikanya ngasi muguma omu ngâlè yâge; banacikanya baja emunda Yehu ali, banacimurhimana oku ishwa lya Naboti omu Yizreeli.

Okuyirhwa kwa Yoramu

22 Erhi abona Yehu, Yoramu anacimudôsa erhi: «Ka murhûla, Yehu»? Yehu anacishuza erhi: «Kurhi n’omurhûla? Oku zira mbaraga za nyoko Yezabeli zicihaba na bala balozi bâge»? 23 Yoramu ahindamula enfarasi zâge ayaka abwîra Akhaziyasi erhi: «Bwamaba bugoma, Akhaziyasi»! 24 Ci konene bulya Yehu ali afumbasire omuherho gwâge, abanda Yoramu omwampi omu mbaga baga z’ebirhugo, omwampi gwarhulukana omu murhima atulongoka omu ngâlè yâge. 25 Yehu anacibwîra musirika wâge muguma ye wali Bidikari erhi: «Mumurhenze mumukwebe omu ishwa lya Naboti wa Yizreeli. Okengere kurhi lulya lusiku nie na nâwe oku rhuli babiri rhwali omu ngâlè enyuma z’îshe Ahabu, Nyamubâho aderha akanwa k’obugeramwa erhi: 26 Omuko gwa Naboti n’omuko gw’abana bâge injo nagubwîne bwinja! Nyamubâho okudesire, nakulyûgizago muli eri ishwa lyonene! Nyamubâho okudesire. Omurhenzagye bunôla okabulire omw’ishwa nka kulya akanwa ka Nyamubâho kanadesire.» Okuyirhwa kwa Akhaziyasi 27 Akhaziyasi erhi abona kulya ayaka, agerera omu njira ya Beti-Hagani. Yehu anacimushimba aderha erhi: «Naye kwo na kuguma»! Bamutumirhira omu ngâlè yâge oku murhezi gwa Guri hofi na Yibleyamu. Ayakira e Megido anafirayo. 28 Bambali bâge bamuhêka e Yeruzalemu omu ngâlè, bamubisha omu nshinda yâge haguma n’ababusi bâge, omu cishagala ca Daudi. 29 Akhaziyasi abaga mwâmi w’e Yuda omu mwâka gwa kali ikumi na muguma kurhenga Yoramu mwene Ahabu ali ayîmire.

Okuyirhwa kwa Yezabeli

30 Yehu aja omu Yizreheli. Yezabeli erhi akuyumva acishîga irangi oku masu ayambala yeshi bwinja omw’irhwe, ayunama ajilolera aha kabonezo. 31 Erhi Yehu ahama omuhango Yezabeli anacimudôsa erhi: «Ka murhûla, wâni Zimri owayirhaga nawabo»? 32 Anaciyinamula irhwe lyâge ebwa kabonezo, anaciderha erhi: «Rhweshi na ndi rhuli? Ndi? » Bambali babiri erhi basharhu bayûnamire emunda ali, 33 anacibabwîra erhi: «Mumurhogeze okw’idaho». Banacimukweba oku idaho omuko gwâge gwashahukira oku nkuta n’oku nfarasi, zanacimuhonyogola. 34 Oku bundi aja omu nyumpa n’erhi aba amahikamwo, alya ananywa, aderha erhi: «Kanyi mugend’ilola bulya buhanya, munamubishe bulya ali mwali wa mwâmi». 35 Bakanya bakolaga bajimubisha, ci barhacishimânaga kuli ye erhali mpanga, emirundi n’obukumbukumbu bw’amaboko. 36 Bayisha bagalusire, bajimanyisa Yehu naye anaciderha erhi: «Okûla kali kanwa ka Nyamubâho kalya aderhaga muli Eliya w’e Tishibiti muli ebira binwa: Omw’ishwa lya Yizreeli mwo ebibwa byalira omubiri gwa Yezabeli; 37 N’omu- biri gwa Yezabeli gwayôrha nka cavu hanola igulu, omw’ishwa lya Yizreeli ciru barhakanaciderha mpu ho Yezabela aba ahâla.

10

Omulala gwa mwâmi w’Israheli gwaholoka

1 Omu Samâriya mwabaga bana makumi gali nda bene Ahabu. Yehu ayandika amaruba agarhuma oku barhambo babaga omu Yizreeli, omu Samâriya, agandi gaja emw’abashamuka n’abaleraga balya bene Ahabu, ago maruba gali gadesire ntyâla: erhi: 2 «Hano agala maruba ganabahikakwo ntyâla, bulya mwe mugwerhe bagala ba nawinyu mugwerhe engâlè n’enfarasi na olugo luhamisirwe bwinja n’emirasano mwandu, 3 mulole muli abôla bene nawinyu mwana ohi oli mwinja kulusha, ôlya onakwânîne mumuhire oku ntebe ayîme ahali h’îshe na ninyu mwene mulwîre nawinyu». 4 Banaciyôboha bwenêne banaciderha mpu: «Ala oku abâmi babiri barhamuhashaga; rhono ka rhwankahaliza?» 5 Omulanzi w’aha bwâmi, omukulu w’abasirika bàbaga omu lugo, abagula boshi n’abalezi bàrhuma entumwa emunda Yehu ali mpu: «Rhweshi rhuli bambali bâwe na okuwankarhurhegeka rhwanakujira; ntâye ciru n’omuguma rhwajira mwâmi; wene oku onabwîne kwinja.»

6 Yehu ashubibayandikira amaruba ga kabiri gali gadesire ntyâla: «Akaba muli bani n’akaba mwankayumva, muyanke ebirhwe by’abantu bya abôla bene winyu muyîshe mubidwîrhe, irhondo nka ganôla mango, mwananshanga aha Yizreeli». Abôla bana oku bali makumi gali nda babaga ngasi muguma e mw’omurhambo muguma omu lugo, bo bakazagibalera. 7 Erhi agôla maruba ganabahikakwo, banacigwârha balya bene mwâmi babaniga; bantu makumi gali nda; n’erhi baba bamahira amarhwe gâbo omu birhiri babirhuma emunda Yehu ali e Yizreeli.

8 Entumwa yakanya yagend’imubwîra erhi: «Baherhe amarhwe ga bene mwâmi». Naye abashuza erhi «Mugahire birundo bibiri aha muhango gw’olugo kuhika irhondo sêzi». 9 Erhi buca sêzi ahuluka, aja emunda olubaga luli anacilubwîra erhi: Mwôya muli bantu bashinganyanya, loli oku niehe nagomire nawirhu, nanamuyisire; ci konene ndigi wanizire abâla boshi? 10 Mumanye oku akanwa ka Nnâmahanga karhajîra busha hano igulu; akanwa ka Nyamubâho aderhaga kuli eyi nyumpa ya Ahabu; Nyamubâho anayukirîze akanwa kage aderhaga muli mwambali wâge Eliya. 11 Yehu anacimalîra ngasi hyali hisigire hya omu bûko bwa Ahabu aha Yizreheli, abarhambo bâge bakulu boshi, aharhonyi bâge, abadâhwa bâge, kuhika harhasigalaga ciru n’omuguma.

Abaluzi b’e Yuda banigwa

12 Okubundi akanya aja e Samâriya. Erhi ahika omu karhî k’enjira aha Beti-Ekedi hali aha mw’abangere, 13 Yehu anacibugana bene wabo Akhaziyasi mwâmi w’e Yuda anacibadôsa erhi: «Mwe bahi»? Banacishuza mpu rhuli bene wabo Akhaziyasi rhwayandagala okugend’ilamusa bene mwâmi na bene mwamikazi. 14 Anaciderha erhi: «Mubagwarhe banazîne». Na erhi baba bamabagwa rha banazîne bagend’ibayîrhira aha iriba lya Beti-Ekedi. Balume makumi ani, harhasigalaga ciru n’omuguma.

Yehu na Yonadabu

15 Erhi arhenga eyôla munda ashîmâna Yonadabu, mwene Rekabu erhi ayêrekîre emunda ali, amulamusa anacimudôsa erhi: «Ka omurhima gwâwe gunali mwinja emunda ndi nka kulya omurhima gwâni gunasima aba emwinyu»? Yonadabu anacishuza erhi: «Kwo guli». Yehu anaciderha erhi: «Akaba kwo biri ntyo, ompage omukono». Anacimuha omukono, Yehu anacimushoneza hofi naye omu ngâlè. 16 Anacimubwîra erhi: «Rhugende rhweshi wabona obushiru bwâni kuli Nnâmahanga». Anacimukanyanya omu ngâlè yâge. 17 Erhi banahika aha Samâriya, Yehu anacinigûza ngasi bene Ahabu banaciri aha Samâriya abaherêrekeza boshi omu kushimba kalya kanwa Nyamubâho aderhaga omu kanwa k’Eliya.

Okunigwa kw’abemêzi ba Baali n’okushâbwa kwa aka-nyamuzinda kage

18 Yehu anacishubûza olubaga loshi anacilubwîra erhi: «Ahabu akolire Baali kunyi bwenêne, Yehu yehe amukolera kulusha. 19 Mumpamagalire bunôla abalêbi ba Baali boshi, abamurhumikira boshi, abadâhwa bâge buzira kuleka ciru n’omuguma bulya ngwerhe enterekêro nnene narherekêra Baali; owa nkabula kuyîsha arhalame». Yehu ajiraga ntyo ci bwali bwenge bwa kulonza okuherêrekeza abarhumisi ba Baali. Yehu anacibabwîra erhi: 20 «Muciyobôle bulya haba ihano likulu ly’okukuza Baali». Boshi banacija bakulalika. 21 Yehu arhuma abâja balâlika omu Israheli lyoshi, abarhumisi ba Baali bayîsha boshi. Harhasigalaga ciru n’omuguma orhayîshaga; baja omu nyumpa ya Baali, yoshi yanacija ekakwi empande zoshi.

22 Yehu anacibwîra abakazâg’ibika ebirugu erhi: «Mulêrhe emyambalo oku barhumisi ba Baali boshi». Banaciyîsha badwîrhe emyambalo kuli bo boshi. 23 Erhi Yehu anaja omu bali omwôla nyumpa ya Baali, banali boshi na Yonadabu, mugala wa Rekabu, abwîra balya barhumisi ba Baali, erhi: «Mulonze mulole harhabaga muli mwe abarhumisi ba Nyamubâho, ci barhumisi ba Baali bonene. 24 Erhi baba bamaja omu nyumpa bakolaga barherekêra, abahirakwo balume makumi gali munani anacibabwîra erhi: «Owankafumya muli abala bantu mbahire, buzîne oku buzîne». 25 Oku banayusirherekêra ntyâla, Yehu anacibwîra engabo y’abalanzi n’abarhambo babo erhi: Mujemwo mubanige boshi, murharhengaga ciru n’omuguma. Balya balanzi n’abarhambo banacijamwo babanigûza babamalîra erhi baba bamaja omwôla mwa Baali. 26 Bahongola banakwêba embuga emitungo y’omu mwa Baali erya erhankahumirwekwo, bayiyôca. 27 Bahongola omutungo gwa Baali; bakundula n’enyumpa yâge banaciyijira ciguzi ciru na kuhika na bunôla.

Obwâmi bwa Yehu omu Israheli (841-814)

28 Yehu arhenza Baali omu Israheli. 29 Ci konene Yehu arhôndêra okukajira amabî gali nk’aga Yerobwâmi mwene Nebati owarhumaga Israheli ajira ecâha, aleka akanina k’amasholo aha Beteli n’aha Dani. 30 Nyamubâho anacibwîra Yehu erhi: «Bulya wajizire ebishingânîne embere zani na bulya wajirire enyumpa ya Ahabu nka kulya omurhima gwâni gwanalonzagya, abana bâwe kuhika oku iburha lya kani baba bâmi omw’Israheli. 31 Ci konene Yehu arhashibiriraga amarhegeko ga Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli; arhalekaga birya byâha byarhumaga Yerobwâmi ashombanyisa Israheli. 32 Muli agôla ma ngo Nyamubâho arhôndêra okufunyaza Israheli, Hazaheli anacirhôndêra okuhimira Israheli omu cihugo câbo conêne. 33 Kurhenga oku Yordani kuja ebushoshôkero bw’izûba, ahima ecihugo ca Gileadi coshi, ahima bene Gadi, ahima bene Rubeni, ahima bene Menashè, kurhenga oku Aroeri oku mugezi gwa Amoni, kuguma na Gileadi na Bashani.

34 Ebisigîre bya ebijiro bya Yehu, oku ajizire koshi entambala ahimire, okwôla ka kurhayandisirwi omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli? 35 Yehu anacicihengeka hali b’îshe, banacimubisha aha Samâriya. Omugala Yowakazi ayima ahali hage. 36 Emyâka Yehu alamire nka mwâmi w’Israheli aha Samâriya, eri makumi abiri na munani.

11

Olwa Ataliya (841-835)

1 Ataliya nina wa Akhaziyasi erhi abona oku omugala amafa, arhôndêra okuherêrekeza ngasi mwanarhabana w’omu bûko bwa mwâmi. 2 Ci konene Yehosheba mwâli wa mwâmi Yoramu na mwâli wabo Akhaziyasi, arhôla Yoash mwene Akhaziyasi amukûla muli balya bana ba mwâmi bakazagiyîrhwa agendimufulika boshi n’omukazi wakazagimulera omu nyumpa y’okubikira encingo. Bamukûla ntyo omu masu ga Ataliya^h arhacihashaga okumuyîrha. 3 Ageza myâka ndarhu erhi kucîfulika acîfulikaⁱ boshi na Yehosheba omu ka-Nyamuzinda. Ataliya aba ye oyîma omu cihugo coshi.

4 Omu mwâka gwa nda, Yehoyada arhuma abagendilonza abasirika b’e Kari n’abalanzi, abahira aha burhambi bwâge omu ka-Nyamuzinda. Banacinywâna boshi naye, abagasha omwôla ka-Nyamuzinda na buzinda abayêreka olya mwene mwâmi. 5 Anacibakomêreza erhi: Alagi oku mwakazijira: Cigabi ciguma ca kasharhu ca muli mwe cakalanga ngasi lwa Sabato, kandi banayinamuka bagend’ilalanga aha bwâmi. 6 Ecindi cigabi cikalanga aha Suru, na ecindi cigabi canakalanga aha muhango gw’abalanzi, mukalanga aha bwâmi muhanze okuhaja. 7 Kuli erya yindi yinyu mirhwe ibiri, ngasi boshi bankanagombolwa olwa Sabato, banagend’ilanga aka-Nyamuzinda hofi na mwâmi. 8 Mukalanga empande zoshi, ngasi muguma n’emirasano yâge omu nfune; erhi hankajira owaderha mpu amujamwo munamuyîrhe; mukalanga mwâmi aha akanaja.

9 Balya basirika banacijira nka kulya banabwiragwa n’omudâhwa Yehoya da. Erhi bâbâga bamagombolana, ngasi murhambo n’engabo yâge, oku lwa Sabato, banaja emunda omudâhwa Yehoyada ali. 10 Omudâhwa anahêreza ba lya bakulu b’abasirika amatumu n’empenzi za mwâmi Daudi zâbâga omu ka­ Nyamuzinda. 11 Balya balanzi, ngasi muguma n’emirasano yâge omu nfune, banakalanga olunda lw’ekulyo kuja olunda lw’ekumosho kw’ enyumpa hofi n’oluhêrero na hofi h’enyumpa ntyo banazonga mwâmi. 12 Okubundi omudâhwa anaciyêrekana olya mwene mwâmi, amuyambisa ishungwè n’ecêrekanè, bamuyîmika mwâmi, bamushîga amavurha, bakoma kagasha mpu: «Mwâmi aganze»!

13 Erhi Ataliya ayumva olubi lwa balya balanzi n’abandi bantu, ayisha ali lâba ebwa ka-Nyamuzinda. 14 Alangira mwâmi atamire oku ntebe nka oku banakomereraga; eburhambi bwâge erhi eri abarhambo n’emîshekera olubaga loshi luli omu bushagaluke, banadwîrhe babûha emîshekera. Ataliya asharhula emyambalo yâge anaciyâma erhi: «Bagoma! Bagoma!». 15 Okubundi omudâhwa Yehoyada anacirhegeka abakulu b’abasirika anacibabwîra erhi: «Hêki ye oku bwâmi, mumukûle omu ngabo, na ngasi wankaderha mpu amushimba munamuyîrhc». Bulya omudâhwa ali amaderha erhi: «Barhamuyîrhiraga omu ka-Nyamuzinda». 16 Bamugwârha, bamugerana omu njira y’enfarasi, lunda lw’ebwâmi yo banamuyîrhire. 17 Okuhandi Yehoyada ajira, ekarhî ka Nyamubâho, mwâmi n’olubaga, e ndagano y’okubasêza mpu babe lubaga lwa Nyamuzinda; kuguma kandi mwâmi n’olubaga. 18 Engabo y’omu cihugo yoshi yanacija omu nyumpa ya Baali, banaciyihongola, bavunangavunanga empêrero n’ensanamu zalimwo zoshi, na Matani bamuyîrhira embere z’ ezola mpêrero, ye wali mudâhwa mukulu wa Baali. Erhi aba cîshoga àbalanga omu ka-Nyamuzinda, 19 Omudâhwa Yehoyada arhôla abarhambo b’abasirika, abanya-Kari n’abalanzi n’olubaga loshi bayandagaza mwâmi omu Ka-Nyamuzinda bamuhêka e bwâmi, kugera omu muhango gwa abalanzi; mwâmi ajibwarhala ntyo oku ntebe y’obwâmi. 20 Olu baga loshi lw’omu cihugo lwashagaluka, na olugo lwaba n’omurhûla; Ataliya bamuyîrha n’engôrho omu bwâmi.

12

Obwâmi bwa Yoash omu Yuda (835-796)

1 Yoash^j ali agwerhe myâka nda ali muburhe erhi aba mwâmi. 2 Omu mwâka gwa kali nda gwa okuyîma kwa Yehu, Yoash naye aba mwâmi, anaciyîma myâka makumi ani aha Yeruzalemu. Nina izîno lyâge ye wali Sibiya w’e Bersheba. 3 Yoasi ajira ebishingânîne omu masu ga Nyamubâho, amango omudâhwa Yehoyada anali mulêzi wâge goshi. 4 Ci konene barharhenzagya e mpêro omu birhwa; na ntyo olubaga lwanakulikiza okukazihêrera omu birhwa, enterekêro n’okutumbûkizamwo enshangi.

5 Yoash anacibwîra abadâhwa erhi: «Ngasi nfaranga z’enterekêro banale rha omu ka-Nyamuzinda, enfaranga ngasi baguma banahonga, zirya nfaranga z’encungura y’obuzîne nk’oku ngasi muguma anahashire, enfaranga ngasi mu guma anahiga omu murhima gwâge mpu akola azirhûla omu ka-Nyamuzinda; 6 abadâhwa bazirhôle ngasi baguma oku bantu banayishi, bagendishakalamwo enyumpa, bafuke emirhule n’emyongobana y’enyumpa ngasi aha ba nkanayibona». 7 Yoash alinda ahika omu myâka makumi abiri n’isharhu ba rhanashoshêra emyongobana y’enyumpa. 8 Yoash ahamagala omudâhwa Yehoyada haguma n’abandi badâhwa anacibadôsa erhi: «Carhumirage murhagend’ishoshêra emyongobana y’enyumpa. Murhacirhôlaga enfaranga ngasi baguma oku bantu banayishi, ci mundêrhere ezi mukola mugwerhe rhusho r shêremwo eyo nyumpa». 9 Abadâhwa bayêmera okurhacirhôla enfaranga z’olubaga n’okurhacishoshêra emirhule y’enyumpa.

10 Oku bundi omudâhwa Yehoyada arhôla isanduku, erhi aba amajira omu rhule omu mufûniko gw’eryo isanduku, akanya alihira aha burhambi bw’oluhê rero, ebwa kulyo nk’abantu bakola baja omu ka-Nyamuzinda, abadâhwa bakazagilanga cmihango, bakahira enfaranga abantu bakazagilerha omu ka­ Nyamuzinda, mwa lirya isanduku. 11 Erhi babonaga omw’isanduku mukola muli nfaranga zirhali nyi, banagend’ihamagala omwandisi wa mwâmi naye anayinamuka boshi n’omudâhwa mukulu kandi banashubûza banaganje zirya nfaranga zoshi nk’oku zanali omu ka-Nyamuzinda. 12 Erhi bayûsagya okuganja ezo nfaranga banaziha abadwîrhe bajirisa emikolo, abali bahizirwe okwo ka­ Nyamuzinda; nabo banazigabira ababinji b’emirhamba, n’abayûbasi b’aka­ Nyamuzinda, 13 banakamasamwo abandi bayûbasi, n’ababera amabuye; banayankakwo bagule emirhi, n’amabuye marhendeze lyo bahash’ishoshêra emigâku y’aka-Nyamuzinda na ngasi bindi byanalikwânîne oku nyumpa. 14 Ezôla nfaranga barhaderhaga mpu bankagulamwo akandi kantu k’omu ka­ Nyamuzinda nka ebikombe by’amarhale, orhwere, ebikombe by’okukangûla, emîshekera, ebindi birugu by’amarhale n’eby’amasholo, 15 ci bakaziha abaka zagiyûbasa mpu bashakâlemwo aka-Nyamuzinda. 16 Barhankanadesire mpu badôsa abantu bahabagwa ezôla nfaranga kurhi bazikolêsize, na kurhi bazihîre ababo, bulya bali bantu bakazagikola n’obwirhonzi. 17 Enfaranga bakazagiho nga oku nterekêro y’okuhûna obonjo oku byâha, enfaranga za ngasi cindi citumule, ezôla nfaranga zirhakazigija omu ka-Nyamuzinda; zali za badâhwa.

18 Lero mwago mango Hazaheli, mwâmi w’e Sîriya, anaciyîsha arhabire, akoza entambala aha Gati anahanyaga. Hazaheli acirheganya okurhêra Yeruzalemu. 19 Oku bundi Yoash, mwâmi w’e Yuda, ayanka ebintu byanali bigishe byoshi, birya Yozafati agishaga, ebi Yoramu agishaga, na ebya Akhaziyasi, ababusi bâge bâmi b’e Buyahudi, ngasi ebi yêne ali amagisha, arhôla ngasi ma sholo ganali omu mbîko y’aka-Nyamuzinda n’omu bwâmi, ashanîsa byoshi, ahêkera Hazaheli mwâmi w’e Sîriya, naye agandûla agenda.

20 Ebisigîre by’ebijiro bya Yoash, oku ajizire kwoshi, ebyôla ka birhali biyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda? 21 Abambali bamugomera n’erhi baba bamajira irhigi ly’okumuyîrha, bayîrha Yoash omu nyumpa ya Milo oku mwandagalo gwa Sila… 22 Abôla bamuyîrhaga ali: Yozakari mwene Shimeati, ali Yehozabati mwene Shomeri, bo bambali bamutumirhaga aho anafa. Bamubisha haguma n’ababusi bâge omu cishagala ca Daudi; omugala Amaziyahu ayîma ahali hage.

13

Yowakazi, mwâmi w’Israheli (814-798)

1 Omu mwâka gwa makumi abiri n’isharhu kurhenga Yoash mugala wa Akhaziyasi ali mwâmi omu Yuda; Yowakazi mugala wa Yehu naye aba mwâmi omw’Israheli, ayîma aha Samâriya; ayîma myâka ikumi na nda. 2 Ajira ebirhashinganini embere za Nyamubâho, ayîga ebyâha bya Yerobwâmi mugala wa Nebati, ye wajirisagya Israheli ecâha arhanagokôlaga omu mabi gâge.

3 Oburhe bwa Nyamubâho bwanaciyaka bwenêne kuli Israheli. Bene I sraheli, Nyamubâho abahâna omu maboko ga Hazaheli, mwâmi w’e Sîriya n’omu maboko ga Ben-Hadadi mugala wa Hazaheli, akaziyôrha abalibuza ngasi mango. 4 Yowakazi ayinginga Nyamubâho na Nyamubâho naye anamuyumva bulya naye ali amabona kurhi Israheli alibuka ebwa kulibuzibwa n’omwâmi w’e Sîriya. 5 Nyamubâho aha bene Israheli omucunguzi n’erhi baba bamalikuzibwa oku bantu b’e Sîriya, bene Israheli bayûbaka n’omurhûla nk’oku banayôrhaga amango g’embere. 6 Ci konenc bakahirima omu byâha bya omulala gwa Yerobwâmi, ye wajirisagya Israheli ecâha; babishayamwo bwenêne, ciru n’erya nshanga yâbo ederhwa Ashera yanayôrha eri ngwike aha Samâriya. 7 Okwôla ebwa kuba Yowakazi arhali acigwerhe basirika banji: banyakulwira oku nfarasi makumi arhanu gonene, ngâlè ikumi zonene, na bihumbi ikumi bya basirika bagenda n’amagulu hoshi aho, bulya omwâmi w’e Sîriya ali erhi amalire engabo yoshi, ayihonyongola nka budaka.

8 Ebisigîre oku bijiro bya Yowakazi, oku ajizire koshi, entambala alwire e byôla ka birhali biyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Israheli? 9 Yowakazi acihengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, banacimubisha aha Samâriya. Omugala Yoash ayîma ahali hage.

Olwa Yoash mwâmi w’Israheli (798-783)

10 Omu mwâka gwa makumi asharhu na nda kurhenga Yoash ali mwâmi omu Yuda, Yoash mugala wa Yowakazi naye aba mwâmi omu Israheli aha Samâriya, ayîma myâka ikumi na ndarhu. 11 Ajira ebigalugalu embere za Nyamubâho; ajira birya byâha Yerobwâmi mugala wa Nebati ajirisagyamwo Israheli, naye abishayamwo. 12 Ebisigîre by’ebijiro bya Yoash, ebi ajizire byoshi, okuhimana kwâge oku alwisagya Amaziyahu, mwâmi w’e Yuda, okwôla ka kurhali kuyandikc omu citabu c’empiriri z’abâmi b’Israheli? 13 Yoash acihengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, Yerobwâmi anacija oku ntebe ahali hage; Yoash abishwa aha Samâriya haguma n’abâmi b’Israheli.

Okufa kwa Elisha’

14 Elisha’ anacijakwo endwâla n’eyo ndwâla yanacimujâna oku idaho. Yoash mwâmi w’Israheli anacibungulukira emunda ali, arhôndêra okulakira embere zâge n’okuderha erhi: «Larha we! Larha we! We ngâlè y’Israheli na basirika bâge!». 15 Elisha’ anacimushuza erhi: «Orhôle omuherho n’emyampi». 16 Yoash anacirhôla omuherho n’emyampi. Elisha’ anacibwîra omwâmi w’Israheli erhi: «Fôla ogwo muherho». Okubundi Elisha’ ahira amaboko gâge oku maboko ga mwâmi, 17 anacimubwîra erhi: «Yîgula akabonezo kali ebushoshôkero bw’izûba». Anacikayîgula. Elisha’ anacimubwîra erhi: «Lashaga»! Anacilasha. Elisha’ anacimubwîra erhi: «Gwo mwampi gw’obuhimanyi bwa Nyamubâho ogwo! gwo mwampi wahimamwo Abanya-Sîriya ogwo! Wahimira Abanya-Sîriya aha Afeki kuhika obamalire boshi». 18 Ashubibwîra Yoash erhi: «Rhôla emyampi». Yoash ayirhôla. Elisha’ anacibwîra mwâmi w’Israheli erhi: «Oshûrhe oku idaho». Yoash ashûrha ka sharhu oku idaho, analeka. 19 Olya muntu wa Nnâmahanga akunira anacibwîra Yoash erhi: «Kali wali okwânîne okushurha kasharhu nisi erhi kali ndarhu oku idaho ntyo kwo wali wahima Abanya-Sîriya, obamalire; ci kone okolaga wabahima kasharhu konene. 20 Elisha’ afa, banacimubisha. Emirhwe y’abantu b’e Mowabu bakayîsha ngasi mango balinyaga omu cihugo. 21 Lero barhôla muguma oku badwîrhe babisha omuntu, banacilangira murhwe muguma muli erya mirhwe y’Abanya-Mowabu, olya muntu banacimukweba omu nshinda ya Elisha’ banacicîyakira. Olya muntu oku ahika oku mavuha ga Elisha’ ntya ashubiramwo omuka, ayîmangira oku magulu gâge. Abanya-Aramu bahimwa 22 Hazaheli, mwâmi w’e Aramu, ali amalibuza bene Israheli amango mwâmi Yowakazi acirimwo omûka. 23 Ci konene Nyamubâho ababêra obonjo abababalira; ashubibayêrekeza obusù bwâge erhi erya ndagâno alagânanaga boshi na Abrahamu, Izaki na Yakobo erhuma; arhalonzagya okubaherêrekeza, arhanasag’ibalekêrera kuhika na buno. 24 Hazaheli, mwâmi w’e Aramu, afa, omugala Ben-Hadadi ayîma ahali hage. 25 Yoash mwene Yowakazi, anyaga Ben-Hadadi, mugala wa Hazaheli, birya bishagala Hazaheli arhôlaga omu ntambala boshi na Yowakazi, îshe wa Yoash. Yoash abahima kasharhu anabanyaga ebyôla bishagala by’Israheli.

14

VI. Amami abiri n’okugwârhwa kwa Samâriya

Obwâmi bwa Amaziyahu omu Yuda (796-781)

1 Omu mwâka gwa kabiri kurhenga Yoash mugala wa Yowakazi, ali mwâmi omu Israheli, naye Amaziyahu, mugala wa Yoash aba mwâmi omu Yuda. 2 Ali akola agwerhe myâka makumi abiri n’irhanu erhi aba mwâmi, ajira myâka makumi abiri na mwenda ali mwâmi aha Yeruzalemu. Nina izîno lyâge ye wali Yehodani, w’e Yeruzalemu. 3 Ajira ebishingânîne embere za Nyamubâho, ci konene arhali ak’îshe Daudi; muli byoshi alama ak’îshe Yoash. 4 Ci konene arhakulaga empêro zali omu birhwa; olubaga lwanakayôrha lwahêrera omu birhwa n’okukatumbûkizayo obuku.

5 Erhi aba amayîmanza obwâmi bwâge bwinja, arhangira okuyîrha balya bambali bayirhaga îshe. 6 Ci konene arhayîrhaga abana ba abôla bayirhag’îshe nk’oku biyandisirwe omu citabu c’oburhegesi bwa Musa, mulya Nyamubâho ahanyire irhegeko erhi: «Ababusi barhankayirhirwa abana babo, n’abana ba rhankayirhirwa ababusi babo; ci konene ngasi muguma ayirhirwa obubî bwâge». 7 Ayîrha bantu bihumbi ikumi Banya-Edomu b’omu Kabanda k’Omunyu, arhabalira ecishagala ca Sela anacinyaga, aciyirika n’izîno lya Yokoteli, lyo cinacijira kuhika buno.

8 Oku bundi Amaziyahu alikira entumwa emwa Yoash mugala wa Yowaka zi, mwene Yehu, mwâmi w’e Israheli mpu bagend’imubwîra erhi: «Oyîshe rhubugânane». 9 Yoash mwâmi w’Israheli anacirhuma abagend’ibwîra Amaziyasi mwâmi w’e Yuda erhi: «Omushugi gw’e Libano gwanacirhuma abâge nd’ibwîra enduluma y’e Libano erhi: mwali wâwe ojire mugala wâni amuyanke! Lero nsimba nguma y’omu Libano yanacigera yahonyongola gulya mushugi. 10 Wabwinage wahima abantu b’e Edomu bw’obûla omurhima gwâwe gukola gudwîrhe gwashasharhwa. Ocihisagye ci konene obere aha mwâwe, carhuma wacirhega obuhanya? Omanye wacîyîsa wene haguma na Yuda.

11 Ci konene arhumvagya. Yoash mwâmi w’Israheli anacirhabala, bagwarhana boshi n’Amaziyahu mwâmi w’e Yuda, aha Beti-Shemeshi, omu Yuda. 12 Yuda ahimwa n’Israheli, bene Yuda bakalihirhira ngasi muguma omu mwâge. 13 Yoash mwâmi w’Israheli anacihima Amaziyahu, mwâmi w’e Yuda, mugala wa Yoash mugala wa Akhaziyasi amugwarhira aha Beti-Shemeshi. Anacija aha Yeruzalemu, ahongola oku lukuta lwa Yeruzalemu nka hantu ha makoro magana ani kurhenga oku muhango gwa Efrayimu kuja ebwa muhango guli omu kafende-fende. 14 Agukumba amasholo, amarhale n’ebirugu byoshi byanabaga omu ka-Nyamuzinda kuguma na ngasi byanahaga omu mbîko y’ebwâmi, na ngasi banagwâsirwe mpira, asabunga, ashubira e Samâriya. 15 Ebisigîre oku bijiro bya Yoash, oku ajizire kwoshi, oku ahimanyire, n’oku alwisagya Amaziyahu, mwâmi w’e Yuda, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Israheli? 16 Yoash acihengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, abishwa aha Samâriya, haguma n’abâmi b’Israheli. Omugala Yerobwâmi ayîma ahali hage.

17 Amaziyahu, mugala wa Yoash mugala wa Yowakazi, mwâmi w’e Yuda, acilamire myâka ikumi n’irhanu enyuma ly’okufa kwa Yoash mugala wa Yowakazi, mwâmi w’Israheli. 18 Ebisigîre oku bijiro bya Amaziyahu ka birhali biyandike omu citabu c’E mpiriri z’Abâmi b’e Yuda?

19 Bamujirira obugoma aha Yeruzalemu, ayakira e Lakishi, ci konene barhuma abagend’imuyîrhira eyôla Lakishi. 20 Bayîsha bamubarhwire oku nfarasi, bamubisha aha Yeruzalemu, haguma n’ababusi bâge omu cishagala ca Daudi. 21 Olubaga lwa bene Yuda loshi lwanaciyanka Azariyasi, mwana walikola agwerhe myâka ikumi na ndarhu ali muburhe, lwanacimujira mwâmi ahali h’îshe Amaziyahu. 22 Ye washubig’iyûbaka Elati n’okumushubiza kuli Yuda, erhi mwâmi Amaziyahu aba amacihengeka aha bu rhambi bwa ababusi bâge.

Oburhegesi bwa Yerobwâmi wa kabiri omu Israheli (783-743)

23 Omu mwâka gwa kali ikumi na kasharhu gwa okuyîma kwa Amaziyahu, mugala wa Yoash, mwâmi w’e Yuda, Yerobwâmi mugala wa Yoash mwâmi w’Israheli, aba mwâmi aha Samâriya, ashinga ho myâka makumi ani na mwâka muguma. 24 Ajira ebigalugalu embere za Nyamubâho, ajira ebyâha biri nka ebya owundi Yerobwâmi mugala wa Nebati birya ajirisagyamwo Israheli ecâha. 25 Ashubiyumanyanya embibi z’Israheli, kurhenga oku muhango gwa Hamati kuhika oku nyanja y’Araba omu kushimba akanwa ka Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli, aka aderhaga omu kanwa k’omulêbi Yona, mugala wa Amitayi, owayubakaga e Gati-Heferi. 26 Nyamubâho ali amabona amalibûko g’Israheli galushire olugero, emunda erhacibaga ôli muja, ôli ntagengwa, ôli ciru n’omwîra olya wankahasha okurhabala Israheli. 27 Nya mubâho arhalonzagya okuherêrekeza Israheli hano igulu, ahali h’okujira ntyo, amuyôkola na Yerobwâmi mugala wa Yoash.

28 Ebisigîre oku bijiro bya Yerobwâmi, ebi ajizire byoshi, oku ahimanaga koshi, oku ashubizagya Hamati na Damasko kuli Yuda omu Israheli, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli? 29 Yerobwâmi acihengeka aha burhambi bwa ababusi bâge, haguma n’abâmi b’Israheli. Omugala Zakariya ayîma ahali hage.

15

Obwâmi bwa Uziyahu w’e Yuda (781-740)

1 Omu mwâka gwa kali makumi abiri na nda gw’okuyîma kwa Yero­bwâmi, mwâmi w’Israheli, Uziyahu naye, mugala wa Amaziyahu, aba mwâmi omu Yuda. 2 Ali agwerhe myâka ikumi na nda ali muburhe erhi aba mwâmi, abulijira myâka makumi arhanu n’ibiri ali mwâmi aha Yeruzalemu. Nina izîno lyâge ye wali Yekolyahu, w’e Yeruzalemu. 3 Ajira ebishingânîne embere za Nyamubâho, ashimba engeso z’îshe Amaziyahu. 4 Ci konene empêro zitharhengaga omu birhwa; olubaga lwanashimbulira okushubikarherekêrera omwôla birhwa, n’okukatumbûkizamwo enshangi. 5 Nyamubâho amurhimbakw’obuhanya, aba mushonyo kuhika aha kufa kwâge, yeneyêne akabêra omu nyumpa mberûle oku zindi. Omugala Yotami ye wakazagirhegeka aha ka, ye wakazagitwira olubaga emanja omu cihugo.

6 Ebisigîre oku bijiro bya Azariya, oku ajizire koshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda? 7 Uziyahu acihengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, bamubisha haguma n’ababusi bâge omu cishagala ca Daudi. Omugala Yotami anaciyîma ahali hâge.

Obwâmi bwa Zakariya omw’Israheli (743)

8 Omu mwâka kwa kali makumi asharhu na munani gw’okuyîma kwa Azariyasi mwâmi w’e Yuda, Zakariya mugala wa Yerobwâmi ayîma omu Israheli aha Samâriya myêzi ndarhu. 9 Ajira ebigalugalu embere za Nyamubâho aka ababusi bâge; arhalekaga galya mabi ga Yerobwâmi mugala wa Nebati, galya ajirisagyamwo Israheli ccâha. 10 Shalumu mugala wa Yabeshi anacijira obugoma kuli ye, n’erhi aba amamutumirha n’abantu boshi basîma, amuyîrha anayîma ahali hage.

11 Ebisigîre oku bijiro bya Zakariya, laba oku ebyo biri biyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli. 12 Nyamubâho ali amabwîra Yehu akâla kanwa erhi: «Bagala bâwe, kuhika oku iburha lya kani, bayîma oku ntebe y’o bwâmi bw’Israheli. Kwo byanabire.

Obwâmi bwa Shalumu omw’Israheli (743)

13 Shalumu mugala wa Yabeshi anaciba mwâmi, mwali omu mwâka gwa kali makumi asharhu na mwenda kurhenga Uziyahu ali mwâmi omu Yuda, ajira mwêzi muguma ali mwâmi aha Samâriya. 14 Menahemu, mugala wa Gadi, anaciyînamuka e Tirsa, na erhi aba amahika aha Samâriya atumirhira Shalumu mugala wa Yabeshi omu Samâriya, anamuyîrha; anaciyîma ahali hage. 15 Ebisigîre oku bijiro bya Shalumu, na okwôla agomaga, laba oku okwôla kuli kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Israheli. 16 Okubundi Menahemu ahagula olugo lwa Tifsah asabunga ngasi byanali omwôla lugo n’omu cishagala coshi, ahagula olwôla lugo ntyo ebwa kuba lurhamuyiguliraga enyumvi zalwo aja abwagûla abakazi bali mazimi boshi.

Obwâmi bwa Menahemu omw’Israheli (743-738)

17 Omu mwâka gwa kali makumi asharhu na mwenda kurhenga Uziyahu ali mwâmi w’e Yuda, Menahemu, mugala wa Gadi naye aba mwâmi omu Israheli; ayîmire myâka ikumi aha Samâriya. 18 Ajira ebibi cmbere za Nyamubâho, arharhengaga muli birya byâha bya Yerobwâmi mugala wa Nebati, birya ajirisagyamwo Israheli ecâha. 19 Omu mango gâge, Pulu mwâmi w’e Sîriya aja omu cihugo, Menahemu aha Pulu talenta cihumbi za marhale mpu lyo balama boshi haguma anamudekereze omu bwâmi bwâge. 20 Agôla marhale, Menahcmu agakulaga kuli bene Israheli, akahongesa ngasi banali ba burhwâli boshi, n’okuha oyôla mwâmi w’e Sîriya. Ngasi muntu akazagivurha sikeli makumi arhanu. Oyôla mwâmi w’e Sîriya, ahindamuka, arhaberaga omwôla cihugo.

21 Ebisigîre oku bijiro bya Menahemu, oku ajizire koshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli’ 22 Menahemu, anacicîhengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, omugala Pekahya ayîma ahali hage.

Obwâmi bwa Pekahya omw’Israheli (738-737)

23 Omu mwâka gwa karhanu gwa okuyîma kwa Uziyahu, mwâmi w’e Yuda, Pekahya mugala wa Menahemu aba mwâmi w’Israheli aha Samâriya, ashinga myâka ibiri. 24 Ajira ebigalugalu embere za Nyamubâho, arhalekaga amabî ga Yerobwâmi mugala wa Nebati galya ajirisagyamwo Israheli ecâha. 25 Pekahe mugala wa Remalyahu, ye wali mukulu w’abasirika bâge, agomera mwâmi amuyîrhira omu munara gw’omu bwâmi aha Samâriya, kuguma n’ Argobu, na Ariye, ali ayîshire n’engabo y’abantu makumi arhanu b’e Gileyadi. Ayirha Pekahya ntyo anayîma ahali hage. 26 Ebisigîre oku bijiro bya Pekahya, oku ajizire koshi, ala oku okwôla kuli kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli.

Obwâmi bwa Pekahe omw’Israheli (737-732)

27 Omu mwâka gwa makumi arhanu n’ibiri kurhenga Uziyahu ali mwâmi omu Buyahudi Pekahe, mugala wa Remalyahu ayîma omu bwâmi bw’Israheli aha Samâriya myâka makumi abiri. 28 Ajira ebigalugalu omu masu ga Nyamubâho; arhalekaga galya mabi ga Yerobwâmi mugala wa Nebati, galya ajirisagyamwo Israheli ecâha. 29 Agôla mango Pekahe ali mwâmi w’Israheli, Tiglati-Pileseri mwâmi w’e Asîriya ayisha arhabîre, anaciyanka Iyoni, arhôla na Abel-Bet-Maaka, arhôla Yanoha, ahirakwo Kadeshi, Hasori, na Gileyadi, kuguma na Galileya n’e cihugo ca Nefutali, abali bagwâsirwe mpira abajana e Sîriya.

30 Hoseya mugala wa Ela erhi aba amajirira Pekahe obugoma, ayirha Pekahe, mugala wa Rema lyahu anaciyîma ahali hage, omu mwâka gwa kali makumi abiri gw’ okuyîma kwa Yotami, mugala wa Uziyahu. 31 Ebisigîre oku bijiro bya Pekahe, oku ajizire kwoshi, laba oku okwôla kuli kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli.

Obwâmi bwa Yotami omu Yuda (740-736)

32 Omu mwâka gwa kabiri kurhenga Pekahe mugala wa Remalyahu ali mwâmi omw’Israheli, Yotami, mugala wa Uziyahu aba mwâmi naye omu Yuda. 33 Ali akola agwerhe myâka makumi abiri n’irhanu erhi aba mwâmi, ayîma na yindi ikumi na ndarhu aha Yeruzalemu. Nina ye waderhagwa Yerusha, mwali wa Sadoki. 34 Ajira ebishingânîne omu masu ga Nyamubâho, ashimba loshilo shi enjira y’îshe Uziyahu. 35 Ci konenc arhakulaga empêro omu birhwa; olubaga lwanakulikiza okukarherekêrera omu birhwa n’okukatumbûkizamwo enshangi. Ye wayubasagya omuhango gw’enyanya gw’aka-Nyamuzinda.

36 Ebisigîre oku bijiro bya Yotami, oku ajizire koshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli. 37 Muli ezo nsiku, Nyamu bâho arhôndêra okurhumira Yuda Rasoni, mwâmi w’e Aramu na Pekahe, mwene Remalyahu. 38 Yotami acîhengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, anacibishwa haguma n’ababusi bâge omu cishagala ca Daudi, îshe. Omugala Akazi ayîma ahali hage.

16

Obwâmi bwa Akazi omu Yuda (736-716)

1 Omu mwâka gwa kali ikumi na nda kurhenga Pekahe mwcne Remalyahu ali mwâmi, naye Akazi mugala wa Yotami aba mwâmi omu Yuda. 2 Akazi ali agwerhe myâka makumi abiri amango abaga mwâmi, anaciyôrha myâka ikumi na ndarhu ali mwâmi aha Yeruzalemu. Arhajiraga okushingânîne omu masu ga Nyamubâho, Nyamuzinda wâge, nka kulya îshe Daudi ajiraga. 3 Ci ashimba enjira mbi y’abâmi b’Israheli, ciru ageza omugala omu muliro, omu kuyiga engeso mbi za galya mashanja Nyamuzinda akungushaga embere za bene Israheli: 4 Ajira enterekêro, anatumbûkiza obuku omu mpêro z’omu birhwa n’ eza aha idako lya ngasi mirhi mibishi.

5 Okubundi, Rasoni, mwâmi w’e Sîriya na Pekahe, mwene Remalyahu mwâmi w’Israheli, banacirhabalira e Yeruzalemu, banacigorha Akazi, ci kone ne barhahashigimuhima. 6 Muli agôla mango, Rasoni mwâmi w’e Sîriya-Edomi anyaga ecihugo ca Elati anacicilunga kuli Sîriya; alibirhakwo Abayahudi babaga omu Elati, anacihiramwo Abanya-Sîriya, bo banaciyûbakamwo kuhika gano mango. 7 Akazi arhuma entumwa emwa Tiglati-Pileseri, mwâmi w’e Asîriya, mpu bagendimubwîra, erhi: «Ndi mwambali wâwe na mugala wâwe, osôke oyîshe ondikûze kuli mwâmi w’e Sîriya n’omwâmi w’Israheli, bantabalire.» 8 Akazi anaciyanka enfaranga n’amasholo gali omu ka-Nyamuzinda kuguma n’ezali omu mbîko omu nyumpa ya mwâmi, abirhuma nka luhembo emw’omwâmi w’e Asîriya. 9 Olya mwâmi w’e Asîriya anacimuyumva, na erhi aba amarhabalira Damasko anacimunyaga, na erhi aba amumunyaga, abantu babagamwo abahêka e Kiri, naye omwâmi wabo Rasoni amuyîrha.

10 Mwâmi Akazi akanya aja e Damasko, ajiyankirira Tiglati-Pileseri, mwâmi w’e Asîriya. Erhi abona oluhêrero lwali aha Damasko mwâmi Akazi anacirhumira omudâhwa Uriya enshusho na engero zalo mpu baluyûbake banaluyunjuze loshi. 11 Omudâhwa Uriya anaciyûbaka lulya luhêrero, omudâhwa.Uriya anayunjuza lulya luhêrero omu kushimba kulya Akazi arhumaga erhi ali aha Damasko, alubumba embere mwâmi arhenge e Damasko. 12 Erhi arhenga e Damasko mwâmi abona lulya luhêrero, mwâmi ayegera lulya luhêrero anacilusôkerakwo. 13 Mwâmi ajirirakwo enterekêro zâge z’embâgwa n’ez’okuyôcibwa, alusuhira obwanga anacilushahulizakwo omuko gw’ enterekêro zâge z’omurhûla. 14 Lulya luhêrero lw’omulinga lwabaga embere z’aka-Nyamuzinda, anacilurhenza halya mbere z’aka-Nyamuzinda, lugendo luli nka kurhenga kwa lulya lundi luhêrero kuja omu ka-Nyamuzinda, aluhira eburhambi bw’olundi, ebwa kulyo. 15 Mwâmi ashubirhegeka omudâhwa Uriya erhi: «Okayôkera kuli olu luhêrero enterekêro y’e sêzi na ey’ebijingo, enterekêro y’okuyocibwa y’emwa mwâmi, na ey’omuko, enterekêro y’okuyôcibwa y’olubaga n’eyindi yalwo y’omuko, okashahulizakwo n’omuko n’ezindi nterekêro zoshi. Olwo luhêrero lw’amarhale, niene nacimanya oku nalujira. 16 Omudâhwa Uriya anacijira ngasi oku mwâmi anamurhegekaga koshi.

17 N’okundi mwâmi Akazi avunanga orhucîkirizo n’amakondo, akûla enyôgero abungulula eciyanja cabaga kuli zirya mpanzi z’omulinga zakazâg’icibarula, acihira oku idaho ahali habambirwe amabuye. 18 Acinyihya erhi oyo mwâmi w’e Asîriya arhuma ebyali byûbakirwe emikolo y’olwa sabato, omu ka-Nyamuzinda, kuguma n’emuhanda aha mwâmi akazagigera. 19 Ebindi by’olwa Akazi n’ebi ajizire byoshi, ebyo byoshi ka birhali biyandike Oku citabu c’Empiriri z’Abâmi b’Israheli? 20 Akazi acihengeka hali b’ishe, abishwa haguma n’ababusi bâge omu cishagala ca Daudi. omugala Hizekiyahu ayîma ahali hâge.

17

Obwâmi bwa Hozeya omu Israheli (732-724)

1 Omu mwâka gwa ikumi na kabiri gwa okuyîma kwa Akazi, mwâmi w’e Yuda, Hozeya mugala wa Ela aba mwâmi w’Israheli aha Samâriya, ajira myâka mwenda. 2 Ajira ebigalugalu embere za Nyakubâho, ci konene arhali nka abandi bâmi b’embere zâge. 3 Salamanasari mwâmi w’e Asîriya, asôka ajimulwîsa, Hozeya amushiga anakakuhongera. 4 Okuhandi oyo mwâmi w’e Asîriya, abona oku hali obugoma emunda Hozeya ali, owarhumaga entumwa emwa Sayisi, mwâmi w’e Mîsiri, na kulya kuba arhacihongaga ebwâmi, nk’oku anakomereraga okujira eyindi myâka; oyo mwâmi w’e Asîriya amugwârha amuhira omu mpamikwa.

Okugwarhwa kwa Samâriya (721)

5 Oyo mwâmi w’e Asîriya, azungula omu cihugo, asôka arhabalira e Samâriya; agorha ôlwo lugo myâka isharhu. 6 Omu mwâka gwa kali mwenda kurhenga Hozeya ali mwâmi, oyo mwâmi w’e Asîriya agwârha Samâriya; bene Israheli babagamwo abahêka e Asîriya, ajibahira aha Hala, oku Habori lwîshi lw’e Gozani, n’omu bishagala bya Mêdi.

Engerêrezo oku biyêrekîre okushabulwa kw’obwâmi bw’Israheli

7 Okwôla kwoshi kwanaciba ntyôla ebwa kuba bene Israheli bamabihira Nyamubâho, Nyamuzinda wabo, owabakûlaga omu cihugo c’e Mîsiri abarhe nza omu maboko ga Faraoni mwâmi w’e Mîsiri, na ebwa kuba bakola bahara mya bandi bandi banyamuzinda. 8 Banacishimba n’engeso za galya mashanja Nyamuzinda akungushaga embere za bene Israheli, bashimba n’oborhere bubî bw’abâmi b’Israheli. 9 Bene Israheli baba n’enkengero zirhashinganini embere za Nyamubâho, Nyamuzinda wabo. Bayûbaka empêro omu birhwa bya ebi shagala byâbo byoshi, kurhenga oku munâra gwa abalanzi kuja oku bishagala bihamike buzibu-zibu. 10 Bagwika amabuye, bahira enshanga oku ngasi hirhondo n’oku ngasi murhi mubishi. 11 Bagend’ikatumbûkiza enshangi omôla birhwa nka kulya galya mashanja Nyamubâho alibirhagakwo embere zâbo gakazagijira. Bajira ntyo ebintu bigalugalu bya okugayisa Nyamubâho. 12 Bakolera abazimu balya Nyamuzinda abahanzagya amango ababwîraga erhi: «Murhahmira mukajira okwôla».

13 Nyamuzinda ayumvisa okwôla omw’Israheli n’omu Yuda, aderha omu kanwa k’abalêbi, erhi: «Murhenge muli ezôla njira zinyu ngalugalu, mushimbe amarhegeko gani n’akanwa kani nka kulya narhegekaga ababusi binyu, na nka okula nshubir’ibabwirakwo omu binwa bya abalêbi bâni. 14 Ci konene barhayumvagya, baciyôrhera bacikanyi cirhagomba, bajira ecikanyi cirhagomba ak’ababusi babo erhi baleka okuyêmera Nyamubâho Nyamuzinda wabo. 15 Bajandika amarhegeko n’endagâno ajiraga haguma n’ababusi babo, baleka loshi obuhamirizi bwâge kuli bo. Bashimba ebintu bya busha ntyo baba bonene bantu ba busha bayiga amashanja Nyamuzinda ali amabahanza mpu barhayigaga. 16 Baleka amarhegeko goshi ga Nyamubâho, Nyamuzinda wabo, batula enyana z’ebyuma, bajira enshanga, bafukamira abazimu ba omu malunga boshi, banakolera Baali. 17 Bakazigeza bagala babo na bali babo omu ngulumira z’omuliro, baja omu kulaguza n’okuloga haguma, baciguza omu kujira amabî embere za Nyamubâho, bamugayîsa. 18 Naye Nyamubâho alubira bwenêne Israheli kuhika amuhirigisa omu masu gâge. Ishanja lya Yuda lyone lyasigala.

19 Ciru naye Yuda arhashimbaga bwinja amarhegeko ga Nyamubâho, Nyamuzinda wabo, ashimba naye engeso z’Israheli. 20 Nyamubâho akabulira obûko bwa bene Israheli boshi, abalibuza, aleka banyagwa kuhika amango abayêgûlaga loshi embere z’obusù bwâge. 21 Amango bene Israheli baciberûlaga oku mulala gwa Daudi, kandi bone banasinga owabo mwâmi ye Yerobwâmi mugala wa Nebati, oyôla Yerobwâmi abayêgûla bwenêne kuli Nyamubâho, abajirîsa ntyo ecâha cinene bwenêne. 22 Bene Israheli baja boshi muli birya byâha Yerobwâmi anajiraga byoshi, barhanacibilekaga aba kushaya babi­ shiiyamwo. 23 Kuhika Nyamubâho alinda abakaga kuli embere zâge kulya anali amabarhonda omu kanwa k’abarhumisi bâge b’abalêbi. Israheli ahêkwa kuli n’ecihugo câge, omu Asîriya, yo anaciba kuhika mwa gano mango.

Omurhondêro gw’AbanyaSamâriya

24 Omwâmi w’e Asîriya anaciyîsha adwîrhe abantu kurhenga omu Babiloni, kurhenga omu Kuta, kurhenga omu Awa, kurhenga omu Hamati na e Safarwayimi, anacibayûbasa omu bishagala bya Samâriya, ahali ha bene Israheli. Banaciyîma ntyo muli Samâriya, bayûbaka omu bishagala byamwo.

25 Ci kulya kuba erhi barhangira okuyûbaka barhashibiriraga okurhînya Nyamubâho. Nyamubâho abalikira entale zabakolamw’emyone. 26 Banacihisa kwo omwâmi w’e Asîriya omwanzi mpu: «Galya mashanja wayishaga oguku mbire onagahira omu bishagala bya Samâriya, barhabaga n’obulyo bw’okushimba amarhegeko ga Nyamuzinda w’ecôla cihugo. Okwo kwarhuma abarhumira entale zinadwîrhe zabayirhamwo banji ebwa kuba barhayishi kurhi bankaharanya oyo Nyamuzinda w’ecôla cihugo.» 27 Naye Mwâmi w’e Asîriya anacirhegeka erhi: «Murhume yo muguma muli balya badâhwa bayishaga bahcrhwe buja, agendiyûbaka yo anakabayigiriza kurhi bankakolera oyo Nyamuzinda w’ecôla cihugo.» 28 Mudâhwa muguma muli balya barhenzibagwa e Samâriya ayisha ayûbaka aha Beteli, akabayigiriza kurhi bankarhînya Nyamubâho.

29 Ci konene okwôla kurhahanzagya ngasi ishanja okujira ngasi liguma omuzimu walyo n’okukabahira omu mpêro Abanya-Samâriya bayûbakaga omu birhwa, ngasi ishanja omu cishagala lyanayûbakaga. 30 Abantu barhengaga e Babiloni bajira omuzimu wabo ye Sukoti-Benoti, abantu barhengaga e Kuta bajira omuzimu wabo ye Nergali, abantu barhengaga e Hamati bajira omuzimu wabo ye Ashima, 31 abantu barhengaga e Hawa bajira Nibazi na Tartaki, abantu barhengaga e Safarwayimi bakakweba abana babo omu muliro omu kukuza Adrameleki na Anameleki bazimu b’Abanya-Sefarwayimi. 32 Ci kwône baharâmya na Nyamubâho, ntyo barhôla baguma muli bo babajira badâhwa b’okukabarherekêrera omwôla birhwa. 33 Ntyo kwo bakazagiharâmya Nyamubâho erhi banadwîrhe bakuza abazimu b’emwa galya mashanja barhengaga. 34 Kuhika bunôla bacishimba ezôla ngeso zâbo za mira, barhaharâmya Nyamu bâho, barhanashimba ôli amarhegeko gâbo n’engeso z’emwabo, n’ôli akanwa n’amarhegeko Nyamubâho ahaga bene Yakobo ôlya ayirikaga Israheli.

35 Nyamuzinda ali amasinga endagâno haguma nabo anabakomêreza erhi: «Murhakazâg’iharâmya abandi bazimu, murhanakazagibafukamira, murhabakoleraga nisi erhi okubajirira enterekêro. 36 Erhi cikonene, Nyamubâho, Nyamuzinda winyu, olya wabakulaga omu cihugo c’e Mîsiri na obuhashe bunene na okuboko kubangalire, oyôla ye mwakaziharâmya, oyôla ye mwakazifukamira n’oyôla ye mwakazijirira enterekêro. 37 Mushimbe akanwa, mushimbe obulonza bwâge, na galya marhegeko amuyandikiraga mukagashimba ngasi lusiku munacilange murhaharamagya bazimu. 38 Murhayibagiraga endagâno najiraga haguma na ninyu, murhanakazâg’iharâmya abandi bazimu. 39 Ci konene murhinye Nyamubâho, Nyamuzinda winyu, yenene ye wabalikûza oku ngasi bashombanyi binyu boshi.» 40 Ci kone barhamuyumvagya, banakulikiza okukashimba amarhegeko gâbo ga mira.

41 Ntyôla kwo agôla mashanja gakazagiharâmya Nyamubâho erhi ganadwi rhe gakuza ensanamu zâbo. Kuguma, abana babo nabo kwo banakazagijira, n’abana b’abana babo, kuhika bunôla banacikajira aka b’îshe wabo.

18

VI. Amango mazinda g’obwâmi bwa Yuda

Oku Yezekiyahu ayîmaga (716-687)

1 Omu mwâka gwa kasharhu g’obwâmi bwa Hozeya, mugala wa Ela, mwâmi w’Israheli, Hizekiyahu, mugala wa Akazi, ashuba mwâmi w’e Yuda. 2 Ali gwerhe myâka makumi abiri n’irhanu erhi aja oku ntebe na ntyo ayîma myâka makumi abirhi na mwenda e Yeruzalemu; nnina ye wali Abi mwali wa Zakariya. 3 Anacisîmîsa Nyakasane, ashimbulira obworhere bwinja bwa shakulûza wâge Daudi. 4 Ye walahiraga okukazigashâniza oku rhurhondo, ashaba emilunga, anahongola emilunga n’emihôla ya Ashera, ashandâza enjoka y’ecûma^k c’omulinga erya Musa atulaga; kuhika ago mango bene Israheli erhi banaciyirherekêre; erhi bayihire izîno lya Nehushtani.

5 Acîkubagira Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli. Aha nyuma zâge, nta wundi mwâmi w’e Yuda wacimuhisirekwo, harhali ciru n’omuguma embere zâge. 6 Ayôrha acishwekire kuli Nyakasane buzira okumutwika, na kandi ashi mbûlira galya marhegeko Nyakasane abwîraga Musa. 7 Nyakasane ali muliye, emikolo yâge yoshi yakamubêra. Acikulakwo omwâmi w’e Asuru aleka n’okumurhumikira. 8 Ye wahimaga Abafilistini, abakwamûkakwo kuhika e Gaza, abahisa oku mbibi zâbo, ciru n’ebishagala byâbo bizibuzibu, byoshi abihagula.

Okugwarhwa kwa Samâriya

9 Oku mwâka gwa kani gw’obwâmi bwa Yezekiyahu, gwo gwali mwâka gwa kalinda gwa Hozeya mugala wa Ela, mwâmi w’e Israheli, Salmanasari, mwâmi w’e Asuru arhêra Samâriya, amugorha. 10 Amugwârha enyuma lya myâka isha rhu. Gwali mwâka gwa kalindarhu gw’obwâmi bwa Hizekiyahu; gwo gwali mwâka gwa kali mwenda gwa Hozeya, mwâmi w’Israheli, gwo mango Samâ riya agwarhagwa. 11 Omwâmi w’e Asuru aluliza ab’e Israheli, abakûla e Asuru abaheka e Hala hofi n’e Habori, lwo lwîshi lw’e Gozani, n’omu bishagala by’e Mêdi. 12 Kwali. kuba bulya barhakengaga akanwa ka Nyakasane, Nyamuzinda wabo na bulya barhashimbaga endagâno ajiraga nabo: ngasi byoshi Musa, mu rhumisi wa Nyakasane arhegekaga, barhabishimbaga barhanabijiraga.

Senakeribu arhêra obwâmi bw’e Yuda

13 Omu mwâka gwa kali ikumi na kani gw’obwâmi bwa Yezekiyahu^l; Senakeribu, mwâmi w’e Asuru arhêra ebisbagala bizibuzibu byoshi bya Yuda anabiyanka. 14 Ago mango Yezekiyahu, mwâmi w’e Yuda, arhumiza mpu babwire omwâmi w’e Asuru wali e Lakishi erhi: «Najizire kubi! Orhacinyîrhe. Ngasi ebi wankampuna, nabijira». Mwâmi w’e Asuru abwîra Yezekiyahu mwâmi w’e Yu da, mpu ajire talenta magana asharhu za byuma bya lunyerere na talenta makumi asharhu za masholo 15 Yezekiyahu anacihâna ebyuma by’olunyerere byoshi byali omu ka-Nyamuzinda n’ebyali omu bwâmi. 16 Ago mango lyo Yezekiyahu ashabaga enyumvi z’aka-Nyamuzinda ciru n’emilirango erya yêne mwâmi w’e Yuda azungulusagya ebyuma, abiha mwâmi w’e Asuru.

Mwâmi arhuma omukulu w’abasirika.

17 Kurhengerera e Lakishi, mwâmi w’e Asuru arhuma omusirika mukulu na murhabazi w’olugerêro lw’abasirika e Yeruzalemu emunda mwâmi Yezekiyahu ali, ali lusibwe n’omurhwe gw’abalwi. Asôkera e Yeruzalemu, asôka, ahika agendija hofi n’omubunda, ahanda hofi n’ecisima cali njiranyanya, cali oku njira eyêrekîre oku buzinda bw’ishwa lya Dobi. 18 Ahamagala mwâmi. Okubundi Eliyakimu mwene Hilkiyahu ye wali murhumisi, Shebuna mwandisi, na Yowahe mwene Asafi bahuluka, baja emunda ali. 19 Olya musirika mukulu n’omurhabazi w’olugerêro lw’abasirika ababwîra erhi: «Mubwire Yezekiyahu erhi ntya kw’omwâmi mukulu adesire, mwâmi w’e Asuru. Obwo bulangalire ocikubagire, bw’obulangalire buci? 20 K’ocikebirwe mpu ebinwa kone, byanagererwa oku ihano n’oburhwâli bw’okujira amatabâro? Indi olangalire obu wangomire? 21 Lola oku olangalire oburhabale bw’ehyo hishekesheke hivune, Mîsiri, hyo hiyagaza hinarhulungule enfune zicishomya mpu ahiyege rera? Ntyo kwo Faraoni mwâmi w’e Mîsiri, ayôrha kuli balya boshi baci mwikubagira. 22 Câba mukola mwambwîra mpu: «Nyakasane, Nyamuzinda ye rhulangalire», cikone k’arhali ye Yezekiyahu ashabiraga entulûlo n’oluhêrero anabwîra abantu b’omu Yuda n’ab’e Yeruzalemu erhi: «Ka kurheng’ene embere z’oluhêrero yo mwakazifukama e Yeruzalemu?». 23 Lero oshigane na nnahamwirhu mwâmi w’e Asîriya: anakuha biterusi bihumbi bibiri akaba wa nkabona abasirika babishonakwo. 24 K’onabwîne nka wankatundulika ciru muguma muli aba barhumisi banyi ba nnahamwirhu? Câba olangalire Mîsiri mpu akuha engâlè n’abagenda oku biterusi! 25 Na kandi k’omanyire mpu arhali oku bulonza bwa Nyakasane nsôsire nti mpyajire eci cihugo? Nyakasane yêne wambwizire: «Rhêra eci cihugo onacihyajire».

26 Eliyakimu, mugala wa Hilkiyahu, Shebuna na Yowahe babwîra omurhabazi mukulu w’olugerêro lw’abalwi mpu: «We kasinga okazibwîra bambali bâwe omu lulimi lw’eciarameyo bulya kuyumva rhuluyumva, orhacikazigirhubwîra omu cihebraniya n’olu lubaga luli omu mbaraza lwayumva». 27 Ci kwône omurhahazi mukulu w’olugerêro lw’abasirika ababwîra erhi: «Ka kuli nnawinyu erhi kuli we nnaha mwirhu antumire mpu nderhe ebyo binwa? Karhali emwa bala bantu babwarhire omu mbaraza, banasêzibwe okulya amazi gâbo, n’okunywa amashu gâbo^m haguma ninyu?».

28 Lero omusirika mukulu ayîmanga anaciyakûza n’izu linene omu lulimi lw’e Yuda aderha ebi binwa: «Yumvi akanwa k’omwâmi mukulu, mwâmi w’e Asuru. 29 Ntya kwo mwâmi adesire: Yezekiyahu arhamurhebaga bulya arhamu ‘ kule omu nfune zani. 30 Yezekiyahu arhamulangalizagya Nyakasane busha, Nya kasane arhuyôkola n’eci cihugo cirhahânwe omu maboko ga mwâmi w’e Asuru. 31 Murhayumvagya Yezekiyahu bulya ntya kwo mwâmi w’e Asuru adesire erhi: «Munkuze munanshige, ngasi muguma akalya omuzâbîbu gw’omu kwâge, ngasi muguma akalya ilehe ly’omutini gwâge, ngasi muguma akanywa amîshi g’omu cirhenga câge. 32 Kuhika amango nayîsha n’okumuhêka omu cihugo cishushine n’ecinyu; cihugo cirimwo enshâno n’idivayi, cihugo c’emigati n’emizâbîbu, cihugo ca mizeti, cihugo c’amavurha n’obûci, lyo mulama, lyo munalekifa. Lero mu rhaciyumvagya Yezekiyahu bulya ali amushumika kubi erhi amubwîra mpu: Nyakasane anarhuyôkole! 33 Ka banyamuzinda b’amashanja babwîne oku baciza ngasi cihugo mwâmi w’e Asuru aligwasire omu nfune? 34 Ngahi baligi ba nyamuzinda b’e Hamati n’ab’e Arapadi? Banyamuzinda b’e Sefarwayimi, b’e Hena na b’e Hawa, ngahi bali? Ngahi bali banyamuzinda b’ecihugo c’e Samâriya? Ka bakuzire Samâriya omu nfune zani? 35 Omu banyamuzinda boshi b’ebihugo, bahi balikûzize ecihugo câbo omu nfune zani lyo Nyakasane anfu mya Yeruzalemu omu nfune?». 36 Olubaga lwahwekêra, nta cinwa lwashuzize, bulya kwo mwâmi alirhegesire erhi: «Murhamushuzagya». 37 Okubundi Eliyakimu, mwene Hilkiyahu ye wali murhumisi, Shebuna, mwandisi na Yowahe mwene Asafi mubisi w’amandiko bagaluka emunda Yezekiyahu ali n’emyamhalo yâbo esharhusire, banacimurhôndêreza ebinwa by’omusirika mukulu.

19

Omusengero gw’omulêbi Yesha’yahu

1 Mwâmi Yezekiyahu erhi ayumva ebyôla binwa bya ebijâci, asharhula e myambalo yâge ayambala sunzu, akanya aja omu ka-Nyamuzinda. 2 Anacirhuma Eliyakimu ye wali murhambo w’oku bwâmi, boshi na Shebuna, omwandisi, boshi n’abakulu b’abadâhwa erhi banayambirhe sunzu, anacibarhuma emw’omulêbi Yesha’yahu mwene Amosi. 3 Banacimurhôndêreza mpu: «Yezekiyahu oku arhurhumire kw’oku: Olu lusiku lwabire lusiku lubi, lusiku lwa malibûko, lusiku lwa kuciganya na lusiku lwa nshonyi; bulya abana bali bufulumuka omu nda za ba nina na nta misi y’okubayankirira. 4 Akaba Nyamubâho wâwe anayumva ebira binwa byoshi, omuntu orhumirwe na mwâmi w’e Asîriya mpu ayishijaciramwo Nyamuzinda ozine, ci naye yêne ayerekane oku agayire ebyo binwa oyo Nyamuzinda wâwe. Co carhuma osôkezagye omusengero gwâwe emunda ali kuli ogûla musigala gw’olubaga.»

5 Balya bambali ba mwâmi Yezekiyahu banacikanya, baja emwa Yesha’yahu; 6 Yesha’yahu anacibashuza erhi: «Mujibwîra nawinyu erhi mpu Nyamuzinda oku adesire kw’oku: Mpu orharhemukaga n’ebyo binwa oyumvîrhe, ebyôla binwa bambali ba omwâmi w’e Asîriya banjaciragamwo. 7 Ala oku namuhiramwo ezindi-zindi nkengero, ezarhuma ayishirhemuka oku ngasi kanwa akanayumva n’okwo kurhume ashubira emwabo omu cihugo câge, nanayishirhuma ayirhwa n’engôrho muli ecôla cihugo câge.

Omusirika mukulu agaluka emunda mwâmi Yezekiyahu ali

8 Olya muntu anacigaluka, ashimana omwâmi w’e Asîriya anarhabalire e Libna, bulya bali erhi bamubwizire oku anarhenzire e Lakishi. 9 Cikonene erhi anayumvirhâge omwanzi guyêrekîre Tirhaka, mwâmi w’e Etiyopiya; banaci­ mubwîra mpu: «Ala oku ayishire ali kulwîsa».

Amaruba Senakeribu ayandikiraga Yezekiyahu

Anacirhuma kandi ezindi ntumwa emunda Yezekiyahu ali erhi: 10 Mujibwîra Yezekiyahu mwâmi w’e Yuda, ntyâla: Erhi mpu omanye oyôla Nyamuzinda wâwe ocîkubagira akanakurheba ocihwire erhi Yeruzalemu arhanyagwe n’omwâmi w’e Asîriya. 11 Omanyire wenene, ebi abâmi b’e Asîriya bahenyire ebihugo, babiherêrekeza! Nawe wene olangalirage oku wabafumamwo! 12 Abazimu b’eyôla mwabo ka balikuzizagye agôla mashanja ababusi bani baherêrckezagya: Gozani, Harani, Resefi, kuguma na bene Edeni bali bayubasire aha Telasari? 13 Ngahi bali abâmi b’e Amata, aba e Arpati, omwâmi w’ecishagala c’e Sefarwayimi, Hena na Hawa?

14 Yezekiyahu erhi ayusirhôla amaruba ga zirya ntumwa, anacigasoma; okuhandi Yezekiyahu anacisôkera ebwa ka-Nyamuzinda, abungûlira galya maru ba embere za Nyamubâho. 15 Ezckiyasi anacîshenga Nyamubâho anaciderha e rhi: «Mâshi Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli, we otamire kuli bakerubi, wene we Nyamuzinda w’amashanja goshi g’igulu, wene we walemaga empingu n’igulu. 16 Mâshi Nyamubâho orhege okurhwiri kwâwe, oyumve; Nyamubâho olambûle amasu gâwe ocibonere, oyumve ebi binwa bya Senakeribu orhumire mpu bajacire Nyamuzinda ozine. 17 Neci kwo binali, abâmi b’e Asîriya ba sherezize amashanja n’ebihugo bya agôla mashanja 18 Neci kwo binali oku ba kwebire abazimu ba ebyôla bihugo omu muliro; barhali ba Nyamuzinda ci bu shanja bwajiragwa n’amaboko g’abantu, nshâli na mabuye, nk’oku byoshi banabihirigisize. 19 Ci konenc waliha, Nyamubâho, Nyamuzinda wirhu, nkuse ngire orhuyôkole, orhukûle omu maboko gâge, na ntyo agandi mashanja gamanyire ho oku wene we na Nyamubâho, oku wene we onaba Nyamuzinda.

Nyamubâho ashuza oku musengero gwa Yesha’yahu

20 Yesha’yahu mwene Amosi anacirhuma abagendibwîra Yezekiyahu erhi:

«Oku Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli adesire kw’oku: Omusengero gwâwe emunda ndi kuli Senakeribu naguyumvîrhe. 21 Alaga akanwa ka Nyamubâho kuli ye: Akugayire, akushekire, omwananyere w’e Siyoni, Akukengwire, akuniolire irhwe omwananyere w’e Yeruzalemu. 22 Ndi wajaciraga, ndi wagayaguzagya? Ndi wamokeraga, ndi wamorholeraga amasu? Ntarhunganwa w’Israheli! 23 N’entumwa zawe wajacire Nyakasane, wanaciderha erhi: «N’obunji bw’engâlè zani nasôsire entôndo, nafukula amahukulu garhankarhunganwa g’e Libano. Nakubire emirhi y’enduluma yâge akazagilimbira n’ensindani zâge mpu zo zihimana oku bwinja. Nahisire omu mahukulu gâge mazinda, kuhika omu muzirhu gw’emirehe yâge. 24 Nahumbire nananywa amîshi g’emwa bene; n’amagulu gani naganya enyishi z’e Mîsiri. 25 K’orhalisagimanya oku kurhenga mira najiraga ebyôla bintu, kurhenga mira nabilaliraga n’oku bunôla nkolaga nabiyêrekana, lyo ojonjaga cbishagala, ebishagala bizibu. 26 Abayubakaga ebyôla bishagala nta misi bacijira, bahwerire omu ntemu n’omu kavango bakola bayosire nka hyasi hy’omu ndimiro nk’emburho yacimera buhyahya nk’olubala lumera oku nyumpa, nk’engano ehuha erhanacijakwo emihuli. 27 Ci konene nkuyishi, amango otamire, amango wahulika n’amango wadahala n’amango omberire burhe. 28 Ebwa kuba oli burhe kuli nie n’ebwa kuba obucîbone bwâwe bwahisire omu marhwiri gani, nakuhira olugondo emazûlu, nakurhula emilomo n’omugera gwâni. Nakucandabusa omu njira wanayishaga. 29 N’okula co caba cimanyiso câwe: guno mwâka bakalya emishabuka y’eyindi myâka, omu mwâka gwa kabiri bâlya emburho yacimezagya yonene; omu mwâka gwa kasharhu mwarhwêra, munasarûle, mwagwika emizâbîbu manayiryekwo amalehe. 30 Ngasi hyanafumire hy’omu mulala gwa Yuda, ngasi hyanasigire hyanashubimera emizi idako hiyane n’amalehe oku irhwerhwe. 31 Bulya omu Yeruzalemu mwârhenge Omusigala n’oku ntôndo ya Sinayi abatwire okw’isi. Bushiru bwa Nyamuzinda w’Emirhwe bwajira ntyo. 32 Co cirhumire Nyamubâho aderha ntya kuli mwâmi w’e Asîriya:

Arhaje kuli olu lugo

Arhalushoshemwo emyampi

Arhalugorhe n’empenzi

Arhaluzonze mishonezo.

33 Enjira wayishagamwo yo wanashubigalukamwo ci orhaje kuli olu lugo, Nyakubâho okudesire. 34 Nayûbarhira olu lugo lyo nduyôkola, niene ntuma n’omurhumisi wâni Daudi».

Senakeribu ahimwa ananigwa

35 Muli obwôla budufu bonene, Malahika wa Nyakasane anaciyîmuka aja omu cihando ca bene Asîriya, ayirhamwo bantu bihumbi igana na makumi gali munani na birhanu; n’erhi bazûka sêzi, lola oku bali bakola mirhumba yonene. 36 Senakeribu mwâmi w’e Asîriya, ashana ebikunga, agandûla, ayîmuka, agenda, ajibêra e Ninive. 37 Erhi akolaga afukamire omu nyumpa y’omuzimu wâge, oderhwa Nisroki, Adrameleki na Sareseli, bamujaho bamugwika engôrho, omu cihugo ca Ararati. Omugala Asaradoni, ayîma ahali hâge.

20

Okulwâla n’okufuma kwa Yezekiyahu

1 Mwago mango, Yezekiyahuⁿ, endwâla yanacimurhogerakwo alonzifa. Omulêbi Yesha’yahu mwene Amosi anacija emunda ali anacimubwîra erhi: «Oku Nyakasane adesire kw’oku: Obâge wahâna oburhcgesi buzinda hanôla mwâwe, bulya okola walingifa orhanacifume». 2 Yezekiyahu anacihindamukira obusù oku lukuta anacishenga Nyamubâho ntyâla: 3 «Mâshi Yagirwa, Nyakasane, kengera oku nagenzire bwinja emalanga gâwe, nyosire ndi n’omurhima mwinja, nakajira okushingânîne embere zâwe». Yezekiyahu alaka alakûla. 4 Yesha’yahu arhali acihika omu karhi k’engo y’ekagarhi amango akanwa ka Nyamubâho kamurhindagakwo ntyâla erhi: «Ogaluke ojibwîra Yezekiyahu, mwâmi w’olubaga lwâni erhi: 5 Ntyâla kwo Nyamubâho, Nyamuzinda wa sho Daudi, adesire: «Nayumvîrhe omusengero gwâwe, nabwîne n’emirenge yâwe; alaga oku nkolaga nakufumya na hano kugera nsiku ibiri waja omu ka­-Nyamuzinda. 6 Nayushûla oku nsiku zawe myâka ikumi n’irhanu. Nakulikuza we n’olu lugo omu maboko g’omwâmi w’e Asîriya. Nalanga olula lugo irengc lyani n’erya mwambali wâni Daudi lirhuma».

7 Yesha’yahu anaciderha erhi: «Murhôle bulembo bwa mutudu busungunu». Banacibuyanka babunanika oku kafinjo kamuliko anacifuma. 8 Yezekiyahu anacibwîra Yesha’yahu erhi: «Cimanyiso cici namanyirakwo oku Nyamuzinda anfumya n’oku enyuma lya nsiku ibiri nasôkera ebwa ka­ Nyamuzinda?» 9 Yesha’yahu anacimushuza erhi: «Alaga ecimanyiso Nyamubâho akuha: cerekane oku akanwa kage kâba oku anadesire: ka walonza ecizunguzungu cije embere magulu ikumi nisi erhi cishubire enyuma magulu ikumi?» 10 Yehizekiyahu anacishuza erhi: «Oku cizunguzungu kuli kulembu okuja embere magulu ikumi; ci konenc kuli kuzibu oku cizunguzungu okushubira enyuma magulu ikumi»! 11 Okuhandi, omulêbi Yesha’yahu anacîshenga Nyamubâho naye ashubiza ecizunguzungu enyuma magulu ikumi oku mashonezo ga Akazi kulya canayandagalaga.

Obugo bwa Merodaki-Baladani

12 Muli agôla mango, Merodaki-Baladani, mugala wa Baladani, mwâmi w’e Babiloni arhumira mwâmi Yezekiyahu amaruba n’oluhembo bulya ali erhi ayumvîrhe oku Hezekiyahu ali mulwâla. 13 Yehizekiyahu asima ashagaluka bwenêne n’okwôla bayishigimurhandûla, anacibalangûla enyumpa abikiramwo obuhirhi bwâge boshi, amarhale, amasholo, obuku n’amavurha g’engulo ndârhi, abala ngûla n’omu abikira emirasano yâge yoshi. 14 Omulêbi Yesha’yahu anacija emunda Yezekiyahu ali anacimubwîra erhi: «Bici bala bantu badesire na ngahi barhenga kuhika eno mwâwe?» Yezekiyahu anacishuza erhi: «Barhenga omu cihuugo c’ihanga, e Babiloni». 15 Yesha’yahu ashubidôsa erhi: «Bici babwîne omu nyumpa yâwe»? Yezekiyahu anacishuza erhi: «Babwîne ngasi by’omu mwâni byoshi, ntâco ntabalangwire c’omu buhirhi bwâni.» 16 Yesha’yahu anacibwîra Yehizekiyahu erhi yumvagya akanwa ka Nyamubâho: 17 Ala oku ensiku zayisha ezi bagukumbamwo banahêke e Babiloni, ngasi ehinali omu nyumpa yâwe yoshi, ngasi ebi ababusi bâwe banakazagibîka kuhika ene: harhasigale kantu. Nyamubâho okudesire. 18 Banayishirhôla omu bana bâwe balya wenene oburha, babajire nka baja (bibwindi) byakakola omu bwâmi bwa omwâmi w’e Babiloni. 19 Yehizekiyahu anacishuza Yesha’yahu erhi: «Akôla kanwa Nyamuzinda adesire kuli nie kali kanwa kinja». Akazagiderha omu murhima gwâge erhi: «Kuziga okwôla kuli kuderha oku nabona omurhûla omu kalamo kani koshi».

Emyanyanzi y’okufundika oburhegesi bwa Yezekiyahu

20 Ebisigîre oku bijiro bya Yehizekiyahu, oku atulaga entambala kwoshi, oku ajiraga ecidêka c’amîshi, n’omubunda gwa kazagikahâka amîshi omu lugo, koshi okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda. 21 Yehizekiyahu acihengeka aha burhambi bwa b’îshe wâge, n’omugala Menashè ayîma ahali hâge.

21

Oburhegesi bwa Menashè omu Yuda (687-642)

1 Menashè^o ali agwerhe myâka ikumi n’biri ali muburhe amango àbaga mwâmi ayîma myâka makumi arhanu n’irhanu aha Yeruzalemu. Nina izîno lyâge ye wali Hefsibah. 2 Ahenya ajira amabî bwenêne embere za Nyamubâho, ayiga amabî ga galya mashanja Nyamubâho akungushaga embere za bene Israheli. 3 Ashubija ayûbaka empêro omu malango n’obwo îshe Yezekiyahu ali amazikûla, ashubigwîka empêro za Baali, akoma n’enshanga nka kulya Ahabu mwâmi w’Israheli ajiraga, afukamira emirhwe y’emalunga yoshi anayikolera. 4 Ayûbaka empêro omu ka-Nyamuzinda kalya karhumaga Nyamuzinda aderha erhi: «Aha Yeruzalemu ho nahira Izîno lyani».

5 Abazimu b’emalunga boshi abayûbakira empêro omu ngo z’aka-Nyamuzinda. 6 Omugala bamugeza omu muliro gw’abazimu, aja alaguza oku mbûko n’oku nyungu ashubijira abashanga n’abalozi, agayisa Nyamubâho arhalusa. 7 Erya nshanga akomaga ayihira mulya nyumpa yarhumaga Nyamubâho a hwira Daudi n’omugala Salomoni erhi: «Mw’eyîra nyumpa n’omwôla Yeruzalemu mwo nacîshozire omu mashanja ga bene Israheli goshi nti mwo nahira izîno lyani ensiku zoshi. 8 Amagulu ga bene Israheli garhakacija gazungula eyi n’eyi omu bindi bihugo kuleka ecihugo nahaga ababusi babo, casînga bakayôrha bajira nka kulya nanabarhegekaga, banakayôrha bashimba amarhegeko mwambali wâni Musa abahaga». 9 Ci konene barhayumvagya, Menashè àbaha bula, abajirîsa amabî galushire amabî ga galya mashanja Nyamubâho akungu­ shaga embere za bene Israheli.

10 Lero obwo, Nyamubâho aderha omu kanwa ka bambali bâge b’abalêbi e rhi: 11 «Kulya kuba Menashè amahenya amabî mangana aha, amabî galushire galya g’abantu b’Amoreni, na kulya kuba anarhumire Yuda ajira okubi erhi bazimu bâge barhuma, okwôla kwo kurhumire 12 Nyamuzinda w’Israheli ade rha ntya: erhi, Yeruzalemu na Yuda nkola nabalerhera obuhanya bulya bwa nkahusa amarhwiri ga ngasi yeshi wankanayumva babushambalakwo. 13 Yeruzalemu namulambulirakwo omugozi gwa Samâriya n’okumugalagaza ak’enyumpaya Ahabu. Yeruzalemu namucêsa nka kula banacêsa embale bayihindula olunda n’olundi. 14 Najandika ab’emisigala y’aha mwâni, nanabaleka omu maboko g’abashombanyi babo. 15 Okwôla ebwa kuba bajizire ebirhashinganini omu masu gani, banakayôrha bankuniza ngasi mango kurhenga halya ababusi babo barhengaga e Mîsiri kuhika bunôla».

16 Menashè àyirha abantu, àbulaga omuko gw’abantu beru kwêru gwayunjula omu Yeruzalemu kurhenga olunda n’olundi, buzira kuderha bulya bubî ajirisagya Yuda erhi ajira okurhashinganini embere za Nyamubâho.

17 Ebisigîre by’ebijiro bya Menashè oku ajizire koshi, ecâha câge, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda? 18 Menashè anacicî hengeka aha burhambi bwa ababusi bâge, bamubisha omw’ishwa ly’oku nyu mpa yâge, omw’ishwa lya Uza. Omugala Amoni ayîma ahali hâge.

Oburhegesi bwa Amoni omu Yuda (642-640)

19 Amoni ali akola agwerhe myâka makumi abiri n’ibiri erhi aba mwâmi, ajira na yindi myâka ibiri ali mwâmi aha Yeruzalemu. Nina ye wali Meshulameti mwali wa Harusi w’e Yotuba. 20 Ajira ebigalugalu embere za Nyamuhaho ak’îshe Menashè. 21 Agera omu njira yoshi îshe anagezire, arhumikira abazimu anabafukamira. 22 Alekêrera Nyamubâho. Nyamuzinda w’ababusi bâge, arha shimbaga enjira ya Nyamubâho. 23 Bambali ba mwâmi Amoni banacimugomera, hanaciyîrhira mwâmi omu nyumpa yâge. 24 Ci konene olubaga lwanigûza ngasi boshi banagomeraga mwâmi Amoni; olubaga lwanaciyimika omugala Yoshiyahu ahali hâge.

25 Ebisigîre by’ebijiro bya Amoni. oku ajizire koshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda? 26 Bamubisha omu nshinda yâge, omu ishwa lya Uza. Omugala Yoshiyahu ayîma ahali hâge.

22

Omurhondêro gw’obwâmi bwa Yoshiyahu (640-609)

1 Yoshiyahu^p ali agwerhe myâka munani erhi aba mwâmi, anaciyîma myâka makumi asharhu na muguma aha Yeruzalemu. Nina ye wali Yehudita mwali wa Adaya w’e Boskati. 2 Akola okushingânîne omu masu ga Nyamubâho, ashimba loshi enjira y’îshe Daudi, arhageraga eburhambi, arhaderhaga mpu ankayihushira ôli ebwa kulyo ôli ebwa kumosho.

Okubonekana kw’ecitabu c’Amarhegeko

3 Omu mwâka gwa kali ikumi na munani kurhenga halya aberaga mwâmi, Yoshiyahu anacirhuma Shafani, ye wali mwandisi, mwene Asalyahu, mugala wa Meshulami, ayanka amurhuma ebwa ka-Nyamuzinda anacimubwîra erhi: 4 «Osôke oje emunda Hilkiyahu ye mudâhwa mukulu ali oyanke zirya nfaranga zanabikagwa omu ka-Nyamuzinda zoshi, zirya abalanga emihango banahôzagya oku lubaga. 5 Bazihè abakulu b’abûbasi b’aka-Nyamuzinda, nabo bazigabire abûbasi badwîrhe bafuka emyongobana y’omu nyumpa, 6 bakamase – ntyo ababinji, abayûbasa, n’abûbasi boshi, bagulemwo emirhi n’amabuye magôye lyo bashakûlula bwinja akôla ka-Nyamuzinda. 7 Ci barhaderhaga mpu bankabadôsa kurhi bazikolesize bulya babaga bantu bakola n’omurhima mwinja.

8 Okubundi Hilkiyahu ye oligi mudâhwa mukulu, anacibwîra omwandisi Shafani erhi: «Narhôzire ecitabu c’ Amarhegeko omu ka-Nyamuzinda^q». Hi­ lkiyahu anahêreza Shafani cirya citabu, naye anacicisoma. 9 Oku bundi, omwandisi Shafani, agaluka aja emwa mwâmi anacimurhôndêreza kurhi byabire, erhi: «Bambali bâwe barhôzire zirya nfaranga zanali omu nyumpa, baziha abakozi, n’abalanzi b’aka-Nyamuzinda». 10 Kandi omwandisi Shafani anaci bwîra mwâmi ogu mwanzi erhi: omudâhwa mukulu anampire ecitabu». Shafani acirhôla arhôndêra okucisomera mwâmi.

Okucidôsa omulêbi-kazi Hulda

11 Mwâmi erhi ayumva ebinwa by’omwôla citabu c’ Amarhegeko, asharhula emyambalo yâge; 12 anacirhegeka omudâhwa Hilkiyahu, boshi na Ahikami, mugala wa Shafani, boshi na Akbori mugala wa Mikaya, boshi n’omwandisi Shafani, boshi na Asaya murhumisi wa mwâmi, erhi: 13 «Mukanye muge ndindokeza Nyamubâho ebinyêrekîre, ebiyêrekîre olubaga na Yuda yeshi muli ebira binwa bisomirwe mw’eci citabu barhôlaga; bulya obukunizi bwa Nyamubâho buli bunji kuli rhwe ebwa kuba ababusi birhu barhayumvagya ebinwa biri mw’ecîra citabu, barhaderhaga mpu bankanajira nka oku binayandisirwe».

14 Omudâhwa Hilkiyahu, boshi na Ahikami, boshi na Akbori, boshi na Shafani na Asaya bakanya baja emw’omulêbi-kazi ye Hulda muka Shalumu mugala wa Tikwa, mugala wa Harhasa ye wali mulanzi w’emyambalo; nyamu kazi abaga aha Yeruzalemu omu mubako gwa kabiri. Erhi baba bamamuganirira, nyamukazi anacibashuza erhi: 15 «Ntya kwo adesire Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli: Mugendibwîra oyôla muntu wabarhumaga emunda ndi oku Nyamubâho adesire ntya: 16 Ala oku nkola nalerha obuhanya kuli olûla lugo n’oku bantu bayûbakamwo: buli omu binwa bya cirya citabu omwâmi w’e Yuda anasomaga. 17 Bulyala banyasire, bagendikarherekêra abazimu, ebwa kuba bangayisize na ngasi mabi bajira goshi, oku bukunizi bwâni bwayasire kuli ahôa hantu, na ntako burhenge. 18 Kandi mugendibwîra oyôla mwâmi w’e Yuda wamurhumaga mpu mugendidôsa Nyamubâho, erhi kwo adesire ntya Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli: Kuli ebyôla binwa wayumvagya. 19 Bulya omurhima gwâwe gwababire kuli abola hantu n’oku bantu bahayûbaka nti baba cerekane c’okuyôbohya na cijâci, kulya kuba washarhagwire emyambalo yâwe, wanavugumula emirengc embere zani, nani nkuyumvirhize bwenêne, Nyakasane okudesire. 20 Ala oku nayishikuyankirira aha burhambi bw’ababusi bâwe, wanayishibishwa n’omurhûla n’amasu gâwe gârhaboneko agôla mabi nâyishijirira ecôla cihugo». Banacigendibwîra mwâmi eryôla ishuzo.

23

Okuhamiriza Amarhegeko

1 Mwâmi anacirhuma mpu baje bashubûza abashamuka b’omu Yuda n’aba omu Yeruzalemu mpu baje ihano haguma naye. 2 Mwâmi anacisô kera ebwa ka-Nyamuzinda, ali boshi n’olubaga lw’e Yuda loshi n’olw’e Yeru zalemu, ali boshi n’abadâhwa n’abalêbi, kuguma n’olubaga loshi kurhenga oku munyinyi kuhika oku mukulu kulusha, anacibasomera, nabo erhi bana rhezirage amarhwiri, birya binwa bya ecitabu c’Amalaganyo barhôlaga omu ka-Nyamuzinda. 3 Mwâmi erhi aba akola ayîmanzire embere z’olubaga oku nkingi, ahana eciragâne embere za Nyamubâho, oku ashimba amarhegeko n’ebinwa bya Nyamubâho byoshi n’omurhima gwâge goshi, n’omuka gwâge gwoshi, n’okujira ngasi oku ebinwa biri muli ecôla citabu c’Amalaganyo binamuhunyire. Olubaga nalo lwanacigereza haguma na mwâmi muli eyôla ndagâno.

Empindulo y’ebiyêrekîre obuyemere omu Yuda

4 Mwâmi arhegeka omudâhwa mukulu Hilkiyahu n’owamulondaga omu bukulu kuguma n’abalanga emihango, mpu bakule omu ka-Nyamuzinda ngasi bintu banali bahirîremwo Baali, erya nshanga, abandi bazimu ba emalunga; banacigendibiyôkera enyuma lya Yeruzalemu omw’ishwa lya Kedroni n’oluvu lwabyo bagendilubulagira e Beteli. 5 Arhenza balya badâhwa b’abazimu, ngasi aba abâmi b’e Yuda banali bamajira mpu bo bakolaga baja bayôkera obuku omu birhwa, omu bishagala bya Yuda n’omu marhambi ga Yeruzalemu, balya banakazitumbûkiza Baali enshangi boshi, abadâhwa b’izûba, ab’omwêzi, na ngasi bandi bazimu b’emalunga boshi. 6 Omu ka-Nyamuzinda bakulamwo erya nshanga, bagendiyikwêba kuli na Yeruzalemu omu mugezi gwa Kedroni; babiyôkera omwôla mugezi gwa Kedroni na erhi baba bamayijira luvu balukabulira aha bakazagibisha eyindi mifu y’abantu barhishibwi omu lubaga. 7 Ashâba enyumpa z’ebigoli by’ennama omu ka-Nyamuzinda n’aha abakazi bakazagilukira orhwanzo rhw’erya nshanga ya Ashera.

8 Ashubûza abadâhwa b’omu bishagala bya Yuda byoshi, bashâba erya munda bagendigikatumbûkiza enshangi omu birhwa kurhenga e Geba kuhika e Bersheba, ahongola ngasi mpêro zanabaga oku mihango, nka oluhêro lwabaga oku muhango gwa Yozwè murhambo w’olwo lugo, lwali ebwa kumosho kwa omuntu nka akola aja muli olwo lugo. 9 Ci konene abôla badâhwa bakazagija omu birhwa, barhayemêreragwa okusôkera oku luhêrero lwa Nyamubâho, ci bakazilya oku mugati gurhalimwo lwango haguma na bene wabo. 10 Mwâmi ashâba Tofeti, omu kabanda ka bene Hinoni mpu lyo bagokôla okukazigeza bagala babo nisi erhi bâli babo omu muliro bakola babarherekêra omuzimu Moloki. 11 Ayîrha enfarasi abâmi b’e Yuda bali bamarherekêra Izûba aha muhango gw’aka-Nyamuzinda hofi n’enyumpa y’omurhambo Natani-Meleki yabaga omu myûbako y’eburhambi; kuguma ayôca n’engâlè za Izûba. 12 Mwâmi ahongola empêro zabaga oku cizimbêro c’enyumpa ya Akazi yabaga enyanya, zajiragwa n’abâmi b’e Yuda, kuguma n’empêro mwâmi Menashè ayûbakaga omu mihanda yombi y’aka-Nyamuzinda, azirhenza, na oluvu lwazo agedilukweba omu mugezi gwa Kedroni. 13 Mwâmi akundula empêro zabaga olunda lw’ebushoshôkero bw’izûba e Yeruzalemu n’ezabaga olunda lw’entôndo ederhwa Kahenya ezi Salomoni mwâmi w’Abayahudi ayûbakiraga Astarte muzimu w’Abanya-Sidoni, ahongola empêro za Kemoshi muzimu w’abantu b’e Mowabu, ahongola empêro za Milikomi ibala lya bene Amoni. 14 Avunyongola ngasi mabuye ganali magwike, aja atwa enshanga ngasi aha zanali hoshi n’okuhabumba mavuha g’abantu.

Empindulo omu bwâmi bw’emwenè

15 Kuguma n’oluhêro lwabaga aha Beteli, lwayûbakagwa na mwâmi Yerobwâmi mugala wa Nebati, lwo ashombanyisagyamwo Israheli. Olwo luhêro kuguma na enyanya emunda lwali ayidûlika muliro, ayôca n’erya nshanga ya Ashera. 16 Yoshiyahu, erhi aderha mpu agalamira alangira ebyusho biri oku ntotondo, arhuma abagendiyanka amavuha gaciri muli ebyôla byusho, agayôkera oku luhêro analuhongola omu kushimba akanwa ka Nyamubâho akaderhagwa n’omulêbi muntu wa Nyamuzinda ye wajaga akûbiza ebyôla bintu (ahamagaza ebyôla bintu). 17 Okubundi anaciderha erhi: hira hirhondo nalangira hala kwo kuderha kurhi? Abantu b’omu lugo bamushuza mpu ciri cusho ca muntu wa Nyamuzinda, warhengaga e Yuda, ye wayîshaga alêba ebyôla bintu ojirire oluhêro lwa aha Beteli. 18 Aderha erhi: «Mumuleke nta muntu ciru n’omuguma oderhâge mpu ahindula agôla mavuha». Nkenga agôla mavuha, kuguma n’a mavuha g’omulêbi warhengaga e Samâriya.

19 Yoshiyahu akûlisa n’enyumpa zabaga nyûbake enyanya omu birhwa by’ omu bishagala by’ e Samâriya, byayûbakagwa n’abâmi b’Israheli, banagayisa mwo Nyamubâho; ahôla ahadûlika muliro nka kulya anajiraga aha Beteli. 20 Ngasi badâhwa b’omu birhwa banabaga eyôla munda, abayirhira oku luhêro, ayôkera kwo n’amavuha g’abantu, buzinda bwaho ashubira e Yeruzalemu.

Olusiku lukulu lwa Basaka

21 Mwâmi anacihana elira irhegeko oku lubaga erhi: «Mujire olusiku lukulu lwa Basaka mukuzemwo Nyamubâho, Nyamuzinda winyu nka oku binaya ndisirwe omula citabu c’amalaganyo». 22 Okuli nta Basâka bakuzize nka oyôla, ôli amango g’abaciranuzi, ôli n’amango g’abâmi omu Israheli n’omu Yuda. 23 Omu mwâka gwa kali ikumi na munani kurhenga Yoshiyahu ali mwâmi lyonene bajizire olusiku lukulu lwa Basâka luli ntyo, omu kukuza Nyamubâho aha Yeruzalemu.

Yoshiyahu ayûsa eby’obukurungu omu Yuda

24 Kuguma Yoshiyahu aherêrekeza abashonga, abalaguzi, abalozi n’abazimu na ngasi bindi binyegenyege byabaga omu cihugo ca Yuda na aha Yeruzalemu, ayûkiriza ntyo ebinwa by’oburhegesi ebyali biyandike muli cirya citabu omudâhwa Hilkiyahu arhôlaga omu ka-Nyamuzinda. 25 Embere zâge harhabonekanaga washimba akage akanwa ka Nnâmahanga n’omurhima gwâge goshi n’iroho lyâge lyoshi n’emisi yâge yoshi nka oku byanali biyandisirwe na Musa, enyuma zâge kuguma harhacîbonekaga oli akage. 26 Ci konene Nyamubâho arhatwikaga oburhe ali agwerhekwo Yuda erhi galya mabi Menashè amugayisagyamwo garhuma. 27 Nyamuzinda anaciderha erhi: «Nkola naherêrekeza Yuda naye nka kulya naherêrekezagya Israheli n’olula lugo lwa Yeruzalemu nali namacîshoga nalo naluleka, kuguma n’eyi nyumpa nali ndesire nti mwo nahira izîno lyani».

Okufa kwa Yoshiyahu

28 Ebisigîre oku bijiro bya Yoshiyahu, oku ajizire koshi okwôla ka kurhali kuyandikc omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda. 29 Amango gâge Faraoni Neko mwâmi w’e Mîsiri asôka mpu ajilwîsa o mwâmi w’e Sîriya agera olunda lw’olwîshi lwa Efrata. Mwâmi Yoshiyahu amutulakwo entambala, Faraoni ayîrhira mwâmi Yoshiyahu aha Megido erhi anamugwako ntya. 30 Abarhumisi bâge bayisha bamubarhwire cikola na cirunda kurhenga e Megido, bayisha bamubarhwire omu ngâlè, na erhi bamuhisa aha Yeruzalemu bamubisha omu yâge nshinda. Olubaga lw’omu cihugo lwarhôla Yoyakazi, mugala wa mwâmi Yoshiyahu, lwamushîga amavurha lwamujira mwâmi ahali h’îshe.

Obwâmi bwa Yoyakazi omu Yuda (609)

31 Yoyakazi ali agwerhe myâka makumi abiri n’isharhu erhi aba mwâmi, anashinga myêzi isharhu ali mwâmi aha Yeruzalemu. Nina ye wali Hamitali mwali wa Yirimiyahu w’e Libna. 32 Ajira ebirhashinganini omu masu ga Nyamubâho nka oku bashakulu wâge banajiraga. 33 Faraoni Neko amushwêkera aha Ribla mpu lyo alekiyîmira aha Yeruzale mu, Ribla abaga omu cihugo ca Hamati, akavurhisa ecihugo talenta igana z’amarhale na talenta nguma y’amasholo. 34 Faraoni Neko arhôla Eliyakimu mwene Yoshiyahu aba ye ajira mwâmi ahali h’îshe Yoshiyahu, ahindula izîno lyâge amuha erya Yehoyakimu. Olya Yehoyakimu agwarhaga aja e Mîsiri anajifira yo. 35 Yehoyakimu ahonga mwâmi Faraoni amarhale n’amasholo ci konene avurhisa ecihugo ezôla nfaranga Faraoni ali amusêzizekwo; buzinda aseza aba ntu omu cihugo, boshi bakahonga amarhale n’amasholo ngasi muguma oku anahashire, n’erhi bàbaga bamabishubûza, banaha Faraoni Neko.

Obwâmi bwa Yehoyakimu omu Yuda (609-598)

36 Yehoyakimu ali agwerhe myâka makumi abiri n’irhanu amango abaga mwâmi, ayîma myâka ikumi na muguma ali mwâmi aha Yeruzalemu. Nina ye wali Zebida mwali wa Pedaya w’e Ruma. 37 Ahenya ebigalugalu embere za Nyamubâho nka kulya ababusi bâge banajiraga.

24

1 Muli agôla mango Nabukondonozori mwâmi w’e Babiloni, ayimuka akola aja alwa, Yehoyakimu anacimushiga ci buzinda acihindula kuli ye. 2 Nyamubâho arhumira Yehoyakimu engabo zarhenga e Kaldeya, engabo y’Abanya-Sîriya, engabo y’Abanya-Mowabu, n’engabo y’Abanya-Amoni, boshi bacihonda kuli Yuda mpu bamushabe nka kulya akanwa ka Nyamubâho kanaderhagwa n’abalêbi. 3 Obwo burhegesi bwa Nyamubâho bonene bo bwarhumaga okwôla kuyisha omu Yuda mpu lyo amukûla embere zâge erhi galya mabi Menashè ajiraga garhuma, 4 ci na ecindi carhumire, guli gulya muko gw’aberu kwêru abulagaga kuhika Yeruzalemu ayunjula muko gw’aberu kwêru. Nyamubâho arhali alonzize okubabalira.

5 Ebisigîre oku bijiro bya Yehoyakimu, ngasi oku anajizire koshi, okwôla ka kurhali kuyandike omu citabu c’Empiriri z’Abâmi b’e Yuda? 6 Yehoyakimu acihengeka aha burhambi bw’ababusi bâge, n’omugala Yoyakini ayîma ahali hâge.

7 Oyo mwâmi w’e Mîsiri arhacirhengaga bundi omu cihugo câge mpu ayisha arhabire; ali okuba omwâmi w’e Sîriya amamunyaga ngasi ebi oyo mwâmi w’e Mîsiri ali agwerhe kurhenga oku mugezi gw’e Mîsiri kuja oku lwîshi lwa Efrata.

Omurhondêro g’obwâmi bwa Yoyakini (598)

8 Yoyakini ali agwerhe myâka ikumi na munani ali muburhe erhi ayîma obwâmi, anaciyîma myêzi isharhu aha Yeruzalemu. Nina izîno lyâge ye wali Nehushata mwali wa Elinatana, w’e Yeruzalemu. 9 Ajira ebigalugalu embere za Nyamubâho ak’îshe.

Okuhekwa kwa burhanzi omu buja

10 Mwagôla mango engabo ya Nabukondonozori mwâmi w’e Babiloni, yarhenga e Yeruzalemu, yanacigorha ecishagala. 11 Nabukondonozori mwâmi w’e Babeli aja e mbere z’olwo lugo engabo yâge yali elugosire. 12 Okubundi Yoyakini ahuluka aja emunda olya mwâmi w’e Babiloni ali, yêne, nina, abambali, abagula bâge, n’enshangi zâge, naye olya mwâmi amugwârha mpira, mwali omu mwâka gwa kali munani kurhenga ali mwâmi. 13 Ahôla, asabunga obuhirhi boshi bwa aka-Nyamuzinda, kuguma n’obuhi rhi bw’omu bwâmi, avunyungula birya birugu by’amasholo, Salomoni mwâmi w’Israheli ali amahira omu ka-Nyamuzinda nka kulya Nyamubâho anali adesire. 14 Agukumba Yeruzalemu yeshi, abarhambo boshi, abalwi boshi, bantu bihumbi ikumi bagukumbwa, kuguma n’abalangaga n’abatuzi, barhasigalaga abarhali balya bantu banyi banyi bonene b’omu cihugo. 15 Aheka ntyo Yoyakini, mulûlize e Babiloni boshi na nina, kuguma na baka mwâmi eshangi zâge, abarhambo b’omu cihugo. 16 Kuguma asabunga n’abalwi, bantu bihumbi nda, asabunga abatuzi n’abandi ba obulenga, bantu cihumbi ngasi zanali ntwâli omu kulwa, mwâmi w’e Babiloni abaheka buja e Babiloni. 17 Mwâmi w’e Babiloni ayanka Matanya, mwîshe wa Yoyakini, aba ye ajira mwâmi ahali ha Yoyakini, anamuhindula izîno amuha erya Sedekiyasi.

Omurhondêro g’obwâmi bwa Sedekiyasi omu Yuda (598-587)

18 Sedekiyasi agwerhe myâka makumi abiri na muguma amango abaga mwâmi, ayîma myâka ikumi na muguma aha Yeruzalemu. Nina ye wali Hamitali, mwali wa Yirimiyahu w’e Libna. 19 Ajira ebigalugalu embere za Nyamu baho, ayiga amabî Yehoyakimu ajiraga. 20 Okwôla koshi kwabaga omu Yeru zalemu n’omu Yuda erhi bukunizi bwa Nyamubâho burhuma kuhika amango abakagaga loshi embere zâge. Sedekiyasi anacicihindula kuli mwâmi w’e Babiloni.

25

Okugorhwa kwa Yeruzalemu

1 Omu mwâka gwa kali mwenda gwa okuyîma kwa mwâmi Sedekiyasi^r, omu nsiku ikumi z’omwêzi gwa kali ikumi, Nabukondonozori mwâmi w’e Babiloni ayîsha n’engabo yâge nyinji y’abalwi arhêra Yeruzalemu, atwa ebirâlo eburhambi bw’ecôla cishagala, acigorha acizungulusa ngurhu. 2 Ecôla cishagala bacigorha ntyo kuhika omu mwâka gwa kali ikumi na muguma gwa okuyîma kwa Sedekiyasi. 3 Omu nsiku mwenda z’omwêzi, erhi olubaga loshi lwahweriragwe n’ebiryo, cikolaga cizombo conene lurhaciyimbwa kwo ciru n’eby’okulya. 4 Bahumba omwina omu lugo, engabo y’abalwi yoshi yashe sheramwo yayaka: budufu yagera omu muhango gw’ekarhî ka byôgo bibiri olu nda lw’ishwa lya mwâmi, erhi n’engabo y’Abakaldeya enagosire ecihugo. Mwâmi agera omu njira y’e Araba. 5 Ci konene eyôla ngabo y’abanya-Kaldeya yanacishimba mwâmi, yamugwarhira omu kabanda ka Yeriko, engabo yâge yoshi yayaka yamusiga yenene. 6 Erhi baba bamagwârha mwâmi,. bamuhêka emunda omwâmi w’e Babiloni ali aha Ribla, hamuhenyera amabî. 7 Abana bâge babaniga erhi na yêne adwîrhe asinza, okubundi mwâmi Nabukondonosori arhula amasu ga Sedckiyasi gombi, bamushweka n’emigozi y’ecuma bamuhêka e Babiloni.

Yeruzalemu agwarhwa anahekwa buja obwa kabirhi

8 Omu nsiku nda z’omwêzi gwa karhanu mwali omu mwâka gwa kali ikumi na mwenda kurhenga Nabukondonozori, ayîmire omu Babiloni, omurhambo w’engabo yâge izîno lyâge ye Nabuzaradani, ayîsha aha Yeruzalemu. 9 Ayôca aka-Nyamuzinda ayôca enyumpa ya mwâmi, ayôca n’ezindi nyumpa z’omu Yeruzalemu zoshi, kuguma n’enyumpa z’abarhambo nazo azidûlika muliro. 10 Engabo y’abôla basirika b’e Kaldeya, yahongola enkûta zoshi z’omu Yeruza lemu. 11 Nabuzaradani asabunga olubaga loshi lwali lucisigire omu cishagala, ciru nabakazagiciheka bonene emunda mwâmi w’e Babiloni ali, na ngasi bandi banali bacisigire, agukumba ahêka. 12 Oyo murhambo w’engabo, aleka obuhinzi butya butya bonene bw’ecihugo mpu bukazihinga emizâbîbu n’amashwa.

13 Abôla banya-Kaldeya bavunanga eminara y’omulinga yabaga omu ka­ Nyamuzinda, n’enyôgero n’eciyanja byabaga omu ka-Nyamuzinda banacihêka ogôla mulinga goshi e Babiloni. 14 Banacirhôla enyungu, emirhwanzo, orhwere, ebikombe na ngasi bindi birugu bya mulinga bakazagijiriramwo enterekêro, bahêka. 15 Oyôla murhambo w’abasirika, kuguma arhôla ebitumbûkizo n’ebindi birugu by’okukangûla ngasi byanali bya masholo n’eby’amarhale, nabyo ahêka. 16 Eyôla miringa yombi, cirya ciyanja n’enyôgero, Salomoni ayûbakiraga omu ka-Nyamuzinda kurhankahashikine okujira omulengo gw’ebyôla birugu. 17 Oburherema bw’omunâra murhanzi bwali bwa makoro ikumi na munani, oku nyanya kwali ensirha y’omulinga n’oburherema bw’eyola nsirha gali makoro asharhu na oku muhiro gwa olubigabiga kwali obushengerere bw’emikûzo, byoshi byali bya mulinga. Omunâra gwa kabiri nago kwo gwanali muyûbake ntyôla na ngasi ebyanalikwo byoshi.

18 Oyôla murhambo w’abasirika agwârha omudâhwa mukulu Seraya n’owamulondaga, ye Sefanyahu agwârha n’abalanzi b’emihango oku banali ba sharhu. 19 Omu lugo agwarhamo enshagi yakazigirhegeka abasirika bakazagija oku matabâro, ahandi agwarhaho bantu barhanu omu barhonyi ba mwâmi, aba banarhôlaga omwôla lugo, bagwârha omwandisi w’omurhambo w’abasirika ye wakazigilalûla engabo omu cihugo, ashubigwarhamwo bandi balume makumi galindarhu, bantu b’omu lubaga konene baciri omwôla lugo. 20 Nabuzaradani, oyo murhambo w’abalwi, erhi aba amabagwârha, abahêka emunda mwâmi w’e Babiloni ali aha Ribla. 21 Oyôla mwâmi w’e Babiloni abayîrhirira aha Ribla omu cihugo ca Hamati. Ntyo kwo Yuda naye ahêkagwa buja kuli n’ecihugo câge.

Godoliyasi, mnrhambo mukulu w’e Yuda

22 Oku ngabo yasigalaga omu cihugo ca Yoda, kwa balya bantu Nabûko ndonozori mwâmi w’e Babiloni asigaga omu cihugo, abaha omurhambo izîno lyâge ye Gedaliyasi mugala wa Ahikamu, mugala wa Shafani. 23 Erhi abarhambo ba ngasi murhwe bayumva kuguma n’abantu babo, oku mwâmi w’e Babiloni anajizire Godoliyasi mukulu w’olubaga, boshi baja emunda Gedaliyasi ali aha Mispa. Balimwo: Yishimaeli, mugala wa Netanya, Yohanani mugala wa Kareahi, Seraya mugala wa Tanhumeti w’e Netofa na Yazanyahu mugala wa Maaka, bayisha boshi n’engabo zâbo. 24 Gedaliyasi abakomêreza boshi n’endahiro erhi: «Mwe n’abantu binyu murhayôbohaga okushiga abantu b’e Kaldeya; mubere omu cihugo, mukolere mwâmi w’e Babiloni mwabona oku bwaba bunguke bwinyu».

25 Ci konene omu mwêzi gwa nda, Yishimaeli mugala wa Netanya, mugala wa Elishama w’omu buluzi, ayîsha alusibwe n’abantu Banya-Kaldeya banali boshi naye aha Mispa. 26 Okubundi, olubaga loshi kurhenga oku murho, kuja oku mukulu, bashana ebikunga kuguma na balya barhambo babo boshi, baja e Mîsiri erhi kuyôboha Abanya-Kaldeya kurhuma.

Okubabalirwa kwa Yoyakini

27 Omu mwâka gwa makumi asharhu na nda gwa okululizibwa kwa Yoyaki ni mwâmi w’e Yuda, omu mwêzi gwa ikumi na kabirhi, omu nsiku makumi abirhi na nda z’omwêzi, Evil-Merodaki mwâmi w’e Babiloni omwâka ayîmaga mwo, ayinamula irhwe lya Yoyakini, amukûla omu mpamikwa. 28 Amushambâza n’obonjo, ishungwè lyâge lyaja enyanya ly’amashungwe g’abandi bâmi banalibashwekirwe boshi haguma naye e Babiloni. 29 Amuhogoza erya myambalo y’abashwêkwa, Yoyakini akâlîra oku cîbo câge boshi naye, amango anacihali goshi. 30 Omu kulama mwâmi akazimuha ngasi ebi analagirirekwo omu kalamo kâge koshi^s.

---

 ^a1.2 : Baal-Zebub: muguma mwa balya ba-nyamuzinda b’ohwihambi Abayahudì bakagihara­mya erhi bagomera Nyakasane w’okuli.

 ^b2.1 Elisha’, lyo izîno liyêgîre olulimi lwâge eryo; cigereki n’enfarasè byamuhindwîre Elizeo

 ^c2.3 : Abalebi b’e Beteli balama haguma cikwône Eliya yehe alama yène.

 ^d2.19 : Ago mîshi mabi gali omu cihugo, gakagirhuma abantu n’ebinty byakamoma kwaba.

 ^e2.24 : Omuja-bugo arhashekerwa bulya Nyamuzinda ali haguma naye. Amagulu gâge ci ebinwa biri bya Nyamuzinda. Okamushekera erhi Nyamuzinda oshekire. Yêne akubone.

 ^f4.29 : Okurhalamusa omuntu omu njira ciri cimanyîso oku omukolo gw’obuja-bugo guli gwa kuyukiriza dubaduba buzira kuheza akasanzi.

 ^g6.30 : Okuyambala sunzu, ciri cimanyîso c’okucibabaza emw’Abayahudi, kucîyunjuza ebyâha embere za Nyakasane.

 ^h11.2 Ataliya kwo ahimbaga aka NAKESA, e Bugweshe, lola Trois siècles chez les Bashi omu nshokolezi y’eno Bibliya

 ⁱ11.3 : Olu lukere lurhamanyisize kurhi Yehoyada, mudàhwa mukulu ago mango akagikalanga enyumpa ya mwâmi lyo Ataliya alekibona oku amuniga mzene mwâmi.

 ^j12.1 eri izîno Yoash kwo kuyegêra ecihebraniya ciru akaba ecigereki n’enfarasè byalihindwîre Joas, Yowasi

 ^k18.4 Enjoka y’ecuma c’olunyerere: Ahayahudi bali bamarhôndêra okugashâniza eyo nsalamu n’okuyiharâmya, balikirimanya mpu nkaba egwerhe obuhashe bw’okufumya endwâla; co ca­ rhumaga bakaziyitumbûlira obuku.

 ^l18.13 Entambala ya Senakeribu mwene Saragoni mwâmi w’e Asuru omu Israheli-Palestina yali omu mwâka gwa 701 embere za Kristu. Lola Iz 36-37.

 ^m18.27 Okulya amazi n’okunywa amashu ciri cimanyiso c’ecizombo cikali cirhogera abarhêzi­rwe.

 ⁿ20.1 Yezekiyahu lyo izîno liyegire ecihebraniya ahala abakomire ecigereki n’enfarasè baderha mpu EZEKIYASI

 ^o21.1 Menashè kwo kuyegêra ecihebraniya, ahala abakomera ecigereki n’enfarasè baderha mpu Manassé

 ^p22.1 Yoshiyahu kwo kuyegêra ecihebraniya, ahala abakomera enfarasè n’ecigereki baderha mpu JOSIASI

 ^q22.8 : Ecitabu carholagwa omu ka-Nyamuzinda na Hilkiyahu mudâhwa mukulu ago mango càli c’olushika.

 ^r25.1 Omu kuyegera ecihebraniya, oyo mwâmi anaderha SEDEKIYAHU, kwo kuderha Nyakasane ye mushinganyanya.

 ^s25.30 : Olu lukere luyerekine gurhi Yoyakini arhonaga emwa mwami w’e Babiloni erhi ayusi mubabalira. Naye alamira oku bwami ensiku zoshi z’akalamo kâge.

1CH – – Bible en mashi du Congo

ENGANÎRO דברי הימים

Enshokolezi

Ebitabu bibirhi by’enganîro càli citabu ciguma. Bishambâla kulusha emyanzi ya Israheli eshambirwe omu bitabu bya Samweli n’eby’Abâmi. Cikwône owabiyandikaga agwerhe omuhigo gwâge gwâge: okumanyisa obwâmi bwa Nnâmahanga en’igulu, bwâmi bwarhengaga omu bwîmâna bw’enyanya

Daudi, Yezekiyahu na Yoshiyahu, abo bâmi bakulu bacihanganyire bwenêne okuyinjihya aka-Nyamuzinda. Mwâmi Daudi ye wali ntwâli nkulu muli abo bâmi boshi. Nnâmahanga ashubijira bo naye endagâno ajiraga omu mango ga mîra n’abantu bashinganyanya b’omu Israheli.

Ecitabu cirhanzi e’ Enganîro cimanyisa iburha lya Yuda, shakulûza wa Daudi. Na kandi ciderha abana ba Daudi yéne, omulala gwa Bene Levi, abakola omu ka-Nyamuzinda n’omulala gwa bene Yeruzalemu (I Nga 1-9). Omu myanzi y’Akalamo ka Daudi (1 Nga 10-29), amabî gâge ggali mafulike. Obulêbi bwa Natani bwajirikana (1 Nga 17), n’emikolo y’okuyinjihya obu rherekêre bw’omu ka -Nyamuzinda nayo yayunjula (1 Nga 13; 15; 16).

Amango ga Salomoni, eco citabu ciderha bwenêne kurhi aga aka­ Nyamuzinda na kurhi Nyamuzinda alagânanaga n’olubaga lwâge (2 Nga 1-9). Enyuma ly’okuberulukana kw’amashanja g’idako, owayandikaga eco citabu acîsêza okumanyisa emyanzi y’abantu b’eyo munda bone. Abâmi batwirwa e mmanja nk’oku ngasi muguma ashimbire lwiganyo lwa Daudi (2 Nga 10-36). Abâmi babi basherêza byoshi; na buzinda bwa nyuma ecishagala c’e Yeruzale mu calibuzibwa n’abashombanyi.

Ebi binwa biri bya kuyigiriza abantu oku luli lw’iragi olubaga, lwayunjulirana n’obwemêre kuli Nyamuzinda. Ebinwa bibirhi ebyo bitabu bibâmwo bibà binja bwenêne oku bantu ba ngasi mango:

1. Kuli kwa bulagirire bwenêne okurhindibukira ebiyêrekîre burhanzi iroho.

2. Nyamuzinda orhegeka igulu lyoshi. Rhurhegesirwe nirhu rhukukengêre omu malibûko n’omu mbaka zirhu z’ensiku z’ene.

EBIRl OMU CITABU CIRHANZI C’ENGANÎRO

1. Entondekanye y’emilala: cigabi 1-10

2. Obwâmi bwa Daudi: Owarhangiraga oburherekêre: cigabi 11-29

EBIRI OMU CITABU CA KABIRHI C’ENGANÎRO

1. Obwâmi bwa Salomoni: cigabi 1-9

2. Akalamo k’abantu b’omu Yuda kuhika amango g’okulibuzibwa kwabo: cigabi 10-36

1

ECITABU CIRHANZI C’ENGANÎRO

I. Olukalaba lw’amaburhwa kurhenga Adamu kuhika kuli Daudi

Olukalaba lw’amaburhwa oku gashimbìne kurhenga Adamu kuhika Ezau

1 Adamu aburha Seti; Seti aburha Enoshi, 2 Enosi aburha Kenani, Kenani aburha Mahalaleli, Mahalaleli aburha Yeredi, 3 Yeredi aburha Henoki, Henoki aburha Matuzalemi, Matuzalemi aburha Lameki, 4 Lameki aburha Nuhu. Nuhu aburha Semu, Kamu na Yafeti.

Bene-Yafeti

5 Alaga bagala ba Yafeti: Gomeri, Magegi, Madayi, Yavani, Tuvani, Tubali, Mesheki na Tirasi. 6 Bene Gomeri bo: Askenazi, Difati na Togarma. 7 Bagala ba Yavani, bo: Elisha, Tarsisi, Kiti na Danimu.

Bene-Kamu

8 Alaga bagala ba Kamu, bo: Kushi, Misrayimu, Puti na Kanani; 9 Bagala ba Kushi, bo: Seba, Havila, Sabta, Ragma na Sabteka, bagala ba Rama, bo: Saba na Dedani. 10 Kushi naye aburha Nemrodi, owabâga mwâmi-hanga murhanzirhazi wa hano igulu. 11 Misrayimu ye wali shakulûza w’abantu b’e Ludi, Anemi, Lehabi n’ab’e Nafutu, 12 w’abantu b’e Patrosi, b’e Kaslu n’e Kafutori, lwo lunda Abafilistini barhengaga. 13 Kanani aburha Sidoni, lubere lwâge, na Heti, 14 na shakulûza w’Abayebusi, w’Abamoriti, Abagirgashi, 15 Abahiti, Abaarki, Abasini, 16 Abaarvadi, Abasemari n’ Abahamati.

Bene-Semu

17 Bagala ba Semu, bo: Elamu, Asuru, Arpaksadi, Ludu na Aramu. Bagala ba Aramu, bo: Utsi, Huli, Geteri na Mesheki. 18 Arpaksadi aburha Selahi, na Selahi aburha Eberi. 19 Eberi aburha bana babirhi; omurhanzi izîno lyâge ye wali Pelegi, kwo kuderha «Lugabanyo», bulya omu mango gâge lyo olubaga lw’en’igulu lwacigabagamwo; omulumuna izîno lyâge ye wàli Yoktani. 20 Yoktani aburha Almodadi, Shelefu na Hasarmaveti, na Yera, 21 Hadoramu, Uzali, Dikla, 22 Ebali, Abimayeli, Seba, 23 Ofiri, Havila, na Yobabu. Abo boshi bo bagala ba Yoktani.

Kurhenga Semu kuhika kuli Abrahamu

24 Semu aburha Arpaksadi, Arpaksadi aburha Selahi, 25 Sela aburha Eberi, Eberi aburha Pelegi, Pelegi aburha Reu, 26 Reu aburha Serugi, Serugi aburha Nahori, Nahori aburha Tera, 27 Tera aburha Abramu, ye wayishirihâbwa izîno lya Abrahamu. 28 Bagala ba Abrahamu bo Izaki na Ismaeli. 29 Alaga olukalaba lw’amaburhwa gâbo:

Bene-lsmaeli

Olubere lwa Ismaeli ye wali Nebayoti, ahirakwo Kedari, Abdeli, Mibsamu, 30 Mishma, Duma, Masa, Hadadi, Tema, 31 Yeturi, Nafishi na Kedma. Bo bagala ba Ismaeli abo. 32 Ketura, mukazi wa kabirhi wa Abrahamu, anaciburha Zimurani, Yokshani, Medani, Madiyani, Yishbaki na Shuwahi. Bagala ba Yokshani, bo: Saba na Dedani. 33 Bagala ba Madiyani, bo: Efa, Eferi, Hanoki, Abida na Elda. Abo boshi lyo iburha lya Ketura.

Izaki na Ezau

34 Abrahamu anaciburha Izaki. Bagala ba Jzaki, bo Ezau na Ismaheli. 35 Bagala ba Ezau, bo: Elifazi, Reweli, Yeushi, Yalamu na Kora. 36 Bagala ba Elifazi, bo: Ternani, Omari, Sefi, Gatamu, Kenazi, Timna na Amaleki. 37 Bene Reweli, bo: Nahati, Zera, Shama na Miza. 38 Bagala ba Seyiri, bo: Lotani, Shobali, Sibeoni (ye wali îshe wa Ana na shakulu wa Dishoni), Eseri na Dishani. 39 Bagala ba Lotani, bo: Hori na Homani (Lotani agwerhe mwali wabo ye Timna). 40 Bagala ba Shobali, bo: Aliyani, Manahati, Ebali, Shefi na Onamu. Bagala ba Sibeoni bo: Aya na Ana. 41 Mugala wa Ana ye Dishoni; bagala ba Dishoni, bo Hamurani, Eshebani, Yitrani na Kerani. 42 Bagala ba Eseri, bo: Bilahani, Zaavani, Yaakani. Bagala ba Dishoni bo: Utsi na Arani.

Abâmi n’abarhambo b’obûko bwa Edomu

43 Aba bakulikire bo bâmi bàyimire omu cihugo ca Edomu embere abâmi barhangire okuyîma omu Israheli: Bela, mugala wa Beori; ecishagala câge càderhagwa Dinhaba. 44 Oyo Bela erhi ayusifà, Yobabu àyima ahàli hâge: Yobabu mugala wa Zeraha w’e Bosra. 45 Yobabu àfà na Hushamu wàrhengaga omu cihugo c’Abatemani ayîma omu byâge . 46 Hushamu erhi àyusifà, Hadadi mugala wa Bedadi ayîma ahàli hâge. Ye wàhimaga Abamadiyani omu irûngu lya Mowabu. Ecishagala câge càderhagwa Aviti. 47 Hadadi naye afà. Samla w’e Masreka ayîma omu byâge . 48 Samla erhi afà, Shaulu w’e Rohoboti-han-Nahari ayîma omu byâge . 49 Shaulu afà, Baal-Hamani, mugala wa Akbori ayîma ahàli hâge. 50 Baal-Hamani àfà, Hadadi àyîma omu byâge . Ecishagala câge caderha gwa Payi. Mukâge izîno lyâge ye wàli Mehetabeyeli, mwâli wa Matredi, mwinjikulu wa Me-Zahabu. 51 Erhi nwami Hadedi àyusifà, ecihugo ca Edomu cakazirhegekwa n’abakulu b’amûko. Alaga amazîno gâbo: Timna, Alva, Yeteti, 52 Oholibana, Ela, Pinoni, 53 Kenazi. Temazi, Temani, Mibsari, 54 Magdiyeli na Iramu. Abo bo bàli barhambo b’amûko g’e Edomu.

2

Abana ba Yuda mugala wa Yakobo

1 Aga go mazîno g’abana ba Yakobo, ye naligi Israheli obwo: Rubeni, Simoni, Levi, Yuda, Isakari, Zabuloni, 2 Dani, Yozefu, Benyamini, Nefutali, Gadi na Aseri. 3 Yuda àburha bana basharhu kuli mukâge w’omunya-Kanani, mwâli wa Shuwa. Bo: Eri, Onani na Shela. Eri yo yàli nfula, agayisa Nyakasane bwenêne kwarhuma amuyîrha. 4 Buzinda bwenêne, Yuda ashubiburha bana babirhi kuli nwali-kazi wâge Tamara, bo Peresi na Zera. Kwo kuderha oku abusire bagala barhanu. 5 Bagala ba Peresi, bo: Hesroni na Hamuli. 6 Bagala ba Zera, bo: Zimri, Etani, Hemani, Kalkoli na Dara. Boshi bana barhanu. 7 Mugala wa Karmi ye Akari, ye walêrhaga obuhanya omu Israheli erhi acifulikira ecigabi c’eminyago y’oku matabâro càligoshôlirwe Nyamuzinda. 8 Mugala wa Etani ye Azariya.

Ecisiki ca Daudi

9 Bagala ba Hesroni, bo: Yerameyeli, Ramu, Kelubayi. 10 Ramu aburha Abinadabu, Aminadabu anaciburha Nashoni, ye murhambo w’omulala gwa Yuda. 11 Nashoni anaciburha Salma, naye Salma aburha Boozi. 12 Boozi anaciburha Obedi, naye Obedi aburha Yese. 13 Yese aburha Eliyabu, lwo lubere lwâge, owa kabirhi Abinadabu, Shimeya wa kasharhu, 14 Netaneyeli wa kani, 15 Radayi wa karhanu, owa kali ndarhu Osema, na Daudi wa kali nda. 16 Bâli babo bo Seruya na Abigayili. Abana ba Seruya: Abisayi, Yowabu na Asaheli, boshi bantu basharhu. 17 Abigayili anaciburha Amasa, îshe ye wali Yeteri w’e Ismaheli.

Kalebu

18 Kalebu, muguma wa Hesroni, abusire bana bani kuli mukâge Azuba: mu nyere muguma, ye Yeriyoti, na barhabana basharhu, Yesheri, Shobabu na Ardoni. 19 Erhi Azuba afa, Kalebu arhôla omukazi ye Efrata, amuburhira omugala Huri. : 20 Huri anacìburha Uri, na Uri aburha Besaleli. 21 Hesroni erhi ajira myâka makumi gali ndarhu abusirwe, ayanka omunyere, mwâli wa Makiri, i she wa Galadi, amuburhira omugala Segubu. 22 Segubu naye anaciburha Yairi, ye warhegekaga bishagala makumi abirhi na bisharhu by’ecihugo c’e Gadi. 23 Ci kwône abâmi b’e Geshuri n’e Aramu banyaga ebishagala bya Yairi, haguma n’ecishagala ca Kenati n’ebindi bishagala by’eburhambi, byoshi haguma mirhu ndu makumi gali ndarhu. Ababiyûbakagamwo boshi bàli b’oku bûko bwa Makiri, îshe wa Gadi. 24 Erhi Hesroni àfà, àligwerhe omukazi ye Abiya, Kalebu ashubiyanka Efrata, amuburhira omugala ye Ashuru, ye Cûbaka w’e Tekowa.

Yerameli

25 Yerameli, lubere lwa Hesroni, naye aburha abàge bana: Ramu lwo lubere lwâge, ahirakwo Buna, na Oreni, Osemu, Ahiya. 26 Yerameli arhôla omukazi wa kabirhi, izîno lyâge ye Atara, ye wàli nnina wa Onamu. 27 Bagala ba Ramu lubere lwa Yerameli, bo: Maasi, Yamini na Ekeri; 28 Bagala ba Onamu, bo: Shamayi na Yada. Bagala ba Shamayi, bo: Nadabu na Abishuru. 29 Mukâ Abishuru ye wàli Abihayili. Amuhurhira Abani na Molidi. 30 Bagala ha Nadabu, bo: Seledi na Efrayimu. Seledi afa buzira mwana. 31 Mugala wa Efrayimu ye wàli Yîsheyi. Mugala Yisheyi ye wàli Sheshani. Mugala wa Sheshani ye wali Ahalayi. 32 Bagala ba Yada, mulumuna wa Shamayi, bo: Yeteri na Yonatani. Yeteri afa buzira mwana. 33 Bagala ba Yonatani, bo: Peleti na Zaza. Abo bo bàli bana ba Yeremeeli. 34 Sheshani arhaburhaga mwana-rhabana, ci banyere bonene. Agwerhe muja muguma warhengaga e Mîsiri, izîno lyâge Yarha. 35 Lero Sheshani anacihà oyo muja omwali mpu abe mukâge. Amuburhira Atayi. 36 Atayi anaciburha Natani; Natani aburha Zabadi. 37 Zabadi anaciburha Efladi; Efladi aburha Obedi. 38 Obedi aburha Yehu, Yehu anaciburha Azariya; 39 Azariya aburha Helesi; Helesi anaciburha Eleyasa; 40 Eleyasa aburha Sismayi Sismayi anaciburha Shalumu; 41 Shalumu aburha Yekamiya; Yekaniya aburha Elishama.

Abandi bagala ba Kalebu

42 Abana ba Kalebu, mwene wâbo Yerameli: omurhanzi ye Mesha, y’îshe wa Zifu. Naye aburha owâge mwana ye Maresha, naye ye wali îshe wa Hebroni. 43 Bagala ba Hebroni, bo: Kora, Tapuwa, Rekemi na Shema. 44 Shema aburha Rahamu, naye Rahamu aburha Yorkewamu. Rekemi anaciburha Shamayi, 45 Shamayi aburha Maoni, na Maoni aburha Bet-Suri. 46 Kalebu àgwerhe mukâge wa kabirhi, ye Efa. amuburhira Harani, Mosa na Gazezi. 47 Bagala ba Yadayi, bo: Regemu, Yotamu, Geshani, Peleti, Efa na Shaafu. 48 Kalebu ayanka owundi mukazi, ye Maaka, amuburhira Sheberi na Tirhana. 49 Buzinda kandi ashubiburha omugala Shaafu, naye ye îshe wa Madmanaa Sheva, naye Sheva ye îshe wa Makbena na Gibeya. Kandi Kalebu abusire omwananyere, izîno Iyâge ye Aksa. 50 Abo bo bana ba Kalebu.

Huri

Huri, lubere lwa mukâge Efrata, abusire bana basharhu: Shobali, owarhondê raga Kiriyati-Yearimu, 51 Salma naye arhondêra Betelehemu, na Harefu arhondêra Bet-Gaderi. 52 Shobali warhondêraga Kiriyati-Yearimu abusire abana: abayûbakaga e Harowe n’ecihimbi c’ab’e Manahoti. 53 n’amûko g’e Kiriyati-Yearimu, bo baligi Bayitri, Bashuma n’Abamishra bo bayûbasire ebishagala by’e Sora n’eby’e Eshtaoli.

54 Abana ba Salma: bo bantu b’e Betelehemu, b’e Netofa, b’e Atroti- Bet-Yowabu, n’ecihimbi c’ab’e Manahati, ab’e Sora, 55 n’amûko g’abantu b’e Yabesi, bo baligi Batireya, Bashimeya, Basuka. Abo baligi Bakeniti, nkomôka ya kuli Hamati, shakulûza w’omulala gw’Abarekabu.

3

lburha lya Daudi

1 Aga go mazîno g’abana ba Daudi baburahirgwa e Hebroni. Owa burhanzi, Amnoni, mugala wa Ahinowamu w’e Yizreyeli. Owa kabirhi, Daniyeli, mugala wa Abigayili, w’e Karmeli. 2 Owa Kasharhu, Absalomu, mugala wa Maaka, mwâli wa Talmayi mwâmi w’e Geshuri. Owa kani, Aniya, mugala wa Hagiti. 3 Owa karhanu, Shefatiya, mugala wa Abitali. Owa kali ndarhu, Yitrayamu, mugala wa Egla, naye mukâ mwâmi. 4 Aligwerhe bana ndarhu baburhiragwa aha Hebroni, ho àyîmaga myâka nda na myezi ndarhu. Ashubiyîma n’aha Yeruzalemu myâka makumi a sharhu n’isharhu. 5 N’aba bakulikire bo bana bâge baburhiragwa aha Yeruzalemu: Shimeya, Shobabu, Natani, Salomoni: bana bani ba Bati-Shuwa, mwâli wa Amiyeli. 6 Yibehari, Elishama, Elifêleti, 7 Noga, Nefegi, Yafiya, 8 Elishama, Eliyada, Elifeleti; bana mwenda. 9 Abo boshi bo bana ba Daudi. Abana b’ebiherula byâge barhaganjirwi. Abusire n’omwananyere, ye Tamari.

Abâmi ba Yuda

10 Abana ba Salomoni nk’oku banakulikiranaga, bo: Rehabamu, Abiya, Asa, Yehoshafati, 11 Yoramu, Akhazyahu, Yowash, 12 Amaziyahu, Azariyahu, Yotamu, 13 Ahazi, Hizekiyahu, Menashè, 14 Amoni na Yoshiyahu. 15 Bagala ba Yoshiyahu: Yohanani lwo lubere, owa kabirhi, Yehoyakimu, owa kasharhu, Sidekiyahu, n’owa kani Shalumu. 16 Bagala ba Yehoyakimu, bo: Yekoniya na Sidekiyahu.

Abana b’abâmi enyuma ly’olubungo

17 Bagala ba Yekoniya, olya walulizibagwa e Babiloni, bo: Sheyaltiyeli, 18 Malkiramu, Pedaya, Shenasari, Yekamiya, Hoshama na Nedabiya. 19 Bagala ba Pedaya, bo: Zorobabeli na Shimeyi. Zorobabeli aburha bagala babirhi: Meshulamu na Hananiya, na munyere muguma ye Shelomiti. 20 Buzinda a shubiburha bana barhanu: Hashuba, Oheli, Berekiya, Hasadiya na Yushabu-Hesedi. 21 Abana ba Hananiya, bo: Pelatiya na Yeshaya, haguma na bagla ba Refaya, bagala ba Arnoni, bagala ba Obadiya na bagala ba Shekanya. 22 Abana ba Shekaniya: Shemaya, Hatushi, Yigeyali, Bariyahi, Neariya, Shafati boshi bantu ndarhu. 23 Abana ba Neyariya: Eliyehoyenayi, Hizi­kiya, Azrikamu, boshi bantu basharhu. 24 Abana ba Eliyehoyenayi, bo: Hoda­viyahu, Eliyasibu, Pelaya, Akubu, Yohanani, Delaya, Anani, boshi bantu nda.

4

Olundi lukalaba lw’amazîno g’abana ba Yuda

1 Abana ba Yuda: Peresi, Hesroni na Karmi, Huru na Shobali. 2 Reaya mugala wa Shobali aburha Yahati, naye Yahati anaciburha Ahumayi na Lahadi. Yo milala y’Abasoreya eyo.

lburha lya Huri

3 Alaga abana ba Etamu: Yizreyeli, Yîshema na Yidibashi, mwâli wabo ye wàli Hasileponi. 4 Penuweli ali îshe wa Gedori, na Ezeri, îshe wa Husha. Abo bo bene Huri, lubere lwa Efrata, îshe wa Betelehemu.

Iburha lya Hashuri

5 Naye Hashuri, îshe wa Tekowa, agwerhe bakazi babirhi, Hela na Naara. 6 Naara amuburhira bagala bani, Ahuzamu, Heferi, Temani na Ahashetari. 7 Hela amuburhira basharhu, Sereti, Sohari na Etinani. 8 Kotsi aburha Anubu na Hosobeba, na ishe w’emilala y’Abaharheli, mugala wa Harumu. 9 Yabetsi alusha bene wabo. Erhi nnina amuha izîno lya Yabetsi, aderha, erhi: «Namuburhîre omu malumwa.» 10 Yabetsi anaciderha ogu muse­ ngero, erhi: «Yagirwa Nyamuzinda w’Israheli, onsûhire nani obwanga bwâwe, onyushûlire amashwa gani, ondambûlirekwo okuboko kw’obulanzi bwâwe onanyegûlekwo obuhanya n’amalumwa!» Nyamuzinda anamushobôza ebyo asengeraga.

lburha lya Kalebu

11 Kelubu, mwene wâbo Shuha, ye wàburhaga Mehiri, Mehiri naye aburha Eshetoni, 12 Eshetoni aburha Bet-Rafa, Paseya na Tehina; Tehina ye îshe w’ecishagala ca Nahashi. Abana babo bagendiyûbaka e Reka. 13 Bagala ba Kenazi, bo: Otiniyeli na Seraya. Bagala ba Otiniyeli, bo: Hata na Meonotayi. 14 Meonotayi anaciburha Ofra. Seraya naye aburha Yowabu, shakulûza w’abakozi bayûbaka omu kabanda k’abakozi. 15 Kalebu, mwene Yefune abusire bana basharhu, Iru, Ela na Naamu, Ela naye aburha Kenazi. 16 Bagala ba Yehaleleyeli, bo: Zifa, Zita, Tirya, Asareyeli. 17 Bagala ba Ezra, bo: Yeteri, Meredi, Eferi, Yaloni. 18 Meredi ayanka mwâli wa mwâmi w’e Mîsiri, ye Bitiya, amuburhira Miriyamu, Shamayi na Isheba, îshe wa Eshitemowa. Meredi agwerhe n’omukazi muyahudi, amuburhira Yeredi, îshe wa Zonowa. 19 Hodiya ayanka mwâli wabo Nahamu; obûko bw’Abagarmiti, bo babâ e Keyila, n’obw’Abamakaati, bo babâ e Eshtemowa. 20 Bagala ba Shimoni, bo: Amunoni, Rina, Beni-Hanani, Tiloni. Bagala ba Isheyi: Zoheti bo na mugala wa Zoheti.

lburha lya Shela

21 Bagala ba Shela mwene Yuda, bo: Eri, îshe wa Leka, Lada, îshe wa Maresha, haguma n’amûko g’abalusi b’emyenda y’ecitâni ciniole e Bet-A­sheba. 22 Shela ye wanali shakulûza wa Yokimu na w’abantu bayûbaka e Kozeba, na wa Yowashi na Sarafi, ye wajag’iyankirira abantu b’e Mowabu e mbere ashubiyîsh’ibera aha Lehemu. (Ebyo byageraga mira bwenêne). 23 Aba na babo bàli babumbi, bayûbakaga e Netayimu n’e Gedera, yo bakag’ikolera mwâmi.

lburha lya Simoni

24 Bagala ba Simoni, bo: Nemuweli, Yamini, Yaribu, Zera na Shaulu. 25 Bagala ba Shaulu nk’oku banakulikirana, bàli: Shalumu, Mibusamu na Mishema. 26 Abana ba Mishema bo Hamuweli, Zakuri na Shimeyi. 27 Shimeyi aburha bagala ikumi na ndarhu na banyere ndarhu, ci abandi barhambo b’emilala barhaburhaga bana banji. Co canarhumire emilala y’obûko bwa Simeoni nta mango yabire minji aka emilala ya Yuda. 28 Molada na Hasar-Shuwali bàyûbakaga e Berseba, 29 Bilaha, Esemu na Toladi, 30 Betuweli, Horma na Siklagi, 31 Bet-Markaboti. Hasari-Susimu, Beti­ Bereyi, Shaarayimi, ebyo byoshi byali bishagla byâbo kuhika amango Daudi arhondêraga okubà mwâmi w’Israheli. 32 Bagwerhe n’ebindi bishagala, Etamu, Remoni, Tokeni na Ashani, byoshi bishagla birhanu, 33 n’ebindi bishagala by’eburhambi kuhika e Baali. Eyo yo mirhundu babàgamwo. Olukalaba lw’emilala yâbo luba omu citabu c’amazîno. 34 Alaga olukalaba lw’amazîno g’abakulu b’emilala ya bene Simeoni; Meshobabu, Yamuleki. Yosha mwene Amasha, 35 Yoweli, Yehu mwene Yoshibiya, mwinjikulu wa Seraya, mwinjikulûza wa Asiyeli. 36 Eliyehoyenayi, Yakoba, Yeshohaya, Asaya, Adiyeli, Yesimiyeli, Benaya, 37 Ziza, Ben-Shifeyi, Ben-Aloni, Ben-Yedaya, Ben-Shimri, Ben-Shemaya. 38 Emilala yâbo yayushûka bwenêne. 39 Baja bagenda kuhika ebwa ntôndo ya Gedori omu lubanda lw’ebushoshôka-zûba, bajà balonza olwâbûko lw’ebibuzi byâbo. 40 Babugânayo olwâbûko lw’akahasi kinjinja, càli cihugo cinene bwenêne na ca murhûla, bene Kamu bo baciyûbakagamwo burhanzi.

41 Abo bene Simoni rhudesire amazîno gâbo, bàhikaga eyo munda omu nsiku Hezekiyahu mwâmi w’e Yuda. Balwîsa bene eco cihugo, Abanya-Maoni, baja babakundulira amahêma banabuganyire. Babaherêrekeza lwoshi kuhika ensiku z’ene. Bacibêrera ahàli habo, bulya yàli olwâbûko lwinja lw’ebibuzi. 42 Abandi muli abo bene Simoni, bantu magana arhanu, bahârhûla kuhika ebwa ntôndo z’e Seyiri, erhi bashokolirwe na Pelatiya, Neyariya, Refaya, Uziyeli, bagala ba Yisheyi. 43 Balwîsa amahânga ga kuli Amaleki gacibaga eyo munda, bagahima bacibêrera mw’eco cihugo kuhika ene.

5

lburha lya Rubeni

1 Abana ba Rubeni, lubere lwa Israheli. Kwo binali yo yàli nfula, cikwône erhi acishûbula omu kuhemula encingo y’îshe, anyagwa ecikono câge c’okuba nfula; cahâbwa bagala ba Yozefu, mwene Israheli. Obûko bwa Rubeni bwaheza ecikono c’obukulu. 2 Yuda naye, alusha bene wabo obuhashe, bulya mwinjikulu wayishiribâ mwâmi w’Israheli, ci eco cikono c’okuba nfula emwa Yozefu càjire. 3 Bagala ba Rubeni, nfula ya Israheli, bo: Hanoki, Palu, Hesroni na Karmi.

lburha lya Yoheli

4 Abana ba Yoheli nk’oku banakulikiranaga, bo: Shemaya, Gogu, Shimeyi, 5 Mika, Reaya, Baali na 6 Beera; oyo muzinda àli murhambo wa bene Rubeni, ye walulizibagwa na Teglati-Falasari, mwâmi w’e Asîriya. 7 Bazâlà ba Beera, barhambo b’oshi erhi milala, nabo balî bayandike omu citabu c’amazîno: owa burhanzi ye wali Yeiyeli, Zakariya akulikira, 8 na Bela mugala wa Azazi, mwinjikulu Shema, ye na mwinjikulûza wa Yoheli.

Ebishagala Rubeni ayûbasiremwo

Bene Rubeni bagend’ibêra e Aroweri, bayushûka baluga, balumira kuhika e Nebo n’e Baali-Meoni. 9 Olunda lw’ebushoshôkero bw’izûba, olubibi lwâbo lwalumira kuhika ebw’irûngu ly’olwîshi lwa Efrata. Bàgwerhe maso manji g’ebisswekwa omu cihugo ca Galadi. 10 Oku ngoma ya Saulu bàlwisize Abahagiri, Abahagiri bababima, co carhumire Abahagiri bayishiciyûbakira omu cihugo coshi c’ebushoshôkero bwa Galadi.

Iburha lya Gadi

11 Abana ba Gadi balamaga omu cihugo c’ebulembe bwa bene Rubeni omu kabanda ka Bashani kuhika e Salka. 12 Yoheli ye murhanzi, Shafani akulikira, buzinda Yanayi na Shafati baja omu cihugo c’e Bashamu. 13 Bene wabo nabo, nk’oku emilala yâbo enali: Mikaheli, Meshulamu, ba, Yorayi, Yakani, Ziya, Eberi, boshi haguma bantu nda. 14 Aba nabo bo bana ba Abihayili: abana ba Huri, abana ba Yaroah abana ba Gilyad, abana ba Mikaheli, abana ba Yeshishay, abana ba Yahdo n’abana ba Bûz 15 Ahi, mugala wa Abdiyeli ye na mwinjikulu wa Guni. ye wali mukulu w’eyo milala. 16 Kwo kuderha oku iburha lya Gadi lyayûbakaga omu cihugo c’e Galadi n’e Bashani, haguma n’ebishagala byàli eburhambi, kuhirakwo n’amalambo go lwâbûko lw’e Sharoni, kuhika oku buzinda bw’olubibi lwabyo. 17 Abantu b’ogwo mulala bàyandikagwa omu citabu c’amazîno amango Yotamu àli mwâmi e Yuda, na Yerobwâmi mwâmi w’omu Israheli.

18 Bene Rubeni, bene Gadi, n’ecigabi ca bene Menashè, balimwo bantu banji ba birha b’okukolesa empenzi n’emigushu, banali ntwâli nfôla-miherho na benge ba kulwa amatumu, omubalè gwâbo gwali nka gwa bihumbi makumi ani na bini, na magana gali nda na makumi gali ndarhu. 19 Banacirhêra Abahagiri, haguma na bene Yeturu, Nafishi na Nodabu. 20 Omu mango g’ebyo birha, base ngera oburhabâle bwa Nyamuzinda, bulya bàli bamulangalire. Nyamuzinda ayankirira omusengero gwâbo bwinjinja anabarhabâla. Bahima ntyo Abahagiri haguma n’abàli babarhabire kw’eyo ntambala. 21 Bacirhulira omu bishwekwa byâbo, banyaga ngamiya bihumbi makumi arhanu, bihumbi magana abirhi na makumi arhanu ga bibuzi n’empene na ndogomi bihumbi bibirhi, na kulushisa aho, bashweka mpira bantu bihumbi igana. 22 Byabire ntyo bulya ebyo birha byàli biyerekîre Nyamuzinda. Baciyûbakira omwo cihugo c’Abahagiri banabêramwo kuhika omu nsiku balûlizibagwa ihanga lya bene.

Iburha lya Menashè olunda lw’e Yordaui

23 Ecigabi ca bene Menashè cagendiyûbaka omu cihugo ciri ekarhî ka Ba shani na Baali-Hermoni, Sheniri n’entôndo ya Hermoni. Bàli bantu banji. 24 Aba bo bakulu b’emilala yâbo: Eferi, Yisheyi, Eliyeli, Azriyeli, Yirmeya, Hodaviya, Yadiyeli. Boshi zàli ntwâli za kuderhwa, bantu bagwerhe amazîno g’olukengwa, bakulu b’emilala yâbo.

25 Cikwône barhali bikubagirwa kuli Nyamuzinda wa bîshe, bayemera barhebwa n’abazimu b’emw’abo bantu, balya Nyamuzinda ahungumulaga embere zâbo. 26 Okwo kwarhuma Nyamuzinda asinsimula obukunizi bwa Pulu, mwâmi w’e Asîriya, n’obukunizi bwa Tiglati-Falasari, naye mwâmi w’e Asîriya. Ahêka obûko bwa Rubeni n’obwa Gadi ihanga, na cirya cigabi c’obûko bwa Menashè. Abahêka cingana e Hala hofi n’enyîshi za Hobari na Gozani. Eyo munda yo banaciba kuhika ensiku z’ene.

Iburha lya Levi: Abadâhwa bakulu

27 Bagala ba Levi, bo: Gershoni, Kehati na Merari. 28 Bagala ba Kehati, bo: Amuramu, Yikari, Hebroni, Uziyeli. 29 Amuramu abusire barhabana babirhi, Aroni na Musa, ahirakwo mwananyere muguma, Miriyamu. Bagala ba Aroni: Nadabu, Abihu, Eleyazari na Itamara. 30 Eleyazari aburha Pinahasi, Pinahasi aburha Abushuwa, 31 Abushuwa anaciburha Buki, Buki aburha Uzi; 32 Uzi anaciburha Zeraya; Zeraya aburha Merayoti; 33 Merayoti anaciburha Amariya; Amariya aburha Ahitubu; 34 Ahitubu naye aburha Sadoki; Sadoki anaciburha Ahimazi; 35 Ahimazi aburha Azariya; Azariya anaciburha Yohana ni; 36 Yohanani naye aburha Azariya. Oyo Azariya ye wajiraga omukolo gw’obudâhwa omu kâ-Nyamuzinda Salomoni ayûbakaga e Yeruzalemu. 37 Azariya aburha Amariya; Amariya anaciburha Ahitubu; 38 Ahitubu naye aburha Sadoki; Sadoki aburha Shalumu; 39 Shalumu naye aburha Hilkiya; Hi­ lkiya aburha Azariya; 40 Azariya anaciburha Seraya; Seraya aburha Yehosada­ ki; 41 oyo Yehosadaki ye wasezibagwa okurhenga omu budâhwa galya mango Nabukondonozori ashanashana abantu b’e Yuda n’ab’e Yeruzalemu boshi anabaluliriza ihanga oku irhegeko lya Nyakasane.

6

Abandi b’oku bûko bwa Levi

1 Bagala ba Levi, bo: Gershoni, Kehati na Merari. 2 Bagala ba Gershoni, bo: Libni na Shimeyi. 3 Bagala ba Kehati, bo: Amuramu, Yishari, Hebroni, Uziyeli. 4 Bagala ba Merari, bo: Mahali na Mushi. amûko ga Levi ago nk’oku bashakulûza babo banakulikirana.

5 Iburha lya Gershoni nk’oku banaburhine, bo aba: Libni, Yahati, Zima, 6 Yowa, Ido, Zera na Yetrayi. 7 Abana ba Kehati, bo: Aminadabu, Kore, Asiri, 8 Elkana, Abiyasafî, Asiri, 9 Tehati, Uriyeli, Uziyahu na Shaulu. 10 Elkana a shubiriburha bandi barhabana babirhi: Amasayi na Ahimoti. 11 Abana ba Ahimoti, bo: Elkana, Sofayi, Nahati, 12 Eliyabu, Yerohamu na Elkana. 13 Bagala ba Samweli, bo: Yoheli lwo lubere, na Ahiya ye wa kabirhi. 14 Iburha lya Merari nk’oku banaburhine bo: Mahali, Libni, Shimeyi, Uza, 15 Shima, Hagwiya na Asaya.

Abimbiza

16 Bene Levi, mwâmi Daudi abahà omukolo gw’okuyimbiza omu ndâro ya Nyakasane, oku omucîmba gw’amalaganyo gwanahirwamwo ho na halya. 17 Embere Salomoni ayusiyûbaka aka-Nyamuzinda k’e Yeruzalemu, abo bantu bakàgijira omukolo gwâbo gw’okuziha ennanga embere ly’ihêma ly’okubugânana nk’oku amarhegeko ganalidesire. 18 Ntya kwo hakag’ijira ogwo mukolo, haguma n’emirhwe y’abimbiza: Muli bene Kehati, Hemani mwimbiza, bashakulûza bâge omu kuburhana kwabo, àli Yoheli, Samweli, 19 Elkana, Yerohamu, Eliyeli, Toahi, 20 Sufu, Elkana, Yahati, Amasayi, 21 Elkana, Yoheli, Azariya, Sefaniya, 22 Tahati, Asiri, Ebiyasafu, Kore, 23 Yishari, Kehati, Levi na Yakobo. 24 Ekulyo kwa Hemani yakàgibà owabo mwimbiza Azafi, naye ba shakulûza bâge ntya kwo bàburhanaga: Berekuya, Shimeya, 25 Mikaeli, Baseya, Malkiya, 26 Etni, Zera, Adaya, 27 Etani, Zima, Shimeyi, 28 Yehati, Gershoni, Levi. 29 Olunda lw’ebulembe bakâgiyimangayo bene wabo bene Merari, nabo bashakulûza babo ntya kwo bàburhanaga: Etani, Kishi, Abdi, Maluki, 30 Hashabiya, Amasiya, Hilkiya, 31 Amsi, Bani, Shemari, 32 Mahali, Mushi, Merari, Levi.

Abandi b’omu mulala gwa Levi

33 Abandi bantu b’omulala gwa Levi bakagiyukiriza eyindi mikolo yoshi enayêrekîre endâro ya Nyakasane. 34 Aroni n’iburha lyâge bo bàgwerhe omukolo gw’okurherekêra enterekêro z’embâgwa n’entûlo z’enshângi oku mpêrero zàli ziyerekerîne. 35 Aroni n’abana bâge omukolo gwâbo kwali kusingônolera ebishwekwa enyanya z’oluhêrero lw’enshângî. Bakàgijira ntyo ngasi mikolo yoshi enayerekîre Nyamuzinda. Kandi bo banakâgiyimangira amagashânize g’okubabalira ebyâha by’olubaga lw’Israheli nk’oku byanalirhegesirwe omu marhegeko ga Musa, mwambali wa Nyamuzinda. 36 N’aga go mazîno ga bene Aroni nk’oku banakulikiranaga omu kuburhana kwabo: Elkana, Pinahasi, Abishuwa, Buki, Zeraya, 37 Merayoti, Amariya, Ahitubu, 38 Sadoki, Ahimasi.

Ebishagala byagabîrwe bene Levi

39 Amazîno g’enyunda z’omu cihugo bene Aroni b’oku mulala gwa Kehati bayûbasire, bo bàli barhangiriza okuhâbwa ecâbo cihugo omu kuyesha ecigole: , 40 bahâbwa ecishagla ca Hebroni, omu Yuda, haguma n’amalambo g’eburhambi; 41 cikwône amashwa n’emirhundu y’eco cihugo byàli erhi byàhîrwe Kalebu mwene Yefune; 42 Bene Aroni bayandikirwa n’ebishagla by’okuyâkiramwo, byo: Hebroni, Libna haguma n’olwâbuko lw’ebishwekwa, Yatiri, Eshtemowa haguma n’amashwa g’akahasi, 43 Hilasi n’olwâbûko lw’ebishwekwa, Debiri haguma n’amashwa g’akahasi, 44 Ashani n’amashwa gamwo, Beti-Shemeshi n’amashwa gamwo. 45 Ab’obûko bwa Benyamini bahâbwa Geba n’amashwa gâge, Alemeti n’amashwa gâge, Anatoti n’amashwa gâge. Ebishagala by’emilala yâbo boshi haguma byàli bishagala ikumi na bisharhu.

46 Bene Kehati, omu kuyesha ecigole bahâbwa bishagala ikumi byakûlagwa omu cihugo c’ecigabi c’obûko bwa Menashè. 47 Bene Gershoni n’emilala yâbo bahâbwa bishagla ikumi na bisharhu by’omu cihugo c’obûko bwa Isakari, obwa Aseri, obwa Nefutali n’obûko bwa Menashè omu cihugo c’e Bashani. 48 Bene Merari n’emilala yâbo omu kuyesha ecigole nabo bàhâbwa bishagala ikumi na bibirhi by’omu cihugo c’obûko bwa Rubeni, obwa Gadi n’obûko bwa Zabuloni. 49 Bene Israheli bagabira bene Levi ebyo bishagala byoshi haguma n’amashwa gabyo. 50 Omu bûko bwa Yuda, obwa Simoni, n’obwa Benyamini, nabo bayesherwa ecigole, bahâna ebishagala, bône babiyirika amazîno.

51 Omu bûko bwa Efrayimu, barhôlamwo ebishagala n’emirhundu, byahâbwa eyindi milala ya bene Kehati. 52 Bahâbwa ebishagala by’okuyâkiramwo, byo Sikemu n’amashwa gâge omu ntôndo za Efrayimu, Gezeri n’amashwa gâge, 53 Yokemeyamu n’amashwa gâge, Beti-Honori n’amashwa gâge, 54 Ayaloni n’amashwa gâge, Gat-Rimoni n’amashwa gâge, 55 Ebyo byoshi babihâbwa omu buzâla bw’eyindi milala ya bene Kehati. 56 Bene Gershoni barhôlerwa ebishagala omu milala y’ecigabi c’obûko bwa Menashè: ecishagala ca Golani omu Bashani haguma n’amashwa gâco, Ashtaroti haguma n’amashwa gâco. 57 Omu cihugo ca Isakari: ecishagala ca Kedeshi n’amashwa gâco, Dobrati n’amashwa gâco, 58 Ramoti n’amashwa gâco, Anemu n’amashwa gâco.

59 Omu bûko bwa Aseri: ecishagla ca Mashali n’amashwa gâco, Aboni n’amashwa gâco, 60 Hukoki n’amashwa gâco, Rehobu n’amashwa gâco. 61 Omu bûko bwa Neftali: ecishagala Kedeshi c’omu Galileya n’amashwa gâco, Hamoni n’amashwa gâco, Kiriyatîmu n’amashwa gâco.

62 Abandi bene Merari bahâbwa ebishagala omu cihugo c’obûko bwa Zabuloni: ecishagala Rimani n’amashwa gâco, Tabori n’amashwa gâco. 63 Ishiriza lya Yordani olunda lw’e Yeriko, yo erigi ebushoshôkero bwa Yordani, omu bûko bwa Rubeni: ecishagala Besheri ebw’irûngu, haguma n’mashwa gâco. 64 Kedemoti n’amashwa gâco, Meefati n’amashwa gâco. 65 Omu bûko bwa Gadi: ecishagala Ramati c’omu Galadi haguma n’amashwa gâco, Mahanayimu n’amashwa gâco. 66 Hesheboni haguma n’amashwa gâco, Yezeri n’amashwa gâco.

7

Ab’oku bûko bwa lsakari

1 lsakari abusire bana bani: Tola, Puwa, Yashubu na Shimuroni. 2 Abana ba Tola, bo: Uzi. Refaya, Yeriyeli, Yahmayi, Yibusamu na Shemuweli. Abo bo bàli bakulu b’emilala ya kuli Tola. Bàli bantu ba lukengwa omu milala yâbo. Omu mango ga Daudi omubalè gwabarhengaga kuli Tola gwàli gwa bantu bihu mbi makumi abirhi na bibirhi na magana ndarhu.

3 Uzi aburha omwana, ye Yiziraya. Yiziraya n’abagala Mikaeli, Obadiya, Yoheri na Yishiya oku banali barhanu babà bakulu b’emilala yâbo. 4 Omulala gwâbo gwalimwo abakazi banji bwenêne haguma n’abalume kuhika gwakazibonekamwo balume bihumbi makumi asharhu na ndarhu, ntwâli za kulwa bîrha. 5 Abandi bantu b’obûko bwa Isakari bali omu citabu c’amazîno, omubalè gwâbo guli gwa bantu hihumbi makumi gali munani na nda.

Obûko bwa Benyamini

6 Benyamini abusire bana basharhu, Bela, Bekeri na Yediyeli. 7 Bela naye abona iburha: Etsiboni, Uzi, Uziyeli, Yerimoti na Iri, bantu ba lukengwa babà bakulu b’emilala yâbo. Omu citabu c’amazîno eyo milala yagwerhe omubalè gwa bihumbi makumi abirhi na bibirhi na bantu makumi asharhu na banni. 8 Abana ba Bekeri: Zemira, Yowashi, Eliyezeri, Eliyehoyenayi, Omri, Yeremoti, Abiya, Anatoti, Alemeti. Abo boshi bûko bwa Bekeri.

9 Bantu bakengwa bo bali bakulu b’emilala yâbo. Omu citabu c’amazîno, eyo milala yagwerhe omubalè gwa bantu bihumbi makumi abirhi na magana abirhi. 10 Mugala wa Yediyeli: Bilahani. Bilahani naye aburha Yeushi, Benyamini, Ehudi, Kenaana, Zetani, Tarsisi, Ahishahari. 11 Abo bene Yediyeeli boshi bàli bantu bakengwa bakulu b’emilala yâbo, omubalè gwâbo gwali gwa bantu bihumbi ikumi na nda na magana abirhi, boshi nfôlamiherho. 12 Shupimu na Hupimu bàli bagala ba Iri. Hushimu naye erhi aburhwa na Aheri.

Obûko bwa Nefutali

13 Bagala ba Nefutali, bo: Yasiyeli, Guni, Yesheri, Shalumu baligi binjikulu ba Bila.

Obûko bwa Menashè

14 Abana ba Menashè, bo: Asriyeli na Makiri, Makiri ye waburhagwa na mukâge wa kabirhi w’omu Asîriya. Makiri naye aburha Galadi. 15 Makiri arhôlera abagala bombi Hupimu na Shupimu abakazi. Agwerhe mwâli wabo izîno lyâge ye wàli Maaka n’omwa kabiri Selofehadi, yehe arhaburhaga abarhali bananyere bonene. 16 Maaka, mukà Makiri, ashubimuburhira omwana, amuyirika izîno lya Pereshi, ahiraho owundi, amuyirika izîno lya Shereshi. Shereshi aburha Ulama na Rekemi, 17 na Ulama ye wali îshe wa Bedani. Bo bana ba Galadi abo, mugala wa Makiri mwinjikulu wa Menashè. 18 Hamoleketi, mwali wabo Galadi, naye aburha Ishodi, Abiyezeri na Mala. 19 Shemida naye aburha Ahiyani, Shekemi, Liki na Aniyamu.

Obûko bwa Efrayimu

20 Bene Efrayimu omu kukulikira okuburhana kwabo, bo: Shutela, Beredi, Tahati, 21 Zabadi, Shutela, Ezeri, na Eleyadi. Ezeri na Eleyadi bagala ba E­frayimu: bombi, bagereza okugendinyaga amasò g’enkafu z’abantu b’ecishagala c’e Gati, ci benezo babaniga. 22 Îshe wabo Efrayimu abalakira nsiku nyinji, na bene wabo bakaziyîsha balimurhûliriza kw’ogwo mungo gw’abana bâge. 23 Cazinda ashubija omu mwa mukâge, amuburhako mugala. Amuyirika izîno lya Beriya, bulya emulala gwâge erhi guli òmu rnishîbo. 24 Efrayimu àgwerhe n’omwana-nyere izîno lyâge ye wali Shera, ye wayûbakaga Bet-Heroni olunda lw’enyanya n’oluda lw’idako, ayûbaka na Uzeni-Shera. 25 Abana ba Beriya oku baburhîne, bo: Refa, Reshefu, Tela, Tahani, 26 Ladani, Amihudi, Elishama, 27 Nuni na Yozwè. 28 Ecihugo bene Efrayimu bahâbagwa mpu bayûbakemwo, calimwo Beteli haguma n’ebishagala bya hofi-hofi, Narani n’ebushoshôkero, Gezeri, n’ebishagala bimuyegîre ebwa buzikiro, haguma n’ecihugo ciri ekarhî ka Sikemu na Aya, n’ebishagla bya hofi-hofi. 29 Bagala ba Menashè bagwerhe ebishagala by’e Bet-Sheyani, Tamani, Megido na Dori, ngasi cigurna n’ebishagala byaciyêgêraga. Ebyo byo bishagala byayûbakagwa mwo n’obûko bwa Yozefu, mugala wa Yakobo.

Obûko bwa Aseri

30 Bagala ba Aseri, bo: Yimuna, Yishwa, Yishwi na Beriya; mwâli wabo ye wali Serah. 31 Bagala ba Beriya, bo: Heberi na Malkiyeli; Malkiyeli ye cûbaka wa Birzayiti. 32 Heberi aburha Yafleti, Shemeri na Hotamu, na mwali wabo ye Shuwa. 33 Bagala ba Yafleti, bo: Pasaki, Bimahâli na Ashvati. 34 Bagala ba Shomeri, bo: Ahi, Roga, Huba na Aramu. 35 Bagala ba Hotamu mwene wâbo, bo: Sofa, Yimna, Sheleshi na Amali. 36 Bagala ba Sofa, bo: Suwahi, Harneferi, Shuwali, Beri, Yimra, 37 Beseri, Hodi, Shama, Shilsha, Yitrani na Bera. 38 Bagala ba Yitrani, bo: Yefune, Pispa, Ara. 39 Bagala ba Ula: Arahi, Haniyeli, Risiya. 40 Abo bantu boshi bàli ba bûko bwa Aseri. Bàli bakulu binja bwenêne b’emilala, bantu bakengwa na ba burhegesi bw’okunali, bakulu ba balwi b’ebîrha. Baganjagwa mirhwernirhwe boshi haguma, nfôla-miherho za bantu bihumbi makumi abirhi na ndarhu.

8

Agandi mazîno ga bene Benyarnini

1 Benyarnini abusire bagala barhanu: Bela, Ashebeli, Ahiramu, 2 Noha na Rafa. 3 Bela aburha abagala naye, bo: Adari, Gera, îshe wa Ehudi, 4 Abishuwa, Naamani, Ahowa, 5 Gera, Shefufanu na Huramu.

Abali e Geba

6 Bagala ba Ehudi, abàli bakulu b’ernilala y’abantu b’e Geba, bo bahêkagwa e Manahati nka bashweke, 7 Naamani, ahiya na Gera. Oyo Gera îshe wa Uza na Ahihudi ye balulizagya. 8 Sharayimu ahulusa bakâge oku banali babirhi, Hushimu na Ba’ara, 9 Arhôla owundi mukazi ye Hodeshi, aburha Yobabu, Zibiya, Mesha, Malkamo, 10 Yeusi, Sakiya na Mirma. Abagala baba bakulu b’emilala.

Abayûbakaga e Ono n’e Ludo

11 Erhi embere Sharayimu arhanziriburha bagala babirhi kuli mukâge Hushimu, bo: Abitubu na Elipali. 12 Bagala ba Elipali, bo: Eberi, Misheyamu na Shemedi. Shemedi ayûbaka ecishagala ca Ono na Ludu n’emirhundo yabyo yo shi.

Abagula b’emilala y’emilala y’e Ayaloni

13 Beriya na Shema, abo bàli bagula b’emilala y’abantu b’e Ayaloni; balibirha oku bantu b’e Gati.

Abayûbakaga e Yeruzalemu

14 Bagala ba Beriya, bo: Shashaki, Yeremoti, 15 Zebadeya, Aradi, Ederi, 16 Mikaeli, Yishpa na Yoha. 17 Bagala ba Shimeyi, bo: Zebadeya, Mesholamo, Hizki, Haberi, 18 Yishemarayi, Yiziliya na Yobabu. 19 Bagala ba Shimeyi bo: Zikri, Zaboyi, 20 Eliyemayi, 21 Adaya, Beraya, Shimrati. 22 Bagala ba Sheshaki, bo: Yishpani, Eberi, Eliyeli, 23 Abdoni, Zikri, Hanani, 24 Hananiya, Elamu, Antotiya, 25 Yifideya na Penuweli. 26 Bagala ba Yerobwâmi: Shamusherayi, Shehariya, Ataliya, 27 Yaareshiya, Eliya na Zikri. 28 Abo bo bàli baguma ba mirhwe-mirhwe y’emilala yâbo. Bàyûbakaga e Yeruzalemu, co ci shagala câbo.

Ab’omu cishagala ca Gabaoni

29 Abi-Gabaoni ye warhangizagya ecishagala ca Gabaoni, mukâge izîno lyâge ye wàli Maaka. 30 Omugala murhanzi ye wàli Abdoni, ahirakwo Suri, Kishi, Ba’ali, Neri, Nadabu, 31 Gedori, Ahiyo, Zekeri, 32 Mikloti, naye Mikloti aburha Shimeya. Aho nabo bàyûbakaga hofi na bene wabo haguma n’emilala yâbo omu cihugo c’e Yeruzalemu.

Obûko bwa Saulu

33 Neri anaciburha Kishi, Kishi aburha Saulu, Saulu aburha abagala Yona tàni, Malkishuwa, Abinadabu na Eshibali. 34 Mugala wa Yonatani ye Merib­ Ba’ali aburha Mika. 35 Bagala ba Mika, bo: Pitoni, Meleki, Tareya, Ahazi. 36 Ahazi aburha Yehoada; Yehoada aburha Alemeti; Azmaveti na Zimri. Zi mri aburha Motsa. 37 Motsa aburha Bineya, omugala Rafa, omugala Eleyasa, omugala Aseli, 38 Oyo Aseli aburha bana ndarhu, amazîno gâbo, bo: Azrikamu, lubere lwâge, ahirakwo Bokru, Yishmaeli, Sheariya, Obadiya na Hanani. 39 Aseli àgwerhe omulumuna ye Esheki, ye wàburhaga Ulam, lubere lwâge, Yeushi, wa kabirhi, na Elifêleti, wa kasharhu. 40 Bagala ba Ulam babà bantu bakengwa na nfôla-miherho. Baburha bana bani na binjikulu babo ba nji, boshi haguma bantu igana na makumi arhanu. Abo bashokwire boshi bàli b’oku bûko bwa Benyamini.

9

Ecishagala ca Yeruzalemu: cishagala citagatifu ca Bene-Israheli

1 Bene Israheli boshi baliyandisirwe ngasi mulala kwago omu citabu c’abâmi b’Israheli n’ab’e Yuda; ci kwône balulîzibwa e Babiloni erhi kugomera Nyamuzinda kurhuma. 2 Abàgalusire burhangiriza okushubiyîsh’ibêra omu cihugo ca b’îshe bàli Banya-Isaraeli, abadâhwa, abaleviti n’abakozi b’omu ka­-Nyamuzinda. 3 Omu cishagla ca Yeruzalemu mwàli bene Yuda, bene Be nyamini, bene Efrayimu na bene Menashè. 4 Ab’omu bûko bwa Yuda bàlimwo Utayi, mugala wa Amihudi, naye yêne ali mugala wa Omri, mwinjikulu wa Imri, mwinjikulûza wa Bani, muntu w’omu bûko bwa Persi, mugala wa Yuda. 5 Omu bûko bwa Shela, àlimwo Asaya, nfula y’omulala gwâbo, ye n’abagala. 6 Omu bûko bwa Zera, mwàli Yeuweli. Bene Yuda bàli aha Yeruzalemu, bàli bantu magana gali ndarhu na makumi gali mwenda. 7 Omu bûko bwa Benyamini, alimwo Salu, mugala wa Meshulamu, mwinjikulu wa Hodaviya, mwinjikulûza wa Hasenuwa, 8 àlimwo Yilineta, mugala wa Yerohamu; àlimwo Ela, mugala wa Uzi, mwinjikulu wa Mikri; àlimwo Meshulamu, mugala wa Shefatiya, mwinjikulu wa Reweli, mwinjikulûza wa Ibiniya. 9 Abo bantu boshi bàli bagula b’emilala yâbo. Bene Benyamini bàliyûbasire e Yeruzalemu boshi gàli magana mwenda na makumi arhanu na ndarhu.

10 Omurhwe gw’abadâhwa gwalimwo Yedaya, Yoyaribu, Yakini 11 na Azariya. Bashakulûza bâge omu kuburhwa, bo: Hilkiya, Meshulamu, Sadoki, Merayoti na Ahitubu, mukulu w’akâ-Nyamuzinda; 12 bàligimwo na Adaya, bashakulûza bâge omu kuburhwa, àli Yerohamu, Pashehuri, Malkiya; hàligi na Masayi, bashakulûza bâge, bo: Adiyeli, Yazera, Meshulamu, Meshilemiti na Imeri. 13 Kuhiragakwo n’abandi badâhwa. abo bagula b’emilala boshi haguma bàli cihumbi ciguma na magana gali nda na makumi gali ndarhu, boshi bantu bakengwa b’okujira omukolo gw’akâ-Nyamuzinda.

14 Omurhwe gw’abaleviti gwàlimwo Shemaya, bashakulûza bâge omu ku­ burhwa, àli Hashubu, Azrikamu na Hashabiya, b’omu bûko bwa Merari; 15 hàligiri kandi Bakbakari, Hereshi, Galali na Matanya, bashakulûza babo omu kuburhwa bo Mika, Zikri na Azafi; 16 balimwo na Obadiya, naye ba shakulûza bâge bo Shemaya, Galali na Yedutuni na buzinda Berekiya, mugala wa Asa, mwinjikulu wa Elkana, owàyûbakaga òmu côgo ca bene Netofa. 17 Omu balanzi b’enyumvi, Shalumu ye wàli mukulu wabo, na bene wabo Akubu, Talmoni na Ahimani. 18 Abana babo kuhika ene bo banacibà mw’o­ gwo mukolo aha muhango gw’ebushoshôkero, omuhango gwa mwâmi. Bashakulììza babo bo babàga balanzi b’emihango y’icumbi ly’abaleviti. 19 Shalumu, mugala wa Kore, mwinjikulu wa Abiyasafi, mwinjikuliìza wa Kore, haguma n’abandi bantu b’omulala gwa Kore, bàgwerhe omukolo gw’okulanga omuhago gw’ihema ly’okubuganana, nk’oku bashakulûza babo nabo bàgugwerhe omu icumbi ly’olubaga lwa Nyakasane. 20 Pinhasi, mugala wa Eleyazari, ye wàli murhambo wabo burhanzi, bulya Nyakasane àli haguma naye. 21 Zakariya, mugala wa Meshelemiya naye àli mulanzi wa mihango y’ihêma ly’okubugânana.

22 Abàli bacishozirwe nka balanzi b’emihango gàli magana abirhi n’ikumi na ba babirhi. Bakâgiyandikirwa omu bishagala byâbo bàburhiragwa. Daudi bo n’omulêbi Samweli bo bàhâga bashakulûza babo eco cikono c’okukengwa: 23 banayôrhanaga ogwo mukolo gw’emihango n’ogw’obulanzi bw’aka-Nyamu zinda ka Nyakasane kurhenga oku iburha kuja oku lindi. 24 Hàli abalanzi bàkâgihirwa oku ngasimuhango oku yoshi enali ini: ebushoshôkero, ebuzikiro, ebulembe n’ebulyo. 25 Abandi balanzi bàlamaga omu bishagala byâbo, bàkâgiyishibarhabâla ngasi baguma omu cihe câbo, bajire ogwo mukolo gw’obulanzi mugobe muguma. 26 Ci kwône hàli bakulu bani b’abalanzi barhàrhegagamwo ciru eriguma. Bo bajiraga omukolo gw’okulanga orhwonga rhw’omu ka-Nyamuzinda n’ogw’obuhirhi bwamwo bwoshi. 27 Bàkagilala bala nga aka-Nyamuzinda obudufu bwoshi na kuba sêzi bazûkirize bakayigûla.

28 Abandi muli bo bàgwerhe omukolo gw’okuganja ebirugu by’obuga shânize byahêsirwe n’ebyagalusire. 29 Kandi n’abandi bàgwerhe omukolo gw’okulanga ebirugu bikolesibwamwo, byo bintu bitagatifu: enshâno, idivayi, amavurha, enshângi n’obuku. 30 Ci kwône omukolo gw’okuvanganya emvange y’okuhumula gwànali mukolo gwa badâhwa bonene.

31 Muleviti muguma, ye Matitiya, lubere lwa Shalumu. w’omu bûko bwa Kore, ye wàli w’okujira emigati y’oburherekêre. 32 Abandi baleviti baguma, b’omu bûko bwa Kehati, bàgwcrhe nabo omukolo gw’okujira emigati mitagati­ fu yakiìgirherekèrwa Nyamuzinda ngasi lwa Sabato.

33 Abagula b’emilala y’abaleviti bakulu b’enyimbo, bàbàga omu zabozâbo nyumpa z’omu ka-Nyamuzinda, bàlihanzibwe okujira ogundi-gundi mukolo, bulya bakâg’ikola mushi na budufu. 34 Ntyo kwo abagula b’emilala y’abaleviti bàliyosire omu kukulikirana omu maburhwa gâbo. Bàyûbakaga e Yeruzalemu.

Omolala gwa Saulo

35 Abi-Gabaoni ye wàrhangizagya ecishagla ca Gabaoni, ye bo n’îshe Yeieli, bona mukâge Maaka, 36 enfula yâge ye Abdoni n’abandi bagala, bo: Suri, Kishi, Ba’ali, Nei, Nadabu, 37 Gedori, Ahiyo, Zakariya na Mikloti. 38 Mikloti naye aburha Shimeyamu. Abo nabo bàyûbakaga hofi na bene wabo haguma n’emilala yâbo omu cihugo c’e Yeruzalemu. 39 Neri anaciburha Kishi, Kishi aburha Saulu, na Saulu aburha Yonatani, Malkishuwa, Abinadabu na Îshebali. 40 Mugala wa Yonatani ye Meribaali; Meribaali ànaciburha Mika. 41 Bagala ba Mika, bo: Pitoni, Meleki na Tareya. 42 Ahazi aburha Yara, Yara naye aburha Alemeti, Azimaveti na Zimri, Zimri aburha Motsa, 43 Motsa naye aburha Bineya, Bineya aburha Refaya, Refaya aburha Eleasa, na Eleasa aburha Aseli. 44 Aseli àbusire bagala ndarhu, amazîno gâbo, gàgano: Azrikamu, Bokru, Ismaeli, Sheyariya, Obadiya na Hanani.

10

Okufà kwa Saulu

1 Lusiku luguma Abafilistini bakoza entambala kuli bene-Israheli oku ntôndo ya Gilbowa. Bene Israheli bakula idârhi bakola bayâka, batumi rhwa banayirhwamwo banji bwenêne. 2 Abafilistini baharhiriza Saulu bwenêne haguma n’abagala. Banaciyirha Yonatani, Aminadabu na Malkishuwa, boshi bagala ba mwâmi. 3 Kurhenga aho, obukali bw’entambala bwoshi bwayerekera Saulu; erhi abalwi b’emyampi bàmubandâna, bamulashira aha ndâshi.

4 Okubundi Saulo anacibwîra owàlimubarhulîre emirasano, erhi: «Rhôla e ngôrho yâwe onyirhemwo, bulya ntalonza ezo ntakembûlwa z’Abafilistini zibe zo zinyirha zimpemukirekwo. Ci olya mwambali alahira bulya aliyôbohire bwenêne. Lero Saulo arhôla engôrho yâge ayihamiramwo yenene. 5 Erhi olya mubarhuzi w’emirasano àbona oku nnawabo amâfà, naye àrhega eyâge ngô rho, ayihamiramwo, boshi bafà ntyo kuguma. 6 Ntyo kwo Saulo bo n’abagala basharhu bàfire lusiku luguma; bwanabà bwo buzinda bw’omulala gwa mwâmi.

7 Bene-Israheli bàyûbakaga ebwa lubanda boshi erhi bayumva oku omurhwe gw’Israheli gwayâsire, n’oku Saulo boshi n’abagala bagûkumusire, baleka ebishagala byâbo bayâka, Abafilistini bàyîsha bàbibêramwo.

8 Erhi buca Abafilistini bayîsha balitungôla emirhumba, babugâna Saulu n’abagala balangamire oku ntôndo ya Gilbowa. 9 Batungôla Saulu, bàmutwa irhwe baliheka, n’emirasano yâge, bazungulusa eyo minyago omu cihugo câbo, mpu lyo bamanyisa ogwo mwanzi mwinja omu bazimu babo n’omu lubaga lwâbo lwoshi. 10 Cazinda emirasano yâge bayihira omu mahêro ga muzimu wabo muguma, n’irhwe lya Saulo balimanika omu luhêro lwa Dagoni. 11 Abantu b’e Yabeshi, omu Galadi, bayumva okwo kwoshi Abafilistini bahenyire Saulu. 12 Ngasi ntwâli za balume zàli omu cishagala boshi bahârhûla, bagendilerha emirhumba ya Saulu bo n’abagala bayihisa aha Yabeshi. Babisha amavuha gâbo ah’idako ly’omurhi, aha mutudu gw’e Yabeshi; okubundi bajira nsiku nda zoshi bali omu mishîbo y’okucîshalisa.

13 Saulu afà bulya aligomîre Nyakasne: arhashibiriraga amarhegeko gâge, ciru anagendilaguza, iroho lya nyakwigendera analidôse ihano, 14 àhâli h’okuhûna ihano emwa Nyakasane. Nyamuzinda amuyîrha obwo; n’obwâmi bwa ge abuhà Daudi, mugala wa Yese.

11

II. Emyanzi ya Daudi, mwâmi w’Israheli

Daudi àyîmikwa mwâmi w’Israheli

1 Olubaga lwa bene-Israheli boshi banacishubùlizanya aha Daudi ali e Hebroni, bamubwîra, mpu: «Rhuli ba bûko bwâwe, b’omu mulala gwa we. 2 Mira, galya mango Saulu àciri mwâmi, we wakâgirhabâla n’emirhwe y’abalwi b’Israheli. Na Nyakasane, Nyamuzinda wâwe àli erhi akubwizire, erhi: “We warhegeka olubaga lwâni lw’Israheli, we wàbà mukulu walurhambula” 3 Okubundi abagula b’Israheli boshi babugânana hali Daudi aha Hebroni. Daudi anywêraho ecihango haguma nabo embere za Nyakasane, nabo bamuyîmika mwâmi w’Israheli, nk’oku Samweli ànali erhi àbabwizire Nyakasane àmurhumaga.

Daudi àgwârha ecishagala ca Yeruzalemu

4 Daudi bona bene Israheli boshi bagendigorha Yeruzalemu. Ago mango erhi eco cishagala ciderhwa Yebusi, bulya Abayebusi bo bàbàga mw’eco cihu go, banacibêreraga aha Yeruzalemu. 5 Abayebusi babwîra Daudi, mpu: «Orhaje omu cishagala cirhu.» Kurharhumaga Daudi arhagwârha olugo luzibuzibu lwa Siyoni, buzinda lwo lwayîshirikâderhwa mpu Murhundu gwa Daudi. 6 Daudi àlidesire, erhi: «Omurhangiriza wankayîrha Muyebusi muguma ye wàbà murhambo mukulu w’abalwi.» Yowabu, mugala wa Seruya, abà ye rhangikoza, ye wanabirage murhambo mukulu w’engabo y’abasirika. 7 Daudi ahànda mw’olwo lugerêro luzibuzibu, kwarhuma baluyirika «Murhundu gwa Daudi». 8 Okubundi Daudi ayûbaka n’entambirhambi z’ogwo Murhundu zoshi zàkâgiderhwa burhanzi mpu Milo, erhi na Yowabu adwîrhe ayûbakûlula ezindi nyunda z’ecishagala. 9 Daudi aja àbà mudârhi ntyo kulusha, bulya Nyamuzinda w’Israheli àli baguma naye.

Abarhabâzi-ntwâli ba Daudi

10 Aga go mazîno g’abarbabmazi-ntwâli barhangiriza ba Daudi. Bo bàmuyîmikaga mwâmi haguma na bene-Israheli boshi nk’oku Nyakasane ànali rhegesire omu biyerekîre olubaga lwâge; banamuyôrhera bikubagirwa omu mango g’obwâmi bwâge goshi.

11 Abo barhabâzi-ntwâli bàlimwoYashebali, mugala wa Hakimoni, murhambo wa murhwe gwa basirika makumi asharhu; ye wàzunguzagya itumu lyâge lusiku luguma omu ngabo y’abasbombanyi magana asharhu, abahungumula omu matabâro ga lusiku luguma. 12 Akuhira naye Eleyazari mugala wa Dodo mwene Ahowa, ye wàli omu «Murhwe gwa Basharhu.» 13 Ali hofi na Daudi aha Pasi-Damimu amango Abafilistini bàshubûzanyagya oku matabâro; omurhwe gwa bene-Israheli gwakûla omulindi gwabayâka. Aho hàli ishwa ly’e ngano. 14 Eleyazari bo n’abantu bâge bayîmanga mulya ishwa, afungira eryo ishwa anahima Abafilistini. Nyakasane ahà Israheli ntyo okuhimana kw’e nkwîra.

15 Lusiku luguma, bantu basharhu b’omu murhwe gw’entwâli «Makumi a sharhu», baja emunda Daudi àli aha lwâla luli hofi n’olukunda lw’Adulamu, bulya Abafilistini bàli batwire icumbi omu kabanda k’Abarefayimi. 16 Daudi erhi ali omu nyumpa yâge nzibuzibu y’olwâkiro, naye omurhambo w’Abafilistini erhi ahanzire e Betelehemu. 17 Lusiku luguma enyôrha y’amîshi yagwârha Daudi, aderha, erhi; «Lero kurhi nankabona owampisa oku mîshi ga lirya îriba libà hofi n’omuhango gw’e Betelehemu nkaganywa!» 18 Lero balya barhabâzi oku banali basharhu bahulukâna omu mirhwe y’Abafilistini, bàdôma anîshi mw’eryo iriba liri hofi n’omuhango gw’e Betelehemu, bayîsha bagadwîrhîre Daudi. Ci kwône Daudi arhalonzagya okuganywa; ci aba Nyakasane ye aga rhûla omu kugashandâza oku idaho ànaderha, erhi: 19 Nanga, Waliha Nyamuzinda, ntayemerirwi okunywa aga mîshi. Ka kurhali nka kunywa omuko gw’aba bantu bajàgigalonza omu kuhâna obuzîne bwâbo!» Alahira ntyo okuganywa. Ntyo kwo ezo ntwâli zàyêrekîne oburhwâli bwazo.

20 Abishayi naye, mulumuna wa Yowabu, àli murhambo wa murhwe gwa «Makumi asharhu». Lusiku luguma ye wàzunguzagya itumu lyâge omu ngabo ya bantu magana asharhu anabayîrha boshi. Acibonera ntyo irenge mw’ogwo murhwe gw’entwâli Makumi asharhu; 21 aja irenge kabirhi kubalusha, ciru anahinduka ye murhambo wabo, ci kwône arhagerezagya okuyumanana na gulya murhwe gwa «Basharhu».

22 Benaya, w’e Kabseli, mugala wa Yehoyada, mwinjikulu wa muntu mugu ma wàbàga naye ntwâli ya musirika, àlimanyikine oku aba kaheza-mbaga. Ye wayîrhaga balya ba Ariyeli babirhi b’e Mowabu; kandi ye wabungulukaga lusiku luguma, erhi n’olubula lwanire lunji, aja aha îriba ayîrhaho entale. 23 Kandi ye wayîrhaga n’omuntu kabutindi w’e Mîsiri, obuli bwâge bwàli bwa makoro arhanu. Alifumbasire itumu ly’olusârhi lunênênè kulusha oburhunu bw’omulonge munene. Benaya yehe agendimulwîsa erhi afumbasire akarhi kône, acîrhunika kw’oyo kabutindi w’e Mîsiri, àmunyaga eryo itumu lyâge lyo ànamuyîsiremwo. 24 Kwo àrhwalihire ntyo Benaya. 25 Acîbonera irenge omu murhwe gw’entwâli Makumi asharhu, ci kwône arhagerezagya okuyumânana n’omurhwe gwa Basharhu. Daudi amujira murhambo w’engabo zilanga aha bwâmi.

Abandi barhabâzi-ntwâli

26 Abandi bàli barhabazi ntwâli, bo: Asaheli, mulumuna wa Yowabu, Ele nani, mugala wa Dodo w’e Betelehemu, 27 Shamoti w’e Harori. Helesi w’e Peloni. 28 Ira, mugala wa Ikeshi w’e Tekowa. Abiyezeri w’e Anatoti. 29 Sibekayi, w’e Husha. Ilayi, w’e Aho. 30 Maherayi, w’e Netofa. Heledi, mugala wa Bânâ, w’e Netofa. 31 Itayi, mugala wa Ribayi, w’e Gibeya, omu cihugo ca Benyamini. Benaya, w’e Pireyatoni. 32 Hurayi, w’ebwa nshalalo z’e Gaashi. Abiyeli, w’e Bet-Araba. 33 Azimaveti, w’e Baharumu. Eliyaba, w’e Shalboni. 34 Bagala ba Hashemi, w’e Gizoni. Yonatani, mugala wa Shâge w’e Harari. 35 Ahiyamu, mugala wa Sakari, w’e Harari, Elifeleti, mugala wa Uru. 36 Heferi, w’e Mekera. Ahiya, w’e Peloni. 37 Hesro w’e Karmeli. Naarayi, mugala wa Esbayi. 38 Yoheli, mulumuna wa Natani. Mibihari, mugala wa Hagri. 39 Seleki, w’e Amoni. Naharayi, w’e Beroti, ye wàli mubarhuzi w’emirasano ya Yowabu, mugala wa Seruya. 40 Ira, w’oku mulala gwa Yatiri, Garebu, naye wa kw’ogwo mulala gwa Yatiri, 41 Uriya, Muhiti, Zabadi, mugala wa Ahalayi, 42 Adina, mugala wa Shiza wa bûko bwa Rubeni, ye mukulu omu bûko bwa Rubeni na murhambo wa ntwâli Makumi asharhu. 43 Hanani, mugala wa Maaka. Yoshafati, w’e Meteni. 44 Uziya, w’e Ashetaroti. Shama, w’e Yeieli, bagala ba Hotamu w’e Aroweri. 45 Yediyaeli, mugala wa Shimri na Yoha, mulumuna wâge w’e Tisi. 46 Eliyeli, w’e Mahava. Yeribayi na Yoshaviya, bagala ba Elnamu. Itima, w’omu cihugo ca Mowabu, 47 kuhirakwo na Eliyeli, Obedi na Yasiyeli, b’e Soba.

12

Abashimbulizi barhanzi ba Daudi e Sikalagi

1 Amango Daudi àlicîfulisire e Siklagi aja ayâka Saulu, mugala wa Kishi, abantu bayîshimubugâna eyo munda. Bàli basirika ntwâli, ba kuha sha amatabâro; 2 bàli bacibambizize emiherho n’amatumu, bàli bamanyire okubanda amabuye erhi kulasha ebisonga n’amaboko gombi, okulembe n’oku lyo. Alaga abàrhengaga omu bûko bwa Benyamini, bwo bwanali bûko bwa Saulu yêne: 3 Omurhambo Ahiyezeri, n’omulumuna Yowashi, bagala ba Shema, w’e Gibeya, Yezieli na Peleti, bagala ba Azimaveti, Beraka na Yehu, b’e Anatoti. 4 Yishemaya, w’e Gabaoni, w’omu barhambo b’abarhabâzi ntwâli makumi asharhu. 5 Irimeya, Yaziyeli, Yohanani na Yazabadi, b’e Gederoti. 6 Elazayi, Yarimoti, Beyaliya, Shemariya na Shefatiya, b’e Harifu. 7 Elkana, Isiya, Azareli, Yowezeri na Yerohamu, bene Kore, 8 kuhirakwo Yowela na Zebadiya, bagala ba Yerohamu w’e Gedori. 9 Abandi bantu b’e Gadi bagoma, mpu lyo bashimba Daudi emunda àlicîfulisire ebw’irûngu. Bàli ntwâli bwenêne, bàyîshigilwa, bàli bamayire okucinga empenzi n’okulwa empenzi n’okulwa amatumu. Kwo bàyôbohagwa nka ntale na babidu nka rhushafu rhw’omu ntôndo. 10 Omukulu wabo ye wàli Ezeri, owa kabirhi Obadiya, owa kasharhu Eliyabu, 11 owa kani Mishemana, owa karhanu Irimeya, 12 owa kali ndarhu Atayi, owa kali nda Eliyeli, 13 owa kali munani Yohanani, owa kali mwenda Elizabadi, 14 owa kali ikumi Irmeya, n’owa kali ikumi na muguma Makabani. 15 Abo bàli b’e Gadi, barhambo b’emirhwe y’abasirika; abanyi muli bo bàbàga basirika igana, n’abinja kulusha ababo b’abasirika cihumbi. 16 Bo bàyîkiraga Yordani omu mwêzi murhanzi gw’omwâka, go mango Yordani ayunjulira kuhika oku bikûnguzo, bo bànalibirhaga oku bantu bàyûbakaga omu mmanda z’ebushoshôkero n’ebuzikiro.

17 Omurhwe gwa bene Benyamini n’ogwa bene Yuda gwajibugâna Daudi emunda àli acifulisire. 18 Daudi aja emunda bali ababwîra. erhi: «Akaba munyîshire n’omuhigo gw’obuholo mpu muntabâle, mmuyankirîre n’omurhima gwoshi. Ci akaba gwa bulenzi mpu lyo mumpâna emw’abashombanyi bâni, Nyamuzinda wa bashakulûza abe ye muhamirizi w’okwo, anammuhe obuhane. 19 Lero obwo Omûka gwa Nyamuzinda gwanacirhula kuli Amasayi, murhambo w’omurhwe gwa Makumi asharhu, anaciyakuza, erhi:

«Rhuli haguma nâwe,

rhuli b’olunda lwâwe

wâni Daudi, mugala wa Yese!

Omurhûla guba haguma nâwe,

gube na haguma n’abadwîrhe bakurhabâla,

bulya Nyakasane, akulwanyirekwo.»

Daudi abayankirira anabahà ecikono c’okuba barhambo omu murhwe gwâge. 20 Abandi bantu b’obûko bwa Menashè baja kuli Daudi amango alonzagya okulungana n’Abafilistini erhi balwîsa Saulu. Ci kwône Daudi arhaciyumvanya bya n’Abafilistini, bulya abarhambo babo bamàmulahirira; babwirana, mpu: «Hali amango Daudi ankayîshija olunda lwa nnawabo murhanzi, obone amarhuhâna emunda ali.» 21 Okubundi acishubiriraga e Sikalagi, lyo n’abandi bantu b’emwa Menashè bàmushimbirage yo, bo: Adna, Yozabadi, Elihu na Sile tayi, barhambo b’omurhwe gw’abasirika ba Menashè. 22 Boshi bàli barhabâzi ntwâli, bayîshirhabâla omurhwe gwa Daudi. Bahinduka barhambo b’omurhwe gwâge. 23 Ngasi lusiku abantu bayîshikâcîlunga oku murhwe gwa Daudi, kuhi ka omurhwe gwâge gwalinda guluga bwenêne.

Omubalè gw’abasirika ba Daudi aha Hebroni

24 Alaga omubalè gw’abantu bankahashilwa amatumu bàcilungaga kuli Daudi e Hebroni, mpu lyo bamuhà obwâmi bwa Saulu, nk’oku Nyakasane ànali arhegesire: 25 Bene Yuda, basirika bihumbi ndarhu na magana gali munani, bacîbambizize empenzi n’amatumu. 26 Ab’obûko bwa Simoni, basirika ntwâli bihumbi nda n’igana. 27 Ab’obûko bwa Levi, bantu bihumbi bini na magana gali ndarhu, 28 na Yehoyada, murhambo w’obûko bwa bene Aroni, àlilusibwe na bantu bihumbi bisharhu na magana gali nda; 29 hàligi n’omwana w’omusole ye Sadoki, ntwâli ya musirika, erhi adwîrhe barhambo makumi abirhi na babirhi b’oku mulala gwâge. 30 Ab’obûko bwa Benyamini, gwo gunaligi mulala gwa Saulu, bantu bihumbi bisharhu. Na banji muli bo bàcikâgikolera Saulu kuhika ago mango; 31 ab’obûko bwa Efrayimu, basirika ntwâli bihumbi makumi abirhi na magana gali munani, boshi bantu bakengwa omu milala yâbo. 32 Ecigabi c’oku bûko bwa Menashè, bantu bihumbi ikumi na munani, bàli bacishozirwe kwago mpu bajiyîmika Daudi abe mwâmi. 33 Ab’oku bûko bwa Isakari, barhambo ba basirika magana abirhi, haguma n’abantu babo bàkâgirhegeka, boshi bantu ba bukengere balya bankahashimanya bici na bici bene-Israheli bakwânîne bajire. 34 Ab’oku bûko bwa Zabuloni, basirika bihumbi makumi arhanu, boshi bayigirizibwe bwinja, banacirheganyize okuja oku cigamba c’amatabâro, ba kulerhera abandi omurhima gw’oburhwâli, bànali bacîbambirize emirasano ya ngasi lubero. 35 Ab’oku bûko bwa Nefutali, barhambo cihumbi na basirika babo bihumbi makumi asharhu na nda bacîbambirize empenzi n’amatumu. 36 Ab’oku bûko bwa Dani, bihumbi makumi abirhi na munani bya basirika balingûzize okuja oku cigamba c’amatabâro. 37 Ab’oku bûko bwa Aseri, basirika bihumbi makumi ani byàyigirizibwe bwinja okulwa, nabo balingûzize okuja oku cigamba c’amatabâro.

38 Abantu b’oku bûko bwa Rubeni, n’ab’oku bûko bwa Gadi n’ecigabi c’oku bûko bwa Menashè, bo baligi balya bàbâga ishiriza lya Yordani. Bayîsha basirika bihumbi igana na makumi abirhi bacîbambizrze emirasano ya ngasi lubcro.

39 Abo bantu boshi bàli basirika bacîrheganyize oku matabâro. Banaciyîsha na murhima muguma e Hebroni, bàyîmika Daudi mwâmi kuli bene-Israheli boshi. Abandi bene-Israheli nabo bayemire okumuhà obwo bwâmi. 40 Babêra eyo munda nsiku isharhu zoshi bo na Daudi, bakazirya bananywa ngasi byoshi bene wabo bàli babarheganyize. 41 Na kulusha aho, abandi bantu b’ebishagala bya hofi hofi, ciru bene Isakari, bene Zabuloni na bene Nefutali, bàkâgilerha ennundo z’ebiryo oku ndogomi: enshâno, emizeti, ebihadu by’emizâbîbu, idivayi, amavurha, ciru bàkazilêrha n’enkafu n’ebibuzi. Ecihugo coshi calama omu bushagaluke bunene.

13

Daudi àhiga okulêrha omucîmba gw’amalaganyo e Yeruzalemu

1 Daudi anacija omu ihano haguma n’abakulu b’abasirika bâge, àbayîmangira ebihumbi n’abayîmangira amagana, haguma n’abandi ba rhambo b’olubaga. 2 Okubundi anacibwîra bene-Israheli bàli bashubiûzinye haguma, erhi: «Mukabona kuli kwinja, n’akaba kwo Nyakasane Nyamuzinda wirhu alonzize, jiri rhurhumize bene wirhu basigire omu cihugo c’Israheli coshi, kwago kwago abadâhwa n’abaleviti emunda banayûbaka yoshi omu bishagala byâbo. Rhubahamagale bacilunge nirhu. 3 Okubundi rhugend’ilêrha omucîmba gwa Nyamuzinda eno mwirhu, bulya nta mango rhwàcigererize okushibirira ogwo mucîmba kurhenga omu nsiku za Saulo.

4 Abantu bàliho boshi bàbona oku kwo binali, bayemêra. 5 Daudi ànacirhumizagya bene-Israheli b’omu cihugo coshi, kurhenga elubibi lwa Mîsiri kuhika aha ecihugo ca Hamati cirhangirire mpu bayîshe bagendilonza omucîmba gwa Nyamuzinda e Kiriyati-Yearimu. 6 Cazinda bene-Israheli boshi bashimba Daudi kuhika e Baala, olunda lwa Kiriyati-Yearimu, omu cihugo ca Yuda, mpu bakûleyo omucîmba gwa Nyamuzinda, ogwo mucîmba gwagwerhe izîno lya «Nyamubâho obwarhire enyanya za ba-Kerubi.» 7 Gwàli omu mwa Abinadabu. Bagudêkereza oku ngâlè mpyahya, yàyîshaga yagendesibwa na Uza bo na Ahiyo. 8 Daudi bo na bene-Israheli boshi bàjàga bayêrekana omwishingo gwâbo n’emisi yâbo yoshi: bajà bayîmba banaziha orhurhera, ennanga, engoma, enzenze n’ezindi nzihwa za ngasi lubero. 9 Erhi bahika hofi n’aha Cibuga ca Kidoni, enkafu zàlinzihirimya gulya mucîmba gwa Nyamubâho bu­ lya zamasârhala. Uza alambûla okuboko mpu agurhange gulekirhibuka. 10 Lero oburhe bwa Nyakasane bwanacibirunduka bwenêne erhi ye rhuma, anamuhana bulya amagereza okuhuma kw’ogwo mucîmba gw’ Amalaganyo. Uza anacifira ho n’aho embere za Nyakasane. 11 Daudi agaya bwenêne kulya kuba Nyakasane amàyîrha Uza; aho hantu Daudi ahayîrika izîno lya Peresi-Uza; yo n’izîno hanaciderhwa kuhika ene.

12 Olwo lusiku Daudi ayôboha Nyamuzinda bwenêne anaderha, erhi: «Nta nkahêka ogu mucîmba gwa Nyamuzinda aha mwâni la!» 13 Arhanaciguhêkaga emwâge obwo, omu murhundu gwa Daudi, ci bagendiguhira omu nyumpa ya Obedi-Edomu, mulume w’e Gati. 14 Omucîmba gwabêra omu mulala gwa Obedi-Edomu myêzi isharhu, Nyakasane agisha omulala gwâge n’ebintu byâge byoshi.

14

Daudi aha Yeruzalemu

1 Huramu, mwâmi w’e Tiri, alikira mwâmi Daudi entumwa, amurhumira empaho z’emirhi y’emiyerezi haguma n’abantu b’okugôya amabuye n’ababinji b’empaho, b’okumuyûbakira enyumpa y’obwâmi. 2 Daudi amanya bwinjinja obwo oku Nyakasane yêne wàmujizire mwâmi w’Iraheli n’oku obwâmi bwâge bwalangashana irenge linene erhi Israheli lubaga lwa Nyamuzinda lurhuma.

3 Daudi ashubirhôlera abandi bakazi aha Yeruzalemu ababurhakwo abandi bana-rhabana n’abana-nyere. 4 Alaga amazîno g’abagala bàburhirhagwa aha Yeruzalemu: Shamuwa, Shobabu, Natani, Salomoni; 5 Yibehari, Elishuwa, Elipeleti, 6 Noga, Nefegi, Yafiya, 7 Elishama, Beeliyada na Elifeleti.

Daudi àhima Abafilistini

8 Abafilistini bamanya oku Daudi ayîmisirwe okubà mwâmi wa bene-I sraheli boshi haguma; banacishubûzanya mpu baje balonza Daudi bamugwa rhe. Daudi amanya ogwo mwanzi analonza okubabugâna. 9 Abafilistini bànaciyîsha mwandu, basherêza akabanda k’ Abarefayiti. 10 Daudi agendidôsa Nyamubàho, erhi: «Ka ngendikoza Abafilistini? Ka wabahira omu maboko gani?» Nyakasane amushuza, erhi: «Genda obakoze. Nabahira omu nfune zawe.» 11 Abafilistini bànacihârhula, bahika aha Baali-Perazimu, ho Daudi àbahimîre. Daudi anaciderha, erhi: Nyakasane, anakundwîre omulongo gw’abashombanyi bâni nka kula enshalalo ekundûla ecikunguzo c’olwîshi.» Okwo kwarhuma aho hantu hayîrikwa izîno lya Baali-Perazimu, kwo kuderha «Mukulu wa Bakunduzi». 12 Emunda Abafilistini bàyâkiraga bulya bamàhimwa, n’aho bàhimiragwa baja basigaho enshusho z’abazimu babo; Daudi arhegeka mpu bazidûlike muliro. 13 Abafilistini bashubiyîsha barhabire omu kabanda k’Abarefayiti. 14 Daudi ashubidosa Nyamuzinda, Nyakasane amushuza, erhi: «Orhabakolezagya emugongo, ci ogendibazungulukira erhali hofi ebwa mirhi y’emiforsadi. 15 Hano oyumva olubî lw’emidindîrî enyanya z’emirhi, onakoze entambala, bulya ago mango erhi namakushokolera njilambika omurhwe gw’Abfilistini.» 16 Daudi anacijira nk’oku arhegekagwa na Nyamuzinda. Bene-Israheli bahima Abafilistini ntyo banabashimba kurhenga e Gabaoni kuhika cingana e Gezeri. 17 Kurhenga ago mango irenge lya Daudi lyàlumira omu bihugo byoshi, na Nyakasane amujira wa kuyôbohwa omu mashanja goshi.

15

Daudi arheganya okugendilerha omucîmba gw’amalaganyo

1 Daudi anaciyûbakisa enyumpa zâge omu Murhundu gwa Daudi. Arhe nganya hantu haguma ayîmanzaho ihêma lyayîshijamwo omucîmba gw’Amalaganyo gwa Nyamuzinda. 2 Okubundi anaciderha, erhi: «Abaleviti bonene bayemêrirwe okubarhula omucîmba gwa Nyamuzinda; bulya bo Nyamuzinda àcîshozire kw’ogwo mukolo gw’okukazigubarhula n’okumu rhumikira ensiku zoshi.»

3 Daudi ashubûliza bene-Israheli boshi e Yeruzalemu mpu bagendilêrha Omucîmba gwa Nyamuzinda, lyo guhirwa ahantu àgurheganyîze. 4 Ashubûza abadâhwa, b’obûko bwa Aroni, haguma n’ Abaleviti. 5 Abo baleviti bàlimwo omurhambo Uriyeli, haguma na bandi bantu igana na makumi abirhi b’obûko bwa Kehati. 6 Omurhambo Asaya na bandi bantu magana abirhi na makumi abirhi b’obûko bwa Merari; 7 omurhambo Yoheli, haguma na bandi bantu igana na makumi asharhu b’obûko bwa Gershoni; 8 omurhambo Shemaya, na bandi bantu magana abirhi b’obûko bwa Elisafani; 9 omurhambo Eliyeli, na bandi bantu makumi gali munani b’obûko bwa Hebroni; 10 omurhambo Aminadabu, na bandi igana n’ikumi na babirhi b’obûko bwa Uziyeli.

11 Daudi ahamagala abadâhwa Sadoki na Abiyatari, n’abaleviti Uriyeli, Asaya, Yoheli, Shemaya, Eliyeli na Aminadabu. 12 Ababwîra, erhi: «Mwe muli bakulu b’emilala y’Abaleviti, mucîshukûle, muce, mwe n’abantu b’emila la yinyu, okubundi mugendilonza omucîmba gwa Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli, muguhêke aha nàgurheganyîze. 13 Nyakasane Nyamuzinda wirhu àrhuhanyire burhanzi bulya mw’oyo murhâliho. Kwo binali rhurhàli rhumudôsize kurhi rhurhegesirwe okujira.» 14 Abadâhwa n’abaleviti bacîshukûlaga obwo omu kucîrheganya okuyîshibarhula omucîmba gwa Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli. 15 Cazinda abalevi babarhulaga omucîmba oku mirhamba yagwo aha birhugo byâbo, nk’oku Nyakasane ànalirhegesire Musa oku kwo bakzigubarhula.

16 Daudi anacirhegeka abarhambo b’abaleviti obwo, mpu bakereke bene wabo bàli bakwânîne baje bayimba n’okuziha ennanga, enzenze, emishekera, abarhimbi b’engoma n’ezindi nzihwa za ngasi lubero bànagwerhe, n’okuyere kana omwishingo gwâbo munene omu mulya gw’enzihwa zilongîre bwinjinja. 17 Abaleviti bagoshôla Hemani, mugala wa Yoheli, n’owabo Azafi, mugala wa Berekiya, n’owundi Etani, mugala wa Kushayahu, w’obûko bwa Merari. 18 Omurhwe gwa kabirhi gwa bene wabo, bàlimwo: Zakariya, Yaziyeli, Shemiramoti, Yehiyeli, Uni, Eliyabu, Benaya, Maseya, Matitiya, Eliflehu, Mikneyahu, Obedimoti, Yehiyeli, Uni, Eliyabu, Benaya, Maseya, Matitiya, Eli­flehu, Mikneyahu, Obedi-Edomu, Yeyieli, Balanzi b’omuhango. 19 Abimbiza Hemani, Azafi na Etani bakaziziha enzihwa z’omulinga zilongire bwinja bwe­ nene. 20 Zakariya, Aziyeli, Shemiramoti, Yehiyeli, Uni, Eliyabu Maaseya na Benaya bakaziziha ennanga z’izu liriri. 21 Matitiya, Eliflehu, Mikneya, Obedi­ Edomu, Yehiyeli na Azaziya bakaziziha enzcnze za mirya munani. 22 Kenaniya, mukulu w’abaleviti bazihi, ye wàkâgihâna izu ly’enyimbo. 23 Berekiya na Elkana balanzi b’emihango bàli bakwânîne babêre hofi n’omucîmba gw’Amalaganyo, 24 haguma n’abandi balanzi Obedi-Edomu na Yehiya. Nabo abadâhwa Shebaniya, Yoshafati, Netaneyeli, Amasayi, Zakariya, Benaya na Eliyezeri bakazibûha emishekera embere ly’omucîmba gwa Nyamubâho.

Omucîmba gw’Amalaganyo gwàhika aha Yeruzalemu

25 Daudi, bo n’abagula b’Israheli n’abakulu b’abasirika bàli bajirilonza omucîmba gw’Amalaganyo ga Nyakasane emwa Obedi-Edomu, bàli omu bushagaluke bunene. 26 Nyamuzinda naye ahira obulanzi bwâge oku baleviti bàli babarhwîre omucîmba; okubundi banacimurherekêra mpanzi nda na biganda-buzi nda. 27 Daudi àli ayambîrhe ecishûli c’ecitâni cirembu, kuguma n’abaleviti bàli babarhwire omucîmba, n’abazihi b’enzihwa na Kenaniya mwimangizi w’olugendo. Na kandi Daudi àli ayambîrhe efodi y’abadâhwa y’ecitâni.

28 Bene-Israheli boshi balerha omucîmba gw’Amalaganyo e Yeruzalemu omu cihôgero c’amasîma, banabûha empembc n’emîshekera, n’enzihwa n’emi jegereza, ennanga n’enzenze. 29 Erhi omucîmba guhika omu Murhundu gwa Daudi, Mikali, mwali wa Saulu, alolera aha kabonezo abona mwâmi Daudi oku ayîsha asâma n’omwishingo. Lero ànacimugayaguza bwenêne omu mu rhima gwâge.

16

1 Banaciyîshidêkereza omucîmba omu ihêma Daudi àli agurheganyize. Okubundi barherekêra Nyamuzinda enterekêro z’okusingônolwa n’enterekêro z’omurhûla. 2 Erhi Daudi àyusihâna ezo nterekêro, agisha olubaga oku izîno lya Nyakasane. 3 Cazinda agabira bene-Israheli ebiryo: ngasi mulume na ngasi mukazi bakazihâbwa omugati muburunguse, ecihimbi c’omugati gw’obununirizi gwa mabo n’ecitumbura c’emizâbîbu myûmu.

Abaleviti bàyimba irenge lya Nyakasane

4 Daudi ahira abaleviti baguma b’okurhumikira embere z’omucîmba gwa Nyakasane, mpu bagashânize, bakuze banahe Nyakasane Nyamuzinda w’lsraheli irenge. 5 Azafi akazibahabûla na Zakariya ye wakâgimurhabâla. Ye ziyeli, Shemiramoti, Yehiyeli. Matitiya, Eliyabu, Benaya, Obedi-Edomu na Yaiyeli bakaziziha ennanga n’enzenze, naye Azafi akazivuza ebyuma by’omulinga bilongire bwenêne. 6 Abadâhwa Benaya na Yaziyeli bakazibiìha emi­ shekera burhahusa embere z’omucîmba gwa Nyakasane. 7 Olwo lusiku Daudi yène ye murhangiriza asinga Olwimbo lw’okukuza Nyakasane, aluhà Azafi mpu aluyimbe haguma na bene wabo, baderhe, mpu^a:

8 «Mukuze Nyakasane, muyalize izîno lyâge;

«muderhere ebijiro byâge by’enkwira embere z’abantu.

9 «Mumuyimbire, mudumûle oluzihwa embere zâge,

«murharhamaga n’okuganira ebirhangazo byâge .

10 «Izîno lyâge ly’irenge, lyo imerero ly’obukuze bwinyu,

«bwo burhùlirize bw’emirhima y’abantu balongereza Nyakasane.

11 «Muyerekere emunda Nyakasane Ogala-byoshi ali,

«mukaziyôrha mulongereza obusù bwâge.

12 «Mukengere ebisomerine ajizire,

«eby’okurhangaza n’okutwa emmanja kw’ekanwa kage.

13 «Binjikulu b’Israheli bo bàli barhumisi bâge,

«bene Yakobo bo bàli bîshogwa bâge.

14 «Nyakasane yêne Nyamuzinda wirhu;

Yêne ye mutwî w’emmanja w’igulu lyoshi.

15 Mukazikengera endagâno yâge ensiku zoshi,

Akanwa kage kabà kîmâna kuhika oku maburhwa cihumbi.

16 «Kalya kanwa àfundikaga bo na Abrahamu,

«erya ndahiro àlahiriraga Izaki.

17 «Kalya àgwikaga kashuba irhcgeko kuli Yakôbo,

«kanabà ndagâno y’ensiku n’amango kuli Israheli.

18 «Bulyala aderha, erhi: «Nàkugabira ishwa lya Kanani,

«bishube byo binyu birugu by’omwimo.

19 «Amango bàciri banyi,

«amango barhàli baciluga banabà bigolo eyo mwa bene.

20 «Amango bàkazagijà babunga,

«batwika mwâmi hashige wundi.

21 «Ci kwône ntâye Nyamuzinda àzigire abarhidibuza,

«ciru banarhuma hajira abâmi ahana.

22 «Mpu: «Murhahîra mukahuma oku nshâgi zani»,

«mpu: «murhahîra mukashunga abalêbi bàni olûmu!»

23 «Mwe bantu b’igulu lyoshi, yimbiri Nyakasane,

«mukazimanyisa bwaca bwayira oku kuciza aciza.

24 «lrenge lyâge muliganire omu karhî k’ab’emahanga,

«ebi àjizire by’okurhangaza mubimanyise omu mashanja goshi.

25 «Bulya Nyakasane ali mukulu, «anakwânîne aje irenge.

«Akwânîne ayôbohwe kulusha abandi banyamuzinda boshi.

26 «Bulyala banyamuzinda w’abapagani linali ibumba,

«Nyakasane yehe ye wàjiraga amalunga.

27 «Obwâmi n’obumoleke bimushokolîre,

«entebe yâge buhashe n’obulangashane buyirikwo.

28 «Mwe bantu b’igulu lyoshi,

«muyalize irenge lyâge n’obuhashe bwâge.

29 «Yîshi muyalize irenge lyâge,

«mulêrhe entûlo zinyu embere zâge.

«Muyunamire oku idaho embere za Nyakasane,

«amango ayêrekana obwîmâna bwâge.

30 «Mujugume embere zâge, mwe bihugo mweshi,

«igulu alizibuhize mpu lirhagihuligana.

31 «Amalunga gacishinge, n’igulu lishembuke.

«Baderhe omu mashanja goshi, mpu: «Nyakasane ye Mwâmi!»

32 «Enyanja ekûnguze haguma n’ebimuli byoshi:

«Amashwa gashagaluke haguma n’ebimuli byoshi.

33 «Emirhi y’emuzirhu ebande orhuhababo rhw’omwishingo

«embere za Nyakasane, «bulya ayîshitwira igulu olubanja.

34 «Mukuze Nyakasane bulya ali mwinja,

«obuzigire bwâge buli bw’ensiku n’amango.

35 «Mumuyakûze, mpu: «Nyamuzinda Mucunguzi wirhu, orhucize,

«orhulikûze oku mashanja g’ihanga onarhushubûze.

«Hano rhukola rhwakukuza, «rhwakaziderha Izîno lyâwe litagatifu,

«rhucishingire okukugashâniza.»

36 «Ayagirwe Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli,

«mukazimuvuga omunkwa, ngasi mango.

«N’endêko yoshi yàyakûza, mpu: «Amen! Aleluya!

«Mukuze Nyakasane!»

37 Cazindà Daudi arhegeka Azafi na bene wabo mpu babêre aha burhambi b’omucîmba gw’endagâno ya Nyakasane, bakazirhumikira embere ly’omucîmba ngasi lusiku nk’oku byanali birhegesirwe. 38 Agoshôla na Obedi-Edomu haguma na bene wabo makumi gali ndarhu na munani mpu bakazilanga emihango, haguma na Obedi-Edomu, mugala wa Yedutuni na Hosa. 39 Daudi ahà amudâhwa Sadoki n’abandi badâhwa bene wabo omukolo gw’okurhumikira e mbere ly’ihêma lya Nyakasane oku ntôndo ya Gabaoni, 40 mpu bakaziyôrha barherekêra Nyakasane enterekêro z’okusingônolwa oku luhêrero ngasi sêzi na bijingo, n’okuyukiriza ngasi mikolo enayandisirwe omu irhegeko Nyakasane àhâga Israheli. 41 Bàli bo na Hemani, Yedutuni n’abandi bantu bàli bacî shozirwe kwago kwago mpu bakazikuza Nyakasane, bulya obuzigire bwâge buli bw’ensiku n’amango.

42 Hemani na Yedutuni bàgwerhe omukolo gw’okubûha emishekera n’emijegereza n’ezindi nzihwa z’abazihi zanakagikolesibwa oku kununisa enyimbo z’obugashânize. Bagala ba Yedutuni bàli balanzi ba mihango. 43 Cazinda ngasi muguma ashubira emwâge. Daudi naye ashubira emwâge agendisuhira ab’aha mwâge obwanga.

17

Amalaganyo ga Nyamuzinda kuli Daudi n’iburha lyâge

1 Daudi anacihanda omu nyumpa yâge. Lusiku luguma abwîra omulêbi Natani, erhi: «Lolaga! Niono nkola ndi omu nyumpa nyinja y’enshebeyi, n’akâgala ka-Nyamuzinda kaciri omu ihêma! Kurhi obwîne?» 2 Natani abwîra Daudi, erhi: «Ogererize bwinja aho, ogende ojire nk’oku oyumvîrhe omurhi ma gwâwe gudesire, bulya Nyamuzinda ali haguma nâwe.

3 Ci kwône obudufu bwàkulikiraga, akanwa ka Nyamuzinda kaja emunda Natani ali, erhi: 4 «Genda ojibwîra mwambali wâni Daudi, erhi: «Ntya kwo Nyakasane akubwizire: Arhali we wanyûbakira enyumpa naberamwo. 5 Ciru ntanasagihanda omu nyumpa, kurhenga olusiku nàrhenzagya Israheli e Mîsiri kuhika ene. Ci omu ihêma nàjaga nayêgema, ntenga hantu halebe ncumbike handi halebe. 6 Na kulusba okwo, amango goshi nàkâg’ilusa Israheli, baciranuzi banji nàfumbisire obugo bw’okurhambula olubaga lwâni, ci kwône ntâye nàtumuzizc muli bo nti arhanyûbakiraga enyumpa nyinjinja y’enshebeyi. 7 co cirhumire, oshubigend’ibwîra Daudi, erhi: «Ntya kwo Nyamuzinda w’Israheli akubwizire: Nie nàkurhenzagya ebulambo omu nyuma z’obusò nti obe murhegesi w’olubaga lwâni lw’Israheli. 8 Omu majira gâwe goshi erhi rhwembi rhunali naja nakugwasa, naholola abashombanyi bâwe boshi embere zâwe. Nie nârhuma wabona irenge liri nk’erya abakulu bakulu ba hano igulu^b. 9 Nâtwira olubaga lwâni lw’Israheli eciriba, nâludêkerezamwo, lwabêra muli eco ciriba buzira kuciyôboha cici. Nta ishanja lyâcilulibuze nk’okwa mira, 10 galya mango nàyimikaga abaciranuzi b’olubaga lwâni lw’Israheli, nakurhenzakwo abashombanyi bâwe boshi. Nnankubwizire oku niono, Nyakasane nâkuhà iburha linji. 11 Hano amango g’okufa kwâwe gahika, nâkuhà omwimo gw’obûko bwâwe, mwana wâwe, nâkomeza obwâmi bwâge. 12 Oyo ye wâyîshinyûbakira enyumpa, nazibuhya ensiku zoshi entebe y’obwâmi bwâge. 13 Nâbà îshe, naye abe mwana wâni. Ntakâmutûhya kwoki nka kulya nàtûhagya omwâmi wàkushokoleraga. 14 Nâmuzibuhya ayôrhe mwâmi w’olubaga lwâni, oku nsiku zoshi. Bulya obuhashe bw’obwâmi bw’omulala gwâge burhakadûndagana.» 15 Natani aganirira Daudi ngasi byoshi Nyamuzinda ànali amubwizire muli okwo kubonekerwa kwâge.

Omusengero gwa Dudi

16 Okubundi mwâmi Daudi agendija omu ihêma embere za Nyamuzinda, anaciderha, erhi: «Nyakasane, Nyamuzinda wâni, mmanyire oku oli nie, oli omulala gwâni, ntâco rhwàli rhukwânîne càrhumire warhujirira oku kwoshi wamarhujirira. 17 Ci kwône wehe, Nyakasane wabona oku arhali hoshi aho. Alaga oku wamalinda ojira n’amalaganyo oku mulala gwâni omu nsiku zayisha, wanjirira nka kuno nani nankabire muntu wa kuderhwa. 18 Yagirwa Nyamuzinda wâni, bici nankaciyushûla kw’eryo irenge ompire, bulya onyishi, waliba niono mwambali wâwe. 19 Nyakasane kulya kuba onzigira co carhumire wajira ebyo birhagazo binja byoshi, mpu lyo oyêrekana obukulu bw’irenge lyâwe. 20 Yagirwa Nyakasane, ntâye ciru n’omuguma oli akâwe. Kwo kunali nta wundi Nyamuzinda aba nyuma zawe, nk’oku rhwanayumvîrhe baderha. 21 Kwo na kwo nta lundi lubaga bano igulu luli nk’olubaga lw’Israheli. Wayi shire walulikûza, lwone lwone, omu buja bw’e Mîsiri, mpu olujire lubaga lwâwe. Wacîjisize irenge n’ebijiro binene by’okujugumya washandabanyamwo amashanja embere z’olubaga lwâwe. 22 Wàlujizire lubaga lwâwe oku nsiku zo shi, Nyakasane, wanabà we Nymuzinda walwo. 23 Bunôla, Yagirwa, ojirage nk’okwo wànaderhaga, n’endagâno wajizire kuli nie n’oku iburha lyani, eyôrhe ebâho amango goshi. 24 Neci, eyôrheho, na ntyo irenge lyâwe lyayîmanga oku nsiku zoshi, bakaziderha, mpu: «Nyamuzinda w’Israheli, ye na Nyamuzinda w’Israheli, ye Nyakasane w’igulu lyoshi.» Enyumpa ya mwambali wâwe eyôrhe eba omu masu gâwe. 25 Bulya we Nyamuzinda wâni, we wafululire mwambali wâwe oku wayûbaka enyumpa yâge. Co cirhumire, nie mwambali wâwe ndi wâwe, ndi hano mbere zawe nakusengera. 26 Kwo binali, Yagirwa Nyakasane, wenene Nyamuzinda, wamanandaganyagya eryo iragi lyoshi! 27 Wahizire okugisha omulala gwâni, mpu lyo iburha lyani likaziyôrha libàho embere zâwe ensiku zoshi. Yagirwa Nyakasane, kulya kuba wenene ogishire ogwo mulala, gukolaga gwayôrha guli mugishe ensiku zoshi.»

18

Okuhimana kwa Daudi

1 Enyuma z’aho, Daudi ahima Abafilistini, abagombya lwoshi omu kubanyaga ecishagala ca Gati n’ebindi bishagala by’eburhambi. 2 Ahima n’Abamowabiti, bashuba bambali bâge banakazimuvurhira ihôro. 3 Na kandi ahima Hadadezeri mwâmi w’e Soba e Hamati, ye wàlonzagya okulumiza obuhashe bwâge omu cihugo coshi kuhika oku lwîshi lw’Efrata. 4 Daudi anya gayo ngâlè cibumbi, ànashweka basirika b’oku biterusi bibumbi nda, n’abasiri ka kwône bihumbi makumi abirhi by’omu ngabo za Hadadezeri; ebyo biterusi acîshogamwo igana lyone ayôrhana, ebindi byoshi aja abitwa emisi y’entege. 5 Abaharamiya b’e Damasko bàyisha mpu barhabâle Hadadezeri mwâmi w’e Soba; nabo mwâmi Daudi abahima anabayîrhamwo bibumbi makumi abirhi. 6 Abahirakwo aba rhambo bakazibarhegeka, Abaharamiya babinduka bambali bâge, ntyo bakazimuvurhira ihôro. Nyakasane ahà Daudi okuhimana ntyo omu matabâro gâge goshi. 7 Daudi anyaga empenzi z’amasholo abalâlizi ba Hadadezeri bàli badwîrhe, anazihêka e Yeruzalemu. 8 Omu bishagala by’e Tibati n’e Kuni byàli omu burhegesi bwa Hadadezeri, Daudi akulamwo ennundo y’omulinga nyinji bwenêne: buzinda ogwo mulinga gwo Salomoni ayishirikolesa omu kutulisa omukenzi munene gw’okukalabiramwo, atulisamo n’erya mitungo n’ebindi birugu by’omulinga by’omu ka-Nyamuzinda.

9 Tou, mwâmi w’e Hamati, anaciyumva omwanzi oku Daudi ahimire omu rhwe gwa Hadadezeri mwâmi w’e Soba gwoshi. 10 Arhuma omugala Hadoramu mpu agend’imulamukiza mwâmi Daudi anamushamambire kuli ago matabâro gâge g’okuhima Hadadezeri, bulya Hadadezeri àli mushombanyi wa Tou. Amurhumira ebirugu bya ngasi lubero: by’amasholo, by’amarhale n’eby’omulinga. 11 Mwâmi abirhûla Nyakasane byoshi, baguma n’amarhale n’amasholo anyagaga omu gandi mashanja, omu Edomu, e Mowabu, e Amoni, emw’Abafilistini n’emw’Amaleki.

12 Abishayi mugala wa Seruya, àhimira bene Edomu omu kabanda ka Nyamûnyu, abayîrhamwo bantu bihumbi ikumi na munani. 13 Abahirakwo abarhambo bàbarhegeka, abantu b’e Edomu boshi bashuba bambali bâge. Nyakasane ashobôza Daudi okuhimana ntyo omu ngasi matahâro gâge goshi.

Amazîno g’abarhumisi bakulu ba Daudi

14 Daudi ayîma omu cihugo c’Israheli coshi. Akagitwa emmanja buzira kabôlo omu lubaga lwoshi. 15 Yowabu, mugala wa Seruya, ye wàli murhambo mukulu w’omurhwe gw’abalwi; Yehoshafati, mugala wa Ahiludi, ali mujabugo wa mwâmi; 16 Sadoki mugala wa Ahitudu, na Abimeleki mugala wa Abiyatari, bo bàli badâhwa; Shevesha àli mwandisi. 17 Benaya mugala wa Yoyada, ye warhambulaga emirhwe ya Kereti n’eya Peleti, bagala ba Daudi yêne bo bàli ba burhanzi omu barhabâzi bâge.

19

Abarhurnisi bakulu ba Daudi bàcinaguzibwa

1 Enyuma z’aho, Nahasi mwâmi w’e Amoni anacifà, omugala ayîma ahàli hâge. 2 Daudi anacigerereza, erhi: «Najirira Hanuni mugala wa Nahashi obwinja, bulya nani îshe àli mwinja kuli nie bwenêne.» Anacimurhumiraga obugo mpu bagendimurhûliriza oku lufù lw’îshe. Ci kwône abo baja-bugo ba Daudi erhi bahika omu cihugo c’Abamoni, 3 abaluzi b’abantu b’e Amoni banacibwîra Hanuni, mpu: «K’ocikêbirwe mpu kukenga sho kurhumire Daudi arhuma abaja-bugo kw’eyi mishîbo? K’orhabwini oku cihugo balija ebulâbi bacigeremwo, lyo lusiku luguma bayîsha bacigwarhe?» 4 Lero Hanuni anacishweka balya baja-bugo ha Daudi: babamôma obwânwa banabakungûla, emyamhalo yâbo baja bayisirhula kuhika oku mahiji, buzinda babalîka mpu bagende banayosire ntyo. 5 Daudi ayumva ogwo mwanzi oku abantu bâge bacinaguzibwe, arhuma omuntu wagend’ibabugâna bulya bàli bagwerhwe n’e nshonyi bwenêne, mpu ababwire, erhi: «Mwâmi adesire mpu mubere e Yeriko kuhika hano obwânwa bwinyu bukula, mubuligaluka eno kâ.»

Entambala n’Abanya-Amoni

6 Abantu b’e Amoni banaciyumva bonene oku bagayisize Daudi bwenêne. Lero Hanuni n’abantu b’e Amoni bahêka nsaranga nyinji, nka binônò makumi asharhu emwa Abaharamiya b’e Mezopotamiya y’ebulyo, n’emwa Soba mpu babayandike nka basirika b’okubarhabâla, mpu lyo babona engâlè n’abasirika bashona oku biterusi. 7 Bayandika n’omwâmi w’e Maaka haguma n’emirhwe yâge na ngâlè bihumbi makumi asharhu na bibirhi, bayîsha batwa icumbi lyâbo omu muhanda gw’ecishagala ca Medeba, nabo Abanya-Amoni bashubuzanya omu bishagala byâbo byoshi mpu baje oku matabâro. 8 Daudi amanya ogwo mwanzi, arhuma Yowabu haguma n’emirhwe y’entwâli. 9 Abantu ba Amoni bagendicîkereka oku cigamba embere z’omuhango gw’ecishagala câbo. Abâmi bàliyîshirirhabâla nabo baja olundi lunda ebwa mashwa. 10 Yowabu abona oku akwânîne okulwira enyunda zoshi, embere n’enyuma yâge; lero acîshoga e ntwâli kulusha z’omu Israheli zoshi, azikereka embere z’Abaharamiya. 11 Ahà omulumuna Abishayi okurhegeka abandi basirika boshi, abakereka embere z’Abanya-Amoni. 12 Yowabu abwîra omulumuna, erhi: «Abaharamiya bakabà bo bazibu kundusha, onayîshe ontabâle. Ci Abanya-Amoni bakayîshibà bo bazibu kukulusha, nnambe nie nyîshikurhabâla. 13 Rhuseze omurhima, rhukole akirumè bûko bwirhu burhumire, n’ebishagala bya Nyamuzinda wirhu. Nyakasane yêne ajire oku akabona kwinja.» 14 Yowabu n’omurhwe gwâge bahira mbere bagendikoza Abaharamiya, Abaharamiya bakûla idarhi bayâka. 15 Erhi abanya-Amoni babona oku Abaharamiya bayâka, nabo bône bayâka bulibirha embere z’Abishayi, mulumuna wa Yowabu, bashubira omu cishagala câbo. Okubundi Yowabu naye agaluka e Yeruzalemu.

16 Abaharamiya babona oku bahimirwe na bene-Israheli, barhumiza mpu bagend’ihuluza bene wabo bayûbaka ishiriza lya Efrata. Bayîsha bashokolirwe na Shofaki, murhambo mukulu w’omurhwe gwa Hadadezeri. 17 Daudi amanya okwo, Ashubûza engabo z’Israheli zoshi, ayikira Yordani ahika aho bàli. Ahârhûla embere kuhika ahika hofi nabo. Cazinda Daudi akereka engabo zâge embere z’Abaharamiya, bakoza entambala. 18 Ci kandi Abaharamiya bakûla idârhi bamàyôboha bene-Israheli. Daudi ayîrha basirika bihumbi nda b’oku ngiìle, n’abandi bantu bàgendaga n’amagulu abayîrhamwo bihumbi makumi ani. Ciru ayîrha n’omurhambo mukulu Shofaki. 19 Abâmi bàkâgirhabâla Hada­di-Ezeri erhi bàbona oku bene-Israheli babagombize lwoshi, bahûna okuyumvanya na Daudi omu murhûla, barhacilonzagya okucikârhabâla bene Amoni.

20

Yowabu àgwârha ecishagala ca Raba

1 Erhi kugera mwâka muguma, amango abâmi bànakomêreraga okuja oku matabâro, Yowabu ashubûza abasirika b’omurhwe gwâge. Agend’i sherêza ecihugo ca bene Amoni. Cazinda arhêra ecishagala ca Raba. Daudî, yehe, asigala aha Yeruzalemu. Yowabu adulika ecishagala ca Raba muliro, ebyôgo byaco abihonda oku idaho. 2 Daudi arhôla ecimanè càli oku irhwe ly’omuzimu wa bene Amonî, ye Milkomu, acihira oku lyâge irhwe. Babona oku eco cimanè càgwerhe obuzirho bwa talenta nguma ya masholo gone gone, càlimwo n’ibuye ly’engulo ndârhi. 3 Daudi ashanashana abantu b’êyo munda boshi, abahira oku mikolo y’obukûkuru, y’okukonda embale, okugôya ama buye erhi kubeza nshâli. N’ebindi bishagala bya bene Amoni byoshi kwo ànabikolîre ntyo. Cazinda ashubira e Yeruzalemu n’omurhwe gwâge gwoshi.

Entambala haguna n’Abafilistini

4 Buzinda kandi, bene-Israheli bakoza entambala oku Bafilistini, aha Gezeri, mw’êyo ntambala, Sibekayi w’e Husha àyîrha Sipayi, w’obûko bw’Abarefayimi. Okwo kwagombya Abafilistini. 5 Kandi omu yindi ntambala haguma n’Abafilistini, Elanani, mugala wa Yayiro, ayîrha Lami, mulumuna wa Golyati w’e Gati, ye olusârhi lw’itumu lyâge lwàli lunene kulusha omulonge munènè­nè. 6 Kandi eyindi ntambala yakozibwa e Gati. Yàlimwo omusirika muguma w’omu bashombanyi mulî-mulî, àgwerhe minwe ndarhu oku ngasi kuboko na mano ndarhu oku ngasi kugulu, àli w’oku bûko bwa Harafa ak’abandi. 7 Ajacira bene-Israheli. Lero Yonatani, mugala wa Shimea, mwinjikulu wa Daudi, amuniga. 8 Abo basirika bafilistini b’obûko bwa Harafa w’e Gati, boshi bahwêra oku bwôji bw’engôrho ya Daudi n’ey’abasirika bâge.

21

Daudi àganja olubaga lw’Israheli

1 Lusiku luguma Shetani ahiga okuhanyagaza Israheli, ashumika Daudi mpu aganje bene-Israheli. 2 Mwâmi Daudi abwîra Yowabu n’abakulu b’engabo bàli bo naye, erhi: «Mugere omu bûko bw’Israheli bwoshi, kurhenga e Dani kuhika e Bersheba, muganje olubaga, mmanye eeihugo cirimwo bantu banga.» 3 Yowabu ashuza, erhi: «Yagirwa, nankasimire Nyakasane aluze bene-Israheli kal’igana kulusha! Ene boshi kurhumikira bakola bakurhumikira, ci kwône bici birhumirage olonza okumanya omubalè gwâbo n’okusunika ntyo Israheli omu bugoma?» 4 Ci kwône irhegeko lya mwâmi lyàli lizibu kuli Yowabu. Agenda, agera omu Israheli mwoshi, cazinda ashubigaluka e Yeruzalemu. 5 Ayîshibwîra Daudi omubalè gwoshi: Israheli àlimwo balume cinônô ciguma na bihumbi igana bakola bafumbarha itumu, na Yuda bihumbi magana ani na makumi gali nda. 6 Yowabu arhaganjaga obûko bwa Levi n’o bwa Benyamini haguma n’abandi.

Nyamuzinda àhana obubî bwa Daudi

7 Ogwo mukolo gwagayisa Nyakasane bwenêne, kwarhuma àhana Israheli. 8 Daudi abwîra Nyakasane, erhi: «Najizire ecâha cinene! Waliha, mâshi, obabalire mwambali wâwe eco câha, bulya najizire nka musirhe!» 9 Erhi buca sêzi, Daudi azûka, erhi mîra Nyakasane anabwîraga omulêbi Gadi, muhanûzi wa Daudi akanwa abwîra mwâmi Daudi, erhi: 10 «Genda obwire Daudi ntya: Nyakasane amâderha: Nkuhîre bintu bisharhu, ocîshoge ciguma muli byo, nâcijira.» 11 Aho omulêbi Gadi aja emunda Daudi ali, amubwîra ntya, erhi: 12 Myaka isharhu ya cizombo omu cihugo câwe, -erhi myêzi isharhu ya matumu, oje wayâka n’omushombanyi akukulikîre lumino-mino,- erhi nsiku isharhu za cihûsi omu cihugo câwe? Ocîjàge cmurhima buna, ombwir bici najibwîra owantumaga!» 13 Daudi abwîra olya mulêbi Gadi, erhi: «Namârhaganwa bwenêne! Nâleka rhufire omu maboko ga Nyakasane erhimwo, bulya obwonjo bwag” buli bunji, caziga ntakûmbaga omu maboko g’abantu.» 14 Nyakasane anacirhumaga ecihûsi obwo omu Israheli; kwafà bantu bihumbi makumi gali nda b’Israheli. 15 Nyakasane ayêrekeza Malahika e Yeruzalemu, mpu arhulireyo ecihûsi. Erhi Malahika-Kaheza ayêrekera e Yeruzalemu mpu amulagalize, Nyakasane afa bwonjo, abwîra entumwa yâge, erhi: «Lekaga, shuba okuboko kwâwe. Ago mango erhi nyakurhumwa akola ahika omu ngo Ornani Muyebuzeyi àkâg’ihûlira engano yâge. 16 Daudi agalamula amasu, àbona Malahika amanyanyire ekarhi k’amalunga n’igulu, anayomwire engôrho yâge akola ayiyêrekezize e Yeruzalemu. Daudi bo n’abagula bâge bàli bayambirhe emyambalo y’emishîbo, bayunama bahwera oku idaho. 17 Daudi abwîra Nyakasane, erhi: «K’arhali nie nàrhegekaga nti baganje olubaga. Nie nàjizire kubi! Aba bôhe bacîberîre buso kwône, kubi kuci bàjizire? Obâge nie ohana n’emulala gwâni!»

Daudi àyûbakira Nyakasane oluhêrero

18 Malahika wa Nyakasane abwîra Gadi, erhi: «Obwire Daudi asôkere ebwa cibuga emunda Ornani adwîrhe ahûla engano, ayûbakireyo Nyakasane oluhê rero.» 19 Daudi anacija eyo munda nka kulya Gadi ànamubwîraga Nyakasane amurhumire. 20 Ornani erhi adwîrhe ahûla engano yâge. Mpu ahindamuka, abona Malahika; agendicîfulika bo n’abagala bani bàli haguma naye. 21 Daudi asôkera emunda Ornani ali. Naye oku anabona mwâmi ntya, àrhenga aha cibuga ayîshicîrhimba aha magulu gâge. 22 Daudi amubwîra Ornani, erhi: «Ompe aha ecibuga câwe ciri. Nnonzize nyûbakireho oluhêrero lwa Nyakasane, lyo eci cihûsi ciri oku lubaga cihwa. Ohampe, nâkuguliraho nk’oku ecitwiro caho cina kwânîne.» 23 Ornani ashuza Daudi, erhi: «Nnâhamwirhu oharhôle kwône ojire n’oku olonzize. Ciru n’enkafu zani ezi, n’engano y’okuhânwa ntûlo.» 24 Ci kwône mwâmi Daudi ashuza Ornani, erhi: «Ntaco wâmpa! Ebyo byoshi nâbigula nk’oku binakwânîne. Ntankalonza nterekêre Nyakasane ebiri byâwe, ntankamurhûla akantu ntarhamire!» 25 Daudi anacihà Ornani masholo ga buzirho bwa sikeli magana gali ndarhu.

26 Aho Daudi ayûbakiraho Nyakasane olluhêrero, ahirakwo enterekêro z’okusingônolwa n’enterekêro z’omurhûla. Okubundi ashenga Nyakasane, naye àmushuza omu kumanula omuliro emalunga gwayîshisingônola zirya nterekêro oku luhêrero. 27 Lero Nyakasane arhegeka olya Malahika mpu a shubize engôrho yâge omu luba. 28 Daudi abona obwo oku Nyakasane anayumvirhize omusengero gwâge aho cibuga ca Ornani Muyebusi, kurhenga olwo lusiku, akaziyôrha arhûliraho Nyakasane enterekêro burhahusa. 29 Mw’ago mango, lirya ihêma Musa àyûbakiraga omu irûngu haguma n’oluhêrero lw’e nterekêro z’okusingônolwa, erhi biciba oku ntôndo ya Gabaoni. 30 Ci kwône Daudi arhagerezagya okuja eyo munda mpu ajishenga Nyakasane, bulya engô rho y’oyo Malahika yàlimujugumize bwenêne.

22

1 Co càrhumire Daudi àderha, erhi: «Hano ho hantu h’okuyûbakwa e nyumpa ya Nyakasane Nyamuzinda. Ho hantu h’oluhêrero lw’e nterekêro z’Israheli.»

Daudi arheganya okuyûbaka aka-Nyamuzinda

2 Daudi arhegeka mpu bashubûze ebigolo biyûbaka omu cihugo c’Israheli; abahira oku mukolo gw’okugôya amabuye g’okuyûbaka akâ-Nyamuzinda ka Nyakasane. 3 Arhenganya ennundo erhali nyi y’ecûma c’okukûlamwo emisumari y’okuyîshijira emirirango, n’engondôzo; na mulinga munji bwenêne gurhagwerhi oku gwankagerwa; 4 na kandi ennundo y’emirhi y’enshebeyi, abantu b’e Tiri n’ab’e Sidoni erhi bàyidwîrhîre Daudi minji bwenêne.

5 Bulya Daudi àkagicîdesa yêne, erhi: «Mugala wâni Salomoni aciri murho na ntâco acimanya. N’obwo aka-Nyamuzinda k’okuyûbakirwa Nyakasane kawanine kaje irenge omu bihugo byoshi oku bunene n’obwinja bwako. Nkola ga nâba narheganya eby’okuyishikayûbaka.» Daudi ajira ntyo marheganyo manji embere ly’okufà kwâge.

Daudi àha Salomoni omukolo gw’okuyûbaka aka-Nyamuzinda

6 Daudi ahamagala omugala Salomoni amurhegeka mpu ayûbake akâ­Nyamuzinda ka Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli. 7 Amubwîra, erhi: «Mwa na wâni, nàligwerhe omuhigo gw’okuyûbaka niene enyumpa nyinjinja ya Nyakasane Nyamuzinda wâni. 8 Ci kwône Nyakasane ambwizire, erhi: «Wàbu lazire muko munji munji omu matabâro manênênè wajàga wajira; orha nkayûbakira izîno lyani enyumpa erhi ogwo muko gwoshi wàbulagiraga oku idaho embere zani gurhuma.

9 Ci wàyîshiburha omwana: àyîshibà muntu wa murhûla^c, ntanazige abasho mbanyi bamuzungulusire barhwanza ogwo murhûla gwâge. Ahaziderhwa izîno lya Salomoni, -kwo kuderha «Murhûla»- bulya omu kalamo kage koshi nâyi shihà Israheli omurhûla munji. 10 Oyo ye wâyîshinyûbakira enyumpa. Ayîshibà mwana wâni nani mbe Îshe kuli ye. Nakomeza bwenêne entebe yâge y’obwâmi kuli Israheli.» 11 Daudi ayushûla, erhi: «Lero mwana wâni, Nyakasane Nyamuzinda wâwe, abe haguma nâwe, akuhe obwanga ly’ohasha okumuyûba kira enyumpa, nk’oku ànalaganyagya kuli we. 12 Akuhe obukengere n’obumanye, hano akuhà okurhegeka Israheli lyo ohashishimba amarhegeko gâge. 13 Okakenga n’okushimba bwinjinja amarhegeko àhaga Musa kuli Israheli, wâbona oku wâhimana muli byoshi. 14 Niono n’emisi yani, nàcihanganyire okubika muhako oku kuyûbaka enyumpa ya Nyakasane, masholo ga buzirho bwa talenta bihumbi igana, binônò igana bya marhale, omulinga n’ecûma, bi rhagwerhi oku byankagerwa. Nàrheganyize n’emirhi n’amabuye. Nawe wanaciyushûla ebindi. 15 Mw’ogwo mukolo, wâbà n’abakozi, abalenga b’okugôya amabuye n’ab’okubinja emirhi, erhi balenga omu ngasi bushanja. 16 O gwerhe nnundo nyinji bwenêne z’amasholo, amarhale, omulinga n’ey’ecûma. Ocîbandage omu mikolo, na Nyakasane abe haguma nâwe.» 17 Cazinda Daudi arhegeka abarhambo b’Israheli boshi mpu barhabâle omugala Salomoni, aba ‘ bwîra, erhi: 18 Ka Nyakasane arhali haguma ninyu? Ammuhîre omurhûla e mpande zoshi kurhenga amango àhiraga abantu bàyûbakaga mw’eci cihugo idako ly’oburhegesi bwâni. Lero bakola bashiga Nyakasane n’olubaga lwâge. 19 Lero mucisezagye n’omurhima n’emisi yinyu yoshi okumanya obulonza bwa Nyakasane Nyamuzinda winyu. Mucibande omu mikolo muyûbake endâro ya Nyakasane Nyamuzinda winyu; lyo muyîshihira Omucîmba gw’Amalaganyo ga Nyakasane n’ebirugu by’obugashânize muli ako kâ-Nyamuzinda mwayûbaka oku izîno lya Nyakasane.

23

Daudi àkerekanya omurhwe gw’Abaleviti

1 Erhi Daudi abà akola mushosi bwenêne, ayîmika omugala Salomoni okubà mwâmi w’Israheli. 2 Okubundi ahamagala abarhambo bakulu b’I sraheli boshi, n’abadâhwa n’Abaleviti.

3 Abaleviti bakulu bakola bagwerhe myâka makumi asharhu na kulusha, baganjwa muguma muguma, omubalè gwâbo gwahalûka gwa bihumbi makumi asharhu na munani. 4 Daudi abagoshôlamwo bihumbi makumi abirhi na bini by’okuyimangira emikolo y’okuyûbaka akâ-Nyamuzinda ka Nyakasane, bihu mbi ndarhu bya kuba barhindisi na baciranuzi, 5 bihumbi bini bya balanzi ba mihango na bindi bihumbi bini bya kukazikuza Nyakasane n’enzihwa Daudi àli erhi atulîsize kw’ogwo mukolo.

6 Daudi agaba abaleviti omu mirhwe ya ngasi lubero nk’oku amaburhwa gâbo gànashimbanaga, ab’obûko bwa Gershoni, bwa Kehati erhi bwa Merari, bagala ba Levi. 7 Gershoni àbusire bana babirhi, Ladani na Shimeyi. 8 Ladani aburha bana basharhu: omurhanzi Yehiyeli, kandi Zetamu na Yoweli. 9 Shimeyi aburha bana basharhu: Shelomiti, Haziyeli na Harani, bo bàli bakulu b’emilala ya kuli Ladani. 10 Kandi Shimeyi ashubiburha bagala bani: Yahati, Ziza, Yehushi na Beriya. 11 Yahati ye wali mukulu wabo, Ziza wa kabirhi, hakulikira Yehushi na Beriya. Abo babirhi bazinda barhaburhaga bana banji, co càrhumire bayandikwa nka mulala muguma gwone.

12 Kehati aburha bagala bani: Amurami, Isari, Hebroni na Uziyeli. 13 Bagala ba Amurami: Aroni na Musa. Aroni aberûlwa kwago kwago lwoshi haguma n’iburha lyâge oku kukazikolera omu hatagatifu bwenêne; gwo mukolo gw’okurhûla Nyakasane enterekêro z’enshangi, okumurhumikira bwaca bwayira n’okuhâna obwanga oku izîno lyâge ensiku zoshi. 14 Musa yehe àlici berire muntu wa Nyamuzinda; ci abana bâge bàkâgilolwa nka bantu kwône b’obûko bwa Levi. 15 Bagala ba Musa: Gershoni na Eliyezeri. 16 Bagala ba Gershoni: Shebuweli, ye murhanzi. 17 Eliyezeri aburha mugala muguma, Rehabiya, arhaciburhaga bandi, ci kwône Rehabiya aburha bana banji bwenêne. 18 Bagala ba Isari: Shelomiti, ye murhanzi. 19 Bagala ba Hebroni: omurhanzi, Yeriya, owa kabirhi, Amariya, owa kasharhu, Yaziyeli na Yekamani wa kani. 20 Bagala ba Uziyeli: Mika, wa burhanzi, na Yisiya, wa kabirhi.

21 Bagala ba Merari: Mahali na Mushi. Mahali àburha bagala babirhi. Eleyazari na Kishi. 22 Eleyazari afà buzira kuburha bana-rhabana. Arhasigaga abarhali bana-nyere bonene, banayankwa na bazâla babo, bagala ba Kishi. 23 Mushi^d aburha bagala basharhu: Mahali, Ederi na Yeremoti. 24 Ntyo kwo lyàliyosire iburha lya Levi, abo bàli bakulu b’emilala yâbo bàyandikagwa muguma muguma omu citabu c’amazîno. Ngasi yeshi wàli okola agwerhe myâka makumi abirhi na kulusha y’okuburhwa, ahâbwa ogwâge mukolo akazijira omu nyumpa ya Nyakasane. 25 Bulya Daudi aderha, erhi: «Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli akola ahire olubaga lwâge omurhûla, naye yêne akolaga abera omu cishagala ca Yeruzalemu ensiku zoshi. 26 Nta bulagirire abaleviti bacigwerhe bw’okukâbarhula ihêma ly’okubugânana na ngasi birugu byoshi bikolesibwa oku bugashânize.» 27 Na kandi omu kushimba ebinwa bizinda bya Daudi, ngasi baleviti boshi bàyandisirwe, bàgwerhe myâka makumi abirhi na kulusha y’okuburhwa. 28 Omukolo gwâbo kwàli kulinga amarhegeko bene Aroni bababwizire, okurhumikira omu kâ-Nyamuzinda ka Nyakasane, omu minene yamwo n’omu rhwônga rhwamwo rhwoshi, okushukamwo ebirugu by’okugashâniza. Ebyo byo bakâgikola omu kâ-Nyamuzinda.

29 N’okukereka emigati mulongo oku meza gwàli mukolo gwâbo; okurhega nya enshâno ya ngasi lubero. Bàgwerhe n’omukolo gw’okulanga engero z’omu ka-Nyamuzinda, ez’obuzirho n’ez-obuli. 30 Bàli barhegesirwc okuba omu kâ­ Nyamuzinda ngasi sêzi na ngasi bijingo oku kukuza irenge lya Nyakasane. 31 Na ngasi mango barhûla Nyakasane enterekêro z’okusingônola oku lusiku lwa Sabato, olusiku lurhanzi lwa ngasi mwêzi, n’ezindi nsiku nkulu nk’oku byànaliyandisirwe omu irhegeko. Gwo mukolo bàkâgijira ensiku zoshi embere za Nyakasane ogwo. 32 Obugashânize bàkâgijira omu kâ-Nyamuzinda, bwànali bulya bwonênè bwàkâgijirwa omu ihêma ly’okubugânana, n’amarhegeko g’omu hatagatifu bwenêne, na galya marhegeko ga bene wabo bagala ba Aroni.

24

Omurhwe gw’abadâhwa

1 Ab’oku bûko bwa Aroni nabo bagabwa omu mirhwe^e. Aroni àlibusire bana bani: Nadabu, Abihu, Eleyazari na Itamara. 2 Nadabu na Abihu bafà, erhi n’îshe acihali; Eleyazari na Itamara bôhe bàhîrwe ecikono c’obudâ hwa. 3 Buzinda bwenêne, mwâmi Daudi omu kurhabâlwa na Sadoki, w’oku bûko bwa Eleyazari, na Ahimeleki, w’oku bûko bwa Itamara, agaba abadâhwa omu mirhwe nk’oku amarhumisi gâbo gànaliyosire. 4 Bayîshibona oku obûko bwa Eleyazari bwo bwalimwo abalume banji kulusha obûko bwa Itamara. Co càrhumire obûko bwa Eleyazari bugabwamwo mirhwe ikumi na ndarhu ya ci nyamulala n’obwa Itamara mirhwe munani, na ngasi murhwe n’omurhambo mukulu wagwo. 5 Okugabwa kwa bombi na bombi kwakazijirwa omu kuyesha ecigole, bulya hàli «abaluzi b’aka-Nyamuzinda» n’abandi «baluzi ba Nyamuzi nda» omu bûko bwa Eleyazari n’omu bûko bwa Itamara. 6 Omwandisi Shemaya, mugala wa Netanaeli w’obûko bwa Levi, ayandika amazîno gâbo embere za mwâmi, embere z’abarhambo, embere z’omudâhwa Sadoki, embere z’Ahimeleki, mugala wa Abiyatari, n’embere z’abarhambo bakulu b’emilala y’abadâhwa n’ey’abaleviti. Oku mulala gwa Eleyazari, bàkâgiyesha ecigole kabirhi kakulikirine, n’oku gwa Itamara liguma lyone. 7 Yehoyaribu ye wàli wa burhanzi omu kugwarhwa n’ecigole, Yedaya wa kabi rhi, 8 Harimu wa kasharhu, Seorimu wa kani, 9 Malkiya wa karhanu, Miyamini wa kali ndarhu, 10 Hakosi wa kali nda, Abiya wa kali munani, 11 Yeshuwa^f wa kali mwenda, Shekaniya wa kali ikumi, 12 Eliyasibu wa kal’ikumi na liguma, Yakimi wa kal’ikumi na kabirhi. 13 Hupa wa kal’ikumi na kasharhu, Yeshebali wa kal’ikumi na kani 14 Bilga wa kal’ikumi na karhanu, Imeri wa kal’ikumi na ndarhu, 15 Heziri wa kal’ikumi na nda. Hapisesi wa kal’ikumi na munani, 16 Petahiya wa kal’ikumi na mwenda, irûngu wa kali makumi abirhi, 17 Yakini wa kali makumi abirhi na muguma, Gamuli wa kali makumi abirhi na babirhi, 18 Delayahu wa kali makumi abirhi na basharhu, Maaziya wa kali makumi abirhi na bani 19 Abo bo bàyandisirwe amazîno gâbo haguma n’omukolo gwâbo gw’okuja omu kâ-Nyamuzinda ka Nyakasane, omu kushimba amarhegeko bàhâbagwa na shakulûza wabo Aroni, nk’oku naye ànagahâbagwa na Nakasane, Nyamuzinda w’Israheli yêne. Enyushûlo y’Agandi mazîno g’abaleviti 20 Aba nabo bo bandi b’oku bûko bwa Levi: Omu bûko bwa Amurami, mwàli Shubaheli, n’omu bûko bwa Shubaheli mwàli Yediya. 21 Omu bûko bwa Rehabiya mwàli Yishiya, murhanzi omu mulala gwâge. 22 Omu bûko bwa Isara mwàli Shelomoti, n’omu bwa Shelomoti mwàli Yahati. 23 Bagala ba Hebroni: omurhanzi Yeriya, owa kabirhi Amariyahu, owa kasharhu Yaziyeli, n’owa kani Yekamani. 24 Mugala wa Uziyeli: Mika. Omu bûko bwa Mika, mwàli Shamiri. 25 Omu bûko bwa Yisiya, mulumuna wa Mika, mwàli Zakariya. 26 Bagala ba Merari: Mahali, Mushi na Yaziya; 27 oku bûko bwa Merari, b’emwa omugala Yaziya: mwàli Shohamu, Zakuri na Ibri. 28 Mugala wa Mahali: Eleyazari, ye rhaburhaga mwana, 29 na Kishi, ye wàgwerhe omugala Yarameeli. 30 Bagala ba Mushi: Mahali, Ederi na Yerimoti. Ntyo kwo obûko bene Levi bwàli buyosire, omu kushimbana kw’emilala yâbo. 31 Nabo bayesha ecigole oku burhumisi bw’emikolo yâbo aka bene wabo bene Aroni, embere za mwâmi Daudi, e mbere za Zadoki na Ahimeleki, n’embere z’abarhambo bakulu b’emilala y’abadâhwa n’ey’abaleviti. Ntyo omulala gw’omwana w’enfula gwajirirwa ku guma n’ogwa mulumuna wâge.

25

Omurhwe gw’abîmbiza

1 Oku bugashânize, Daudi bo n’abarhambo bakulu, baberûla abana ba Azafi n’aba Hemani, n’aba Yedutuni mpu babe bahanûzi b’okukolesa ennanga, enzenze n’orhurhêra. Abantu bàhizirwe kw’ogwo mukolo nabo bayandikwa.

2 Abana ba Azafi bayandikwamwo: Zakuri, Yozefu, Netaniya, Asarela. Abana ba Azafi bàli idako ly’oburhegesi bw’îshe wabo, ye wàli erhi akômerire okuhanûla oku irhegeko lya mwâmi.

3 Abana ba Yedutuni: Gedaliya, Seri, Yeshaya, Shimeyi, Hashabiya na Matitiya; oku bali ndarhu bàkâgihanûlwa n’îshe, owakâgiyimba n’izu ly’okuhêra oku kukuza n’okuhà Nyakasane irenge.

4 Abana ba Hemani: Bukiya, Mataniya, Uziyeli, Shebuweli, Yerimoti, Hananiya, Hanani, Eliyata, Gidalati, Romamti-Ezeri, Yoshebekasha, Maloti, Hotiri na Mahaziyoti. 5 Abo boshi bàli bagala ba Hemani, mulêbi wa mwâmi. Erhi ebinwa bya Nyamuzinda byàderhagwa, anabûhe omushekera. Nyamuzinda àli ahire Hemani barhabana ikumi na bani na banyere basharhu. 6 Abo bantu boshi bàli bîmbiza omu kâ-Nyamuzinda ka Nyakasane, hàkazihalûlwa n’îshe wabo n’omu kuhirakwo izu ly’ennanga, enzenze n’orhurhêra, omu kukazi­ rhumikira omu nyumpa ya Nyakasane nk’oku mwâmi ànali arhegesire. 7 Aho bîmbiza balenga, haguma n’abantu b’omurhwe gwâbo, bàli bayigirizibwe okukuza Nyakasane n’enyimbo, boshi haguma bàli magana abirhi na makumi gali munani na munani. 8 Banaciyêsha ecigole mpu lyo bamanya kurhi bakazikulikirana omu mikolo buzira kulondôla emisole n’abashosi, erhi nisi abîmbiza bakola bayîsh’iyimba n’abaciyiga okuyimba. 9 Owàcîshozirwe wa burhanzi ye Yozefu, mugala wa Azafi. Owa kabirhi Gedaliya, ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 10 Owa kasharhu àli Zakuri, haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 11 Owa kani Isri, haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na bahirhi. 12 Owa karhanu Netanyahu, hàguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 13 Owa kali ndarhu àli Bukiya, haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 14 Owa kali nda àli Yesarela; ye baguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 15 Owa kali munani. Yeshaya, ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 16 Owa kali mwenda, Mataniya, haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 17 Owa kal’ikumi, Shimeyi; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 18 Owa kal’ikumi na muguma Azareli; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 19 Owa kal’iku mi na kabirhi: Hashabiya; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 20 Owa kal’ikumi na basharhu àli Shubaheli; ye n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 21 Owa kal’ikumi na bani Matitiya; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 22 Owa kal’ikumi na barhanu Yeremoti; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 23 Owa kal’ikumi na ndarhu Hananiya; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 24 Owa kal’ikumi na nda Yoshebekasha; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 25 Owa kal’ikumi na munani Hanani; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 26 Owa kal’ikumi na mwenda Maloti; ye haguma n’abagala na bene wabo bantu ikumi na babirhi. 27 Owa kali makumi abirhi Eliyata; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 28 Owa kali makumi abirhi na muguma Hotiri; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 29 Owa kali makumi abirhi na babirhi Gidalati; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 30 Omuntu wa kali makumi abirhi na basharhu àli Mahaziyoti; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi. 31 Omuntu wa kali makumi abirhi na bani àli Romamti-Ezeri; ye haguma n’abagala na bene wabo, bantu ikumi na babirhi.

26

Abalanzi b’emihango

1 Abalanzi b’emihango nabo bàgwerhe eyâbo mirhwe. Meshelemiya, mugala wa Kore, mwinjikulu wa Abiyazafi, w’obûko bwa Kore, 2 aburha bagala nda: kwo bakulikirîne ntya, Zakariya, Yediyaeli, Zebadiya, Yatiniyeli, 3 Elamu, Yohanani na Eliyehoyenayi. 4 Obedi-Edomu aburha bagala munani: bakulikirana ntya, Shemaya, Yozabadi, Yowa, Sakari, Netanaeli, 5 Amiyeli, lzakari na Peuletayi. Neci Nyamuzinda àligishire Obedi-Edomu. 6 Enfula yâge Shemaya yàburha abana bàgwerhe ecikono cikulu omu mulala gwâbo, bulya bàli bantu ntwâli. 7 Bagala ba Shemaya bo bàli Otni, Refaheli, Obedi, Elzabadi, kuhirakwo na bene wabo Elihu na Semakiya, bombi bantu bakengwa bwenêne. 8 Abo bene Obedi-Edomu, haguma na bagala babo nabo n’abandi babusi babo, boshi bàli bantu ba lukengwa bayunjulirine misi omu mukolo gwâbo. Boshi haguma bàli bantu makumi gali ndarhu na babirhi.

9 Omurhwe gwa Shelemiya gwàlimwo abagala na bene wabo, boshi haguma bàli bantu bakengwa ikumi na munani. 10 Hosa, w’oku bûko bwa Merari, abu rha bagala bani: Shimri, ye wa burhanzi omu mulala, n’obwo arhali ye wàli nfula, îshe amuhà eco cikono ca burhanzi, 11 Hilkiya wa kabirhi, Tebaliya wa kasharhu, na Zakariya wa kani; omurhwe gwa Hosa, gulimwo abagala na bene wabo, gwàli gwa balume ikumi na basharhu. 12 Abarhambo n’abantu b’eyo mi rhwe y’abalanzi b’emihango boshi haguma bakag’iyûkiriza omukolo gwâbo omu kâ-Nyamuzinda ka Nyakasane. 11 Bagahâna emihango y’okukazilanga omu kuyesha ccigole nk’oku emilala yâbo yànali, emisole n’abashosi boshi haguma. 14 Shelemiya ecigole camuhà omuhango gw’ebushoshôkero. Omugala Zakariya wàliyunjulirine makengu manji, ecigole camuhà omuhango gw’ebule mbe. 15 Obedi-Edomu ahabwa obulanzi bw’omuhango gw’ebulyo, n’abagala okukazilanga enguli z’embîko. 16 Shupimu na Hosa bagabâna obulanzi bw’omuhango gw’ebuzikiro n’obw’omuhango gwàkâgiderhwa muhango gwa mugongo mutwe, hofi n’enjira yàsôkeraga enyanya. Eyo mirhwe yàlihîrwe obulanzi kwo yàligabirwe ntya: 17 aha muhango gw’ebushoshôkero, baleviti ndarhu ngasi lusiku; aha muhango gw’ebulembe, bani ngasi lusiku; ebwa nguli z’embîko, mirhwe ibirhi ya babirhi-babirhi; 18 oku myûbako yàliyushwîrwc ebuzikiro, bantu bani oku njira na babirhi omu myûbako mwo na nênc. 19 Ntyo kwo emirhwe y’abalanzi bàrhôlagwa omu bûko bwa Kore n’obwa Merari yàli eyôsire.

Emikolo yago-yago yàlihîrwe baguma-baguma

20 Abandi baleviti^g bàgwerhe omukolo gw’okulanga obuhirhi bw’omu kâ­-Nyamuzinda n’ebirugu bitagatifu birherekirwe Nyakasane. 21 Abana ba Ladani, w’omu bûko bwa Gershoni, bakulu b’emilala yâbo, ye wàli Yehiyeli. 22 na kandi bagala ba Yehiyeli, Zetamu bo n’omulumuna Yoheli, bàgwerhe omukolo gw’okulanga obuhirhi bw’omu kâ-Nyamuzinda ka Nyakasane. 23 Omu bûko bwa Amuramu, obûko bwa Isari, obwa Hebroni n’obwa Uziyeli, 24 Shebuweli, wa kuli bene Gershoni, ye mugala wa Musa yenêne, ye wàli mulanzi mukulu w’embîko. 25 Oku nkomôka yâbo kwàli ecinyamulala ca bene Eliyezeri, mulu muna wa Gershoni bo: Rehabiya, mugala wa Eliyezeri, kandi Yeshaya, Yoramu, Zikri na Shelomiti. 26 Shelomiti haguma na bene wabo bahâbwa omukolo gw’okulanga ebirugu byàlirherekîrwe Nyamuzinda byajiragwa na mwâmi Daudi, n’abakulu b’emilala, n’abarhambo b’abasirika bayîmangira emirhwe y’ebihumbi. erhi magana erhi makumi. 27 Bàli bababerwiremwo ecigabi c’okukâshibirira enyumpa ya Nyakasane, 28 haguma n’ebirugu bitagatifu omulêbi Samwcli àhiragamwo, n’ebya Saulu, mugala wa Kishi, Abneri, mugala wa Neri, n’ebya Yowabu mugala wa Seruya. Ebyo birugu bitagatifu byàlirherekirwe Nyakasane byoshi byàkâgilangwa na Shelomiti haguma na bene waho.

29 Kenaniya bo n’abagala. b’oku bûko bwa Isari, bàgwerhe emikolo y’embuga omu cihugo c’Israheli, bo bàli bandisi na baciranuzi. 30 Hashabiya bo na bandi bantu cihumbi ciguma na magana gali nda ba ntwâli b’obûko bwa Hebroni, bàkâgilanga ecihugo c’Israheli c’ebuzikiro bwa Yordani; hàgwerhe emikolo eyêrekîre olubaga oku by’idini n’eby’ecihugo. 31 Yeriya ye wàli murhambo mukulu w’obûko bwa Hebroni. Omu mwâka gwa makumi ani gw’obwâmi bwa Daudi, balongereza amaburhwa gayêrekîre obwo bûko, babugâna abalume b’entwâli e Yezeri omu Galadi ba kw’obwo bûko. 32 Mwâmi Daudi abarhôlamwo bantu bihumbi bibirhi na magana gali nda ga kw’obwo bûko, abafumbika Yeriya mpu boshi haguma bakazirhabalana oku mikolo eyêrekîre eby’i dini n’eby’ecihugo, omu cishagala càyûbakagwamwo n’abantu b’oku bûko bwa Rubeni na Gadi, n’ecigabi c’ebushoshôkero c’obûko bwa Menashè.

27

Entondekanyè y’abasirika oku bwâmi

1 Bene-Israheli nk’oku omuganjo gwâbo gwànali, abakulu b’emilala, abarhambo b’abasirika bihumbi, ab’amagana, abandisi babo, boshi bàji raga omukolo gw’okurhumikira olubaga lwâbo. Eyo mirhwe yoshi yàkâg’ilola ngasi kantu kanayêrekîre mwâmi. Ngasi mwêzi omu mwâka hàkâgibà omu rhwe gw’okulola mukolo mulebe mw’ogwo mwêzi. Ngasi murhwe gwàli gwa balume bihumbi makumi abirhi na bini.

2 Omwimangizi w’omurhwe murhanzi gwàgwerhe omukolo omu mwêzi gwa burhanzi ye wàli Yashobamu, mugala wa Zabdiyeli. ayîmangiraga murhwe gwa balume bihumbi makumi abirhi na bini, 3 w’oku bûko bwa Peresi, ye wàli mu rhambo mukulu w’emirhwe yoshi y’ogwo mwêzi gwa burhanzi. 4 Omwimangizi w’omurhwe gwa kabirhi ye wàli Dodayi w’e Ahowa; ayîmangiraga murhwe gwa balume bihumbi makumi abirhi na bini. 5 Omwimangizi w’omurhwe gwa kasharhu gw’okukola omu mwêzi gwa kasharhu, àli Benaya mugala wa Yoya da, mudâhwa mukulu. Ayîmangiraga bantu bihumbi makumi abirhi na bini. 6 Benaya ye olya wàli omu murhwe gwa ntwâli «Makumi-Asharhu»^h, erhi bamujira murhambo w’ebyo bihumbi, omugala Amizabadi aja ahâli hâge. 7 Omwimangizi wa kani w’omwêzi gwa kani àli Asaeli, mulumuna wa Yowabu, n’enyuma zâge abà omugala Zebadiya. Ayîmangiraga balume bihumbi maku mi abirhi na bini. 8 Owa karhanu oku mwêzi gwa karhanu àli Shamhuti, w’obûko bwa Yizra. Ayîmangiraga bantu bihumbi makumi abirhi na bini. 9 Owa kali ndarhu omu mwêzi gwa ndarhu, àli Ira, mugala wa Ikeshi w’e Tekowa. Ayîmangiraga murhwe gwa bantu bihumbi makumi abirhi na bini. 10 Owa kali nda, ow’omwêzi gwa nda àli Helesi, w’e Paloni, w’omu bûko bwa Efrayimu. ayîmangiraga murhwe gwa balume bihumbi makumi abirhi na bini. 11 Owa kali munani omu mwêzi gwa kali munani ye wàli Sibkayi, w’e Husha, w’omu bûko bwa Zera. Ayîmangiraga bantu bihumbi makumi abirhi na bini. 12 Owa kali mwenda, ow’okukola omu mwêzi gwa mwenda àli Abiyezeri, w’e Anatoti, w’oku bûko bwa Benyamini. Ayîmangiraga murhwe gwa bantu bihumbi makumi abirhi na bini. 13 Owa kal’ikumi, ow’okukola mw’ogwo mwêzi gwa kal’ikumi ali Maharayi, w’e Toda, w’oku bûko bwa Zera. Ayîmangiraga murhwe gwa bantu bihumbi makumi abirhi na bini. 14 Owa kal’ikumi na muguma, ow’okukola omu mwêzi gw’ikumi na muguma, àli Benaya w’e Piratoni, w’oku bûko bwa Efrayimu. Ali murhambo wa murhwe gwa balume bihumbi makumi abirhi na bini. 15 Omuntu wa kal’ikumi na bahirhi, ow’okukola omu mwêzi gw’ikumi na kabirhi, àli Heldayi, w’e Netofa, wa bûko bwa Otiniyeli. Ali murhambo wa murhwe gwa bantu bihumbi makumi abirhi na bini.

Abimangizi b’amûko g’Israheli

16 Abimangizi b’amûko g’Israheli: Obûko bwa Rubeni, Eliyezeri, mugala wa Zikri. Obûko bwa Simoni: Shefatiya, mugala wa Maaka. 17 Obûko bwa Levi: Hashabiya, mugala wa Kemuweli. Aba kuli Aroni: Sadoki. 18 Obûko bwa Yuda: Elihu, mwene wâbo mwâmi Daudi. Obûko bwa Izakari: Omri, mugala wa Mikaeli.

19 Obûko bwa Zabuloni: Ishemaya, mugala wa Obadiya. Obûko bwa Nefutali: Yerimoti, mugala wa Azriyeli. 20 Obûko bwa Efrayimu: Hozeya, mugala wa Azaziya. Ecigabi c’obûko bwa Menashè c’ebuzikiro: Yoheli, mugala wa Pedaya. 21 Ecigabi c’obûko bwa Manasi c’ebushoshôkero, cibà omu Galadi: Ido, mugala wa Zakariya. Obûko bwa Benyamini: Yasiyeli, mugala wa Abneri, 22 Obûko bwa Dani: Azareli, mugala wa Yoramu. Abo bo bàli barha mbo bakulu b’emilala ya bene-Israheli.

23 Daudi àrhalonzagya mpu baganje emisole y’emyâka makumi abirhi na kuhêka idako, bulya Nyakasane àli erhi adesire oku aluza bene-Israheli babe banji nka nyenyêzi z’oku nkuba. 24 Yowabu, mugala wa Seruya, àli erhi amà rhondêra okuganja, ci kwône arhaciyusagya, bulya Nyamuzinda ayirukira aku nirira Israheli erhi ogwo mukolo gurhuma. Co cirhumire omubalè gw’olubaga lwoshi gurhabà omu citabu ciderhwa «Ebijiro bya mwâmi Daudi».

Abalanzi b’ebirugu by’ebwâmi

25 Azmaveti, mugala wa Adiyeli, àli mulanzi w’omuhako gw’oku bwâmi. Yehonatani, mugala wa Uziya, àli mulanzi w’enguli zàli omu cihugo, omu bi shagala n’emirhundu n’ebwa ngo z’abalanzi. 26 Ezri, mugala wa Kelubu, àli mwimangizi w’abahinzi bakola omu cihugo. 27 Shimeyi, w’e Rama, àli mulanzi w’abahinzi b’emizâbîbu. Zabdi, w’e Shefamu, àli mulanzi wa kubika irivayi li rhenga mw’ezo nkoma z’emizâbîbu. 28 Baali-Hanani, w’e Beti-Gederi, àli mwimangizi w’amashwa g’emizeti n’emihumbahumba y’omu lubanda. Yowashi àli mulanzi w’embîko z’amavurha. 29 Shitrayi, w’e Sharoni, àli Lungere mukulu w’amasò g’enkafu ziyâbukira e Sharoni. Shafati, mugala wa Adlayi, àli Lungere-mwimangizi w’agandi maso g’enkafu ziyâbukira omu mmanda na handi-handi. 30 Obili, mu-Ismaeliti, àli mwimangizi w’engamiya. Yediya, w’e Meronoti, àli mwimangizi w’endogomi-kazi. 31 Yazizi, Muhagiriti, àli mwimangizi w’ebibuzi n’empene. Olwo lwo lukalaba lw’amazîno g’abantu balanzi b’ebirugu bya mwâmi Daudi.

Abarhonyi b’ oku bwâmi bwa Daudi

32 Yehonatani, mwîshe wa Daudi, muntu wa bukengere na mwenge, ye wàli muhanûzi wa mwâmi: Yehiyeli, mugala wa Hakmoni, ye wàli mulezi w’okuyigiriza abana ba mwâmi. 33 Ahitofeli, naye àli muhanûzi wa mwâmi. Hushayi w’e Arkiti, àli murhonyi wa mwâmi. 34 Yehoyada, mugala wa Benaya, na Abiyatari, bo bàjire ahâli ha Ahitofeli okubià bahanuzi ba mwâmi. Naye Yowabu ye wàli murhambo mukulu w’emirhwe yoshi y’abasirika ba mwâmi.

28

Daudi ayêrekana Salomini oku ye wâyîme omu byâge

1 Mwâmi Daudi ashubûliza abarhambo b’Israheli boshi aha Yeruzalemu: abarhambo bakulu b’emilala, abarhambo b’emirhwe y’abasirika bakolera oku bwâmi, abarhambo b’emirhwe y’engabo z’abasirika b’ecihugo coshi, abimangizi b’ebirugu n’ab’amasò ga mwâmi n’aga bagala ba mwâmi. n’abantu barhonyi b’oku bwâmi, abasirika b’entwâli kulusha na ngasi bantu b’entwâli boshi. v 2 Mwâmi Daudi anacibabwîra, erhi: «Mwe bantu b’olubaga lwâni, bira bâni, munyumvirhize. Nàli ngwerhe omuhigo gw’okuyûbaka akâ-Nyamuzinda nti mpiremwo omucîmba gw’Amalaganyo ga Nyakasane, kabe citumbi c’okudêkerezakwo amagulu ga Nyamuzinda wirhu. Nali erhi narheganyize byoshi kuli ogwo mukolo.

3 Ci kwône Nyamuzinda àmbwîra, erhi: «Arhali we wanyûbakira akâ­ Nyamuzinda abantu bayishikâmparamizamwo, bulya oli muntu wa birha, wà bulazire muko munji». 4 N’obwo nie Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli acîsbo zire omu mulala gwa larha gwoshi, mpu lyo nie rhwe n’iburha lyani rhukaziyô rha rhuyîma omu Israheli emyâka n’emyâka. Mira mira àcîshozire Yuda nka muluzi w’omulala, buzinda, omu mulala gwa Yuda, acîshogamwo omulala gwa larha, na kandi, muli bagala ba larha, asima okujiramwo mwâmi wa bene-Israheli boshi. 5 Buno, omu bana banji banji ànshobôzize, àcîshoziremwo Salo moni mpu ayîshija oku ntebe y’obwâmi arhegeke Israheli yeshi oku bubabuzi bwa Nyakasane. 6 Ambwizire, erhi: «Mugala wâwe Salomoni ye wanyûbakira aka-Nyamuzinda n’embaraza zako zoshi, bulya ye nàcîshozire; àyîshibà mugala wâni, nani mbe îshe. 7 Mmurheganyize obwâmi bwâyorhabo ensiku zoshi erhi akabikirira n’okushimba bwinjinja amarhegeko gani n’amabano gani.» 8 Lero bunôla, bîra bâni, embere z’Israheli yeshi lubaga lwa Nyakasane, n’embere za Nyamuzinda wirhu odwîrhe arhuyumva, mucîrheganyagye okushimba ama rhegeko ga Nyamuzinda wirhu goshi. Ntyo lyo mwayôrha mubêzire mw’eci cihugo cinjinja munayîshicisigira abana binyu kashambala oku nsiku zoshi. 9 Nawe wene, mwana wâni Salomoni, ocîyigirize okumanya bwinja Nyamuzinda nàkoleraga, omuharamye n’omurhima muguma n’obukengere budêkerîre. Bulya neci Nyakasane anabone kuhika omu ndubi y’omurhima anayîshi enkengero z’abantu zoshi. Okamulongereza, acikwiyêreka, ci kwône okamuleka, akujahika lwoshi lwoshi. 10 Wanabonaga buna oku Nyakasane àcikwisbozire mpu omuyûbakire akiî-Nyamuzinda kâbà Cirhinyiro câge. Ozibubâge kirumè onacibande omu mikolo.

Daudi àhà Salomoni olugero lw’aka-Nyamuzinda

11 Daudi anacihêreza Salomoni olugero lw’Ecirhînyiro n’embaraza zaco zo shi, eminene y’okujàmwo embîko, eminene y’emuhanda n’ey’omu côgo, n’olu gero lw’enyumpa y’okujamwo Omucîmba gw’Amalaganyo. 12 Amuhà kandi n’olugero lwa ngasi byoshi àli alonzize okuyûbaka: ebyôgo by’akâ-Nyamuzi nda, ebyûmpa by’eburhambi bw’ecôgo, ebyûmpa bijirirwe okuhiramwo obuhi rhi bw’aka-Nyamuzinda n’ebirugu bitagtifu birherekîrwe Nyamuzinda. 13 Anacimubà ecitabu c’olukalaba lw’amazîno g’abadâwa n’ag’abaleviti, ecitabu c’emikolo yakazijirwa omu nyumpa ya Nyakasane, ecitabu c’ebirugu by’obu gashânize bw’omu ka-Nyamuzinda. 14 Amuyêreka ebidanga hy’amasholo, ago masholo gàli garheganyibwe oku birugu bya mikolo minji. Kandi anamuyêreka ebidanga by’olunyerere, nabyo byàli birheganyibwe oku kushîga ngasi kalugu ka lunyerere kâli kahizirwe omu mikolo minji. 15 Amulangula ebidanga byàli birheganyibwe oku kushîga orhumole rhw’amasholo, n’amatara garhwo, agôla masholo gàli gamàshanwa bunya-bidanga gàli garheganyizibwe ngasi kamole na ngasi itara kwabyo kwabyo. Ebidanga by’olunyerere nabyo kwo byàli bi rheganyibwe ntyo, kuli ngasi kamole na ngasi itara. 16 Amuyêreka ebidanga by’amasholo byàli birheganyibwe oku masholo g’amêza gàyîshikâja aha bàli barheganyize amêza g’emigati. Kwo na kwo oku meza gàli g’olunyerere, bàga rheganyiza nago ebyàgo bidanga by’olunyerere. 17 Amuyêreka emishurhi, o rhubêhe rhw’okujàmwo amîshi g’okukangûla olubaga, amuyêreka ebidanga by’oku rhulaha rhw’amasholo gône gône, eby’embale z’amasholo n’ez’amarhale nk’oku byànakazâg’ikolesibwa. 18 Amuyêreka ebidanga by’amasholo gonene, biri bya kukola oku luhêrero lw’obukù. Anacimuhà olwiganyo lw’oku bâtula engâlè ya Nyamuzinda, oku bâtula enshusho za bamalahika n’amasholo, ebyûbi byâbo byàli bikwânîne bishanjûkire ebwa mucîmba gw’Amalaganyo ga Nyamubâho, 19 byoshi nka kulya Nyamubâho yenene ànabigerengeranyagya mpu lyo bahash’iyumva omukolo abahûnyire omu kubaha olwo lugero.

20 Cazinda ayushûla, erhi: «Mwana wâni, obe ntwâli onazibuhe; ocîbande omu mikolo buzira bwôba, orhajugumaga! Nyakasane Nyamuzinda wâni a rhakulekêrere; ali haguma nâwe anakugwasa kuhika oyukirize emikolo yoshi y’okumuyûbakira akâ-Nyamuzinda. 21 Abadâhwa n’abaleviti bàkeresirwe omu mirhwe oku kujira obugashânize bw’akâ-Nyamuzinda, nabo balî eburhambi bwâwe oku kukugwâsa; na kandi kuli ogwo mukolo gwâjirwa, wanacîkubagira abantu b’obulonza bwinja na ba buhashe omu barhambo n’omu lubaga lwâwe lwoshi.

29

Entûlo y’okuyûbaka akâ-Nyamuzinda

1 Mwâmi Daudi ànacibwîra eyo ndêko y’abantu boshi bàliho, erhi: «Mu gala wâni Salomoni, oyu Nyakasane àcîshozire, aciri murho, na nta bwenge acibona. N’obwo omukolo gwâjirwa gurhali munyi, bulya arhali nyumpa ya muntu yàyûbakwa, ci nyumpa ya Nyakasane, Nyamuzinda. 2 Nàkolesize emisi yani yoshi oku marhegayo g’eby’eyo nyumpa ya Namuzinda: nàlundisire amasholo, amarhale, omulinga, ecûma, empabo, oku ngasi byoshi byâtulwa n’ebyo bintu bya ngasi lubero; narheganyize ennundo zirhali nyi z’amabuye ga Kornalini n’agandi mabuye g’okubambira, amabuye miru-miru n’ag’amabara ga ngasi lubero, ngasi lubero lwa mabuye g’ecitwiro cihamu, n’enundo y’ebirâbuye byeru. 3 N’oku buhirhi bwâni niene, obw’amasholo n’amarhale, mbuhâ nyire kw’eyo nyumpa ya Nyamuzinda wâni, mbuyushwire kw’ebi nali barhega nyize kw’eco cirhînyiro nzigire bwenêne. 4 Mpûnyire talenta igana za masholo g’e Ofiri, na talenta magana abirhi na makumi ani za marhale gacire ga kushîga oku bisika by’akâ-Nyamuzinda. 5 Lero buno, ndi muli mwe ninyu ocihânyire buzira kusêzibwa oku kurhûla Nyakasane amasholo erhi marhale, lyo abakozi bàyishihasha okutula ngasi rhulugurhwoshi rhunakwânîne rhw’amasholo n’orhw’amarhale?»

6 Okubundi abakulu b’emilala, abakulu b’amûko g’Israheli, abarhambo b’amagana erhi ba makumi g’emirhwe y’abasirika, n’abimangizi b’emirhwe y’abakolera mwâmi boshi bayêmera buzira kusêzibwa okusholôlera omukolo gw’enyumpa ya Nyamuzinda, 7 talenta igana na makumi gali nda za masholo, mikabulè bihumbi igana bya masholo, talenta magana asharhu na kulusba za marhale, talenta magana gali ndarhu za mulinga na talenta bihumbi bisharhu na kulusha bya cûma. 8 Abàli bagwerhe amabuye g’engulo ndârhi bagahêreza I! l Yehiyeli, w’oku bûko bwa Gershoni, by’okuja omu mbîko y’akâ-Nyamuzinda ka Nyakasane. 9 Abo bantu boshi barhûla Nyakasane obuhirhi bwâbo buzira kusêzibwa erhi banasîmire bwenêne, Mwâmi Daudi naye okwo kwamuyunjuza mwishingo.

Omusengero gwa Daudi

10 Daudi ànacikuza Nyakasne embere z’endêko y’abantu boshi bàhali, ade rha, erhi: «Oyagirwe Nyakasane, Larha Nyamuzinda w’Israheli, kurhenga emyâka n’emyâka. 11 Yagirwa, wêne we nn’obukulu n’obubashe, irenge, okurhwaliha n’obwâmi w’e nnabyo, byoshi omu mpingu na bano igulu bibà byâwe. Muhànyi, we mwâmi, we Nnahano orhegeka igulu, obuhirhi n’irenge kuli we birhenga. 12 We mwâmi wa byoshi, obuhashe n’irenge omu nfune zawe bibà, okusera n’okuyushûka omu maboko gâwe bibà, ogwerhe obuhashe bw’okulengereza n’okuzibubya oyu onalonzize wêne. 13 Co cirhumire, Nyamuzinda wirhu, rhukukuzize n’okugashâniza Izîno lyâwe likulu bwenêne. 14 Niono ndi ntâye, n’olubaga lwâni lurhali luci, oku bwirhu rhwenêne rhurhankahasha okukurhûla zino ntûlo. Byoshi emwâwe rhwàbishobôlaga, na ntâco rhwankahashikurhûla cirhanarhenziri emwâwe. 15 Embere zawe rhunacîberîre bigolo byayankirîrwe n’olukogo lwâwe aka ba shakulûza birhu boshi; ensiku zirhu za bano igulu kwo zigera nka cîhôho, nta bulangalire bwa kuyôrhaho rhujira. 16 Yagirwa Nyamuzinda wirhu, ebi birugu binji ntya rhwalundisire nti rhukuyûbakiremwo enyumpa y’okukâharamiza mwo Izîno lyâwe litagatifu, ebyo byoshi omu maboko gâwe birhenga byoshi bibà birugu byâwe. 17 Yagirwa, Nyamuzinda wâni, mmanyire oku onalole e nkengero zirhu nfulike, n’oku orhahimwa kurhonya obushinganyanya; obwîne oku murhima gw’okunali narhûziremwo buzira kusêzibwa na ndi obubirhi bwâni, nanabwîne ene oku olu lubaga lwâwe lucîgushire bano nalwo lwajira ntyo n’obushagaluke bunene. 18 Yagirwa Nyakasane, Nyamuzinda wa ba sbakulûza birhu Abrabamu, Izaki na Yakobo, oyemêre olubaga lwâwe lukaziyôrha lugwerhe obwo bworhere bwinja omu murhima, enkengero zalwo zikaziyôrha zikuyerekîre wêne ensiku zoshi. 19 Naye mugala wâni Salomoni, omushobòze omurhima mwirhobye oku kushimba amarhegeko gâwe, amalaganyo gâwe n’amahano gâwe, n’okubikirira bwinja, anakuyûbakire eci rhînyiro càrhumaga narheganya ebi byoshi.» 20 Cazinda Daudi abwîra eyo ndêko y’abantu yoshi, erhi: «Muvuge Nyakasane Nyamuzinda winyu omunkwa.» Boshi banacivuga Nyakasane Nyamuzinda wa bashakulûza babo omu nkwa; bafukama bahwera oku idabo bahà Nyakasane bo na mwâmi irenge.

Salomoni àyimikwa mwâmi

21 Erhi buca, bene-Israheli barhûla Nyakasane enterekêro z’okusingônolwa n’enterekêro z’omurhûla: barhûla mpanzi cibumbi, bihebe cibumbi, bana-buzi cibumbi, haguma n’enterekêro bayôrha bajira z’ebinyôbwa, na zindi nterekêro nyinji bwenêne kuli bene-Israheli boshi. 22 Olwo lusiku balya bananywêra e mbere za Nyakasane omu bussagaluke bunene. Okubundi, Salomoni mugala wa Daudi erhi. bayusimujira mwâmi wa kabirhi, bamushîga amavurha oku Izîno lya Nyakasane, na Sadoki mpu naye abe mudâhwa. 23 Salomoni atamala oku ntebe y’obwâmi bwa Nyakasane, àrhondêra okurhegeka Israheli ahàli ha Daudi. Ayôloloka bwenêne na bene-Israheli boshi bakazimuyumva. 24 Abaku lu b’abasirika n’entwâli zoshi, ciru na bagala ba mwâmi Daudi bacihira idako ly’oburhegesi bwa mwâmi Salomoni. 25 Nyakasane ahà Salomoni olukengwa lunene emwa bene-Israheli boshi, n’obwâmi bwâge bwaja irenge bwenêne kulusha ngasi wundi yeshi wàrhanzirirhegeka Israheli embere zâge.

Okufa kwa Daudi

26 Daudi, mugala wa Yese, àli àîimire omu Israheli mwoshi. 27 Obwâmi bwâge kuli bene-Israheli bwàshinzire myâka makumi ani yoshi: àyîmire myâka nda omu cishagala c’e Hebroni, na myâka makumi asharhu n’isharhu omu cishagala c’e Yeruzalemu. 28 Afà omu bushosi bwinja erhi amàyusa nsiku nyinji ayunjulirîne bugale n’olukengwa. Omugala Salomoni ayîma omu byâge .

29 Ebijiro bya mwâmi Daudi, kurhenga aha murhondêro kuhika ebuzinda bwâge, biyandisirwe omu citabu c’omulêbi Samweli, n’omu citabu c’omulêbi Natani, n’omu citabu c’omulêbi Gadi. 30 Emyanzi y’obwâmi bwâge bwoshi, oku àrhwalihaga kwoshi, n’emyanzi y’iragi àbwîne n’obuhanya àbwîne, emyanzi y’Israheli yeshi n’ey’agandi mami g’igulu lyoshi, byoshi mwo binali omwo.

---

 ^a16.7 : Olwo lwimbo lushushire olulanga lwa 105; 96; 106.

 ^b17.8 : Lola muli 2 Sam 7, 1-17.

 ^c22.9 Omu cihabraniya, izîno lya Salomoni lirhenga oku luderho «Shalôm», kwo kuderha mu­rhûla.

 ^d23.23 MUSHI ye shakulûza w’Abashi bulya bali nkomoka ya bene Levi, osome Lub 6.19; Les origines bibliques des Bashi, nyabangere.com

 ^e24.1 Omulongo gwa 1-19 guyêrekîne omurhwe gw’abadâhwa; gushushine n’omurhwe gudesirwe omu citabu ca Nehemiya 7, 39-42; 10, 2-8; 12, 1-7. 12-21. Badesiremwo oku hali mpiriri 24 z’abadâhwa. Ci muli Nehemiya ogwo mubalè gubonekine musungunu (17 na 21).

 ^f24.11 YESHUWA, lyo izîno bakag’iderha YEZU eryo omu c’emwabo Cihebraniya. erhi izîno liderhwa n’ab’emahanga blinasome kundi omu marhwirhi n’omu kanwa. Enyiganyo ziri nyinji; Yeshuwa omu cigereki mpu « Insous«, omu cilatini mpu « Iesus«, omu nfarasè mpu « Jésus«, omu Kiswahili mpu « Yesu«, omu mashi mpu « Yezu« ; Yaakov naye endimi zamuhindula, Iakobos, Iakobus, Jacaues, James, Yakobo, Yakobo; Olya mulume MUSHI (1 Enga 24.11) mwene Merari (Lub 6.19), mwinjikulu wa Levi, naye endimi zamujira Muschite, Muschi; omugala Mahali endimi zamujira Mali, Maali; Machli; bulya ecihebraniya cibamwo ba « h« basharhu banalinziri shushana

 ^g26.20 Baleviti, ciri cinwa ca nfarasè « Lévites » kwo kuderha « BENE-LEVI, ba bûko bwa Levi.

 ^h27.6 Okumanya kulusha, olole 11, 22-25.

oku nabarhegekaga, omu kushimba oburhegesi, amarhegeko n’engeso nabarhegekaga kuli musa. 9 Menashè ahabula Yuda n’abantu b’e Yeruzalemu, balinda bajira amabî garhalusire amabî gajiragwa na galya mashanja Nyamubâho amaliraga embere za bene Israheli. 10 Nyamubâho abwîra Menashè na olubaga lwâge ci barhayumvagya.

Menashè agwârhwa mpira anahûna obwonjo

11 Lero Nyamubâho anaciyîsha abarhumire abarhambo n’engabo y’abalwi ba mwâmi w’e Asîriya, bagwârha Menashè n’ebyûma by’amîno-mîno n’erhi baba bamamushweka na ba caburhinda babirhi b’ecûma c’omulinga bamuheka e Babiloni. 12 Erhi aba akola ali omu malibûko, arhondêra okushenga Nyamubâho, Nyamuzinda wâge acîrhohereza embere za Nyamubâho Nyamuzinda wa b’îshe. 13 Amushenga na Nyamubâho acîlekêrera agomba ayumvirhiza omusengero gwâge, anacimushubiza e Yeruzalemu omu bwâmi bwâge. Menashè anacimanyira ahôla oku Nyamubâho yêne ye onaba Nyamuzinda. 14 Enyuma z’ahôla ayûbaka olukuta lw’embuga oku lugo lwa Daudi, olunda lw’e buzika­ zûba ebwa Gihoni omu kabanda kuhika aha muhango gw’enfi, mpu luhashe okuzonga Ofeli, anaciluyinamula bwenêne lwaja enyanya. Anacijira abarhambo b’abasirika omu ngasi ngo nzibuzibu z’omu Yuda.

15 Arhenza omu ka-Nyamubâho balya banyamuzinda b’embuga, arhenza mwo n’erya nsanamu y’omuzimu kuguma n’empêrero ajaga ayûbaka oku nto ndo y’aka-Nyamubâho aha Yeruzalemu agendikweba kuli n’olugo. 16 A shubiyûbaka oluhêrero lwa Nyamubâho, anarherekêrakwo enterekêro z’omurhûla n’eza okuvuga omunkwa, anacibwîra Yuda mpu akazikolera Nyamubâho Nyamuzinda w’Israheli. 17 Ci kwônene olubaga lwanakulikiza okukazirherekêra omu birhwa, lwakazirherekêra Nyamubâho yêne, Nyamuzinda walwo. 18 Ebisigîre oku bijiro bya Menashè, omusengero gwâge emwa Nyamuzinda wâge, n’ebinwa by’abalêbi bakazagimushambâza okw’izîno lya Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli, ala oku okwôla kuli omu Bijiro by’Amabi g’Israheli. 19 Omusengero gwâge na kurhi ayumvubagwa, ebyâha n’obugoma bwâge boshi, ahantu ajaga ayûbaka empêrero enyanya omu rhurhondo, aha ajaga ahira enshanga n’ensanamu embere arhôhekere, ala oku okwôla kuli kuyandike omu binwa bya Hozayi. 20 Menashè acîhengeka aha burhambi bwa b’îshe, banacimubisha aha nyumpa yâge. Omugala Amoni ayîma ilhali hâge.

Olwa Amoni

21 Amoni ali akola agwerhe myâka makumi abirhi ali muburhe erhi aba mwâmi, anaciyîma myâka ibirhi^j aha Yeruzalemu. 22 Ajira ebiri bigalugalu omu masu ga Nyamubâho, nk’oku îshe Menashè ajiraga. Amoni ajihâna enterekêro emwa ensanamu zoshi îshe Menashè ajiraga, anazirhumikira. 23 Arhanacîrhohekezagya embere za Nyamubâho nk’oku îshe Menashè acîrhohekezagya, ci yehe kwaba kuyushûla ayushûla ebyâha. 24 Abarhumisi bâge bamujirira irhigi ly’okumuyirha, banacimuyirhira omu nyumpa yâge. 25 Ci olubaga lwa omu cihugo, lwayîrha ngasi boshi banajaga omu irhigi ly’okuyîrha mwâmi Amoni, n’ahali hâge, olubaga lwanayîmika omugala Yoshiyahu.

34

Olwa Yoshiyahu

1 Yoshiyahu ali akola agwerhe myâka munani erhi aba mwâmi, ayîma myâka makumi asharhu na muguma ali mwâmi aha Yeruzalemu. 2 Ajira ebishingânîne omu masu ga Nyamubâho, anashimba enjira z’îshe Daudi, a rhazigeraga eburhambi oli ebwa kulyo oli ebwa kumosho.

Oluhindu lurhanzi w’oburhegesi bwa Yoshiyahu

3 Omu mwâka gwa kali munani kurhenga ali mwâmi, erhi aba akola ali mwana wabona, arhangira okukazilongereza Nyamubâho, Nyamuzinda w’îshe Daudi, n’omu mwâka gwa kali ikumi na kabirhi arhondêra okukazirhenza ngasi hyanali hibi omu Yuda n’omu Yeruzalemu; arhenzamwo empêrero z’ahantu h’enyanya omu birhondo, enshanga, ensanamu zabinjagwa n’ezatula gwa. 4 Bashambûla embere zâge empêrero za ba Baali, akulumbya ensanamu zali zirherekirwe izûba, zali zihizirwe enyanya; ajonjaga enshanga, ensanamu mbinjûle n’ensanamu ntule n’erhi aba amazijira mutulo, ogwôla mutulo aguga lagaliza oku nshinda z’abakazagizirherekêra enterekêro. 5 Amavuha g’abadâhwa agayôkera oku mpêrero zâbo. Acêsa ntyo omu Yuda n’omu Yeruzalemu. 6 Kuguma omu ngo za bene Menashè, eza bene Efrayimu, eza bene Simoni na kuhika bene Nefutali, 7 Omu bishabukiza, omu marhambi goshi, aja ahirimya mwo empêrero, aja ajojanga anajira mutulo enshanga zoshi, ensanamu zabi­ njagwa zoshi, anaja akulumbya cnsanamu zoshi zali zirherekîrwe izûba omu cihugo c’Israheli coshi. Enyuma z’ahôla ashubira e Yeruzalemu.

Okushubiyûbaka aka-Nyamuzinda

8 Omu mwâka gwa kali ikumi na munani gwa okuyîma kwâge, erhi aba amacêsa ecihugo n’aka-Nyamuzinda, anacirhuma Shafani, mugala wa Asaliyahu, Maseyahu, musirika wakazagirhegeka olugo, na Yoha, mugala wa Yohazi, kabîka-myandiko, abarhuma mpu bagendishubiyûbaka aka-Nyamuzi nda wâge. 9 Baja emunda Hilikiyahu ali ye wali mudâhwa mukulu, banacihâna enfaranga zadwirhwe omu ka-Nyamuzinda, n’ezi abaleviti bakazagilanga emihango bahabagwa emwa bene Menashè n’emwa bene Efrayimu n’emwa bene Israheli, emwa bene Yuda boshi emwa bene Benyamini n’emwa abantu b’e Yeruzalemu boshi. 10 Abalanzi b’aka-Nyamubâho bazihira omu maboko ga owakazagijirîsa emikolo y’okuyûbaka, nabôla bakozi, ezôla nfaranga zoshi bazikolesa oku kushakûlula n’okuzibuhya aka-Nyamuzinda, 11 bazihà abalenga ba okujira emirhamba n’aba okuyûbaka bagendigulamwo amabuye marhe ndeze n’emirhi y’okujira emirhamba n’emitungo y’emyûbako abâmi b’e Yuda bàhongolaga.

12 Abôla bantu baja n’obwikubagirwa omu mukolo gwâbo. Bali bagwerhe abakazilola emikolo oku yajirwa, bali Yahati na Obadiyahu, baleviti ba muli bene Merari, Zekariya na Meshulami ba muli bene Kehati bo bakazagibayeresa kurhi bakola haguma n’abandi baleviti balya banakazagihêka boshi nabo ebizihwa. 13 Abôla bakazagiyêrekana emikolo n’okulola ngasi bandi bakozi oku ngasi mukolo. Hali abandi baleviti bali bandisi, abakazagilanga ebirugu by’omu nyumpa n’abalanzi b’emihango.

Ecitabu c’ Amarhegeko ga Nyakasane

14 Erhi bakola barhôla enfaranga zadwirhwe omu ka-Nyamubâho, omudâhwa Hilikiyahu arhôla ecitabu c’oburhegesi bwa Nyamubâho ecâhanagwa na Musa. 15 Okubundi, Hilikiyahu aja omu kanwa abwîra Shafani ye mwandisi erhi «Namarhôla ecitabu c’oburhegcsi omu Ka-Nyamubâho;» 16 Hilikiyahu, cirya citabu anacicihereza Shafani. Naye Shafani, cirya citabu acihêkera mwâmi, kandi anamumanyîsa olwa emikolo aderha erhi: «Ngasi oku banali babwizire abarhumisi bâwe bakujizire. 17 Bayansire enfaranga zali omu ka-Nyamubâho, baziha abalanzi n’abakazagijirîsa omukolo.» 18 Omwandisi Shafani ashubi bwîra mwâmi ogûla mwanzi erhi: «Omudâhwa Hilikiyahu anampire ecitabu.» Shafani anacisoma muli ecôla citabu anali embere za mwâmi.

19 Erhi mwâmi ayumva ebinwa by’obôla burhengesi, asharhula emyambalo yâge, 20 anacihûna erîra irhegeko emwa Hilikiyahu, emwa Ahikarnu, mugala wa Shafani, emwa Abdoni mugala wa Mika, ye wali mwandisi, n’emwa Asaya murhumisi wa mwâmi ababwîra erhi: 21 Mukanye mugendindôkeza Nyamubâho ebinyêrekîre, ebiyêrekîre abasigalaga b’omu Israheli, n’aba omu Yuda muli ebîra binwa bisomirwe mw’ecicitabu barhôlaga; bulya obukunizi bwa Nyamubâho buli bunji kuli rhwe, ebwa kuba ba larha barhashimbaga akanwa ka Nyamubâho erhi baleka okukazijira nk’oku binayandisirwe muli ecira citabu.»

Obulêbi bwa Hulda

22 Hilikiyahu, boshi n’abandi bantu ba mwâmi aderhaga, bakanya baja e mwa omulêbi-kazi Hulda, muka Shalumu, mugala wa Tokeati, mugala wa Hasara, ye wali mulanzi w’emyambalo; nyamukazi abaga aha Yeruzalemu, omu mubako gwa kabirhi. Erhi baba bamamuganirira nk’oku banarhumagwa, 23 nyamukazi ababwîra erhi: Ntya kwo adesire Nyamubâho Nyamuzinda w’I sraheli: Mugendibwîra oyôla muntu wabarhumaga emunda ndi: oku Nyamu bâho adesire ntyâla: 24 Ala oku nkola nalerha obuhanya kuli olûla lugo n’oku bantu baluyûbakamwo; gali galya mabi ganayandisirwe muli cirya citabu baso meraga embere za mwâmi w’e Yuda garhumire. 25 Kulya kuba banyasire bâge ndikazirherekêra abandi ba nyamuzinda, na ntyo banjira burhe n’eyôla mikolo y’amaboko gâbo, obukunizi bwâni bwayasire kuli ahôla hantu, na ntako burhe nge. 26 Munagendibwîra oyôla mwâmi w’e Yuda wamurhumaga mpu muge ndidôsa Nyamubâho erhi: kwo adesire ntya Nyamubâho Nyamuzinda w’I sraheli: Kuli ebyôla binwa wayumvagya, 27 kulya kuba omurhima gwâwe gwa babire, na nâwe wene wacirhôhize embere za Nyamuzinda omu kuyumva e byôla binwa byaderhagwa kuli ahôla hantu na oku bantu bahayûbaka, kulya kuba wacirhôhize embere zani, wanasharhangula emyambalo yâwe, wanalaki ra emunda ndi, nani nakuyumvirhîze, Nyamubâho okudesire. 28 Ala oku nayi shikuyankirira aha burhambi bwa basho, wayishibishwa n’omurhûla n’amasu gâwe garhabone kuli agôla mabi nayishijirira ahôla hantu n’abahayûbaka.» Banacigendibwîra mwâmi eryôla ishuzo.

Okulagânana na Nyakasane buhyahya

29 Mwâmi anacirhuma mpu bashubûze abagula boshi b’e Yuda n’aba omu Yeruzalemu. 30 Mwâmi anacisôkera ebwa ka-Nyamuzinda boshi na abôla bantu boshi b’e Yuda n’aba e Yeruzalemu, abadâhwa, abaleviti, n’olubaga loshi kurhenga oku mukulu kuja oku murhorho, anacirhegeka mpu babayumvîse e byôla binwa byoshi biri muli ecôla citabu c’endagâno carhôlagwa omu ka­ Nyamuzinda. 31 Mwâmi, halya ali atamire oku ntebe yâge, ashubijira endagâno embere za Nyamubâho alaganana oku ashimba Nyamubâho n’oku ashimba amarhegeko gâge, engeso zâge b’oburhegesi bwâge boshi n’omurhima gwâge goshi, n’iroho lyâge lyoshi, omu kushimba ebinwa bya endagâno biyandisirwe muli ecôla citabu. 32 Anacirhumiza ngasi boshi banabaga omu Yeruzalemu n’e mwa bene Benyamini; abantu b’e Yeruzalemu bakazijira nka kulya enahunyire eyôla ndagâno ya Nyamuzinda wa b’îshe. 33 Yoshiyahu arhenza ngasi bigalugalu byoshi byanali omu bihugo byoshi bya bene Israheli, anacisêza ngasi boshi banayûbakaga omu Israheli mpu bakazikolera Nyamubâho, Nyamuzinda wabo. Amango g’akalamo kage koshi, arhaderhaga mpu akaciyegûla kuli Nyamubâho, Nyamuzinda wa b’îshe wabo.

35

Okurheganya olusiku lukulu lwa Basâka

1 Yoshiyahu ajirîsa olusiku lukulu lwa Basâka aha Yeruzalemu, omu kukuza Nyamubâho banacirherekêra Basâka omu nsiku ikumi n’inni z’o­mwêzi gwa burhanzi. 2 Ahira abadâhwa omu mikolo yaho, anabahâ omurhima mpu bakazikola bwinja omwôla ka-Nyamuzinda. 3 Anacibwîra abaleviti bakazagiyigiriza bene Israheli boshi banali erhi barherekîrwe Nyamubâho erhi: «Muhire Omucîmba gw’Amalaganyo omu nyumpa yayûbakagwa na Salomoni mugala wa Daudi, mwâmi w’Israheli; murhacikaziguheka aha birhugo. Bunôla mukazagikolera Nyamubâho, Nyamuzinda winyu, n’olubaga lwâge Israheli. 4 Mukaziyôrha muli barheganye nk’oku emilala yinyu enali, nk’oku emirhwe yinyu enali, omu kushimba irhegeko lya Daudi, mwâmi w’Israheli n’erya Sa]omoni, mugala wâge. 5 Mukazibêra omu ka-Nyamuzinda omu kukolera ebigabi by’emilala ya bene winyu, ebya abantu b’olubaga, n’omurhwe gw’omulala gw’abaleviti. 6 Murherekêre Basâka, mucîcêse, munamurheganyize bene winyu, lyo bashimba akanwa Nyamubâho aderhaga na Musa».

Olusiku lukulu lwa Basâka

7 Yoshiyahu aha abantu b’olubaga oku bishwekwa binyinyi, abanabuzi n’abanahene; omubale gwabyo byali bihumbi makumi asharhu, byoshi byoshi mpu birherekêrwe Basâka okwôla byanali ahôla byoshi oku binali bihumbi makumi asharhu, na nkafu bihumbi bisharhu, ebyôla byoshi byarhengaga oku bintu bya mwâmi. 8 Abarhambo bâge nabo bahâna buzira kurhindira, ebindi bintu oku lubaga, oku badâhwa n’oku baleviti: Hilikiya, Zekariyahu, na Yehieli, barhambo ba aka-Nyamuzinda, bahâ abadâhwa ebi bajiramwo olusiku lukulu lwa Basâka banabuzi bihumbi bibirhi na magana gali ndarhu na nkafu magana asharhu; 9 Kenanyahu, Shamayahu na Netanaeli, bene wabo Hashabiyahu, Yeieli, na Yozabadi bo bali barhambo ba abaleviti, baha abaleviti ebya okurherekêra oku lusiku lukulu lwa Basâka, banabuzi bihumbi birhanu, na nkafu magana arhanu. 10 Obugashânize bwarheganyibwa ntyâla: abadâhwa babêra ngasi muguma aha anagwâsirwe okubêra, kuguma n’abaleviti nk’oku ebigabi byâbo binali, omu kushimba irhegeko lya mwâmi. 11 Abaleviti barherekêra Basâka, abadâhwa bakazishahuliza omuko bakazagihâbwa n’okuboko kwabo, erhi n’abaleviti banadwîrhe barheganya ebyarherekêrwa. 12 Bahira hago hago ebihimbi byali birheganyibwe oku nterekêro z’ensirîra mpu babihe ebigabi by’emilala y’olubaga, lyo nabo bahasha okubirherekêra Nyamubâho nk’oku binayandisirwe omu citabu ca Musa; bajira ntyôla n’oku nkafu. 13 Enterekêro ya Basâka, bayiyôkera oku muliro nk’oku binarhegesirwe, n’ezindi nterekêro ntagatifu, bakaziyendera omu nnoga, omu nyungu nkalange, banabigabira duba olubaga. 14 Enyuma z’ahôla barheganya Basâka kuli bo bwonene na oku badâhwa, ebwa kuba abadâhwa, bagala ba Aroni bali bagogomirwe n’emikolo, kuhika bijingo erhi kurherekêra banadwîrhe barherekêra enterekêro z’ensirîra n’ez’amashushi. Co carhumaga abaleviti barheganya Basâka kuli bo na oku badâhwa, bagala ba Aroni. 15 Abimbiza, bagala ba Asafu nabo bali aha ba gwâsirwe okubera omu kushimba irhegeko lya Daudi, erya Asafu, erya Hemani na Editunu omulêbi wa mwâmi, nabo abalanzi b’emihango bali ngasi baguma aha muhango gwâbo, barhali bacigwâsirwe okurhenga omu mikolo ebwa kuba bene wabo b’abaleviti bakazagibarheganyiza Basâka.

16 Ntyo kwo bwarheganyibwe obwôla bugashânize kuli Nyamubâho muli o lwôla lusiku lukulu lwa Basâka, kuguma n’okurherekêra enterekêro z’enzirîra oku luhêrero lwa Nyamubâho, omu kushimba irhegeko lya mwâmi Yoshiyahu. 17 Bene Israheli bali ahôla bakuza Basâka muli agôla mango, bajira n’olusiku lukulu lw’emigati erhalimwo lwango, nsiku nda. 18 Nta wundi Basâka oli nk’oyo wahizirwe omu Israheli kurhenga amango g’omulêbi Samweli, na nta wundi ciru n’omuguma omu bâmi b’Israheli wahashirijira olusiku lukulu lwa Basâka luli nka olwôla Yoshiyahu ajiraga boshi n’abadâhwa, abaleviti, bene Yuda boshi na bene Israheli boshi banali ahôla, kuguma n’abantu bayûbakaga e Yeruzalemu.

Obuzinda bwa Yoshiyahu

19 Omu mwâka gwa kali ikumi na munani gwa okuyîma kwa Yoshiyahu agôla mango go bakuzagya ntyo olusiku lukulu lwa Basâka. 20 Enyuma z’aho, erhi Yoshiyahu aba amayusa okushakûlula aka-Nyamuzi- nda, Neko, mwâmi w’e Mîsiri anacisôka mpu arhabalîre e Karkemishi oku bu rhambi bwa Efrata; Yoshiyahu naye ahuluka mpu akola agendimulwîsa. 21 Neko anacimurhumira entumwa zagendimubwîra erhi: «Bici onshimbire wâni mwâmi w’e Yuda? Arhali we nyishire ene; ci nyishire mulala muguma njire entambâla nago, na Nyamuzinda anambwizire mpu nkanye. Omanye wankalahira oku Nyamuzinda adesire, oli haguma na nani, alekikuheza! 22 Ci kwônene Yoshiyahu arhalonzagya okumuleka, acifulika omu kugendimulwîsa; arhayumvagya ebinwa bya Neko, n’obwo byali binwa byarhenganga omu kanwa ka Nyamuzinda, ayegera akola alitula entambala omu kabanda ka Megido. 23 Abalwi b’emiherho balasha emyampi emunda Yoshiyahu ali, mwâmi anacibwîra abarhumisi bâge, erhi: «Mpeki bulya namabandwa bwenêne.» 24 Abarhumisi bâge bamuheka omu ngâlè, bagendimuhira omu yindi ngâlè yo yali yâge; bamuheka e Yeruzalemu. Afa anabishwa omu nshinda za b’îshe. Yuda yeshi na Yeruzalemu bashîba mwâmi Yoshiyahu. 25 Yeremiya ajira olwimbo lwa omulenge kuli Yoshiyahu; abimbiza b’abalume n’abakazi badesire ebiyêrekîre Yoshiyahu omu nyimbo z’okulaka kwabo, kuhika ene; banakujira irhegeko omu Israheli. Na lola oku ezôla nyimbo ziri nyandike omu Nyimbo z’Emirenge.

26 Ebisigîre oku bijiro bya Yoshiyahu, emikolo yâge y’obukunda Lulema oku ngasi binayêrekîre oburhegesi bwa Nyamubâho, 27 ebyôla bijiro, ebirhangiriza n’ebizinda, lola oku okwôla kuli kuyandike omu citabu c’abâmi b’Israheli n’ab’e Yuda.

36

Olwa Yehowakazi

1 Olubaga lw’omu cihugo lwayanka Yehowakazi^k, mugala wa Yoshiyahu, lwamujira mwâmi, ahali h’îshe aha Yeruzalemu. 2 Yehowakazi ali agwerhe myâka makumi abirhi n’isharhu erhi aba mwâmi, anashinga myêzi isharhu ali mwâmi aha Yeruzalemu. 3 Omwâmi w’e Mîsiri amuyîmûla aha Yeruzalemu, anakazivurhîsa ecihugo, talenta igana za marhale, na talenta nguma ya masholo. 4 Ayîmika mwâmi omu Yuda n’omu Yeruzalemu, Eliyakimu, mwene wâbo Yehowakazi, ahindula izîno lyâge amuha elya Yehoyakimu. Neko agwârha mwene wâbo Yehowakazi anacimuhêka e Mîsiri.

Olwa Yehoyakimu

5 Yehoyakimu agwerhe myâka makumi abirhi n’irhanu amango abaga mwâmi, ayîma myâka ikumi na muguma ali mwâmi aha Yeruzalemu. Ajira ebiri bigalugalu omu masu ga Nyamubâho, Nyamuzinda wâge. 6 Nabukondonozori, mwâmi w’e Babiloni asôka, ayisha amurhabâlîre, amushweka na cabu rhinda w’omulinga muniole kabirhi, amujana e Babiloni. 7 Nabukondonozori ahêka ebirugu byoshi by’omu ka-Nyamuzinda e Babiloni agendibihira omu ka-Nyamuzinda aha Babiloni. 8 Ebisigîre oku bijiro bya Yehoyakimu, amabî ajizire, n’ebyayîshire amango gâge, lola oku ebyôla byoshi biri biyandike omu citabu c’abâmi b’e Yuda n’aba Israheli. Omugala Yoyakini, ayîma ahali hâge.

Olwa Yoyakini

9 Yoyakini agwerhe myâka munani erhi aba mwâmi, ayîma myêzi isharhu na nsiku ikumi aha Yeruzalemu. Ajira cbiri bigalugalu omu masu ga Nyamubâho. 10 Erhi omwâka gushubirhondêra, Nabukondonozori amuhêka e Babiloni haguma n’ebirugu by’engulo ndârhi bya omu ka-Nyamubâho; ayîmika mwâmi omu Yuda n’omu Yeruzalemu, Sidekiyahu, mwene Yoyakini.

Sidekiyahu aja oku ntebe

11 Sidekiyahu agwerhe myâka makumi abirhi na muguma amango abaga mwâmi, ayîma myâka ikumi na muguma aha Yeruzalemu. 12 Ajira ebiri bigalugalu omu masu ga Nyamubâho, Nyamuzinda wâge, arhanacirhôhehekezagya embere z’omulêbi Yeremiya, ye wakazagimubwîra ebya emwa Nyamubâho. 13 Acihindula kuli mwâmi Nabukondonozori, owamulahirizagya oku izîno lya Nyamuzinda; aba wa cikanyi cirhagomba, azibuhya omurhima gwâge nk’ibuye, omu kubula kwagomôkera Nyamubâho, Nyamuzinda w’Israheli.

Obugoma bw’olubaga

14 Abarhambo b’abadâhwa bayushûla nabo obugoma, n’amabî g’agandi mashanja, banahemula n’aka-Nyamuzinda kalya yêne agishaga aha Yeruzale mu. 15 Nyamubâho, Nyamuzinda wa b’îshe akazagibarhonda n’akanwa k’entu mwa zâge, akaziyôrha abarhonda ntyôla n’embere, na kanjikanji, ebwa kuba ali babalire olubaga lwâge n’enyumpa yâge. 16 Ci bakazishekera ezôla ntumwa za Nyamuzinda, bagayaguza ebinwa byâbo, banakazishekera abalêbi bâge, kuhika obukunizi bwa Nyamuzinda bwalinda buyâka oku lubaga na nta bufumu bwankacibukûzire.

Okushandwa kwa Yeruzalemu n’okuhêkwa bujà 17 Okuhandi, Nyamubâho abayinamulira omwâmi w’e Kaldeya, anigûza n’engôrho emisole yâbo yoshi, omu ka-Nyamuzinda wabo arhababaliraga ndi, oli omwanarhabana oli omwananyere, oli abashosi, oli abalume bakola bagwerhe emvi; Nyamubâho ahira byoshi omu maboko gâge. 18 Nabukondonozori ayanka ebirugu byoshi by’omu ka-Nyamuzinda, ebinene n’ebinyinyi, ayanka amagale goshi g’omu ka-Nyamuzinda n’amagale g’omu nyumpa ya mwâmi na ag’omu nyumpa z’abarhambo, ahêka e Babiloni. 19 Banaciyôca aka-Nyamuzinda, banahongola enkuta za Yeruzalemu, bayôca enyumpa nyinja zanalimwo zoshi, avunyungula anashandâza ebirugu binja byabâga mwo byoshi. 20 Nabukondonozori ahêka e Babiloni ngasi boshi banafumire oku kuyirhwa n’engôrho, bagendiba bajà, n’abajà b’abagala, kuhika amango g’oburhegesi bw’abâmi b’e Persi. 21 Okwôla koshi mpu lyo kuyunjula kulya Nyamubâho aderhaga n’akanwa k’omulêbi Yeremiya akaderhaga, erhi: kuhika ecihugo cibone cikola cigwerhe kandi obusîme bwa okujira ensiku za Sabato, bulya hàli okurhamûka kw’amango ga Sabato muli agôla mango goshi g’okuhagulwa kw’ecihugo, kuhika hagera myâka makumi gali nda. Irhegeko lya Koreshi 22 Omu mwâka murhanzi kurhenga Koreshi ali mwâmi w’e Persi, lyo oluderho Nyamuzinda aderhaga omu kanwa k’omulêbi Yeremiya luyunjula; Nyamubâho ahira obugeramwa omu murhima gwa Koreshi mwâmi w’e Persi, anacirhuma entumwa y’akanwa n’ey’amaruba omu cihugo câge coshi aderha erhi: 23 «Koreshi, mwâmi w’e Persi kwo adesire ntyâla: Nyamubâho, Nyamuzinda oba omu malunga ampire amâmi goshi ga hanôla igulu, anantegesire okumuyûbakira enyumpa aha Yeruzalemu omu Yuda. Ndi muli mwe oli w’omu lubaga lwâge? Nyamubâho, Nyamuzinda wâge amulange, anakanye asôke, agende!»

---

 ^j33.21 Omu kushimba engerêrezo z’abantu b’omu Ndagâno ya Mîra, okulama nsiku nyinji, guba mugisho gwa Nyamuzinda omu kushimbana n’ebijiro birhu binja.

 ^k36.1 Okuyegera ecihzbraniya rhanamuderha Yehowakhaz יְהֹואָחָ֖ז

boshi bacigoshôlaga bonene mpu bagcnd’iyûbaka omu Yeruzalemu. 3 Alaga abakulu b’emilala barhengaga omu bindi bishagala baj’iyûbaka e Yeruzalemu omu bishagala bya Yuda, ngasi muguma ayûbaka omu ishwa lyâge, omu cishagala câge, abadâhwa, abaleviti, abanyatieni na bagala b’abarhumizi ba Salomoni. Olubaga lw’Abayahudi omu Yeruzalemu

4 Abayûbakaga e Yeruzalemu, bene Benyamini na bene Yuda. Muli bene Yuda mwali Ataya, mugala wa Uziya mwana wa Zakariya mugala wa Amarya; Shefatya mwana wa Mahalaleel, w’omu bûko bwa Peresiya; 5 Maseya mugala wa Baruki, mugala wa Koloziya, mugala wa Hazaya, mugala wa Adaya, mugala wa Yoyaribu, mugala wa Zakariya na mugala wa Shela. 6 Omubalè gw’ab’omu nkomôka y’aba Peresi bàli e Yeruzalemu bàli balume magana ani na makumi gali ndarhu na munani.

7 Alaga bene Benyamini nabo: Salu mugala wa Meshulami, mugala wa Yowedi, mugala wa Pedaya, mugala wa Kolaya, mugala wa Maseya mugala wa Itiyeli, mugala wa Yesaya. 8 N’enyuma zâge, Gabayi-Salayi boshi haguma: magana gali mwenda na makumi abiri na munani. 9 Yoweli mugala wa Zikiri ye wali murhambo wabo, na Yuda mugala wa Hasenuwa ye wali murhambo wa kabiri omu lugo.

10 Omu badâhwa: Yedaya, mugala wa Yoyakimu, 11 Seraya mugala wa Hilkiya mugala wa Meshulamu mugala wa Sadoki, mugala wa Merayoti, mugala wa Ahitubu muluzi w’omu nyumpa ya Nyamuzinda. 12 Na bene wabo bakaza g’ikola omu ka-Nyamuzinda: magana munani na makumi abiri na babiri; Adaya mugala wa Yorahamu, mugala wa Pelalya, mugala wa Amusi, mugala wa Zakariya, mugala wa Pashehuriya, mugala wa Malkiya, 13 boshi na bene wabo bo barhambo b’emilala bahika bantu: magana abiri na makumi ani na babiri; na Amashsayi mugala wa Azareli, mugala wa Azara mugala wa Meshilemoti, mugala wa Imeri, 14 boshi haguma na bene wabo bakola baja oku matabâro: igana na abiri na munani; Zabdiyeli mugala wa Hagadoli ye wali murhambo wabo.

15 Omu baleviti, Shemaya mugala wa Hashubu wa Azirikamu wa Hashabiya mwene Buni; 16 Shabtayi na Yozadadi bo bakazâg’ilalîra ebintu by’embuga y’aka-Nyamuzinda, àli w’omu murhwe gw’Abaleviti; 17 Matanya mugala wa Mika, mugala wa Zabudi mwene Asafa ye wali murhambo wakazâg’irhangiza olwimbo lw’okuvuga omunkwa amango bakola baharâmya; Bakubukiya ye wali wa kabiri muli bene wabo, na Obadiya mugala wa Shamuwa mwene Galali mugala wa Yedutuni. 18 Abaleviti boshi omwo cishagala citagatifu bahika bantu magana abiri na makumi gali munani na bani. 19 Abalanzi b’enyumvi: Akubu, Talomoni, na bene wabo, boshi haguma bahika: igana na makumi gali nda na babiri. 20 Abandi bene Israheli, abadâhwa, abaleviti, bali omu bishagala byoshi bya Yuda, ngasi muguma aha mwâge.

21 Abayankirirwe, bayûbaka omu murhundu gwa Ofeli; Siha na Gishapa bo bàli barhambo b’abo bayankirirwe. 22 Abarhambo b’abaleviti aha Yeruzalemu, àIi Uzi mugala wa Bani, mugala wa Hashabiya, mugala wa Matanya, mugala wa Mika w’omu bene Asafi, n’omu bîmbiza bali bagwerhe omukolo gw’okuka kola omu ka-Nyamuzinda.

23 Kulya kuba hàli irhegeko lyago lyago lya mwâmi liyêrekîre abîmbiza n’oluhembo lwa ngasi lusiku lwali luyandisirwe. 24 Petahiya mugala wa Meshezabeli, muguma w’omu bene Zera mugala wa Yuda ye wali murhambo wa mwâmi oku biyêrekîre olubaga byoshi.

Abayûbaka omu bindi bishagala

25 N’omu bishagala, n’amashwa gabyo, bene Yuda bayûbaka; aha Kiriyati­ Arba n’omu mirhundu yâge, bayûbaka aha Diboni n’omu mirhundu yâge, bayûbaka aha Yekabiseyi n’omu mirhundu yâge, 26 Aha Yeshuwa, aha Molada, Beti-Paleti, 27 aha Hasarusuwali, Bersheba, n’emirhundu yâge. 28 Bayûbaka aha Siklagi, aha Mekona n’omu bishagala byâge byoshi; 29 bayûbaka aha En-Rimoni, aha Sareya, aha Armuti, 30 aha Zonowa, aha Adulamu, n’omu bi shagala byâge , aha Lakishi n’omu cihugo câge coshi, aha Azeya n’omu mirhundu yâge: bayûbaka kurhenga e Bersheba, kuhika aha Kabanda ka Hinomu.

31 Muli bene Benyamini, baguma bayûbaka kurhenga e Geba, aha Mikemasi, aha Aya, Beteli n’omu mirhundu yâge, 32 bayûbaka aha Anatoti, aha Nobu, aha Ananiya, 33 bayûbaka aha Hasori, aha Rama, aha Guyitayimu, 34 bayûbaka aha Hadidi, aha Seboyimu, aha Nebalati, 35 bayûbaka aha Lodi n’aha Ono, omu kabanda k’ Abakozi. 36 Omu Baleviti mwali emirhwe yabâga ya Yuda, lero bacijira kuli Benyamini.

12

Abadâhwa n’ Abaleviti bayâgaluka amango ga Zorobabeli na Yozwè

1 Alaga omurhwe gw’abadâhwa n’abaleviti bayâgalukaga kuguma na Zorobabeli mugala wa Shealtieli boshi na Yozwè: Seraya, Yirmeya, Ezra. 2 Amarya, Maluki, Hatushi, 3 Shekanya, Rehumu, Meremoti, 4 Ido, Ginetoyi, Abiya, 5 Miyamini, Maadya, Bilga, 6 Shemaya, Yoyaribu, Yedaya. 7 Salu, Amotsi, Hilkiya,Yedaya; abo boshi bàli bakulu ba badâhwa amango ga Yozwè kuguma na bene wabo. 8 Abaleviti: Yozwè, Binuwi, Kadmiyeli, Sherebiya, Yehuda, Matanya, ye wali oyimanzibwe kuguma na bene wabo oku nyimbo z’okukuza Nyamuzinda.

9 Bakubukiya, Uni, bene wabo bali balanzi, bali bagwerhe omukolo gw’okukabashuza, okukabayankirira.

Iburha ly’Abadâhwa bakulu

10 Yozwè aburha Yoyakimu, Yoyakimu aburha Eliyashibu, Eliyashibu aburha Yoyada. 11 Yoyada aburha Yonatani; na Yehanani aburha Yaduwa. 12 Alaga omu badâhwa bàli bakulu b’emilala amango ga Yoyakimu: kuli Seraya, Meraya; kuli Yirmeya, ali Hananiya; 13 kuli Ezra, Meshulami; kuli Amariyali, Yohana; 14 kuli Meliki, àli Yonatani; kuli Shebanya, àli Yozefu; kuli Harimu, Adena; 15 kuli Merayoti Helkayi; 16 kuli Ido, Zakariya; kuli Ginetoni, Meshulami; 17 kuli Abiya, Zikiri; kuli Minyamini; Kuli Moadiya, Piltayi; 18 kuli Bilga, Shamuwa; kuli Shemaya, Yonatani; 19 kuli Yoyaribu, Matenayi; kuli Yedaya, ali Uzi; 20 kuli Salayi, Kalayi; kuli Amotsi, Eberi; 21 kuli Hilkiya, Hashabiya; kuli Yedaya, Netaneli.

22 Omu mango ga Eliyashibu, aga Yoyada; aga Yohanani; abaleviti abakulu b’emilala y’abadâhwa bayandikwa omu citabu c’enganîro kuhika kuli Dariusi w’omu Persi. 23 Bene Levi, abàli bakulu b’emilala banaciyandikwa omu citabu c’ Enganiro kuhika oku mango ga Eliyashibu gone.

24 Abakulu b’abaleviti: Hashabya, Meshulamu na Yozwè, mugala wa Kadmiyeli ye wal’igwerhe omukolo, kuguma na bene wabo, okukakuza n’okushenga Nyamuzinda nka kulya Daudi muntu wa Nnâmahanga anarhegekaga, cigamba ciguma cikâyîmbiza, ecindi cikâshuza.

25 Mataniya, Babuya, Obadiya, Meshulamu, Talomoni na Akubu, bo bàli balanzi b’emihango; bakag’ibêra oku c’olusò c’enyumvi.

26 Bakozire ntyo omu mango ga Yoyakimu mugala wa Yozwè, mwene Yasadaki n’omu mango ga Nehemiya ye wàli murhambo na Ezra ye wali mudâ hwa na mwandisi.

Okugisha ebyôgo bya Yeruzalemu

27 Erhi bakola bagisha ebyo byôgo bya Yeruzalemu, balalika abaleviti boshi, ngasi aha banayûbakaga mpu bayîshe aha Yeruzalemu lyo bageza olwo lusiku lukulu omu busîme n’enyimbo z’okukuza, zazihwa, n’ennanga n’enzenze. 28 Bagala b’abîmbiza nabo b’omu bishagala by’eburhambi bwa Yeruzalemu bashubûzanya; byo birigi bishagala bya Netofayasi, 29 Bet-IHa-Gilgali n’omu cihugo ca Geba na Azemaveti, ebwa kuba abo bîmbiza bayubasire ngasi baguma olwâbo lugo omu marhambi ga Yeruzalemu. 30 Abadâhwa n’abaleviti erhi baba bamaciyôbola n’olubaga, bakangûla olugurhu n’emihango.

31 Nashoneza abaluzi ba bene Yuda boshi kuli lulya lugurhu, abantu nabo bajira nkere ibiri oku lugendo lutagatifu. Olukere lwa burhanzi lwayîsha ebwa kulyo kw’olugurhu olunda lw’omuhango. 32 Enyuma lyâbo yayîsha Hoshaya na cigabi ciguma ca baluzi ba bene Yuda 33 na Ezra, Meshulamu, Yehuda, 34 Shemaya, Benyamini, Yirmeya, 35 bagala b’abadâhwa bayîsha n’emishekera, bali gi: Zakariya, mugala wa Yonatani, mugala wa Shemaya, mugala wa Mataya, mugala wa Mikaya, mugala wa Zakuri, mugala wa Asafi na bene wabo. 36 Shemeya, Azareli, Milalayi,Maayi, Natanaeli, Yuda na Hanani bàli badwîrhe ebirugu Daudi akâg’ikolesa oku nzihwa. Omwandisi Abashokolera. 37 Aha muhango gw’Amaliba, basoka, n’aha mbere zâbo hàli amashonezo g’olugo lwa Daudi, bagera oku lugurhu burherema enyanya ly’enyumpa ya Daudi kuhika aha muhango gw’Amîshi olunda lw’ebushoshôkero bw’izûba.

38 Ecigamba ca kabiri cabugânana n’eca burhanzi; nal’inciyîmanzize na cigabi ciguma ca lubaga okwo lugurhu. Kurhenga oku nyanya lya enkingi y’amatabâro, lwagenzekanwa kuhika aha lugurhu lwàli lugali. 39 Kandi kurhenga oku nyanya ly’omuhango gwa Efrayimu, kuhika oku muhango Mira, oku muhango gwa Enfi; kurhenga oku cigamba ca Hananeli n’oku muhango gwa Meya kuhika oku muhango gw’Ebibuzi; baj’iyîmanga aha muhango gw’e mpamikwa.

40 Birya bigamba byombi byaj’iyîmanga omu ka-Nyamuzinda, na nani erhi ndi haguma n’ecihimbi c’abakulu b’abatwî b’emmanja bali rhweshi haguma n’aba: 41 abadâhwa Elyakim, Maseya, Minyamini, Mikaya, Eliyehoyenayi, Zakariya, Hananiya, boshi n’emishekera 42 haguma na Maseya, Shemaya, Eleazari, Yehohanani, Elamu, Ezeri, Malkiya, Ananiya. Abayimba nabo bayumvikana, bàli bayimangirwe na Yizirahya. 43 Olwo lusiku bahêra enterekêro nkulu, basima bulya Nyamuzinda abashagalusize n’obusîme bunene. Abakazi n’abana babo basima bwenêne. Ecihogêro c’obushagaluke calumira omu Yeruzalemu, cayumvikana ciru na kulî bwenêne.

Amango g’omuhigo nkana

44 Ago mango enyumpa y’okubîkiramwo ebiryo, ebisarûlwa birhangiriza, n’entûlo, bayihirakwo abalanzi mpu bakaz’iyilundikamwo ebigabi bidwirhirwe abadâhwa bene-Levi; bigabi byakâg’irhenga omu bishagala byoshi, nk’oku byanal’irhegesirwe. Bulya Yuda ali asimire okubona abadâhwa n’abaleviti bo shi bali omu mikolo yâbo. 45 Bakazâg’ijira emikolo ya Nyamuzinda wabo, n’enterekêro y’okuyobôka kuguma n’abîmbiza n’abalanzi b’emihango nk’oku Daudi anali arhegesire n’omugala Salomoni. 46 Bulya mira omu mango ga Daudi n’aga Asafi, hali omurhambo w’abîmbiza b’enyimbo z’okuharâmya n’okuvuga omunkwa emwa Nnâmahanga. 47 Israheli yeshi omu mango ga Zerobabeli n’aga Nehemiya, bakazâg’ihâna ecigabi c’abîmbiza n’ec’abalanzi b’emihango; nabo abaleviti bakâhabwa entûlo ntagatifu, abaleviti nabo kuli cirya cigabi câbo, banahàkwo bene Aroni.

13

1 Mw’ago mango basomera olubaga omu citabu ca Musa, banacishîmâna bayandisiremwo oku omunya-Amoni n’omunya-Mowabu barhakwânîni bakaz’ija omu ndêko ya Nyamuzinda. 2 Bulya barhayîsh’iyankirira bene-Israheli n’amîshi n’omugati, na bulya bashumisire Balamu mpu ahehêrere bene Israheli, ci Nyamuzinda wirhu ahindula enfûlago okuba mugisho. 3 Erhi bayu mva eryo irhegeko, bayungula bene Israheli oku bandi b’embuga.

Oburhumisi bwa kabiri bwa Nehemiya

4 Embere z’okwo, omudâhwa Eliyashibu ye wali n’omukolo gw’ebyûmpa by’aka-Nyamuzinda, analigi mwene wâbo Tobiya, 5 ali amamurheganyiza ecûmpa cihamu mwo bakazâg’ibîkira burhanzi enterekêro, enshangi, ebirugu, entûlo y’engano, idivayi lihyahya, amavurha, empongano y’abaleviti, ey’abîmbiza, ey’abalanzi b’emihango n’ebi bakazâg’ihôgeza abadâhwa. 6 Kurhenga ako kasanzi byabâga ntyo, ntali aha Yeruzalemu, bulya omu mwâka gwa makumi asharhu n’ibiri y’okuyîma kwa Artazerzesi mwâmi w’e Babiloni na shubira emunda mwâmi ali. Enyuma lya nsiku nsungunu mwâmi ashub’inyemêrera okushubira e Yeruzalemu. 7 Nabona obubî Eliyashibu ajiriraga Tobiya erhi amujirira ecûmpa omu bululi bw’aka-Nyamuzinda. 8 Nayumva kwanduma bwenêne nanakweba ebirugu bya Tobiya embuga byoshi, 9 nanaci rhegeka nti bashakûlule cbyûmpa, nashubizamwo ebirugu by’aka-Nyamuzinda, ntûlo n’enshangi.

10 Nanaciyumva oku ecigahi c’abaleviti cirhacihânagwa n’oku abîmbiza bajiraga ogwo mukolo omu ka-Nyamuzinda baciyakire ngasi muguma acishubirira ornu mwâge, omu mashwa gâge. 11 Nakalihira abatwî b’emmanja nabo, nababwîra, nti: «Carhumaga enyumpa ya Nyamuzinda elekêrerwa?» Nashubûza abaleviti n’abayîmha boshi nabashubiza omu mukolo gwâbo. 12 Okubundi Yuda yeshi anacilêrha entulo yâge y’engano n’ey’amamvu g’idivayi lihyahya n’amavurha, abihira omu mbîko. 13 Naha Shelemiya omukolo gw’okulanga embîko zoshi, ye wali mudâhwa na Sadoki ye wali mwandisi na Pedaya muleviti. Owakaz’ibarhabâla ye Hanani, mugala wa Zakuri mwene Mataniya, bulya abantu bakazâg’ibakenga nka bantu bashingânîne. Bo bàli n’omukolo gw’okugabira bene wabo. 14 Onyibuke Yagirwa Nyamuzinda wâni kuli okwo kurhumire, omanye wankazâza ebijiro by’ohuzigire najiraga erhi ka-Nyamuzinda n’emikolo yako erhumire.

15 Muli ago mango nanacibona omu Buyahudi abantu bakazâg’ikanda amango ga Sabato, abakazâg’iyîsha babarhuzize ebihêsi byâbo emizigo y’ebyasi n’idivayi n’ensisi z’emizâbîbu, emibô n’eyindi mizigo ya ngasi lubero bakazllg’i­ biheka e Yeruzalemu amango ga Sabata; nakabalongoza amango bakazâg’igu­za ebiryo byâbo. 16 Abanya-Tiriya bayubakaga aho bakag’ilerha enfi n’oburhunzi bwa ngasi lubero, bakaz’ibiguza amango ga Sabato, bakaz’ibiguliza bene Yuda n’ab’aha Yeruzalemu. 17 Nanacikalihira abakulu b’Abayahudi, nanacibabwîra. nti: «Cijiro cigalugalu cici eci mudwîrhe mwajira ntya omu kuhemula olwa Sabato? 18 K’arhali ntya kwo basho bakazâg’ijira kwarhumaga Nyamuzinda wirhu arhurhumira aga malibûko ga ngasi lubero kuli rhwe omu kuhemukira olwa Sabato!» 19 Kandi narhegeka, nti: «Ngasi mango bukanayira, enyumvi zoshi zikaz’ihamikwa nka gakola malâliro ga Sabato», nanashub’irhegeka, nti: «Barhaziyigulaga burhanaciba ebuzinda bwa Sabato». Nahira abantu bâni aha mihango nti harhajiraga omushoko gwankaja omu lugo lwa Sabata. 20 Okubundi abarhunzi n’abal’igula bakaz’igeza obudufu na ciru n’amadufu abiri iduli lya Yeruzalemu. 21 Nabakalihira; nanababwîra, nti: «Cirhuma mugeza obudufu oku lugurhu? Mukashubirira, nammugwârha nnamushweke. «Kurhenga olwo lusiku barhacikazâg’iyîsha olwa Sabato. 22 Narhegeka abaleviti nti baciyôbole, banayîsh’ilanga enyumvi lyo olwa Sabato lujirwa lutagatifu. Oshub’iyûbaka mashi Nyamuzinda wâni onambabalire erhi okwo kwo kurhumire, nk’oku obwonjo bwâwe bunali!

23 Muli ago mango nashub’ibona Abayahudi bali bayansire abakazi banya-Ashidodi n’abanya-Amoni n’abanya-Mowabu. 24 Oku bana babo, banji bakazâg’iderha olulimi lw’abanya-Ashidodi erhi lundi lulimi lwa bûko buguma muli ago, ci barhaciyishigi ciyahudi. 25 Nakabalongôza n’okubahêherera, nakashurha banji muli bo n’okubagugula emviri ciru n’okubalahiriza oku izîno lya Nyamuzinda, nti: «Irhondo murhacishubiriraga mpu mwahâna bali binyu mpu bagala babo babayanke nisi erhi mpu bagala binyu bayanke bali babo, kuhanzi bwe kuli mwe n’oku bana binyu». 26 K’arhali okwo kwo Salomoni, mwâmi w’Israheli agayisagyamwo Nyamuzinda? Omu mashanja goshi nta mwâmi wal’iyosire akage, àli azigîrwe bwenêne na Nyamuzinda wâge. Nyakasane àli amujizire mwâmi omu Israheli mwoshi. Kurhanarhumaga ciru naye abakazi b’embuga barhamuhirimiza omu byâha. 27 Ka kunashingânîne ninyu bayumve mwajizire eco câha cinene ntyo: okuhemukira Nyamuzinda winyu omu kuyanka abakazi b’embuga! 28 Muguma oku bana ba Yoyada, mwene Eliyashibu, ye mudâhwa mukulu, àli mukwi wa Sanbalati munya-Horoni. Namulibirhakwo, aja kulî.

29 Yagirwa Nyamuzinda, okengere abo bantu n’okwo bahemukiraga obudâhwa n’endagâno y’abadâhwa n’abaleviti. 30 Nabarhenzakwo ebyo bigalugalu by’embuga. Oku badâhwa n’oku baleviti nabajirira ngasi baguma amarhegeko bakashimba omu mikolo yâbo. 31 Najira n’agandi oku nshâli zakahânwa oku lusiku lunatwirwe kuguma n’oku by’emyâka mihyahya. Okaz’inkengera Yagirwa Nyamuzinda wâni lyo ncira.

mpu bibikirwe abadâhwa^b, e Yeruzalemu, bakola embere za Nyamuzinda wirhu, balalire okubirya. N’obwo biri bintu ciru omuntu w’omu lubaga kone arhankahumakwo n’amaboko gâge. 14 Barhumire ciru n’entumwa e Yeruzalemu y’okugend’iderha oku abantu b’eyo munda bajizire ntyo lyo banayisha babagalulire obuhashe bwarhenga omu ihano likulu. 15 N’oku byayi sh’iba, hano banamanya oku bayemerirwe, bakanarhangira okukolesa obwo buhashe, boshi banahanwe n’okugukumuka olwo lusiku lonene.

16 Niono mwambalikazi wâwe, ebwa kuba mmanyire ebyo byoshi, co ci rhumire nyisha ndibirhire emunda oli ntenga emwabo. Na Nyamuzinda anantumire mpu nyîsh’ijira hano mwâwe ebijiro byajugumya omw’igulu lyoshi ngasi boshi bankanabiyumva. 17 Bulya mwambalikazi wâwe ali mukazi okenga Nnâmahanga w’empingu mûshi na budufu. Na buno, nka nakahash’ibêra hofi nâwe Yagirwa, na ngasi budufu mwambalikazi wâwe anazûka aje ebwa lubanda, agend’ishenga Nyamuzinda w’empingu, anayîsh’imbwîra amago bamajira eco câha câbo. 18 Nanayîsh’ikubwirakwo, na kandi ago mango wanagenda n’engabo yâwe na ntâye wankahash’ikuhagalika. 19 Nayîsh’ikugeza omu Yudeya moshi kuhika embere za Yeruzalemu; n’ecihêsi câwe nanaciyimanza aha kagarhî. Nawe wanabahêka nka bibuzi birhagwerhi mungere, ciru nta kabwa kankaderha mpu kakumokera. Bulya okwo kwambwizirwe omu bugeremwa bwâni, kwanamanyisibwa mpu nyîsh’ikubwirakwo.»

20 Ebyo binwa byasîmîsa bwenêne Holoferno n’abàli naye; barhangâla n’obukengere bw’oyo mukazi, banakaderha, mpu: 21 «Kurhenga aha igulu limerera kuhika aha lihekera, kurhasag’ibonekana mukazi wa bene oyu oku bwinja bw’iranga n’oku bukengere bw’ebinwa byâge . 22 Holoferno anacimu bwîra erhi: Nyamuzinda anajizire kwinja ene akulerha embere z’olubaga mpu lyo rhubona emisi omu maboko girhu na oku abarhugayaguzize babone obuha nya. 23 Ci we oyinjihire okurhalusire n’ebinwa byâwe biri nka buci. Okajira nk’oku wanaderhaga, Nyamuzinda wâwe aba ye Nyamuzinda wâni; nâwe wabona ahantu wakabêra omu bwâmi bwa Nabukondonozori, n’izîno lyâwe lyamanyibwa omw’igulu lyoshi».

12

Erhi Yuditi àli omu logo lw’Abanya-Asuru

1 Holoferno anacirhegeka mpu baheke Yuditi halya anabikira ebirugu byâge binjinja, anacirhegeka mpu bamuhe oku biryo byâge yenene, banamuhe kuli galya gâge ananywakwo yenène. 2 Yuditi anashuza, erhi: «Ntalya kuli ebyo biryo lyo ndek’isarhaza abandi, ci konene ebiryo byâni byayishire binkulikire». 3 Holoferno anacimushuza, erhi: «Hano ebiryo byâwe bihwa ngahi rhwashub’irhenza ebiryo bya bene ebyo mpu rhukuhebyo? Bulya emwirhu erhaba ciru n’omuntu muguma w’omu bûko bwâwe?» 4 Yuditi anacimubwîra, erhi: «Ndahire okw’izîno lyâwe nnahamwirhu, mwambalikazi wâwe arhayûse ebi ndwîrhe embere Nyamuzinda ayûkirize n’okuboko kwâni ebi alaganyagya byoshi». 5 Abali na Holoferno banacimuhêka omw’ihêma, anacija iro kuhika aha karhî k’obudufu, anacisinsimuka oku mucêracêra. 6 Anacirhuma abagend’ibwîra Holoferno, erhi: «Nnahamwirhu arhegeke baleke omwambalikazi wâge ahuluke, agend’isalira», 7 bulya Holoferno ali arhegesire, abakazâg’imulanga mpu barhamuhanzagya. Anacibêra okwo cihando nsiku isharhu. Ngasi budufu akazâg’ija omu kabanda ka Betuli anacikalaba omwo cihando ahali iriba ly’amîshi. 8 Na erhi ayinamukaga anayîshe ashenga Nnâmahanga mpu ahêke amajira gâge bwinja okw’irenge ly’abana b’olubaga lwâge. 9 Anashubira mulya ihema akola acire yeshi; anabêramwo kuhika amango arhôla ebiryo byâge omu cajingwe.

Yuditi oku lusiku lukulu lwa Holoferno

10 Ka oku lusiku lwa kani Holoferno arhajira idinye oku barhambo bâge bonene, arhalalikaga ciru n’omuguma omu barhumisi bâge. 11 Anacibwîra Bagoasi, ye wali nshagi y’okulanga ebirugu byâge byoshi, erhi: «Kanya oyeme ze oyu mukazi w’omuyahudi oli emwâwe, ayîshe eno mwirhu, rhulye rhuna nywe rhweshi. 12 Bulya zanaba nshonyi kuli rhwe erhi rhwankalêka mukazi wa bene oyu agenda rhurhanayinjibini. Kandi nka rhurhayîshiri rhwamurhiza anakarhushekera». 13 Bagoasi anarhenga aha mwa Holoferno, aja omu Yuditi ali, anacimubwîra, erhi: «Oyûla mujanyere mwinjinja arhayôbohaga okuja emunda nnahamwirhu ali, lyo akuzibwa embere zâge, anywe haguma nirhu idivayi n’obushagaluke bunene, anabe mwa luno lusiku nka mu