ISA – – DRC MASHI HEBREW BIBLE and MASHI GREEK

1

EBITATU BY’ABALÊBI

Enshokolezi

Oluderho «mulêbi» luli luderho lwa cihabraniya. Lwanahugûlwa ntya: «Ohamagîrwe na Nnâmahanga» kandi erhi «Oyalîza Akanwa ka Nnâmahanga». Abalêbi bayishi oku bali nka kanwa ka Nnâmahanga. Co cirhuma barhangira ngasi mango kuhanûla n’ezi nderho: «Ntyo kwo Nyakasane adesire» erhi «Akanwa ka Nnâmahanga aka» na ntyo na ntyo.

Bitabu bini biderhwa bya «Balêbi Bakulu: Yeshayahu, Yeremiya, Ezekiyeli na Daniyeli. Hali na bindi bitabu ikumi na bibirhi biderhwa bya «Balêbi Basungunu» bulya biba byofôfi.

Enyigîrizo z’abalêbi zaliyerekire bwenêne abantu b’amango gabo. Kanji kanji abalêbi bakag’ilêba ebyayîsh’ibà. Nyamuzinda ayîshi ebyayîsh’ibà byoshi. Nyamuzinda analengereza entumwa yage emanye ebyayîsh’iba byoshi. Abalêbi badesire binwa binji biyerekire Masiha n’ebiyerekire amango mazinda. Rhwe rhukola rhulama ago mango amalêbi gayunjulire, rhwanahash’imanya bwinjinja ago malêbi kulusha abalêbi bâgo.

Erhi rhwankakengêra ebi rhwadesire oku bulêbi byoshi, rhwanayumva oku Ebibliya ederha mpu Mûsa ye mulêbi murhanzi na mukulu kulusha abandi boshi. Abandi balêbi b’enyuma bali baganda ba Mûsa, nka Yozwe, Debora, Samweli n’abandi n’abandi. Hali abalêbi barhayandikaga citabu, hali n’abalêbi bayandisire. Omulêbi Amosi alamaga omu mwâka gwa 750 embere ly’okuburhwa kwa Kristu. Abalêbi bakulu babirhi bahanûlaga olubaga lwa Israheli embere lululizibwe e Babiloni, bwo Yesha’yahu na Yeremiya. Ago mango gonênè, Hozeya, Mikeyo, Nahumu, Sofoniya na Hahakuki nabo bajabayigîriza. Omulêbi mukulu w’amango gw’okululizibwa ye Ezekiyeli. Abalêbi bakozire enyuma ly’okurhenga e Babiloni bwo Hageyo na Zakariya. Malakiya, Abudiya, Yoweli, Yona na Daniyeli nabo bakulikira.

Abalêbi bakag’isêgereza bwenêne kuli ebi binwa binene bisharhu: okuyemêra Nyamuzinda muguma yêne, akalamo nkana kashingânîne n’idini ly’emurhima, Masiya. Daniyeli abwine okuyîsha kwa «Mwene-Omuntu» oku bitû by’emalunga. Mwene-Omuntu âyîsh’ ihâbwa okurhegeka amashanja goshi n’ obwâmi bwâge bwayôrhaho ensiku n’amango. Endagâno Mpyahya eyerekeza ebyo binwa by’abalêbi byoshi kuli Yezu Kristu.

YESHAYAHU YE RHUKOMERA OKUDERHA IZAYA

Enshokolezi

Yeshayahu ahamagalwa na Nyamuzinda omu ka-Nyamuzinda k’e Yeruza/emu omu mwâka gwa 740 embere ly’okuburhwa kwa Yezu Kristu, mpu amanyise oku lsraheli na Yuda bayîsh’ihanwa erhi kurhashimba amarhegeko ga Nyamu­zinda kurhuma.

Yeshayahu ajira ogwo mukolo Nyamuzinda amuhâga myaka makumi ani. Ago mango obwâmi bwa Asuru bwali buzibu bwenêne. Abâmi b’eburhambi bacihira haguma mpu Iyo balwisa Asuru. Yeshayahu arhola omuhigo gw’ okurhabâla ana­bwîra abo bâmi mpu balangalire Nyamuzinda yêne. /zaya amanyisa omwanzi gw’okuburhwa kwa Emanûweli, Mucunguzi w’igulu (c. 6-12).

Yeshayahu ye mulêbi mukulu bwenêne kulusha abandi balêbi boshi. Ayigiriza oku Nyamuzinda ali mwimâna. Bulya Israheli arhayemeraga Nyamuzinda, âyi­sh’itwirwa olubanja n’okuherêrekezibwa. Cikwône abâyîsh’isigala bâyi­sh’igalukira Nyamuzinda n’okucungulwa (4, 3).

Omulêbi Yeshayahu ali murhegesi mukulu w’ishanja lyâge na ntyo bantu banji bamukulikira ciru omu myâka yakulikiraga. Abo bemezi bayushûla emyandiko yâge. Ntyo ecigabi ca kabirhi (c. 40-55) cayandikagwa n’omulêbi walondaga Yeshayahu amango Babeli alibahebire omu buja. Oyo mulêbi ayaliza oku ecihugo bàyûbakamwo hano barhenga omu buja ciri hofi, n’oku Yeruzalemu âyûbakwa buhyahya. Eco citabu ciderhwa «citabu c’okurhulirira kwa Israheli.

Ecigabi ca kasharhu (c. 55-66) ciyushula eca kabirhi, bene Israheli bamayûs’igaluka e Yeruzalemu. Cikwône babona oku barhebirwe, bulya barhayûbaka­ga aka-Nyamuzinda n’ecishagala erhi Basamariya barhuma. Omulêbi ababwîra mpu kuli kwa bulagirire bagalukire Nyamuzinda omu lugendo lwabo. Ama­nyisa irenge lya Nyamuzinda amango gw’okulinda Omucunguzi.

EBIRIMWO

I. Ecigabi c’omulêbi Yeshayahu: cigabi 1-39

2. Okurhulirira kwa /sraheli: cigabi 40-55

3. Abalêbi bamanyisa oku Israheli ayîsh’iyagaluka: cigabi 56-66 .

I. Yuda ahêkwa lubanja

Izîno ly’ecitabu

1 Obulêbi Yeshayahu, mwene Amotsi abonaga, buyerekîre Yuda na Yeruzalemu, oku ngoma ya Ûziyahu, na Yotami, na Ahazi, na Hizekiyahu^a, bâmi ba Yuda.

Olubaga lurhasîma

2 Mwe malunga, muyumve, nawe we igulu, orhege amarhiwiri, bulya Nyaka­sane odesire, erhi: «Nalîsize abana nanabàlera, ci bôhe bangomera. 3 Enkafu enamanye nnayo, n’endogomi enamanye eciranga ca nnawabo; Israheli yehe arhajira bumanye, olubaga lwâni lurhayumva. 4 Yajewe! ishanja linya-byâha, olubaga luyunjwire mabî, iburha lya banyankola-maligo, abana b’emihera! Bajahisire Nyakasane, bagayaguza Omwimana w’Israheli; bamuhindamulira omugongo. 5 Ngahi mwankacishûrhirwa, mwe bantahwa-bugoma? lrhwe lyoshi liri lilwâla, n’omurhima gwoshi gwarhozire. 6 Kurhangirira oku nshando z’amagulu kuhika oku irhwe, nta cirumbu cigu­maguma: ci bironda byône n’ebibande n’ebihulu byadwa masira, bi­rhasâg’ijakwo bufumu, erhi kurhubwa, erhi kuhirwakwo amavurha. 7 Ecihugo cinyu cikola bwerûle, ebishagala binyu byadûlisirwe muliro, aba­ nya-mahanga balîre amashwa ginyu erhi munadwîrhe mwasinza: aba­ nya-mahanga bagayoniremwo, bagasiga bwâmwa. 8 Mwâli wa Siyoni^b asigîre yêne nka cifumba omu lukoma lw’emizâbîbu, nka higombe omu ishwa ly’emirhandagule, nka cishagala cigorhe. 9 Acibiga Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe arhali arhulekîre amahûnga g’emisigala, rhwankabîre aka Sodomo rhunashushe Gomora.

Obulyâlya

10 Yumvi akanwa ka Nyakasane, wâni baluzi b’e Sodomo murhege okurhwiri, muyumve irhegeko lya Nyamuzinda wirhu, mwe lu­baga lw’e Gomora. 11 «Bici gwankwanana omwandu gw’enterekêro zinyu?» Nyakasane okudesire. «Ntamire n’embâgwa z’enganda-buzi n’amashushi g’amanina; omuko gw’empanzi n’ogw’abana-buzi n’ogw’ebihebe, ntagukwirirwa! 12 Nka muyishir’ibona obusu bwâni, ndi ommubwîra mpu mulabarhe omu byôgo byâni? 13 Muleke okukalerha entûlo za busha! Omugi gw’enshangi ntacigubonakwo! Emyêzi mihyahya, esabato n’endêko zinyu, obubi n’ensiku nkulu, ntabikwirirwal 14 Emyêzi yinyu mihyahya n’ensiku nkulu zinyu, ntabibâkwo: byantamize, ntakanacibirembera. 15 Mukalambûla amaboko, nnambwikire obusù bwâni ndek’ibona; ciru mwankayushûla emisengero, niono ntayiyumvirhiza: bulya amaboko ginyu gayunjwîre muko. 16 Mucishuke, mucicêse! Murhenze obubi bw’ebijiro binyu omu masù gâni! Muleke okukakola amabi; 17 muyige okukûjira aminja! Mulongereze obushinganyanya, mufungire odwi­rhe walibuzibwa! Muhalire enfûzi, mufungire omukana! 18 Muyishe rhuje kadali, kwo Nyakasane adesire. Ebyâha binyu bikaba bidu­kwire nka mwambalo gwa kaduku, byahinduka byêru nka lubula; bikaba bidukulîze nka mugôla, byayeruha nka boya bwêru! 19 Mukayemera okuba bumvi, mwalya oku minja g’ecihugo. 20 Ci mukalahira, mukaba cikanyi-cirhagomba, mwahungumuka n·engôrho, bulya kanwa ka Nyakasane kakudesire.

Yeruzalemu acesibwa

21 Kurhigi cahindusire nka mukazi wa cishungu^c, cirya cishagala cemêzi? Cali ciyunjwire burhimanya, muli co mwo obushinganyanya bwahandaga, lero buno cikola ca bisi ba bantu! 22 Ensaranga zâwe zahindusire mazi ga cûma, irivayi lyâwe likola nshanjire ya mîshi. 23 Abaluzi bâwe babire bagoma na bira b’ebishambo boshi boshi babire banyakushundira omu nshoho zâbo na ba-nyakulomo­kera empembo. Enfûzi barhayiha lubanja n’endûlu y’omukana barhayirhega kurhwiri. 24 Co cirhumire, Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, Nyamwegemerwa w’Israheli okudesire: Neci: nacihôla oku bashombanyi bâni, nageza olwihôlo omu bânzi bâni! 25 Nâkulambûlirakwo okuboko kwâni, nâkushukula weshi, nkurhenzekwo izinga lyâwe lyoshi. 26 Abacîrânuzi bawe nâshub’ibahindula nk’oku banayôrhaga burhanzi, n’abahanûzi bâwe nka kulya bali mîra. Enyuma z’aho bâkakuderha «Cishagala ca bushinganyanya», «lugo lwa bemezi». 27 Siyoni ayôkolwa n’obwirhonzi, n’abantu bâge bacîyunjuzize bayôkolwa n’obushinganyanya. 28 Ci abagoma n’abanya-byâha, haguma bahungumukira! Abagomera Nyakasane bagukumuka.

Emirhi y’amahêro

29 Neci, enshonyi zâmmubumba kuli erya mirhi yinyu y’amahêro mulimbira, mwâgwarhwa n’eza mêmè kuli glya masâne rnucikubagira. 30 Bulya kwo mwabà ak’eyo mirhi y’amahêro amango ehungumusire ebibabi, erhi nk’obusâne amango buyumusire buzira mîshi. 31 Omuntu muzibu alembaguka nka bwâso n’omukolo gwâge gube nka nkunyekunye: byombi byasingônokera haguma, na ntaye wâzimya omuli­ro.

Jesaja/Isaiah 1: 1 

חֲזֹון֙ יְשַֽׁעְיָ֣הוּ בֶן־אָמֹ֔וץ אֲשֶׁ֣ר חָזָ֔ה עַל־יְהוּדָ֖ה וִירוּשָׁלִָ֑ם בִּימֵ֨י עֻזִּיָּ֧הוּ יֹותָ֛ם אָחָ֥ז יְחִזְקִיָּ֖הוּ מַלְכֵ֥י יְהוּדָֽה׃ 2שִׁמְע֤וּ שָׁמַ֨יִם֙ וְהַאֲזִ֣ינִי אֶ֔רֶץ כִּ֥י יְהוָ֖ה דִּבֵּ֑ר בָּנִים֙ גִּדַּ֣לְתִּי וְרֹומַ֔מְתִּי וְהֵ֖ם פָּ֥שְׁעוּ בִֽי׃ 3יָדַ֥ע שֹׁור֙ קֹנֵ֔הוּ וַחֲמֹ֖ור אֵב֣וּס בְּעָלָ֑יו יִשְׂרָאֵל֙ לֹ֣א יָדַ֔ע עַמִּ֖י לֹ֥א הִתְבֹּונָֽן׃ 4הֹ֣וי׀ גֹּ֣וי חֹטֵ֗א עַ֚ם כֶּ֣בֶד עָוֹ֔ן זֶ֣רַע מְרֵעִ֔ים בָּנִ֖ים מַשְׁחִיתִ֑ים עָזְב֣וּ אֶת־יְהוָ֗ה נִֽאֲצ֛וּ אֶת־קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל נָזֹ֥רוּ אָחֹֽור׃ 5עַ֣ל מֶ֥ה תֻכּ֛וּ עֹ֖וד תֹּוסִ֣יפוּ סָרָ֑ה כָּל־רֹ֣אשׁ לָחֳלִ֔י וְכָל־לֵבָ֖ב דַּוָּֽי׃ 6מִכַּף־רֶ֤גֶל וְעַד־רֹאשׁ֙ אֵֽין־בֹּ֣ו מְתֹ֔ם פֶּ֥צַע וְחַבּוּרָ֖ה וּמַכָּ֣ה טְרִיָּ֑ה לֹא־זֹ֨רוּ֙ וְלֹ֣א חֻבָּ֔שׁוּ וְלֹ֥א רֻכְּכָ֖ה בַּשָּֽׁמֶן׃ 7אַרְצְכֶ֣ם שְׁמָמָ֔ה עָרֵיכֶ֖ם שְׂרֻפֹ֣ות אֵ֑שׁ אַדְמַתְכֶ֗ם לְנֶגְדְּכֶם֙ זָרִים֙ אֹכְלִ֣ים אֹתָ֔הּ וּשְׁמָמָ֖ה כְּמַהְפֵּכַ֥ת זָרִֽים׃ 8וְנֹותְרָ֥ה בַת־צִיֹּ֖ון כְּסֻכָּ֣ה בְכָ֑רֶם כִּמְלוּנָ֥ה בְמִקְשָׁ֖ה כְּעִ֥יר נְצוּרָֽה׃ 9לוּלֵי֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות הֹותִ֥יר לָ֛נוּ שָׂרִ֖יד כִּמְעָ֑ט כִּסְדֹ֣ם הָיִ֔ינוּ לַעֲמֹרָ֖ה דָּמִֽינוּ׃ ס 10שִׁמְע֥וּ דְבַר־יְהוָ֖ה קְצִינֵ֣י סְדֹ֑ם הַאֲזִ֛ינוּ תֹּורַ֥ת אֱלֹהֵ֖ינוּ עַ֥ם עֲמֹרָֽה׃ 11לָמָּה־לִּ֤י רֹב־זִבְחֵיכֶם֙ יֹאמַ֣ר יְהוָ֔ה שָׂבַ֛עְתִּי עֹלֹ֥ות אֵילִ֖ים וְחֵ֣לֶב מְרִיאִ֑ים וְדַ֨ם פָּרִ֧ים וּכְבָשִׂ֛ים וְעַתּוּדִ֖ים לֹ֥א חָפָֽצְתִּי׃ 12כִּ֣י תָבֹ֔אוּ לֵרָאֹ֖ות פָּנָ֑י מִי־בִקֵּ֥שׁ זֹ֛את מִיֶּדְכֶ֖ם רְמֹ֥ס חֲצֵרָֽי׃ 13לֹ֣א תֹוסִ֗יפוּ הָבִיא֙ מִנְחַת־שָׁ֔וְא קְטֹ֧רֶת תֹּועֵבָ֛ה הִ֖יא לִ֑י חֹ֤דֶשׁ וְשַׁבָּת֙ קְרֹ֣א מִקְרָ֔א לֹא־אוּכַ֥ל אָ֖וֶן וַעֲצָרָֽה׃ 14חָדְשֵׁיכֶ֤ם וּמֹועֲדֵיכֶם֙ שָׂנְאָ֣ה נַפְשִׁ֔י הָי֥וּ עָלַ֖י לָטֹ֑רַח נִלְאֵ֖יתִי נְשֹֽׂא׃ 15וּבְפָרִשְׂכֶ֣ם כַּפֵּיכֶ֗ם אַעְלִ֤ים עֵינַי֙ מִכֶּ֔ם גַּ֛ם כִּֽי־תַרְבּ֥וּ תְפִלָּ֖ה אֵינֶ֣נִּי שֹׁמֵ֑עַ יְדֵיכֶ֖ם דָּמִ֥ים מָלֵֽאוּ׃ 16רַחֲצוּ֙ הִזַּכּ֔וּ הָסִ֛ירוּ רֹ֥עַ מַעַלְלֵיכֶ֖ם מִנֶּ֣גֶד עֵינָ֑י חִדְל֖וּ הָרֵֽעַ׃ 17לִמְד֥וּ הֵיטֵ֛ב דִּרְשׁ֥וּ מִשְׁפָּ֖ט אַשְּׁר֣וּ חָמֹ֑וץ שִׁפְט֣וּ יָתֹ֔ום רִ֖יבוּ אַלְמָנָֽה׃ ס 18לְכוּ־נָ֛א וְנִוָּֽכְחָ֖ה יֹאמַ֣ר יְהוָ֑ה אִם־יִֽהְי֨וּ חֲטָאֵיכֶ֤ם כַּשָּׁנִים֙ כַּשֶּׁ֣לֶג יַלְבִּ֔ינוּ אִם־יַאְדִּ֥ימוּ כַתֹּולָ֖ע כַּצֶּ֥מֶר יִהְיֽוּ׃ 19אִם־תֹּאב֖וּ וּשְׁמַעְתֶּ֑ם ט֥וּב הָאָ֖רֶץ תֹּאכֵֽלוּ׃ 20וְאִם־תְּמָאֲנ֖וּ וּמְרִיתֶ֑ם חֶ֣רֶב תְּאֻכְּל֔וּ כִּ֛י פִּ֥י יְהוָ֖ה דִּבֵּֽר׃ ס 21אֵיכָה֙ הָיְתָ֣ה לְזֹונָ֔ה קִרְיָ֖ה נֶאֱמָנָ֑ה מְלֵאֲתִ֣י מִשְׁפָּ֗ט צֶ֛דֶק יָלִ֥ין בָּ֖הּ וְעַתָּ֥ה מְרַצְּחִֽים׃ 22כַּסְפֵּ֖ךְ הָיָ֣ה לְסִיגִ֑ים סָבְאֵ֖ךְ מָה֥וּל בַּמָּֽיִם׃ 23שָׂרַ֣יִךְ סֹורְרִ֗ים וְחַבְרֵי֙ גַּנָּבִ֔ים כֻּלֹּו֙ אֹהֵ֣ב שֹׁ֔חַד וְרֹדֵ֖ף שַׁלְמֹנִ֑ים יָתֹום֙ לֹ֣א יִשְׁפֹּ֔טוּ וְרִ֥יב אַלְמָנָ֖ה לֹֽא־יָבֹ֥וא אֲלֵיהֶֽם׃ פ 24לָכֵ֗ן נְאֻ֤ם הָֽאָדֹון֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות אֲבִ֖יר יִשְׂרָאֵ֑ל הֹ֚וי אֶנָּחֵ֣ם מִצָּרַ֔י וְאִנָּקְמָ֖ה מֵאֹויְבָֽי׃ 25וְאָשִׁ֤יבָה יָדִי֙ עָלַ֔יִךְ וְאֶצְרֹ֥ף כַּבֹּ֖ר סִיגָ֑יִךְ וְאָסִ֖ירָה כָּל־בְּדִילָֽיִךְ׃ 26וְאָשִׁ֤יבָה שֹׁפְטַ֨יִךְ֙ כְּבָרִ֣אשֹׁנָ֔ה וְיֹעֲצַ֖יִךְ כְּבַתְּחִלָּ֑ה אַחֲרֵי־כֵ֗ן יִקָּ֤רֵא לָךְ֙ עִ֣יר הַצֶּ֔דֶק קִרְיָ֖ה נֶאֱמָנָֽה׃ 27צִיֹּ֖ון בְּמִשְׁפָּ֣ט תִּפָּדֶ֑ה וְשָׁבֶ֖יהָ בִּצְדָקָֽה׃ 28וְשֶׁ֧בֶר פֹּשְׁעִ֛ים וְחַטָּאִ֖ים יַחְדָּ֑ו וְעֹזְבֵ֥י יְהוָ֖ה יִכְלֽוּ׃ 29כִּ֣י יֵבֹ֔שׁוּ מֵאֵילִ֖ים אֲשֶׁ֣ר חֲמַדְתֶּ֑ם וְתַ֨חְפְּר֔וּ מֵהַגַּנֹּ֖ות אֲשֶׁ֥ר בְּחַרְתֶּֽם׃ 30כִּ֣י תִֽהְי֔וּ כְּאֵלָ֖ה נֹבֶ֣לֶת עָלֶ֑הָ וּֽכְגַנָּ֔ה אֲשֶׁר־מַ֖יִם אֵ֥ין לָֽהּ׃ 31וְהָיָ֤ה הֶחָסֹן֙ לִנְעֹ֔רֶת וּפֹעֲלֹ֖ו לְנִיצֹ֑וץ וּבָעֲר֧וּ שְׁנֵיהֶ֛ם יַחְדָּ֖ו וְאֵ֥ין מְכַבֶּֽה׃ ס

2

Yeruzalemu, ishubûkiro Iy’amashanja

1 Obulêbi Yesha’yahu, mwene Amotsi abonaga, buyerekire Yuda na Yeruzalcemu. 2 Kwânacibe, omu nsiku zayisha, entondo y’aka-Nyamuzinda yâhirwa e­nyanya y’ezindi ntondo, erhaluke orhurhondo rhwoshi. Amashanja goshi gayi­sh’ikâshubûkira emunda eri. 3 Mashanja manji gayîsh’ilongôlerayo, gaderhe, mpu: «Yîshi rhusôkere e­ bwa ntondo ya Nyakasane, ebwa nyumpa ya Nyamuzinda wa Yakobo. Arhuyigîriza enjira zage, nirhu rhushimhe enjira zage!» Bulya e Siyoni yo irhegeko lirhenga, n’e Yeruzalemu yo erhenga akanwa ka Nyakasa­ne. 4 Abà mucîranuzi w’amashanja, anabè mutwî w’emmanja w’amashanja manji. Engôrho zâbo bâzitulemwo enfuka, n’amatumu gâbo bâgatulamwo emigushu. Nta ishanja lyânacimôlere elyâbo engôrho, na ntâbo bâcicîyigîrize oku­lwa amatumu. 5 Bene Yakobo. yîshi, rhulambagire omu bulangashane bwa Nyakasane!

Olusiku lwa Nyakasane

6 Neci, wàlekerîre olubaga lwâwe, enyumpa ya Yakobo, bulya bakola bayunjulamwo abashonga ak’ab’ebuzûk’izûba n’abakurungu aka emwa Abafilistini, banakola bayinjibana n’abana b’amashanja g’ihanga. 7 Ecihugo ciyunjwîre marhale n’amasholo: obuhirhi bwâco burhacigwerhi lugero! Ecihugo ciyunjwîre biterusi: engâlè^d zâco zirhankaciganjwa! 8 Ecihugo ciyunjwîre nshusho za banyamuzinda b’obwihambe: bakola ba­fukamira ebyajiragwa n’enfune zâbo, eby’eminwe yâbo yakolaga. 9 Eco co carhumaga iburha ly’Adamu lyafunyâla n’abantu bahwêra oku idaho: nâwe orhabàbaliraga! 10 Yongoberera omu lwâla. ocifulike omu katulo, oyâke obukunizi bwa Nyakasane n’omulazo gw’irenge lyâgel 11 Amasù g’abacîbonyi gayubûbya, obucîbone bw’abantu bwâbona eza mêmè; Nyakasane yêne waj’irenge olwo lusiku. 12 Neci, lwâyisha olusiku^e Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe agombya nga­si yeshi ocîbona n’ocîhira enyanya, amufunyâze; 13 agomhya emirhi y’e Libano yoshi, elya elihûsire kuhika oku nkuba karhî, n’emirhi y’e Bashani yoshi; 14 agombya entondo elihûsire yoshi n’orhurhondo rhulîrî rhwoshi; 15 agombya ngasi munâra muliri na ngasi lugurhu luzibuzibu; 16 agombya amârho g’e Tarsi goshi na ngasi nkuge za citwîro cidârhi. 17 Obucîbone bw’iburha ly’Adamu bwagomba, n’abantu bafôkanana bafunyâla; Nyakasane yêne waj’irenge olwo lusiku. 18 Ci enshusho za banyamuzinda b’obwihambe zahirigirha zoshi. 19 Bayongoberera omu nkunda z’enyâla n’omu idaho, mpu bayâke obukunizi bwa Nyakasane n’omulazo gw’irenge lyage, amango anayimuke mpu ageze igulu mw’omusisi. 20 Olwo lusiku, abantu banarhôle enshusho z’arnarhale n’amasholo za ba­nyamuzinda bâbo b’obwihambe, zirya bone batulaga mpu bakâz’iziha­ramya, bâzikwêbe amalindye na bakubukubu, 21 bâcîjire omu nkunda z’enyâla n’omu myongobana y’amabuye erhi bwôba bwa Nyakasane n’obw’omulazo gw’irenge lyâge burhuma, amango anayimuke mpu ageze igulu mw’omusisi. 22 Kuziga muleke okucîkubagira omuntu, oyîsa omuka emazûlu: kalamo kaci agwerhage?

Jesaja/Isaiah 2: 1 

הַדָּבָר֙ אֲשֶׁ֣ר חָזָ֔ה יְשַֽׁעְיָ֖הוּ בֶּן־אָמֹ֑וץ עַל־יְהוּדָ֖ה וִירוּשָׁלִָֽם׃ 2וְהָיָ֣ה׀ בְּאַחֲרִ֣ית הַיָּמִ֗ים נָכֹ֨ון יִֽהְיֶ֜ה הַ֤ר בֵּית־יְהוָה֙ בְּרֹ֣אשׁ הֶהָרִ֔ים וְנִשָּׂ֖א מִגְּבָעֹ֑ות וְנָהֲר֥וּ אֵלָ֖יו כָּל־הַגֹּויִֽם׃ 3וְֽהָלְכ֞וּ עַמִּ֣ים רַבִּ֗ים וְאָמְרוּ֙ לְכ֣וּ׀ וְנַעֲלֶ֣ה אֶל־הַר־יְהוָ֗ה אֶל־בֵּית֙ אֱלֹהֵ֣י יַעֲקֹ֔ב וְיֹרֵ֨נוּ֙ מִדְּרָכָ֔יו וְנֵלְכָ֖ה בְּאֹרְחֹתָ֑יו כִּ֤י מִצִּיֹּון֙ תֵּצֵ֣א תֹורָ֔ה וּדְבַר־יְהוָ֖ה מִירוּשָׁלִָֽם׃ 4וְשָׁפַט֙ בֵּ֣ין הַגֹּויִ֔ם וְהֹוכִ֖יחַ לְעַמִּ֣ים רַבִּ֑ים וְכִתְּת֨וּ חַרְבֹותָ֜ם לְאִתִּ֗ים וַחֲנִיתֹֽותֵיהֶם֙ לְמַזְמֵרֹ֔ות לֹא־יִשָּׂ֨א גֹ֤וי אֶל־גֹּוי֙ חֶ֔רֶב וְלֹא־יִלְמְד֥וּ עֹ֖וד מִלְחָמָֽה׃ פ 5בֵּ֖ית יַעֲקֹ֑ב לְכ֥וּ וְנֵלְכָ֖ה בְּאֹ֥ור יְהוָֽה׃ 6כִּ֣י נָטַ֗שְׁתָּה עַמְּךָ֙ בֵּ֣ית יַעֲקֹ֔ב כִּ֤י מָלְאוּ֙ מִקֶּ֔דֶם וְעֹֽנְנִ֖ים כַּפְּלִשְׁתִּ֑ים וּבְיַלְדֵ֥י נָכְרִ֖ים יַשְׂפִּֽיקוּ׃ 7וַתִּמָּלֵ֤א אַרְצֹו֙ כֶּ֣סֶף וְזָהָ֔ב וְאֵ֥ין קֵ֖צֶה לְאֹצְרֹתָ֑יו וַתִּמָּלֵ֤א אַרְצֹו֙ סוּסִ֔ים וְאֵ֥ין קֵ֖צֶה לְמַרְכְּבֹתָֽיו׃ 8וַתִּמָּלֵ֥א אַרְצֹ֖ו אֱלִילִ֑ים לְמַעֲשֵׂ֤ה יָדָיו֙ יִֽשְׁתַּחֲו֔וּ לַאֲשֶׁ֥ר עָשׂ֖וּ אֶצְבְּעֹתָֽיו׃ 9וַיִּשַּׁ֥ח אָדָ֖ם וַיִּשְׁפַּל־אִ֑ישׁ וְאַל־תִּשָּׂ֖א לָהֶֽם׃ 10בֹּ֣וא בַצּ֔וּר וְהִטָּמֵ֖ן בֶּֽעָפָ֑ר מִפְּנֵי֙ פַּ֣חַד יְהוָ֔ה וּמֵהֲדַ֖ר גְּאֹנֹֽו׃ 11עֵינֵ֞י גַּבְה֤וּת אָדָם֙ שָׁפֵ֔ל וְשַׁ֖ח ר֣וּם אֲנָשִׁ֑ים וְנִשְׂגַּ֧ב יְהוָ֛ה לְבַדֹּ֖ו בַּיֹּ֥ום הַהֽוּא׃ ס 12כִּ֣י יֹ֞ום לַיהוָ֧ה צְבָאֹ֛ות עַ֥ל כָּל־גֵּאֶ֖ה וָרָ֑ם וְעַ֖ל כָּל־נִשָּׂ֥א וְשָׁפֵֽל׃ 13וְעַל֙ כָּל־אַרְזֵ֣י הַלְּבָנֹ֔ון הָרָמִ֖ים וְהַנִּשָּׂאִ֑ים וְעַ֖ל כָּל־אַלֹּונֵ֥י הַבָּשָֽׁן׃ 14וְעַ֖ל כָּל־הֶהָרִ֣ים הָרָמִ֑ים וְעַ֖ל כָּל־הַגְּבָעֹ֥ות הַנִּשָּׂאֹֽות׃ 15וְעַ֖ל כָּל־מִגְדָּ֣ל גָּבֹ֑הַ וְעַ֖ל כָּל־חֹומָ֥ה בְצוּרָֽה׃ 16וְעַ֖ל כָּל־אֳנִיֹּ֣ות תַּרְשִׁ֑ישׁ וְעַ֖ל כָּל־שְׂכִיֹּ֥ות הַחֶמְדָּֽה׃ 17וְשַׁח֙ גַּבְה֣וּת הָאָדָ֔ם וְשָׁפֵ֖ל ר֣וּם אֲנָשִׁ֑ים וְנִשְׂגַּ֧ב יְהוָ֛ה לְבַדֹּ֖ו בַּיֹּ֥ום הַהֽוּא׃ 18וְהָאֱלִילִ֖ים כָּלִ֥יל יַחֲלֹֽף׃ 19וּבָ֨אוּ֙ בִּמְעָרֹ֣ות צֻרִ֔ים וּבִמְחִלֹּ֖ות עָפָ֑ר מִפְּנֵ֞י פַּ֤חַד יְהוָה֙ וּמֵהֲדַ֣ר גְּאֹונֹ֔ו בְּקוּמֹ֖ו לַעֲרֹ֥ץ הָאָֽרֶץ׃ 20בַּיֹּ֤ום הַהוּא֙ יַשְׁלִ֣יךְ הָאָדָ֔ם אֵ֚ת אֱלִילֵ֣י כַסְפֹּ֔ו וְאֵ֖ת אֱלִילֵ֣י זְהָבֹ֑ו אֲשֶׁ֤ר עָֽשׂוּ־לֹו֙ לְהִֽשְׁתַּחֲוֹ֔ת לַחְפֹּ֥ר פֵּרֹ֖ות וְלָעֲטַלֵּפִֽים׃ 21לָבֹוא֙ בְּנִקְרֹ֣ות הַצֻּרִ֔ים וּבִסְעִפֵ֖י הַסְּלָעִ֑ים מִפְּנֵ֞י פַּ֤חַד יְהוָה֙ וּמֵהֲדַ֣ר גְּאֹונֹ֔ו בְּקוּמֹ֖ו לַעֲרֹ֥ץ הָאָֽרֶץ׃ 22חִדְל֤וּ לָכֶם֙ מִן־הָ֣אָדָ֔ם אֲשֶׁ֥ר נְשָׁמָ֖ה בְּאַפֹּ֑ו כִּֽי־בַמֶּ֥ה נֶחְשָׁ֖ב הֽוּא׃ פ

3

Ishabâbè e Yeruzalemu

1 Ala oku Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe akola anyaga Yeruzalemu na Yuda ngasi nsimikiro na ngasi burhabâle bwa mugati n’obw’amîshi. 2 entwâli n’omulwî, omutwî w’emmanja n’omulêbi, omushonga n’omugu­la, 3 omukulu w’abasirika makumi arhanu n’omurhonyi, omuhanûzi, omusho­nga n’omufumu. 4 Nabahâ abana barho babe bo babarhambula n’ebirhaba bibe byo bibarhegeka. 5 Olubaga lukola lwakalyâna, ngasi muntu owâbo, ngasi muguma omulu­ngu wâge; omwana murho akâlimbira omushosi, n’omugalugalu akâlimbira omuluzi. 6 Omuntu anarhulube mwene wâbo, omu nyumpa y’ishe, amubwire, erhi: «We gwerhe ecishûli, oyishe, obe murhambo wirhu, orhegeke ebira bigûkà!» 7 Olwo lusiku, owâbo naye anashuze, aderhe, erhi: «Ntaba mufumu; aha mwâni harhayimbwa kalyo erhi cishûli; murhanjiraga murhambo w’olubaga!» 8 Neci, Yeruzalemu adwîrhe adungubêja na Yuda ahindagîre, bulya ebi­nwa byâbo n’ebijiro byâbo birhayerekiri Nyakasane, kuhika bagomera obusù bw’irenge lyâge. 9 Okulola kwâbo kwône kunabashobeke; aka Sodomo, bône banaje bayi­mba obubi bwâbo, babule oku bankabufulika. Bali bahanya, bulya bonene bacilerhera amahanya! 10 Mubwîre omushinganyanya oku ali muny’iragi; bulya ayîsh’ilya omukolo gw’ebijiro byâge! 11 Buhanya bwâge omuntu mubi, nyankola-maligo; bulya anagalulirwe nk’oku ebijiro by’amaboko gâge bikwânîne! 12 Wâni lubaga lwâni! Mwana wa cirhaba okola olurhambula; bakazi bakola balurhegeka! Wâni lubaga lwâni! Abarhegesi bâwe bo badwîrhe bakuhabula n’oku­vonyola enjira zâwe! 13 Nyakasane ayimanzire mpu aje lubanja, ayimanzire mpu atwîre embaga oluhanja. 14 Nyakasane akola aja lubanja boshi n’abagula n’abarhambo b’olubaga lwâge: «Mwe mwasherezize olukoma lw’emizâbîbu: ebi mwanyagaga omukenyi, omu nyumpa zinyu biri. 15 Carhuma mudwîrhe mwandibuziza olubaga n’okulabarhanya abakenyi?» Kwo adesire ntyo Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe.

Abakazi b’e Yeruzalemu

16 Nyakasane adesire, erhi: Kulya kuba abana-nyere b’e Siyoni badwîrhe bacîbona, baja bagenda bakuba igosi n’amasù g’obushumya, baja bagendera oku mano enyanya banajegeza amashondo gabali emagulu, 17 Nyakasane akola ahira ebibungu omu marhwe g’abana-nyere b’e Siyoni anabamôme emikungu. 18 Olwo lusiku Nyakasane abanyaga ebibalimbamwo: orhugondo rhwabo rhw’amagulu, ensanamu z’izûba n’ez’omwêzi, 19 orhugondo rhw’omu marhwiri, emilinga n’engole, 20 ebimane, enyerere, emikaba, amaho­ngo n’enshanga, 21 orhugondo rhw’omu minwe n’orh’oku mazûlu, 22 cemyambalo y’olusiku lukulu n’ebihundikirwa, ebitambara by’ebirhugo ·’ n’enshoho z’okufumbarhwa, 23 ebilolero, emyambalo yalangashana, e­nsirha n’eshela. 24 Ahali h’omugavu, byâba bibolereza; ahali h’omukaba, lwâba lukoba; ahali h’emviri mpunge, lyâba irhwe lihalanguzè; ahali h’akanzu, bwâba busunzu; ahali h’obwinja, yâba myokêro.

Abakana b’e Yeruzalemu

25 Abalume bâwe bayirhwa n’engôrho n’entwali zâwe zahwêra omu bîrha. 26 Emihango yâwe yalaka enalakûle, na hano okola oli omu mirhânyo, ovondame omu katulo.

Jesaja/Isaiah 3: 1

כִּי֩ הִנֵּ֨ה הָאָדֹ֜ון יְהוָ֣ה צְבָאֹ֗ות מֵסִ֤יר מִירוּשָׁלִַ֨ם֙ וּמִ֣יהוּדָ֔ה מַשְׁעֵ֖ן וּמַשְׁעֵנָ֑ה כֹּ֚ל מִשְׁעַן־לֶ֔חֶם וְכֹ֖ל מִשְׁעַן־מָֽיִם׃ 2גִּבֹּ֖ור וְאִ֣ישׁ מִלְחָמָ֑ה שֹׁופֵ֥ט וְנָבִ֖יא וְקֹסֵ֥ם וְזָקֵֽן׃ 3שַׂר־חֲמִשִּׁ֖ים וּנְשׂ֣וּא פָנִ֑ים וְיֹועֵ֛ץ וַחֲכַ֥ם חֲרָשִׁ֖ים וּנְבֹ֥ון לָֽחַשׁ׃ 4וְנָתַתִּ֥י נְעָרִ֖ים שָׂרֵיהֶ֑ם וְתַעֲלוּלִ֖ים יִמְשְׁלוּ־בָֽם׃ 5וְנִגַּ֣שׂ הָעָ֔ם אִ֥ישׁ בְּאִ֖ישׁ וְאִ֣ישׁ בְּרֵעֵ֑הוּ יִרְהֲב֗וּ הַנַּ֨עַר֙ בַּזָּקֵ֔ן וְהַנִּקְלֶ֖ה בַּנִּכְבָּֽד׃ 6כִּֽי־יִתְפֹּ֨שׂ אִ֤ישׁ בְּאָחִיו֙ בֵּ֣ית אָבִ֔יו שִׂמְלָ֣ה לְכָ֔ה קָצִ֖ין תִּֽהְיֶה־לָּ֑נוּ וְהַמַּכְשֵׁלָ֥ה הַזֹּ֖את תַּ֥חַת יָדֶֽךָ׃ 7יִשָּׂא֩ בַיֹּ֨ום הַה֤וּא׀ לֵאמֹר֙ לֹא־אֶהְיֶ֣ה חֹבֵ֔שׁ וּבְבֵיתִ֕י אֵ֥ין לֶ֖חֶם וְאֵ֣ין שִׂמְלָ֑ה לֹ֥א תְשִׂימֻ֖נִי קְצִ֥ין עָֽם׃ 8כִּ֤י כָשְׁלָה֙ יְר֣וּשָׁלִַ֔ם וִיהוּדָ֖ה נָפָ֑ל כִּֽי־לְשֹׁונָ֤ם וּמַֽעַלְלֵיהֶם֙ אֶל־יְהוָ֔ה לַמְרֹ֖ות עֵנֵ֥י כְבֹודֹֽו׃ 9הַכָּרַ֤ת פְּנֵיהֶם֙ עָ֣נְתָה בָּ֔ם וְחַטָּאתָ֛ם כִּסְדֹ֥ם הִגִּ֖ידוּ לֹ֣א כִחֵ֑דוּ אֹ֣וי לְנַפְשָׁ֔ם כִּֽי־גָמְל֥וּ לָהֶ֖ם רָעָֽה׃ 10אִמְר֥וּ צַדִּ֖יק כִּי־טֹ֑וב כִּֽי־פְרִ֥י מַעַלְלֵיהֶ֖ם יֹאכֵֽלוּ׃ 11אֹ֖וי לְרָשָׁ֣ע רָ֑ע כִּֽי־גְמ֥וּל יָדָ֖יו יֵעָ֥שֶׂה לֹּֽו׃ 12עַמִּי֙ נֹגְשָׂ֣יו מְעֹולֵ֔ל וְנָשִׁ֖ים מָ֣שְׁלוּ בֹ֑ו עַמִּי֙ מְאַשְּׁרֶ֣יךָ מַתְעִ֔ים וְדֶ֥רֶךְ אֹֽרְחֹתֶ֖יךָ בִּלֵּֽעוּ׃ ס 13נִצָּ֥ב לָרִ֖יב יְהוָ֑ה וְעֹמֵ֖ד לָדִ֥ין עַמִּֽים׃ 14יְהוָה֙ בְּמִשְׁפָּ֣ט יָבֹ֔וא עִם־זִקְנֵ֥י עַמֹּ֖ו וְשָׂרָ֑יו וְאַתֶּם֙ בִּֽעַרְתֶּ֣ם הַכֶּ֔רֶם גְּזֵלַ֥ת הֶֽעָנִ֖י בְּבָתֵּיכֶֽם׃ 15מַלָּכֶם תְּדַכְּא֣וּ עַמִּ֔י וּפְנֵ֥י עֲנִיִּ֖ים תִּטְחָ֑נוּ נְאֻם־אֲדֹנָ֥י יְהוִ֖ה צְבָאֹֽות׃ ס 16וַיֹּ֣אמֶר יְהוָ֗ה יַ֚עַן כִּ֤י גָֽבְהוּ֙ בְּנֹ֣ות צִיֹּ֔ון וַתֵּלַ֨כְנָה֙ נְטוֹּות גָּרֹ֔ון וּֽמְשַׂקְּרֹ֖ות עֵינָ֑יִם הָלֹ֤וךְ וְטָפֹף֙ תֵּלַ֔כְנָה וּבְרַגְלֵיהֶ֖ם תְּעַכַּֽסְנָה׃ 17וְשִׂפַּ֣ח אֲדֹנָ֔י קָדְקֹ֖ד בְּנֹ֣ות צִיֹּ֑ון וַיהוָ֖ה פָּתְהֵ֥ן יְעָרֶֽה׃ ס 18בַּיֹּ֨ום הַה֜וּא יָסִ֣יר אֲדֹנָ֗י אֵ֣ת תִּפְאֶ֧רֶת הָעֲכָסִ֛ים וְהַשְּׁבִיסִ֖ים וְהַשַּׂהֲרֹנִֽים׃ 19הַנְּטִיפֹ֥ות וְהַשֵּׁירֹ֖ות וְהָֽרְעָלֹֽות׃ 20הַפְּאֵרִ֤ים וְהַצְּעָדֹות֙ וְהַקִּשֻּׁרִ֔ים וּבָתֵּ֥י הַנֶּ֖פֶשׁ וְהַלְּחָשִֽׁים׃ 21הַטַּבָּעֹ֖ות וְנִזְמֵ֥י הָאָֽף׃ 22הַמַּֽחֲלָצֹות֙ וְהַמַּ֣עֲטָפֹ֔ות וְהַמִּטְפָּחֹ֖ות וְהָחֲרִיטִֽים׃ 23וְהַגִּלְיֹנִים֙ וְהַסְּדִינִ֔ים וְהַצְּנִיפֹ֖ות וְהָרְדִידִֽים׃ 24וְהָיָה֩ תַ֨חַת בֹּ֜שֶׂם מַ֣ק יִֽהְיֶ֗ה וְתַ֨חַת חֲגֹורָ֤ה נִקְפָּה֙ וְתַ֨חַת מַעֲשֶׂ֤ה מִקְשֶׁה֙ קָרְחָ֔ה וְתַ֥חַת פְּתִיגִ֖יל מַחֲגֹ֣רֶת שָׂ֑ק כִּי־תַ֖חַת יֹֽפִי׃ 25מְתַ֖יִךְ בַּחֶ֣רֶב יִפֹּ֑לוּ וּגְבוּרָתֵ֖ךְ בַּמִּלְחָמָֽה׃ 26וְאָנ֥וּ וְאָבְל֖וּ פְּתָחֶ֑יהָ וְנִקָּ֖תָה לָאָ֥רֶץ תֵּשֵֽׁב׃

4

1 Olwo lusiku, bakazi nda barhuluba mulume muguma^f, bamubwîre, mpu: «Rhwakâlya ebiryo birhu rhunayambale emyambalo yirhu, casînga orhuyemerere okuheka izîno lyâwe; orhukûle ensho- nyi!»

Siyoni alaganyibwa Omucunguzi

2 Olwo lusiku, emburho Nyakasane ameza yâba bukuze n’irenge, n’e­myaka yayêra omu cihugo yâba mulimbo na bulangashane bw’amahûnga gasigîre omu Israheli. 3 Okubundi amahûnga g’omu Siyoni n’emisigala y’omu Yeruzalemu bâde­rhwa «batagatifu», balya boshi bali bandike omu citabu c’obuzîne omu Yeruzalemu. 4 Mango Nyakasane âba amarhenza izinga ly’abana-nyere b’e Siyoni n’okushuka omuko gwabulagîrwe omu Yeruzalemu n’omûka g’obucîrânuzi bwâge n’omûka gw’engulumira y’omuliro gwâge, 5 Nyamuzinda ahira oku ntondo ya Siyoni na kuli ngasi boshi bâkubugânana ecitù mûshi, n’omugî gwalangashana nka muliro budufu; bulya irenge lya Nya­kasane lyâbwîkira byoshi; 6 na mûshi endâro yakâjira ecihôho amango g’akalengerêrè, mwo bânakaz’ikayâkira ecihûsi n’enkuba.

Jesaja/Isaiah 4: 1 

וְהֶחֱזִיקוּ֩ שֶׁ֨בַע נָשִׁ֜ים בְּאִ֣ישׁ אֶחָ֗ד בַּיֹּ֤ום הַהוּא֙ לֵאמֹ֔ר לַחְמֵ֣נוּ נֹאכֵ֔ל וְשִׂמְלָתֵ֖נוּ נִלְבָּ֑שׁ רַ֗ק יִקָּרֵ֤א שִׁמְךָ֙ עָלֵ֔ינוּ אֱסֹ֖ף חֶרְפָּתֵֽנוּ׃ ס2בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יִֽהְיֶה֙ צֶ֣מַח יְהוָ֔ה לִצְבִ֖י וּלְכָבֹ֑וד וּפְרִ֤י הָאָ֨רֶץ֙ לְגָאֹ֣ון וּלְתִפְאֶ֔רֶת לִפְלֵיטַ֖ת יִשְׂרָאֵֽל׃3וְהָיָ֣ה׀ הַנִּשְׁאָ֣ר בְּצִיֹּ֗ון וְהַנֹּותָר֙ בִּיר֣וּשָׁלִַ֔ם קָדֹ֖ושׁ יֵאָ֣מֶר לֹ֑ו כָּל־הַכָּת֥וּב לַחַיִּ֖ים בִּירוּשָׁלִָֽם׃4אִ֣ם׀ רָחַ֣ץ אֲדֹנָ֗י אֵ֚ת צֹאַ֣ת בְּנֹות־צִיֹּ֔ון וְאֶת־דְּמֵ֥י יְרוּשָׁלִַ֖ם יָדִ֣יחַ מִקִּרְבָּ֑הּ בְּר֥וּחַ מִשְׁפָּ֖ט וּבְר֥וּחַ בָּעֵֽר׃5וּבָרָ֣א יְהוָ֡ה עַל֩ כָּל־מְכֹ֨ון הַר־צִיֹּ֜ון וְעַל־מִקְרָאֶ֗הָ עָנָ֤ן׀ יֹומָם֙ וְעָשָׁ֔ן וְנֹ֛גַהּ אֵ֥שׁ לֶהָבָ֖ה לָ֑יְלָה כִּ֥י עַל־כָּל־כָּבֹ֖וד חֻפָּֽה׃6וְסֻכָּ֛ה תִּהְיֶ֥ה לְצֵל־יֹומָ֖ם מֵחֹ֑רֶב וּלְמַחְסֶה֙ וּלְמִסְתֹּ֔ור מִזֶּ֖רֶם וּמִמָּטָֽר׃ פ

5

Olwimbo lw’olukoma lw’emizâbîbu

1 Nkola nayimbira omwîra wâni olwimbo, lwo lwimbo omuzigirwa wâni ayimbiraga olukoma !wâge lw’emizâbîbu. Omuzigirwa wâni ali agwerhe olukoma lwâge lw’emizâbîbu oku mwandagalo gw’entondo eyêra bwenêne. 2 Aguhînga, ashandâza amabuye, arhwêramwo emizâbîbu midukula. Ayûbakamwo omutungo, ahumbamwo n’olwîna lw’omukenzi. Alangalira mpu olukoma !wâge lwayânamwo emizâbîbu minja, ci lwôhe ; Iwayâna emizâbîbu mibi. 3 Mwe muba muno Yeruzalemu, ninyu bantu ba Yuda, muntwîrage nâni olubanja, nie rhwe n’olukoma lwâni lw’emizâbîbu. 4 Bici nal’inkwânîne okujirira olukoma lwâni lw’emizâbîbu, nabula n’okulujirirabyo? Carhumaga nnangalira nti lwanyanira emizâbîbu mi­nja, lwôhe lwabul’iyâna emizâbîbu mibi? 5 Niehe nkolaga nammubwîra kurhi najirira olukoma lwâni: nalukûlakwo olugurhu, lusigale bwerûle, nashâba ecôgo câlwo, lulabarhwe n’abage­ra. 6 Nalujira bigûkà, lurhacife lwâkolwîrwe erhi kushogolerwa; emisihe n’emishugi yâkaz’ilumeramwo; narhegeka ebitû irhondo birhacihîra bikaluniêsakwo enkuba.» 7 Neci! olukoma lw’emizâbîbu lwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, yo nyumpa y’Israheli; nabo abantu ba Yuda, yo mburho arhonyagya. Abalingakwo obushinganyanya, ci bôhe baba banyankola-maligo; abalonzakwo oburhondekezi, ci zàba ndûlù.

Amahanya

8 Buhanya bwâbo abakâja bayushula enyumpa oku yindi banaja bananika ishwa olu lindi! Buzinda erhi barhôzire hoshi hoshi, erhi bône bakola bali omu cihugo. 9 Nayumvirhe Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe acîgasha, erhi: «Mbo fà ecihango câni, nyumpa mwandu zirhashâbûka, ezo ndâro nyinjinja na nnênênè zirhasigala bigûkà! 10 Bulya enshumba y’olukoma lw’emizâbîbu yakaz’ikandwamwo mirengo makumi abirhi yône ya mamvu; na hakajira owarhwêra ntanda igana za mburho, arhasarûle ezirhali ntanda ikumi zône.» 11 Buhanya bwâbo balya bakaz’ija bazukira oku mamvu makândirire, bali­nde bahika budufu bagalikwo banakola balimwo orukara! 12 Ennanga, enzenze, engoma n’orhurhera, n’endalwe, byône balegerera; ci ebijiro bya Nyakasane barhabikwîrirwa, barhanabona emikolo y’e­ nfune zâge. 13 Co cirhumire olubaga lwâni lukola lwahêkwa buja, kulya kuba barha­twâga ihuzi-huzi, abaluzi bâlwo bâhwa n’ishali n’orhutu rhw’abantu rhuhungumuke n’enyôrha! 14 Co cirhumire wakuzimu ayâshama, ayâshamize akanwa karhalusa oluge­ro; abaluzi n’olubaga bakwebwamwo haguma n’ecihogêro câbo n’ama­sâmo gâbo. 15 Abantu bayûnama, balume obudaka; bene-Adamu bafunyâla, n’amasù g’abacîbonyi gakomakomya. 16 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe aj’irenge omu bucîrânuzi bwâge; Nyamubâho mwimâna ayerekana obwimâna bwâge omu bushinganya­nya bwâge. 17 Abanabuzi bayâbukira omu bigûkà nka kulya biyâbukira ebulambo, n’abanahene bâkakereramwo akahasi. 18 Buhanya bwâbo abayisha bakulula obubî n’emigozi y’obulyâlya n’ecâha nka kula bakulula engâlè. 19 Bo balya bakaz’iderha, mpu: «K’arhajiraga duba! K’ebi ajira arhabijiraga nirhu rhukabona! Guyishage gunayunjule gulya muhigo gw’Omutaga­tifu w’Israheli, nirhu rhumanye!» 20 Buhanya bwâbo abadwîrhe baderha ehinja mpu hibî n’ehibî mpu hyo hi­nja! Banabul’icikebwa ehiri hyêru mpu hyo hiru n’ehîru mpu hyo hyêru. Ehinunu banahihindule mpu hyo hyalula n’ehyalula mpu hyo hinunu. 21 Buhanya bwâbo abacîbona mpu bali barhimanya n’okucîkunga ba­nya-bukengêre! 22 Buhanya bwâbo entwâli omu kunywa n’abalenga omu kukanda amamvu makali! 23 Bayêza nyankola-maligo nka amabahongera n’omwêru-kwêru bamuyîme olubanja! 24 Neci, nka kula engulumira y’omuliro efonfomera ebijangala, nka kula ehyasi hyumu hihirigirha omu ngulumira y’omuliro, ntyo kwo emizi yâbo yâba bibolereza n’obwâso bwâbo buhinduke katulo, kulya kuba bànenaguzize irhegeko lya Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe banagayaguza omwimâna w’Israheli.

Oburhe bwa Nyakasane

25 Okwo kwarhuma oburhe bwa Nyakasane buyâkira olubaga !wâge, âlule­ngereza okuboko ânaluhimbaguliza; entondo zâgeramwo omusisi n’emirhumba y’abantu yalambama omu njira nka camvu. Ci okôla ku­rharhuma oburhe bwâge bwarhûla n’okuboko kwâge kurhayôrha kula­mbûle.

Nyakasane arhumira olubaga lwâge ababisha

26 Akola akema ishanja^g ly’ihanga, âliyâkuza kurhenga aha kafende-fende k’igulu. Ly’eryo liyiruka, liyishire buhena. 27 Lirhalimwo murhamà erhi owadungubêja; ntaye wahungahunga na ntaye ogwerhwe n’iro; ntaye omukaba gufundusire omu cibunu na ntaye omugozi gw’enkwerho gushwekusire. 28 Emyampi yalyo eri migoye n’emiherho yalyo eri mifôle; ensenyi z’ebiterusi byâlyo ziri nzibuzibu nka nshagabuye, n’emizizi y’engâlè zâlyo yayisha yahûma nka mpûsi ya kalemêra. 29 Omulûmbo gwâlyo guli nka gwa ntale; lyayisha lyalumba nka micûka ya ntale; lidwîrhe lyalumba lyanacirhunika oku nsimba yalyo, liyigendane na ntaye wâderhe mpu ayilikûza. 30 Olwo lusiku lyâlûmbira olubaga nka kulya enyanja enalumba. Banasinze ecihugo, babone ekola ndunduli na mirhanyo, n’obulangashane erhi bwahwerîre omu bitû.

Jesaja/Isaiah 5: 1

אָשִׁ֤ירָה נָּא֙ לִֽידִידִ֔י שִׁירַ֥ת דֹּודִ֖י לְכַרְמֹ֑ו כֶּ֛רֶם הָיָ֥ה לִֽידִידִ֖י בְּקֶ֥רֶן בֶּן־שָֽׁמֶן׃ 2וַֽיְעַזְּקֵ֣הוּ וַֽיְסַקְּלֵ֗הוּ וַיִּטָּעֵ֨הוּ֙ שֹׂרֵ֔ק וַיִּ֤בֶן מִגְדָּל֙ בְּתֹוכֹ֔ו וְגַם־יֶ֖קֶב חָצֵ֣ב בֹּ֑ו וַיְקַ֛ו לַעֲשֹׂ֥ות עֲנָבִ֖ים וַיַּ֥עַשׂ בְּאֻשִֽׁים׃ 3וְעַתָּ֛ה יֹושֵׁ֥ב יְרוּשָׁלִַ֖ם וְאִ֣ישׁ יְהוּדָ֑ה שִׁפְטוּ־נָ֕א בֵּינִ֖י וּבֵ֥ין כַּרְמִֽי׃ 4מַה־לַּעֲשֹׂ֥ות עֹוד֙ לְכַרְמִ֔י וְלֹ֥א עָשִׂ֖יתִי בֹּ֑ו מַדּ֧וּעַ קִוֵּ֛יתִי לַעֲשֹׂ֥ות עֲנָבִ֖ים וַיַּ֥עַשׂ בְּאֻשִֽׁים׃ 5וְעַתָּה֙ אֹודִֽיעָה־נָּ֣א אֶתְכֶ֔ם אֵ֛ת אֲשֶׁר־אֲנִ֥י עֹשֶׂ֖ה לְכַרְמִ֑י הָסֵ֤ר מְשׂוּכָּתֹו֙ וְהָיָ֣ה לְבָעֵ֔ר פָּרֹ֥ץ גְּדֵרֹ֖ו וְהָיָ֥ה לְמִרְמָֽס׃ 6וַאֲשִׁיתֵ֣הוּ בָתָ֗ה לֹ֤א יִזָּמֵר֙ וְלֹ֣א יֵעָדֵ֔ר וְעָלָ֥ה שָׁמִ֖יר וָשָׁ֑יִת וְעַ֤ל הֶעָבִים֙ אֲצַוֶּ֔ה מֵהַמְטִ֥יר עָלָ֖יו מָטָֽר׃ 7כִּ֣י כֶ֜רֶם יְהוָ֤ה צְבָאֹות֙ בֵּ֣ית יִשְׂרָאֵ֔ל וְאִ֣ישׁ יְהוּדָ֔ה נְטַ֖ע שַׁעֲשׁוּעָ֑יו וַיְקַ֤ו לְמִשְׁפָּט֙ וְהִנֵּ֣ה מִשְׂפָּ֔ח לִצְדָקָ֖ה וְהִנֵּ֥ה צְעָקָֽה׃ ס 8הֹ֗וי מַגִּיעֵ֥י בַ֨יִת֙ בְּבַ֔יִת שָׂדֶ֥ה בְשָׂדֶ֖ה יַקְרִ֑יבוּ עַ֚ד אֶ֣פֶס מָקֹ֔ום וְהֽוּשַׁבְתֶּ֥ם לְבַדְּכֶ֖ם בְּקֶ֥רֶב הָאָֽרֶץ׃ 9בְּאָזְנָ֖י יְהוָ֣ה צְבָאֹ֑ות אִם־לֹ֞א בָּתִּ֤ים רַבִּים֙ לְשַׁמָּ֣ה יִֽהְי֔וּ גְּדֹלִ֥ים וְטֹובִ֖ים מֵאֵ֥ין יֹושֵֽׁב׃ 10כִּ֗י עֲשֶׂ֨רֶת֙ צִמְדֵּי־כֶ֔רֶם יַעֲשׂ֖וּ בַּ֣ת אֶחָ֑ת וְזֶ֥רַע חֹ֖מֶר יַעֲשֶׂ֥ה אֵיפָֽה׃ פ 11הֹ֛וי מַשְׁכִּימֵ֥י בַבֹּ֖קֶר שֵׁכָ֣ר יִרְדֹּ֑פוּ מְאַחֲרֵ֣י בַנֶּ֔שֶׁף יַ֖יִן יַדְלִיקֵֽם׃ 12וְהָיָ֨ה כִנֹּ֜ור וָנֶ֗בֶל תֹּ֧ף וְחָלִ֛יל וָיַ֖יִן מִשְׁתֵּיהֶ֑ם וְאֵ֨ת פֹּ֤עַל יְהוָה֙ לֹ֣א יַבִּ֔יטוּ וּמַעֲשֵׂ֥ה יָדָ֖יו לֹ֥א רָאֽוּ׃ 13לָכֵ֛ן גָּלָ֥ה עַמִּ֖י מִבְּלִי־דָ֑עַת וּכְבֹודֹו֙ מְתֵ֣י רָעָ֔ב וַהֲמֹונֹ֖ו צִחֵ֥ה צָמָֽא׃ 14לָכֵ֗ן הִרְחִ֤יבָה שְּׁאֹול֙ נַפְשָׁ֔הּ וּפָעֲרָ֥ה פִ֖יהָ לִבְלִי־חֹ֑ק וְיָרַ֨ד הֲדָרָ֧הּ וַהֲמֹונָ֛הּ וּשְׁאֹונָ֖הּ וְעָלֵ֥ז בָּֽהּ׃ 15וַיִּשַּׁ֥ח אָדָ֖ם וַיִּשְׁפַּל־אִ֑ישׁ וְעֵינֵ֥י גְבֹהִ֖ים תִּשְׁפַּֽלְנָה׃ 16וַיִּגְבַּ֛ה יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות בַּמִּשְׁפָּ֑ט וְהָאֵל֙ הַקָּדֹ֔ושׁ נִקְדָּ֖שׁ בִּצְדָקָֽה׃ 17וְרָע֥וּ כְבָשִׂ֖ים כְּדָבְרָ֑ם וְחָרְבֹ֥ות מֵחִ֖ים גָּרִ֥ים יֹאכֵֽלוּ׃ 18הֹ֛וי מֹשְׁכֵ֥י הֶֽעָוֹ֖ן בְּחַבְלֵ֣י הַשָּׁ֑וְא וְכַעֲבֹ֥ות הָעֲגָלָ֖ה חַטָּאָֽה׃ 19הָאֹמְרִ֗ים יְמַהֵ֧ר׀ יָחִ֛ישָׁה מַעֲשֵׂ֖הוּ לְמַ֣עַן נִרְאֶ֑ה וְתִקְרַ֣ב וְתָבֹ֗ואָה עֲצַ֛ת קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל וְנֵדָֽעָה׃ ס 20הֹ֣וי הָאֹמְרִ֥ים לָרַ֛ע טֹ֖וב וְלַטֹּ֣וב רָ֑ע שָׂמִ֨ים חֹ֤שֶׁךְ לְאֹור֙ וְאֹ֣ור לְחֹ֔שֶׁךְ שָׂמִ֥ים מַ֛ר לְמָתֹ֖וק וּמָתֹ֥וק לְמָֽר׃ ס 21הֹ֖וי חֲכָמִ֣ים בְּעֵֽינֵיהֶ֑ם וְנֶ֥גֶד פְּנֵיהֶ֖ם נְבֹנִֽים׃ 22הֹ֕וי גִּבֹּורִ֖ים לִשְׁתֹּ֣ות יָ֑יִן וְאַנְשֵׁי־חַ֖יִל לִמְסֹ֥ךְ שֵׁכָֽר׃ 23מַצְדִּיקֵ֥י רָשָׁ֖ע עֵ֣קֶב שֹׁ֑חַד וְצִדְקַ֥ת צַדִּיקִ֖ים יָסִ֥ירוּ מִמֶּֽנּוּ׃ ס 24לָכֵן֩ כֶּאֱכֹ֨ל קַ֜שׁ לְשֹׁ֣ון אֵ֗שׁ וַחֲשַׁ֤שׁ לֶֽהָבָה֙ יִרְפֶּ֔ה שָׁרְשָׁם֙ כַּמָּ֣ק יִֽהְיֶ֔ה וּפִרְחָ֖ם כָּאָבָ֣ק יַעֲלֶ֑ה כִּ֣י מָאֲס֗וּ אֵ֚ת תֹּורַת֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות וְאֵ֛ת אִמְרַ֥ת קְדֹֽושׁ־יִשְׂרָאֵ֖ל נִאֵֽצוּ׃ 25עַל־כֵּ֡ן חָרָה֩ אַף־יְהוָ֨ה בְּעַמֹּ֜ו וַיֵּ֣ט יָדֹ֧ו עָלָ֣יו וַיַּכֵּ֗הוּ וַֽיִּרְגְּזוּ֙ הֶֽהָרִ֔ים וַתְּהִ֧י נִבְלָתָ֛ם כַּסּוּחָ֖ה בְּקֶ֣רֶב חוּצֹ֑ות בְּכָל־זֹאת֙ לֹא־שָׁ֣ב אַפֹּ֔ו וְעֹ֖וד יָדֹ֥ו נְטוּיָֽה׃ 26וְנָֽשָׂא־נֵ֤ס לַגֹּויִם֙ מֵרָחֹ֔וק וְשָׁ֥רַק לֹ֖ו מִקְצֵ֣ה הָאָ֑רֶץ וְהִנֵּ֥ה מְהֵרָ֖ה קַ֥ל יָבֹֽוא׃ 27אֵין־עָיֵ֤ף וְאֵין־כֹּושֵׁל֙ בֹּ֔ו לֹ֥א יָנ֖וּם וְלֹ֣א יִישָׁ֑ן וְלֹ֤א נִפְתַּח֙ אֵזֹ֣ור חֲלָצָ֔יו וְלֹ֥א נִתַּ֖ק שְׂרֹ֥וךְ נְעָלָֽיו׃ 28אֲשֶׁ֤ר חִצָּיו֙ שְׁנוּנִ֔ים וְכָל־קַשְּׁתֹתָ֖יו דְּרֻכֹ֑ות פַּרְסֹ֤ות סוּסָיו֙ כַּצַּ֣ר נֶחְשָׁ֔בוּ וְגַלְגִּלָּ֖יו כַּסּוּפָֽה׃ 29שְׁאָגָ֥ה לֹ֖ו כַּלָּבִ֑יא וְשָׁאַג כַּכְּפִירִ֤ים וְיִנְהֹם֙ וְיֹאחֵ֣ז טֶ֔רֶף וְיַפְלִ֖יט וְאֵ֥ין מַצִּֽיל׃ 30וְיִנְהֹ֥ם עָלָ֛יו בַּיֹּ֥ום הַה֖וּא כְּנַהֲמַת־יָ֑ם וְנִבַּ֤ט לָאָ֨רֶץ֙ וְהִנֵּה־חֹ֔שֶׁךְ צַ֣ר וָאֹ֔ור חָשַׁ֖ךְ בַּעֲרִיפֶֽיהָ׃ פ

6

Yeshayahu ahamagalwa

1 Omwaka mwâmi Uziyahu afagamwo, nanacibona Nyakasane erhi atamire oku ntebe yâge ndîri y’obwâmi, n’erhi ecikwi c’omwambalo gwâge cibu­mbire aka-Nyamuzinda. 2 Baserafi bali bayimanzire aha nyanya zâge, na ngasi muguma ali agwerhe byubi ndarhu: bibirhi bya kucîbwîka obusù, bibirhi bya kucîbwîka amagulu na bibirhi bya kubalala. 3 Erhi banadwîrhe bayakûzanya, mpu: «Mwimâna, Mwimâna, Mwimâna, Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe! Igulu lyoshi liyunjwire irenge lyâge.» 4 Ebiriba by’omuhango byadirhimana erhi kushakanya kw’eryo izù ku­rhuma, n’aka-Nyamuzinda koshi kayunjula mugi. 5 Nanaciderha obwo, nti: «Namajâkwo obuhanya! Lêro namahera! Bulya ndi muntu wa kanwa kazi­nzire, olubaga mbâmwo luli lwa kanwa kazinzire. n’amasu gani ganabul’isinza­ kwo Mwâmi Nyamuzinda w’Emirhwe!» 6 Okuhandi muguma wa muli balya Baserafi ayisha abalalira emunda ndi, erhi afumbasire isese adahulaga n’orhugondôzo oku muliro g’oku luhêro. 7 A­mpuma oku kanwa anambwîra, erhi: «Obu ehi hyamakuhika oku kanwa, obubî bwâwe bwamarhenga n’ecâha câwe camakûlwa.» 8 Okubundi nanaciyumva izù lya Nyakasane lyaderha, erhi: «Ndi narhuma? Ndi warhugendera?» Nanacishuza, nti: «Nie ono, ontume!» 9 Ambwîra, erhi: «Genda, oj’ibwîra olu lubaga, erhi: Mwakaz’iyumvirhiza, murhânayumve; mwakaz’ilolêreza, murhânabone. 10 Ozidohye omurhima gw’olu lubaga, obafûnike amarhwiri onabazibye amasù, Iyo barhabone n’amasù gâbo, banalek’iyumva n’amarhwiri gâbo, Iyo n’omurhima gwâbo gurhacîrhegêreze, Iyo barhahinduke binja, Iyo ntanabafu­mya!» 11 Nanaciderha, nti: «Kuhika mangaci, Yagirwa?» Anshuza, erhi: «Kuhika engo ziyorhe bwâmwa, zibule abazibêramwo; kuhika enyumpa ziyorhe bûmu, buzira mûntu; kuhika amashwa gahinduke bwerûle bw’irungu. 12 Nyakasane alulîriza abantu kuli, ecihugo cisigale bwerûle cinahâmbe. 13 N’erhi hankasigala cihimbi ciguma ca kali ikumi, nabo bânahungumuka! Ci nka kula omutudu n’omuhumbahumha bikatûbwa, ecigundu cinasigale, ntyo kwo ecigundu câyîsh’iba mburho ntagatifu.»

Jesaja/Isaiah 6: 1 

בִּשְׁנַת־מֹות֙ הַמֶּ֣לֶךְ עֻזִּיָּ֔הוּ וָאֶרְאֶ֧ה אֶת־אֲדֹנָ֛י יֹשֵׁ֥ב עַל־כִּסֵּ֖א רָ֣ם וְנִשָּׂ֑א וְשׁוּלָ֖יו מְלֵאִ֥ים אֶת־הַהֵיכָֽל׃ 2שְׂרָפִ֨ים עֹמְדִ֤ים׀ מִמַּ֨עַל֙ לֹ֔ו שֵׁ֧שׁ כְּנָפַ֛יִם שֵׁ֥שׁ כְּנָפַ֖יִם לְאֶחָ֑ד בִּשְׁתַּ֣יִם׀ יְכַסֶּ֣ה פָנָ֗יו וּבִשְׁתַּ֛יִם יְכַסֶּ֥ה רַגְלָ֖יו וּבִשְׁתַּ֥יִם יְעֹופֵֽף׃ 3וְקָרָ֨א זֶ֤ה אֶל־זֶה֙ וְאָמַ֔ר קָדֹ֧ושׁ׀ קָדֹ֛ושׁ קָדֹ֖ושׁ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֑ות מְלֹ֥א כָל־הָאָ֖רֶץ כְּבֹודֹֽו׃ 4וַיָּנֻ֨עוּ֙ אַמֹּ֣ות הַסִּפִּ֔ים מִקֹּ֖ול הַקֹּורֵ֑א וְהַבַּ֖יִת יִמָּלֵ֥א עָשָֽׁן׃ 5וָאֹמַ֞ר אֹֽוי־לִ֣י כִֽי־נִדְמֵ֗יתִי כִּ֣י אִ֤ישׁ טְמֵֽא־שְׂפָתַ֨יִם֙ אָנֹ֔כִי וּבְתֹוךְ֙ עַם־טְמֵ֣א שְׂפָתַ֔יִם אָנֹכִ֖י יֹושֵׁ֑ב כִּ֗י אֶת־הַמֶּ֛לֶךְ יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות רָא֥וּ עֵינָֽי׃ 6וַיָּ֣עָף אֵלַ֗י אֶחָד֙ מִן־הַשְּׂרָפִ֔ים וּבְיָדֹ֖ו רִצְפָּ֑ה בְּמֶ֨לְקַחַ֔יִם לָקַ֖ח מֵעַ֥ל הַמִּזְבֵּֽחַ׃ 7וַיַּגַּ֣ע עַל־פִּ֔י וַיֹּ֕אמֶר הִנֵּ֛ה נָגַ֥ע זֶ֖ה עַל־שְׂפָתֶ֑יךָ וְסָ֣ר עֲוֹנֶ֔ךָ וְחַטָּאתְךָ֖ תְּכֻפָּֽר׃ 8וָאֶשְׁמַ֞ע אֶת־קֹ֤ול אֲדֹנָי֙ אֹמֵ֔ר אֶת־מִ֥י אֶשְׁלַ֖ח וּמִ֣י יֵֽלֶךְ־לָ֑נוּ וָאֹמַ֖ר הִנְנִ֥י שְׁלָחֵֽנִי׃ 9וַיֹּ֕אמֶר לֵ֥ךְ וְאָמַרְתָּ֖ לָעָ֣ם הַזֶּ֑ה שִׁמְע֤וּ שָׁמֹ֨ועַ֙ וְאַל־תָּבִ֔ינוּ וּרְא֥וּ רָאֹ֖ו וְאַל־תֵּדָֽעוּ׃ 10הַשְׁמֵן֙ לֵב־הָעָ֣ם הַזֶּ֔ה וְאָזְנָ֥יו הַכְבֵּ֖ד וְעֵינָ֣יו הָשַׁ֑ע פֶּן־יִרְאֶ֨ה בְעֵינָ֜יו וּבְאָזְנָ֣יו יִשְׁמָ֗ע וּלְבָבֹ֥ו יָבִ֛ין וָשָׁ֖ב וְרָ֥פָא לֹֽו׃ 11וָאֹמַ֕ר עַד־מָתַ֖י אֲדֹנָ֑י וַיֹּ֡אמֶר עַ֣ד אֲשֶׁר֩ אִם־שָׁא֨וּ עָרִ֜ים מֵאֵ֣ין יֹושֵׁ֗ב וּבָתִּים֙ מֵאֵ֣ין אָדָ֔ם וְהָאֲדָמָ֖ה תִּשָּׁאֶ֥ה שְׁמָמָֽה׃ 12וְרִחַ֥ק יְהוָ֖ה אֶת־הָאָדָ֑ם וְרַבָּ֥ה הָעֲזוּבָ֖ה בְּקֶ֥רֶב הָאָֽרֶץ׃ 13וְעֹ֥וד בָּהּ֙ עֲשִׂ֣רִיָּ֔ה וְשָׁ֖בָה וְהָיְתָ֣ה לְבָעֵ֑ר כָּאֵלָ֣ה וְכָאַלֹּ֗ון אֲשֶׁ֤ר בְּשַׁלֶּ֨כֶת֙ מַצֶּ֣בֶת בָּ֔ם זֶ֥רַע קֹ֖דֶשׁ מַצַּבְתָּֽהּ׃ פ

7

Yeshayahu emwa mwâmi Ahazi

1 Oku ngoma ya Ahazi, mwene Yotami, mwene Uziyahu, mwâmi w’e Yudeya, Rasoni, mwâmi w’e Aramu, bo na Pekahi, mwene Ramalyahu, mwâmi w’Israheli, banayisha barhabâlîre Yeruzalemu mpu bamulwîse, ci bayabirwa. 2 Omwanzi gwanacihika oku bwâmi bwa Daudi, mpu: «Aramu ahika omu cihugo c’Efrayimu.» Omurhima gwa mwâmi n’omurhima gw’olubaga gwarhondêra gwadûrha omu nda nka kula emirhi endundagana emuzirhu n’empûsi. 3 Nyakasane anacibwîra Yeshayahu, erhi: «Yimuka, oje emunda Ahazi ali, mwe na mugala wâwe Sheyari-Yashubu, aha buzinda bw’omugezi gw’eciyanja ciri enyanya, oku njira ejire ornu ishwa lya Cimeshûla. 4 Omubwire , erhi: «Omanye warhemuka, orhayôbohaga, orharhâga omurhima erhi orhwo rhuhimbi rhubiri rhw’enshâli rhudwîrhe rhwatumbûka mugi rhurhuma n’obwôba bw’okuyufûka kwa Rasoni, na Aramu, na mwene Ramalyahu. 5 Kulya kuba Aramu, bona Efrayimu na mwene Ramalyahu bahizire okukuheza, mpu: 6 «Rhurhêre Yuda, rhumurhemule, rhumugwârhe rhunamuyîmikemwo mwene Tabeli», 7 Nyakasane Nvamuzinda adesire, erhi: «Okwôla kurhahashîkane, okwôla kurhâbe 8 Bulya irhwe lya Aramu, ye Damasko, n’irhwe lya Damasko, ye Rasoni. Hacisigire myaka makumi gali ndarhu n’irhanu yône, omu Efrayimu murhâcibe lubaga. 9 Irhwe lya Efrayimu, ye Samâriya, n’irhwe lya Samâriya, ye mwene Remalyahu. Mukaba murhasêziri omu buyemere, nta nsimiko mwankabona!»

Ecimanyiso ca Emanûweli

10 Nyakasane ashub’ibwîra Ahazi, erhi: 11 «Hûna Nyakasane Nyamuzinda wâwe ecimanyîso c’omu kuzimu erhi c’oku nkuba emalunga.» 12 Ahazi anaci­shuza, erhi: «Ntahûne bici, ntarhangula Nyakasane.» 13 Lero Yeshayahu amubwîra, erhi: «Yumvagyi, wâni bene Daudi! Ka mubwînage oku okurhamya abantu kuli kunyi, obûla mwalonza okurhamya Nnawirhu Nyamuzinda? 14 Nyakasane yene akolaga ammuhà ecimanyîso^h. Alagîco: Omwana-nyere mubikira amaba izîmi, amaburha omugala, amanamuyirika izîno lya Emanûweli.. 15 Ayîsh’ikâlya amarha n’obûci, kuhika amanye okulahira ehibi n’okucîshoga ehinja. 16 Ci embere nyamwana amanye okulahira ehibi n’okucîshoga ehinja, eco cihugo c’abôla bâmi bombi badwîrhe bakujugumya, casigala bigûkà. 17 Nyakasane akulerhera, we n’olubaga lwâwe n’omulala gwa sho, ensiku zirha­sâg’ibonekana bundi kurhenga Efrayimu acîberûla kuli Yuda (mwâmi w’e Asîriya).»

Okumanyisa oku hâba ecirhêro

18 Olwo lusiku Nyakasane ayâkûza ensusi ziri ebuzinda bw’enyîshi z’e Mîsiri n’enjuci ziri omu cihugo c’e Asîriya. 19 Zayisha, zije zagwa zoshi-zoshi omu nyîshi z’oku manga n’omu myo­ngobana y’amabuye, omu ngasi ishaka n’omu ngasi bulambo bwa kahasi. 20 Olwo lusiku, n’olugembe agend’irhiza ishiriza ly’Olwîshi, ye mwâmi w’e Asîriya, Nyakasane âmôma irhwe n’obwôya buli oku magulu, ciru n’obwânwa. 21 Olwo lusiku, ngasi muntu ashweka ndaku nguma na mpene ibirhi. 22 Na kulya kuba amarha gayîsh’iluga, bakalya amashanza. Ngasi boshi bânâsigale omu cihugo, bakâlya amashanza n’obûci. 23 Olwo lusiku, ngasi ishwa lyalimwo magulu cihumbi ca mizâbîbu gankafà ecihumbi c’ensaranga, lyahinduka marhadu na mishugi. 24 Bakaz’ijâmwo n’emyampi n’emiherho, bulya ecihugo coshi cashuba ma­rhadu na mishûgi. 25 Entondo bakâg’ihingamwo n’enfuka zône, ntaye wacigerêreze mpu azigeramwo erhi kuyôboha amarhadu n’emishûgi kurhuma: zashuba magisha ga nkafu na lwâbuko lwa bibuzi.

Jesaja/Isaiah 7: 1 

וַיְהִ֡י בִּימֵ֣י אָ֠חָז בֶּן־יֹותָ֨ם בֶּן־עֻזִּיָּ֜הוּ מֶ֣לֶךְ יְהוּדָ֗ה עָלָ֣ה רְצִ֣ין מֶֽלֶךְ־אֲ֠רָם וּפֶ֨קַח בֶּן־רְמַלְיָ֤הוּ מֶֽלֶךְ־יִשְׂרָאֵל֙ יְר֣וּשָׁלִַ֔ם לַמִּלְחָמָ֖ה עָלֶ֑יהָ וְלֹ֥א יָכֹ֖ל לְהִלָּחֵ֥ם עָלֶֽיהָ׃ 2וַיֻּגַּ֗ד לְבֵ֤ית דָּוִד֙ לֵאמֹ֔ר נָ֥חָֽה אֲרָ֖ם עַל־אֶפְרָ֑יִם וַיָּ֤נַע לְבָבֹו֙ וּלְבַ֣ב עַמֹּ֔ו כְּנֹ֥ועַ עֲצֵי־יַ֖עַר מִפְּנֵי־רֽוּחַ׃ 3וַיֹּ֣אמֶר יְהוָה֮ אֶֽל־יְשַׁעְיָהוּ֒ צֵא־נָא֙ לִקְרַ֣את אָחָ֔ז אַתָּ֕ה וּשְׁאָ֖ר יָשׁ֣וּב בְּנֶ֑ךָ אֶל־קְצֵ֗ה תְּעָלַת֙ הַבְּרֵכָ֣ה הָעֶלְיֹונָ֔ה אֶל־מְסִלַּ֖ת שְׂדֵ֥ה כֹובֵֽס׃ 4וְאָמַרְתָּ֣ אֵ֠לָיו הִשָּׁמֵ֨ר וְהַשְׁקֵ֜ט אַל־תִּירָ֗א וּלְבָבְךָ֙ אַל־יֵרַ֔ךְ מִשְּׁנֵ֨י זַנְבֹ֧ות הָאוּדִ֛ים הָעֲשֵׁנִ֖ים הָאֵ֑לֶּה בָּחֳרִי־אַ֛ף רְצִ֥ין וַאֲרָ֖ם וּבֶן־רְמַלְיָֽהוּ׃ 5יַ֗עַן כִּֽי־יָעַ֥ץ עָלֶ֛יךָ אֲרָ֖ם רָעָ֑ה אֶפְרַ֥יִם וּבֶן־רְמַלְיָ֖הוּ לֵאמֹֽר׃ 6נַעֲלֶ֤ה בִֽיהוּדָה֙ וּנְקִיצֶ֔נָּה וְנַבְקִעֶ֖נָּה אֵלֵ֑ינוּ וְנַמְלִ֥יךְ מֶ֨לֶךְ֙ בְּתֹוכָ֔הּ אֵ֖ת בֶּן־טָֽבְאַֽל׃ ס 7כֹּ֥ה אָמַ֖ר אֲדֹנָ֣י יְהוִ֑ה לֹ֥א תָק֖וּם וְלֹ֥א תִֽהְיֶֽה׃ 8כִּ֣י רֹ֤אשׁ אֲרָם֙ דַּמֶּ֔שֶׂק וְרֹ֥אשׁ דַּמֶּ֖שֶׂק רְצִ֑ין וּבְעֹ֗וד שִׁשִּׁ֤ים וְחָמֵשׁ֙ שָׁנָ֔ה יֵחַ֥ת אֶפְרַ֖יִם מֵעָֽם׃ 9וְרֹ֤אשׁ אֶפְרַ֨יִם֙ שֹׁמְרֹ֔ון וְרֹ֥אשׁ שֹׁמְרֹ֖ון בֶּן־רְמַלְיָ֑הוּ אִ֚ם לֹ֣א תַאֲמִ֔ינוּ כִּ֖י לֹ֥א תֵאָמֵֽנוּ׃ ס 10וַיֹּ֣וסֶף יְהוָ֔ה דַּבֵּ֥ר אֶל־אָחָ֖ז לֵאמֹֽר׃ 11שְׁאַל־לְךָ֣ אֹ֔ות מֵעִ֖ם יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֑יךָ הַעְמֵ֣ק שְׁאָ֔לָה אֹ֖ו הַגְבֵּ֥הַּ לְמָֽעְלָה׃ 12וַיֹּ֖אמֶר אָחָ֑ז לֹא־אֶשְׁאַ֥ל וְלֹֽא־אֲנַסֶּ֖ה אֶת־יְהוָֽה׃ 13וַיֹּ֕אמֶר שִׁמְעוּ־נָ֖א בֵּ֣ית דָּוִ֑ד הַמְעַ֤ט מִכֶּם֙ הַלְאֹ֣ות אֲנָשִׁ֔ים כִּ֥י תַלְא֖וּ גַּ֥ם אֶת־אֱלֹהָֽי׃ 14לָ֠כֵן יִתֵּ֨ן אֲדֹנָ֥י ה֛וּא לָכֶ֖ם אֹ֑ות הִנֵּ֣ה הָעַלְמָ֗ה הָרָה֙ וְיֹלֶ֣דֶת בֵּ֔ן וְקָרָ֥את שְׁמֹ֖ו עִמָּ֥נוּ אֵֽל׃ 15חֶמְאָ֥ה וּדְבַ֖שׁ יֹאכֵ֑ל לְדַעְתֹּ֛ו מָאֹ֥וס בָּרָ֖ע וּבָחֹ֥ור בַּטֹּֽוב׃ 16כִּ֠י בְּטֶ֨רֶם יֵדַ֥ע הַנַּ֛עַר מָאֹ֥ס בָּרָ֖ע וּבָחֹ֣ר בַּטֹּ֑וב תֵּעָזֵ֤ב הָאֲדָמָה֙ אֲשֶׁ֣ר אַתָּ֣ה קָ֔ץ מִפְּנֵ֖י שְׁנֵ֥י מְלָכֶֽיהָ׃ 17יָבִ֨יא יְהוָ֜ה עָלֶ֗יךָ וְעַֽל־עַמְּךָ֮ וְעַל־בֵּ֣ית אָבִיךָ֒ יָמִים֙ אֲשֶׁ֣ר לֹא־בָ֔אוּ לְמִיֹּ֥ום סוּר־אֶפְרַ֖יִם מֵעַ֣ל יְהוּדָ֑ה אֵ֖ת מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ פ 18וְהָיָ֣ה׀ בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יִשְׁרֹ֤ק יְהוָה֙ לַזְּב֔וּב אֲשֶׁ֥ר בִּקְצֵ֖ה יְאֹרֵ֣י מִצְרָ֑יִם וְלַ֨דְּבֹורָ֔ה אֲשֶׁ֖ר בְּאֶ֥רֶץ אַשּֽׁוּר׃ 19וּבָ֨אוּ וְנָח֤וּ כֻלָּם֙ בְּנַחֲלֵ֣י הַבַּתֹּ֔ות וּבִנְקִיקֵ֖י הַסְּלָעִ֑ים וּבְכֹל֙ הַנַּ֣עֲצוּצִ֔ים וּבְכֹ֖ל הַנַּהֲלֹלִֽים׃ 20בַּיֹּ֣ום הַה֡וּא יְגַלַּ֣ח אֲדֹנָי֩ בְּתַ֨עַר הַשְּׂכִירָ֜ה בְּעֶבְרֵ֤י נָהָר֙ בְּמֶ֣לֶךְ אַשּׁ֔וּר אֶת־הָרֹ֖אשׁ וְשַׂ֣עַר הָרַגְלָ֑יִם וְגַ֥ם אֶת־הַזָּקָ֖ן תִּסְפֶּֽה׃ ס 21וְהָיָ֖ה בַּיֹּ֣ום הַה֑וּא יְחַיֶּה־אִ֛ישׁ עֶגְלַ֥ת בָּקָ֖ר וּשְׁתֵּי־צֹֽאן׃ 22וְהָיָ֗ה מֵרֹ֛ב עֲשֹׂ֥ות חָלָ֖ב יֹאכַ֣ל חֶמְאָ֑ה כִּֽי־חֶמְאָ֤ה וּדְבַשׁ֙ יֹאכֵ֔ל כָּל־הַנֹּותָ֖ר בְּקֶ֥רֶב הָאָֽרֶץ׃ 23וְהָיָה֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יִֽהְיֶ֣ה כָל־מָקֹ֗ום אֲשֶׁ֧ר יִֽהְיֶה־שָּׁ֛ם אֶ֥לֶף גֶּ֖פֶן בְּאֶ֣לֶף כָּ֑סֶף לַשָּׁמִ֥יר וְלַשַּׁ֖יִת יִֽהְיֶֽה׃ 24בַּחִצִּ֥ים וּבַקֶּ֖שֶׁת יָ֣בֹוא שָׁ֑מָּה כִּי־שָׁמִ֥יר וָשַׁ֖יִת תִּֽהְיֶ֥ה כָל־הָאָֽרֶץ׃ 25וְכֹ֣ל הֶהָרִ֗ים אֲשֶׁ֤ר בַּמַּעְדֵּר֙ יֵעָ֣דֵר֔וּן לֹֽא־תָבֹ֣וא שָׁ֔מָּה יִרְאַ֖ת שָׁמִ֣יר וָשָׁ֑יִת וְהָיָה֙ לְמִשְׁלַ֣ח שֹׁ֔ור וּלְמִרְמַ֖ס שֶֽׂה׃ פ

8

Okuburhwa kwa Maher-Shalal-Hash-Baz

1 Nyakasane anacimbwîra, erhi: Orhôle olupaho lunênênè, oyandikekwo na kala kalâmu abantu bakolesa, erhi: Maher-Shalal-Hash-Baz. 2 Nanaciyanka bahamîrizi babirhi bankacîkubagirwa, bo Uriya, mudâhwa, na Zakariya, mwene Yeberekiya. 3 Okubundi nanaciyegera omulêbi-kazi. A­rhôla izîmi, aburha omwana-rhabana. Nyakasane anacimbwîra, erhi: «Omuyiîrike izînoⁱ lya Maher-Shalal-Hash-Baz. 4 Bulya embere oyo mwana amanye okudada, mpu «larha», erhi «nyâma», baba erhi bahesire obugale bw’e Damasko n’eminyago y’e Samâriya embere z’omwâmi w’e Asîriya.

Silowè na Efrata

5 Nyakasane ashub’imbwîra, erhi: 6 «Obu olu lubaga lwagayire amîshi ga Silowè, agahulula bunyi-bunyi, lwabul’ikadirhimana embere za Rasoni na mwene Ramalyahu. 7 omanyage oku akola abarhulirakwo amîshi g’Olwîshi, mîshi ga muhûsi munene na manji bwenêne, ye mwâmi w’e Asîriya n’irenge lyâge lyo­shi. Lwayisha lwagera oku mibunda yalo yoshi, luyunjulire kuhika oku bikunguzo byalo byoshi. 8 Lwacihandalika-handalika, lwaja cingana omu lya Yuda, lwabirira, lwa­ gera omu kagarhî, kuhika omu igosi, na mw’okwo kuja lwashanjûla e­myaro yalwo, lulinde luyunjuza ecihugo câwe coshi, wâni Emanûweli! 9 Mumanye, mwe mhaga mweshi, munajugumane! Murhege amarhwiri, mwe bihugo b’ihanga mweshi! Muyambale emirasano yinyu, munaju­gumane! Muyambale emirasano yinyu, munajugumane! 10 Muhige emihigo: yafananda; muderhe akanwa: karhâgwarhe, bulya «Nyamuzinda ali haguma nirhu.»

Obugo bwa Yeshayahu

11 Neci, ntyâla kwo Nyakasane ambwîzire erhi angwarhira oku kuboko, a­ntonda mpu ntashimbaga amajira g’olu lubaga, erhi: 12 «Murhaderhaga «bugoma» ngasi koshi olula lubaga luderha «bugoma»; murhayôbohaga ebi badwîrhe bayôboha, murhajugumanaga. 13 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, ye mukwânîne okuderha mutagati­fu, yêne mukwanine okurhinya. 14 Ye wâba luhêro, ibuye ly’okusarhaza na lwâla lw’okuhirimya enyumpa ibirhi z’lsraheli; âba mugozi na murhego oku bantu b’e Yeruzalemu. 15 Banji bâsârhala, bâhirima banavunike, bâgwa omu murhego banagwaârhwe. 16 Obwo buhamîrizi obuhamike, ezo nyigîrizo ozihirekwo eciziriko omu mu­rhima gw’abashimbulizi bâni.» 17 Ncîkubagire Nyakasane ofulisire bene Yakobo obusù bwâge, ye na­ngalire. 18 Niono n’abana Nyakasane ampâga, rhuli bimanyîso na birhangâzo omu Israheli, byarhenga emwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe ojira e­ndâro yage oku ntondo ya Siyoni. 19 Neci, bammubwîra, mpu: «Muj’idôsa abazimu n’abashonga bakaz’ihwe­hwerheza n’okushungûrha. K’olubaga lurhakwânîni ludôse banyamuzi­nda bâlwo n’okurhûla olw’abazîne emw’abafu?» 20 Ako kanwa bakaderha mpu bayigîrize banahamîrize, ci barhakàbona buce!

Abarhakabona buce

21 Bâgeragera omu cihugo, bagogomirwe, n’enda yayekemba; na hano i­shali liba lyamabaluma bwenêne, bakunira, barhondêre okuhehêrera mwâmi wâbo na Nyamuzinda wâbo. Bâgalamira emalunga; 22 kandi bashub’ilola oku idaho: barhabona erhali mirhanyo n’omwizimya, endûnduli y’okujugumya n’obudufu burhagwerhi hya bulangashane ciru n’ehisungunu. 23 Ka gurhali mwizimya guciri omu cihugo cirimwo emirhanyo?

Omuluzi w’omurhula

Omu nsiku ntanzi, Nyakasane abonêsize ecihugo ca Zabuloni n’eca Nefuta­li enshonyi; omu nsiku zâyisha, âkuza enjira y’oku nyanja, ishiriza lya Yordani, n’ecihugo c’olubaga.

Jesaja/Isaiah 8: 1 

וַיֹּ֤אמֶר יְהוָה֙ אֵלַ֔י קַח־לְךָ֖ גִּלָּיֹ֣ון גָּדֹ֑ול וּכְתֹ֤ב עָלָיו֙ בְּחֶ֣רֶט אֱנֹ֔ושׁ לְמַהֵ֥ר שָׁלָ֖ל חָ֥שׁ בַּֽז׃ 2וְאָעִ֣ידָה לִּ֔י עֵדִ֖ים נֶאֱמָנִ֑ים אֵ֚ת אוּרִיָּ֣ה הַכֹּהֵ֔ן וְאֶת־זְכַרְיָ֖הוּ בֶּ֥ן יְבֶרֶכְיָֽהוּ׃ 3וָאֶקְרַב֙ אֶל־הַנְּבִיאָ֔ה וַתַּ֖הַר וַתֵּ֣לֶד בֵּ֑ן וַיֹּ֤אמֶר יְהוָה֙ אֵלַ֔י קְרָ֣א שְׁמֹ֔ו מַהֵ֥ר שָׁלָ֖ל חָ֥שׁ בַּֽז׃ 4כִּ֗י בְּטֶ֨רֶם֙ יֵדַ֣ע הַנַּ֔עַר קְרֹ֖א אָבִ֣י וְאִמִּ֑י יִשָּׂ֣א׀ אֶת־חֵ֣יל דַּמֶּ֗שֶׂק וְאֵת֙ שְׁלַ֣ל שֹׁמְרֹ֔ון לִפְנֵ֖י מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ ס 5וַיֹּ֣סֶף יְהוָ֔ה דַּבֵּ֥ר אֵלַ֛י עֹ֖וד לֵאמֹֽר׃ 6יַ֗עַן כִּ֤י מָאַס֙ הָעָ֣ם הַזֶּ֔ה אֵ֚ת מֵ֣י הַשִּׁלֹ֔חַ הַהֹלְכִ֖ים לְאַ֑ט וּמְשֹׂ֥ושׂ אֶת־רְצִ֖ין וּבֶן־רְמַלְיָֽהוּ׃ 7וְלָכֵ֡ן הִנֵּ֣ה אֲדֹנָי֩ מַעֲלֶ֨ה עֲלֵיהֶ֜ם אֶת־מֵ֣י הַנָּהָ֗ר הָעֲצוּמִים֙ וְהָ֣רַבִּ֔ים אֶת־מֶ֥לֶךְ אַשּׁ֖וּר וְאֶת־כָּל־כְּבֹודֹ֑ו וְעָלָה֙ עַל־כָּל־אֲפִיקָ֔יו וְהָלַ֖ךְ עַל־כָּל־גְּדֹותָֽיו׃ 8וְחָלַ֤ף בִּֽיהוּדָה֙ שָׁטַ֣ף וְעָבַ֔ר עַד־צַוָּ֖אר יַגִּ֑יעַ וְהָיָה֙ מֻטֹּ֣ות כְּנָפָ֔יו מְלֹ֥א רֹֽחַב־אַרְצְךָ֖ עִמָּ֥נוּ אֵֽל׃ ס 9רֹ֤עוּ עַמִּים֙ וָחֹ֔תּוּ וְהַֽאֲזִ֔ינוּ כֹּ֖ל מֶרְחַקֵּי־אָ֑רֶץ הִתְאַזְּר֣וּ וָחֹ֔תּוּ הִֽתְאַזְּר֖וּ וָחֹֽתּוּ׃ 10עֻ֥צוּ עֵצָ֖ה וְתֻפָ֑ר דַּבְּר֤וּ דָבָר֙ וְלֹ֣א יָק֔וּם כִּ֥י עִמָּ֖נוּ אֵֽל׃ ס 11כִּי֩ כֹ֨ה אָמַ֧ר יְהוָ֛ה אֵלַ֖י כְּחֶזְקַ֣ת הַיָּ֑ד וְיִסְּרֵ֕נִי מִלֶּ֛כֶת בְּדֶ֥רֶךְ הָֽעָם־הַזֶּ֖ה לֵאמֹֽר׃ 12לֹא־תֹאמְר֣וּן קֶ֔שֶׁר לְכֹ֧ל אֲשֶׁר־יֹאמַ֛ר הָעָ֥ם הַזֶּ֖ה קָ֑שֶׁר וְאֶת־מֹורָאֹ֥ו לֹֽא־תִֽירְא֖וּ וְלֹ֥א תַעֲרִֽיצוּ׃ 13אֶת־יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות אֹתֹ֣ו תַקְדִּ֑ישׁוּ וְה֥וּא מֹורַאֲכֶ֖ם וְה֥וּא מַֽעֲרִֽצְכֶֽם׃ 14וְהָיָ֖ה לְמִקְדָּ֑שׁ וּלְאֶ֣בֶן נֶ֠גֶף וּלְצ֨וּר מִכְשֹׁ֜ול לִשְׁנֵ֨י בָתֵּ֤י יִשְׂרָאֵל֙ לְפַ֣ח וּלְמֹוקֵ֔שׁ לְיֹושֵׁ֖ב יְרוּשָׁלִָֽם׃ 15וְכָ֥שְׁלוּ בָ֖ם רַבִּ֑ים וְנָפְל֣וּ וְנִשְׁבָּ֔רוּ וְנֹוקְשׁ֖וּ וְנִלְכָּֽדוּ׃ ס 16צֹ֖ור תְּעוּדָ֑ה חֲתֹ֥ום תֹּורָ֖ה בְּלִמֻּדָֽי׃ 17וְחִכִּ֨יתִי֙ לַיהוָ֔ה הַמַּסְתִּ֥יר פָּנָ֖יו מִבֵּ֣ית יַעֲקֹ֑ב וְקִוֵּ֖יתִֽי־לֹֽו׃ 18הִנֵּ֣ה אָנֹכִ֗י וְהַיְלָדִים֙ אֲשֶׁ֣ר נָֽתַן־לִ֣י יְהוָ֔ה לְאֹתֹ֥ות וּלְמֹופְתִ֖ים בְּיִשְׂרָאֵ֑ל מֵעִם֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות הַשֹּׁכֵ֖ן בְּהַ֥ר צִיֹּֽון׃ ס 19וְכִֽי־יֹאמְר֣וּ אֲלֵיכֶ֗ם דִּרְשׁ֤וּ אֶל־הָאֹבֹות֙ וְאֶל־הַיִּדְּעֹנִ֔ים הַֽמְצַפְצְפִ֖ים וְהַמַּהְגִּ֑ים הֲלֹוא־עַם֙ אֶל־אֱלֹהָ֣יו יִדְרֹ֔שׁ בְּעַ֥ד הַחַיִּ֖ים אֶל־הַמֵּתִֽים׃ 20לְתֹורָ֖ה וְלִתְעוּדָ֑ה אִם־לֹ֤א יֹֽאמְרוּ֙ כַּדָּבָ֣ר הַזֶּ֔ה אֲשֶׁ֥ר אֵֽין־לֹ֖ו שָֽׁחַר׃ 21וְעָ֥בַר בָּ֖הּ נִקְשֶׁ֣ה וְרָעֵ֑ב וְהָיָ֨ה כִֽי־יִרְעַ֜ב וְהִתְקַצַּ֗ף וְקִלֵּ֧ל בְּמַלְכֹּ֛ו וּבֵאלֹהָ֖יו וּפָנָ֥ה לְמָֽעְלָה׃ 22וְאֶל־אֶ֖רֶץ יַבִּ֑יט וְהִנֵּ֨ה צָרָ֤ה וַחֲשֵׁכָה֙ מְע֣וּף צוּקָ֔ה וַאֲפֵלָ֖ה מְנֻדָּֽח׃ 23כִּ֣י לֹ֣א מוּעָף֮ לַאֲשֶׁ֣ר מוּצָ֣ק לָהּ֒ כָּעֵ֣ת הָרִאשֹׁ֗ון הֵקַ֞ל אַ֤רְצָה זְבֻלוּן֙ וְאַ֣רְצָה נַפְתָּלִ֔י וְהָאַחֲרֹ֖ון הִכְבִּ֑יד דֶּ֤רֶךְ הַיָּם֙ עֵ֣בֶר הַיַּרְדֵּ֔ן גְּלִ֖יל הַגֹּויִֽם׃ 18 

9

1 Olubaga lwàyishaga lwagenda omu mwizimya, lwàbwine obumoleke bu­nene; nabo abàli omu cihugo c’empehema^j, obulangashane bwàbamole­kire. 2 Waluzize olubaga, wayushûla amasîma galwo bacîshingira embere zâwe nka kula bacîshinga abadwîrhe basârûla, nka kula bacîshinga abadwi­rhe bagaba eby’obuhagwè. 3 Bulya omuzigo gwali gubagogomire, omurhamba gwabali aha lurhugo, akarhi k’owakag’ibalibuza, wabivungunyula nka lulya lusiku lwa Ma­diyani. 4 Bulya ngasi nkwerho z’abarhabâzi zilabarha ecihugo n’ebishùli byâbo biyunjwire muko byoshi, byâkwebwa omu muliro, bisingônoke. 5 Bulya neci omwana arhuburhîrwe, omwana-rhabana arhuhîrwe; obu­rhegesi bumuli ebirhugo; izîno bamuyîrisire mpu ye: «Muhanûzi w’okurhangâza, Ntwâli ya Nyamuzinda, Mubusi w’ensiku n’amango, Muluzi w’omurhûla!» 6 Oburhegesi bwâge bwagandâza n’omurhûla gurhakaciyûrha oku ntebe y’obwâmi bwa Daudi n’omu bwâmi bwâge. Obwâmi bwâge bwayîma­ngira bunasimikire oku bushinganyanya n’obwimâna kurhenga bunôla kuhika ensiku n’amango. Buzigire bwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe bwâkola ebyôla.

Obuhane bwa Efrayimu

7 Nyakasane arhumire Yakobo akanwa, karhinda kuli lsraheli. 8 Olubaga lwoshi lwâkamanya, bene Efrayimu na ngasi bayûbaka omu Samâriya, bakag’ikaderha omu bucîbone bwâbo n’omu murhima gwaâbo gubangalire, mpu: 9 «Amadafali gahongosire, rhukolaga rhwayûbaka n’amabuye marhe­ndêze; emitudu yatûbirwe, rhukola rhwayihingûla n’emirhi mizibuzibu!» 10 Ci Nyakasane amabarhulirakwo abaluzi ba Rasoni, amarhwâlihya aba­shombanyi bâbo: 11 Ebuzûk’izûba, Aramu; ebuzikiro, Abafilistini: bamafômera lsraheli, babumba amarhama. Ci okwôla kurharhume oburhe bwâge bwâtwika n’okuboko kwâge kurhayôrha kulambûle. 12 Ci kwônene olubaga lurhagalukaga emwa olyâla walushurhaga, lurhashibiriraga Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe. 13 Okwo kwarhuma Nyakasane atwa Israheli irhwe n’omucira, ecigundu n’amashami omu lusiku luguma. 14 Omugula n’omurhambo, bo irhwe; n’omulêbi oj’ayigîriza ebyo’obu­nywesi, gwo mucira. 15 Ebirongôzi by’olu lubaga baluhabwire, na banyakulongozibwa nabo baàshimba enjira mbi. 16 Co cirhumire Nyakasane arhacibabalire emisole yâbu, arhacife enfûzi zâbo n’abakana bâbo lukogo; bulya boshi boshi bali bagoma na ba­nyakola-maligo, na nta kanwa karhaciderha mabi. Ci okwôla kurha­rhume oburhe bwâge bwatwika n’okuboko kwâge kurhayôrhe kula­mbûle. 17 Neci, obubi kwo buyôca nka muliro, bunafômere emishûgi n’amakereêrhe, bunayôkêre amashaka g’omu muzirhu, busôkeze n’ebitû by’omugi emalunga. 18 Ecihugo camahya mabira erhi bukunizi bwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe burhuma, n’olubaga lwo lukola nshâli z’omuliro. Ntaye wacifa mwene wabo lukogo. 19 Bàtwire ecihimbi c’ebwa kuboko kulyo, ishali lirhahwe; bàjabwire ecindi cihimbi ebwa kulembe, barhayigurhe. Ngasi muguma adwîrhe afôrha omunyafu gw’okuboko kw’omulungu wâge. 20 Menashè adwîrhe alya Efrayimu, naye Efrayimu adwîrhe alya Menashè; bo­rnbi bamarhêra Yuda. Ci okwôla kurharhume oburhe bwâge bwatwika n’okuboko kwage kurhayôrhe kulambûle.

Jesaja/Isaiah 9: 1 

הָעָם֙ הַהֹלְכִ֣ים בַּחֹ֔שֶׁךְ רָא֖וּ אֹ֣ור גָּדֹ֑ול יֹשְׁבֵי֙ בְּאֶ֣רֶץ צַלְמָ֔וֶת אֹ֖ור נָגַ֥הּ עֲלֵיהֶֽם׃ 2הִרְבִּ֣יתָ הַגֹּ֔וי לֹא הִגְדַּ֣לְתָּ הַשִּׂמְחָ֑ה שָׂמְח֤וּ לְפָנֶ֨יךָ֙ כְּשִׂמְחַ֣ת בַּקָּצִ֔יר כַּאֲשֶׁ֥ר יָגִ֖ילוּ בְּחַלְּקָ֥ם שָׁלָֽל׃ 3כִּ֣י׀ אֶת־עֹ֣ל סֻבֳּלֹ֗ו וְאֵת֙ מַטֵּ֣ה שִׁכְמֹ֔ו שֵׁ֖בֶט הַנֹּגֵ֣שׂ בֹּ֑ו הַחִתֹּ֖תָ כְּיֹ֥ום מִדְיָֽן׃ 4כִּ֤י כָל־סְאֹון֙ סֹאֵ֣ן בְּרַ֔עַשׁ וְשִׂמְלָ֖ה מְגֹולָלָ֣ה בְדָמִ֑ים וְהָיְתָ֥ה לִשְׂרֵפָ֖ה מַאֲכֹ֥לֶת אֵֽשׁ׃ 5כִּי־יֶ֣לֶד יֻלַּד־לָ֗נוּ בֵּ֚ן נִתַּן־לָ֔נוּ וַתְּהִ֥י הַמִּשְׂרָ֖ה עַל־שִׁכְמֹ֑ו וַיִּקְרָ֨א שְׁמֹ֜ו פֶּ֠לֶא יֹועֵץ֙ אֵ֣ל גִּבֹּ֔ור אֲבִיעַ֖ד שַׂר־שָׁלֹֽום׃ 6לָמֹרַבָּה הַמִּשְׂרָ֜ה וּלְשָׁלֹ֣ום אֵֽין־קֵ֗ץ עַל־כִּסֵּ֤א דָוִד֙ וְעַל־מַמְלַכְתֹּ֔ו לְהָכִ֤ין אֹתָהּ֙ וּֽלְסַעֲדָ֔הּ בְּמִשְׁפָּ֖ט וּבִצְדָקָ֑ה מֵעַתָּה֙ וְעַד־עֹולָ֔ם קִנְאַ֛ת יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות תַּעֲשֶׂה־זֹּֽאת׃ ס 7דָּבָ֛ר שָׁלַ֥ח אֲדֹנָ֖י בְּיַעֲקֹ֑ב וְנָפַ֖ל בְּיִשְׂרָאֵֽל׃ 8וְיָדְעוּ֙ הָעָ֣ם כֻּלֹּ֔ו אֶפְרַ֖יִם וְיֹושֵׁ֣ב שֹׁמְרֹ֑ון בְּגַאֲוָ֛ה וּבְגֹ֥דֶל לֵבָ֖ב לֵאמֹֽר׃ 9לְבֵנִ֥ים נָפָ֖לוּ וְגָזִ֣ית נִבְנֶ֑ה שִׁקְמִ֣ים גֻּדָּ֔עוּ וַאֲרָזִ֖ים נַחֲלִֽיף׃ 10וַיְשַׂגֵּ֧ב יְהוָ֛ה אֶת־צָרֵ֥י רְצִ֖ין עָלָ֑יו וְאֶת־אֹיְבָ֖יו יְסַכְסֵֽךְ׃ 11אֲרָ֣ם מִקֶּ֗דֶם וּפְלִשְׁתִּים֙ מֵֽאָחֹ֔ור וַיֹּאכְל֥וּ אֶת־יִשְׂרָאֵ֖ל בְּכָל־פֶּ֑ה בְּכָל־זֹאת֙ לֹא־שָׁ֣ב אַפֹּ֔ו וְעֹ֖וד יָדֹ֥ו נְטוּיָֽה׃ 12וְהָעָ֥ם לֹא־שָׁ֖ב עַד־הַמַּכֵּ֑הוּ וְאֶת־יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות לֹ֥א דָרָֽשׁוּ׃ ס 13וַיַּכְרֵ֨ת יְהוָ֜ה מִיִּשְׂרָאֵ֗ל רֹ֧אשׁ וְזָנָ֛ב כִּפָּ֥ה וְאַגְמֹ֖ון יֹ֥ום אֶחָֽד׃ 14זָקֵ֥ן וּנְשׂוּא־פָנִ֖ים ה֣וּא הָרֹ֑אשׁ וְנָבִ֥יא מֹֽורֶה־שֶּׁ֖קֶר ה֥וּא הַזָּנָֽב׃ 15וַיִּֽהְי֛וּ מְאַשְּׁרֵ֥י הָֽעָם־הַזֶּ֖ה מַתְעִ֑ים וּמְאֻשָּׁרָ֖יו מְבֻלָּעִֽים׃ 16עַל־כֵּ֨ן עַל־בַּחוּרָ֜יו לֹֽא־יִשְׂמַ֣ח׀ אֲדֹנָ֗י וְאֶת־יְתֹמָ֤יו וְאֶת־אַלְמְנֹתָיו֙ לֹ֣א יְרַחֵ֔ם כִּ֤י כֻלֹּו֙ חָנֵ֣ף וּמֵרַ֔ע וְכָל־פֶּ֖ה דֹּבֵ֣ר נְבָלָ֑ה בְּכָל־זֹאת֙ לֹא־שָׁ֣ב אַפֹּ֔ו וְעֹ֖וד יָדֹ֥ו נְטוּיָֽה׃ 17כִּֽי־בָעֲרָ֤ה כָאֵשׁ֙ רִשְׁעָ֔ה שָׁמִ֥יר וָשַׁ֖יִת תֹּאכֵ֑ל וַתִּצַּת֙ בְּסִֽבְכֵ֣י הַיַּ֔עַר וַיִּֽתְאַבְּכ֖וּ גֵּא֥וּת עָשָֽׁן׃ 18בְּעֶבְרַ֛ת יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות נֶעְתַּ֣ם אָ֑רֶץ וַיְהִ֤י הָעָם֙ כְּמַאֲכֹ֣לֶת אֵ֔שׁ אִ֥ישׁ אֶל־אָחִ֖יו לֹ֥א יַחְמֹֽלוּ׃ 19וַיִּגְזֹ֤ר עַל־יָמִין֙ וְרָעֵ֔ב וַיֹּ֥אכַל עַל־שְׂמֹ֖אול וְלֹ֣א שָׂבֵ֑עוּ אִ֥ישׁ בְּשַׂר־זְרֹעֹ֖ו יֹאכֵֽלוּ׃ 20מְנַשֶּׁ֣ה אֶת־אֶפְרַ֗יִם וְאֶפְרַ֨יִם֙ אֶת־מְנַשֶּׁ֔ה יַחְדָּ֥ו הֵ֖מָּה עַל־יְהוּדָ֑ה בְּכָל־זֹאת֙ לֹא־שָׁ֣ב אַפֹּ֔ו וְעֹ֖וד יָדֹ֥ו נְטוּיָֽה׃ ס

10

1 Buhanya bwabo abajira amarhegeko g’obubi, na nka bayandika, bayandike ebinwa by’okurhindibuza ababo. 2 Balya bayîma abanyinyi obucîranuzi n’okunyaga abakenyi b’omu lu­baga lwâni olubanja, na ntyo balibuze abakana^k n’okunyagûza e­nfuzi! 3 Lero bici mwanajire olusiku lw’obuhane, amango obuhanya bwarhe­nga erhali hofi bwâmmurhindakwo? Emwa ndi mwâyâkire Iyo mu­bona oburhabâle? Ngahi mwabîke obuhirhi bwinyu? 4 Nta kundi kucimmusigalîre okurhali kugonya irhwe nka bigorogo nisi erhi okurhibukira oku idaho omu kagarhî k’emifù. Ci okwôla kurharhume oburhe bwâge bwatwîka n’okuboko kwâge kurhayôrha kulambuûe.

Obubanya bw’Asîriya.

5 Buhanya bwâge Asîriya, ye karhi kw’obukunizi bwâni, ye buhiri bw’olwihôlo lwâni! 6 Ye ntumire nti agend’ihana olubaga lw’endyâlya, ye ntegesire nti aj’ilwîsa olubaga ludwîrhe lwasholoshonza obukunizi bwâni, Iyo alunyaga analunyagûse, alulabarhe nka bijondo by’omu njira. 7 Ci yehe arhayumvagya ntyo arhanarhimanyagya ntyo omu murhima gwâge, bulya omu murhima gwâge ali alonzize okumalira n’okuhe­rêrekeza omwandu gw’amashanja. 8 Kali kwo akaz’iderha, mpu: «Ka abarhambo bâni boshi barhali bâmi? 9 Kalno, ka arhali aka Kûrikemishi? Hamati, ka arhali aka Arapadi? Samâriya, ka arhali aka Damasko? 10 kulya okuboko kwâni kwarhibukiraga oku mâmi gaharâmya ba­ nyamuzinda bw’obwihambe, agagwerhe enshusho zilushire ez’e Ye­ruzalemu n’e Samâriya obunji; 11 kulya nakoleraga Samâriya na banyamuzinda bâge bw’obwihambe, ka ntakukolere Yeruzalemu n’enshusho zâge?» 12 Ci hano Nyakasane aba amayûsa omukolo gwâge gwoshi oku ntondo y’e Siyoni n’omu Yeruzalemu, Iyo ayîsh’ihana omulà gw’omurhima guyunjwîre bucîbone gw’omwâmi w’e Asîriya n’obugayanyi bw’amasù gâge garhahimwa okulimbirana. 13 Bulya àdesire, erhi: «Misi ya kuboko kwâni yampaga n’oburhimanya bwâni, bulya ndi murhimanya! Natwire oku bihugo by’amashanja, nahagula embîko zâbo, na nka ntwâli y’okunali, narhenzize abâmi oku ntebe zâbo. 14 Nka kula bagwarhira akanyunyi omu lwogo, enfune zâni zanyazire obuhirhi bw’amashanja, na nka kula barhôlogola amaji majandike, nashamasire igulu lyoshi. Nta cubi cahinyize, nta mulomo gwabu­mbirwe mpu gwavigîra.» 15 Ka embasha enalimbire oyifumbasire? Ka olukero lwankaderha mpu lulushire odwîrhe walukolesa? Ka akarhi kankahash’ihugunya owakalengeza, nisi erhi obuhiri buhash’ihinya olurhali lushâli? 16 Okwola kwo kurhumire Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe arhumira abo bayunjwire mashushi obuhorho, irenge lyâge lyayâsa amakala, ebe ngulumira ya muliro. 17 Obulangashane bw’Israheli bwahinduka muliro, n’Omutagatifu wâge ahinduka ngulumira yagulumiza enamalîre emishûgi yâge n’amake­rêrhe gâge omu lusiku luguma. 18 Obwinja bw’omuzirhu gwâge n’obw’obusâne bwâge bw’emirehe abusingônola lwoshi lwoshi; bwashusha n’omulwâla wayumûka. 19 Emisigala y’emirhi y’omu muzirhu gwâge yaba minyi bwenêne, ciru n’omwana anahash’iyiganja.

Amâhunga gasigala

20 Olwo lusiku, amahûnga g’lsraheli ab’omu nyumpa ya Yakôbo hafume olufu, baleka okukâyegemera olya okabashûrha; ci bakola bakâye­gemera okunali Nyakasane, Mwimâna w’lsraheli. 21 Amâhunga ganagaluke, amâhunga g’omu nyumpa ya Yakobo gânaga­lukire Nyamuzinda Ciri-misi. 22 Neci, ciru olubaga lwâwe lucibâga lunji nka mushenyi gw’omu nyanja, wâni lsraheli, mâhunga gâgaluka. Okuherêrekera kwalalîrwe, obu­shinganyanya bwâshimba enjira yabwo. 23 Bulya okwôla kuherêrekera kurhegesirwe, Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe ayunjuza akanwa kâge omu cihugo coshi.

Obukunda Lulema

24 Co cirhumire Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe kwo amaderha ntya: «We lubaga lwâni luba omu Siyoni, orhayôbohaga Asîriya! A­dwîrhe akushûrha akarhi, adwîrhe akurhimba obuhiri nka kulya kw’abanya-Mîsiri. 25 Bulya hindi hitya hyône oburhe bwayûrha, ohukunizi bwâni bwâbamalîra.» 26 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe azunguziza Asîriya kw’akarhi, nka kulya ashûrhaga Madiyani aha lwâla Iwa Horebu; nka kulya akoleraga abanya Mîsiri, kwo alengeza akarhi kâge oku nyanja. 27 Olwo lusiku, omuzigo gw’Asîriya gwakurhenga aha lurhugo, n’omurhamba gwâge gwakurhenga omu igosi, n’ahali h’omurhamba, bukola bwaba buhirhi.

Omushomhanyi ahika hofi 28 Y’oyo wahika aha Ayati, y’oyo wagera e Migroni; amasiga emizigo yâge e Mikimasi. 29 Bamayikira omugezi, mpu: «Aha Geba ho rhwahanda!» Rama amageramw’omusisi; Gibeya, cishagala ca Saulo, amakul’idârhi. 30 Obande endûlu, Bat-Galimu! Nawe Layisha, orhege okurhwiri! Yajewe, Anatoti! 31 Mademena anacîyâkîre, nabo abantu b’e Gebimu bacîfulisire. 32 Ene Iyo nênè ayimanga aha Nobu, azunguze okuboko kwâge ebw’e­ ntondo ya mwâli wa Siyoni, hyo hirhondo hya Yeruzalemu. 33 Ala oku Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe akola atwa amashami n’embasha: amalîri gamatûbwa, n’agalîhûsire gàmalambikwa oku idaho. 34 Amashaka g’omu muzirhu gamakondwa n’omugushu, naye Libano amahôngoka n’irenge lyâge lyoshi.

Jesaja/Isaiah 10: 1 

הֹ֥וי הַחֹֽקְקִ֖ים חִקְקֵי־אָ֑וֶן וּֽמְכַתְּבִ֥ים עָמָ֖ל כִּתֵּֽבוּ׃ 2לְהַטֹּ֤ות מִדִּין֙ דַּלִּ֔ים וְלִגְזֹ֕ל מִשְׁפַּ֖ט עֲנִיֵּ֣י עַמִּ֑י לִהְיֹ֤ות אַלְמָנֹות֙ שְׁלָלָ֔ם וְאֶת־יְתֹומִ֖ים יָבֹֽזּוּ׃ 3וּמַֽה־תַּעֲשׂוּ֙ לְיֹ֣ום פְּקֻדָּ֔ה וּלְשֹׁואָ֖ה מִמֶּרְחָ֣ק תָּבֹ֑וא עַל־מִי֙ תָּנ֣וּסוּ לְעֶזְרָ֔ה וְאָ֥נָה תַעַזְב֖וּ כְּבֹודְכֶֽם׃ 4בִּלְתִּ֤י כָרַע֙ תַּ֣חַת אַסִּ֔יר וְתַ֥חַת הֲרוּגִ֖ים יִפֹּ֑לוּ בְּכָל־זֹאת֙ לֹא־שָׁ֣ב אַפֹּ֔ו וְעֹ֖וד יָדֹ֥ו נְטוּיָֽה׃ ס 5הֹ֥וי אַשּׁ֖וּר שֵׁ֣בֶט אַפִּ֑י וּמַטֶּה־ה֥וּא בְיָדָ֖ם זַעְמִֽי׃ 6בְּגֹ֤וי חָנֵף֙ אֲשַׁלְּחֶ֔נּוּ וְעַל־עַ֥ם עֶבְרָתִ֖י אֲצַוֶּ֑נּוּ לִשְׁלֹ֤ל שָׁלָל֙ וְלָבֹ֣ז בַּ֔ז וּלְשִׂימֹו מִרְמָ֖ס כְּחֹ֥מֶר חוּצֹֽות׃ 7וְהוּא֙ לֹא־כֵ֣ן יְדַמֶּ֔ה וּלְבָבֹ֖ו לֹא־כֵ֣ן יַחְשֹׁ֑ב כִּ֚י לְהַשְׁמִ֣יד בִּלְבָבֹ֔ו וּלְהַכְרִ֥ית גֹּויִ֖ם לֹ֥א מְעָֽט׃ 8כִּ֖י יֹאמַ֑ר הֲלֹ֥א שָׂרַ֛י יַחְדָּ֖ו מְלָכִֽים׃ 9הֲלֹ֥א כְּכַרְכְּמִ֖ישׁ כַּלְנֹ֑ו אִם־לֹ֤א כְאַרְפַּד֙ חֲמָ֔ת אִם־לֹ֥א כְדַמֶּ֖שֶׂק שֹׁמְרֹֽון׃ 10כַּאֲשֶׁר֙ מָצְאָ֣ה יָדִ֔י לְמַמְלְכֹ֖ת הָאֱלִ֑יל וּפְסִ֣ילֵיהֶ֔ם מִירֽוּשָׁלִַ֖ם וּמִשֹּׁמְרֹֽון׃ 11הֲלֹ֗א כַּאֲשֶׁ֥ר עָשִׂ֛יתִי לְשֹׁמְרֹ֖ון וְלֶאֱלִילֶ֑יהָ כֵּ֛ן אֶעֱשֶׂ֥ה לִירוּשָׁלִַ֖ם וְלַעֲצַבֶּֽיהָ׃ ס 12וְהָיָ֗ה כִּֽי־יְבַצַּ֤ע אֲדֹנָי֙ אֶת־כָּל־מַֽעֲשֵׂ֔הוּ בְּהַ֥ר צִיֹּ֖ון וּבִירוּשָׁלִָ֑ם אֶפְקֹ֗ד עַל־פְּרִי־גֹ֨דֶל֙ לְבַ֣ב מֶֽלֶךְ־אַשּׁ֔וּר וְעַל־תִּפְאֶ֖רֶת ר֥וּם עֵינָֽיו׃ 13כִּ֣י אָמַ֗ר בְּכֹ֤חַ יָדִי֙ עָשִׂ֔יתִי וּבְחָכְמָתִ֖י כִּ֣י נְבֻנֹ֑ותִי וְאָסִ֣יר׀ גְּבוּלֹ֣ת עַמִּ֗ים וַעֲתִידֹתֵיהֶם שֹׁושֵׂ֔תִי וְאֹורִ֥יד כַּאבִּ֖יר יֹושְׁבִֽים׃ 14וַתִּמְצָ֨א כַקֵּ֤ן׀ יָדִי֙ לְחֵ֣יל הָֽעַמִּ֔ים וְכֶאֱסֹף֙ בֵּיצִ֣ים עֲזֻבֹ֔ות כָּל־הָאָ֖רֶץ אֲנִ֣י אָסָ֑פְתִּי וְלֹ֤א הָיָה֙ נֹדֵ֣ד כָּנָ֔ף וּפֹצֶ֥ה פֶ֖ה וּמְצַפְצֵֽף׃ 15הֲיִתְפָּאֵר֙ הַגַּרְזֶ֔ן עַ֖ל הַחֹצֵ֣ב בֹּ֑ו אִם־יִתְגַּדֵּ֤ל הַמַּשֹּׂור֙ עַל־מְנִיפֹ֔ו כְּהָנִ֥יף שֵׁ֨בֶט֙ וְאֶת־מְרִימָ֔יו כְּהָרִ֥ים מַטֶּ֖ה לֹא־עֵֽץ׃ 16לָ֠כֵן יְשַׁלַּ֨ח הָאָדֹ֜ון יְהוָ֧ה צְבָאֹ֛ות בְּמִשְׁמַנָּ֖יו רָזֹ֑ון וְתַ֧חַת כְּבֹדֹ֛ו יֵקַ֥ד יְקֹ֖ד כִּיקֹ֥וד אֵֽשׁ׃ 17וְהָיָ֤ה אֹֽור־יִשְׂרָאֵל֙ לְאֵ֔שׁ וּקְדֹושֹׁ֖ו לְלֶהָבָ֑ה וּבָעֲרָ֗ה וְאָֽכְלָ֛ה שִׁיתֹ֥ו וּשְׁמִירֹ֖ו בְּיֹ֥ום אֶחָֽד׃ 18וּכְבֹ֤וד יַעְרֹו֙ וְכַרְמִלֹּ֔ו מִנֶּ֥פֶשׁ וְעַד־בָּשָׂ֖ר יְכַלֶּ֑ה וְהָיָ֖ה כִּמְסֹ֥ס נֹסֵֽס׃ 19וּשְׁאָ֥ר עֵ֛ץ יַעְרֹ֖ו מִסְפָּ֣ר יִֽהְי֑וּ וְנַ֖עַר יִכְתְּבֵֽם׃ פ 20וְהָיָ֣ה׀ בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא לֹֽא־יֹוסִ֨יף עֹ֜וד שְׁאָ֤ר יִשְׂרָאֵל֙ וּפְלֵיטַ֣ת בֵּֽית־יַעֲקֹ֔ב לְהִשָּׁעֵ֖ן עַל־מַכֵּ֑הוּ וְנִשְׁעַ֗ן עַל־יְהוָ֛ה קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל בֶּאֱמֶֽת׃ 21שְׁאָ֥ר יָשׁ֖וּב שְׁאָ֣ר יַעֲקֹ֑ב אֶל־אֵ֖ל גִּבֹּֽור׃ 22כִּ֣י אִם־יִהְיֶ֞ה עַמְּךָ֤ יִשְׂרָאֵל֙ כְּחֹ֣ול הַיָּ֔ם שְׁאָ֖ר יָשׁ֣וּב בֹּ֑ו כִּלָּיֹ֥ון חָר֖וּץ שֹׁוטֵ֥ף צְדָקָֽה׃ 23כִּ֥י כָלָ֖ה וְנֶחֱרָצָ֑ה אֲדֹנָ֤י יְהוִה֙ צְבָאֹ֔ות עֹשֶׂ֖ה בְּקֶ֥רֶב כָּל־הָאָֽרֶץ׃ ס 24לָכֵ֗ן כֹּֽה־אָמַ֞ר אֲדֹנָ֤י יְהוִה֙ צְבָאֹ֔ות אַל־תִּירָ֥א עַמִּ֛י יֹשֵׁ֥ב צִיֹּ֖ון מֵֽאַשּׁ֑וּר בַּשֵּׁ֣בֶט יַכֶּ֔כָּה וּמַטֵּ֥הוּ יִשָּֽׂא־עָלֶ֖יךָ בְּדֶ֥רֶךְ מִצְרָֽיִם׃ 25כִּי־עֹ֖וד מְעַ֣ט מִזְעָ֑ר וְכָ֣לָה זַ֔עַם וְאַפִּ֖י עַל־תַּבְלִיתָֽם׃ 26וְעֹורֵ֨ר עָלָ֜יו יְהוָ֤ה צְבָאֹות֙ שֹׁ֔וט כְּמַכַּ֥ת מִדְיָ֖ן בְּצ֣וּר עֹורֵ֑ב וּמַטֵּ֨הוּ֙ עַל־הַיָּ֔ם וּנְשָׂאֹ֖ו בְּדֶ֥רֶךְ מִצְרָֽיִם׃ 27וְהָיָ֣ה׀ בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יָס֤וּר סֻבֳּלֹו֙ מֵעַ֣ל שִׁכְמֶ֔ךָ וְעֻלֹּ֖ו מֵעַ֣ל צַוָּארֶ֑ךָ וְחֻבַּ֥ל עֹ֖ל מִפְּנֵי־שָֽׁמֶן׃ 28בָּ֥א עַל־עַיַּ֖ת עָבַ֣ר בְּמִגְרֹ֑ון לְמִכְמָ֖שׂ יַפְקִ֥יד כֵּלָֽיו׃ 29עָֽבְרוּ֙ מַעְבָּרָ֔ה גֶּ֖בַע מָלֹ֣ון לָ֑נוּ חָֽרְדָה֙ הָֽרָמָ֔ה גִּבְעַ֥ת שָׁא֖וּל נָֽסָה׃ 30צַהֲלִ֥י קֹולֵ֖ךְ בַּת־גַּלִּ֑ים הַקְשִׁ֥יבִי לַ֖יְשָׁה עֲנִיָּ֥ה עֲנָתֹֽות׃ 31נָדְדָ֖ה מַדְמֵנָ֑ה יֹשְׁבֵ֥י הַגֵּבִ֖ים הֵעִֽיזוּ׃ 32עֹ֥וד הַיֹּ֖ום בְּנֹ֣ב לַֽעֲמֹ֑ד יְנֹפֵ֤ף יָדֹו֙ הַ֣ר בֵּית צִיֹּ֔ון גִּבְעַ֖ת יְרוּשָׁלִָֽם׃ ס 33הִנֵּ֤ה הָאָדֹון֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות מְסָעֵ֥ף פֻּארָ֖ה בְּמַעֲרָצָ֑ה וְרָמֵ֤י הַקֹּומָה֙ גְּדוּעִ֔ים וְהַגְּבֹהִ֖ים יִשְׁפָּֽלוּ׃ 34וְנִקַּ֛ף סִֽבְכֵ֥י הַיַּ֖עַר בַּבַּרְזֶ֑ל וְהַלְּבָנֹ֖ון בְּאַדִּ֥יר יִפֹּֽול׃ ס

---

 ^a1.1 Aga mazino g’Abayahudi, ecigreki n’enfarasè n’ecilatini byagayegwire n’enshôko yago, cihebraniya, ci rhwaciseza oku gayegeza hofi n’oku bagaderha omu cihebrahiya. munkwa oku Abadahwa baburhwa b’e Bukavu na C.D.P.C.L. bo barhuhaga binji omu kuhindula Bibliya omu mashi, rhulole Ebibliya Ntagatifu, Verbum Bible, Kinshasa 1992. Osiyasi ye Ûziyahu; Ahaz ye Akazi; Hizekiyahu ye Hezekiyahu

 ^b1.8 Mwâli wa Siyoni, kwo kuderha Yeruzalemu.

 ^c1.21 Ahala hône ho Yesha’yahu ashushanyize Israheli nka mukazi wa cishungu. Yehe Hozeya arhahusagya kuderha ntyo (Iola Hoz 1, 2; 2, 7; 3, 3… ). Yeremiya na Ezekiyeli bacikudesire.

 ^d2.7 Ezo ngâlè ziri za kurhabâla. Omu kulâba amango ecihugo càli ciyôlolosire kuli mwâmi: Yerobwâmi (2 8am 14. 25: 2 Nga 26. 7; 27. 3). Obunji bw’engâlè buyerekine oku banacikubagira emisi yâbo, obwemêre babuheba enyuma. Omu nsiku zâyisha. Nyamubâho alonzize aherêrekeze engâlè n’ebiterusi (Rhulole muli Yoz 3,1; Am 2, 15; 4, 10; Hoz 14, 4).

 ^e2.12 Olusiku lwa Nyakasane: olole Am 5. 18; Iz 13, 9; Eze 7. 10; Sof 1, 15.

 ^f4.1 Bakazi nda oku mulume muguma, bulya balume banji bafù n’ebîrha na banji baja ornu mpamikwa. Bene lsraheli babona oku ntako bankacibona iburha. Hano abwo bakazi babona ntyo, bâlonza mulume muguma akâbakûla enshonyi.

 ^g5.26 Ishanja l’ihanga: Kwo kuderha bantu b’e Asuru. Nnâmahanga amabakema mpu bayishe bahane Abayahudi. Lola muli Yoz 1, 7-9; 10, 23.

 ^h7.14 Obwo bwo bulêbi bukulu buyerekire Omucunguzi Mwâmi Yezu. Emanûweli kwo kude­rha: Nyamuzinda-haguma-nirhu.

 ⁱ8.3 Nyakasane akahâna izîno erhi hali ecirhumire. Abana bakag’iyîrikwa omu kushimba nk’oku babusirwe erhi omu kushimba oku Nyamuzinda âmurheganyize (Murh 30, 6… ).

 ^j9.1 9, 1: Okuhika kwa Kristu e Galileya kwayunjuliza obwo bulêbi (Mt 4, 13-16).

 ^k10.2 Kulibuza abakana n’okunyagûza enfuzi: kwo kuderha kubazimba.

11

Omwâmi w’omurhûla

1 Ihaji lyarhenga oku cikundukundu ca Yese^l, ishami limerêra lyamera oku mizi yâge, 2 Omûka gwa Nyakasane gwamudekererakwo: mûka gw’oburhimanya n’obukengere, mûka gw’ihano n’emisi, mûka gw’obumanye n’okurhinya Nyakasane; 3 gwamulangûla okukarhinya Nyakasane. Arhakatwa olubanja omu kukulikira ebi amasu gadwîrhe gabona, arhanakacîranula omu kushimba ebi amarhwiri gadwîrhe gayumva. 4 Akâtwira abazamba olubanja okushingânîne, anakacîranulira abantu banyinyi b’omu cihugo okukwânîne. Anyulika igulu n’omunyuli gw’akanwa kâge, anarhingamire ngasi nyankola-maligo n’omûka gw’ekanwa kâge. 5 Obushinganyanya gwo gwâba mukaba gwâge, n’okuli gube mwirhero gwâge. 6 Nyamugunga ayâbukira haguma n’omwana-buzi, n’engwi elâle aha burhambi bw’omwana-hene. Akanina, omwana w’entale n’embogo, byakaja buso baguma^m, n’omwana murho abiyâbule. 7 Enkafu n’engoromora byakâkerera haguma, n’amanina gâbo galâle haguma: entale yâkakera akahasi nka nkafu. 8 Ecirhaba cakârhabira oku mwina gwa cibugusha, n’omwana murho alikire okuboko omu mwina gw’empiri. 9 Nta bubi na nta buligo bwacikolwe oku ntondo yani ntagatifu yoshi, bulya ecihugo cayunjula bumanye bwa Nyakasane, nka kula omuhengere gw’enyanja guyunjulira mîshi.

Okuyâgaluka kw’abacisigire

10 Mw’olwo lusiku, ecikundukundu ca Yese cayâlagala, cibe cêrekanè c’embaga; amashanja gacilongeza aha nshi n’aha nyanya, n’endâro yaco yayunjul’irenge. 11 Mw’olwo lusiku, Nyakasane ayash’ilambula okuboko, mpu Iyo alikuza abasigire bw’omu lubaga lwâge; balya bâge bacisigire omu Asîriya n’omu Mîsiri, omu Patrosi n’omu Kushi n’omu Elamu, omu Sinazi n’omu Hamati n’omu birhwa by’enyanja, 12 Ayimangiza amashanja ecimanyîso; ashubûza abalulize bw’omu Israheli, anashubûze bene Yuda bashandabine omu mpande ini z’igulu. 13 Lero obumvu bwa Efrayimu bwanahirigirha obwo, n’abashombanyi ba Yuda bahungumuke. Efrayimu arhakacîbikira Yuda bumvu na Yu­da arhakacishomba Efrayimu. 14 Barhibukirakwo Abafilistini olunda lw’ebuzikiro bw’izûba, haguma bagend’ihagula amashanja g’ebushoshokero. Bâgwarha Edomu na Mowabu, na bene Amoni babashiga. 15 Nyakasane ayumya enshumo z’e Mîsiri, alambulire okuboko kwâge oku lwîshi, analurhunike n’omuhûsi gw’omûka gwâge. Alugabanya­ mwo migezi nda, Iyo bahash’ikaluyikira buzira kuhogol’enkwerho. 16 Hânabe omulimbwa gw’abasigire b’omu lubaga lwâge, balya bâbe baciri omu Asîriya, nka kulya byabâga erhi Israheli arhenga e Mîsiri.

Jesaja/Isaiah 11: 1 

וְיָצָ֥א חֹ֖טֶר מִגֵּ֣זַע יִשָׁ֑י וְנֵ֖צֶר מִשָּׁרָשָׁ֥יו יִפְרֶֽה׃ 2וְנָחָ֥ה עָלָ֖יו ר֣וּחַ יְהוָ֑ה ר֧וּחַ חָכְמָ֣ה וּבִינָ֗ה ר֤וּחַ עֵצָה֙ וּגְבוּרָ֔ה ר֥וּחַ דַּ֖עַת וְיִרְאַ֥ת יְהוָֽה׃ 3וַהֲרִיחֹ֖ו בְּיִרְאַ֣ת יְהוָ֑ה וְלֹֽא־לְמַרְאֵ֤ה עֵינָיו֙ יִשְׁפֹּ֔וט וְלֹֽא־לְמִשְׁמַ֥ע אָזְנָ֖יו יֹוכִֽיחַ׃ 4וְשָׁפַ֤ט בְּצֶ֨דֶק֙ דַּלִּ֔ים וְהֹוכִ֥יחַ בְּמִישֹׁ֖ור לְעַנְוֵי־אָ֑רֶץ וְהִֽכָּה־אֶ֨רֶץ֙ בְּשֵׁ֣בֶט פִּ֔יו וּבְר֥וּחַ שְׂפָתָ֖יו יָמִ֥ית רָשָֽׁע׃ 5וְהָ֥יָה צֶ֖דֶק אֵזֹ֣ור מָתְנָ֑יו וְהָאֱמוּנָ֖ה אֵזֹ֥ור חֲלָצָֽיו׃ 6וְגָ֤ר זְאֵב֙ עִם־כֶּ֔בֶשׂ וְנָמֵ֖ר עִם־גְּדִ֣י יִרְבָּ֑ץ וְעֵ֨גֶל וּכְפִ֤יר וּמְרִיא֙ יַחְדָּ֔ו וְנַ֥עַר קָטֹ֖ן נֹהֵ֥ג בָּֽם׃ 7וּפָרָ֤ה וָדֹב֙ תִּרְעֶ֔ינָה יַחְדָּ֖ו יִרְבְּצ֣וּ יַלְדֵיהֶ֑ן וְאַרְיֵ֖ה כַּבָּקָ֥ר יֹֽאכַל־תֶּֽבֶן׃ 8וְשִֽׁעֲשַׁ֥ע יֹונֵ֖ק עַל־חֻ֣ר פָּ֑תֶן וְעַל֙ מְאוּרַ֣ת צִפְעֹונִ֔י גָּמ֖וּל יָדֹ֥ו הָדָֽה׃ 9לֹֽא־יָרֵ֥עוּ וְלֹֽא־יַשְׁחִ֖יתוּ בְּכָל־הַ֣ר קָדְשִׁ֑י כִּֽי־מָלְאָ֣ה הָאָ֗רֶץ דֵּעָה֙ אֶת־יְהוָ֔ה כַּמַּ֖יִם לַיָּ֥ם מְכַסִּֽים׃ פ 10וְהָיָה֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא שֹׁ֣רֶשׁ יִשַׁ֗י אֲשֶׁ֤ר עֹמֵד֙ לְנֵ֣ס עַמִּ֔ים אֵלָ֖יו גֹּויִ֣ם יִדְרֹ֑שׁוּ וְהָיְתָ֥ה מְנֻחָתֹ֖ו כָּבֹֽוד׃ פ 11וְהָיָ֣ה׀ בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יֹוסִ֨יף אֲדֹנָ֤י׀ שֵׁנִית֙ יָדֹ֔ו לִקְנֹ֖ות אֶת־שְׁאָ֣ר עַמֹּ֑ו אֲשֶׁ֣ר יִשָּׁאֵר֩ מֵאַשּׁ֨וּר וּמִמִּצְרַ֜יִם וּמִפַּתְרֹ֣וס וּמִכּ֗וּשׁ וּמֵעֵילָ֤ם וּמִשִּׁנְעָר֙ וּמֵ֣חֲמָ֔ת וּמֵאִיֵּ֖י הַיָּֽם׃ 12וְנָשָׂ֥א נֵס֙ לַגֹּויִ֔ם וְאָסַ֖ף נִדְחֵ֣י יִשְׂרָאֵ֑ל וּנְפֻצֹ֤ות יְהוּדָה֙ יְקַבֵּ֔ץ מֵאַרְבַּ֖ע כַּנְפֹ֥ות הָאָֽרֶץ׃ 13וְסָ֨רָה֙ קִנְאַ֣ת אֶפְרַ֔יִם וְצֹרְרֵ֥י יְהוּדָ֖ה יִכָּרֵ֑תוּ אֶפְרַ֨יִם֙ לֹֽא־יְקַנֵּ֣א אֶת־יְהוּדָ֔ה וִֽיהוּדָ֖ה לֹֽא־יָצֹ֥ר אֶת־אֶפְרָֽיִם׃ 14וְעָפ֨וּ בְכָתֵ֤ף פְּלִשְׁתִּים֙ יָ֔מָּה יַחְדָּ֖ו יָבֹ֣זּוּ אֶת־בְּנֵי־קֶ֑דֶם אֱדֹ֤ום וּמֹואָב֙ מִשְׁלֹ֣וח יָדָ֔ם וּבְנֵ֥י עַמֹּ֖ון מִשְׁמַעְתָּֽם׃ 15וְהֶחֱרִ֣ים יְהוָ֗ה אֵ֚ת לְשֹׁ֣ון יָם־מִצְרַ֔יִם וְהֵנִ֥יף יָדֹ֛ו עַל־הַנָּהָ֖ר בַּעְיָ֣ם רוּחֹ֑ו וְהִכָּ֨הוּ֙ לְשִׁבְעָ֣ה נְחָלִ֔ים וְהִדְרִ֖יךְ בַּנְּעָלִֽים׃ 16וְהָיְתָ֣ה מְסִלָּ֔ה לִשְׁאָ֣ר עַמֹּ֔ו אֲשֶׁ֥ר יִשָּׁאֵ֖ר מֵֽאַשּׁ֑וּר כַּאֲשֶׁ֤ר הָֽיְתָה֙ לְיִשְׂרָאֵ֔ל בְּיֹ֥ום עֲלֹתֹ֖ו מֵאֶ֥רֶץ מִצְרָֽיִם׃

12

Olulanga lw’okuvug’omunkwa

1 Mw’olwôla lusiku wanâderhe, erhi: «Namakukuza, Nyakasane!

Wali onkunirire, ci obukunizi bwâwe bwàrhulwîre, wanantulirîze.

2 Nyamuzinda ye bucire bwâni: Ye ncîkubagîre, ntaco naciyôboha;

bu­lya Nyakasane yo misi yâni lwo na lwimbo lwâni, ye bucire bwâni.

3 Mwanadôme amîshi n’omwishingo aha maliba g’obucire.»

4 Mw’olwôla lusiku mwanâderhe, erhi «Mukuze Nyakasane,

mushenge izîno lyâge; mumanyise emikolo yâge omu mashanja;

muhamagaze oku izîno lyâge liri likulu bwenêne!

5 Muyimbire Nyakasane,

bulya ajizire ebirhangâzo bimanyikine omu igulu lyoshi.

6 Mucîshinge, mubande orhubûli, mwe muba omu Siyoni,

bulya O­mwimâna w’Israheli ajir’irenge ekarhî kinyu.

Jesaja/Isaiah 12

וְאָֽמַרְתָּ֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא אֹודְךָ֣ יְהוָ֔ה כִּ֥י אָנַ֖פְתָּ בִּ֑י יָשֹׁ֥ב אַפְּךָ֖ וּֽתְנַחֲמֵֽנִי׃ 1 

הִנֵּ֨ה אֵ֧ל יְשׁוּעָתִ֛י אֶבְטַ֖ח וְלֹ֣א אֶפְחָ֑ד כִּֽי־עָזִּ֤י וְזִמְרָת֙ יָ֣הּ יְהוָ֔ה וַֽיְהִי־לִ֖י לִֽישׁוּעָֽה׃ 2 

וּשְׁאַבְתֶּם־מַ֖יִם בְּשָׂשֹׂ֑ון מִמַּעַיְנֵ֖י הַיְשׁוּעָֽה׃ 3 

וַאֲמַרְתֶּ֞ם בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא הֹוד֤וּ לַֽיהוָה֙ קִרְא֣וּ בִשְׁמֹ֔ו הֹודִ֥יעוּ בָֽעַמִּ֖ים עֲלִֽילֹתָ֑יו הַזְכִּ֕ירוּ כִּ֥י נִשְׂגָּ֖ב שְׁמֹֽו׃ 4 

זַמְּר֣וּ יְהוָ֔ה כִּ֥י גֵא֖וּת עָשָׂ֑ה מְיֻדַּעַת זֹ֖את בְּכָל־הָאָֽרֶץ׃ 5 

צַהֲלִ֥י וָרֹ֖נִּי יֹושֶׁ֣בֶת צִיֹּ֑ון כִּֽי־גָדֹ֥ול בְּקִרְבֵּ֖ךְ קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵֽל׃ פ 6 

13

Obulêbi buyerekire Babiloni

1 Obulêbi buyerekire Babiloni Yeshayahu, mwene Amotsi abonaga. 2 Muyimanz’ecimanyîso oku ntondo erhalikwo hyasi, muhamagaz’emu­nda bali; mubakeme n’okuboko, bayîshe, bagerere omu mihango y’abaluzi. 3 Niene ntegesire balya banterekîrwe; nie nnampamagîre entwâli zâni omu bukunizi bwâni, bo balwî bâni b’enkwîra. 4 Muyumve ecihogêro cinene oku ntondo: ciri nka ca lubaga mwandu! Muyumve ecihogêro c’amâmi n’amashanja gashubuzinye: Nyakasa­ne Nyamuzinda w’Emirhwe oyo waj’agera ekarhî k’ebigâmba by’abalwî bâge. 5 Barhenga omu cihugo c’ihanga n’ebuzinda bw’emalunga, Nyakasane n’emirasano akolêsa omu bukunizi bwâge, mpu aherêrekeze igulu lyoshi. 6 Muband’endûlu, bulya olusiku lwa Nyakasane luli hofi, luyîshire nka kaheza k’Ogala-byoshi. 7 Co cirhumire ngasi maboko gârha enjingo na ngasi bantu batwîka omurhima. 8 Barhunzirwe n’obwôba, badwîrhe bageramwo ogwa nyugunyu banalîbwa n’amalumwa; badwîrhe baciluma olulimi n’okuyumva emikero ak’omukazi oli buburha; badwîrhe balolanakwo banarhangire; amalanga gâbo gadukulîze nka muliro. 9 Olusiku lwa Nyakasane lw’olwo luyîruka, lusiku ludârhi, luyunjwire bukunizi n’oburhe n’obukali; lwahindula igulu lishube irungu lu­naherêrekeze abanyabyâha. 10 Neci, enyenyêzi z’oku nkuba n’ebirundo byâzo zahusa okulangashana; izûba lyashuba mwizimya aha kuzûka kwâlyo, n’omwêzi gwaleka okukamoleka. 11 Nahanira igulu obubî bwâlyo na banyankola-maligo mbahanire obugo­ma bwâbo; nayûsa obucîbone bwa bacikanyi-cirhagomba, na­ mperêrekeze omulimbo gw’abâmi balibuza abashi bâbo. 12 Abantu banyihuka kulusha amasholo garhalimwo muvange, na bene Adamu banyihuka kulusha amasholo g’e Ofiri. 13 Neci, amalunga gadundagana, igulu lijugume omu makondo gâlyo, e­rhi bukunizi bwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe burhuma, olusiku omutula gwâge mudârhi gwabasha. 14 Nka kashafu kayâka omuhivi, nka bibuzi birhagwerhi cayâbula. ngasi muguma ashubira emwa bene wâbo, ngasi muntu ayâkira ornu cihugo câbo. 15 Ngasi abanabugânwe batumirhwa, n’abanagwârhwe bahirima oku bwoji bw’engôrho. 16 Abana bâbo b’ebirhaba bahinagirwa omu masù gâbo, enyumpa zâbo zahagulwa, na bakâbo bakolerwe ebikongo. 17 Ala oku nâbasunikakwo Abamedi, abarhalonza nsaranga barhana­shibirira masholo. 18 Emiherho yamalîra abana bâbo b’emisole, barhayumva bwonjo oku mburho y’omu nda, barhafe abana barho lukogo. 19 Babiloni, irenge ly’amâmi, mulimbo gw’Abakaldeyi, kw’aba nka kulya Sodomo na Gomora bàbâga, erhi Nyamuzinda àbaherêrekeza. 20 Arhakaciyûbakwamwo bundi, nta muntu wacigwîkemwo endâro ku­rhcnga iburha kuhika oku lindi. Omuharâbu arhakacigwîkamwo ecihando câge, n’abangere barhakacilâzamwo amaso gâbo. 21 Nsimba z’omu irungu zo zâyîsh’icibêreramwo, ebirifufu byayunjula omu nyumpa zabo, zashuba nyôgo za nyunda, n’ebihebe byâkasâ­miramwo. 22 Banyamugunga bayîsh’ikâyanira omu ndâro zâbo na banyambwe omu ntûmba zâbo. Amango gâge gali hofi n’ensiku zâge zirhacilegame.

Jesaja/Isaiah 13: 1 

מַשָּׂ֖א בָּבֶ֑ל אֲשֶׁ֣ר חָזָ֔ה יְשַׁעְיָ֖הוּ בֶּן־אָמֹֽוץ׃ 2עַ֤ל הַר־נִשְׁפֶּה֙ שְֽׂאוּ־נֵ֔ס הָרִ֥ימוּ קֹ֖ול לָהֶ֑ם הָנִ֣יפוּ יָ֔ד וְיָבֹ֖אוּ פִּתְחֵ֥י נְדִיבִֽים׃ 3אֲנִ֥י צִוֵּ֖יתִי לִמְקֻדָּשָׁ֑י גַּ֣ם קָרָ֤אתִי גִבֹּורַי֙ לְאַפִּ֔י עַלִּיזֵ֖י גַּאֲוָתִֽי׃ 4קֹ֥ול הָמֹ֛ון בֶּֽהָרִ֖ים דְּמ֣וּת עַם־רָ֑ב קֹ֠ול שְׁאֹ֞ון מַמְלְכֹ֤ות גֹּויִם֙ נֶֽאֱסָפִ֔ים יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות מְפַקֵּ֖ד צְבָ֥א מִלְחָמָֽה׃ 5בָּאִ֛ים מֵאֶ֥רֶץ מֶרְחָ֖ק מִקְצֵ֣ה הַשָּׁמָ֑יִם יְהוָה֙ וּכְלֵ֣י זַעְמֹ֔ו לְחַבֵּ֖ל כָּל־הָאָֽרֶץ׃ 6הֵילִ֕ילוּ כִּ֥י קָרֹ֖וב יֹ֣ום יְהוָ֑ה כְּשֹׁ֖ד מִשַּׁדַּ֥י יָבֹֽוא׃ 7עַל־כֵּ֖ן כָּל־יָדַ֣יִם תִּרְפֶּ֑ינָה וְכָל־לְבַ֥ב אֱנֹ֖ושׁ יִמָּֽס׃ 8וְֽנִבְהָ֓לוּ׀ צִירִ֤ים וַֽחֲבָלִים֙ יֹֽאחֵז֔וּן כַּיֹּולֵדָ֖ה יְחִיל֑וּן אִ֤ישׁ אֶל־רֵעֵ֨הוּ֙ יִתְמָ֔הוּ פְּנֵ֥י לְהָבִ֖ים פְּנֵיהֶֽם׃ 9הִנֵּ֤ה יֹום־יְהוָה֙ בָּ֔א אַכְזָרִ֥י וְעֶבְרָ֖ה וַחֲרֹ֣ון אָ֑ף לָשׂ֤וּם הָאָ֨רֶץ֙ לְשַׁמָּ֔ה וְחַטָּאֶ֖יהָ יַשְׁמִ֥יד מִמֶּֽנָּה׃ 10כִּֽי־כֹוכְבֵ֤י הַשָּׁמַ֨יִם֙ וּכְסִ֣ילֵיהֶ֔ם לֹ֥א יָהֵ֖לּוּ אֹורָ֑ם חָשַׁ֤ךְ הַשֶּׁ֨מֶשׁ֙ בְּצֵאתֹ֔ו וְיָרֵ֖חַ לֹֽא־יַגִּ֥יהַ אֹורֹֽו׃ 11וּפָקַדְתִּ֤י עַל־תֵּבֵל֙ רָעָ֔ה וְעַל־רְשָׁעִ֖ים עֲוֹנָ֑ם וְהִשְׁבַּתִּי֙ גְּאֹ֣ון זֵדִ֔ים וְגַאֲוַ֥ת עָרִיצִ֖ים אַשְׁפִּֽיל׃ 12אֹוקִ֥יר אֱנֹ֖ושׁ מִפָּ֑ז וְאָדָ֖ם מִכֶּ֥תֶם אֹופִֽיר׃ 13עַל־כֵּן֙ שָׁמַ֣יִם אַרְגִּ֔יז וְתִרְעַ֥שׁ הָאָ֖רֶץ מִמְּקֹומָ֑הּ בְּעֶבְרַת֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות וּבְיֹ֖ום חֲרֹ֥ון אַפֹּֽו׃ 14וְהָיָה֙ כִּצְבִ֣י מֻדָּ֔ח וּכְצֹ֖אן וְאֵ֣ין מְקַבֵּ֑ץ אִ֤ישׁ אֶל־עַמֹּו֙ יִפְנ֔וּ וְאִ֥ישׁ אֶל־אַרְצֹ֖ו יָנֽוּסוּ׃ 15כָּל־הַנִּמְצָ֖א יִדָּקֵ֑ר וְכָל־הַנִּסְפֶּ֖ה יִפֹּ֥ול בֶּחָֽרֶב׃ 16וְעֹלְלֵיהֶ֥ם יְרֻטְּשׁ֖וּ לְעֵֽינֵיהֶ֑ם יִשַּׁ֨סּוּ֙ בָּֽתֵּיהֶ֔ם וּנְשֵׁיהֶ֖ם תִּשָּׁגַלְנָה 17הִנְנִ֛י מֵעִ֥יר עֲלֵיהֶ֖ם אֶת־מָדָ֑י אֲשֶׁר־כֶּ֨סֶף֙ לֹ֣א יַחְשֹׁ֔בוּ וְזָהָ֖ב לֹ֥א יַחְפְּצוּ־בֹֽו׃ 18וּקְשָׁתֹ֖ות נְעָרִ֣ים תְּרַטַּ֑שְׁנָה וּפְרִי־בֶ֨טֶן֙ לֹ֣א יְרַחֵ֔מוּ עַל־בָּנִ֖ים לֹֽא־תָח֥וּס עֵינָֽם׃ 19וְהָיְתָ֤ה בָבֶל֙ צְבִ֣י מַמְלָכֹ֔ות תִּפְאֶ֖רֶת גְּאֹ֣ון כַּשְׂדִּ֑ים כְּמַהְפֵּכַ֣ת אֱלֹהִ֔ים אֶת־סְדֹ֖ם וְאֶת־עֲמֹרָֽה׃ 20לֹֽא־תֵשֵׁ֣ב לָנֶ֔צַח וְלֹ֥א תִשְׁכֹּ֖ן עַד־דֹּ֣ור וָדֹ֑ור וְלֹֽא־יַהֵ֥ל שָׁם֙ עֲרָבִ֔י וְרֹעִ֖ים לֹא־יַרְבִּ֥צוּ שָֽׁם׃ 21וְרָבְצוּ־שָׁ֣ם צִיִּ֔ים וּמָלְא֥וּ בָתֵּיהֶ֖ם אֹחִ֑ים וְשָׁ֤כְנוּ שָׁם֙ בְּנֹ֣ות יַֽעֲנָ֔ה וּשְׂעִירִ֖ים יְרַקְּדוּ־שָֽׁם׃ 22וְעָנָ֤ה אִיִּים֙ בְּאַלְמנֹותָ֔יו וְתַנִּ֖ים בְּהֵ֣יכְלֵי עֹ֑נֶג וְקָרֹ֤וב לָבֹוא֙ עִתָּ֔הּ וְיָמֶ֖יהָ לֹ֥א יִמָּשֵֽׁכוּ׃

14

Okugaluka kw’abalulize

1 Neci, Nyakasane âbabalira Yakobo ânashub’icishoga Israheli; aâshub’ibadekereza omu cihugo câbo. Abantu b’embuga bacîgusha hagu- 14, 1: Obu bulêbi buyalîzize oku bene-lsraheli bamagaluka omu cihugo câbo, barhenga erubu­ngo, ma nabo banalungane n’enyumpa ya Yakobo. 2 Embaga zayîsh’ibarhôla, zi­bahêke emwâbo; enyumpa y’lsraheli yâbarhambula omu cihugo ca Nyakasane, ebajire baja, abalume n’abakazi. Abakâg’ibakolêsa nka bigorogo, bâbajira bigorogo, banarhambule abàli babarhambwîre.

Okufa kw’omwâmi w’e Babiloni

3 Olusiku Nyakasane akugalulira omuluhûko enyuma ly’amalumwa n’ama­ libuko n’obuja budârhi wàlimwo, 4 wâyimbîsa olu lwimbo lw’okutwa omwâmi w’e Babiloni akanego, erhi: «Kurhigi amayûrha olya wàjaga alibuzanya? Kurhigi bwamayûrha obucîbone bwâge? 5 Nyakasane avunyungwire omunyûli gwa banyankola-maligo n’akarhi k’abarhegesi, 6 balya bàkâg’ihimbaguliza embaga burhahusa omu bukunizi bunene, bàkarhambula amashanja n’omujina n’okugalibuza burhagoheka. 7 lgulu lyoshi lyamarhamûka lyanarhûlûla; lidwîrhe lyayimba enyimbo z’enshagali. 8 Ciru n’ensidano n’emirhi y’e Libano nayo eri omu mwishingo erhi we orhumire, mpu: «Kurhenga okumbire lugali, kakonda-mirhi a­rhakacisôkera enola munda al’irhutwa! 9 Idako, wakuzimu adwîrhe acîshinga erhi we orhuma, mpu akuya­nkirire. Akol’azûsa ebizunguzungu we orhumire, ngasi bàli bakulire ababo en’igulu; âyimusa oku ntebe zâbo abâmi b’amashanja boshi. 10 Boshi babumbûl’akanwa, bakubwîre, mpu: «Yoo! Ka nâwe wàmajo­njolekana akirhu, onakola orhushushire! 11 lrenge lyâwe lyayandagalîre ekuzimu haguma n’omulya gw’ennanga zâwe. Emivunyu yo ekola ncingo ogwishirekwo, n’obulyôka bwo bukola bushiro bukubwisire! 12 Kurhi wahonyirage emalunga, wâni nyenyêzi cilangashana, mugala w’omucêracêra? Kurhi wahenganukirage oku idaho, wâni lugalika mashanja? 13 K’arhali w’olya wakâg’icidesa emurhima, erhi: «Nkola nasôka mpike emalunga, entebe yâni nagend’iyigwîka enyanya ly’enyenyêzi za Nyamuzinda. Naj’ibwârhala oku ntondo y’endêko, emunda mwênè ahekera! 14 Nasôkera enyanya ly’ebitû, nyumânane n’Ow’Enyanya!»à 15 Ci omu kuzimu mwo wabungulukîre, kuhika aha nteberhebe y’o­mwîna. 16 Ngasi bâkubona, badwîrhe bakusinza, bakulolêreze, mpu: «Kali olya muntu wakazâg’ijugumya igulu oyu, olya wakazâg’ihirimy’amâmi? 17 Ahindwîre igulu bwerûlè, ashâba ebishagala, arhanazigaga bayigulira ababohe empamikwa! 18 Abâmi boshi b’amashanja kuluhûka bâluhûkira boshi n’irenge ngasi muguma omu nshinda zâbo. 19 Ci wêhb bakukabulire buzira cûsho nk’ishami libozire, omu kagarhî k’abalindamboho bàyirhagwa n’engôrho bànakabulirwa oku ma­buye g’enshinda, nka mufu gudwîrhe gwalabarhwa, 20 Ci wêhe orhababugâne omu nshinda, bulyala washerêzize ecihugo câwe, wamalira olubaga lwâwel Nta mango iburha lya banya­nkola-maligo lyanâciderhwe. 21 Murheganyize abagala aha babanigûliza erhi bubi bw’ishe burhuma, Iyo balek’iyimuka mpu bayîmc omu igulu banabumbe ecihugo ngo!» 22 Nabayimukira, kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, mperêrekeze izîno lya Babiloni na ngasi ebi asigaline byoshi, nahana n’iburha, kwo Nyakasane adesire. 23 Namuhindula acîbere i­shubûkiro lya mihangali anashube luziba; namuhyajira na kaheza w’ecihyajiro, kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe.»

Obulêbi buyerekire Asîriya

24 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe acîgashire, aderha. erhi: «Ncci, oku nahigaga kwo byanaha, oku nàlaliraga kwo nànajira. 25 Navungunyula Asîriya muno cihugo câni. namurhindagirira oku nto­ndo zâni. Omushigo gwage gukola gwayûrha n’omuzigo gwâge gu­kola gwabarhenga aha lurhugo.» 26 Ogwo gwo muhigo nàhigîre igulu lyoshi, okwo kwo kuhoko nàlambulîre oku mashanja goshi. 27 Nka Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe amarhôla omuhigo, ndi wa­ nkacimurhanga? Nk’amalambûla okuboko, ndi wankacikugalula?

Nâwe Filistiya, oband’endûlu!

28 Obula bulêbi buli bwa gulya mwâka mwâmi Ahazi afâgamwo: 29 «Mumanye mwankacishinga mweshi, wâni Bafilistini, mpu akarhi kakâg’imushûrha kavunisire, bulya omu cisiki c’enjoka mwârhenga empiri, n’omw’iji lyâyo murhenge enkuba-joka yaja yabalala nka kanyunyi. 30 Abagalugalu balya bayîgurhe, n’abakenyi baluhûka n’omurhûla, ci iburha lyâwe nalihungumula n’ishali, na ngasi abasigala, nabaniguûza. 31 Obande endûlu, wâni muhango, obande akahababo, wâni lugo! Ogeremw’omusisi weshi weshi, wâni Filistiya! Bulya olunda lw’e mwênè erhenzire omugî, n’abarhabâzi barhalimwo osigir’enyuma.» 32 Kurhigi bashuza entumwa z’olwo lubaga? Oku Nyakasane ye wayûba­kaga Siyoni, mwo abakenyi b’omu luhaga lwâge bakâyakira.

Jesaja/Isaiah 14: 1 

כִּי֩ יְרַחֵ֨ם יְהוָ֜ה אֶֽת־יַעֲקֹ֗ב וּבָחַ֥ר עֹוד֙ בְּיִשְׂרָאֵ֔ל וְהִנִּיחָ֖ם עַל־אַדְמָתָ֑ם וְנִלְוָ֤ה הַגֵּר֙ עֲלֵיהֶ֔ם וְנִסְפְּח֖וּ עַל־בֵּ֥ית יַעֲקֹֽב׃ 2וּלְקָח֣וּם עַמִּים֮ וֶהֱבִיא֣וּם אֶל־מְקֹומָם֒ וְהִֽתְנַחֲל֣וּם בֵּֽית־יִשְׂרָאֵ֗ל עַ֚ל אַדְמַ֣ת יְהוָ֔ה לַעֲבָדִ֖ים וְלִשְׁפָחֹ֑ות וְהָיוּ֙ שֹׁבִ֣ים לְשֹֽׁבֵיהֶ֔ם וְרָד֖וּ בְּנֹגְשֵׂיהֶֽם׃ ס 3וְהָיָ֗ה בְּיֹ֨ום הָנִ֤יחַ יְהוָה֙ לְךָ֔ מֵֽעָצְבְּךָ֖ וּמֵרָגְזֶ֑ךָ וּמִן־הָעֲבֹדָ֥ה הַקָּשָׁ֖ה אֲשֶׁ֥ר עֻבַּד־בָּֽךְ׃ 4וְנָשָׂ֜אתָ הַמָּשָׁ֥ל הַזֶּ֛ה עַל־מֶ֥לֶךְ בָּבֶ֖ל וְאָמָ֑רְתָּ אֵ֚יךְ שָׁבַ֣ת נֹגֵ֔שׂ שָׁבְתָ֖ה מַדְהֵבָֽה׃ 5שָׁבַ֥ר יְהוָ֖ה מַטֵּ֣ה רְשָׁעִ֑ים שֵׁ֖בֶט מֹשְׁלִֽים׃ 6מַכֶּ֤ה עַמִּים֙ בְּעֶבְרָ֔ה מַכַּ֖ת בִּלְתִּ֣י סָרָ֑ה רֹדֶ֤ה בָאַף֙ גֹּויִ֔ם מֻרְדָּ֖ף בְּלִ֥י חָשָֽׂךְ׃ 7נָ֥חָה שָׁקְטָ֖ה כָּל־הָאָ֑רֶץ פָּצְח֖וּ רִנָּֽה׃ 8גַּם־בְּרֹושִׁ֛ים שָׂמְח֥וּ לְךָ֖ אַרְזֵ֣י לְבָנֹ֑ון מֵאָ֣ז שָׁכַ֔בְתָּ לֹֽא־יַעֲלֶ֥ה הַכֹּרֵ֖ת עָלֵֽינוּ׃ 9שְׁאֹ֗ול מִתַּ֛חַת רָגְזָ֥ה לְךָ֖ לִקְרַ֣את בֹּואֶ֑ךָ עֹורֵ֨ר לְךָ֤ רְפָאִים֙ כָּל־עַתּ֣וּדֵי אָ֔רֶץ הֵקִים֙ מִכִּסְאֹותָ֔ם כֹּ֖ל מַלְכֵ֥י גֹויִֽם׃ 10כֻּלָּ֣ם יַֽעֲנ֔וּ וְיֹאמְר֖וּ אֵלֶ֑יךָ גַּם־אַתָּ֛ה חֻלֵּ֥יתָ כָמֹ֖ונוּ אֵלֵ֥ינוּ נִמְשָֽׁלְתָּ׃ 11הוּרַ֥ד שְׁאֹ֛ול גְאֹונֶ֖ךָ הֶמְיַ֣ת נְבָלֶ֑יךָ תַּחְתֶּ֨יךָ֙ יֻצַּ֣ע רִמָּ֔ה וּמְכַסֶּ֖יךָ תֹּולֵעָֽה׃ 12אֵ֛יךְ נָפַ֥לְתָּ מִשָּׁמַ֖יִם הֵילֵ֣ל בֶּן־שָׁ֑חַר נִגְדַּ֣עְתָּ לָאָ֔רֶץ חֹולֵ֖שׁ עַל־גֹּויִֽם׃ 13וְאַתָּ֞ה אָמַ֤רְתָּ בִֽלְבָבְךָ֙ הַשָּׁמַ֣יִם אֶֽעֱלֶ֔ה מִמַּ֥עַל לְכֹֽוכְבֵי־אֵ֖ל אָרִ֣ים כִּסְאִ֑י וְאֵשֵׁ֥ב בְּהַר־מֹועֵ֖ד בְּיַרְכְּתֵ֥י צָפֹֽון׃ 14אֶעֱלֶ֖ה עַל־בָּ֣מֳתֵי עָ֑ב אֶדַּמֶּ֖ה לְעֶלְיֹֽון׃ 15אַ֧ךְ אֶל־שְׁאֹ֛ול תּוּרָ֖ד אֶל־יַרְכְּתֵי־בֹֽור׃ 16רֹאֶ֨יךָ֙ אֵלֶ֣יךָ יַשְׁגִּ֔יחוּ אֵלֶ֖יךָ יִתְבֹּונָ֑נוּ הֲזֶ֤ה הָאִישׁ֙ מַרְגִּ֣יז הָאָ֔רֶץ מַרְעִ֖ישׁ מַמְלָכֹֽות׃ 17שָׂ֥ם תֵּבֵ֛ל כַּמִּדְבָּ֖ר וְעָרָ֣יו הָרָ֑ס אֲסִירָ֖יו לֹא־פָ֥תַח בָּֽיְתָה׃ 18כָּל־מַלְכֵ֥י גֹויִ֖ם כֻּלָּ֑ם שָׁכְב֥וּ בְכָבֹ֖וד אִ֥ישׁ בְּבֵיתֹֽו׃ 19וְאַתָּ֞ה הָשְׁלַ֤כְתָּ מִֽקִּבְרְךָ֙ כְּנֵ֣צֶר נִתְעָ֔ב לְב֥וּשׁ הֲרֻגִ֖ים מְטֹ֣עֲנֵי חָ֑רֶב יֹורְדֵ֥י אֶל־אַבְנֵי־בֹ֖ור כְּפֶ֥גֶר מוּבָֽס׃ 20לֹֽא־תֵחַ֤ד אִתָּם֙ בִּקְבוּרָ֔ה כִּֽי־אַרְצְךָ֥ שִׁחַ֖תָּ עַמְּךָ֣ הָרָ֑גְתָּ לֹֽא־יִקָּרֵ֥א לְעֹולָ֖ם זֶ֥רַע מְרֵעִֽים׃ 21הָכִ֧ינוּ לְבָנָ֛יו מַטְבֵּ֖חַ בַּעֲוֹ֣ן אֲבֹותָ֑ם בַּל־יָקֻ֨מוּ֙ וְיָ֣רְשׁוּ אָ֔רֶץ וּמָלְא֥וּ פְנֵֽי־תֵבֵ֖ל עָרִֽים׃ 22וְקַמְתִּ֣י עֲלֵיהֶ֔ם נְאֻ֖ם יְהוָ֣ה צְבָאֹ֑ות וְהִכְרַתִּ֨י לְבָבֶ֜ל שֵׁ֥ם וּשְׁאָ֛ר וְנִ֥ין וָנֶ֖כֶד נְאֻם־יְהוָֽה׃ 23וְשַׂמְתִּ֛יהָ לְמֹורַ֥שׁ קִפֹּ֖ד וְאַגְמֵי־מָ֑יִם וְטֵֽאטֵאתִ֨יהָ֙ בְּמַטְאֲטֵ֣א הַשְׁמֵ֔ד נְאֻ֖ם יְהוָ֥ה צְבָאֹֽות׃ פ 24נִשְׁבַּ֛ע יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות לֵאמֹ֑ר אִם־לֹ֞א כַּאֲשֶׁ֤ר דִּמִּ֨יתִי֙ כֵּ֣ן הָיָ֔תָה וְכַאֲשֶׁ֥ר יָעַ֖צְתִּי הִ֥יא תָקֽוּם׃ 25לִשְׁבֹּ֤ר אַשּׁוּר֙ בְּאַרְצִ֔י וְעַל־הָרַ֖י אֲבוּסֶ֑נּוּ וְסָ֤ר מֵֽעֲלֵיהֶם֙ עֻלֹּ֔ו וְסֻ֨בֳּלֹ֔ו מֵעַ֥ל שִׁכְמֹ֖ו יָסֽוּר׃ 26זֹ֛את הָעֵצָ֥ה הַיְּעוּצָ֖ה עַל־כָּל־הָאָ֑רֶץ וְזֹ֛את הַיָּ֥ד הַנְּטוּיָ֖ה עַל־כָּל־הַגֹּויִֽם׃ 27כִּֽי־יְהוָ֧ה צְבָאֹ֛ות יָעָ֖ץ וּמִ֣י יָפֵ֑ר וְיָדֹ֥ו הַנְּטוּיָ֖ה וּמִ֥י יְשִׁיבֶֽנָּה׃ פ 28בִּשְׁנַת־מֹ֖ות הַמֶּ֣לֶךְ אָחָ֑ז הָיָ֖ה הַמַּשָּׂ֥א הַזֶּֽה׃ 29אַֽל־תִּשְׂמְחִ֤י פְלֶ֨שֶׁת֙ כֻּלֵּ֔ךְ כִּ֥י נִשְׁבַּ֖ר שֵׁ֣בֶט מַכֵּ֑ךְ כִּֽי־מִשֹּׁ֤רֶשׁ נָחָשׁ֙ יֵ֣צֵא צֶ֔פַע וּפִרְיֹ֖ו שָׂרָ֥ף מְעֹופֵֽף׃ 30וְרָעוּ֙ בְּכֹורֵ֣י דַלִּ֔ים וְאֶבְיֹונִ֖ים לָבֶ֣טַח יִרְבָּ֑צוּ וְהֵמַתִּ֤י בָֽרָעָב֙ שָׁרְשֵׁ֔ךְ וּשְׁאֵרִיתֵ֖ךְ יַהֲרֹֽג׃ 31הֵילִ֤ילִֽי שַׁ֨עַר֙ זַֽעֲקִי־עִ֔יר נָמֹ֖וג פְּלֶ֣שֶׁת כֻּלֵּ֑ךְ כִּ֤י מִצָּפֹון֙ עָשָׁ֣ן בָּ֔א וְאֵ֥ין בֹּודֵ֖ד בְּמֹועָדָֽיו׃ 32וּמַֽה־יַּעֲנֶ֖ה מַלְאֲכֵי־גֹ֑וי כִּ֤י יְהוָה֙ יִסַּ֣ד צִיֹּ֔ון וּבָ֥הּ יֶחֱס֖וּ עֲנִיֵּ֥י עַמֹּֽו׃ ס

15

Obuhanya bwa Mowabu

1 Obulêbi buyerekîre Mowabu. «Neci, obudufu anyagagwamwo. Ar-Mowabu ahererekera. Neci, obudufu anyagagwamwo, Kir-Mowabu aherêrekera. 2 Bakola basôkera ebwa mahêro e Diboni mpu bagend’ilakirayo. E Nebo n’e Madaba, Mowabu ali omu mulenge: amarhwe goshi gali makungûle, n’amânwa goshi gali mamôme. 3 Abagera omu njira, masunzu bayambirhe; oku burhungiri bw’enyu­mpa n’omungo, boshi badwîrhe babanda endûlu banadubula emirenge. 4 Heshiboni na Eleyâle badwîrhe bayâma; izù lyâbo lidwîrhe lyayu­mvikana kuhika e Yahasi. Co cirhumire abalwî b’e Mowabu badwiîrhe babanda orhuhababo; yeshi yeshi anajongonosire. 5 Omurhima gwâni gudwîrhe gwalakira Mowabu: abantu bâge bâbo baja bayâka kuhika e Sowari n’Egalati-Shelishiya! Omurhezi gwa Luhiti badwîrhe bagusôka erhi banaja balaka; omu njira y’e Horo­-Nayimi bayisha babanda endûlu! 6 Amîshi ga Nimurimu gàganyire; olubala lwàyumire, akahasi kahirigi­rhe, harhaciyimbwa hyasi hibishi! 7 Okwo kwarhuma ebirugu byàli bicisigire, ebi bàli bacijire babîka, babiyîkirana ishiriza ly’omugezi gw’Emirhanda. 8 Ncci, akahababo kabo kalumîre hoshi omu cihugo ca Mowabu, enduûu zâbo zahisire cingana e Egalayimu, zayumvikîne cingana e Beri­-Elimu. 9 Amîshi ga Dimoni gakola gayunjwîre muko! Ci nacishulira Dimoni obundi buhanya: entale zâciguga oku bàfumire olufu lw’e Mowabu, na kuli balya bâba bacisigire omu cihugo!»

Jesaja/Isaiah 15: 1 

מַשָּׂ֖א מֹואָ֑ב כִּ֠י בְּלֵ֞יל שֻׁדַּ֨ד עָ֤ר מֹואָב֙ נִדְמָ֔ה כִּ֗י בְּלֵ֛יל שֻׁדַּ֥ד קִיר־מֹואָ֖ב נִדְמָֽה׃ 2עָלָ֨ה הַבַּ֧יִת וְדִיבֹ֛ן הַבָּמֹ֖ות לְבֶ֑כִי עַל־נְבֹ֞ו וְעַ֤ל מֵֽידְבָא֙ מֹואָ֣ב יְיֵלִ֔יל בְּכָל־רֹאשָׁ֣יו קָרְחָ֔ה כָּל־זָקָ֖ן גְּרוּעָֽה׃ 3בְּחוּצֹתָ֖יו חָ֣גְרוּ שָׂ֑ק עַ֣ל גַּגֹּותֶ֧יהָ וּבִרְחֹבֹתֶ֛יהָ כֻּלֹּ֥ה יְיֵלִ֖יל יֹרֵ֥ד בַּבֶּֽכִי׃ 4וַתִּזְעַ֤ק חֶשְׁבֹּון֙ וְאֶלְעָלֵ֔ה עַד־יַ֖הַץ נִשְׁמַ֣ע קֹולָ֑ם עַל־כֵּ֗ן חֲלֻצֵ֤י מֹואָב֙ יָרִ֔יעוּ נַפְשֹׁ֖ו יָ֥רְעָה לֹּֽו׃ 5לִבִּי֙ לְמֹואָ֣ב יִזְעָ֔ק בְּרִיחֶ֕הָ עַד־צֹ֖עַר עֶגְלַ֣ת שְׁלִשִׁיָּ֑ה כִּ֣י׀ מַעֲלֵ֣ה הַלּוּחִ֗ית בִּבְכִי֙ יַֽעֲלֶה־בֹּ֔ו כִּ֚י דֶּ֣רֶךְ חֹורֹנַ֔יִם זַעֲקַת־שֶׁ֖בֶר יְעֹעֵֽרוּ׃ 6כִּֽי־מֵ֥י נִמְרִ֖ים מְשַׁמֹּ֣ות יִֽהְי֑וּ כִּֽי־יָבֵ֤שׁ חָצִיר֙ כָּ֣לָה דֶ֔שֶׁא יֶ֖רֶק לֹ֥א הָיָֽה׃ 7עַל־כֵּ֖ן יִתְרָ֣ה עָשָׂ֑ה וּפְקֻדָּתָ֔ם עַ֛ל נַ֥חַל הָעֲרָבִ֖ים יִשָּׂאֽוּם׃ 8כִּֽי־הִקִּ֥יפָה הַזְּעָקָ֖ה אֶת־גְּב֣וּל מֹואָ֑ב עַד־אֶגְלַ֨יִם֙ יִלְלָתָ֔הּ וּבְאֵ֥ר אֵילִ֖ים יִלְלָתָֽהּ׃ 9כִּ֣י מֵ֤י דִימֹון֙ מָ֣לְאוּ דָ֔ם כִּֽי־אָשִׁ֥ית עַל־דִּימֹ֖ון נֹוסָפֹ֑ות לִפְלֵיטַ֤ת מֹואָב֙ אַרְיֵ֔ה וְלִשְׁאֵרִ֖ית אֲדָמָֽה׃

16

Mowabu ahûna Yeruzalemu oburhabâle

1 Kurhenga e Sela, omu irungu, kuhika oku ntondo y’omwana-nyere Siyoni, murhumire mwâmi w’ecihugo omwana-buzi. 2 Nka binyunyi byaja byayâka, nka byananyunyi bishabîrwe olôgo, ntyo kwo bali abana-nyere b’e Mowabu aha mazîko ga Amoni! 3 Badwîrhe baderha, mpu: «Muje ihano, murhôle omuhigo! Mûshi kalengerêre, ecihôho câwe ocihindule mwizimya gwa budufu; ofuli­ke ababunga, omanye wankafulûla abayisha bayâka! 4 Ababunga b’e Mowabu oyemere babere aha mwâwe; obe lwâkiro lwâbo embere za kashâba! Neci, kashâba ahirigisire, ishabâbe lyaàhwir, na kaheza arhaciri omu cihugo! 5 Entebe y’obwâmi yâsimikira oku lukogo; n’omu cihando ca Daudi, omucîranuzi mwikubagirwa w’okulongereza obushinganyanya n’e­ by’okuli, abwârhala kuli eyo ntebe.» 6 Rhwayumvirhe emyanzi y’obucîbone bwa Mowabu, mpu arhahimwa kucîbona; rhwayumva emyanzi y’omuhimbo gwâge, n’obucîbone bwâge, n’omumino gwâge, n’ey’obucîtîme bwâge.

Endûlu ya Mowabu

7 Co cirhumire abantu b’e Mowabu badwîrhe balakira Mowabu; boshi boshi badwîrhe babanda endûlu. Emigati y’emizâbîbu y’e Kir-Harê­seti yo badwîrhe balakira banazanyirwe! 8 Neci, enkoma z’emizâbîbu y’e Heshiboni zayumusire, n’olukoma lw’e­ mizâbîbu y’e Sibima, eyi irivayi lyâyo lyakazâg’ijimbîsa abarhegesi b’amashanja, kwo na kwo. Yakazâg’ilanda kuhika e Yazeri, ehabu­kire omu irungu, n’amashami gayo galande, garhaluke enyanja . 9 Co cirhumire ndwîrhe nalakira olukoma lw’emizâbîbu y’e Sibima rhwe n’abantu b’e Yazeri. Nakudômerera n’emirenge, wâni Heshiboni, na nâwe Eleyali, bulya akahababoⁿ kayumvikine omu busarûle bw­âwe n’omu myâka yâwe. 10 Omwishingo n’enshagali byàhirigisire omu mashwa, n’omu nkorna z’emizâbîbu murhaciyumvikana nyimbo nisi erhi izù ly’enshagali. Abakânzi barhacikandira irivayi omu mikenzi; izù ly’enshagali li­rhaciyumvikana. 11 Co cirhumire âmalà gâni gadwîrhe gadogoma nka lulanga erhi Mowa­bu orhuma, n’omurhima gwâni gudwîrhe gwahumagirira Kir-Harêseti. 12 Bayîsh’ibona Mowabu aj’ayahagira, âsôkera oku ntondo, âgend’ishe­ngera omu luhêro lwâge; ci arhamira busha.» 13 Ako ko kanwa Nyakasane aderhaga kuli Mowabu kurhenga mîra. 14 Ci na bunoôa Nyakasane adesire, erhi: «Enyuma lya myâka isharhu, nka kula baganja emyâka y’omulimya, irenge lya Mowabu lyalaba­rhwa, ciru akaba abantu bage bali mwandu. Asigalana amahunga garhankagerwa bici.»

Jesaja/Isaiah 16: 1 

שִׁלְחוּ־כַ֥ר מֹשֵֽׁל־אֶ֖רֶץ מִסֶּ֣לַע מִדְבָּ֑רָה אֶל־הַ֖ר בַּת־צִיֹּֽון׃ 2וְהָיָ֥ה כְעֹוף־נֹודֵ֖ד קֵ֣ן מְשֻׁלָּ֑ח תִּֽהְיֶ֨ינָה֙ בְּנֹ֣ות מֹואָ֔ב מַעְבָּרֹ֖ת לְאַרְנֹֽון׃ 3הָבִיאוּ עֵצָה֙ עֲשׂ֣וּ פְלִילָ֔ה שִׁ֧יתִי כַלַּ֛יִל צִלֵּ֖ךְ בְּתֹ֣וךְ צָהֳרָ֑יִם סַתְּרִי֙ נִדָּחִ֔ים נֹדֵ֖ד אַל־תְּגַלִּֽי׃ 4יָג֤וּרוּ בָךְ֙ נִדָּחַ֔י מֹואָ֛ב הֱוִי־סֵ֥תֶר לָ֖מֹו מִפְּנֵ֣י שֹׁודֵ֑ד כִּֽי־אָפֵ֤ס הַמֵּץ֙ כָּ֣לָה שֹׁ֔ד תַּ֥מּוּ רֹמֵ֖ס מִן־הָאָֽרֶץ׃ 5וְהוּכַ֤ן בַּחֶ֨סֶד֙ כִּסֵּ֔א וְיָשַׁ֥ב עָלָ֛יו בֶּאֱמֶ֖ת בְּאֹ֣הֶל דָּוִ֑ד שֹׁפֵ֛ט וְדֹרֵ֥שׁ מִשְׁפָּ֖ט וּמְהִ֥ר צֶֽדֶק׃ 6שָׁמַ֥עְנוּ גְאֹון־מֹואָ֖ב גֵּ֣א מְאֹ֑ד גַּאֲוָתֹ֧ו וּגְאֹונֹ֛ו וְעֶבְרָתֹ֖ו לֹא־כֵ֥ן בַּדָּֽיו׃ ס 7לָכֵ֗ן יְיֵלִ֥יל מֹואָ֛ב לְמֹואָ֖ב כֻּלֹּ֣ה יְיֵלִ֑יל לַאֲשִׁישֵׁ֧י קִיר־חֲרֶ֛שֶׂת תֶּהְגּ֖וּ אַךְ־נְכָאִֽים׃ 8כִּ֣י שַׁדְמֹות֩ חֶשְׁבֹּ֨ון אֻמְלָ֜ל גֶּ֣פֶן שִׂבְמָ֗ה בַּעֲלֵ֤י גֹויִם֙ הָלְמ֣וּ שְׂרוּקֶּ֔יהָ עַד־יַעְזֵ֥ר נָגָ֖עוּ תָּ֣עוּ מִדְבָּ֑ר שְׁלֻ֣חֹותֶ֔יהָ נִטְּשׁ֖וּ עָ֥בְרוּ יָֽם׃ 9עַל־כֵּ֡ן אֶבְכֶּ֞ה בִּבְכִ֤י יַעְזֵר֙ גֶּ֣פֶן שִׂבְמָ֔ה אֲרַיָּ֨וֶךְ֙ דִּמְעָתִ֔י חֶשְׁבֹּ֖ון וְאֶלְעָלֵ֑ה כִּ֧י עַל־קֵיצֵ֛ךְ וְעַל־קְצִירֵ֖ךְ הֵידָ֥ד נָפָֽל׃ 10וְנֶאֱסַ֨ף שִׂמְחָ֤ה וָגִיל֙ מִן־הַכַּרְמֶ֔ל וּבַכְּרָמִ֥ים לֹֽא־יְרֻנָּ֖ן לֹ֣א יְרֹעָ֑ע יַ֗יִן בַּיְקָבִ֛ים לֹֽא־יִדְרֹ֥ךְ הַדֹּרֵ֖ךְ הֵידָ֥ד הִשְׁבַּֽתִּי׃ 11עַל־כֵּן֙ מֵעַ֣י לְמֹואָ֔ב כַּכִּנֹּ֖ור יֶֽהֱמ֑וּ וְקִרְבִּ֖י לְקִ֥יר חָֽרֶשׂ׃ 12וְהָיָ֧ה כִֽי־נִרְאָ֛ה כִּֽי־נִלְאָ֥ה מֹואָ֖ב עַל־הַבָּמָ֑ה וּבָ֧א אֶל־מִקְדָּשֹׁ֛ו לְהִתְפַּלֵּ֖ל וְלֹ֥א יוּכָֽל׃ 13זֶ֣ה הַדָּבָ֗ר אֲשֶׁ֨ר דִּבֶּ֧ר יְהוָ֛ה אֶל־מֹואָ֖ב מֵאָֽז׃ 14וְעַתָּ֗ה דִּבֶּ֣ר יְהוָה֮ לֵאמֹר֒ בְּשָׁלֹ֤שׁ שָׁנִים֙ כִּשְׁנֵ֣י שָׂכִ֔יר וְנִקְלָה֙ כְּבֹ֣וד מֹואָ֔ב בְּכֹ֖ל הֶהָמֹ֣ון הָרָ֑ב וּשְׁאָ֥ר מְעַ֛ט מִזְעָ֖ר לֹ֥וא כַבִּֽיר׃ ס

17

Obulêbi buyerekire Damasko n’Israheli

1 Obulêbi buyerekire Damasko. Ala oku Damasko lurhaciri lugo, cikola cirundu ca bijonjolekeza. 2 Engo zâge zajandisirwe, zikola zicibêra lwâbuko lwa masô; gakâz’i­shiramamwo harhanajire owagahugûga. 3 Nta nyumpa nzibuzibu ziciri omu Efrayimu, na nta bwâmi buciri omu Damasko. Irenge ly’abasigala omu Asîriya lyâgererwa oku irenge lya bene lsraheli. Kwo adesire ntyo Nyakasane Nyamuzinda w’Emi­rhwe. 4 Olwo lusiku, irenge !ya Yakobo lyâfananda, n’amashushi g’oku mubiri gwâge gayûmirira. 5 Kwo byâyîsh’iba nka kula abasârûzi basârûla emburho, nka kula ama­boko gâbo gasârûla emihuli. Kwo byâbe nka kula bahumbûza emihuli omu lubanda lwa Refayimi. 6 Harhacibonekane ebirhali bisigaliza by’okurhumbûla, nka kula banahungumula amalehe g’omuzeti: malehe abirhi erhi asharhu oku irhwêrhwe, ani erhi arhanu omu mashami g’omulehe. Kwo adesire ntyo Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli. 7 Olwo lusiku, omuntu ahindulira Lulema wâge obusù, n’amasù gâge gakasinza Omwimâna w’Israheli. 8 Arhakaciyerekeza amasû ebwa mpêro, eyo mikolo yàjiragwa n’emi­nwe yâge: emitungo y’amahêro n’orhujo rhw’okuyôkera enshangi. 9 Olwo lusiku, engo akâg’icifulikamwo zashuba bigûkà, nka kulya engo z’Abamoriti n’Abahiviti zàbâga embere za bene lsraheli. Ntyo obuhanya bwanaja oku bundi. 10 Kulya kuba wàyibagire Nyamuzinda Muciza wâwe, orhanayîbukaga Kabuye, lwâkiro lwâwe, okolaga odwîrhe warhwera emirhi y’amasîma n’okuhinga emburho z’ihanga. 11 Olusiku warhweraga, onameze, na sêzi buca, wânabona emburho yâwe ekola yayâsa; ci emyâka wàsârûlaga yâhirigirha olusiku lw’obuhanya, n’obwo buhanya burhankahash’ibukwa. 12 Yajewe! Kavango ka mbaga mwandu! Kavango kali nka mulaba gwahûsa omu nyanja! Kavango ka mashanja, kali nka mukungulo gw’omwandu gw’amîshi. 13 Akavango k’amashanja kali nka mukungulo gw’omwandu gw’amîshi, ci Nyakasane amagakankamira: gamayâkira kuli, gamayehûlwa nka kula ehyasi hy’omu ntondo hiyehûlwa n’empûsi, nka kula kalemêra w’omutulo ayehûlwa n’empûsi ya kadaga. 14 Bijingo, erhi mirhanyo; embere bucâmule, erhi ntâco cicihali! Eco co cigabi ca balya bayîsh’ikârhushokôla, ogwo gwo mwânya gwa balya bayîsh’ikârhuhagula.

Jesaja/Isaiah 17: 1 

מַשָּׂ֖א דַּמָּ֑שֶׂק הִנֵּ֤ה דַמֶּ֨שֶׂק֙ מוּסָ֣ר מֵעִ֔יר וְהָיְתָ֖ה מְעִ֥י מַפָּלָֽה׃ 2עֲזֻבֹ֖ות עָרֵ֣י עֲרֹעֵ֑ר לַעֲדָרִ֣ים תִּֽהְיֶ֔ינָה וְרָבְצ֖וּ וְאֵ֥ין מַחֲרִֽיד׃ 3וְנִשְׁבַּ֤ת מִבְצָר֙ מֵֽאֶפְרַ֔יִם וּמַמְלָכָ֥ה מִדַּמֶּ֖שֶׂק וּשְׁאָ֣ר אֲרָ֑ם כִּכְבֹ֤וד בְּנֵֽי־יִשְׂרָאֵל֙ יִֽהְי֔וּ נְאֻ֖ם יְהוָ֥ה צְבָאֹֽות׃ ס 4וְהָיָה֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יִדַּ֖ל כְּבֹ֣וד יַעֲקֹ֑ב וּמִשְׁמַ֥ן בְּשָׂרֹ֖ו יֵרָזֶֽה׃ 5וְהָיָ֗ה כֶּֽאֱסֹף֙ קָצִ֣יר קָמָ֔ה וּזְרֹעֹ֖ו שִׁבֳּלִ֣ים יִקְצֹ֑ור וְהָיָ֛ה כִּמְלַקֵּ֥ט שִׁבֳּלִ֖ים בְּעֵ֥מֶק רְפָאִֽים׃ 6וְנִשְׁאַר־בֹּ֤ו עֹֽולֵלֹת֙ כְּנֹ֣קֶף זַ֔יִת שְׁנַ֧יִם שְׁלֹשָׁ֛ה גַּרְגְּרִ֖ים בְּרֹ֣אשׁ אָמִ֑יר אַרְבָּעָ֣ה חֲמִשָּׁ֗ה בִּסְעִפֶ֨יהָ֙ פֹּֽרִיָּ֔ה נְאֻם־יְהוָ֖ה אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵֽל׃ ס 7בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יִשְׁעֶ֥ה הָאָדָ֖ם עַל־עֹשֵׂ֑הוּ וְעֵינָ֕יו אֶל־קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל תִּרְאֶֽינָה׃ 8וְלֹ֣א יִשְׁעֶ֔ה אֶל־הַֽמִּזְבְּחֹ֖ות מַעֲשֵׂ֣ה יָדָ֑יו וַאֲשֶׁ֨ר עָשׂ֤וּ אֶצְבְּעֹתָיו֙ לֹ֣א יִרְאֶ֔ה וְהָאֲשֵׁרִ֖ים וְהָחַמָּנִֽים׃ 9בַּיֹּ֨ום הַה֜וּא יִהְי֣וּ׀ עָרֵ֣י מָעֻזֹּ֗ו כַּעֲזוּבַ֤ת הַחֹ֨רֶשׁ֙ וְהָ֣אָמִ֔יר אֲשֶׁ֣ר עָזְב֔וּ מִפְּנֵ֖י בְּנֵ֣י יִשְׂרָאֵ֑ל וְהָיְתָ֖ה שְׁמָמָֽה׃ 10כִּ֤י שָׁכַ֨חַתְּ֙ אֱלֹהֵ֣י יִשְׁעֵ֔ךְ וְצ֥וּר מָעֻזֵּ֖ךְ לֹ֣א זָכָ֑רְתְּ עַל־כֵּ֗ן תִּטְּעִי֙ נִטְעֵ֣י נַעֲמָנִ֔ים וּזְמֹ֥רַת זָ֖ר תִּזְרָעֶֽנּוּ׃ 11בְּיֹ֤ום נִטְעֵךְ֙ תְּשַׂגְשֵׂ֔גִי וּבַבֹּ֖קֶר זַרְעֵ֣ךְ תַּפְרִ֑יחִי נֵ֥ד קָצִ֛יר בְּיֹ֥ום נַחֲלָ֖ה וּכְאֵ֥ב אָנֽוּשׁ׃ ס 12הֹ֗וי הֲמֹון֙ עַמִּ֣ים רַבִּ֔ים כַּהֲמֹ֥ות יַמִּ֖ים יֶהֱמָי֑וּן וּשְׁאֹ֣ון לְאֻמִּ֔ים כִּשְׁאֹ֛ון מַ֥יִם כַּבִּירִ֖ים יִשָּׁאֽוּן׃ 13לְאֻמִּ֗ים כִּשְׁאֹ֞ון מַ֤יִם רַבִּים֙ יִשָּׁא֔וּן וְגָ֥עַר בֹּ֖ו וְנָ֣ס מִמֶּרְחָ֑ק וְרֻדַּ֗ף כְּמֹ֤ץ הָרִים֙ לִפְנֵי־ר֔וּחַ וּכְגַלְגַּ֖ל לִפְנֵ֥י סוּפָֽה׃ 14לְעֵ֥ת עֶ֨רֶב֙ וְהִנֵּ֣ה בַלָּהָ֔ה בְּטֶ֥רֶם בֹּ֖קֶר אֵינֶ֑נּוּ זֶ֚ה חֵ֣לֶק שֹׁוסֵ֔ינוּ וְגֹורָ֖ל לְבֹזְזֵֽינוּ׃ ס

18

Obulêbi buyerekire Kushi

1 Yajewe! Eci cihugo cakubakubwamwo ebyûbi^o, ishiriza ly’enyîshi z’e Kushi! 2 We kârhuma abaja-bugo bagera omu nyanja, mpu bagende omu maârho g’enfinjo omu mîshi! Kanyîrizi, mwe baja-bugo babidu, emwa liry’ishanja ly’abantu balî-balî bagwerhe omubiri gwalangashana, liry’ishanja lirhinywa eno munda n’ihanga, liry’ishanja lya ba­ntagagajwa na lya bahula-mbaga, omu cihugo cirhulukanyîrwe n’e­nyîshi^p. 3 Mw’oyo mweshi, mwe muli hanôla igulu, mwe muyûbaka eno igulu, amango bayîmanza ecimanyîso oku ntondo, musinze, irhondo izù ly’omushekera likashakânya, munayumvirhize! 4 Bulyala ntya kwo Nyakasane ambwîzire, erhi: «Kurhenga aha ndi, nakâlâba burhadûndagana, nk’idûrhu likali omu bulangashane, nka citû, c’olumè omu idûrhu amango basârûla. 5 Neci, embere basârûle, gala mango amashami gaba gàmayâsa, ama­ngo obwâso bukola buhindusire bihadu, banaje barhema amashami gayunjwîre malehe n’omugushu, barhôle ebidurhu, bakabulire amâsi. 6 Ebyo byoshi byalekerwa enkongôro z’omu ntondo n’ensimba z’eruba­la. Aho ho enkongôro zakâshubukira amango g’ecanda n’ensimba z’erubala zoshi amango g’empondo. 7 Muli agôla mango, bâlerhera Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe entûlo zarhenga emwa liry’ishanja ly’abantu balî-balî bagwerhe omubiri gwalangashana, liry’ishanja lirhinywa eno munda n’ihanga, liry’islrnnja lya bantagagajwa na lya bakahula-mbaga, omu cihugo cirhulukanyirwe n’e­nyîshi. Ezo ntûlo bazihêka omu ndâro y’izîno lya Nyakasane Nyamuzi­nda w’Emirhwe, oku ntondo ya Siyoni.

Jesaja/Isaiah 18: 1 

הֹ֥וי אֶ֖רֶץ צִלְצַ֣ל כְּנָפָ֑יִם אֲשֶׁ֥ר מֵעֵ֖בֶר לְנַֽהֲרֵי־כֽוּשׁ׃ 2הַשֹּׁלֵ֨חַ בַּיָּ֜ם צִירִ֗ים וּבִכְלֵי־גֹמֶא֮ עַל־פְּנֵי־מַיִם֒ לְכ֣וּ׀ מַלְאָכִ֣ים קַלִּ֗ים אֶל־גֹּוי֙ מְמֻשָּׁ֣ךְ וּמֹורָ֔ט אֶל־עַ֥ם נֹורָ֖א מִן־ה֣וּא וָהָ֑לְאָה גֹּ֚וי קַו־קָ֣ו וּמְבוּסָ֔ה אֲשֶׁר־בָּזְא֥וּ נְהָרִ֖ים אַרְצֹֽו׃ 3כָּל־יֹשְׁבֵ֥י תֵבֵ֖ל וְשֹׁ֣כְנֵי אָ֑רֶץ כִּנְשֹׂא־נֵ֤ס הָרִים֙ תִּרְא֔וּ וְכִתְקֹ֥עַ שֹׁופָ֖ר תִּשְׁמָֽעוּ׃ ס 4כִּי֩ כֹ֨ה אָמַ֤ר יְהוָה֙ אֵלַ֔י אֶשְׁקֹוטָה וְאַבִּ֣יטָה בִמְכֹונִ֑י כְּחֹ֥ם צַח֙ עֲלֵי־אֹ֔ור כְּעָ֥ב טַ֖ל בְּחֹ֥ם קָצִֽיר׃ 5כִּֽי־לִפְנֵ֤י קָצִיר֙ כְּתָם־פֶּ֔רַח וּבֹ֥סֶר גֹּמֵ֖ל יִֽהְיֶ֣ה נִצָּ֑ה וְכָרַ֤ת הַזַּלְזַלִּים֙ בַּמַּזְמֵרֹ֔ות וְאֶת־הַנְּטִישֹׁ֖ות הֵסִ֥יר הֵתַֽז׃ 6יֵעָזְב֤וּ יַחְדָּו֙ לְעֵ֣יט הָרִ֔ים וּֽלְבֶהֱמַ֖ת הָאָ֑רֶץ וְקָ֤ץ עָלָיו֙ הָעַ֔יִט וְכָל־בֶּהֱמַ֥ת הָאָ֖רֶץ עָלָ֥יו תֶּחֱרָֽף׃ 7בָּעֵת֩ הַהִ֨יא יֽוּבַל־שַׁ֜י לַיהוָ֣ה צְבָאֹ֗ות עַ֚ם מְמֻשָּׁ֣ךְ וּמֹורָ֔ט וּמֵעַ֥ם נֹורָ֖א מִן־ה֣וּא וָהָ֑לְאָה גֹּ֣וי׀ קַו־קָ֣ו וּמְבוּסָ֗ה אֲשֶׁ֨ר בָּזְא֤וּ נְהָרִים֙ אַרְצֹ֔ו אֶל־מְקֹ֛ום שֵׁם־יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות הַר־צִיֹּֽון׃ ס

19

Obulêbi buyerekire Misiri

1 Obulebi buyerekire Misiri. Ala oku Nyakasane amashonera oku citû cibidu, amaj’e Misiri. Ba­ nyamuzinda b’obwihambe b’e Misiri bamadûndagana embere zâge, n’abanya-Misiri omurhima gwamabarhoga omu nda. 2 Nkola nakoza abanya-Misiri bone na nnène; bâlwisanya bone na nnène: ngasi muntu alwisa mwene wâbo, ngasi muntu âlwisa omulungu wâge, ecishagala câlwisa ecâbo cishagala, n’obwâmi bulwise o­bwâbo bwâmi. 3 Omûka gwa Misiri gwamurhengamwo, n’emihigo yâge nayitulutu­mbya. Bâgwira okudôsa banyamuzinda b’obwihambe, n’abazimu. n’emyômoka n’abashonga. 4 Nalikirira Misiri omu maboko g’omurhegesi mudârhi, n’omwâmi muminya ayîma muli bo. Kwo adesire ntyo Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe. 5 Amîshi gâhirigirha omu nyanja, olwîshi lwâgana lunayumuke. 6 Emibunda yakaz’ibaya, amîshi g’omu nyîshi z’e Misiri gaja gahonga n’okuyuma amasheke n’amashâsha gayumûka. 7 Amalambo gali eburhambi bwa Nili n’agali hala Nili acilohera omu nyanja, na ngasi ebi Nili ameza byoshi byâyumûka, bihekwe n’e­ mpûsi binahirigirhe. 8 Abashâna balaka banalakûle; ngasi bakweba olulobo omu Nili baja boshi omu mishîbo; na balya boshi bakaz’ilambulira orhweshe rhwâbo omu mîshi, bazânwa. 9 Ngasi bakâg’ihinga ecitâni bâtulutumba; abakazi bakûg’izâbûla ecitâni n’abalume bakâg’icihunga, batulûla n’entânya. 10 Abalusi b’emyenda bâgogomerwa, ngasi boshi bakûla omushego omu mukolo gwâbo batwîka omurhima. 11 Neci, kwo binali, abaluzi b’e Sowâni bacibêra bingolongolo! Abagula b’omu bahanuzi ba Faraoni badwîrhe basinga ihano ly’obuhwinja. Kurhigi mwankahash’ibwîra Faraoni, mpu: «Ndi mugala w’abagula, nkomoka y’oku bâmi ba mîra? » 12 Ngahi baligi abagula bâwe? Lero bakubwîrizagye banakumanyise mi­gabo mici Nyakasane Nyamuzinda w’emirhwe ahigire aba­nya-Misiri. 13 Abaluzi b’e Sowâni bashubire bingolongolo; abaluzi b’e Nofu badwiîrhe bacirheba bone; nabo abarhambo b’ebishagala byâge badwîrhe bahabula Misiri. 14 Nyakasane anabahiziremwo omurhima gw’ecizungu; badwîrhe baha­bula Misiri omu bijiro byâge byoshi, nka kula omulalwe aja ada­ndabagana emunda aja ashalira. 15 N’omu Misiri murhacijirika mukolo, oli ogu irhwe lyankajira, oli ogu omucira gwankajira, oli ogu ecigundu nisi erhi ogu amashushi ga­nkajira.

Okuciyunjuza kw’abanya-Misiri

16 Mw’olwôla lusiku, abanya-Misiri baba nka kula abakazi bayôrha: bâjugu­ma banarhemuke n’obwôba babona Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe abadundira okuboko^q. 17 Ecihugo ca Yuda cashuba côba kuli Misiri: ngasi ma­ngo ânayumve baciderha, ânageremwo omusisi akengera omuhigo Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe amuhigiraga. 18 Mw’olwo lusiku, omu cihugo c’e Misiri mwâbe bishagala birhanu byakaderha olulimi lw’e Kanani binakacîgashira Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe. Ciguma ca muli byo caderhwa «Cishagala c’lzûba». 19 Mw’olwôla lusiku, omu kagarhî k’ecihugo c’e Misiri mwâba oluheêro lurherekîrwe Nyakasane, na hofi h’olubibi bagwîka ibuye ly’okuyîbuka Nyakasane. 20 Caba cimanyiso ca kuhamîriza Nyakasane Nyamuzinda w’Emi­rhwe omu cihugo c’e Misiri. Amango balakira Nyakasane mpu abarhabâle oku babisha babalibuza, âbarhumira Omucunguzi wabacinga anabalikûze. 21 Olwo lusiku Nyakasane acimanyîsa oku banya-Misiri, nabo abanya-Misiri bamanya Nyakasane; bâkâmulerhera enterekêro n’entûlo; bâkâjirira Nyakasane ebiragâne banabiyûkirize. 22 Nyakasane âshûrha abanya-Misiri; âshûrha anafumye; bâgaluka emunda Nyakasane ali, naye âbayumvirhiza anabafumye. 23 Olwo lusiku, haba omulimbwa gwarhenga e Misiri guje e Asîriya; ab’e Asîriya bakâj’e Misiri n’abanya-Misiri baj’e Asîriya, n’abanya-Misiri bâkaz’irhumikira Asîriya; gwâba mugisho omu kagarhî k’igulu. 24 Olwo lusiku, lsraheli aba w’omu basharhu boshi na Misiri n’Asîriya; gwâba mugisho omu kagarhî k’igu­lu. 25 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe ânabagishe aderhe, erhi: «Agishwe Misiri, lubaga lwâni, n’Asîriya, mukolo gw’amaboko gâni, n’lsraheli, cigabi câni c’omwîmo».

Jesaja/Isaiah 19: 1

מַשָּׂ֖א מִצְרָ֑יִם הִנֵּ֨ה יְהוָ֜ה רֹכֵ֨ב עַל־עָ֥ב קַל֙ וּבָ֣א מִצְרַ֔יִם וְנָע֞וּ אֱלִילֵ֤י מִצְרַ֨יִם֙ מִפָּנָ֔יו וּלְבַ֥ב מִצְרַ֖יִם יִמַּ֥ס בְּקִרְבֹּֽו׃ 2וְסִכְסַכְתִּ֤י מִצְרַ֨יִם֙ בְּמִצְרַ֔יִם וְנִלְחֲמ֥וּ אִישׁ־בְּאָחִ֖יו וְאִ֣ישׁ בְּרֵעֵ֑הוּ עִ֣יר בְּעִ֔יר מַמְלָכָ֖ה בְּמַמְלָכָֽה׃ 3וְנָבְקָ֤ה רֽוּחַ־מִצְרַ֨יִם֙ בְּקִרְבֹּ֔ו וַעֲצָתֹ֖ו אֲבַלֵּ֑עַ וְדָרְשׁ֤וּ אֶל־הָֽאֱלִילִים֙ וְאֶל־הָ֣אִטִּ֔ים וְאֶל־הָאֹבֹ֖ות וְאֶל־הַיִּדְּעֹנִֽים׃ 4וְסִכַּרְתִּי֙ אֶת־מִצְרַ֔יִם בְּיַ֖ד אֲדֹנִ֣ים קָשֶׁ֑ה וּמֶ֤לֶךְ עַז֙ יִמְשָׁל־בָּ֔ם נְאֻ֥ם הָאָדֹ֖ון יְהוָ֥ה צְבָאֹֽות׃ 5וְנִשְּׁתוּ־מַ֖יִם מֵֽהַיָּ֑ם וְנָהָ֖ר יֶחֱרַ֥ב וְיָבֵֽשׁ׃ 6וְהֶאֶזְנִ֣יחוּ נְהָרֹ֔ות דָּלֲל֥וּ וְחָרְב֖וּ יְאֹרֵ֣י מָצֹ֑ור קָנֶ֥ה וָס֖וּף קָמֵֽלוּ׃ 7עָרֹ֥ות עַל־יְאֹ֖ור עַל־פִּ֣י יְאֹ֑ור וְכֹל֙ מִזְרַ֣ע יְאֹ֔ור יִיבַ֥שׁ נִדַּ֖ף וְאֵינֶֽנּוּ׃ 8וְאָנוּ֙ הַדַּיָּגִ֔ים וְאָ֣בְל֔וּ כָּל־מַשְׁלִיכֵ֥י בַיְאֹ֖ור חַכָּ֑ה וּפֹרְשֵׂ֥י מִכְמֹ֛רֶת עַל־פְּנֵי־מַ֖יִם אֻמְלָֽלוּ׃ 9וּבֹ֛שׁוּ עֹבְדֵ֥י פִשְׁתִּ֖ים שְׂרִיקֹ֑ות וְאֹרְגִ֖ים חֹורָֽי׃ 10וְהָי֥וּ שָׁתֹתֶ֖יהָ מְדֻכָּאִ֑ים כָּל־עֹ֥שֵׂי שֶׂ֖כֶר אַגְמֵי־נָֽפֶשׁ׃ 11אַךְ־אֱוִלִים֙ שָׂ֣רֵי צֹ֔עַן חַכְמֵי֙ יֹעֲצֵ֣י פַרְעֹ֔ה עֵצָ֖ה נִבְעָרָ֑ה אֵ֚יךְ תֹּאמְר֣וּ אֶל־פַּרְעֹ֔ה בֶּן־חֲכָמִ֥ים אֲנִ֖י בֶּן־מַלְכֵי־קֶֽדֶם׃ 12אַיָּם֙ אֵפֹ֣וא חֲכָמֶ֔יךָ וְיַגִּ֥ידוּ נָ֖א לָ֑ךְ וְיֵ֣דְע֔וּ מַה־יָּעַ֛ץ יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות עַל־מִצְרָֽיִם׃ 13נֹֽואֲלוּ֙ שָׂ֣רֵי צֹ֔עַן נִשְּׁא֖וּ שָׂ֣רֵי נֹ֑ף הִתְע֥וּ אֶת־מִצְרַ֖יִם פִּנַּ֥ת שְׁבָטֶֽיהָ׃ 14יְהוָ֛ה מָסַ֥ךְ בְּקִרְבָּ֖הּ ר֣וּחַ עִוְעִ֑ים וְהִתְע֤וּ אֶת־מִצְרַ֨יִם֙ בְּכָֽל־מַעֲשֵׂ֔הוּ כְּהִתָּעֹ֥ות שִׁכֹּ֖ור בְּקִיאֹֽו׃ 15וְלֹֽא־יִהְיֶ֥ה לְמִצְרַ֖יִם מַֽעֲשֶׂ֑ה אֲשֶׁ֧ר יַעֲשֶׂ֛ה רֹ֥אשׁ וְזָנָ֖ב כִּפָּ֥ה וְאַגְמֹֽון׃ ס 16בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יִֽהְיֶ֥ה מִצְרַ֖יִם כַּנָּשִׁ֑ים וְחָרַ֣ד׀ וּפָחַ֗ד מִפְּנֵי֙ תְּנוּפַת֙ יַד־יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות אֲשֶׁר־ה֖וּא מֵנִ֥יף עָלָֽיו׃ 17וְ֠הָיְתָה אַדְמַ֨ת יְהוּדָ֤ה לְמִצְרַ֨יִם֙ לְחָגָּ֔א כֹּל֩ אֲשֶׁ֨ר יַזְכִּ֥יר אֹתָ֛הּ אֵלָ֖יו יִפְחָ֑ד מִפְּנֵ֗י עֲצַת֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות אֲשֶׁר־ה֖וּא יֹועֵ֥ץ עָלָֽיו׃ ס 18בַּיֹּ֣ום הַה֡וּא יִהְיוּ֩ חָמֵ֨שׁ עָרִ֜ים בְּאֶ֣רֶץ מִצְרַ֗יִם מְדַבְּרֹות֙ שְׂפַ֣ת כְּנַ֔עַן וְנִשְׁבָּעֹ֖ות לַיהוָ֣ה צְבָאֹ֑ות עִ֣יר הַהֶ֔רֶס יֵאָמֵ֖ר לְאֶחָֽת׃ ס 19בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יִֽהְיֶ֤ה מִזְבֵּ֨חַ֙ לַֽיהוָ֔ה בְּתֹ֖וךְ אֶ֣רֶץ מִצְרָ֑יִם וּמַצֵּבָ֥ה אֵֽצֶל־גְּבוּלָ֖הּ לַֽיהוָֽה׃ 20וְהָיָ֨ה לְאֹ֥ות וּלְעֵ֛ד לַֽיהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות בְּאֶ֣רֶץ מִצְרָ֑יִם כִּֽי־יִצְעֲק֤וּ אֶל־יְהוָה֙ מִפְּנֵ֣י לֹֽחֲצִ֔ים וְיִשְׁלַ֥ח לָהֶ֛ם מֹושִׁ֥יעַ וָרָ֖ב וְהִצִּילָֽם׃ 21וְנֹודַ֤ע יְהוָה֙ לְמִצְרַ֔יִם וְיָדְע֥וּ מִצְרַ֛יִם אֶת־יְהוָ֖ה בַּיֹּ֣ום הַה֑וּא וְעָֽבְדוּ֙ זֶ֣בַח וּמִנְחָ֔ה וְנָדְרוּ־נֵ֥דֶר לַֽיהוָ֖ה וְשִׁלֵּֽמוּ׃ 22וְנָגַ֧ף יְהוָ֛ה אֶת־מִצְרַ֖יִם נָגֹ֣ף וְרָפֹ֑וא וְשָׁ֨בוּ֙ עַד־יְהוָ֔ה וְנֶעְתַּ֥ר לָהֶ֖ם וּרְפָאָֽם׃ 23בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא תִּהְיֶ֨ה מְסִלָּ֤ה מִמִּצְרַ֨יִם֙ אַשּׁ֔וּרָה וּבָֽא־אַשּׁ֥וּר בְּמִצְרַ֖יִם וּמִצְרַ֣יִם בְּאַשּׁ֑וּר וְעָבְד֥וּ מִצְרַ֖יִם אֶת־אַשּֽׁוּר׃ ס 24בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יִהְיֶ֤ה יִשְׂרָאֵל֙ שְׁלִ֣ישִׁיָּ֔ה לְמִצְרַ֖יִם וּלְאַשּׁ֑וּר בְּרָכָ֖ה בְּקֶ֥רֶב הָאָֽרֶץ׃ 25אֲשֶׁ֧ר בֵּרֲכֹ֛ו יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות לֵאמֹ֑ר בָּר֨וּךְ עַמִּ֜י מִצְרַ֗יִם וּמַעֲשֵׂ֤ה יָדַי֙ אַשּׁ֔וּר וְנַחֲלָתִ֖י יִשְׂרָאֵֽל׃ ס

20

Misiri ahimwa n’Asîriya

1 Omwâka omukulu w’abasirika ahikaga aha Ashidodi arhumirwe na Saragoni, mwâmi w’e Asîriya, anacigorha olwo lugo analugwârha. 2 Mw’ago mango, Nyakasane anaciderhera omu kanwa ka Yeshayahu, mwene Amo­tsi, erhi: «Genda, ofundûle oyo sunzu okuli ecibunu, ohogole n’ekwerho zikuli emagulu.» Anacikujira: akàj’agenda bushugunu na buzira nkwerho. 3 Okuha­ndi Nyakasane anaciderha, erhi: «Nka kulyâla omurhumisi wâni Yeshayahu ajag’agenda bushugunu na buzira nkwerho myâka isharhu, mpu abe cimanyîso na bulêbi kuli Misiri na Kushi, 4 ntyo kw’ornwâmi w’e Asîriya âyîsh’ihêka ebigorogo by’e Misiri n’empira z’e Kushi, emisole n’abashosi, bushugunu, buzira nkwerho n’amahiji mabwikûle: zibe nshonyi za Misiri! 5 Bazânwa n’e­ nshonyi zibabumbe erhi Kushi bakazâg’icikubagira orhuma na Misiri wakazâg’ibalimbîsa. 6 Olwo lusiku, abantu baba luno lunda lw’emashinji bânaderhe, mpu: «Alaga oku bàbire balyâla rhwakag’icîkubagira, balyâla rhwakâg’ilonza okuyakira emwabo nti barhurhabâle banarhulikûze oku mwâmi w’e Asîriya! Lero ngahi rhwacig’ilongeza obucire?»

Jesaja/Isaiah 20: 1

בִּשְׁנַ֨ת בֹּ֤א תַרְתָּן֙ אַשְׁדֹּ֔ודָה בִּשְׁלֹ֣ח אֹתֹ֔ו סַֽרְגֹ֖ון מֶ֣לֶךְ אַשּׁ֑וּר וַיִּלָּ֥חֶם בְּאַשְׁדֹּ֖וד וַֽיִּלְכְּדָֽהּ׃ 2בָּעֵ֣ת הַהִ֗יא דִּבֶּ֣ר יְהוָה֮ בְּיַ֣ד יְשַׁעְיָ֣הוּ בֶן־אָמֹוץ֮ לֵאמֹר֒ לֵ֗ךְ וּפִתַּחְתָּ֤ הַשַּׂק֙ מֵעַ֣ל מָתְנֶ֔יךָ וְנַעַלְךָ֥ תַחֲלֹ֖ץ מֵעַ֣ל רַגְלֶ֑יךָ וַיַּ֣עַשׂ כֵּ֔ן הָלֹ֖ךְ עָרֹ֥ום וְיָחֵֽף׃ ס 3וַיֹּ֣אמֶר יְהוָ֔ה כַּאֲשֶׁ֥ר הָלַ֛ךְ עַבְדִּ֥י יְשַׁעְיָ֖הוּ עָרֹ֣ום וְיָחֵ֑ף שָׁלֹ֤שׁ שָׁנִים֙ אֹ֣ות וּמֹופֵ֔ת עַל־מִצְרַ֖יִם וְעַל־כּֽוּשׁ׃ 4כֵּ֣ן יִנְהַ֣ג מֶֽלֶךְ־אַ֠שּׁוּר אֶת־שְׁבִ֨י מִצְרַ֜יִם וְאֶת־גָּל֥וּת כּ֛וּשׁ נְעָרִ֥ים וּזְקֵנִ֖ים עָרֹ֣ום וְיָחֵ֑ף וַחֲשׂוּפַ֥י שֵׁ֖ת עֶרְוַ֥ת מִצְרָֽיִם׃ 5וְחַתּ֖וּ וָבֹ֑שׁוּ מִכּוּשׁ֙ מַבָּטָ֔ם וּמִן־מִצְרַ֖יִם תִּפְאַרְתָּֽם׃ 6וְ֠אָמַר יֹשֵׁ֨ב הָאִ֣י הַזֶּה֮ בַּיֹּ֣ום הַהוּא֒ הִנֵּה־כֹ֣ה מַבָּטֵ֗נוּ אֲשֶׁר־נַ֤סְנוּ שָׁם֙ לְעֶזְרָ֔ה לְהִ֨נָּצֵ֔ל מִפְּנֵ֖י מֶ֣לֶךְ אַשּׁ֑וּר וְאֵ֖יךְ נִמָּלֵ֥ט אֲנָֽחְנוּ׃ ס

---

 ^l11.1 Kurhondêrera kw’olu lukere lwa burhanzi kuhika lwa kali mwenda, bishambîrwe biyerekîre obulêbi bw’Omucunguzi.

 ^m11.6 Ezo nyiganyo zihugwire oku omu nsiku z’obucunguzi, rhwashub’iyishilama n’omurhûla nka kulya byàli omu ishwa ly’amasîma.

 ⁿ16.9 Kahababo ka bushagaluke k’abasârûla emizâbîbu.

 ^o18.1 Omu cihugo c’e Mîsiri n’e Kushi mwàli migù minji.

 ^p18.2 Yeshayahu abwîzire abarhambo b’e Mîsiri baleke okukaz’ikoza abantu, mpu barhabalire Asuru; cikwône bagaluke emwâbo e Mîsiri.

 ^q19.16 Emyanzi y’obucunguzi eyigirizibwe oku bantu boshi, ci arhali ya bene lsraheli bône. (Lola muli lz 40-45; Yer 44, 1).

21

Okuhongoka kwa Babiloni

1 Obulêbi buyerekire irungu liri ebwa nyanja. Nka kula empûsi ya kalemêra ehûkiza omu Negebu, kwo bârhenga ebw’irungu, omu cihugo c’ecôba. 2 Ali nyamanja w’obulêbi nafululirwe: «Omulenzi adwîrhe aja alenganya n’omuhaguzi adwîrhe ahagula. Cirhunikage, wâni Elamu! Ogorhage, wâni Medi!» Nâhulisa ngasi mirenge. 3 Okwo kwo kurhumire ensiko zâni zidwîrhe zadirhimana, ngwerhwe n’emikero nka mukazi waling’iburha. Amalumwa garhankacinzigir’okuyumva n’obwôba burhankaci­nzigir’okubona. 4 Omurhima gwâni gwàkangusire, ecôba canshamwire. Ecajingwe nakag’icîfinja nti cinderhere ehibohôlolo, campindukîre côba. 5 Barheganyize ecîbo, balambulirekwo emyenda; bakola badwîrhe balya bananywa. «Yimuki, mwe barhambo b’abasirika! rheganyi empenzi zinyu!» 6 Bulyala kwo Nyakasane ambwizire ntya, erhi: «Kanya, orhume omu­ntu waja bulâbi! Ebi akabona, abimanyise! 7 Akalangîra ebiterusi, n’abashona oku biterusi babiri babiri, n’abandi bashonyire oku ndogomi, abandi oku ngamiya, anabe masù, alabe bwinjinja». 8 Omulêbi anaciyama. erhi: «Yagirwa, ndegerera omûshi gwoshi ndi ebulâbi, n’obudufu bwoshi erhi nyimanzire burhahinga ndi ebulâbi! 9 Ci yamashusha engabo y’abasirika bashonyire oku biterusi, bibiri bihi­ri!» Ashubiza, aderha, erhi: «Ahongosire, ahongosire, olya Babilo­ni! Enshusho za banyamuzinda bâge b’obwihambe zo ezo buvu­nguvungu oku idaho!» 10 We nahuzire nka kula banahula engano omu cibuga, oku namanyisîbwe na Nyakasane w’Emirhwe, Nyamuzinda w’lsraheli, kwo nkubwizire.

Ohulehi buyerekire Edomu

11 Obulêbi buyerekire Duma. Kurhenga Seyiri badwîrhe banyakûza, mpu: «Wâni mulanzi. ngahi obudufu bwahika? Wâni mulanzi, ngahi obudufu bwahika ?» 12 Naye omulanzi ashûza, erhi: «Obuce buyîruka, na kandi obudufu. Mukalonza okudôsa, mudôse, mushib’igalukaf»

Obulêbi buyerekire Arabiya

13 Obulêbi omu Arabiya. Omu mashaka, omu Arabiya mwo mwalaâa, mwe mizinzi y’Abadedani. 14 Abagwerhwe n’enyôrha, mubahekere amîshi! Mwcebantu b’e Terna, abaja bayâka, mubahêkere ebiryo! 15 Bulya baja bayâka engôrho, engôrho nyomole, n’omuherho mufôle; baja bayâka obukali bw’ebîrhà. 16 Neci, ntyala kwo Nyakasane ambwîzire, erhi: «Hacisigire mwâka mu guma, lusiku oku lundi, irenge lya Kedari lihirigirhe lyoshi lyoshi. 17 Na muli gulya mwandu gw’entwâli z’abalwî b’emiherho b’e Kedari, mâhunga gône gâsigala, bulya Nyakasane Nyamuzinda w’lsraheli okudesire».

Jesaja/Isaiah 21: 1 

מַשָּׂ֖א מִדְבַּר־יָ֑ם כְּסוּפֹ֤ות בַּנֶּ֨גֶב֙ לַֽחֲלֹ֔ף מִמִּדְבָּ֣ר בָּ֔א מֵאֶ֖רֶץ נֹורָאָֽה׃ 2חָז֥וּת קָשָׁ֖ה הֻגַּד־לִ֑י הַבֹּוגֵ֤ד׀ בֹּוגֵד֙ וְהַשֹּׁודֵ֣ד׀ שֹׁודֵ֔ד עֲלִ֤י עֵילָם֙ צוּרִ֣י מָדַ֔י כָּל־אַנְחָתָ֖ה הִשְׁבַּֽתִּי׃ 3עַל־כֵּ֗ן מָלְא֤וּ מָתְנַי֙ חַלְחָלָ֔ה צִירִ֣ים אֲחָז֔וּנִי כְּצִירֵ֖י יֹֽולֵדָ֑ה נַעֲוֵ֣יתִי מִשְּׁמֹ֔עַ נִבְהַ֖לְתִּי מֵרְאֹֽות׃ 4תָּעָ֣ה לְבָבִ֔י פַּלָּצ֖וּת בִּֽעֲתָ֑תְנִי אֵ֚ת נֶ֣שֶׁף חִשְׁקִ֔י שָׂ֥ם לִ֖י לַחֲרָדָֽה׃ 5עָרֹ֧ךְ הַשֻּׁלְחָ֛ן צָפֹ֥ה הַצָּפִ֖ית אָכֹ֣ול שָׁתֹ֑ה ק֥וּמוּ הַשָּׂרִ֖ים מִשְׁח֥וּ מָגֵֽן׃ פ 6כִּ֣י כֹ֥ה אָמַ֛ר אֵלַ֖י אֲדֹנָ֑י לֵ֚ךְ הַעֲמֵ֣ד הַֽמְצַפֶּ֔ה אֲשֶׁ֥ר יִרְאֶ֖ה יַגִּֽיד׃ 7וְרָ֣אָה רֶ֗כֶב צֶ֚מֶד פָּֽרָשִׁ֔ים רֶ֥כֶב חֲמֹ֖ור רֶ֣כֶב גָּמָ֑ל וְהִקְשִׁ֥יב קֶ֖שֶׁב רַב־קָֽשֶׁב׃ 8וַיִּקְרָ֖א אַרְיֵ֑ה עַל־מִצְפֶּ֣ה׀ אֲדֹנָ֗י אָנֹכִ֞י עֹמֵ֤ד תָּמִיד֙ יֹומָ֔ם וְעַל־מִ֨שְׁמַרְתִּ֔י אָנֹכִ֥י נִצָּ֖ב כָּל־הַלֵּילֹֽות׃ 9וְהִנֵּה־זֶ֥ה בָא֙ רֶ֣כֶב אִ֔ישׁ צֶ֖מֶד פָּֽרָשִׁ֑ים וַיַּ֣עַן וַיֹּ֗אמֶר נָפְלָ֤ה נָֽפְלָה֙ בָּבֶ֔ל וְכָל־פְּסִילֵ֥י אֱלֹהֶ֖יהָ שִׁבַּ֥ר לָאָֽרֶץ׃ 10מְדֻשָׁתִ֖י וּבֶן־גָּרְנִ֑י אֲשֶׁ֣ר שָׁמַ֗עְתִּי מֵאֵ֨ת יְהוָ֧ה צְבָאֹ֛ות אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵ֖ל הִגַּ֥דְתִּי לָכֶֽם׃ ס 11מַשָּׂ֖א דּוּמָ֑ה אֵלַי֙ קֹרֵ֣א מִשֵּׂעִ֔יר שֹׁמֵר֙ מַה־מִלַּ֔יְלָה שֹׁמֵ֖ר מַה־מִלֵּֽיל׃ 12אָמַ֣ר שֹׁמֵ֔ר אָתָ֥ה בֹ֖קֶר וְגַם־לָ֑יְלָה אִם־תִּבְעָי֥וּן בְּעָ֖יוּ שֻׁ֥בוּ אֵתָֽיוּ׃ ס 13מַשָּׂ֖א בַּעְרָ֑ב בַּיַּ֤עַר בַּעְרַב֙ תָּלִ֔ינוּ אֹֽרְחֹ֖ות דְּדָנִֽים׃ 14לִקְרַ֥את צָמֵ֖א הֵתָ֣יוּ מָ֑יִם יֹשְׁבֵי֙ אֶ֣רֶץ תֵּימָ֔א בְּלַחְמֹ֖ו קִדְּמ֥וּ נֹדֵֽד׃ 15כִּֽי־מִפְּנֵ֥י חֲרָבֹ֖ות נָדָ֑דוּ מִפְּנֵ֣י׀ חֶ֣רֶב נְטוּשָׁ֗ה וּמִפְּנֵי֙ קֶ֣שֶׁת דְּרוּכָ֔ה וּמִפְּנֵ֖י כֹּ֥בֶד מִלְחָמָֽה׃ ס 16כִּי־כֹ֛ה אָמַ֥ר אֲדֹנָ֖י אֵלָ֑י בְּעֹ֤וד שָׁנָה֙ כִּשְׁנֵ֣י שָׂכִ֔יר וְכָלָ֖ה כָּל־כְּבֹ֥וד קֵדָֽר׃ 17וּשְׁאָ֧ר מִסְפַּר־קֶ֛שֶׁת גִּבֹּורֵ֥י בְנֵֽי־קֵדָ֖ר יִמְעָ֑טוּ כִּ֛י יְהוָ֥ה אֱלֹהֵֽי־יִשְׂרָאֵ֖ל דִּבֵּֽר׃ ס

22

Yeruzalemu arhondwa

1 Obulêbi buyerekire «Olubanda lw’Okubonekerwa»^r. Cirhumire mwasôkera mweshi oku nyumpa, 2 wâni lugo lushâmîra bwenêne, lugo lwa kadugundu, lugo lwa masîma? Emifu yâwe erhali ngôrho yayiyisire, arhali oku ntambala yafîrîre. 3 Abarhambo b’abasirika bâwe baciyâkire boshi caligumiza, bagwârhwa n’abafôla emiherho; abantu bâwe boshi bàbagwarhîre mpira haguma bàli bakola mpu bayâkira kulî. 4 Co carhumaga nderha, nti: «Murhandolagakwo, muleke ndake ndakûle! Murhacirhamagya mpu mwantûliriza kw’obu buhanya bwarhogire mwâli w’olubaga lwâni». 5 Bulya luli lusiku lwa côba, lwa kurhindibuka n’okubonêsibwa eza mêmè, lusiku lurhumirwe na Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe. Omu Lubanda lw’Okubonekerwa, enkûta zahongosire banakola badwîrhe balongeza oburhabâle ebwa ntondo. 6 Elamu amacîbambîza emyampi, n’abantu bashonyire oku ngâlè n’oku biterusi, naye Kiri amaharhamwo empenzi, 7 Orhubanda rhwâwe rhulushire orhundi obwinja rhuyunjwire ngâlè, nabo banakushona oku biterusi bakuhandîre aha luso. 8 Na ntyôla Yuda arhacigwrhi cafungira^s. Olwo lusiku, wâyerekeza amasù ebwa nnundo y’emirasano mibike omu nyumpa y’omu mizirhu! 9 N’emirhule eri omu lugo lwa Daudi, mwabwine oku eri minji! Mwacihakire amîshi omu ciyanja ciri ah’idako. 10 Mwaganjire enyumpa ziri omu Yeruzalemu, mwanahongola enyumpa mpu Iyo muzibuhya enkûta. 11 Mwanaciyûbaka ecibîkiro ekarhî k’enkûta zombi, mpu lyo mushâhulizamwo amîshi g’eciyanja ca miîa. Ci murhaciderhaga mpu mwayerekeza amasù emw’olya okola ebyo byoshi, olya wabirheganyagya kurhenga mîra, murhamubonaga. 12 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe ali ammulalisire olwo lusiku mpu mulake munabande endûlu, mukungûlwe irhwe munayambalc su­nzu. 13 Ci gwàba mwishingo n’obushagaluke: okubâga enkafu, okuniga ebibuzi. okulya enyama n’okunywa amamvu, mpu: «Rhulye rhunanywe, bulya irhondo rhwacifira!» 14 Nyamuzinda w’Emirhwe anacinfululira aka kanwa, ambwira, erhi: «Eco câha cirhakababalirwa kuhika okufa kwinyu», kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe.

Obulâhi buyerekire Shebena

15 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe anacimbwira, erhi: «Kanya. oje emunda Shebena ali, ye murhindisi w’ecôgo ca mwâmi omubwire, erhi: 16 «Mwânya muci ojira hanôla na ndi wakuhâga akashambala, obûla wacîhumbiraho enshinda», obûla wayigôya burherema, n’obûla wacîrhendêzeza icumbi omu lwâla? 17 Ala oku Nyakasane akola akudundaganya, akukwêbe kulî, wâni sho! anakurhulube bwinjinja, 18 akuzingezinge anakuhirike oje wahenanguka nk’ibâle lyahonera omu bulamho bugali-gali. Yo wafira eyo munda, we n’engâle olimbira, we okâhemula ccôgo ca nnahamwinyu! 19 Nâkunyaga ecikono câwe, nnankurhenze aha mwâwe. 20 Na muli olwo lusiku lwonênè, nâhamagala omurhumisi wâni Eliyakimu, mwene Hilikiyahu. 21 Nâmuyambika ecishûli câwe, mmukenyeze olunigi lwâwe, nnamuhè obuhashe bwâwe, abe y’ishe w’abantu b’omu Yeruzalemu n’ab’omu nyumpa ya Yuda, 22 Namuhira olwîgulo lw’enyumpa ya Daudi aha lurhugo, akaz’ihamûla, na ntaye wacihamike, akazihamika, na ntaye wacihamûle. 23 Namugwîka nka lubambo omu budaka buzihu, abe ntebe y’irenge omu nyumpa y’ishe. 24 Ye irenge ly’enyumpa y’ishe lyoshi lyâmananakwo, abahusi n’aba­na, n’orhulugu rhutya-rhutya, kurhenga orhubehe kuhika oku rhubindi rhwa ngasi lubero. 25 Muli olwôla lusiku, kanwa ka Nyamuzinda w’Emirhwe, lulya lubambo lugwîke omu budaka buzibu lwamanyuka, lu­shuguke lunarhoge, na gulya muzigo gwakag’imananakwo, gwarhihuka, bulya kwo Nyakasane adesire ntyo.

Jesaja/Isaiah 22: 1 

מַשָּׂ֖א גֵּ֣יא חִזָּיֹ֑ון מַה־לָּ֣ךְ אֵפֹ֔וא כִּֽי־עָלִ֥ית כֻּלָּ֖ךְ לַגַּגֹּֽות׃ 2תְּשֻׁאֹ֣ות׀ מְלֵאָ֗ה עִ֚יר הֹֽומִיָּ֔ה קִרְיָ֖ה עַלִּיזָ֑ה חֲלָלַ֨יִךְ֙ לֹ֣א חַלְלֵי־חֶ֔רֶב וְלֹ֖א מֵתֵ֥י מִלְחָמָֽה׃ 3כָּל־קְצִינַ֥יִךְ נָֽדְדוּ־יַ֖חַד מִקֶּ֣שֶׁת אֻסָּ֑רוּ כָּל־נִמְצָאַ֨יִךְ֙ אֻסְּר֣וּ יַחְדָּ֔ו מֵרָחֹ֖וק בָּרָֽחוּ׃ 4עַל־כֵּ֥ן אָמַ֛רְתִּי שְׁע֥וּ מִנִּ֖י אֲמָרֵ֣ר בַּבֶּ֑כִי אַל־תָּאִ֣יצוּ לְנַֽחֲמֵ֔נִי עַל־שֹׁ֖ד בַּת־עַמִּֽי׃ 5כִּ֣י יֹום֩ מְהוּמָ֨ה וּמְבוּסָ֜ה וּמְבוּכָ֗ה לַֽאדֹנָ֧י יְהוִ֛ה צְבָאֹ֖ות בְּגֵ֣יא חִזָּיֹ֑ון מְקַרְקַ֥ר קִ֖ר וְשֹׁ֥ועַ אֶל־הָהָֽר׃ 6וְעֵילָם֙ נָשָׂ֣א אַשְׁפָּ֔ה בְּרֶ֥כֶב אָדָ֖ם פָּֽרָשִׁ֑ים וְקִ֥יר עֵרָ֖ה מָגֵֽן׃ 7וַיְהִ֥י מִבְחַר־עֲמָקַ֖יִךְ מָ֣לְאוּ רָ֑כֶב וְהַפָּ֣רָשִׁ֔ים שֹׁ֖ת שָׁ֥תוּ הַשָּֽׁעְרָה׃ 8וַיְגַ֕ל אֵ֖ת מָסַ֣ךְ יְהוּדָ֑ה וַתַּבֵּט֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא אֶל־נֶ֖שֶׁק בֵּ֥ית הַיָּֽעַר׃ 9וְאֵ֨ת בְּקִיעֵ֧י עִיר־דָּוִ֛ד רְאִיתֶ֖ם כִּי־רָ֑בּוּ וַֽתְּקַבְּצ֔וּ אֶת־מֵ֥י הַבְּרֵכָ֖ה הַתַּחְתֹּונָֽה׃ 10וְאֶת־בָּתֵּ֥י יְרוּשָׁלִַ֖ם סְפַרְתֶּ֑ם וַתִּתְֿצוּ֙ הַבָּ֣תִּ֔ים לְבַצֵּ֖ר הַחֹומָֽה׃ 11וּמִקְוָ֣ה׀ עֲשִׂיתֶ֗ם בֵּ֚ין הַחֹ֣מֹתַ֔יִם לְמֵ֖י הַבְּרֵכָ֣ה הַיְשָׁנָ֑ה וְלֹ֤א הִבַּטְתֶּם֙ אֶל־עֹשֶׂ֔יהָ וְיֹצְרָ֥הּ מֵֽרָחֹ֖וק לֹ֥א רְאִיתֶֽם׃ 12וַיִּקְרָ֗א אֲדֹנָ֧י יְהוִ֛ה צְבָאֹ֖ות בַּיֹּ֣ום הַה֑וּא לִבְכִי֙ וּלְמִסְפֵּ֔ד וּלְקָרְחָ֖ה וְלַחֲגֹ֥ר שָֽׂק׃ 13וְהִנֵּ֣ה׀ שָׂשֹׂ֣ון וְשִׂמְחָ֗ה הָרֹ֤ג׀ בָּקָר֙ וְשָׁחֹ֣ט צֹ֔אן אָכֹ֥ל בָּשָׂ֖ר וְשָׁתֹ֣ות יָ֑יִן אָכֹ֣ול וְשָׁתֹ֔ו כִּ֥י מָחָ֖ר נָמֽוּת׃ 14וְנִגְלָ֥ה בְאָזְנָ֖י יְהוָ֣ה צְבָאֹ֑ות אִם־יְ֠כֻפַּר הֶעָוֹן֙ הַזֶּ֤ה לָכֶם֙ עַד־תְּמֻת֔וּן אָמַ֛ר אֲדֹנָ֥י יְהוִ֖ה צְבָאֹֽות׃ פ 15כֹּ֥ה אָמַ֛ר אֲדֹנָ֥י יְהוִ֖ה צְבָאֹ֑ות לֶךְ־בֹּא֙ אֶל־הַסֹּכֵ֣ן הַזֶּ֔ה עַל־שֶׁבְנָ֖א אֲשֶׁ֥ר עַל־הַבָּֽיִת׃ 16מַה־לְּךָ֥ פֹה֙ וּמִ֣י לְךָ֣ פֹ֔ה כִּֽי־חָצַ֧בְתָּ לְּךָ֛ פֹּ֖ה קָ֑בֶר חֹצְבִ֤י מָרֹום֙ קִבְרֹ֔ו חֹקְקִ֥י בַסֶּ֖לַע מִשְׁכָּ֥ן לֹֽו׃ 17הִנֵּ֤ה יְהוָה֙ מְטַלְטֶלְךָ֔ טַלְטֵלָ֖ה גָּ֑בֶר וְעֹטְךָ֖ עָטֹֽה׃ 18צָנֹ֤וף יִצְנָפְךָ֙ צְנֵפָ֔ה כַּדּ֕וּר אֶל־אֶ֖רֶץ רַחֲבַ֣ת יָדָ֑יִם שָׁ֣מָּה תָמ֗וּת וְשָׁ֨מָּה֙ מַרְכְּבֹ֣ות כְּבֹודֶ֔ךָ קְלֹ֖ון בֵּ֥ית אֲדֹנֶֽיךָ׃ 19וַהֲדַפְתִּ֖יךָ מִמַּצָּבֶ֑ךָ וּמִמַּעֲמָֽדְךָ֖ יֶהֶרְסֶֽךָ׃ 20וְהָיָ֖ה בַּיֹּ֣ום הַה֑וּא וְקָרָ֣אתִי לְעַבְדִּ֔י לְאֶלְיָקִ֖ים בֶּן־חִלְקִיָּֽהוּ׃ 21וְהִלְבַּשְׁתִּ֣יו כֻּתָּנְתֶּ֗ךָ וְאַבְנֵֽטְךָ֙ אֲחַזְּקֶ֔נּוּ וּמֶֽמְשֶׁלְתְּךָ֖ אֶתֵּ֣ן בְּיָדֹ֑ו וְהָיָ֥ה לְאָ֛ב לְיֹושֵׁ֥ב יְרוּשָׁלִַ֖ם וּלְבֵ֥ית יְהוּדָֽה׃ 22וְנָתַתִּ֛י מַפְתֵּ֥חַ בֵּית־דָּוִ֖ד עַל־שִׁכְמֹ֑ו וּפָתַח֙ וְאֵ֣ין סֹגֵ֔ר וְסָגַ֖ר וְאֵ֥ין פֹּתֵֽחַ׃ 23וּתְקַעְתִּ֥יו יָתֵ֖ד בְּמָקֹ֣ום נֶאֱמָ֑ן וְהָיָ֛ה לְכִסֵּ֥א כָבֹ֖וד לְבֵ֥ית אָבִֽיו׃ 24וְתָל֨וּ עָלָ֜יו כֹּ֣ל׀ כְּבֹ֣וד בֵּית־אָבִ֗יו הַצֶּֽאֱצָאִים֙ וְהַצְּפִעֹ֔ות כֹּ֖ל כְּלֵ֣י הַקָּטָ֑ן מִכְּלֵי֙ הָֽאַגָּנֹ֔ות וְעַ֖ד כָּל־כְּלֵ֥י הַנְּבָלִֽים׃ 25בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא נְאֻם֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות תָּמוּשׁ֙ הַיָּתֵ֔ד הַתְּקוּעָ֖ה בְּמָקֹ֣ום נֶאֱמָ֑ן וְנִגְדְּעָ֣ה וְנָפְלָ֗ה וְנִכְרַת֙ הַמַּשָּׂ֣א אֲשֶׁר־עָלֶ֔יהָ כִּ֥י יְהוָ֖ה דִּבֵּֽר׃ ס

23

Obulêbi buyerekire Tiri

1 Obulebi buycrckire Tiri. Mwe mârho g’e Tarsisi muhubulize mwayaâma, bulya olwâkiro lwinyu lwashabirwe: nta nyumpa ecisigire! Erhi ba­rhenga e Kitimi Iyo bàyumvirhe ogwôla mwanzi. 2 Murhungwe n’obwôba, mwe muyûbaka eburhamhi bw’enyanja mwe barhimbûzi b’e Sidoni, mwe abaja-bugo binyu bakâyikira e­ nyanja! 3 Emburho z’e Nili n’emyâka y’eburhambi bw’Olwîshi bakazâg’igereza omu nyanja ngali, bwo bwâli buhirhi bwâge! ye wali cibuye c’amashanja. 4 Enshonyi zikubumbe, wâni Sidoni, lugerêro lw’oku nyanja! Bulya enyanja yamaderha, mpu: «Ntafumbaga izîmi. ntaburhaga, ntanaleraga bana-rhahana erhi bana-nyere!» 5 Olusiku ogwo mwanzi gwâmanyibwa omu Misiri, bâgeramwo omusisi bayumva ebyabire e Tiri. 6 Muyikirire e Tarsisi, muje mwayâma, mwe muyûbaka oku burhambi bw’enyanja. 7 Ka co cishagala cinyu mwakâg’ilimbira eco, cirya cishagala càsingagwa kurhenga mîra-mîra; cirya cishagala cakag’ihika omu bihugo by’ekuli cagend’iyûbakayo? 8 Ndi warholaga muhigo gwa bene ogwôla kuli Tiri wakâg’igaba ama­shungwe g’abâmi, n’abarhimbûzi bâge bali baluzi n’abaguzi bâge bali bantu ba lukengwa hano igulu? 9 Nyamuzinda w’Emirhwe ye warhôlaga ogwo muhigo, mpu afunyâze obucîbone bwa ngasi balya boshi balonza okukuzibwa, anarhôhye ngasi bakulu b’eno igulu. 10 Ohingage ecihugo câwe, nk’oku bajira oku burhambi bwa Nili, wâni munyere w’e Tarsisi, bulya nta izîko licihali! 11 Nyakasane alambulire okuboko kwâge oku nyanja, ajugumya amâmi. Arhegesire mpu amâkiro g’omu Kanani gahongolwè. 12 Anaciderha, erhi: «Orhakaciderha mpu wacîbona, bulya washerire, wâni munyere w’e Sidoni! Yimuka, oyîkirire e Kitimi! Ci ciru n’eyo munda nta buholo wâbuganayo!» 13 Loli ecihugo c’Abanya-Kaldeya: olwo lubaga lurhacihabâ. Asîriya alujizire ishubûkiro lya misimbi; bali erhi bàgwîsiremwo emitungo, banayûbakamwo enyumpa nzibu-zibu, ci abihindwire cisinga ca bujonjolekeza. 14 Mubande endûlu, mwe mârho g’e Tarsisi, bulya olwâkiro lwinyu lwahongosire! 15 Okuhandi obwo Tiri âyôrha ayibagirwe myâka makumi gali nda, ma­ngo gali nka kalamo k’omwâmi. Enyuma y’eyôla myâka makumi gali nda Tiri âhinduka lwimbo lw’omukazi w’ecishungu: 16 «Rhôla olulanga, ozunguluke olugo, wâni mukazi w’ecishungu mwi­bagire! Ozihe bwinjinja, oyimbe onayimbize, Iyo bashub’ikuyibu­ka!» 17 Okuhandi, enyuma za myâka makumi gali nda, Nyakasane âyîsh’i­rhangula Tiri, naye anashub’ikâkamarha oluhembo lwâge, ana­shuh’ikahusha n’amâmi goshi g’omu bihugo biba en’igulu. 18 Ci obu­nguke bwâge n’oluhembo lwâge byakayîsh’irherekêrwa Nyakasane: bi­rhakalundikwa birhakanabikwa muhako, ci obuyunguke bwage bwakûhûbwa halya bayorha baha cmalanga ga Nyakasane, Iyo babona eci balya bayigurhe n’emyambalo y’obulimbi.

Jesaja/Isaiah 23: 1

מַשָּׂ֖א צֹ֑ר הֵילִ֣ילוּ׀ אֳנִיֹּ֣ות תַּרְשִׁ֗ישׁ כִּֽי־שֻׁדַּ֤ד מִבַּ֨יִת֙ מִבֹּ֔וא מֵאֶ֥רֶץ כִּתִּ֖ים נִגְלָה־לָֽמֹו׃ 2דֹּ֖מּוּ יֹ֣שְׁבֵי אִ֑י סֹחֵ֥ר צִידֹ֛ון עֹבֵ֥ר יָ֖ם מִלְאֽוּךְ׃ 3וּבְמַ֤יִם רַבִּים֙ זֶ֣רַע שִׁחֹ֔ר קְצִ֥יר יְאֹ֖ור תְּבֽוּאָתָ֑הּ וַתְּהִ֖י סְחַ֥ר גֹּויִֽם׃ 4בֹּ֣ושִׁי צִידֹ֔ון כִּֽי־אָמַ֣ר יָ֔ם מָעֹ֥וז הַיָּ֖ם לֵאמֹ֑ר לֹֽא־חַ֣לְתִּי וְלֹֽא־יָלַ֗דְתִּי וְלֹ֥א גִדַּ֛לְתִּי בַּחוּרִ֖ים רֹומַ֥מְתִּי בְתוּלֹֽות׃ 5כַּֽאֲשֶׁר־שֵׁ֖מַע לְמִצְרָ֑יִם יָחִ֖ילוּ כְּשֵׁ֥מַע צֹֽר׃ 6עִבְר֖וּ תַּרְשִׁ֑ישָׁה הֵילִ֖ילוּ יֹ֥שְׁבֵי אִֽי׃ 7הֲזֹ֥את לָכֶ֖ם עַלִּיזָ֑ה מִֽימֵי־קֶ֤דֶם קַדְמָתָהּ֙ יֹבִל֣וּהָ רַגְלֶ֔יהָ מֵֽרָחֹ֖וק לָגֽוּר׃ 8מִ֚י יָעַ֣ץ זֹ֔את עַל־צֹ֖ר הַמַּֽעֲטִירָ֑ה אֲשֶׁ֤ר סֹחֲרֶ֨יה֙ שָׂרִ֔ים כִּנְעָנֶ֖יהָ נִכְבַּדֵּי־אָֽרֶץ׃ 9יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות יְעָצָ֑הּ לְחַלֵּל֙ גְּאֹ֣ון כָּל־צְבִ֔י לְהָקֵ֖ל כָּל־נִכְבַּדֵּי־אָֽרֶץ׃ 10עִבְרִ֥י אַרְצֵ֖ךְ כַּיְאֹ֑ר בַּת־תַּרְשִׁ֕ישׁ אֵ֖ין מֵ֥זַח עֹֽוד׃ 11יָדֹו֙ נָטָ֣ה עַל־הַיָּ֔ם הִרְגִּ֖יז מַמְלָכֹ֑ות יְהוָה֙ צִוָּ֣ה אֶל־כְּנַ֔עַן לַשְׁמִ֖ד מָעֻזְנֶֽיהָ׃ 12וַיֹּ֕אמֶר לֹֽא־תֹוסִ֥יפִי עֹ֖וד לַעְלֹ֑וז הַֽמְעֻשָּׁקָ֞ה בְּתוּלַ֣ת בַּת־צִידֹ֗ון כִּתִּיִּים ק֣וּמִי עֲבֹ֔רִי גַּם־שָׁ֖ם לֹא־יָנ֥וּחַֽ לָֽךְ׃ 13הֵ֣ן׀ אֶ֣רֶץ כַּשְׂדִּ֗ים זֶ֤ה הָעָם֙ לֹ֣א הָיָ֔ה אַשּׁ֖וּר יְסָדָ֣הּ לְצִיִּ֑ים הֵקִ֣ימוּ בְחִינָיו עֹרְרוּ֙ אַרְמְנֹותֶ֔יהָ שָׂמָ֖הּ לְמַפֵּלָֽה׃ 14הֵילִ֖ילוּ אֳנִיֹּ֣ות תַּרְשִׁ֑ישׁ כִּ֥י שֻׁדַּ֖ד מָעֻזְּכֶֽן׃ ס 15וְהָיָה֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא וְנִשְׁכַּ֤חַת צֹר֙ שִׁבְעִ֣ים שָׁנָ֔ה כִּימֵ֖י מֶ֣לֶךְ אֶחָ֑ד מִקֵּ֞ץ שִׁבְעִ֤ים שָׁנָה֙ יִהְיֶ֣ה לְצֹ֔ר כְּשִׁירַ֖ת הַזֹּונָֽה׃ 16קְחִ֥י כִנֹּ֛ור סֹ֥בִּי עִ֖יר זֹונָ֣ה נִשְׁכָּחָ֑ה הֵיטִ֤יבִי נַגֵּן֙ הַרְבִּי־שִׁ֔יר לְמַ֖עַן תִּזָּכֵֽרִי׃ 17וְהָיָ֞ה מִקֵּ֣ץ׀ שִׁבְעִ֣ים שָׁנָ֗ה יִפְקֹ֤ד יְהוָה֙ אֶת־צֹ֔ר וְשָׁבָ֖ה לְאֶתְנַנָּ֑ה וְזָֽנְתָ֛ה אֶת־כָּל־מַמְלְכֹ֥ות הָאָ֖רֶץ עַל־פְּנֵ֥י הָאֲדָמָֽה׃ 18וְהָיָ֨ה סַחְרָ֜הּ וְאֶתְנַנָּ֗הּ קֹ֚דֶשׁ לַֽיהוָ֔ה לֹ֥א יֵֽאָצֵ֖ר וְלֹ֣א יֵֽחָסֵ֑ן כִּ֣י לַיֹּשְׁבִ֞ים לִפְנֵ֤י יְהוָה֙ יִֽהְיֶ֣ה סַחְרָ֔הּ לֶאֱכֹ֥ל לְשָׂבְעָ֖ה וְלִמְכַסֶּ֥ה עָתִֽיק׃ פ

24

Obuhane bw’igulu

1 Ala oku Nyakasane amashereza igulu amanalishâba, amabindamya obusù bwâlyo amanashandabanya abalibâmwo. 2 Oku byâbà oku mudâhwa kwo byâbà n’oku lubaga, oku byâbà kuli nnaka kwo byâbà n’oku muja wâge, oku byâbà oku mugoli kwo byâbà n’oku muja-kazi wage, oku byâbà oku waguza kwo byâbà. n’oku wagula, oku byâbà oku wahoza kwo byâbà n’oku wacihoza, oku byâbà oku walibirwe omwenda, kwo byâbà n’oku wagulire. 3 lgulu lyamasherera okurhankaderhwa, lyamahagulwa bwa nkwira; neci, Nyakasane odesire akôla kanwa. 4 lgulu liri omu mishîbo, lyàbengire; igulu lyàsherire, lyàshâbûsire; amalunga nago gabengire haguma n’igulu. 5 Igulu lyahemwirwe n’amagulu g’abalibâmwo, bulya bavunyire amarhegeko, barhajiraga ebishingânîne, banavuna endagâno y’ensiku n’amango. 6 Okwo kwarhuma igulu lihehêrerwa n’obuhane burhogera abalibâmwo; okwo kwarhuma abalibâmwo bahungumuka, n’abasigire gakola mâhunga gone.

Olwimbo oku cishagala cishûbusire

7 Amamvu g’omurhobo gali omu mishîbo, enkoma z’emizâbîbu zagânu­sire, n’entwâli z’enshagali zidwîrhe zaniha. 8 Obushagaluke bw’abarhimba engoma bwahwîre, olubi lw’abantu bali oku nsiku nkulu lwahirigisire, n’omuhimbo gw’olulanga gwadumire. 9 Barhacinywa mamvu nka bayimba, amamvu gakola galulira baluganywa. 10 Lukola bijonjolekeza, lulya lugo lulimbira obusha; enyumpa zoshi ziri mpamike, zirhankacihash’ijibwâmwo. 11 Abantu bakola baja balakira amamvu omu njira; enshagali yazimangine lwoshi; amasîma gahirigisire omu cihugo. 12 Nyamanja wa bigûkà yene okola osigire omu lugo; olumvi lwâlo lwajonjolekine, lukola luba mulangabulè. 13 Neci, okwâbà omu mashanja ga hano igulu, kwâyîsh’iba nka kula owaja atwa amashami g’amalehe g’omuzeti, nka kula owaja ahumbûza emizâbîbu bamayus’isârûla. 14 Ci bôhe badwîrhe bayakûza n’izu linene, banashamambira irenge lya Nyakasane kurhenga ebuzikiro bw’izûba. 15 Badwîrhe bakuza Nyakasane ebushoshokero bw’izûba, badwîrhe bakuza izîno lya Nyakasane Nyamuzinda w’Israheli oku birhwa by’omu nyanja. 16 Kurheng’emunda igulu lihekera, rhwamayumva bayimba, mpu; «Irenge oku Mushinganyanya!»

Entambala nzinda

Ci niehe nanaciderha, nti: «Lero namahera! lero nieshi oyu! namajakwo obuhanya! Abalenzi balenganyize! abalenzi badwîrhe balyâlyânya!» 17 Ecôba, enyenga n’omurhego bidwîrhe byammulinda; mwe muba en’i­gulu! 18 Owaderhe mpu ayâka ecôba, arhogere omu nyenga, anagwârhwe n’omurhego. Neci, emihango y’amîshi g’emalunga yamayîguka, n’ebiriba by’igulu byamajuguma. 19 Igulu lyahahanyusire, lyacibêrire bijonjolekeza; igulu lidwîrhe lyadunga, lyanadungadunga. 20 lgulu lidwîrhe lyadândabagana nka mulalwe, lidwîrhe lyadundagana nka cifumba. Obubi bwâlyo buligogomize; likola lyahenanguka, lirhakacizûka. 21 Mw’olwo lusiku, Nyakasane ahana omurhwe guli omu malunga^t enyanya, na hano idako abâmi bali en’igulu. 22 Bayîsh’ishubûzibwa omu mwîna nka bigorogo; bayîsh’ihêkwa omu mpamikwa, na hano hagera nsiku zirhali nyi, bâhâhwa obuhane bwâbo. 23 Omwezi gwanâtulûle n’izûba enshonyi zilibumbe, bulya Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe ye wanâyîme oku ntondo ya Siyoni n’aha Yeruzalemu; irenge lyâge lyanalangashanire embere z’abagula bâge.

Jesaja/Isaiah 24: 1 

הִנֵּ֧ה יְהוָ֛ה בֹּוקֵ֥ק הָאָ֖רֶץ וּבֹֽולְקָ֑הּ וְעִוָּ֣ה פָנֶ֔יהָ וְהֵפִ֖יץ יֹשְׁבֶֽיהָ׃ 2וְהָיָ֤ה כָעָם֙ כַּכֹּהֵ֔ן כַּעֶ֨בֶד֙ כַּֽאדֹנָ֔יו כַּשִּׁפְחָ֖ה כַּגְּבִרְתָּ֑הּ כַּקֹּונֶה֙ כַּמֹּוכֵ֔ר כַּמַּלְוֶה֙ כַּלֹּוֶ֔ה כַּנֹּשֶׁ֕ה כַּאֲשֶׁ֖ר נֹשֶׁ֥א בֹֽו׃ 3הִבֹּ֧וק׀ תִּבֹּ֛וק הָאָ֖רֶץ וְהִבֹּ֣וז׀ תִּבֹּ֑וז כִּ֣י יְהוָ֔ה דִּבֶּ֖ר אֶת־הַדָּבָ֥ר הַזֶּֽה׃ 4אָבְלָ֤ה נָֽבְלָה֙ הָאָ֔רֶץ אֻמְלְלָ֥ה נָבְלָ֖ה תֵּבֵ֑ל אֻמְלָ֖לוּ מְרֹ֥ום עַם־הָאָֽרֶץ׃ 5וְהָאָ֥רֶץ חָנְפָ֖ה תַּ֣חַת יֹשְׁבֶ֑יהָ כִּֽי־עָבְר֤וּ תֹורֹת֙ חָ֣לְפוּ חֹ֔ק הֵפֵ֖רוּ בְּרִ֥ית עֹולָֽם׃ 6עַל־כֵּ֗ן אָלָה֙ אָ֣כְלָה אֶ֔רֶץ וַֽיֶּאְשְׁמ֖וּ יֹ֣שְׁבֵי בָ֑הּ עַל־כֵּ֗ן חָרוּ֙ יֹ֣שְׁבֵי אֶ֔רֶץ וְנִשְׁאַ֥ר אֱנֹ֖ושׁ מִזְעָֽר׃ 7אָבַ֥ל תִּירֹ֖ושׁ אֻמְלְלָה־גָ֑פֶן נֶאֶנְח֖וּ כָּל־שִׂמְחֵי־לֵֽב׃ 8שָׁבַת֙ מְשֹׂ֣ושׂ תֻּפִּ֔ים חָדַ֖ל שְׁאֹ֣ון עַלִּיזִ֑ים שָׁבַ֖ת מְשֹׂ֥ושׂ כִּנֹּֽור׃ 9בַּשִּׁ֖יר לֹ֣א יִשְׁתּוּ־יָ֑יִן יֵמַ֥ר שֵׁכָ֖ר לְשֹׁתָֽיו׃ 10נִשְׁבְּרָ֖ה קִרְיַת־תֹּ֑הוּ סֻגַּ֥ר כָּל־בַּ֖יִת מִבֹּֽוא׃ 11צְוָחָ֥ה עַל־הַיַּ֖יִן בַּֽחוּצֹ֑ות עָֽרְבָה֙ כָּל־שִׂמְחָ֔ה גָּלָ֖ה מְשֹׂ֥ושׂ הָאָֽרֶץ׃ 12נִשְׁאַ֥ר בָּעִ֖יר שַׁמָּ֑ה וּשְׁאִיָּ֖ה יֻכַּת־שָֽׁעַר׃ 13כִּ֣י כֹ֥ה יִהְיֶ֛ה בְּקֶ֥רֶב הָאָ֖רֶץ בְּתֹ֣וךְ הָֽעַמִּ֑ים כְּנֹ֣קֶף זַ֔יִת כְּעֹולֵלֹ֖ת אִם־כָּלָ֥ה בָצִֽיר׃ 14הֵ֛מָּה יִשְׂא֥וּ קֹולָ֖ם יָרֹ֑נּוּ בִּגְאֹ֣ון יְהוָ֔ה צָהֲל֖וּ מִיָּֽם׃ 15עַל־כֵּ֥ן בָּאֻרִ֖ים כַּבְּד֣וּ יְהוָ֑ה בְּאִיֵּ֣י הַיָּ֔ם שֵׁ֥ם יְהוָ֖ה אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵֽל׃ ס 16מִכְּנַ֨ף הָאָ֜רֶץ זְמִרֹ֤ת שָׁמַ֨עְנוּ֙ צְבִ֣י לַצַּדִּ֔יק וָאֹמַ֛ר רָזִי־לִ֥י רָֽזִי־לִ֖י אֹ֣וי לִ֑י בֹּגְדִ֣ים בָּגָ֔דוּ וּבֶ֥גֶד בֹּוגְדִ֖ים בָּגָֽדוּ׃ 17פַּ֥חַד וָפַ֖חַת וָפָ֑ח עָלֶ֖יךָ יֹושֵׁ֥ב הָאָֽרֶץ׃ 18וְֽ֠הָיָה הַנָּ֞ס מִקֹּ֤ול הַפַּ֨חַד֙ יִפֹּ֣ל אֶל־הַפַּ֔חַת וְהָֽעֹולֶה֙ מִתֹּ֣וךְ הַפַּ֔חַת יִלָּכֵ֖ד בַּפָּ֑ח כִּֽי־אֲרֻבֹּ֤ות מִמָּרֹום֙ נִפְתָּ֔חוּ וַֽיִּרְעֲשׁ֖וּ מֹ֥וסְדֵי אָֽרֶץ׃ 19רֹ֥עָה הִֽתְרֹעֲעָ֖ה הָאָ֑רֶץ פֹּ֤ור הִֽתְפֹּורְרָה֙ אֶ֔רֶץ מֹ֥וט הִֽתְמֹוטְטָ֖ה אָֽרֶץ׃ 20נֹ֣ועַ תָּנ֤וּעַ אֶ֨רֶץ֙ כַּשִּׁכֹּ֔ור וְהִֽתְנֹודְדָ֖ה כַּמְּלוּנָ֑ה וְכָבַ֤ד עָלֶ֨יהָ֙ פִּשְׁעָ֔הּ וְנָפְלָ֖ה וְלֹא־תֹסִ֥יף קֽוּם׃ ס 21וְהָיָה֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יִפְקֹ֧ד יְהוָ֛ה עַל־צְבָ֥א הַמָּרֹ֖ום בַּמָּרֹ֑ום וְעַל־מַלְכֵ֥י הָאֲדָמָ֖ה עַל־הָאֲדָמָֽה׃ 22וְאֻסְּפ֨וּ אֲסֵפָ֤ה אַסִּיר֙ עַל־בֹּ֔ור וְסֻגְּר֖וּ עַל־מַסְגֵּ֑ר וּמֵרֹ֥ב יָמִ֖ים יִפָּקֵֽדוּ׃ 23וְחָֽפְרָה֙ הַלְּבָנָ֔ה וּבֹושָׁ֖ה הַֽחַמָּ֑ה כִּֽי־מָלַ֞ךְ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֗ות בְּהַ֤ר צִיֹּון֙ וּבִיר֣וּשָׁלִַ֔ם וְנֶ֥גֶד זְקֵנָ֖יו כָּבֹֽוד׃ פ

25

Olwimbo lw’okuvuga omunkwa

1 Nyakasane, we Nyamuzinda wâni, nnonzize okuyâliza irenge lyâwe n’okukuza izîno lyâwe, bulya wayunjuzize emihigo y’okurhangâza wali olalire okujira kurhenga mîra, mihigo ekomîre enakwânîne okucikubagirwa. 2 Neci, ecishagala wacihindwire cirundo ca mabuye, n’olugo luzibuzibu waluhindula nsinga ya bishahukiza. Olugerêro lw’ababisha lurhaciri lugo, lurhakanacifà lwayûbasirwe. 3 Co cirhumire olubaga lwa baciri-misi lwayâliza irenge lyâwe, n’olugo lw’amashanja garhinywa lwakuyôboha. Bulya we lwâkiro lw’omuzamba, we nyamwegemerwa w’omukenyi omu bulagirire bwâge, we kacîkirizo k’enkuba y’ecihonzi, we cihôho c’okulanga oku idûrhu ly’izûba. Bulya omûka gw’abantu bakali kwo guli nka cihonzi c’amango g’e­ mpôndo. 4 Nka kula idûrhu oku idaho liyumûsire, kwo kuhubya akavulindi k’ababisha; nka kula idûrhu omu cihôho c’ecitû, kwo n’ecihogêro c’abantu bakali cizimangana.

Ishega lirheganyizibwe amashanja goshi

6 Kuli eyira ntondo, Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe ârheganyiza amashanja goshi ishega ly’enyama zashushagira, ishega ly’amamvu manunu, n’enyama zaja zajembuka omongo, n’amamvu gasho­ngwire. 7 Kuli erya ntondo, asharhula omwenda gwàli gubwisire amashanja goshi, n’ecishiro (ecibambwa) cali cifunisire embaga zoshi. 8 Ahirigisa olufu ensiku n’amango, Nyakasane Nyamuzinda ahorhola emirenge oku ngasi busù, akûla olubaga !wâge enshonyi omu igulu lyoshi. Neci, Nyakasane yene okudesire! 9 Muli olwôla lusiku banâderhe, mpu: «Ye oyo, ye Nyamuzinda wirhu, ye rhwàli rhulangalire oku arhuciza; ye Nyakasane rhwacîkubagiraga. Rhusime rhunacîshingire obucunguzi bwâge. 10 Okuboko kwa Nyakasane kwadekerera kw’eyi ntondo». Mowabu yehe alabarhirwa ahanali, nka kula banalabarhira ebyasi omu mwîna gw’ecamvu. 11 Omu kagarhî k’entondo, alambûla amaboko, nka kula owayôga agalambûla; ci obucîbone bwâge bwafunyâla, ciru amaboko gâge gankacîsêza bwenêne. 12 Enkûta zâwe nzibuzibu azikundula, azijonjole anazihenangulire oku idaho omu katulo.

Jesaja/Isaiah 25: 1 

יְהוָ֤ה אֱלֹהַי֙ אַתָּ֔ה אֲרֹֽומִמְךָ֙ אֹודֶ֣ה שִׁמְךָ֔ כִּ֥י עָשִׂ֖יתָ פֶּ֑לֶא עֵצֹ֥ות מֵֽרָחֹ֖וק אֱמ֥וּנָה אֹֽמֶן׃ 2כִּ֣י שַׂ֤מְתָּ מֵעִיר֙ לַגָּ֔ל קִרְיָ֥ה בְצוּרָ֖ה לְמַפֵּלָ֑ה אַרְמֹ֤ון זָרִים֙ מֵעִ֔יר לְעֹולָ֖ם לֹ֥א יִבָּנֶֽה׃ 3עַל־כֵּ֖ן יְכַבְּד֣וּךָ עַם־עָ֑ז קִרְיַ֛ת גֹּויִ֥ם עָרִיצִ֖ים יִירָאֽוּךָ׃ 4כִּֽי־הָיִ֨יתָ מָעֹ֥וז לַדָּ֛ל מָעֹ֥וז לָאֶבְיֹ֖ון בַּצַּר־לֹ֑ו מַחְסֶ֤ה מִזֶּ֨רֶם֙ צֵ֣ל מֵחֹ֔רֶב כִּ֛י ר֥וּחַ עָרִיצִ֖ים כְּזֶ֥רֶם קִֽיר׃ 5כְּחֹ֣רֶב בְּצָיֹ֔ון שְׁאֹ֥ון זָרִ֖ים תַּכְנִ֑יעַ חֹ֚רֶב בְּצֵ֣ל עָ֔ב זְמִ֥יר עָֽרִיצִ֖ים יַעֲנֶֽה׃ פ 6וְעָשָׂה֩ יְהוָ֨ה צְבָאֹ֜ות לְכָל־הָֽעַמִּים֙ בָּהָ֣ר הַזֶּ֔ה מִשְׁתֵּ֥ה שְׁמָנִ֖ים מִשְׁתֵּ֣ה שְׁמָרִ֑ים שְׁמָנִים֙ מְמֻ֣חָיִ֔ם שְׁמָרִ֖ים מְזֻקָּקִֽים׃ 7וּבִלַּע֙ בָּהָ֣ר הַזֶּ֔ה פְּנֵֽי־הַלֹּ֥וט׀ הַלֹּ֖וט עַל־כָּל־הָֽעַמִּ֑ים וְהַמַּסֵּכָ֥ה הַנְּסוּכָ֖ה עַל־כָּל־הַגֹּויִֽם׃ 8בִּלַּ֤ע הַמָּ֨וֶת֙ לָנֶ֔צַח וּמָחָ֨ה אֲדֹנָ֧י יְהוִ֛ה דִּמְעָ֖ה מֵעַ֣ל כָּל־פָּנִ֑ים וְחֶרְפַּ֣ת עַמֹּ֗ו יָסִיר֙ מֵעַ֣ל כָּל־הָאָ֔רֶץ כִּ֥י יְהוָ֖ה דִּבֵּֽר׃ פ 9וְאָמַר֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא הִנֵּ֨ה אֱלֹהֵ֥ינוּ זֶ֛ה קִוִּ֥ינוּ לֹ֖ו וְיֹֽושִׁיעֵ֑נוּ זֶ֤ה יְהוָה֙ קִוִּ֣ינוּ לֹ֔ו נָגִ֥ילָה וְנִשְׂמְחָ֖ה בִּישׁוּעָתֹֽו׃ 10כִּֽי־תָנ֥וּחַ יַד־יְהוָ֖ה בָּהָ֣ר הַזֶּ֑ה וְנָ֤דֹושׁ מֹואָב֙ תַּחְתָּ֔יו כְּהִדּ֥וּשׁ מַתְבֵּ֖ן בְּמֵי מַדְמֵנָֽה׃ 11וּפֵרַ֤שׂ יָדָיו֙ בְּקִרְבֹּ֔ו כַּאֲשֶׁ֛ר יְפָרֵ֥שׂ הַשֹּׂחֶ֖ה לִשְׂחֹ֑ות וְהִשְׁפִּיל֙ גַּֽאֲוָתֹ֔ו עִ֖ם אָרְבֹּ֥ות יָדָֽיו׃ 12וּמִבְצַ֞ר מִשְׂגַּ֣ב חֹומֹתֶ֗יךָ הֵשַׁ֥ח הִשְׁפִּ֛יל הִגִּ֥יעַ לָאָ֖רֶץ עַד־עָפָֽר׃ ס

26

Olwimbo lw’okukuza Nyakasane

1 Muli olwôla lusiku, omu cihugo ca Yuda bayimba, mpu: «Rhugwerhe olugo luzibuzibu! Aluzungulusize olukûta n’ecûgo mpu Iyo arhufungira. 2 Muhamûle enyumvi: olubaga lushinganyanya lugere, lwo lubaga lurhahemuka! 3 Buzibu olanga omurhûla, bulya we bacikubagira. 4 Mukâcikubagira Nyakasane ensiku zoshi, bulya Nyakasane abâ lwâla lw’ensiku n’amango. 5 Neci, ahenangwire abàli bayubasire oku ntondo, n’ecishagala càli cilengerire acirhimba oku idaho, acivumvuza omu katulo. 6 Carhindagirwa n’amagulu, amagulu g’abagalugalu n’enshando z’abazamba». 7 Enjira y’omushinganyanya buba bwirhonzi, we otwîra omushinganyanya enjira nnongêdu. 8 Ncci, omu njira y’obucîranuzi bwâwe mwo rhwakazâg’ikulindira, Yagirwa Nyakasane! Okuderha izîno lyâwe n’okukuyîbuka kwo omurhima gwirhu gucîfinja. 9 Omurhima gwâni we gucîfînja budufu, n’omûka gundimwo we gulongereza. Bulya amango otwîra igulu emanja, Iyo abantu b’en’igulu bamanya obushinganyanya. 10 Erhi bankababalira nyankola-maligo, arhankayigîriraho obushinganyanya; omu cihugo c’obwirhonzi, yehe anakajira ebigalugalu, arhankanabona obukulu bw’irenge lya Nyakasane. 11 Yagirwa Nyakasane, okuboko kwâwe kuli kulambûle, ci bôhe barhadwîrhi bakubona! Bacibona kurhi oyagalwa n’olu lubaga, n’enshonyi zibabumbe! Neci, omuliro gurheganyizîbwe abanzi bâwe, nabo gwâbafonfo­mera! 12 Yagirwa Nyakasane, we orhushobûza omurhûla, n’ebijiro birhu byoshi, wene orhukolerabyo. 13 Yagirwa Nyakasane, Nyamuzinda wirhu, abandi barhegesi barhali we barhurhambwîre; ci izîno lyâwe dolodolo rhukola rhugashâniza. 14 Banyakwigendera barhakac’ishubiramw’omûka, ebizunguzungu birhakac’ifûla! Bulya wabahanyire wanabamalira, wazâza ciru n’izîno lyâbo. 15 Wayushwîre olubaga, Yagirwa Nyakasane! Wayushwîre olubaga, wayerekana irenge lyâwe; watundugusire embibi z’ecihugo zoshi. 16 Yagirwa Nyakasane. omu marhabi, bàkubirikire; erhi bagogomerwa n’obuhane bwâwe, bàgwira bakushenga. 17 Nka kula omukazi oli izîmi, erhi amango gâge g’okuburha gahika, ayâma erhi mikero erhuma, ntyôlaa kwo nirhu rhwâli rhuyosire embere zâwe, Yagirwa Nyakasa­ne! 18 Rhwàbire izîmi, rhwàyumva emikero, ci rhwàbà nk’abamaburha empûsi! Nta bucire rhwalerhire ccihugo, na nta bantu bahyahya rhwàburhire igulu! 19 Abafu bâwe bâshubiramw’omûka, n’emirhumba yâbo yafûka. Zûki, muyimbe n’omwishingo, mwe mugwishîre omu katulo! Bulya olume lwâwe luli lume lwa bulangashane, n’igulu lyâshub’iburha balya bàli bakola bizunguzungu».

Obukunizi bwa Nyakasane

20 «Kanya, lubaga lwâni. oje omu nyumpa zâwe, onaciyîgalirekwo enyumvi; orhang’icîfulika kasanzi kasungunu kuhika obukunizi bugere. 21 Bulya, ala oku Nyakasane oyo wamahuluka omu ndâro yâge, mpu ayîsh’ihana amabî g’abantu ba hano igulu. Nalyo idaho likola lyâshala omuko lyanywire, lirhakanaciderha mpu lyafulika abantu balyo banizirwe.

Jesaja/Isaiah 26: 1 

בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יוּשַׁ֥ר הַשִּׁיר־הַזֶּ֖ה בְּאֶ֣רֶץ יְהוּדָ֑ה עִ֣יר עָז־לָ֔נוּ יְשׁוּעָ֥ה יָשִׁ֖ית חֹומֹ֥ות וָחֵֽל׃ 2פִּתְח֖וּ שְׁעָרִ֑ים וְיָבֹ֥א גֹוי־צַדִּ֖יק שֹׁמֵ֥ר אֱמֻנִֽים׃ 3יֵ֣צֶר סָמ֔וּךְ תִּצֹּ֖ר שָׁלֹ֣ום׀ שָׁלֹ֑ום כִּ֥י בְךָ֖ בָּטֽוּחַ׃ 4בִּטְח֥וּ בַֽיהוָ֖ה עֲדֵי־עַ֑ד כִּ֚י בְּיָ֣הּ יְהוָ֔ה צ֖וּר עֹולָמִֽים׃ 5כִּ֤י הֵשַׁח֙ יֹשְׁבֵ֣י מָרֹ֔ום קִרְיָ֖ה נִשְׂגָּבָ֑ה יַשְׁפִּילֶ֤נָּה יַשְׁפִּילָהּ֙ עַד־אֶ֔רֶץ יַגִּיעֶ֖נָּה עַד־עָפָֽר׃ 6תִּרְמְסֶ֖נָּה רָ֑גֶל רַגְלֵ֥י עָנִ֖י פַּעֲמֵ֥י דַלִּֽים׃ 7אֹ֥רַח לַצַּדִּ֖יק מֵֽישָׁרִ֑ים יָשָׁ֕ר מַעְגַּ֥ל צַדִּ֖יק תְּפַלֵּֽס׃ 8אַ֣ף אֹ֧רַח מִשְׁפָּטֶ֛יךָ יְהוָ֖ה קִוִּינ֑וּךָ לְשִׁמְךָ֥ וּֽלְזִכְרְךָ֖ תַּאֲוַת־נָֽפֶשׁ׃ 9נַפְשִׁ֤י אִוִּיתִ֨יךָ֙ בַּלַּ֔יְלָה אַף־רוּחִ֥י בְקִרְבִּ֖י אֲשַֽׁחֲרֶ֑ךָּ כִּ֞י כַּאֲשֶׁ֤ר מִשְׁפָּטֶ֨יךָ֙ לָאָ֔רֶץ צֶ֥דֶק לָמְד֖וּ יֹשְׁבֵ֥י תֵבֵֽל׃ 10יֻחַ֤ן רָשָׁע֙ בַּל־לָמַ֣ד צֶ֔דֶק בְּאֶ֥רֶץ נְכֹחֹ֖ות יְעַוֵּ֑ל וּבַל־יִרְאֶ֖ה גֵּא֥וּת יְהוָֽה׃ ס 11יְהוָ֛ה רָ֥מָה יָדְךָ֖ בַּל־יֶחֱזָי֑וּן יֶחֱז֤וּ וְיֵבֹ֨שׁוּ֙ קִנְאַת־עָ֔ם אַף־אֵ֖שׁ צָרֶ֥יךָ תֹאכְלֵֽם׃ ס 12יְהוָ֕ה תִּשְׁפֹּ֥ת שָׁלֹ֖ום לָ֑נוּ כִּ֛י גַּ֥ם כָּֽל־מַעֲשֵׂ֖ינוּ פָּעַ֥לְתָּ לָּֽנוּ׃ 13יְהוָ֣ה אֱלֹהֵ֔ינוּ בְּעָל֥וּנוּ אֲדֹנִ֖ים זֽוּלָתֶ֑ךָ לְבַד־בְּךָ֖ נַזְכִּ֥יר שְׁמֶֽךָ׃ 14מֵתִים֙ בַּל־יִחְי֔וּ רְפָאִ֖ים בַּל־יָקֻ֑מוּ לָכֵ֤ן פָּקַ֨דְתָּ֙ וַתַּשְׁמִידֵ֔ם וַתְּאַבֵּ֥ד כָּל־זֵ֖כֶר לָֽמֹו׃ 15יָסַ֤פְתָּ לַגֹּוי֙ יְהוָ֔ה יָסַ֥פְתָּ לַגֹּ֖וי נִכְבָּ֑דְתָּ רִחַ֖קְתָּ כָּל־קַצְוֵי־אָֽרֶץ׃ 16יְהוָ֖ה בַּצַּ֣ר פְּקָד֑וּךָ צָק֣וּן לַ֔חַשׁ מוּסָרְךָ֖ לָֽמֹו׃ 17כְּמֹ֤ו הָרָה֙ תַּקְרִ֣יב לָלֶ֔דֶת תָּחִ֥יל תִּזְעַ֖ק בַּחֲבָלֶ֑יהָ כֵּ֛ן הָיִ֥ינוּ מִפָּנֶ֖יךָ יְהוָֽה׃ 18הָרִ֣ינוּ חַ֔לְנוּ כְּמֹ֖ו יָלַ֣דְנוּ ר֑וּחַ יְשׁוּעֹת֙ בַּל־נַ֣עֲשֶׂה אֶ֔רֶץ וּבַֽל־יִפְּל֖וּ יֹשְׁבֵ֥י תֵבֵֽל׃ 19יִֽחְי֣וּ מֵתֶ֔יךָ נְבֵלָתִ֖י יְקוּמ֑וּן הָקִ֨יצוּ וְרַנְּנ֜וּ שֹׁכְנֵ֣י עָפָ֗ר כִּ֣י טַ֤ל אֹורֹת֙ טַלֶּ֔ךָ וָאָ֖רֶץ רְפָאִ֥ים תַּפִּֽיל׃ ס 20לֵ֤ךְ עַמִּי֙ בֹּ֣א בַחֲדָרֶ֔יךָ וּֽסְגֹ֥ר דְּלָתֶיךָ בַּעֲדֶ֑ךָ חֲבִ֥י כִמְעַט־רֶ֖גַע עַד־יַעֲבֹור זָֽעַם׃ 21כִּֽי־הִנֵּ֤ה יְהוָה֙ יֹצֵ֣א מִמְּקֹומֹ֔ו לִפְקֹ֛ד עֲוֹ֥ן יֹֽשֵׁב־הָאָ֖רֶץ עָלָ֑יו וְגִלְּתָ֤ה הָאָ֨רֶץ֙ אֶת־דָּמֶ֔יהָ וְלֹֽא־תְכַסֶּ֥ה עֹ֖וד עַל־הֲרוּגֶֽיהָ׃ ס

27

1 Olwo lusiku, n’engôrho yâge nyôji, nnênènè na nzibuzibu Nyakasane ahana Leviyatani, olya wanjoka okaj’ayongobera, Leviyatani, olya wanjoka w’ebinzongo; âyîrha wankuba-joka w’omu nyanja.

Nyakasane n’olukoma lwage lw’emizâbîbu

2 Olwo lusiku, olukoma lw’emizâbîbu minunu^u, muluyimbire! 3 Niene Nyakasane, nie mulanzi walwo, nnankaludômerera ngasi mango; ndulanga mûshi na budufu Iyo balek’ilushereza. 4 -Ntagwerhi lugurhu. Ye ndigi wanjira nshube mishugi na mashaka? -Nalutulira ebîrha nnaludûlike muliro. 5 Ci abayâkira obulanzi bwâni, bajira omurhûla nâni, bajira omurhûla nâni!

Okubabalirwa n’okuhanwa kwa Yakobo

6 Omu nsiku zâyisha, Yakobo amerakwo emizl, Israheli ayâsa obwâso anajekwo amashami. anayunjuze igulu malehe gâge. 7 Ka amushusire empimbo nka kulya ashurhaga abakâg’imushûrha? Erhi nisi amuyîrha nka kulya ayirhaga abakâg’imuyîrha? 8 Abahanyire erhi abakaga n’okubaluliza; abalibirhakwo n’omûka gwâge mudârhi guli nka mpûsi y’ebushoshokero bw’izûba! 9 Neci, ntyo kw’obubî bwa Yakobo bwazâzibwa; obwo bwo bunguke abona omu kubabalirwa ecâha câge: amabuye g’oluhêro lwâge goshi agavungunyula gabe nka birabuye bya ngwa! Emitungo y’amahêro n’orhujo rhw’okuyôkera enshangi birhakacifà byabonekîne. 10 Neci, cirya cishagala cizibu-zibu cirhaciyimbwâmwo rnuntu: cikola cicibêra bigûkà na mushaka nk’irungu. Mwo amanina gakola gayâbuka, mwo gakola gashiramira n’okukerera akahasi. 11 Amashami nka gamayuma banagavune, abakazi banayishe, bagadûlike muliro. Kwo binali, olu lubaga lurhajira bukengere: co cirhumire omulêmi walwo arhalufa bonjo, n’owalubambaga ârhalubabalire.

Okugaluka kwa bene-Israheli

12 Olwo lusiku, Nyakasane ârhangira okuhûla emyaka yâge, kurhenga oku lwîshi lwa Efrata kuhika aha lushûmo lw’e Misiri. Ninyu mwâyîsh’ija mwarhôlagulwa muguma muguma, mwe, bene Israheli. 13 Olwo lusiku, omu mushekera munene, na balya bàli baherire omu cihugo c’ Asîriya n’abàli bashandabine omu cihugo c’e Misiri bâyîsha, bâkaz’iharamya Nyakasane oku ntondo yâge ntagatifu y’e Yeruza­lemu.

Jesaja/Isaiah 27: 1 

בַּיֹּ֣ום הַה֡וּא יִפְקֹ֣ד יְהוָה֩ בְּחַרְבֹ֨ו הַקָּשָׁ֜ה וְהַגְּדֹולָ֣ה וְהַֽחֲזָקָ֗ה עַ֤ל לִוְיָתָן֙ נָחָ֣שׁ בָּרִ֔חַ וְעַל֙ לִוְיָתָ֔ן נָחָ֖שׁ עֲקַלָּתֹ֑ון וְהָרַ֥ג אֶת־הַתַּנִּ֖ין אֲשֶׁ֥ר בַּיָּֽם׃ ס 2בַּיֹּ֖ום הַה֑וּא כֶּ֥רֶם חֶ֖מֶד עַנּוּ־לָֽהּ׃ 3אֲנִ֤י יְהוָה֙ נֹֽצְרָ֔הּ לִרְגָעִ֖ים אַשְׁקֶ֑נָּה פֶּ֚ן יִפְקֹ֣ד עָלֶ֔יהָ לַ֥יְלָה וָיֹ֖ום אֶצֳּרֶֽנָּה׃ 4חֵמָ֖ה אֵ֣ין לִ֑י מִֽי־יִתְּנֵ֜נִי שָׁמִ֥יר שַׁ֨יִת֙ בַּמִּלְחָמָ֔ה אֶפְשְׂעָ֥ה בָ֖הּ אֲצִיתֶ֥נָּה יָּֽחַד׃ 5אֹ֚ו יַחֲזֵ֣ק בְּמָעוּזִּ֔י יַעֲשֶׂ֥ה שָׁלֹ֖ום לִ֑י שָׁלֹ֖ום יַֽעֲשֶׂה־לִּֽי׃ 6הַבָּאִים֙ יַשְׁרֵ֣שׁ יַֽעֲקֹ֔ב יָצִ֥יץ וּפָרַ֖ח יִשְׂרָאֵ֑ל וּמָלְא֥וּ פְנֵי־תֵבֵ֖ל תְּנוּבָֽה׃ ס 7הַכְּמַכַּ֥ת מַכֵּ֖הוּ הִכָּ֑הוּ אִם־כְּהֶ֥רֶג הֲרֻגָ֖יו הֹרָֽג׃ 8בְּסַאסְּאָ֖ה בְּשַׁלְחָ֣הּ תְּרִיבֶ֑נָּה הָגָ֛ה בְּרוּחֹ֥ו הַקָּשָׁ֖ה בְּיֹ֥ום קָדִֽים׃ 9לָכֵ֗ן בְּזֹאת֙ יְכֻפַּ֣ר עֲוֹֽן־יַעֲקֹ֔ב וְזֶ֕ה כָּל־פְּרִ֖י הָסִ֣ר חַטָּאתֹ֑ו בְּשׂוּמֹ֣ו׀ כָּל־אַבְנֵ֣י מִזְבֵּ֗חַ כְּאַבְנֵי־גִר֙ מְנֻפָּצֹ֔ות לֹֽא־יָקֻ֥מוּ אֲשֵׁרִ֖ים וְחַמָּנִֽים׃ 10כִּ֣י עִ֤יר בְּצוּרָה֙ בָּדָ֔ד נָוֶ֕ה מְשֻׁלָּ֥ח וְנֶעֱזָ֖ב כַּמִּדְבָּ֑ר שָׁ֣ם יִרְעֶ֥ה עֵ֛גֶל וְשָׁ֥ם יִרְבָּ֖ץ וְכִלָּ֥ה סְעִפֶֽיהָ׃ 11בִּיבֹ֤שׁ קְצִירָהּ֙ תִּשָּׁבַ֔רְנָה נָשִׁ֕ים בָּאֹ֖ות מְאִירֹ֣ות אֹותָ֑הּ כִּ֣י לֹ֤א עַם־בִּינֹות֙ ה֔וּא עַל־כֵּן֙ לֹֽא־יְרַחֲמֶ֣נּוּ עֹשֵׂ֔הוּ וְיֹצְרֹ֖ו לֹ֥א יְחֻנֶּֽנּוּ׃ ס 12וְהָיָה֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יַחְבֹּ֧ט יְהוָ֛ה מִשִּׁבֹּ֥לֶת הַנָּהָ֖ר עַד־נַ֣חַל מִצְרָ֑יִם וְאַתֶּ֧ם תְּלֻקְּט֛וּ לְאַחַ֥ד אֶחָ֖ד בְּנֵ֥י יִשְׂרָאֵֽל׃ ס 13וְהָיָ֣ה׀ בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יִתָּקַע֮ בְּשֹׁופָ֣ר גָּדֹול֒ וּבָ֗אוּ הָאֹֽבְדִים֙ בְּאֶ֣רֶץ אַשּׁ֔וּר וְהַנִּדָּחִ֖ים בְּאֶ֣רֶץ מִצְרָ֑יִם וְהִשְׁתַּחֲו֧וּ לַיהוָ֛ה בְּהַ֥ר הַקֹּ֖דֶשׁ בִּירוּשָׁלִָֽם׃

28

Obuhanya bwarhibukira Samâriya

1 Buhanya oku cimanè c’obucîbone c’abalalwe b’omu Samâriya n’oku bwâso buyumûsire bw’irenge alimbira, enyanya ly’akabanda kayêra bwenêne, mwe mukaz’iyôrha mulalusire! 2 Ala oku arhumirwe na Nyakasane omulume w’entwâli. Ali nka muhûsi gwa lubula, nka mulaba gwâja gwahongola ebintu byoshi, nka nkuba ya cihônzi yaja yahulula; âlika okuboko, âbindulire byoshi oku idaho. 3 Câlabarhwa n’amagulu cirya cimanè abalalwe b’omu Efrayimu balimbira! 4 Na bulya bwâso buyumûsire bw’irenge alimbira, enyanya y’akabanda kayêra bwenêne, kwo bwâbà nk’irehe ly’omutini liyezire embere ecanda cibe: olilangîre, analidôrhola, alimiranguse. 5 Olwôla lusiku, Nyakasane Nyamuzinda w’emirhwe, yêne ashuba cimanê c’irenge n’ishungwè ly’obulimbi ly’amâhunga gasigire g’olubaga lwage; 6 ye wâbwiriza abatwi b’emanja obushinganyanya, anabe burhwâli bwa balya bahagalikira ababisha aha muhango gw’ecishagala.

Abalêbi b’obunywesi

7 Abâla nabo badwîrhe baderhaguza erhi idivayi lirhuma, badwîrhe baja badungadunga erhi mamvu makali garhuma: abadâhwa n’aba­lêbi bakola baderhaguza erhi marnvu rnakali garhuma, badwîrhe bazâbalikanya erhi idivayi lirhuma, badwîrhe baja badungadunga e­rhi mamvu makali garhurna, badwîrhe bahahabuka omu rnalêbi gâbo n’okunegemba nka batwa emanja. 8 Neci, ebîbo byâbo byoshi biyunjwire bishaliza byahûsa; nta hantu hacîre! 9 «Ndi alonz’iyigîriza obumanye? Ndi alonz’ihugûlira obulêbi? Ka bana baciyûs’inenêsa amonka, balya bacirhenga oku mabêre ga bannina? 10 Mpu: Irhegeko oku irhegeko, irhegeko oku irhegeko; ihano oku ihano, ihano oku ihano; hitya hala, hitya halîra!^v» 11 Neci, omu nderho ziri nka za mwana wadada n’omu lulimi lw’ihanga mwo yehe akola akaganiza olu lubaga. 12 Ali erhi ababwîzire, erhi: «Obuluhûkiro obu; leki oluhire aluhûke! Ahantu h’obuholo aha!» Ci bôhe barhalonzagya okuyumva. 13 Lero Nyakasane akola ababwiîa aka kanwa, erhi: «Irhegeko oku irhegeko, irhegeko oku irhegeko; ihano oku ihano, ihano oku ihano; hitya ahala, hitya halîra», Iyo baja bazuzurhira banahenganuka, bavunike, bagwe omu murhego banagwârhwe.

Abahanûzi bahi

14 Co cirhumire, muyumve akanwa ka Nyakasane, mwe bagalalambi murhambula olûla lubaga lw’e Yeruzalemu. 15 Munakaderha, mpu: «Rhwajizire eciragâne rhwe n’olufu, rhwanywîre ecihango rhwe n’okuzimu. Obuhanya bwazûka, burharhujire kurhi, bulya obunywesi bwo rhwajizire lwâkiro lwirhu, n’obulyâlya bwo rhwajizire mwêgemero gwirhu». 16 Co cirhumire, ntyâla kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda: «Ala oku mpizire omu Siyoni enshangabuye, ibuye-kaboko-ka-nyumpa, lya citwîro cidârhi, ibuye-ciriba; ngasi ocîlikubagire arhankahuligana. 17 Obwimâna bwo najira mulengo gwâni, n’obushinganyanya bwo bwâbà lugero lwâni. Ci olubula lwahyajira olwâkiro lwinyu lw’obunywesi n’amîshi gâyunjuliza omwêgemero gwinyu. 18 Eciragâne cinyu mwe n’olufu cavunwa, n’ecihango cinyu mwe n’okuzimu cirhâsêre. Amango obuhanya bwazûka, bwammuvungunyula. 19 Ngasi kugera, bwanammugwârha, bulyâla bwâkazigera ngasi sêzi, ngasi mûshi na ngasi budufu, na bwôba bone bwayumvisa obulêbi. 20 Neci, encingo yâbà nyôfi mpu omuntu acilambulirekwo, n’obushiro bwâbà bunyi mpu omuntu acîbwikebo. 21 Bulyala, nka kulya ajiraga oku ntondo ya Perasimi, Nyakasane ashigalika; nka kulya ajiraga omu lubanda lwa Gabaoni, akunira hano akol’ajira omukolo gwâge, omukolo gwâge g’okurhangaza, hano akol’ayûkiriza omulimo gwâge, omulimo gwâge gurhankahash’iyumvîkana. 22 Lero mulekâge okukagalalamba, Iyo enkoba zinyu zilekisêra nakuyumvîrhe omu kanwa ka Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe: okuherêrekera kw’ecihugo coshi mîra kwàlaliragwa.

Omugani gw’omuhinzi

23 Murhege okurhwiri, muyumve izù lyâni; muhwekêre, muyumve akanwa kani. 24 Ka lusiku lwoshi omuhinzi ahinya mpu Iyo arhwêra, atwe emikororonzi ornu ishwa lyâge analiberemwo amalongo? 25 Erhi aba amagalagaza obudaka, k’arharhwêra enkôle, amîre obulo, akulikize engano n’amahemba, eyindi ngano nzibu emuhûlo gw’ishwa lyâge? 26 Nyamuzinda wâge wamuhâga obwo bulenga, ye wanamuyigîrizagya. · 27 Barhahubûla enkolè n’engâlè, n’emizizi ya bomboro barhayigeza oku bulo; ci karhi bakubirhamwo enkôle, na karhi bakubirhamwo obulo. 28 Nka bahûla engano, barhayivungunyula; banayigezekwo emizizi y’engâlè n’ebiterusi, ci barhayituntuma. 29 Okwo nakwo eri nshokano ya Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, ye muhanûzi w’okurhangaza, ye na mulenga orhajira lugero.

Jesaja/Isaiah 28: 1

הֹ֗וי עֲטֶ֤רֶת גֵּאוּת֙ שִׁכֹּרֵ֣י אֶפְרַ֔יִם וְצִ֥יץ נֹבֵ֖ל צְבִ֣י תִפְאַרְתֹּ֑ו אֲשֶׁ֛ר עַל־רֹ֥אשׁ גֵּֽיא־שְׁמָנִ֖ים הֲל֥וּמֵי יָֽיִן׃ 2הִנֵּ֨ה חָזָ֤ק וְאַמִּץ֙ לַֽאדֹנָ֔י כְּזֶ֥רֶם בָּרָ֖ד שַׂ֣עַר קָ֑טֶב כְּ֠זֶרֶם מַ֣יִם כַּבִּירִ֥ים שֹׁטְפִ֛ים הִנִּ֥יחַ לָאָ֖רֶץ בְּיָֽד׃ 3בְּרַגְלַ֖יִם תֵּֽרָמַ֑סְנָה עֲטֶ֥רֶת גֵּא֖וּת שִׁכֹּורֵ֥י אֶפְרָֽיִם׃ 4וְֽהָ֨יְתָ֜ה צִיצַ֤ת נֹבֵל֙ צְבִ֣י תִפְאַרְתֹּ֔ו אֲשֶׁ֥ר עַל־רֹ֖אשׁ גֵּ֣יא שְׁמָנִ֑ים כְּבִכּוּרָהּ֙ בְּטֶ֣רֶם קַ֔יִץ אֲשֶׁ֨ר יִרְאֶ֤ה הָֽרֹאֶה֙ אֹותָ֔הּ בְּעֹודָ֥הּ בְּכַפֹּ֖ו יִבְלָעֶֽנָּה׃ ס 5בַּיֹּ֣ום הַה֗וּא יִֽהְיֶה֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות לַעֲטֶ֣רֶת צְבִ֔י וְלִצְפִירַ֖ת תִּפְאָרָ֑ה לִשְׁאָ֖ר עַמֹּֽו׃ 6וּלְר֖וּחַ מִשְׁפָּ֑ט לַיֹּושֵׁב֙ עַל־הַמִּשְׁפָּ֔ט וְלִ֨גְבוּרָ֔ה מְשִׁיבֵ֥י מִלְחָמָ֖ה שָֽׁעְרָה׃ ס 7וְגַם־אֵ֨לֶּה֙ בַּיַּ֣יִן שָׁג֔וּ וּבַשֵּׁכָ֖ר תָּע֑וּ כֹּהֵ֣ן וְנָבִיא֩ שָׁג֨וּ בַשֵּׁכָ֜ר נִבְלְע֣וּ מִן־הַיַּ֗יִן תָּעוּ֙ מִן־הַשֵּׁכָ֔ר שָׁגוּ֙ בָּֽרֹאֶ֔ה פָּק֖וּ פְּלִילִיָּֽה׃ 8כִּ֚י כָּל־שֻׁלְחָנֹ֔ות מָלְא֖וּ קִ֣יא צֹאָ֑ה בְּלִ֖י מָקֹֽום׃ ס 9אֶת־מִי֙ יֹורֶ֣ה דֵעָ֔ה וְאֶת־מִ֖י יָבִ֣ין שְׁמוּעָ֑ה גְּמוּלֵי֙ מֵֽחָלָ֔ב עַתִּיקֵ֖י מִשָּׁדָֽיִם׃ 10כִּ֣י צַ֤ו לָצָו֙ צַ֣ו לָצָ֔ו קַ֥ו לָקָ֖ו קַ֣ו לָקָ֑ו זְעֵ֥יר שָׁ֖ם זְעֵ֥יר שָֽׁם׃ 11כִּ֚י בְּלַעֲגֵ֣י שָׂפָ֔ה וּבְלָשֹׁ֖ון אַחֶ֑רֶת יְדַבֵּ֖ר אֶל־הָעָ֥ם הַזֶּֽה׃ 12אֲשֶׁ֣ר׀ אָמַ֣ר אֲלֵיהֶ֗ם זֹ֤את הַמְּנוּחָה֙ הָנִ֣יחוּ לֶֽעָיֵ֔ף וְזֹ֖את הַמַּרְגֵּעָ֑ה וְלֹ֥א אָב֖וּא שְׁמֹֽועַ׃ 13וְהָיָ֨ה לָהֶ֜ם דְּבַר־יְהוָ֗ה צַ֣ו לָצָ֞ו צַ֤ו לָצָו֙ קַ֤ו לָקָו֙ קַ֣ו לָקָ֔ו זְעֵ֥יר שָׁ֖ם זְעֵ֣יר שָׁ֑ם לְמַ֨עַן יֵלְכ֜וּ וְכָשְׁל֤וּ אָחֹור֙ וְנִשְׁבָּ֔רוּ וְנֹוקְשׁ֖וּ וְנִלְכָּֽדוּ׃ פ 14לָכֵ֛ן שִׁמְע֥וּ דְבַר־יְהוָ֖ה אַנְשֵׁ֣י לָצֹ֑ון מֹֽשְׁלֵי֙ הָעָ֣ם הַזֶּ֔ה אֲשֶׁ֖ר בִּירוּשָׁלִָֽם׃ 15כִּ֣י אֲמַרְתֶּ֗ם כָּרַ֤תְנֽוּ בְרִית֙ אֶת־מָ֔וֶת וְעִם־שְׁאֹ֖ול עָשִׂ֣ינוּ חֹזֶ֑ה שִׁיט שֹׁוטֵ֤ף כִּֽי־עָבַר לֹ֣א יְבֹואֵ֔נוּ כִּ֣י שַׂ֧מְנוּ כָזָ֛ב מַחְסֵ֖נוּ וּבַשֶּׁ֥קֶר נִסְתָּֽרְנוּ׃ ס 16לָכֵ֗ן כֹּ֤ה אָמַר֙ אֲדֹנָ֣י יְהוִ֔ה הִנְנִ֛י יִסַּ֥ד בְּצִיֹּ֖ון אָ֑בֶן אֶ֣בֶן בֹּ֜חַן פִּנַּ֤ת יִקְרַת֙ מוּסָ֣ד מוּסָּ֔ד הַֽמַּאֲמִ֖ין לֹ֥א יָחִֽישׁ׃ 17וְשַׂמְתִּ֤י מִשְׁפָּט֙ לְקָ֔ו וּצְדָקָ֖ה לְמִשְׁקָ֑לֶת וְיָעָ֤ה בָרָד֙ מַחְסֵ֣ה כָזָ֔ב וְסֵ֥תֶר מַ֖יִם יִשְׁטֹֽפוּ׃ 18וְכֻפַּ֤ר בְּרִֽיתְכֶם֙ אֶת־מָ֔וֶת וְחָזוּתְכֶ֥ם אֶת־שְׁאֹ֖ול לֹ֣א תָק֑וּם שֹׁ֤וט שֹׁוטֵף֙ כִּ֣י יַֽעֲבֹ֔ר וִהְיִ֥יתֶם לֹ֖ו לְמִרְמָֽס׃ 19מִדֵּ֤י עָבְרֹו֙ יִקַּ֣ח אֶתְכֶ֔ם כִּֽי־בַבֹּ֧קֶר בַּבֹּ֛קֶר יַעֲבֹ֖ר בַּיֹּ֣ום וּבַלָּ֑יְלָה וְהָיָ֥ה רַק־זְוָעָ֖ה הָבִ֥ין שְׁמוּעָֽה׃ 20כִּֽי־קָצַ֥ר הַמַּצָּ֖ע מֵֽהִשְׂתָּרֵ֑עַ וְהַמַּסֵּכָ֥ה צָ֖רָה כְּהִתְכַּנֵּֽס׃ 21כִּ֤י כְהַר־פְּרָצִים֙ יָק֣וּם יְהוָ֔ה כְּעֵ֖מֶק בְּגִבְעֹ֣ון יִרְגָּ֑ז לַעֲשֹׂ֤ות מַעֲשֵׂ֨הוּ֙ זָ֣ר מַעֲשֵׂ֔הוּ וְלַֽעֲבֹד֙ עֲבֹ֣דָתֹ֔ו נָכְרִיָּ֖ה עֲבֹדָתֹֽו׃ 22וְעַתָּה֙ אַל־תִּתְלֹוצָ֔צוּ פֶּֽן־יֶחְזְק֖וּ מֹֽוסְרֵיכֶ֑ם כִּֽי־כָלָ֨ה וְנֶחֱרָצָ֜ה שָׁמַ֗עְתִּי מֵאֵ֨ת אֲדֹנָ֧י יְהוִ֛ה צְבָאֹ֖ות עַל־כָּל־הָאָֽרֶץ׃ 23הַאֲזִ֥ינוּ וְשִׁמְע֖וּ קֹולִ֑י הַקְשִׁ֥יבוּ וְשִׁמְע֖וּ אִמְרָתִֽי׃ 24הֲכֹ֣ל הַיֹּ֔ום יַחֲרֹ֥שׁ הַחֹרֵ֖שׁ לִזְרֹ֑עַ יְפַתַּ֥ח וִֽישַׂדֵּ֖ד אַדְמָתֹֽו׃ 25הֲלֹוא֙ אִם־שִׁוָּ֣ה פָנֶ֔יהָ וְהֵפִ֥יץ קֶ֖צַח וְכַמֹּ֣ן יִזְרֹ֑ק וְשָׂ֨ם חִטָּ֤ה שֹׂורָה֙ וּשְׂעֹרָ֣ה נִסְמָ֔ן וְכֻסֶּ֖מֶת גְּבֻלָתֹֽו׃ 26וְיִסְּרֹ֥ו לַמִּשְׁפָּ֖ט אֱלֹהָ֥יו יֹורֶֽנּוּ׃ 27כִּ֣י לֹ֤א בֶֽחָרוּץ֙ י֣וּדַשׁ קֶ֔צַח וְאֹופַ֣ן עֲגָלָ֔ה עַל־כַּמֹּ֖ן יוּסָּ֑ב כִּ֧י בַמַּטֶּ֛ה יֵחָ֥בֶט קֶ֖צַח וְכַמֹּ֥ן בַּשָּֽׁבֶט׃ 28לֶ֣חֶם יוּדָ֔ק כִּ֛י לֹ֥א לָנֶ֖צַח אָדֹ֣ושׁ יְדוּשֶׁ֑נּוּ וְ֠הָמַם גִּלְגַּ֧ל עֶגְלָתֹ֛ו וּפָרָשָׁ֖יו לֹֽא־יְדֻקֶּֽנּוּ׃ 29גַּם־זֹ֕את מֵעִ֛ם יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות יָצָ֑אָה הִפְלִ֣יא עֵצָ֔ה הִגְדִּ֖יל תּוּשִׁיָּֽה׃ ס

29

Obulêbi buyerekire Yeruzalemu

1 Buhanya kuli Ariyeli, Ariyeli, lula lugo Daudi ali ahanziremwo! Muyushûlee omwâka oku gundi mwâka, ensiku nkulu ziyûse zakulikirana, 2 najira Ariyeli buligo: âhinduka ndûlu na mirenge, ânabe omu masù gâni nka luhêro bayôkeraho enterekêro. 3 Nkolaga natwa icumhi omu marhambi gâwe mwoshi, nka kula Daudi ajiraga, nkugorhe nnankufukire enjira y’okuhûna oburhabâle. 4 Wafunyâla weshi, izu lyâwe lyakarhenga omu idaho, lyâkâyumvikana omu budaka nka bihunzi. Nk’izu lya mwômoka, izù lyâwe lyakarhenga omu kuzimu. lyâkâyumvikana omu budaka nk’izu ly’odwîrhe wahwehwerheza. 5 Engabo z’abashombanyi bâwe kwo zâyîsh’iba hitulo hishengeshere, n’engabo y’ababisha bâwe nka nnundo y’ebyâsi yayehûlwa n’empûsi. Oku irindo liguma, oku caligumiza, 6 Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe akurhandûla omu mikumgulo, omu misisi, omu cihogêro, omu mpûsi ya kalemêra, omu mulaba n’omu ngulumira y’omuliro yâja yasingônola byoshi. 7 Nka bilôrho, bila omuntu abona budufu, kwo omwandu gw’amashanja goshi gakag’irhêra Ariyeli gwâbè, na balya boshi bakâg’imulwisa n’okumugorha n’okumurhindibuza. 8 Kwo byâbè nka kula omuntu oshalisire alôrha adwîrhe alya, ci erhi asinsimuka, ayumve enda eri bwâmwe; nisi erhi nka kula omuntu ogwerhwe n’enyôrha alôrha adwîrhe anywa, ci erhi asinsimuka, ayumve abengire anayumûsire omumiro. Ntyo kwo gwâbà ogwôla mwandu gw’amashanja gadwîrhe galwisa entondo ya Siyoni. 9 Murhangâle munarhemuke, mube mihûrha munabule okukâbona; mube balalwe, ci arhali ba mamvu, muje mwandandabagana, ci arhali kuba mwanywîre, 10 bulya Nyakasane anammuhiziremwo omûka gw’obudandaguzi; anammuhizire olubwîbwî omu masù -mwe balêbi-, anammufunika irhwe -mwe banyakubona ebifulike-. 11 Ngasi bulêbi byammuberire nka binwa bya lwandiko luzirike. Erhi bankaluhereza omuntu oyîsh’isoma, bamubwire, mpu: «Sornaga», anashuza, erhi: «Ntankahasha, bulya olwandiko luli luzirike». 12 Lero banalushumbiriza omuntu orhish’isoma, bamubwire, mpu: «Somaga»; ci anashuza, erhi: «Ntish’isoma». 13 Nyakasane amaderha, erhi: «Kulya kuba olula lubaga ludwîrhe lwa­nyegêra omu nderho zône n’okunkuza n’akanwa kône, nobwo omu­rhima gwâbo guli kulî nâni, na kulya kuba obukenge bankenga liba irhegeko na nyigîrizo zirhenga emw’abantu, 14 nkolaga nashub’ikasomeza olu lubaga n’ebirhangâzo byâni, na ntyo butulutumbe oburhimanya bw’abarhimanya, bunahirigirhe obukengere bw’ab’obukengere bunji.

Obushinganyanya bwahima

15 Buhanya bwâbo abacibundika mpu bafulike Nyakasane emihigo yâbo, abajirira ebijiro byâbo omu mwizimya, baderhe, mpu: «Ndi odwiîrhe warhubona? Ndi orhumanyire?» 16 Kurhi okwo mwaderha butuli! Ka omubumbi ankâgererwa oku ibumba? Ka akalugu kankabwira omubinji wako, erhi: «Arhali ye wambijaga»? Nisi erhi enyungu ebwire omubumbi wayo, erhi: «Ntaco ayishi»? ^w 17 Kali kasanzi kasungunu konene kacisigire Libano âhinduke ishwa lya milehe, n’ishwa ly’emilehe bamanye mpu gukola muzirhu! 18 Mw’olwôla lusiku, ebihuli byayumva ebinwa biri omu citabu, n’amasù g’emihûrha, hano gaba gâmarhenga omu lubwîbwî n’omu mwizimya, gâbona. 19 Abagalugalu bakaz’ibona amasîma ngasi mango muli Nyakasane, nabo abakenyi omu bantu bakaz’icîshingira Omutagatifu w’Israheli. 20 Bulya harhâcibè mwâmi kalibuza, abagalalambi bahirigirha, na ngasi boshi balingûza amabî baherêrekera: 21 bo balya bashobeka abandi omu nderho zâbo, balya barhegera omutwî w’emanja aha muhango, n’abalonza okuheza omwêru-kwêru. 22 Co cirhumire, kwo adesire ntayâla Nyakasane Nyamuzinda w’enyu­mpa ya Yakobo, olya wacungulaga Abrahamu: «Kurheng’ene Yakobo arhakacirhà omurhima, n’omu busù bwâge nta nshonyi zacimubè, 23 bulya hano abona abana bâge, gwo mukolo gw’amaboko gâni, akuza izîno lyâni, akuza Omutagatifu wa Yakobo, arhînya Nyamuzinda w’lsraheli. 24 Ab’omurhima gw’obuhalanjisi, bâyiga oburhimanya, nabo baburhunduli bâyiga obumanye».

Jesaja/Isaiah 29: 1

הֹ֚וי אֲרִיאֵ֣ל אֲרִיאֵ֔ל קִרְיַ֖ת חָנָ֣ה דָוִ֑ד סְפ֥וּ שָׁנָ֛ה עַל־שָׁנָ֖ה חַגִּ֥ים יִנְקֹֽפוּ׃ 2וַהֲצִיקֹ֖ותִי לַֽאֲרִיאֵ֑ל וְהָיְתָ֤ה תַֽאֲנִיָּה֙ וַֽאֲנִיָּ֔ה וְהָ֥יְתָה לִּ֖י כַּאֲרִיאֵֽל׃ 3וְחָנִ֥יתִי כַדּ֖וּר עָלָ֑יִךְ וְצַרְתִּ֤י עָלַ֨יִךְ֙ מֻצָּ֔ב וַהֲקִֽימֹתִ֥י עָלַ֖יִךְ מְצֻרֹֽת׃ 4וְשָׁפַלְתְּ֙ מֵאֶ֣רֶץ תְּדַבֵּ֔רִי וּמֵֽעָפָ֖ר תִּשַּׁ֣ח אִמְרָתֵ֑ךְ וְֽ֠הָיָה כְּאֹ֤וב מֵאֶ֨רֶץ֙ קֹולֵ֔ךְ וּמֵעָפָ֖ר אִמְרָתֵ֥ךְ תְּצַפְצֵֽף׃ 5וְהָיָ֛ה כְּאָבָ֥ק דַּ֖ק הֲמֹ֣ון זָרָ֑יִךְ וּכְמֹ֤ץ עֹבֵר֙ הֲמֹ֣ון עָֽרִיצִ֔ים וְהָיָ֖ה לְפֶ֥תַע פִּתְאֹֽם׃ 6מֵעִ֨ם יְהוָ֤ה צְבָאֹות֙ תִּפָּקֵ֔ד בְּרַ֥עַם וּבְרַ֖עַשׁ וְקֹ֣ול גָּדֹ֑ול סוּפָה֙ וּסְעָרָ֔ה וְלַ֖הַב אֵ֥שׁ אֹוכֵלָֽה׃ 7וְהָיָ֗ה כַּֽחֲלֹום֙ חֲזֹ֣ון לַ֔יְלָה הֲמֹון֙ כָּל־הַגֹּויִ֔ם הַצֹּבְאִ֖ים עַל־אֲרִיאֵ֑ל וְכָל־צֹבֶ֨יהָ֙ וּמְצֹ֣דָתָ֔הּ וְהַמְּצִיקִ֖ים לָֽהּ׃ 8וְהָיָ֡ה כַּאֲשֶׁר֩ יַחֲלֹ֨ם הָרָעֵ֜ב וְהִנֵּ֣ה אֹוכֵ֗ל וְהֵקִיץ֮ וְרֵיקָ֣ה נַפְשֹׁו֒ וְכַאֲשֶׁ֨ר יַחֲלֹ֤ם הַצָּמֵא֙ וְהִנֵּ֣ה שֹׁתֶ֔ה וְהֵקִיץ֙ וְהִנֵּ֣ה עָיֵ֔ף וְנַפְשֹׁ֖ו שֹׁוקֵקָ֑ה כֵּ֣ן יִֽהְיֶ֗ה הֲמֹון֙ כָּל־הַגֹּויִ֔ם הַצֹּבְאִ֖ים עַל־הַ֥ר צִיֹּֽון׃ ס 9הִתְמַהְמְה֣וּ וּתְמָ֔הוּ הִשְׁתַּֽעַשְׁע֖וּ וָשֹׁ֑עוּ שָֽׁכְר֣וּ וְלֹא־יַ֔יִן נָע֖וּ וְלֹ֥א שֵׁכָֽר׃ 10כִּֽי־נָסַ֨ךְ עֲלֵיכֶ֤ם יְהוָה֙ ר֣וּחַ תַּרְדֵּמָ֔ה וַיְעַצֵּ֖ם אֶת־עֵֽינֵיכֶ֑ם אֶת־הַנְּבִיאִ֛ים וְאֶת־רָאשֵׁיכֶ֥ם הַחֹזִ֖ים כִּסָּֽה׃ 11וַתְּהִ֨י לָכֶ֜ם חָז֣וּת הַכֹּ֗ל כְּדִבְרֵי֮ הַסֵּ֣פֶר הֶֽחָתוּם֒ אֲשֶֽׁר־יִתְּנ֣וּ אֹתֹ֗ו אֶל־יֹודֵ֥עַ הַסֵּפֶר לֵאמֹ֖ר קְרָ֣א נָא־זֶ֑ה וְאָמַר֙ לֹ֣א אוּכַ֔ל כִּ֥י חָת֖וּם הֽוּא׃ 12וְנִתַּ֣ן הַסֵּ֗פֶר עַל֩ אֲשֶׁ֨ר לֹֽא־יָדַ֥ע סֵ֛פֶר לֵאמֹ֖ר קְרָ֣א נָא־זֶ֑ה וְאָמַ֕ר לֹ֥א יָדַ֖עְתִּי סֵֽפֶר׃ ס 13וַיֹּ֣אמֶר אֲדֹנָ֗י יַ֚עַן כִּ֤י נִגַּשׁ֙ הָעָ֣ם הַזֶּ֔ה בְּפִ֤יו וּבִשְׂפָתָיו֙ כִּבְּד֔וּנִי וְלִבֹּ֖ו רִחַ֣ק מִמֶּ֑נִּי וַתְּהִ֤י יִרְאָתָם֙ אֹתִ֔י מִצְוַ֥ת אֲנָשִׁ֖ים מְלֻמָּדָֽה׃ 14לָכֵ֗ן הִנְנִ֥י יֹוסִ֛ף לְהַפְלִ֥יא אֶת־הָֽעָם־הַזֶּ֖ה הַפְלֵ֣א וָפֶ֑לֶא וְאָֽבְדָה֙ חָכְמַ֣ת חֲכָמָ֔יו וּבִינַ֥ת נְבֹנָ֖יו תִּסְתַּתָּֽר׃ ס 15הֹ֛וי הַמַּעֲמִיקִ֥ים מֵֽיהוָ֖ה לַסְתִּ֣ר עֵצָ֑ה וְהָיָ֤ה בְמַחְשָׁךְ֙ מַֽעֲשֵׂיהֶ֔ם וַיֹּ֣אמְר֔וּ מִ֥י רֹאֵ֖נוּ וּמִ֥י יֹודְעֵֽנוּ׃ 16הַ֨פְכְּכֶ֔ם אִם־כְּחֹ֥מֶר הַיֹּצֵ֖ר יֵֽחָשֵׁ֑ב כִּֽי־יֹאמַ֨ר מַעֲשֶׂ֤ה לְעֹשֵׂ֨הוּ֙ לֹ֣א עָשָׂ֔נִי וְיֵ֛צֶר אָמַ֥ר לְיֹוצְרֹ֖ו לֹ֥א הֵבִֽין׃ 17הֲלֹוא־עֹוד֙ מְעַ֣ט מִזְעָ֔ר וְשָׁ֥ב לְבָנֹ֖ון לַכַּרְמֶ֑ל וְהַכַּרְמֶ֖ל לַיַּ֥עַר יֵחָשֵֽׁב׃ 18וְשָׁמְע֧וּ בַיֹּום־הַה֛וּא הַחֵרְשִׁ֖ים דִּבְרֵי־סֵ֑פֶר וּמֵאֹ֣פֶל וּמֵחֹ֔שֶׁךְ עֵינֵ֥י עִוְרִ֖ים תִּרְאֶֽינָה׃ 19וְיָסְפ֧וּ עֲנָוִ֛ים בַּֽיהוָ֖ה שִׂמְחָ֑ה וְאֶבְיֹונֵ֣י אָדָ֔ם בִּקְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל יָגִֽילוּ׃ 20כִּֽי־אָפֵ֥ס עָרִ֖יץ וְכָ֣לָה לֵ֑ץ וְנִכְרְת֖וּ כָּל־שֹׁ֥קְדֵי אָֽוֶן׃ 21מַחֲטִיאֵ֤י אָדָם֙ בְּדָבָ֔ר וְלַמֹּוכִ֥יחַ בַּשַּׁ֖עַר יְקֹשׁ֑וּן וַיַּטּ֥וּ בַתֹּ֖הוּ צַדִּֽיק׃ ס 22לָכֵ֗ן כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ אֶל־בֵּ֣ית יַֽעֲקֹ֔ב אֲשֶׁ֥ר פָּדָ֖ה אֶת־אַבְרָהָ֑ם לֹֽא־עַתָּ֤ה יֵבֹושׁ֙ יַֽעֲקֹ֔ב וְלֹ֥א עַתָּ֖ה פָּנָ֥יו יֶחֱוָֽרוּ׃ 23כִּ֣י בִ֠רְאֹתֹו יְלָדָ֞יו מַעֲשֵׂ֥ה יָדַ֛י בְּקִרְבֹּ֖ו יַקְדִּ֣ישֽׁוּ שְׁמִ֑י וְהִקְדִּ֨ישׁוּ֙ אֶת־קְדֹ֣ושׁ יַֽעֲקֹ֔ב וְאֶת־אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵ֖ל יַעֲרִֽיצוּ׃ 24וְיָדְע֥וּ תֹֽעֵי־ר֖וּחַ בִּינָ֑ה וְרֹוגְנִ֖ים יִלְמְדוּ־לֶֽקַח׃

30

Okunywâna na Misiri kuli kurhamira busha

1 Buhanya bwâbo abana bagomi! Nyakasane okudesire. Banakarhoôa emihigo erhali yâni n’okujira ebiragâne ntababwîraga, na ntyo balundike obubî oku bundi. 2 Badwîrhe barhôla enjira y’okuja e Misiri barhanandôsizi, mpu balongeze oburhabâle emwa Faraoni banalongeze olwâkiro omu cihôho ca Misiri, 3 Ci oburhabâle bwa Faraoni burhabalêrhere ezirhali nshonyi, n’olwâkiro omu cihôho ca Misiri lwababumba ntemu. 4 Neci, abaluzi bâge bali e Sowâni, n’abaja-bugo bâge bahika cingana e Hanesi. 5 Boshi boshi badwîrhe barhebwa n’olubaga lurhankabakwânana cici; olurhankabalerhera burhabâle nisi erhi bunguke, ci nshonyi zône zône n’entemu. 6 Obulêbi buyerekire ensimba z’e Negebu. Omu cihugo c’amalibuko n’amaganya, omu cihugo cilûmbamwo entale nkazi n’endume, omu cihugo c’empiri n’enkuba-joka yâja yâbalala nka kanyunyi, b’âbo badwîrhe obuhirhi bwâbo oku ndogo­mi, n’ebirugu by’engulo ndârhi oku ngamiya, babihêkera olubaga lurhâbakwânane cici: 7 oburhabâle bw’abanya-Misiri buli bwa burhebanyi bunali bwa busha. Co cirhumire nyîrika eco cihugo elya «Rahabu ntahuligana»!

Endagâno

8 Ci lero ogendage, oj’iyandika ako kanwa embere zabo oku hipaho, okasiribe omu citabu, Iyo buyîsh’iba buhamirizi bw’ensiku n’ama­ngo omu nsiku zayîsha. 9 Bulya luli lubaga lugoma, bali bana balyâlya, bana barhalonza okuyumva amarhegeko ga Nyakasane. 10 Banakaz’ibwîra abalêbi, mpu: «Murhalêbaga!» na banyakubona ebifulike, mpu: «Murharhufulûliraga eby’okuli, murhubwire ebya okurhusimîsa, mubone eby’oburhebanyi! 11 Murhenge omu njira, muyegûke omu mulimbwa, munarhenzeho Omutagatifu w’Israheli!» 12 Co cirhumire, ntyâla kwo adesire Omutagatifu w’Israheli: «Ebwa kuba mwagayaguzize akâla kanwa, mwacîkubagira obu­nywesi n’obulyâlya mwanabuyêgemera, 13 eco câha cikola câmmuhindukira nka bubere buberesire omu lukûta lulîrî; lunayôrhe nka kurhunda lwamarhunda, lero obone oku kuhongoka lwamahongoka oku caligumiza. 14 Olwo lukûta kwo lwâbà buvunguvungu nka kula akabindi k’omubumbi kavungunyuka buzira owâkafà lu­kogo, obone barhankacirhôlamwo ehijo hy’okudahulirakwo omuliro ecîko, nisi erhi okulegerakwo amîshi omu cidêka». 15 Bulya ntyâla kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda, Omutagatifu w’lsraheli: «Omu kugaluka emunda ndi n’omu kuyôrha murhulwire mwo mwarhenga obucire bwinyu; omu kudêkerera n’omu kundangalira mwo mwarhenza oburhwâli bwinyu», ci murhalonzagya! 16 Ci mwehe, mpu: «Nanga! Rhwashona oku biterusi, rhuciyâkire!» Neci, kuyâka mwanayâka! Kandi, mpu: «Rhwashona oku ngâlè mbidu!» Ci abammuminisire baba bahidu kummulusha! 17 Ecihumbi c’abantu câminikwa na muntu muguma; bantu barhanu bammulibisa, kuhika abâbe basigîre muli mwe bayôrhe nka nturûro ngwîke ah’irhwerhwe ly’entondo, nka cimanyîso ciri oku hirhondo.

Olukogo lwa Nyakasane

18 Ci Nyakasane adwîrhe alinga amango ammubabalira; co cirhumire amayîmuka mpu ammuyereke olukogo lwâge, bulya Nyakasane aba Nyamuzinda mushinganyanya; iragi lyabo ngasi boshi bamulangalira! 19 Neci, wâni lubaga lwa Siyoni luba omu Yeruzalemu, orhakacirhoza mulenge bundi. Mango okabanda endûlu, âkufà lukogo, mango âkayumva izù lyâwe, akushuza. 20 Omu ntânya, Nyakasane ammuha omugati, n’omu malibuko, ammuha amîshi. Omuyigîriza wâwe arhakacicîfulika bundi, n’amasù gâwe gakola gakabona Omuyigîriza wâwe. 21 Amarhwiri gâwe gânayumve baderha omu nyuma zâwe, mpu: «Eyi yo njira, muyishimbe, abe ebwa kulyo erhi ebwa kumosho!» 22 Mwâkaz’ilola nk’izinga enshushano zinyu zàtulagwa n’amarhale n’ensalamu zinyu nshige masholo. Okabikabulira kulî nk’izinga, obibwîre, erhi: «Rhengi!» 23 Akuniêkeza enkuba oku mburho wânarhwere omu idaho; ebiryo byânarhenge omu budaka byaluga binanune; mw’olwo lusiku, amaso gâwe ganayabukire omu kahasi kagali. 24 Enkafu n’endogomi zihinga idaho, zâkalya akahasi kalimw’omuloba, kaberûle bwinja n’akasale n’olwîbo. 25 Oku ngasi ntondo ndîrî na ngasi karhondo kayînamusire, kwâbà emigezi n’enyîshi, olusiku lw’okumalirwa kw’omwandu gw’abantu, amango enkingi zâhongoka. 26 Obulângale bw’omwezi bwahinduka nka bulângale bw’izûba, n’obulângale bw’izûba buyushuke kali nda, nka bulângale bwa nsiku nda, olusiku Nyakasane anarhube ebihulu by’olubaga lwâge anayumye enzigo z’ebibande byâlwo.

Okuhererekera kw’Asîriya

27 Ala oku izîno lya Nyakasane ly’eryo lyarhenga erhali hôfi; ayîsha ankuza n’oburhe bunji burhankalindwa. Akanwa kâge kayunjwire bukali, n’olulimi lwâge lwayisha lwalaza nka ngulumira ya muliro. 28 Omûka gwâge gugwerhe omuhûsi guli nka gwa nshalalo ya lwîshi yankahika omuntu omu igosi. Ayîshir’iyerûla amashanja n’olwîbo lw’okubamalîra n’okubahira akacîkirizo k’okubahabula omu mishaya. 29 Mwarhondêra okuyimba, nka kula banajira obudufu bw’olusiku lukulu; mwayumva amasîma emurhima, nka kula bangenda baziha orhurhêra amango baja oku ntondo ya Nyakasane, Lwâla lw’lsraheli. 30 Nyakasane âyumvisa izù lyâge ly’irenge, anayerekane obuzirho bw’okuboko kwâge, omu bukunizi bunene n’omu ngulumira y’omuliro, omu milazo, omu nkuba y’ecihûsi n’ey’olubula. 31 Asîriya ageramwo ornusisi hano ayumva izu lya Nyakasane, ol’imushûrha n’akarhi kâge. 32 Ngasi muhûsi gwa karhi Nyakasane amurhimba gwakulikirwa n’engoma, ennanga. Amulwisa anadwîrhe azunguza okuboko. 33 Neci, ennundo y’enshâli eri nteganye kurhenga mîra; erheganyizîbwe mwârni naye. Omu mwîna rnuliri na mugali, enshâli mwandu z’okutwâna omuliro ziri nnunde. Omûka gwa Nyakasane, nka nshalalo ya cibiriti, gwahirakwo omuliro.

Jesaja/Isaiah 30: 1  הֹ֣וי בָּנִ֤ים סֹֽורְרִים֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה לַעֲשֹׂ֤ות עֵצָה֙ וְלֹ֣א מִנִּ֔י וְלִנְסֹ֥ךְ מַסֵּכָ֖ה וְלֹ֣א רוּחִ֑י לְמַ֛עַן סְפֹ֥ות חַטָּ֖את עַל־חַטָּֽאת׃ 2הַהֹלְכִים֙ לָרֶ֣דֶת מִצְרַ֔יִם וּפִ֖י לֹ֣א שָׁאָ֑לוּ לָעֹוז֙ בְּמָעֹ֣וז פַּרְעֹ֔ה וְלַחְסֹ֖ות בְּצֵ֥ל מִצְרָֽיִם׃ 3וְהָיָ֥ה לָכֶ֛ם מָעֹ֥וז פַּרְעֹ֖ה לְבֹ֑שֶׁת וְהֶחָס֥וּת בְּצֵל־מִצְרַ֖יִם לִכְלִמָּֽה׃ 4כִּֽי־הָי֥וּ בְצֹ֖עַן שָׂרָ֑יו וּמַלְאָכָ֖יו חָנֵ֥ס יַגִּֽיעוּ׃ 5כֹּ֣ל הֹבִ֔אִישׁ עַל־עַ֖ם לֹא־יֹועִ֣ילוּ לָ֑מֹו לֹ֤א לְעֵ֨זֶר֙ וְלֹ֣א לְהֹועִ֔יל כִּ֥י לְבֹ֖שֶׁת וְגַם־לְחֶרְפָּֽה׃ ס 6מַשָּׂ֖א בַּהֲמֹ֣ות נֶ֑גֶב בְּאֶרֶץ֩ צָרָ֨ה וְצוּקָ֜ה לָבִ֧יא וָלַ֣יִשׁ מֵהֶ֗ם אֶפְעֶה֙ וְשָׂרָ֣ף מְעֹופֵ֔ף יִשְׂאוּ֩ עַל־כֶּ֨תֶף עֲיָרִ֜ים חֵֽילֵהֶ֗ם וְעַל־דַּבֶּ֤שֶׁת גְּמַלִּים֙ אֹֽוצְרֹתָ֔ם עַל־עַ֖ם לֹ֥א יֹועִֽילוּ׃ 7וּמִצְרַ֕יִם הֶ֥בֶל וָרִ֖יק יַעְזֹ֑רוּ לָכֵן֙ קָרָ֣אתִי לָזֹ֔את רַ֥הַב הֵ֖ם שָֽׁבֶת׃ 8עַתָּ֗ה בֹּ֣וא כָתְבָ֥הּ עַל־ל֛וּחַ אִתָּ֖ם וְעַל־סֵ֣פֶר חֻקָּ֑הּ וּתְהִי֙ לְיֹ֣ום אַחֲרֹ֔ון לָעַ֖ד עַד־עֹולָֽם׃ 9כִּ֣י עַ֤ם מְרִי֙ ה֔וּא בָּנִ֖ים כֶּחָשִׁ֑ים בָּנִ֕ים לֹֽא־אָב֥וּ שְׁמֹ֖ועַ תֹּורַ֥ת יְהוָֽה׃ 10אֲשֶׁ֨ר אָמְר֤וּ לָֽרֹאִים֙ לֹ֣א תִרְא֔וּ וְלַ֣חֹזִ֔ים לֹ֥א תֶחֱזוּ־לָ֖נוּ נְכֹחֹ֑ות דַּבְּרוּ־לָ֣נוּ חֲלָקֹ֔ות חֲז֖וּ מַהֲתַלֹּֽות׃ 11ס֚וּרוּ מִנֵּי־דֶ֔רֶךְ הַטּ֖וּ מִנֵּי־אֹ֑רַח הַשְׁבִּ֥יתוּ מִפָּנֵ֖ינוּ אֶת־קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵֽל׃ ס 12לָכֵ֗ן כֹּ֤ה אָמַר֙ קְדֹ֣ושׁ יִשְׂרָאֵ֔ל יַ֥עַן מָֽאָסְכֶ֖ם בַּדָּבָ֣ר הַזֶּ֑ה וַֽתִּבְטְחוּ֙ בְּעֹ֣שֶׁק וְנָלֹ֔וז וַתִּֽשָּׁעֲנ֖וּ עָלָֽיו׃ 13לָכֵ֗ן יִֽהְיֶ֤ה לָכֶם֙ הֶעָוֹ֣ן הַזֶּ֔ה כְּפֶ֣רֶץ נֹפֵ֔ל נִבְעֶ֖ה בְּחֹומָ֣ה נִשְׂגָּבָ֑ה אֲשֶׁר־פִּתְאֹ֥ם לְפֶ֖תַע יָבֹ֥וא שִׁבְרָֽהּ׃ 14וּ֠שְׁבָרָהּ כְּשֵׁ֨בֶר נֵ֧בֶל יֹוצְרִ֛ים כָּת֖וּת לֹ֣א יַחְמֹ֑ל וְלֹֽא־יִמָּצֵ֤א בִמְכִתָּתֹו֙ חֶ֔רֶשׂ לַחְתֹּ֥ות אֵשׁ֙ מִיָּק֔וּד וְלַחְשֹׂ֥ף מַ֖יִם מִגֶּֽבֶא׃ פ 15כִּ֣י כֹֽה־אָמַר֩ אֲדֹנָ֨י יְהוִ֜ה קְדֹ֣ושׁ יִשְׂרָאֵ֗ל בְּשׁוּבָ֤ה וָנַ֨חַת֙ תִּוָּ֣שֵׁע֔וּן בְּהַשְׁקֵט֙ וּבְבִטְחָ֔ה תִּֽהְיֶ֖ה גְּבֽוּרַתְכֶ֑ם וְלֹ֖א אֲבִיתֶֽם׃ 16וַתֹּ֨אמְר֥וּ לֹא־כִ֛י עַל־ס֥וּס נָנ֖וּס עַל־כֵּ֣ן תְּנוּס֑וּן וְעַל־קַ֣ל נִרְכָּ֔ב עַל־כֵּ֖ן יִקַּ֥לּוּ רֹדְפֵיכֶֽם׃ 17אֶ֣לֶף אֶחָ֗ד מִפְּנֵי֙ גַּעֲרַ֣ת אֶחָ֔ד מִפְּנֵ֛י גַּעֲרַ֥ת חֲמִשָּׁ֖ה תָּנֻ֑סוּ עַ֣ד אִם־נֹותַרְתֶּ֗ם כַּתֹּ֨רֶן֙ עַל־רֹ֣אשׁ הָהָ֔ר וְכַנֵּ֖ס עַל־הַגִּבְעָֽה׃ 18וְלָכֵ֞ן יְחַכֶּ֤ה יְהוָה֙ לַֽחֲנַנְכֶ֔ם וְלָכֵ֥ן יָר֖וּם לְרַֽחֶמְכֶ֑ם כִּֽי־אֱלֹהֵ֤י מִשְׁפָּט֙ יְהוָ֔ה אַשְׁרֵ֖י כָּל־חֹ֥וכֵי לֹֽו׃ ס 19כִּי־עַ֛ם בְּצִיֹּ֥ון יֵשֵׁ֖ב בִּירֽוּשָׁלִָ֑ם בָּכֹ֣ו לֹֽא־תִבְכֶּ֗ה חָנֹ֤ון יָחְנְךָ֙ לְקֹ֣ול זַעֲקֶ֔ךָ כְּשָׁמְעָתֹ֖ו עָנָֽךְ׃ 20וְנָתַ֨ן לָכֶ֧ם אֲדֹנָ֛י לֶ֥חֶם צָ֖ר וּמַ֣יִם לָ֑חַץ וְלֹֽא־יִכָּנֵ֥ף עֹוד֙ מֹורֶ֔יךָ וְהָי֥וּ עֵינֶ֖יךָ רֹאֹ֥ות אֶת־מֹורֶֽיךָ׃ 21וְאָזְנֶ֨יךָ֙ תִּשְׁמַ֣עְנָה דָבָ֔ר מֵֽאַחֲרֶ֖יךָ לֵאמֹ֑ר זֶ֤ה הַדֶּ֨רֶךְ֙ לְכ֣וּ בֹ֔ו כִּ֥י תַאֲמִ֖ינוּ וְכִ֥י תַשְׂמְאִֽילוּ׃ 22וְטִמֵּאתֶ֗ם אֶת־צִפּוּי֙ פְּסִילֵ֣י כַסְפֶּ֔ךָ וְאֶת־אֲפֻדַּ֖ת מַסֵּכַ֣ת זְהָבֶ֑ךָ תִּזְרֵם֙ כְּמֹ֣ו דָוָ֔ה צֵ֖א תֹּ֥אמַר לֹֽו׃ 23וְנָתַן֩ מְטַ֨ר זַרְעֲךָ֜ אֲשֶׁר־תִּזְרַ֣ע אֶת־הָאֲדָמָ֗ה וְלֶ֨חֶם֙ תְּבוּאַ֣ת הָֽאֲדָמָ֔ה וְהָיָ֥ה דָשֵׁ֖ן וְשָׁמֵ֑ן יִרְעֶ֥ה מִקְנֶ֛יךָ בַּיֹּ֥ום הַה֖וּא כַּ֥ר נִרְחָֽב׃ 24וְהָאֲלָפִ֣ים וְהָעֲיָרִ֗ים עֹֽבְדֵי֙ הָֽאֲדָמָ֔ה בְּלִ֥יל חָמִ֖יץ יֹאכֵ֑לוּ אֲשֶׁר־זֹרֶ֥ה בָרַ֖חַת וּבַמִּזְרֶֽה׃ 25וְהָיָ֣ה׀ עַל־כָּל־הַ֣ר גָּבֹ֗הַ וְעַל֙ כָּל־גִּבְעָ֣ה נִשָּׂאָ֔ה פְּלָגִ֖ים יִבְלֵי־מָ֑יִם בְּיֹום֙ הֶ֣רֶג רָ֔ב בִּנְפֹ֖ל מִגְדָּלִֽים׃ 26וְהָיָ֤ה אֹור־הַלְּבָנָה֙ כְּאֹ֣ור הַֽחַמָּ֔ה וְאֹ֤ור הַֽחַמָּה֙ יִהְיֶ֣ה שִׁבְעָתַ֔יִם כְּאֹ֖ור שִׁבְעַ֣ת הַיָּמִ֑ים בְּיֹ֗ום חֲבֹ֤שׁ יְהוָה֙ אֶת־שֶׁ֣בֶר עַמֹּ֔ו וּמַ֥חַץ מַכָּתֹ֖ו יִרְפָּֽא׃ ס 27הִנֵּ֤ה שֵׁם־יְהוָה֙ בָּ֣א מִמֶּרְחָ֔ק בֹּעֵ֣ר אַפֹּ֔ו וְכֹ֖בֶד מַשָּׂאָ֑ה שְׂפָתָיו֙ מָ֣לְאוּ זַ֔עַם וּלְשֹׁונֹ֖ו כְּאֵ֥שׁ אֹכָֽלֶת׃ 28וְרוּחֹ֞ו כְּנַ֤חַל שֹׁוטֵף֙ עַד־צַוָּ֣אר יֶֽחֱצֶ֔ה לַהֲנָפָ֥ה גֹויִ֖ם בְּנָ֣פַת שָׁ֑וְא וְרֶ֣סֶן מַתְעֶ֔ה עַ֖ל לְחָיֵ֥י עַמִּֽים׃ 29הַשִּׁיר֙ יִֽהְיֶ֣ה לָכֶ֔ם כְּלֵ֖יל הִתְקַדֶּשׁ־חָ֑ג וְשִׂמְחַ֣ת לֵבָ֗ב כַּֽהֹולֵךְ֙ בֶּֽחָלִ֔יל לָבֹ֥וא בְהַר־יְהוָ֖ה אֶל־צ֥וּר יִשְׂרָאֵֽל׃ 30וְהִשְׁמִ֨יעַ יְהוָ֜ה אֶת־הֹ֣וד קֹולֹ֗ו וְנַ֤חַת זְרֹועֹו֙ יַרְאֶ֔ה בְּזַ֣עַף אַ֔ף וְלַ֖הַב אֵ֣שׁ אֹוכֵלָ֑ה נֶ֥פֶץ וָזֶ֖רֶם וְאֶ֥בֶן בָּרָֽד׃ 31כִּֽי־מִקֹּ֥ול יְהוָ֖ה יֵחַ֣ת אַשּׁ֑וּר בַּשֵּׁ֖בֶט יַכֶּֽה׃ 32וְהָיָ֗ה כֹּ֤ל מַֽעֲבַר֙ מַטֵּ֣ה מֽוּסָדָ֔ה אֲשֶׁ֨ר יָנִ֤יחַ יְהוָה֙ עָלָ֔יו בְּתֻפִּ֖ים וּבְכִנֹּרֹ֑ות וּבְמִלְחֲמֹ֥ות תְּנוּפָ֖ה נִלְחַם־בָּהּ 33כִּֽי־עָר֤וּךְ מֵֽאֶתְמוּל֙ תָּפְתֶּ֔ה גַּם־הוּא לַמֶּ֥לֶךְ הוּכָ֖ן הֶעְמִ֣יק הִרְחִ֑ב מְדֻרָתָ֗הּ אֵ֤שׁ וְעֵצִים֙ הַרְבֵּ֔ה נִשְׁמַ֤ת יְהוָה֙ כְּנַ֣חַל גָּפְרִ֔ית בֹּעֲרָ֖ה בָּֽהּ׃ ס

---

 ^r22.1 Yeshayahu ashambire ehi binwa erhi Hezekiyahu amayusihima abanya Asuru, mwaka gwa 701 e­mbere z’okuburhwa kwa Yezu.

 ^s22.8 Mwakengire oku cibikira amîshi muhako, ci, mwayibagira okuhûna oburhabâle emwa Nyamuzinda.

 ^t24.21 Omurhwe guli omu malunga enyanya: kwo kuderha nyenyêzi.

 ^u27.2 Olukoma lw’emizâbîbu minunu ye Israheli, cikwône lsraheli odesirwe ahâla, ali lsraheli mweme­zi; arhali lsraheli w’omugoma badesire omu cigabi ca 4, 1-7.

 ^v28.10 Abadâhwa babî n’abalêbi h’obunywesi bashekera Yeshayahu n’okukaziderha mpu ngasi bamuyumvirhiza boshi banali bana barho bonebone; mpu ciru anakolesc enderho ziri nka mwana wayiga okudâda. Yeshayahu abayeresire, erhi: «Ciru ninyu Nyamuzinda amuyigîriza omu lulimi lw’iha­nga (kwo kuderha omu lulimi lw’abasirika b’e Asûru).

 ^w29.16Olu lwiganyo lwalikolêsibwe bwenêne n’abalêli omu kulonza okuderha oku omuntu, Nyamuzinda ayegemera na kandi oku okuvunika kw’omuntu kuba kulemhu nka kulaenyungu erhimang’ibereka.

31

Abanya-Misiri bali bantu kwône

1 Buhanya bwâbo abayandagalir’e Misiri mpu bagend’ilongezayo obu­rhabâle. Bacîkubagira ebiterusi byâbo, balangalira engâlè zabo mpu kwe­nge ziri nyinyi, n’abashona oku biterusi mpu kwenge bali bazibu, ci barhagalamira emunda Omutagatifu w’lsraheli ali, barhanadôsa Nya­kasane. 2 Nobwo naye aba murhimanya: anahash’ilêrha obuhanya, arhanashuba omu kanwa kâge! Azûka, âhagalike ogwo murhwe gw’abantu babî n’oburhabâle bwa banyankola-maligo. 3 Omunya-Misiri ali muntu kwône, ci arhali nyamuzinda; ebiterusi byâge biri bya bûnya-mubiri, ci birhali bya bunya-mûka. Hano Nyakasane aba nk’alambûla okuboko, omurhabâzi adungubeja, na nyakurhabâlwa âhenganuke: bombi na bombi bâherêrekera. Nyakasane ye muciza wa Yeruzalemu 4 Neci, ntyâla kwo Nyakasane ambwîzire: «Nka kula entale erhi omwana w’entale elumba mpu efungire omunyama gwâyo, ciru bangere banji bankayîshagamukira, erhayôboha izù lyâbo erhanayâka akahababo kâbo, ntyo kwo Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe anayandagalire oku ntondo ya Siyoni, oku hirhondo hyâge, al’ikozakwo entambala. 5 Nka kula ebinyunyi bilambûla ebyûbi byâbyo, ntyo kwo Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe afungira Yeruzalemu; âmufungira ânamucize, âmubabalira anamulikuze. 6 Galuki emwa olya mwali mugomire, bene Israheli! 7 Neci, muli olwo lusiku, ngasi muguma âkabulira enshushano zâge z’amarhale n’ensanamu zâge z’amasholo, ezi mwatulaga n’amaboko ginyu manya-byâha. 8 Asîriya ayîrhwa n’engôrho, ci erhali ya muntu; agera omu bôji bw’engôrho, ci arhali ya muntu; Asîriya âkûla idârhi abona eyo ngôrho, n’abana bâge b’emisole bâgwarhwa mpira. 9 Ecôba cârhuma alekêrera olwâla lwâge, n’abarhambo b’abasirika bâge, omu kutwika omurhima, barhiba ecimanyîso câbo. Akola kali ka Nyakasane, ojira omuliro gwâge aha Siyoni, n’ecibêye câge aha Yeruzalemu.

Jesaja/Isaiah 31: 1

הֹ֣וי הַיֹּרְדִ֤ים מִצְרַ֨יִם֙ לְעֶזְרָ֔ה עַל־סוּסִ֖ים יִשָּׁעֵ֑נוּ וַיִּבְטְח֨וּ עַל־רֶ֜כֶב כִּ֣י רָ֗ב וְעַ֤ל פָּֽרָשִׁים֙ כִּֽי־עָצְמ֣וּ מְאֹ֔ד וְלֹ֤א שָׁעוּ֙ עַל־קְדֹ֣ושׁ יִשְׂרָאֵ֔ל וְאֶת־יְהוָ֖ה לֹ֥א דָרָֽשׁוּ׃ 2וְגַם־ה֤וּא חָכָם֙ וַיָּ֣בֵא רָ֔ע וְאֶת־דְּבָרָ֖יו לֹ֣א הֵסִ֑יר וְקָם֙ עַל־בֵּ֣ית מְרֵעִ֔ים וְעַל־עֶזְרַ֖ת פֹּ֥עֲלֵי אָֽוֶן׃ 3וּמִצְרַ֤יִם אָדָם֙ וְֽלֹא־אֵ֔ל וְסוּסֵיהֶ֥ם בָּשָׂ֖ר וְלֹא־ר֑וּחַ וַֽיהוָ֞ה יַטֶּ֣ה יָדֹ֗ו וְכָשַׁ֤ל עֹוזֵר֙ וְנָפַ֣ל עָזֻ֔ר וְיַחְדָּ֖ו כֻּלָּ֥ם יִכְלָיֽוּן׃ ס 4כִּ֣י כֹ֣ה אָֽמַר־יְהוָ֣ה׀ אֵלַ֡י כַּאֲשֶׁ֣ר יֶהְגֶּה֩ הָאַרְיֵ֨ה וְהַכְּפִ֜יר עַל־טַרְפֹּ֗ו אֲשֶׁ֨ר יִקָּרֵ֤א עָלָיו֙ מְלֹ֣א רֹעִ֔ים מִקֹּולָם֙ לֹ֣א יֵחָ֔ת וּמֵֽהֲמֹונָ֖ם לֹ֣א יַֽעֲנֶ֑ה כֵּ֗ן יֵרֵד֙ יְהוָ֣ה צְבָאֹ֔ות לִצְבֹּ֥א עַל־הַר־צִיֹּ֖ון וְעַל־גִּבְעָתָֽהּ׃ 5כְּצִפֳּרִ֣ים עָפֹ֔ות כֵּ֗ן יָגֵ֛ן יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות עַל־יְרֽוּשָׁלִָ֑ם גָּנֹ֥ון וְהִצִּ֖יל פָּסֹ֥חַ וְהִמְלִֽיט׃ 6שׁ֗וּבוּ לַאֲשֶׁ֛ר הֶעְמִ֥יקוּ סָרָ֖ה בְּנֵ֥י יִשְׂרָאֵֽל׃ 7כִּ֚י בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא יִמְאָס֗וּן אִ֚ישׁ אֱלִילֵ֣י כַסְפֹּ֔ו וֶאֱלִילֵ֖י זְהָבֹ֑ו אֲשֶׁ֨ר עָשׂ֥וּ לָכֶ֛ם יְדֵיכֶ֖ם חֵֽטְא׃ 8וְנָפַ֤ל אַשּׁוּר֙ בְּחֶ֣רֶב לֹא־אִ֔ישׁ וְחֶ֥רֶב לֹֽא־אָדָ֖ם תֹּֽאכֲלֶ֑נּוּ וְנָ֥ס לֹו֙ מִפְּנֵי־חֶ֔רֶב וּבַחוּרָ֖יו לָמַ֥ס יִהְיֽוּ׃ 9וְסַלְעֹו֙ מִמָּגֹ֣ור יַֽעֲבֹ֔ור וְחַתּ֥וּ מִנֵּ֖ס שָׂרָ֑יו נְאֻם־יְהוָ֗ה אֲשֶׁר־א֥וּר לֹו֙ בְּצִיֹּ֔ון וְתַנּ֥וּר לֹ֖ו בִּירוּשָׁלִָֽם׃ ס

32

Mwâmi mushinganyanya

1 Ala oku hayisha omwâmi mushinganyanya n’abaluzi barhambula nk’oku binashingânîne. 2 Ngasi muguma abè nka kacîkirizo ka mpûsi na lwâkiro bayâkiraho enkuba y’ecihûsi, bâba nka nyîshi omu budaka buyumûsire, nka cihôho ca lwâla lunenene omu cihugo c’idûrhu likali. 3 Amasù ga banyakubona garhakacihûrha, n’amarhwiri g’abumvirhizi gakola gakayumva bwinja. 4 Abarhacija emurhima bakola bakacîrhegereza, n’olulimi lw’engagamizi lwâkaderha bwinja. 5 Omugalugalu arhakaderhwa mpu ye muluzi, nisi endyâlya mpu ye muhanyi.

Omugalugalu n’omuntu nkana

6 Bulya omugalugalu bigalugalu aderha, n’omurhima gwâge bubi gukengera: anakajira nka nyankola-maligo n’okujacira Nyakasane, anakaleka omushalye afa n’ishali n’okuyîma ogwerhwe n’enyorha ecinyôbwa. 7 Endyâlya yôhe, ebijiro byâyo biba bibi: enakahiga emigabo y’okuherêrekeza abanyinyi omu kuhamîriza eby’obunywesi, ciru abakenyi bakabàbahashire okuyerekana oku bo bayâzize. 8 Ci omuntu nkana, migabo nkana ahiga, arhanajira ebirhali bijiro nkana.

Oku bakazi bolo

9 Mwe bakazi balera-ngolo, yîmuki, muyumve izù lyâni! Mwe binyere birhashibirira bici, murhege okurhwiri, muyumve akanwa kâni! 10 Enyuma lya mwâka muguma na nsiku nsungunu, mwâgeramwo omusisi, wâni balera-ngolo, bulya harhacibe kuhumbûla emizâbîbu nisi erhi okusarûla emyâka. 11 Mujugume, wâni balera-ngolo, mudirhimane. mwe murhashibiriri bici! Muhogole emyambalo yinyu, muyôrhe busha, mushwekere sunzu ecibunu. 12 Mucikomombe ecifuba, mulakire amashwa ginyu minjinja n’emizâbîbu yinyu yakazag’iyâna bwenêne. 13 Mulakire obudaka bw’olubaga lwâni, omudwîrhe mwamera emishûgi n’amarhadu, mulakire ciru n’enyumpa zoshi z’amasîma n’olula lugo lw’enshagali lwoshi. 14 Bulya enyumpa y’ebwâmi yalekêrerwa, ecishagala cakag’idudûsa cashuba bigûkà, olugo lwa Ofeli n’enkingi yalwo y’ebulabi byahinduka bulumba bwa nsimba oku nsiku n’amango, bicibêre ishubûkiro ly’endogomi na lwabuko lw’amaso.

Omurhûla yo mburho y’obushinganyanya

15 Ci buzinda rhwâbulagirwakwo omûka gw’enyanya. Obwo irungu lyanahinduka ishwa lya milehe, n’ishwa ly’emilehe bamanye mpu gukola muzirhu! 16 Obucîranuzi bwayîsh’iyîma omw’irungu n’obushinganyanya bwayûbaka omu ishwa ly’emilehe. 17 Emburho y’obushinganyanya gwâbà murhûla, n’obushinganyanya bwâlerha obuholo n’akahwenyenye ensiku n’amango. 18 Olubaga lwâni lwayûbaka ahantu h’omurhûla, omu nyumpa zirimwo akahwenyenye, n’omu ndâro zirimwo obuholo, 19 ciru enkuba y’olubula yankakundula omuzirhu, erhi olugo luhongoke. 20 lragi linyu mwe mwâkamîra emburho ngasi hoshi hali amîshi n’okukâleka enkafu n’endogomi zinyu zayâbuka nk’oku zilonzize!

Jesaja/Isaiah 32: 1 

הֵ֥ן לְצֶ֖דֶק יִמְלָךְ־מֶ֑לֶךְ וּלְשָׂרִ֖ים לְמִשְׁפָּ֥ט יָשֹֽׂרוּ׃ 2וְהָיָה־אִ֥ישׁ כְּמַֽחֲבֵא־ר֖וּחַ וְסֵ֣תֶר זָ֑רֶם כְּפַלְגֵי־מַ֣יִם בְּצָיֹ֔ון כְּצֵ֥ל סֶֽלַע־כָּבֵ֖ד בְּאֶ֥רֶץ עֲיֵפָֽה׃ 3וְלֹ֥א תִשְׁעֶ֖ינָה עֵינֵ֣י רֹאִ֑ים וְאָזְנֵ֥י שֹׁמְעִ֖ים תִּקְשַֽׁבְנָה׃ 4וּלְבַ֥ב נִמְהָרִ֖ים יָבִ֣ין לָדָ֑עַת וּלְשֹׁ֣ון עִלְּגִ֔ים תְּמַהֵ֖ר לְדַבֵּ֥ר צָחֹֽות׃ 5לֹֽא־יִקָּרֵ֥א עֹ֛וד לְנָבָ֖ל נָדִ֑יב וּלְכִילַ֕י לֹ֥א יֵֽאָמֵ֖ר שֹֽׁועַ׃ 6כִּ֤י נָבָל֙ נְבָלָ֣ה יְדַבֵּ֔ר וְלִבֹּ֖ו יַעֲשֶׂה־אָ֑וֶן לַעֲשֹׂ֣ות חֹ֗נֶף וּלְדַבֵּ֤ר אֶל־יְהוָה֙ תֹּועָ֔ה לְהָרִיק֙ נֶ֣פֶשׁ רָעֵ֔ב וּמַשְׁקֶ֥ה צָמֵ֖א יַחְסִֽיר׃ 7וְכֵלַ֖י כֵּלָ֣יו רָעִ֑ים ה֚וּא זִמֹּ֣ות יָעָ֔ץ לְחַבֵּ֤ל עֲנָוִים בְּאִמְרֵי־שֶׁ֔קֶר וּבְדַבֵּ֥ר אֶבְיֹ֖ון מִשְׁפָּֽט׃ 8וְנָדִ֖יב נְדִיבֹ֣ות יָעָ֑ץ וְה֖וּא עַל־נְדִיבֹ֥ות יָקֽוּם׃ פ 9נָשִׁים֙ שַֽׁאֲנַנֹּ֔ות קֹ֖מְנָה שְׁמַ֣עְנָה קֹולִ֑י בָּנֹות֙ בֹּֽטחֹ֔ות הַאְזֵ֖נָּה אִמְרָתִֽי׃ 10יָמִים֙ עַל־שָׁנָ֔ה תִּרְגַּ֖זְנָה בֹּֽטְחֹ֑ות כִּ֚י כָּלָ֣ה בָצִ֔יר אֹ֖סֶף בְּלִ֥י יָבֹֽוא׃ 11חִרְדוּ֙ שַֽׁאֲנַנֹּ֔ות רְגָ֖זָה בֹּֽטְחֹ֑ות פְּשֹׁ֣טָֽה וְעֹ֔רָה וַחֲגֹ֖ורָה עַל־חֲלָצָֽיִם׃ 12עַל־שָׁדַ֖יִם סֹֽפְדִ֑ים עַל־שְׂדֵי־חֶ֕מֶד עַל־גֶּ֖פֶן פֹּרִיָּֽה׃ 13עַ֚ל אַדְמַ֣ת עַמִּ֔י קֹ֥וץ שָׁמִ֖יר תַּֽעֲלֶ֑ה כִּ֚י עַל־כָּל־בָּתֵּ֣י מָשֹׂ֔ושׂ קִרְיָ֖ה עַלִּיזָֽה׃ 14כִּֽי־אַרְמֹ֣ון נֻטָּ֔שׁ הֲמֹ֥ון עִ֖יר עֻזָּ֑ב עֹ֣פֶל וָבַ֜חַן הָיָ֨ה בְעַ֤ד מְעָרֹות֙ עַד־עֹולָ֔ם מְשֹׂ֥ושׂ פְּרָאִ֖ים מִרְעֵ֥ה עֲדָרִֽים׃ 15עַד־יֵ֨עָרֶ֥ה עָלֵ֛ינוּ ר֖וּחַ מִמָּרֹ֑ום וְהָיָ֤ה מִדְבָּר֙ לַכַּרְמֶ֔ל וְכַרְמֶל לַיַּ֥עַר יֵחָשֵֽׁב׃ 16וְשָׁכַ֥ן בַּמִּדְבָּ֖ר מִשְׁפָּ֑ט וּצְדָקָ֖ה בַּכַּרְמֶ֥ל תֵּשֵֽׁב׃ 17וְהָיָ֛ה מַעֲשֵׂ֥ה הַצְּדָקָ֖ה שָׁלֹ֑ום וַֽעֲבֹדַת֙ הַצְּדָקָ֔ה הַשְׁקֵ֥ט וָבֶ֖טַח עַד־עֹולָֽם׃ 18וְיָשַׁ֥ב עַמִּ֖י בִּנְוֵ֣ה שָׁלֹ֑ום וּֽבְמִשְׁכְּנֹות֙ מִבְטַחִ֔ים וּבִמְנוּחֹ֖ת שַׁאֲנַנֹּֽות׃ 19וּבָרַ֖ד בְּרֶ֣דֶת הַיָּ֑עַר וּבַשִּׁפְלָ֖ה תִּשְׁפַּ֥ל הָעִֽיר׃ 20אַשְׁרֵיכֶ֕ם זֹרְעֵ֖י עַל־כָּל־מָ֑יִם מְשַׁלְּחֵ֥י רֶֽגֶל־הַשֹּׁ֖ור וְהַחֲמֹֽור׃ ס

33

Obuyôkoke bwa Yeruzalemu

1 Buhanya bwâwe, we kashâba orhashâbirwa, we mulenzi orhalenganywa! Amango wâbà wamayus’ishâba, nâwe washâbwa, amango wâbà wamâyus’ilenganya, nâwe wâlenganyibwa! 2 Yagirwa Nyakasane, orhufe lukogo, rhucîkwibagire! Okazibà kuboko kwirhu ngasi sêzi na bucire bwirhu omu mango g’amalibuko. 3 Zikayumva babanda akakù, embaga zinakûle idârhi; erhi wankanayîmuka ntya, amashanja ganashandabane. 4 Ebi wanyagaga kwo babiguka nka kula baguka amahanzi; kwo bacîhunika kuli byo nka hitù hya nzige. 5 Nyakasane alengerîre, bulya endâro yâge yo eba emalunga; ayunjuza Siyoni obucîranuzi n’obushinganyanya. 6 Ye nyamwegemerwa w’ensiku z’obuzine bwâwe. Obugale bwankaciza, bwo burhimanya n’obumanye; okurhînya Nyakasane, bwo buhirhi bwâwe. 7 Ala oku abantu b’e Ariyeli badwîrhe babandira orhuhababo omu njira; abaja-bugo b’omurhûla bayîsha balaka banalakûla. 8 Omu mirimbwa murhaciyimbwa ndi, ntâye ocidwîrhe wagera omu njira. Bavunyire eciragâne, bagayaguza abahamirizi, barhacikenga ndi. 9 Ecihugo ciri omu mishîbo, cidwîrhe cafananda; Libano enshonyi zàmubumbire, ayumûsire Saroni kwo akola acibêra nk’irungu; Bashani na Karmeli barhacimerakwo hyâsi. 10 «Lero nkolaga nayimanga, Nyakasane okudesire, nkolaga nayîmuka, nkolaga nalengerera. 11 Mwabire izîmi ly’akahasi, mwaburha ebijangala; omuka gwâni gwammusingônola nka muliro. 12 Amashanja gâsingônoka, gashube nka luvu lwa nshwagara; nka mishûgi mirhemagule, bâkwebwa omu muliro, egulumire. 13 Mwe muli kulî, muyumve ebi najizire, ninyu mwe muli hôfi, mumanye oburhwâli bwâni!» 14 Omu Siyoni, abanya-byâha bamârhungwa n’obwôba; banyankola-maligo bamageramwo omusisi, mpu: «Ndi mulirhwe wankahash’ibêra mw’eco cibeye cayâka ensiku n’amango?» 15 Omuntu oshimba enjira y’obushinganyanya, anaderhe ebishingânîne, -oshologorhwa n’eby’obunyazi anashuba okuboko kwâge alek’iyungukira oku bandi; -ofuka amarhwiri gâge alek’iyumva, ebinwa by’obwîsi, azibe n’amasù gâge alekâbona ebibî, 16 oyo ye wâbere ahalengerire, enyâla nzibuzibu zibe lwâkiro lwâge, akâbona eci alya, akâbona n’eci anywa.

Okuyagalukira e Yeruzalemu

17 Amasù gâwe gâkasinza mwâmi omu bwinja bwâge, gakâbona ecihugo cigaligali. 18 Wakâcij’emurhima, ocîdôse n’ecôba, erhi: «Ngahi ali olya wakâg’ija aganja? Ngahi ali olya wakâg’ija agera obuzirho? Ngahi ali olya wakag’ija alola engerero z’abasirika?» 19 Nta mango wânacibone olwo lubaga lurhakenga ndi, lubaga luderha olulimi lurhayumvikana, lubaga lujira iderha ly’ihanga lirhankamanywa. 20 Sinza Siyoni, lugo lw’ensiku nkulu zirhu! Amasù gâwe gâbona Yeruzalemu, ndâro erhabâmwo kadugundu, cihando cirhashegûka, cirhakûlwamwo mitungo cirhakatwîkamwo rnugozi ciru n’eliguma. 21 Bulya ahola ho Nyakasane arhuyereka irenge lyâge, ahola ho hahulula enyîshi n’emigezi migaligali. Harhakagera nkuge zivugamwa n’engasi, harhakanayîkirwa n’amârho manênènè. 22 Neci, Nyakasane ye mucîranuzi wirhu, ye na murhegesi wirhu. Nyakasane ye mwâmi wirhu, ye na mucunguzi wirhu. 23 Emigozi yawe mîra yashumûkaga, erhacisêza omutungo gw’enkuge; erhanacimanika ecimanyîso. Okubundi banarhondêra okugabâna omunyago munji-munji; ciru n’abakunagizi nabo bahagula. 24 Nta mulungu waciderhe, erhi: «Ndi mulwâla». Olubaga lw’omu Yeruzalemu lwakûlirwa obubî bwâlwo.

Jesaja/Isaiah 33: 1 

הֹ֣וי שֹׁודֵ֗ד וְאַתָּה֙ לֹ֣א שָׁד֔וּד וּבֹוגֵ֖ד וְלֹא־בָ֣גְדוּ בֹ֑ו כַּהֲתִֽמְךָ֤ שֹׁודֵד֙ תּוּשַּׁ֔ד כַּנְּלֹתְךָ֥ לִבְגֹּ֖ד יִבְגְּדוּ־בָֽךְ׃ ס 2יְהוָ֥ה חָנֵּ֖נוּ לְךָ֣ קִוִּ֑ינוּ הֱיֵ֤ה זְרֹעָם֙ לַבְּקָרִ֔ים אַף־יְשׁוּעָתֵ֖נוּ בְּעֵ֥ת צָרָֽה׃ 3מִקֹּ֣ול הָמֹ֔ון נָדְד֖וּ עַמִּ֑ים מֵרֹ֣ומְמֻתֶ֔ךָ נָפְצ֖וּ גֹּויִֽם׃ 4וְאֻסַּ֣ף שְׁלַלְכֶ֔ם אֹ֖סֶף הֶֽחָסִ֑יל כְּמַשַּׁ֥ק גֵּבִ֖ים שֹׁוקֵ֥ק בֹּֽו׃ 5נִשְׂגָּ֣ב יְהוָ֔ה כִּ֥י שֹׁכֵ֖ן מָרֹ֑ום מִלֵּ֣א צִיֹּ֔ון מִשְׁפָּ֖ט וּצְדָקָֽה׃ 6וְהָיָה֙ אֱמוּנַ֣ת עִתֶּ֔יךָ חֹ֥סֶן יְשׁוּעֹ֖ת חָכְמַ֣ת וָדָ֑עַת יִרְאַ֥ת יְהוָ֖ה הִ֥יא אֹוצָרֹֽו׃ ס 7הֵ֚ן אֶרְאֶלָּ֔ם צָעֲק֖וּ חֻ֑צָה מַלְאֲכֵ֣י שָׁלֹ֔ום מַ֖ר יִבְכָּיֽוּן׃ 8נָשַׁ֣מּוּ מְסִלֹּ֔ות שָׁבַ֖ת עֹבֵ֣ר אֹ֑רַח הֵפֵ֤ר בְּרִית֙ מָאַ֣ס עָרִ֔ים לֹ֥א חָשַׁ֖ב אֱנֹֽושׁ׃ 9אָבַ֤ל אֻמְלְלָה֙ אָ֔רֶץ הֶחְפִּ֥יר לְבָנֹ֖ון קָמַ֑ל הָיָ֤ה הַשָּׁרֹון֙ כָּֽעֲרָבָ֔ה וְנֹעֵ֥ר בָּשָׁ֖ן וְכַרְמֶֽל׃ 10עַתָּ֥ה אָק֖וּם יֹאמַ֣ר יְהוָ֑ה עַתָּה֙ אֵֽרֹומָ֔ם עַתָּ֖ה אֶנָּשֵֽׂא׃ 11תַּהֲר֥וּ חֲשַׁ֖שׁ תֵּ֣לְדוּ קַ֑שׁ רוּחֲכֶ֕ם אֵ֖שׁ תֹּאכַלְכֶֽם׃ 12וְהָי֥וּ עַמִּ֖ים מִשְׂרְפֹ֣ות שִׂ֑יד קֹוצִ֥ים כְּסוּחִ֖ים בָּאֵ֥שׁ יִצַּֽתּוּ׃ ס 13שִׁמְע֥וּ רְחֹוקִ֖ים אֲשֶׁ֣ר עָשִׂ֑יתִי וּדְע֥וּ קְרֹובִ֖ים גְּבֻרָתִֽי׃ 14פָּחֲד֤וּ בְצִיֹּון֙ חַטָּאִ֔ים אָחֲזָ֥ה רְעָדָ֖ה חֲנֵפִ֑ים מִ֣י׀ יָג֣וּר לָ֗נוּ אֵ֚שׁ אֹוכֵלָ֔ה מִי־יָג֥וּר לָ֖נוּ מֹוקְדֵ֥י עֹולָֽם׃ 15הֹלֵ֣ךְ צְדָקֹ֔ות וְדֹבֵ֖ר מֵֽישָׁרִ֑ים מֹאֵ֞ס בְּבֶ֣צַע מַעֲשַׁקֹּ֗ות נֹעֵ֤ר כַּפָּיו֙ מִתְּמֹ֣ךְ בַּשֹּׁ֔חַד אֹטֵ֤ם אָזְנֹו֙ מִשְּׁמֹ֣עַ דָּמִ֔ים וְעֹצֵ֥ם עֵינָ֖יו מֵרְאֹ֥ות בְּרָֽע׃ 16ה֚וּא מְרֹומִ֣ים יִשְׁכֹּ֔ן מְצָדֹ֥ות סְלָעִ֖ים מִשְׂגַּבֹּ֑ו לַחְמֹ֣ו נִתָּ֔ן מֵימָ֖יו נֶאֱמָנִֽים׃ 17מֶ֥לֶךְ בְּיָפְיֹ֖ו תֶּחֱזֶ֣ינָה עֵינֶ֑יךָ תִּרְאֶ֖ינָה אֶ֥רֶץ מַרְחַקִּֽים׃ 18לִבְּךָ֖ יֶהְגֶּ֣ה אֵימָ֑ה אַיֵּ֤ה סֹפֵר֙ אַיֵּ֣ה שֹׁקֵ֔ל אַיֵּ֖ה סֹפֵ֥ר אֶת־הַמִּגְדָּלִֽים׃ 19אֶת־עַ֥ם נֹועָ֖ז לֹ֣א תִרְאֶ֑ה עַ֣ם עִמְקֵ֤י שָׂפָה֙ מִשְּׁמֹ֔ועַ נִלְעַ֥ג לָשֹׁ֖ון אֵ֥ין בִּינָֽה׃ 20חֲזֵ֣ה צִיֹּ֔ון קִרְיַ֖ת מֹֽועֲדֵ֑נוּ עֵינֶיךָ֩ תִרְאֶ֨ינָה יְרוּשָׁלִַ֜ם נָוֶ֣ה שַׁאֲנָ֗ן אֹ֤הֶל בַּל־יִצְעָן֙ בַּל־יִסַּ֤ע יְתֵֽדֹתָיו֙ לָנֶ֔צַח וְכָל־חֲבָלָ֖יו בַּל־יִנָּתֵֽקוּ׃ 21כִּ֣י אִם־שָׁ֞ם אַדִּ֤יר יְהוָה֙ לָ֔נוּ מְקֹום־נְהָרִ֥ים יְאֹרִ֖ים רַחֲבֵ֣י יָדָ֑יִם בַּל־תֵּ֤לֶךְ בֹּו֙ אֳנִי־שַׁ֔יִט וְצִ֥י אַדִּ֖יר לֹ֥א יַעַבְרֶֽנּוּ׃ 22כִּ֤י יְהוָה֙ שֹׁפְטֵ֔נוּ יְהוָ֖ה מְחֹקְקֵ֑נוּ יְהוָ֥ה מַלְכֵּ֖נוּ ה֥וּא יֹושִׁיעֵֽנוּ׃ 23נִטְּשׁ֖וּ חֲבָלָ֑יִךְ בַּל־יְחַזְּק֤וּ כֵן־תָּרְנָם֙ בַּל־פָּ֣רְשׂוּ נֵ֔ס אָ֣ז חֻלַּ֤ק עַֽד־שָׁלָל֙ מַרְבֶּ֔ה פִּסְחִ֖ים בָּ֥זְזוּ בַֽז׃ 24וּבַל־יֹאמַ֥ר שָׁכֵ֖ן חָלִ֑יתִי הָעָ֛ם הַיֹּשֵׁ֥ב בָּ֖הּ נְשֻׂ֥א עָוֹֽן׃

34

Edomu atwîrwa olubanja

1 Mwe mashanja, yegeri, muyumve; mwe mbaga, murhege amarhwiri! Igulu liyumve haguma na ngasi libiâamwo byoshi, amahanga na ngasi bagabâmwo boshi! 2 Bulya Nyakasane akunirîre amashanja goshi, engabo z’abalwî zâbo zoshi azikalihîre. Ahizire okubamalira boshi n’okubalongôlana ebwa ibâgiro. 3 Abânigwa muli bo bâkabulirwa oku mpinga, akabayo kâkarhenga omu mirhumba yâbo, n’entondo zakâhulula muko gwâbo. 4 Engabo y’abalwî b’emalunga yoshi yajonga, amalunga gazingwa nka kula bazinga ecitabu, n’engabo yâgo yahungumuka nka kula ebyâsi by’omuzâbîbu bihu­ngumuka, nka kula ebyâsi by’omulehe bihungumuka. 5 Neci, engôrho yâni yamajâmwo orukara emalunga: yamahonera kuli bene-Edomu, lulya luhaga natwîraga okuherêrekera, Iyo nduhana. 6 Engôrho ya Nyakasane ekola eyunjulirîne muko, ekola nshige mashushi n’omuko gw’abanabuzi n’ogw’ebihebe, n’amashushi g’ensiko z’engandabuzi. Bulya Nyakasane adwîrhe arherekêrwa enterekêro e Bosra, badwîrhe bamubâgira omu cihugo ca Edomu. 7 Embogo nazo zahenanguka haguma n’orhunina n’empanzi; ecihugo câbo cayunjulirana muko, n’obudaka buyîgurhe mashushi. 8 Neci, lusiku lwa Nyakasane lw’okucihôla, guli mwâka gwa kutwîra abashombanyi ba Siyoni olubanja. 9 Enyîshi zâge zâhinduka bulembo, obudaka bwâge bwâhinduka cibiriti, n’ecihugo câge cihinduke bulembo budwîrhe bwadurha muliro. 10 Oli mûshi, oli budufu, gurhâzima, n’omugi gwâgo gusôkera burhahusa emalunga. Kurhenga oku ihurha kuja oku lindi, eco cihugo cafananda, cirhakacifa cagêzirwemwo n’omuntu. 11 Ebihunira n’ebishekeshe byâyîmamwo, n’ebirifufu na bahungwe bakâyabukiramwo. Nyakasane âcilambûlirakwo omugozi g’okucijira bwâmwa n’oluge­ro lw’okucijira bwerûlè. 12 Murhakac’iyimbwa baluzi b’okucishoga omwâmi, n’abarhambo bâhirigirhamwo boshi. 13 Omu nyumpa z’ebwâmi mwâmera amashaka g’emishûgi. n’omu ngerero z’abasirika mumere orhulunzi n’amakererhe. Cashuba bulumba bwa banyambwè n’ishubûkiro ly’amakozi. 14 Emisimbisimbi yakâbugânamwo banyamugunga, n’ebihebe bikâvakuzanya. Omwôla mwo rnuzimu -kazi Liliti agwîka icumbi lyâge, mwo aluhûkira. 15 Omwôa mwo enjoka zakâjira enyôgo zâzo, zirhere, na hano ziba zamalâlîra amaji gâzo omu cihôho, zigaberagule. Omwôla mwo n’enkongôro zishubûkira, zibugânane n’ezâbo. 16 Mulongereze omu citabu ca Nyakasane, musomemwo: Ntâyo ciru n’enguma ebulikine muli zo, ntâyo yayôboha mpu eyâbo erhahali, bulya kanwa kâge kàkurhegekaga, na mûka gwâge gwàzishubulizagya haguma. 17 Yêne ye wàyesheraga ngasi muguma ecigole, na kuboko kwâge kwàzigereraga n’okuzigabira ecihugo. Zacirya emyâka n’emyaka, bânacîberemwo kurhenga oku ihurha kuja oku lindi».

Jesaja/Isaiah 34: 1 

קִרְב֤וּ גֹויִם֙ לִשְׁמֹ֔עַ וּלְאֻמִּ֖ים הַקְשִׁ֑יבוּ תִּשְׁמַ֤ע הָאָ֨רֶץ֙ וּמְלֹאָ֔הּ תֵּבֵ֖ל וְכָל־צֶאֱצָאֶֽיהָ׃ 2כִּ֣י קֶ֤צֶף לַֽיהוָה֙ עַל־כָּל־הַגֹּויִ֔ם וְחֵמָ֖ה עַל־כָּל־צְבָאָ֑ם הֶחֱרִימָ֖ם נְתָנָ֥ם לַטָּֽבַח׃ 3וְחַלְלֵיהֶ֣ם יֻשְׁלָ֔כוּ וּפִגְרֵיהֶ֖ם יַעֲלֶ֣ה בָאְשָׁ֑ם וְנָמַ֥סּוּ הָרִ֖ים מִדָּמָֽם׃ 4וְנָמַ֨קּוּ֙ כָּל־צְבָ֣א הַשָּׁמַ֔יִם וְנָגֹ֥לּוּ כַסֵּ֖פֶר הַשָּׁמָ֑יִם וְכָל־צְבָאָ֣ם יִבֹּ֔ול כִּנְבֹ֤ל עָלֶה֙ מִגֶּ֔פֶן וּכְנֹבֶ֖לֶת מִתְּאֵנָֽה׃ 5כִּֽי־רִוְּתָ֥ה בַשָּׁמַ֖יִם חַרְבִּ֑י הִנֵּה֙ עַל־אֱדֹ֣ום תֵּרֵ֔ד וְעַל־עַ֥ם חֶרְמִ֖י לְמִשְׁפָּֽט׃ 6חֶ֣רֶב לַיהוָ֞ה מָלְאָ֥ה דָם֙ הֻדַּ֣שְׁנָה מֵחֵ֔לֶב מִדַּ֤ם כָּרִים֙ וְעַתּוּדִ֔ים מֵחֵ֖לֶב כִּלְיֹ֣ות אֵילִ֑ים כִּ֣י זֶ֤בַח לַֽיהוָה֙ בְּבָצְרָ֔ה וְטֶ֥בַח גָּדֹ֖ול בְּאֶ֥רֶץ אֱדֹֽום׃ 7וְיָרְד֤וּ רְאֵמִים֙ עִמָּ֔ם וּפָרִ֖ים עִם־אַבִּירִ֑ים וְרִוְּתָ֤ה אַרְצָם֙ מִדָּ֔ם וַעֲפָרָ֖ם מֵחֵ֥לֶב יְדֻשָּֽׁן׃ 8כִּ֛י יֹ֥ום נָקָ֖ם לַֽיהוָ֑ה שְׁנַ֥ת שִׁלּוּמִ֖ים לְרִ֥יב צִיֹּֽון׃ 9וְנֶהֶפְכ֤וּ נְחָלֶ֨יהָ֙ לְזֶ֔פֶת וַעֲפָרָ֖הּ לְגָפְרִ֑ית וְהָיְתָ֣ה אַרְצָ֔הּ לְזֶ֖פֶת בֹּעֵרָֽה׃ 10לַ֤יְלָה וְיֹומָם֙ לֹ֣א תִכְבֶּ֔ה לְעֹולָ֖ם יַעֲלֶ֣ה עֲשָׁנָ֑הּ מִדֹּ֤ור לָדֹור֙ תֶּחֱרָ֔ב לְנֵ֣צַח נְצָחִ֔ים אֵ֥ין עֹבֵ֖ר בָּֽהּ׃ 11וִירֵשׁ֨וּהָ֙ קָאַ֣ת וְקִפֹּ֔וד וְיַנְשֹׁ֥וף וְעֹרֵ֖ב יִשְׁכְּנוּ־בָ֑הּ וְנָטָ֥ה עָלֶ֛יהָ קַֽו־תֹ֖הוּ וְאַבְנֵי־בֹֽהוּ׃ 12חֹרֶ֥יהָ וְאֵֽין־שָׁ֖ם מְלוּכָ֣ה יִקְרָ֑אוּ וְכָל־שָׂרֶ֖יהָ יִ֥הְיוּ אָֽפֶס׃ 13וְעָלְתָ֤ה אַרְמְנֹתֶ֨יהָ֙ סִירִ֔ים קִמֹּ֥ושׂ וָחֹ֖וחַ בְּמִבְצָרֶ֑יהָ וְהָיְתָה֙ נְוֵ֣ה תַנִּ֔ים חָצִ֖יר לִבְנֹ֥ות יַעֲנָֽה׃ 14וּפָגְשׁ֤וּ צִיִּים֙ אֶת־אִיִּ֔ים וְשָׂעִ֖יר עַל־רֵעֵ֣הוּ יִקְרָ֑א אַךְ־שָׁם֙ הִרְגִּ֣יעָה לִּילִ֔ית וּמָצְאָ֥ה לָ֖הּ מָנֹֽוחַ׃ 15שָׁ֣מָּה קִנְּנָ֤ה קִפֹּוז֙ וַתְּמַלֵּ֔ט וּבָקְעָ֖ה וְדָגְרָ֣ה בְצִלָּ֑הּ אַךְ־שָׁ֛ם נִקְבְּצ֥וּ דַיֹּ֖ות אִשָּׁ֥ה רְעוּתָֽהּ׃ 16דִּרְשׁ֨וּ מֵֽעַל־סֵ֤פֶר יְהוָה֙ וּֽקְרָ֔אוּ אַחַ֤ת מֵהֵ֨נָּה֙ לֹ֣א נֶעְדָּ֔רָה אִשָּׁ֥ה רְעוּתָ֖הּ לֹ֣א פָקָ֑דוּ כִּֽי־פִי֙ ה֣וּא צִוָּ֔ה וְרוּחֹ֖ו ה֥וּא קִבְּצָֽן׃ 17וְהֽוּא־הִפִּ֤יל לָהֶן֙ גֹּורָ֔ל וְיָדֹ֛ו חִלְּקַ֥תָּה לָהֶ֖ם בַּקָּ֑ו עַד־עֹולָם֙ יִֽירָשׁ֔וּהָ לְדֹ֥ור וָדֹ֖ור יִשְׁכְּנוּ־בָֽהּ׃ ס

35

Masiha ayîsh’icungula lsraheli

1 Irungu n’ebiherabuga bishagaluke, obulambo bwâcishinga bunameremwo akahasi^x. 2 Bwâmeramwo obwâso, busîme bunabande empundu. Bwahâbwa irenge lya Libano n’obwinja bwa Karmeli n’obwa Saroni. Bâbona irenge lya Nyakasane n’obukuze bwa Nyamuzinda wirhu. 3 Muzibubye amaboko garhîre enjingo, n’amadwi gadwîrhe gakomanya mugakomeze. 4 Mubwire ab’emirhima erhozire, mpu: «Muzibuhe, murhayôbohaga! Nyamuzinda winyu oyu! Ayîshir’icîhôla, adwîrhe obuhane bwa Nyamuzinda. Yêne ye oyîshir’immuciza». 5 Obwo amasù g’emihurha gahurhûka, n’amarhwiri g’ebihuli gâzibûke. 6 Okubundi abakunagizi bakaz’ihama nka kashafu n’olulimi lw’akaduma lubande akabûli. Amîshi gakâhulula omu irungu n’enyîshi zifunûnuke omu bulamho. 7 Obudaka buyumûsire bwahinduka ciyanja, n’ecihugo c’enyôrha cishube nshoko ya mîshi. Ahali hakola ishubûkiro lya banyambwè hamera amasheke n’enfinjo. 8 Hâyîsh’iba omulimhwa gwakûz’iderhwa njira ntagatifu. Abarhacîri barhakayigeramwo, bulya Nyakasane yene wayîsh’iyîgula eyo njira, n’orhudundaguzi rhurhakaderha mpu rhwâhabukiramwo. 9 Murhakabonekana ntale, na nta nsimba nkali yanalabarhemwo; nanga, erhakabonekanamwo, ci abacungule bo bakâyigeramwo. 10 Aba Nyakasane ayîsh’iba alikuzize bâgaluka, bahike omu Siyoni bayîsha baband’empundu banabarhwîre amasîma g’ensiku n’amango oku irhwe. Bâyunjula mwishingo n’amasîma; emirhânyo n’endûlu byâhirigirha.

Jesaja/Isaiah 35: 1 

יְשֻׂשׂ֥וּם מִדְבָּ֖ר וְצִיָּ֑ה וְתָגֵ֧ל עֲרָבָ֛ה וְתִפְרַ֖ח כַּחֲבַצָּֽלֶת׃ 2פָּרֹ֨חַ תִּפְרַ֜ח וְתָגֵ֗ל אַ֚ף גִּילַ֣ת וְרַנֵּ֔ן כְּבֹ֤וד הַלְּבָנֹון֙ נִתַּן־לָ֔הּ הֲדַ֥ר הַכַּרְמֶ֖ל וְהַשָּׁרֹ֑ון הֵ֛מָּה יִרְא֥וּ כְבֹוד־יְהוָ֖ה הֲדַ֥ר אֱלֹהֵֽינוּ׃ ס 3חַזְּק֖וּ יָדַ֣יִם רָפֹ֑ות וּבִרְכַּ֥יִם כֹּשְׁלֹ֖ות אַמֵּֽצוּ׃ 4אִמְרוּ֙ לְנִמְהֲרֵי־לֵ֔ב חִזְק֖וּ אַל־תִּירָ֑אוּ הִנֵּ֤ה אֱלֹֽהֵיכֶם֙ נָקָ֣ם יָבֹ֔וא גְּמ֣וּל אֱלֹהִ֔ים ה֥וּא יָבֹ֖וא וְיֹשַׁעֲכֶֽם׃ 5אָ֥ז תִּפָּקַ֖חְנָה עֵינֵ֣י עִוְרִ֑ים וְאָזְנֵ֥י חֵרְשִׁ֖ים תִּפָּתַֽחְנָה׃ 6אָ֣ז יְדַלֵּ֤ג כָּֽאַיָּל֙ פִּסֵּ֔חַ וְתָרֹ֖ן לְשֹׁ֣ון אִלֵּ֑ם כִּֽי־נִבְקְע֤וּ בַמִּדְבָּר֙ מַ֔יִם וּנְחָלִ֖ים בָּעֲרָבָֽה׃ 7וְהָיָ֤ה הַשָּׁרָב֙ לַאֲגַ֔ם וְצִמָּאֹ֖ון לְמַבּ֣וּעֵי מָ֑יִם בִּנְוֵ֤ה תַנִּים֙ רִבְצָ֔הּ חָצִ֖יר לְקָנֶ֥ה וָגֹֽמֶא׃ 8וְהָיָה־שָׁ֞ם מַסְל֣וּל וָדֶ֗רֶךְ וְדֶ֤רֶךְ הַקֹּ֨דֶשׁ֙ יִקָּ֣רֵא לָ֔הּ לֹֽא־יַעַבְרֶ֥נּוּ טָמֵ֖א וְהוּא־לָ֑מֹו הֹלֵ֥ךְ דֶּ֛רֶךְ וֶאֱוִילִ֖ים לֹ֥א יִתְעֽוּ׃ 9לֹא־יִהְיֶ֨ה שָׁ֜ם אַרְיֵ֗ה וּפְרִ֤יץ חַיֹּות֙ בַּֽל־יַעֲלֶ֔נָּה לֹ֥א תִמָּצֵ֖א שָׁ֑ם וְהָלְכ֖וּ גְּאוּלִֽים׃ 10וּפְדוּיֵ֨י יְהוָ֜ה יְשֻׁב֗וּן וּבָ֤אוּ צִיֹּון֙ בְּרִנָּ֔ה וְשִׂמְחַ֥ת עֹולָ֖ם עַל־רֹאשָׁ֑ם שָׂשֹׂ֤ון וְשִׂמְחָה֙ יַשִּׂ֔יגוּ וְנָ֖סוּ יָגֹ֥ון וַאֲנָחָֽה׃ פ

36

Senakeribu arhêra Yeruzalemu

1 Omu mwâka gwa kali ikumi na kani gw’obwami bwa Hizkiyahu^y, Senake­ribu, mwâmi w’e Asîriya, ayîsh’ikoza ebishagala bizibu-zibu byoshi by’o­mu bwâmi bwa Yuda, anabigwârha. 2 Kurhenga e Lakishi, oyôla mwâmi w’e Asîriya arhuma omurhambo w’omu lurhamba !wâge, ye n’engabo nyinji y’aba­lwî, emwa mwâmi Hizkiyahu e Yeruzalemu. Anacicumbika hôfi h’omugezi gw’eciyanja ciri enyanya, oku njira ejire omu ishwa lya Cimeshûla. 3 Omurha­mbo w’oku bwâmi, Eliyakimu, mwene Hilikiya, boshi n’omwandisi Shebuna na Yowahi, mwene Asafi, mubîsi w’ebitabu, bamujâyo. 4 Omurhambo w’omu lurhamba ababwira, erhi: «Mugend’ibwîra Hizkiyahu, mpu: Ntyâla kwo adesire omwâmi mukulu, mwâmi w’e Asîriya: Bulangalire buci obula ocikubagirc? 5 K’ocikebirwe mpu ebinwa byône byanaha omuntu ihano n’oburhwâli bw’okulwa amatumu? Ndigi ocîkubagire ntyo obûla wacîshomya okungomcra? 6 Ala oku ocîkubagire Misiri, lula lusheke lushenyusire lurhula n’okuyâgaza e­nfune za ngasi oluyegemeza. Kwo ali ntyo Faraoni, mwâmi w’e Misiri, kuli ngasi boshi bacîmwikubagira. 7 Mmanyire neci oku mwanshuza, mpu: «Nyaka­sane Nyamuzinda wirhu ye rhucîkubagire!» K’arhali ye olya Hizkiyahu a­shabiraga empêro n’enyûsho, erhi abwîra abantu b’omu lya Yuda n’ab’e Yeru­zalemu, erhi: «Ahâla luhêrero ho mwâkaharamya!» 8 Kwokwo, mushigânanage mwe na nnâhamwirhu, omwâmi w’e Asîriya: nakuhà biterusi bihumbi bibiri, akaba wankabona abasirika bâkabishonakwo. 9 Kurhi wankahash’ihagalika woyu ciru omunyi w’omu barhambo ba nnâhamwirhu? Onadwîrhage wacîku­bagira Misiri obwo mpu ye wakuhè engâlè n’abashona oku biterusi! 10 Ciru n’okundi, ka buzira buyemere bwa Nyakasane nyîshir’ikoza eci cihugo nti nciherêrekeze? Nyakasane yene wambwiraga, erhi: «Oj’ikoza eci cihugo n’oku­ciherêrekeza!» 11 Eliyakimu, mwene Hilikiya, Shebuna na Yowahi banacibwîra omurha­mbo w’olurhamba, mpu: «Oderheze bambali bâwe omu maharamiya, bulya rhunagayumve, ci omanye orharhuderhezagya omu mayahudi, olu lubaga luli uku lukûta lwankayumva». 12 Ci olya nyamurhambo w’olurhamba anacishuza, erhi: «Ka wamanya mpu nnâhamwinyu nisi erhi we nnawirhu antumirekwo mpu nderhe ebyo binwa? K’arhali abala bantu batamire oku lukûta, badwîrhe bâlya amazi gâbo n’okunywa amashû gabo haguma ninyu?» 13 Okubundi olya murhambo w’olurhamba anaciyîmanga, ayakûza n’izù linene omu mayahudi, aderha, erhi: «Muyumve ebinwa bya mwâmi mukulu, ye mwâmi w’e Asîriya! 14 Ntyâla kwo mwâmi adesire: Mumanye mwarhebwa na Hizkiyahu, bulya nta buhashe agwerhe bw’okummukûla omu marhabi! 15 Hizkiyahu arhammushumikaga okucîkubagira Nyakasane, mpu: «Kwo binali, Nyakasane arhuyôkola; eci cishagala cirhagwârhwe n’omwâmi w’e Asîriya!» 16 Murhayumvagya Hizkiyahu, bulya kwo adesire ntyâla omwâmi w·e Asîriya: «Mukome obwîra nâni, munacîlerhe mwene emunda ndi, Iyo ngasi muguma muli mwe ahash’ilya oku muzâbîbu gwâge na Iyo ngasi muguma muli mwe aha­sh’ilya oku mulehe gwâge, Iyo ngasi muntu ahash’inywa oku mîshi g’omu iriba lyâge 17 kuhika nyîsh’immurhôla, mmuhêke omu cihugo nk’eci cinyu, cihugo ca ngano n’idivayi, cihugo ca mugati n’emizâbîbu. 18 Hizkiyahu arhammurhebaga, mpu: «Nyakasane arhuciza!» Ka banyamuzinda b’agandi mashanja bahashire okuciza ngasi muguma ecihugo câge n’okucîrhenza omu maboko gw’omwâmi w’e Asîriya? 19 Ngahi baligi balya banyamuzinda b’e Hamati n’ab’e Arpadi? Ngahi baligi balya banyamuzinda b’e Sefarayimi? Ka balikûzize Samâriya omu maboko gâni? 20 Muli abo banyamuzinda boshi ba ebyôla bihugo, bahi bàha­shire okulikûza ecihugo câbo omu maboko gâni, Iyo Nyakasane alikûza Yeru­zalemu omu maboko gâni? 21 Bacîhulikira, barhashuzagya cici, bulya mwâmi ali arhegesire, erhi: «Murhamushuzagya cici». 22 Okuhandi, omurhambo w’oku bwâmi, Eliyakimu, mwene Hilikiya, boshi n’omwandisi Shebuna na Yowahi, bashubira emunda Hizkiyahu ali n’emyambalo misharhule, banacimurhondêreza birya binwa by’omurhambo w’olurhamba.

Jesaja/Isaiah 36: 1 

וַיְהִ֡י בְּאַרְבַּע֩ עֶשְׂרֵ֨ה שָׁנָ֜ה לַמֶּ֣לֶךְ חִזְקִיָּ֗הוּ עָלָ֞ה סַנְחֵרִ֤יב מֶֽלֶךְ־אַשּׁוּר֙ עַ֣ל כָּל־עָרֵ֧י יְהוּדָ֛ה הַבְּצֻרֹ֖ות

וַֽיִּתְפְּשֵֽׂם׃ 2וַיִּשְׁלַ֣ח מֶֽלֶךְ־אַשּׁ֣וּר׀ אֶת־רַב־שָׁקֵ֨ה מִלָּכִ֧ישׁ יְרוּשָׁלְַ֛מָה אֶל־הַמֶּ֥לֶךְ חִזְקִיָּ֖הוּ בְּחֵ֣יל כָּבֵ֑ד וַֽיַּעֲמֹ֗ד בִּתְעָלַת֙ הַבְּרֵכָ֣ה הָעֶלְיֹונָ֔ה בִּמְסִלַּ֖ת שְׂדֵ֥ה כֹובֵֽס׃ 3וַיֵּצֵ֥א אֵלָ֛יו אֶלְיָקִ֥ים בֶּן־חִלְקִיָּ֖הוּ אֲשֶׁ֣ר עַל־הַבָּ֑יִת וְשֶׁבְנָא֙ הַסֹּפֵ֔ר וְיֹואָ֥ח בֶּן־אָסָ֖ף הַמַּזְכִּֽיר׃ 4וַיֹּ֤אמֶר אֲלֵיהֶם֙ רַב־שָׁקֵ֔ה אִמְרוּ־נָ֖א אֶל־חִזְקִיָּ֑הוּ כֹּֽה־אָמַ֞ר הַמֶּ֤לֶךְ הַגָּדֹול֙ מֶ֣לֶךְ אַשּׁ֔וּר מָ֧ה הַבִּטָּחֹ֛ון הַזֶּ֖ה אֲשֶׁ֥ר בָּטָֽחְתָּ׃ 5אָמַ֨רְתִּי֙ אַךְ־דְּבַר־שְׂפָתַ֔יִם עֵצָ֥ה וּגְבוּרָ֖ה לַמִּלְחָמָ֑ה עַתָּה֙ עַל־מִ֣י בָטַ֔חְתָּ כִּ֥י מָרַ֖דְתָּ בִּֽי׃ 6הִנֵּ֣ה בָטַ֡חְתָּ עַל־מִשְׁעֶנֶת֩ הַקָּנֶ֨ה הָרָצ֤וּץ הַזֶּה֙ עַל־מִצְרַ֔יִם אֲשֶׁ֨ר יִסָּמֵ֥ךְ אִישׁ֙ עָלָ֔יו וּבָ֥א בְכַפֹּ֖ו וּנְקָבָ֑הּ כֵּ֚ן פַּרְעֹ֣ה מֶֽלֶךְ־מִצְרַ֔יִם לְכָֽל־הַבֹּטְחִ֖ים עָלָֽיו׃ 7וְכִי־תֹאמַ֣ר אֵלַ֔י אֶל־יְהוָ֥ה אֱלֹהֵ֖ינוּ בָּטָ֑חְנוּ הֲלֹוא־ה֗וּא אֲשֶׁ֨ר הֵסִ֤יר חִזְקִיָּ֨הוּ֙ אֶת־בָּמֹתָ֣יו וְאֶת־מִזְבְּחֹתָ֔יו וַיֹּ֤אמֶר לִֽיהוּדָה֙ וְלִיר֣וּשָׁלִַ֔ם לִפְנֵ֛י הַמִּזְבֵּ֥חַ הַזֶּ֖ה תִּֽשְׁתַּחֲוֽוּ׃ 8וְעַתָּה֙ הִתְעָ֣רֶב נָ֔א אֶת־אֲדֹנִ֖י הַמֶּ֣לֶךְ אַשּׁ֑וּר וְאֶתְּנָ֤ה לְךָ֙ אַלְפַּ֣יִם סוּסִ֔ים אִם־תּוּכַ֕ל לָ֥תֶת לְךָ֖ רֹכְבִ֥ים עֲלֵיהֶֽם׃ 9וְאֵ֣יךְ תָּשִׁ֗יב אֵ֠ת פְּנֵ֨י פַחַ֥ת אַחַ֛ד עַבְדֵ֥י אֲדֹנִ֖י הַקְטַנִּ֑ים וַתִּבְטַ֤ח לְךָ֙ עַל־מִצְרַ֔יִם לְרֶ֖כֶב וּלְפָרָשִֽׁים׃ 10וְעַתָּה֙ הֲמִבַּלְעֲדֵ֣י יְהוָ֔ה עָלִ֛יתִי עַל־הָאָ֥רֶץ הַזֹּ֖את לְהַשְׁחִיתָ֑הּ יְהוָה֙ אָמַ֣ר אֵלַ֔י עֲלֵ֛ה אֶל־הָאָ֥רֶץ הַזֹּ֖את וְהַשְׁחִיתָֽהּ׃ 11וַיֹּ֣אמֶר אֶלְיָקִים֩ וְשֶׁבְנָ֨א וְיֹואָ֜ח אֶל־רַב־שָׁקֵ֗ה דַּבֶּר־נָ֤א אֶל־עֲבָדֶ֨יךָ֙ אֲרָמִ֔ית כִּ֥י שֹׁמְעִ֖ים אֲנָ֑חְנוּ וְאַל־תְּדַבֵּ֤ר אֵלֵ֨ינוּ֙ יְהוּדִ֔ית בְּאָזְנֵ֣י הָעָ֔ם אֲשֶׁ֖ר עַל־הַחֹומָֽה׃ 12וַיֹּ֣אמֶר רַב־שָׁקֵ֗ה הַאֶ֨ל אֲדֹנֶ֤יךָ וְאֵלֶ֨יךָ֙ שְׁלָחַ֣נִי אֲדֹנִ֔י לְדַבֵּ֖ר אֶת־הַדְּבָרִ֣ים הָאֵ֑לֶּה הֲלֹ֣א עַל־הָאֲנָשִׁ֗ים הַיֹּֽשְׁבִים֙ עַל־הַ֣חֹומָ֔ה לֶאֱכֹ֣ל אֶת־חַרְאֵיהֶם וְלִשְׁתֹּ֛ות אֶת־שֵׁינֵיהֶם עִמָּכֶֽם׃ 13וַֽיַּעֲמֹד֙ רַב־שָׁקֵ֔ה וַיִּקְרָ֥א בְקֹול־גָּדֹ֖ול יְהוּדִ֑ית וַיֹּ֕אמֶר שִׁמְע֗וּ אֶת־דִּבְרֵ֛י הַמֶּ֥לֶךְ הַגָּדֹ֖ול מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ 14כֹּ֚ה אָמַ֣ר הַמֶּ֔לֶךְ אַל־יַשִּׁ֥א לָכֶ֖ם חִזְקִיָּ֑הוּ כִּ֥י לֹֽא־יוּכַ֖ל לְהַצִּ֥יל אֶתְכֶֽם׃ 15וְאַל־יַבְטַ֨ח אֶתְכֶ֤ם חִזְקִיָּ֨הוּ֙ אֶל־יְהוָ֣ה לֵאמֹ֔ר הַצֵּ֥ל יַצִּילֵ֖נוּ יְהוָ֑ה לֹ֤א תִנָּתֵן֙ הָעִ֣יר הַזֹּ֔את בְּיַ֖ד מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ 16אַֽל־תִּשְׁמְע֖וּ אֶל־חִזְקִיָּ֑הוּ סכִּי֩ כֹ֨ה אָמַ֜ר הַמֶּ֣לֶךְ אַשּׁ֗וּר עֲשֽׂוּ־אִתִּ֤י בְרָכָה֙ וּצְא֣וּ אֵלַ֔י וְאִכְל֤וּ אִישׁ־גַּפְנֹו֙ וְאִ֣ישׁ תְּאֵנָתֹ֔ו וּשְׁת֖וּ אִ֥ישׁ מֵי־בֹורֹֽו׃ 17עַד־בֹּאִ֕י וְלָקַחְתִּ֥י אֶתְכֶ֖ם אֶל־אֶ֣רֶץ כְּאַרְצְכֶ֑ם אֶ֤רֶץ דָּגָן֙ וְתִירֹ֔ושׁ אֶ֥רֶץ לֶ֖חֶם וּכְרָמִֽים׃ 18פֶּן־יַסִּ֨ית אֶתְכֶ֤ם חִזְקִיָּ֨הוּ֙ לֵאמֹ֔ר יְהוָ֖ה יַצִּילֵ֑נוּ הַהִצִּ֜ילוּ אֱלֹהֵ֤י הַגֹּויִם֙ אִ֣ישׁ אֶת־אַרְצֹ֔ו מִיַּ֖ד מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ 19אַיֵּ֞ה אֱלֹהֵ֤י חֲמָת֙ וְאַרְפָּ֔ד אַיֵּ֖ה אֱלֹהֵ֣י סְפַרְוָ֑יִם וְכִֽי־הִצִּ֥ילוּ אֶת־שֹׁמְרֹ֖ון מִיָּדִֽי׃ 20מִ֗י בְּכָל־אֱלֹהֵ֤י הָֽאֲרָצֹות֙ הָאֵ֔לֶּה אֲשֶׁר־הִצִּ֥ילוּ אֶת־אַרְצָ֖ם מִיָּדִ֑י כִּֽי־יַצִּ֧יל יְהוָ֛ה אֶת־יְרוּשָׁלִַ֖ם מִיָּדִֽי׃ 21וַֽיַּחֲרִ֔ישׁוּ וְלֹֽא־עָנ֥וּ אֹתֹ֖ו דָּבָ֑ר כִּֽי־מִצְוַ֨ת הַמֶּ֥לֶךְ הִ֛יא לֵאמֹ֖ר לֹ֥א תַעֲנֻֽהוּ׃ 22וַיָּבֹ֣א אֶלְיָקִ֣ים בֶּן־חִלְקִיָּ֣הוּ אֲשֶׁר־עַל־הַ֠בַּיִת וְשֶׁבְנָ֨א הַסֹּופֵ֜ר וְיֹואָ֨ח בֶּן־אָסָ֧ף הַמַּזְכִּ֛יר אֶל־חִזְקִיָּ֖הוּ קְרוּעֵ֣י בְגָדִ֑ים וַיַּגִּ֣ידוּ לֹ֔ו אֵ֖ת דִּבְרֵ֥י רַב־שָׁקֵֽה׃ ס

37

Hizkiyahu aj’idôsa omulêbi Yeshayahu

1 Erhi mwâmi Hizkiyahu abiyumva, asharhula emyambalo^z yâge, aya­ mbala sunzu, aja omu ka-Nyamuzinda. 2 Arhuma omurhambo w’oku bwami, Eliyakimu n’omwandisi Shebuna, bo n’abagula b’abadâhwa emw’omu­lêbi Yeshayahu, mwene Amotsi; bànacigenda bayambirhe sunzu. 3 Bànacimubwira, mpu: «Kwo adesire ntyâla Hizkiyahu: Olu lusiku lwamâba lusiku lwa marhânya, lwa buhane n’enshonyi, bulya abana bahika aha luhugurhu, ci abazire babula emisi y’okubaburha. 4 Kwankaba Nyakasane Nyamuzinda wâwe ayu­ mva ebinwa by’omurhambo w’olurhamba orhumirwe na nnuhamwabo. o­ mwâmi w’e Asîriya, mpu ayish’ijacira Nyamuzinda ozine! Kwankanaba amuhanira ebyo binwa Nyakasane Nyamuzinda wâwe anayumvirhe! Mashi osengcrcrngc aga mahunga g’olubaga )wage gacisigire!»

5 Erhi abambali ba mwâmi Hizkiyahu bamuhikaho. 6 Yeshayahu anacibabwira, e­rhi: «Mugend’ibwèira nnâhamwinyu, erhi: Kwo adesire ntyâla Nyakasane: O­rharhemukaga n’ebinwa oyumvirhe, ebinwa abaganda b’omwâmi w’e Asâriya bandogorhiremwo. 7 Ala oku namamuhiramwo omuzimu wamuzimuha: o­mwanzi ayumva gwarhuma ashubira omu cihugo câge. Omu cihugo câge namuneshera, anigwa n’engôrho. Omurhambo w’olurhamba ajirhimâna mwâmi w’e Asîriya 8 Omurhambo w’olurhamba anacigaluka, agend’ibugâna omwâmi w’e Asiîriya e Libna. erhi yo arhabâlire, kulya kuba ali amayumva oku arhenzire e Lakishi. 9 Bulya Senakeribu ali ayumvîrhe ogu mwanzi guyerekire Tiraka, mwâmi w’e Kushi, mpu: «Ye oyo omu njira, ayishir’okurhêra.

Senakeribu ashubirhumira Hizkiyahu abaja-bugo

Kwo na kushub’irhumira Hizkiyahu, abaja-bugo, erhi: 10 «Muj’ibwîra Hizkiyahu, mwâmi w’e Yudeya, mpu: Omanye Nyamuzinda wâwe ocîkubagire akurheba, mpu: Yeruzalemu arhagwârhwa n’omwâmi w’e Asîriya. 11 Wayu­mvirhe ebi abâmi b’e Asîriya bakolire ebihugo byoshi banabiherêrekeza, wanagal’imanya mpu wehe wafuma! 12 Ka banyamuzinda bâbo balikûzize ama­ shanja balarha baherêrekezagya e Gozani, e Harani, e Resefu, na bene-Edeni babâ e Telasari? 13 Ngahi akola aba omwâmi w’e Hamati, omwâmi w’e Arpadi, omwâmi w’ebishagala by’e Sefarayimi, e Hena n’e Yiva?» 14 Hizkiyahu anaci­rhôla galya maruba omu maboko g’abaja-bugo. agasoma. Okubundi ayinamu­kira omu ka-Nyamuzinda, àgabungulira embere za Nyakasane. 15 Hizkiyahu àrhondêra ashenga Nyakasane, erhi: 16 «Nyakasane w’Emirhwe, Nyamuzinda w’Israheli, we bwarhala enyanya za Bakerubi, wene we Nyamuzinda dolodolo w’amâmi g’igulu goshi, we walemaga amalunga n’igulu. 17 Orhege okurhwiri, Yagirwa Nyakasane, oyumve; ozibûle amasù. Yagirwa Nyakasane, ocibonere! Oyumve ebinwa bya Senakeribu orhumire abayîsh’ijacira Nyamuzinda ozîne. 18 Neci, kwo binali, Yagirwa Nyakasane, abâmi b’e Asîriya baherêrekîze amashanja goshi n’ebihugo byâbo. 19 Badûlisire banyamuzinda bâbo muliro, bulya barhali banyamuzinda bw’okuli, ci mukolo gw’amahoko g’abantu, mirhi erhi mabaâe; na ntyo babavunyungula. 20 Ci wehe, Nyakasane Nyamuzinda wiîrhu, orhuyôkole omu maboko gâge, Iyo amâmi g’igulu goshi gamanya oku wene we onaba Nyamuzinda, Yagirwa Nyakasane!»

Obulêbi bwa Yeshayahu

21 Yeshayahu, mwene Amotsi, anacirhuma abagend’ibwîra Hizkiyahu, erhi: «Ntyâla kwo adesire Nyakasane, Nyamuzinda w’lsraheli, wàsengeraga oku biyerekire Senakeribu, mwâmi w’e Asîriya. 22 Alaga akanwa Nyakasane adesi­re kuli ye: Amakugayaguza, amakushekera, omubikira, omwana-nyere Siyoni; amakukengula omwana-nyere Yeruzalemu! 23 Ndi olya wajaciraga? ndi olya walôgorheraga, ndi olya walengerezagya izù n’okumumôlera amasù g’obucîbone? Kali Mutagatifu w’Israheli? 24 Wakolesize bambali bâwe mpu ojacire Nyakasane, ene oderha, mpu: «N’omwandu gw’engâlè zâni nasôkire oku ntondo, nahika cingana oku irhwerhwe lya Libano. Natwîrekwo enduluma z’emirhi n’ensindani zâge nyinjinja. Nahisire oku masongezo gage mazindazinda, omu busâne bwâge bw’emirhi. 25 Niene nahumbire amaliba, nananywa amîshi g’amashanja g’ihanga; n’olushando lw’amagulu gâni naganyize enyîshi z’omu Misiri zoshi». 26 K’orhamanyiri oku kurhenga emyâka erhi byoshi kurheganya mbirheganya, n’oku kurhenga mîra erhi kuhiga mpiga eyo mihigo? Bunôla nkola nayiyunjuliza. Omukolo gwâwe kwali kuhindula ebishagala bizibuzibu bishube bigûkà. 27 Abantu bâmwo bayumva barhacigwerhi misi, barhungwa n’obwôba n’enshonyi zababumba, bayôrha nka hyâsi hy’omu ishwa, nka kahasi k’omu bulambo, nka lubala lumezire oku nyumpa lubabuka n’empûsi y’ebushoshokero bw’izûba. 28 Okayimanga erhi okatamala, okahuluka wagenda erhi okagaluka, mmanyire, ciru n’amango onkunirire. 29 Kulya kuba onkunirire na kulya kuba obucibone bwâwe bwayumvikine omu marhwiri gâni, nkolaga nakuhira ehigondo hyâni omu izûlu n’omurhamba gwâni ekanwa, nkugalule omu njira wàyishagamwo.

Obuhane bwa Asîriya

30 N’ecira co cimanyîso wahâbwa: guno mwâka balya emburho zarhogaga, mwâka irhondo ezacîrnezagya zône, ci omwâka gwa kasharhu, mumîre munasârûle, murhwere emizâbîbu munalye oku mburho yayo. 31 Amâhunga g’omu nyumpa ya Yuda gasigala, gashub’imera emizi omu idaho ganayâne emburho enyanya. 32 Neci, omu Yeruzalemu mwârhenga âbasigala n’oku ntondo ya Siyoni kwâyimanga âbafulumusire olufu. Buzigire buyunjwire bwâgalwa bwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe bwâkola ebyôla! 33 Co cirhumire amaderha ntyâla Nyakasane oku biyerekire omwâmi w’e Asîriya: Arhalabarhemwo eci cishagala arhânalashemwo mwampi, arhanacigorhe n’engurhu. 34 Omu nira àyishagamwo mwo anagaluka; ârhalabarhemwo eci cishagala. Kwo adesire ntyo Nyakasane! 35 Nafungira eci cishagala nnaciyôkole, irenge lyâni lirhumire na mwambali wâni Daudi orhumire».

Senakeribu ahanwa anagandûla

36 Okubundi Malahika wa Nyakasane anacipamuka, anigûza bantu bihumbi igana na gali munani na birhanu omu icumbi ly’Abasîriya. Erhi buca sêzi, erhi boshi bafîre ekola mirhumba! 37 Senakeribu, mwene Asîriya, agandûla, ashubira e Ninive, abêrayo. 38 Kwanaciba lusiku luguma, erhi adwîrhe aharâmya omu nyumpa ya nyamuzi­nda wâge Nisiroki, bagala bâge Adarameleki na Sarazêri bamufunda engôrho banacîyâkira omu cihugo ca Ararati. Omugala Asarahadoni ayîma ahali hâge.

Jesaja/Isaiah 37: 1 

וַיְהִ֗י כִּשְׁמֹ֨עַ֙ הַמֶּ֣לֶךְ חִזְקִיָּ֔הוּ וַיִּקְרַ֖ע אֶת־בְּגָדָ֑יו וַיִּתְכַּ֣ס בַּשָּׂ֔ק וַיָּבֹ֖א בֵּ֥ית יְהוָֽה׃ 2וַ֠יִּשְׁלַח אֶת־אֶלְיָקִ֨ים אֲשֶׁר־עַל־הַבַּ֜יִת וְאֵ֣ת׀ שֶׁבְנָ֣א הַסֹּופֵ֗ר וְאֵת֙ זִקְנֵ֣י הַכֹּהֲנִ֔ים מִתְכַּסִּ֖ים בַּשַּׂקִּ֑ים אֶל־יְשַֽׁעְיָ֥הוּ בֶן־אָמֹ֖וץ הַנָּבִֽיא׃ 3וַיֹּאמְר֣וּ אֵלָ֗יו כֹּ֚ה אָמַ֣ר חִזְקִיָּ֔הוּ יֹום־צָרָ֧ה וְתֹוכֵחָ֛ה וּנְאָצָ֖ה הַיֹּ֣ום הַזֶּ֑ה כִּ֣י בָ֤אוּ בָנִים֙ עַד־מַשְׁבֵּ֔ר וְכֹ֥חַ אַ֖יִן לְלֵדָֽה׃ 4אוּלַ֡י יִשְׁמַע֩ יְהוָ֨ה אֱלֹהֶ֜יךָ אֵ֣ת׀ דִּבְרֵ֣י רַב־שָׁקֵ֗ה אֲשֶׁר֩ שְׁלָחֹ֨ו מֶֽלֶךְ־אַשּׁ֤וּר׀ אֲדֹנָיו֙ לְחָרֵף֙ אֱלֹהִ֣ים חַ֔י וְהֹוכִ֨יחַ֙ בַּדְּבָרִ֔ים אֲשֶׁ֥ר שָׁמַ֖ע יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֑יךָ וְנָשָׂ֣אתָ תְפִלָּ֔ה בְּעַ֥ד הַשְּׁאֵרִ֖ית הַנִּמְצָאָֽה׃ 5וַיָּבֹ֗אוּ עַבְדֵ֛י הַמֶּ֥לֶךְ חִזְקִיָּ֖הוּ אֶל־יְשַׁעְיָֽהוּ׃ 6וַיֹּ֤אמֶר אֲלֵיהֶם֙ יְשַֽׁעְיָ֔הוּ כֹּ֥ה תֹאמְר֖וּן אֶל־אֲדֹנֵיכֶ֑ם כֹּ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה אַל־תִּירָא֙ מִפְּנֵ֤י הַדְּבָרִים֙ אֲשֶׁ֣ר שָׁמַ֔עְתָּ אֲשֶׁ֧ר גִּדְּפ֛וּ נַעֲרֵ֥י מֶלֶךְ־אַשּׁ֖וּר אֹותִֽי׃ 7הִנְנִ֨י נֹותֵ֥ן בֹּו֙ ר֔וּחַ וְשָׁמַ֥ע שְׁמוּעָ֖ה וְשָׁ֣ב אֶל־אַרְצֹ֑ו וְהִפַּלְתִּ֥יו בַּחֶ֖רֶב בְּאַרְצֹֽו׃ 8וַיָּ֨שָׁב֙ רַב־שָׁקֵ֔ה וַיִּמְצָא֙ אֶת־מֶ֣לֶךְ אַשּׁ֔וּר נִלְחָ֖ם עַל־לִבְנָ֑ה כִּ֣י שָׁמַ֔ע כִּ֥י נָסַ֖ע מִלָּכִֽישׁ׃ 9וַיִּשְׁמַ֗ע עַל־תִּרְהָ֤קָה מֶֽלֶךְ־כּוּשׁ֙ לֵאמֹ֔ר יָצָ֖א לְהִלָּחֵ֣ם אִתָּ֑ךְ וַיִּשְׁמַע֙ וַיִּשְׁלַ֣ח מַלְאָכִ֔ים אֶל־חִזְקִיָּ֖הוּ לֵאמֹֽר׃ 10כֹּ֣ה תֹאמְר֗וּן אֶל־חִזְקִיָּ֤הוּ מֶֽלֶךְ־יְהוּדָה֙ לֵאמֹ֔ר אַל־יַשִּׁאֲךָ֣ אֱלֹהֶ֔יךָ אֲשֶׁ֥ר אַתָּ֛ה בֹּוטֵ֥חַ בֹּ֖ו לֵאמֹ֑ר לֹ֤א תִנָּתֵן֙ יְר֣וּשָׁלִַ֔ם בְּיַ֖ד מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ 11הִנֵּ֣ה׀ אַתָּ֣ה שָׁמַ֗עְתָּ אֲשֶׁ֨ר עָשׂ֜וּ מַלְכֵ֥י אַשּׁ֛וּר לְכָל־הָאֲרָצֹ֖ות לְהַחֲרִימָ֑ם וְאַתָּ֖ה תִּנָּצֵֽל׃ 12הַהִצִּ֨ילוּ אֹותָ֜ם אֱלֹהֵ֤י הַגֹּויִם֙ אֲשֶׁ֣ר הִשְׁחִ֣יתוּ אֲבֹותַ֔י אֶת־גֹּוזָ֖ן וְאֶת־חָרָ֑ן וְרֶ֥צֶף וּבְנֵי־עֶ֖דֶן אֲשֶׁ֥ר בִּתְלַשָּֽׂר׃ 13אַיֵּ֤ה מֶֽלֶךְ־חֲמָת֙ וּמֶ֣לֶךְ אַרְפָּ֔ד וּמֶ֖לֶךְ לָעִ֣יר סְפַרְוָ֑יִם הֵנַ֖ע וְעִוָּֽה׃ 14וַיִּקַּ֨ח חִזְקִיָּ֧הוּ אֶת־הַסְּפָרִ֛ים מִיַּ֥ד הַמַּלְאָכִ֖ים וַיִּקְרָאֵ֑הוּ וַיַּ֨עַל֙ בֵּ֣ית יְהוָ֔ה וַיִּפְרְשֵׂ֥הוּ חִזְקִיָּ֖הוּ לִפְנֵ֥י יְהוָֽה׃ 15וַיִּתְפַּלֵּל֙ חִזְקִיָּ֔הוּ אֶל־יְהוָ֖ה לֵאמֹֽר׃ 16יְהוָ֨ה צְבָאֹ֜ות אֱלֹהֵ֤י יִשְׂרָאֵל֙ יֹשֵׁ֣ב הַכְּרֻבִ֔ים אַתָּה־ה֤וּא הָֽאֱלֹהִים֙ לְבַדְּךָ֔ לְכֹ֖ל מַמְלְכֹ֣ות הָאָ֑רֶץ אַתָּ֣ה עָשִׂ֔יתָ אֶת־הַשָּׁמַ֖יִם וְאֶת־הָאָֽרֶץ׃ 17הַטֵּ֨ה יְהוָ֤ה׀ אָזְנְךָ֙ וּֽשְׁמָ֔ע פְּקַ֧ח יְהוָ֛ה עֵינֶ֖ךָ וּרְאֵ֑ה וּשְׁמַ֗ע אֵ֚ת כָּל־דִּבְרֵ֣י סַנְחֵרִ֔יב אֲשֶׁ֣ר שָׁלַ֔ח לְחָרֵ֖ף אֱלֹהִ֥ים חָֽי׃ 18אָמְנָ֖ם יְהוָ֑ה הֶחֱרִ֜יבוּ מַלְכֵ֥י אַשּׁ֛וּר אֶת־כָּל־הָאֲרָצֹ֖ות וְאֶת־אַרְצָֽם׃ 19וְנָתֹ֥ן אֶת־אֱלֹהֵיהֶ֖ם בָּאֵ֑שׁ כִּי֩ לֹ֨א אֱלֹהִ֜ים הֵ֗מָּה כִּ֣י אִם־מַעֲשֵׂ֧ה יְדֵֽי־אָדָ֛ם עֵ֥ץ וָאֶ֖בֶן וַֽיְאַבְּדֽוּם׃ 20וְעַתָּה֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֵ֔ינוּ הֹושִׁיעֵ֖נוּ מִיָדֹ֑ו וְיֵֽדְעוּ֙ כָּל־מַמְלְכֹ֣ות הָאָ֔רֶץ כִּֽי־אַתָּ֥ה יְהוָ֖ה לְבַדֶּֽךָ׃ 21וַיִּשְׁלַח֙ יְשַֽׁעְיָ֣הוּ בֶן־אָמֹ֔וץ אֶל־חִזְקִיָּ֖הוּ לֵאמֹ֑ר כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ אֱלֹהֵ֣י יִשְׂרָאֵ֔ל אֲשֶׁר֙ הִתְפַּלַּ֣לְתָּ אֵלַ֔י אֶל־סַנְחֵרִ֖יב מֶ֥לֶךְ אַשּֽׁוּר׃ 22זֶ֣ה הַדָּבָ֔ר אֲשֶׁר־דִּבֶּ֥ר יְהוָ֖ה עָלָ֑יו בָּזָ֨ה לְךָ֜ לָעֲגָ֣ה לְךָ֗ בְּתוּלַת֙ בַּת־צִיֹּ֔ון אַחֲרֶ֨יךָ֙ רֹ֣אשׁ הֵנִ֔יעָה בַּ֖ת יְרוּשָׁלִָֽם׃ 23אֶת־מִ֤י חֵרַ֨פְתָּ֙ וְגִדַּ֔פְתָּ וְעַל־מִ֖י הֲרִימֹ֣ותָה קֹּ֑ול וַתִּשָּׂ֥א מָרֹ֛ום עֵינֶ֖יךָ אֶל־קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵֽל׃ 24בְּיַ֣ד עֲבָדֶיךָ֮ חֵרַ֣פְתָּ׀ אֲדֹנָי֒ וַתֹּ֗אמֶר בְּרֹ֥ב רִכְבִּ֛י אֲנִ֥י עָלִ֛יתִי מְרֹ֥ום הָרִ֖ים יַרְכְּתֵ֣י לְבָנֹ֑ון וְאֶכְרֹ֞ת קֹומַ֤ת אֲרָזָיו֙ מִבְחַ֣ר בְּרֹשָׁ֔יו וְאָבֹוא֙ מְרֹ֣ום קִצֹּ֔ו יַ֖עַר כַּרְמִלֹּֽו׃ 25אֲנִ֥י קַ֖רְתִּי וְשָׁתִ֣יתִי מָ֑יִם וְאַחְרִב֙ בְּכַף־פְּעָמַ֔י כֹּ֖ל יְאֹרֵ֥י מָצֹֽור׃ 26הֲלֹֽוא־שָׁמַ֤עְתָּ לְמֵֽרָחֹוק֙ אֹותָ֣הּ עָשִׂ֔יתִי מִ֥ימֵי קֶ֖דֶם וִיצַרְתִּ֑יהָ עַתָּ֣ה הֲבֵאתִ֔יהָ וּתְהִ֗י לְהַשְׁאֹ֛ות גַּלִּ֥ים נִצִּ֖ים עָרִ֥ים בְּצֻרֹֽות׃ 27וְיֹֽשְׁבֵיהֶן֙ קִצְרֵי־יָ֔ד חַ֖תּוּ וָבֹ֑שׁוּ הָי֞וּ עֵ֤שֶׂב שָׂדֶה֙ וִ֣ירַק דֶּ֔שֶׁא חֲצִ֣יר גַּגֹּ֔ות וּשְׁדֵמָ֖ה לִפְנֵ֥י קָמָֽה׃ 28וְשִׁבְתְּךָ֛ וְצֵאתְךָ֥ וּבֹואֲךָ֖ יָדָ֑עְתִּי וְאֵ֖ת הִֽתְרַגֶּזְךָ֥ אֵלָֽי׃ 29יַ֚עַן הִתְרַגֶּזְךָ֣ אֵלַ֔י וְשַׁאֲנַנְךָ֖ עָלָ֣ה בְאָזְנָ֑י וְשַׂמְתִּ֨י חַחִ֜י בְּאַפֶּ֗ךָ וּמִתְגִּי֙ בִּשְׂפָתֶ֔יךָ וַהֲשִׁ֣יבֹתִ֔יךָ בַּדֶּ֖רֶךְ אֲשֶׁר־בָּ֥אתָ בָּֽהּ׃ 30וְזֶה־לְּךָ֣ הָאֹ֔ות אָכֹ֤ול הַשָּׁנָה֙ סָפִ֔יחַ וּבַשָּׁנָ֥ה הַשֵּׁנִ֖ית שָׁחִ֑יס וּבַשָּׁנָ֣ה הַשְּׁלִישִׁ֗ית זִרְע֧וּ וְקִצְר֛וּ וְנִטְע֥וּ כְרָמִ֖ים וְאָכֹול פִרְיָֽם׃ 31וְיָ֨סְפָ֜ה פְּלֵיטַ֧ת בֵּית־יְהוּדָ֛ה הַנִּשְׁאָרָ֖ה שֹׁ֣רֶשׁ לְמָ֑טָּה וְעָשָׂ֥ה פְרִ֖י לְמָֽעְלָה׃ 32כִּ֤י מִירֽוּשָׁלִַ֨ם֙ תֵּצֵ֣א שְׁאֵרִ֔ית וּפְלֵיטָ֖ה מֵהַ֣ר צִיֹּ֑ון קִנְאַ֛ת יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות תַּֽעֲשֶׂה־זֹּֽאת׃ ס 33לָכֵ֗ן כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ אֶל־מֶ֣לֶךְ אַשּׁ֔וּר לֹ֤א יָבֹוא֙ אֶל־הָעִ֣יר הַזֹּ֔את וְלֹֽא־יֹורֶ֥ה שָׁ֖ם חֵ֑ץ וְלֹֽא־יְקַדְּמֶ֣נָּה מָגֵ֔ן וְלֹֽא־יִשְׁפֹּ֥ךְ עֳלֶ֖יהָ סֹלְלָֽה׃ 34בַּדֶּ֥רֶךְ אֲשֶׁר־בָּ֖א בָּ֣הּ יָשׁ֑וּב וְאֶל־הָעִ֥יר הַזֹּ֛את לֹ֥א יָבֹ֖וא נְאֻם־יְהוָֽה׃ 35וְגַנֹּותִ֛י עַל־הָעִ֥יר הַזֹּ֖את לְהֹֽושִׁיעָ֑הּ לְמַֽעֲנִ֔י וּלְמַ֖עַן דָּוִ֥ד עַבְדִּֽי׃ ס 36וַיֵּצֵ֣א׀ מַלְאַ֣ךְ יְהוָ֗ה וַיַּכֶּה֙ בְּמַחֲנֵ֣ה אַשּׁ֔וּר מֵאָ֛ה וּשְׁמֹנִ֥ים וַחֲמִשָּׁ֖ה אָ֑לֶף וַיַּשְׁכִּ֣ימוּ בַבֹּ֔קֶר וְהִנֵּ֥ה כֻלָּ֖ם פְּגָרִ֥ים מֵתִֽים׃ 37וַיִּסַּ֣ע וַיֵּ֔לֶךְ וַיָּ֖שָׁב סַנְחֵרִ֣יב מֶֽלֶךְ־אַשּׁ֑וּר וַיֵּ֖שֶׁב בְּנִֽינְוֵֽה׃ 38וַיְהִי֩ ה֨וּא מִֽשְׁתַּחֲוֶ֜ה בֵּ֣ית׀ נִסְרֹ֣ךְ אֱלֹהָ֗יו וְֽאַדְרַמֶּ֨לֶךְ וְשַׂרְאֶ֤צֶר בָּנָיו֙ הִכֻּ֣הוּ בַחֶ֔רֶב וְהֵ֥מָּה נִמְלְט֖וּ אֶ֣רֶץ אֲרָרָ֑ט וַיִּמְלֹ֛ךְ אֵֽסַר־חַדֹּ֥ן בְּנֹ֖ו תַּחְתָּֽיו׃ ס

38

Okulwala n’okufuma kwa Hizkiyahu

1 Mw’ago mango, endwâla yanacigwârha Hizkiyahu, alonz’ifà. Omulêbi Yeshayahu, mwene Amotsi, ayish’imubwira, erhi: «Ntyâla kwo Nyakusane adesire: Rhegûla bwinja enyumpa yawe, bulya okola wafà, orhalame:» 2 Hizkiyahu ahindamukira ebwa nyasi, ashenga Nyakasane. 3 Amubwira, erhi: «Maâshi Nyakasane, kengera oku embere zâwe nal’inyôsire mwemezi na wa murhima mwimâna, n’oku nakazâg’ijira ebinja omu masu gâwe». Okuhandi Hizkiyahu anacigwîra avugumula emirenge. 4 Lero akanwa ka Nyakasane kanacirhindakwo Yeshayahu, erhi: 5 «Genda, oj’i­ bwira Hizkiyahu, mpu: Kwo adesire ntyâla Nyakasane, Nyamuzinda wa sho Daudi: Nàyumvirhe omusengero gwâwe, nàbwine n’emirenge yawe. Ala oku nkola nayushula myaka ikumi n’irhanu oku nsiku z’akalamo kâwe. 6 Nakulikuûza, we n’ecishagala, omu mfune z’omwâmi w’e Asîriya. Nâfungira eci ci­shagala. 7 Alaga ecimanyîso Nyakasane akuhire c’okukuyereka oku Nyakasane ajira okwo adesire: 8 Nkola nashubiza ecizunguzungu nyuma mashonezo ikumi, izûba lyàli lyamayandagala oku nsa y’Ahazi. lzûba lyànacishûba mashonezo ikumi oku mashonezo lyàli lyamayandagala.

Hizkiyahu avug’omunkwa

9 Olwimbo lw’Hizkiyahu, mwâmi w’e Yuda, erhi alwâla anafuma endwâla yâge:

10 Nàkag’iderha, nti: Omu kagarhî k’ensiku z’akalamo kâni, nkolaga nagenda; emyâka ecinsigalire nkola nayigereza aha muhango gw’ekuzimu!

11 Nàkag’iderha, nti: Ntakacibonakwo Nyakasane hanôla igulu ly’abazîne; ntakacisinzakwo oderhwa muntu muli aba boshi baba omu igulu!

12 Ecirâlo câni bacinyazire, bàcikweba kuli nka cigala ca bangere; obuzîne bwâni nabuhunga nka kula omuhunzi ahunga omwenda, bantwire nka kula batwa omulendwe oku muzingo. Kurhenga sêzi kuhika budufu mira wammalîraga!

13 Kuhika sêzi erhi kuyâma ndwîrhe nayâma. Nka kula entale enajira, kwo (Nyakasane) adwîrhe akugurha orhuvuha rhwâni rhwoshi. Kurhenga sêzi kuhika budufu erhi mîra wammalîraga.

14 Ndwîrhe navigîra nka hiremberembe nisi erhi muhangâli, ndwîrhe nagûkubira nka ngûkù. Amasù gampwêrîre emalunga mpenesire. Nkola ngombire, Yagirwa Nyakasane, onfungire!

15 Ci kurhigi naderha na bici namubwîra? Yene wakolaga ebyo byoshi. Nâheka omutula omu murhima gwâni emyâka yoshi y’obuzîne bwâni.

16 Aba Nyakasane ali eburhambi, bâbona akalamo; mûka gwâge gulanga ngasi kantu kalimwo obuzîne. Onfumye onanshuhizemwo omûka!

17 Ala oku amarhabi gâni gamahinduka murhûla! We walanzire obuzîne bwâni bulêk’irhogera omu nyênga, erhi ojugucira ebyâha byani byoshi enyuma z’omugongo gwâwe.

18 Bulya âbali omu kuzimu barhakukuza, n’emifu erhayimba irenge lyâwe. Abayandagalira omu nshinda barhacicîkubagira oku oba mudarhebana.

19 Ocizîne, ocirimwo omûka yeki wankahash’ikukuza, nk’okûla ndwîrhe najira ene. Ababusi bayish’iyigîriza abana bâbo oku we mudarhebana.

20 Yagirwa warnanciza! Rhukolaga rhwakâmukuza n’omulya gw’olulanga ensiku zoshi z’obuzine bwirhu omu ndâro ya Nyakasane!

21 Yeshayahu anaciderha, erhi: «Balerhe obuntu bw’amalehe gw’omutini, baburhubire oku kafinjo: âfuma!»

22 Naye Hizkiyahu aderha. erhi: «Cimanyîso cici namanyirakwo oku nashub’ikarheremera omu ndâro ya Nyakasane?»

Jesaja/Isaiah 38 1

בַּיָּמִ֣ים הָהֵ֔ם חָלָ֥ה חִזְקִיָּ֖הוּ לָמ֑וּת וַיָּבֹ֣וא אֵ֠לָיו יְשַׁעְיָ֨הוּ בֶן־אָמֹ֜וץ הַנָּבִ֗יא וַיֹּ֨אמֶר אֵלָ֜יו כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ צַ֣ו לְבֵיתֶ֔ךָ כִּ֛י מֵ֥ת אַתָּ֖ה וְלֹ֥א תִֽחְיֶֽה׃ 2וַיַּסֵּ֧ב חִזְקִיָּ֛הוּ פָּנָ֖יו אֶל־הַקִּ֑יר וַיִּתְפַּלֵּ֖ל אֶל־יְהוָֽה׃ 3וַיֹּאמַ֗ר אָנָּ֤ה יְהוָה֙ זְכָר־נָ֞א אֵ֣ת אֲשֶׁ֧ר הִתְהַלַּ֣כְתִּי לְפָנֶ֗יךָ בֶּֽאֱמֶת֙ וּבְלֵ֣ב שָׁלֵ֔ם וְהַטֹּ֥וב בְּעֵינֶ֖יךָ עָשִׂ֑יתִי וַיֵּ֥בְךְּ חִזְקִיָּ֖הוּ בְּכִ֥י גָדֹֽול׃ ס 4וַֽיְהִי֙ דְּבַר־יְהוָ֔ה אֶֽל־יְשַׁעְיָ֖הוּ לֵאמֹֽר׃ 5הָלֹ֞וךְ וְאָמַרְתָּ֣ אֶל־חִזְקִיָּ֗הוּ כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ אֱלֹהֵי֙ דָּוִ֣ד אָבִ֔יךָ שָׁמַ֨עְתִּי֙ אֶת־תְּפִלָּתֶ֔ךָ רָאִ֖יתִי אֶת־דִּמְעָתֶ֑ךָ הִנְנִי֙ יֹוסִ֣ף עַל־יָמֶ֔יךָ חֲמֵ֥שׁ עֶשְׂרֵ֖ה שָׁנָֽה׃ 6וּמִכַּ֤ף מֶֽלֶךְ־אַשּׁוּר֙ אַצִּ֣ילְךָ֔ וְאֵ֖ת הָעִ֣יר הַזֹּ֑את וְגַנֹּותִ֖י עַל־הָעִ֥יר הַזֹּֽאת׃ 7וְזֶה־לְּךָ֥ הָאֹ֖ות מֵאֵ֣ת יְהוָ֑ה אֲשֶׁר֙ יַעֲשֶׂ֣ה יְהוָ֔ה אֶת־הַדָּבָ֥ר הַזֶּ֖ה אֲשֶׁ֥ר דִּבֵּֽר׃ 8הִנְנִ֣י מֵשִׁ֣יב אֶת־צֵ֣ל הַֽמַּעֲלֹ֡ות אֲשֶׁ֣ר יָרְדָה֩ בְמַעֲלֹ֨ות אָחָ֥ז בַּשֶּׁ֛מֶשׁ אֲחֹרַנִּ֖ית עֶ֣שֶׂר מַעֲלֹ֑ות וַתָּ֤שָׁב הַשֶּׁ֨מֶשׁ֙ עֶ֣שֶׂר מַעֲלֹ֔ות בַּֽמַּעֲלֹ֖ות אֲשֶׁ֥ר יָרָֽדָה׃ ס 9מִכְתָּ֖ב לְחִזְקִיָּ֣הוּ מֶֽלֶךְ־יְהוּדָ֑ה בַּחֲלֹתֹ֕ו וַיְחִ֖י מֵחָלְיֹֽו׃ 10אֲנִ֣י אָמַ֗רְתִּי בִּדְמִ֥י יָמַ֛י אֵלֵ֖כָה בְּשַׁעֲרֵ֣י שְׁאֹ֑ול פֻּקַּ֖דְתִּי יֶ֥תֶר שְׁנֹותָֽי׃ 11אָמַ֨רְתִּי֙ לֹא־אֶרְאֶ֣ה יָ֔הּ יָ֖הּ בְּאֶ֣רֶץ הַחַיִּ֑ים לֹא־אַבִּ֥יט אָדָ֛ם עֹ֖וד עִם־יֹ֥ושְׁבֵי חָֽדֶל׃ 12דֹּורִ֗י נִסַּ֧ע וְנִגְלָ֛ה מִנִּ֖י כְּאֹ֣הֶל רֹעִ֑י קִפַּ֨דְתִּי כָאֹרֵ֤ג חַיַּי֙ מִדַּלָּ֣ה יְבַצְּעֵ֔נִי מִיֹּ֥ום עַד־לַ֖יְלָה תַּשְׁלִימֵֽנִי׃ 13שִׁוִּ֤יתִי עַד־בֹּ֨קֶר֙ כָּֽאֲרִ֔י כֵּ֥ן יְשַׁבֵּ֖ר כָּל־עַצְמֹותָ֑י מִיֹּ֥ום עַד־לַ֖יְלָה תַּשְׁלִימֵֽנִי׃ 14כְּס֤וּס עָגוּר֙ כֵּ֣ן אֲצַפְצֵ֔ף אֶהְגֶּ֖ה כַּיֹּונָ֑ה דַּלּ֤וּ עֵינַי֙ לַמָּרֹ֔ום אֲדֹנָ֖י עָֽשְׁקָה־לִּ֥י עָרְבֵֽנִי׃ 15מָֽה־אֲדַבֵּ֥ר וְאָֽמַר־לִ֖י וְה֣וּא עָשָׂ֑ה אֶדַּדֶּ֥ה כָל־שְׁנֹותַ֖י עַל־מַ֥ר נַפְשִֽׁי׃ 16אֲדֹנָ֖י עֲלֵיהֶ֣ם יִֽחְי֑וּ וּלְכָל־בָּהֶן֙ חַיֵּ֣י רוּחִ֔י וְתַחֲלִימֵ֖נִי וְהַחֲיֵֽנִי׃ 17הִנֵּ֥ה לְשָׁלֹ֖ום מַר־לִ֣י מָ֑ר וְאַתָּ֞ה חָשַׁ֤קְתָּ נַפְשִׁי֙ מִשַּׁ֣חַת בְּלִ֔י כִּ֥י הִשְׁלַ֛כְתָּ אַחֲרֵ֥י גֵוְךָ֖ כָּל־חֲטָאָֽי׃ 18כִּ֣י לֹ֥א שְׁאֹ֛ול תֹּודֶ֖ךָּ מָ֣וֶת יְהַלְלֶ֑ךָּ לֹֽא־יְשַׂבְּר֥וּ יֹֽורְדֵי־בֹ֖ור אֶל־אֲמִתֶּֽךָ׃ 19חַ֥י חַ֛י ה֥וּא יֹודֶ֖ךָ כָּמֹ֣ונִי הַיֹּ֑ום אָ֣ב לְבָנִ֔ים יֹודִ֖יעַ אֶל־אֲמִתֶּֽךָ׃ 20יְהוָ֖ה לְהֹושִׁיעֵ֑נִי וּנְגִנֹותַ֧י נְנַגֵּ֛ן כָּל־יְמֵ֥י חַיֵּ֖ינוּ עַל־בֵּ֥ית יְהוָֽה׃ 21וַיֹּ֣אמֶר יְשַׁעְיָ֔הוּ יִשְׂא֖וּ דְּבֶ֣לֶת תְּאֵנִ֑ים וְיִמְרְח֥וּ עַֽל־הַשְּׁחִ֖ין וְיֶֽחִי׃ 22וַיֹּ֥אמֶר חִזְקִיָּ֖הוּ מָ֣ה אֹ֑ות כִּ֥י אֶעֱלֶ֖ה בֵּ֥ית יְהוָֽה׃ ס

39

Abaja-bugo b’e Babiloni

1 Mw’ago mango, Merodaki-Baladani, mwene Baladani, mwâmi w’e Babiloni, anacirhumira Hizkiyahu amaruba n’entûlo, bulya bali bamu­bwizire oku ali mulwâla n’oku akola afumire. 2 Hizkiyahu asîma anayereka abajabugo enyumpa y’embîko zâge, amarhale, amasholo, obukû n’amavurha g’engulo ndârhi; àbayereka omu abikira emirasano yâge na ngasi byoshi byali omu mbîko zâge. Nta kantu Hizkiyahu arhabayerekaga oku bwâmi bwâge n’omu cihugo câge coshi. 3 Okubundi omulêbi Yeshayahu anacija emwa mwâmi Hizkiyahu, amudôsa, crhi: «Kurhi abo bantu badesire na ngahi barhengaga?» Hizkiyahu anacishuza, erhi: «Barhengaga kuli omu cihugo c’ihanga e Babiloni». 4 Ashubiza, erhi: «Bici ba­ bwine omu burhwâli bwâwe?» Hizkiyahu anacishuza, erhi: «Babwine ngasi byo­shi binabà omu burhwâli bwâni: ntahyo hiba omu mbîko zâni ntabayeresire». 5 Okubundi Yeshayahu anacibwira Hizkiyahu, erhi: «Yumva akanwa ka Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe: 6 Ensiku ziyiruka, ngasi byoshi biri omu burhwâli bwâwe, ngasi byoshi basho wâwe balunziremwo kuhika olusiku lw’ene, byahêkwa e Babiloni. Harhasigale kantu ciru n’akaguma, kwo Nyakasane adesire. 7 N’omu bana bâwe, balya oburha wene, baguma bahêkwa, bagend’ijirwa bi­bwindi by’omu burhwâli bw’omwâmi w’e Babiloni». 8 Hizkiyahu ashuza Yeshayahu, erhi: «Kali kinja akola kanwa ka Nyakasane ombwizire!» Bulya akazâg’iderha omu murhima gwâge, erhi: «Kuziga oku ncibâmwo omûka, hâbà omurhûla n’akalembe!»

Jesaja/Isaiah 39: 1 

בָּעֵ֣ת הַהִ֡וא שָׁלַ֡ח מְרֹדַ֣ךְ ֠בַּלְאֲדָן בֶּֽן־בַּלְאֲדָ֧ן מֶֽלֶךְ־בָּבֶ֛ל סְפָרִ֥ים וּמִנְחָ֖ה אֶל־חִזְקִיָּ֑הוּ וַיִּשְׁמַ֕ע כִּ֥י חָלָ֖ה וַֽיֶּחֱזָֽק׃ 2וַיִּשְׂמַ֣ח עֲלֵיהֶם֮ חִזְקִיָּהוּ֒ וַיַּרְאֵ֣ם אֶת־בֵּ֣ית נְכֹתָה אֶת־הַכֶּסֶף֩ וְאֶת־הַזָּהָ֨ב וְאֶת־הַבְּשָׂמִ֜ים וְאֵ֣ת׀ הַשֶּׁ֣מֶן הַטֹּ֗וב וְאֵת֙ כָּל־בֵּ֣ית כֵּלָ֔יו וְאֵ֛ת כָּל־אֲשֶׁ֥ר נִמְצָ֖א בְּאֹֽצְרֹתָ֑יו לֹֽא־הָיָ֣ה דָבָ֗ר אֲ֠שֶׁר לֹֽא־הֶרְאָ֧ם חִזְקִיָּ֛הוּ בְּבֵיתֹ֖ו וּבְכָל־מֶמְשַׁלְתֹּֽו׃ 3וַיָּבֹא֙ יְשַׁעְיָ֣הוּ הַנָּבִ֔יא אֶל־הַמֶּ֖לֶךְ חִזְקִיָּ֑הוּ וַיֹּ֨אמֶר אֵלָ֜יו מָ֥ה אָמְר֣וּ׀ הָאֲנָשִׁ֣ים הָאֵ֗לֶּה וּמֵאַ֨יִן֙ יָבֹ֣אוּ אֵלֶ֔יךָ וַיֹּ֨אמֶר֙ חִזְקִיָּ֔הוּ מֵאֶ֧רֶץ רְחֹוקָ֛ה בָּ֥אוּ אֵלַ֖י מִבָּבֶֽל׃ 4וַיֹּ֕אמֶר מָ֥ה רָא֖וּ בְּבֵיתֶ֑ךָ וַיֹּ֣אמֶר חִזְקִיָּ֗הוּ אֵ֣ת כָּל־אֲשֶׁ֤ר בְּבֵיתִי֙ רָא֔וּ לֹֽא־הָיָ֥ה דָבָ֛ר אֲשֶׁ֥ר לֹֽא־הִרְאִיתִ֖ים בְּאֹוצְרֹתָֽי׃ 5וַיֹּ֥אמֶר יְשַׁעְיָ֖הוּ אֶל־חִזְקִיָּ֑הוּ שְׁמַ֖ע דְּבַר־יְהוָ֥ה צְבָאֹֽות׃ 6הִנֵּה֮ יָמִ֣ים בָּאִים֒ וְנִשָּׂ֣א׀ כָּל־אֲשֶׁ֣ר בְּבֵיתֶ֗ךָ וַאֲשֶׁ֨ר אָצְר֧וּ אֲבֹתֶ֛יךָ עַד־הַיֹּ֥ום הַזֶּ֖ה בָּבֶ֑ל לֹֽא־יִוָּתֵ֥ר דָּבָ֖ר אָמַ֥ר יְהוָֽה׃ 7וּמִבָּנֶ֜יךָ אֲשֶׁ֨ר יֵצְא֧וּ מִמְּךָ֛ אֲשֶׁ֥ר תֹּולִ֖יד יִקָּ֑חוּ וְהָיוּ֙ סָרִיסִ֔ים בְּהֵיכַ֖ל מֶ֥לֶךְ בָּבֶֽל׃ 8וַיֹּ֤אמֶר חִזְקִיָּ֨הוּ֙ אֶֽל־יְשַׁעְיָ֔הוּ טֹ֥וב דְּבַר־יְהוָ֖ה אֲשֶׁ֣ר דִּבַּ֑רְתָּ וַיֹּ֕אמֶר כִּ֥י יִהְיֶ֛ה שָׁלֹ֥ום וֶאֱמֶ֖ת בְּיָמָֽי׃ פ

40

II. Nyamuzinda âyôkola olubaga lwage

Olubaga lwamanyisibwa oku lwayokolwa

1 Murhûlulize, murhûlelizc olubaga lwâni, kwo adesire Nyamuzinda winyu. 2 Mubwire Yeruzalemu akanwa kamuja omu murhima munabirikire oku obuja bwâge bwahwire, oku ecâha câge càbabalirwe, oku okuboko kwa Nyakasane kwàmuhanyire kabiri oku mabî gâge goshi. 3 lzù lidwîrhe lyayakûza: «Omu irungu murheganyize Nyakasane enjira! Omu bulambo muyumanyize Nyamuzinda wirhu omulimbwa! 4 Ngasi lubanda luyunjuzibwe, ngasi ntondo na ngasi hirhondo bigalagazibwe, ngasi hakubire hakubûlwe, na ngasi rhubanda-rhubanda zibe njira nnongêdu! 5 Okubundi irenge lya Nyakasane lyâciyerekana na ngasi muntu âlibona, bulya kanwa ka Nyakasane kakudesire». 6 Izù lidwîrhe lyaderha, erhi: «Ohamagaze!» nani nti: «Bici nâhamagaza?» -«Ngasi muntu ali hyâsi n’irenge lyâge lyoshi kwo liri nka bwâso bw’omu ishwa. 7 Ehyâsi kuyuma hiyuma, obwâso kugokomba bugokomba omûka gwa Nyakasane gukabigerakwo. Neci, olubaga luli hyâsi! 8 Ehyâsi kuyuma hiyuma, obwâso kugokomba bugokomba, ci akanwa ka Nyamuzinda wirhu kayôrha kahabà ensiku n’amango». 9 Sôkera oku ntondo ndîrî, wâni muja-bugo wa Siyoni; longêza izù, osêze, wâni muja-bugo wa Yeruzalemu; longêza izù, orhayôbohaga, obwîre engo za Yuda, erhi: «Ali Nyamuzinda winyu! 10 Ali Nyakasane Nyamuzinda! Ayîshire n’obuhashe, n’okuboko kwâge kwayîma. Ayîshire n’engalo zâge omu nfune, n’oluhembo lwâge lumushokolire. 11 Aka lungere, kuyâbula ayâbula obuso bwâge, aj’ashubûza abana-buzi n’okuboko kwâge, ababagalire oku cifuba câge, anayîshe ahuga bunyi bunyi ebibuzi byayonsa».

Obukulu bwa Nyamuzinda^a

12 Ndi okola ogerîre amîshi g’enyanja omu bula bw’enfune yâge, akanakora amakoro g’amalunga n’eminwe yâge? Ndi okola ogerîre akatulo kw’obudaka omu mulengo? Ndi okola odesire mpu agere obuzirho bw’entondo erhi obw’orhurhondo? 13 Ndi okola odesire mpu agere omûka gwa Nyakasane, erhi mpu abe muhanûzi w’okumuyigîriza? 14 Ndi akola adôsize ihano mpu amuyereke kurhi ajira, anamuyigîrize enjira y’obushinganyanya, amubwirize obumanye, anamuyereke enjira y’obwirhonzi? 15 Ala oku amashanja kwo gali nka ntônyi ya mîshi omu ndômo; kwo gali nka hitulo omu munzani! Ala oku ebirwa kwo biri nka hishano hityanguli 16 Libano arhankabona enshâli z’okutwâna omuliro, n’ensimba zâmwo zoshi zirhalinganîni enterekêro ekwânîne! 17 Amashanja goshi kwo gali nka busha embere zâge, garhali kantu, garhali bici omu masù gâge. 18 Ndi mwankâgererakwo Nyamuzinda? Nshusho nci mwankamulinganyanyizâkwo? 19 Omubumbi abumba enshushano, omutuzi ayishige amasholo, ayitulire n’emigufi y’amarhale. 20 Orhagwerhi eby’arhûla nterekêro, anacîshoge omurhi gurhankalundwa, aje alonza omubinji mulenga wankamubinjira enshushano erhadundagana. 21 Ka kuhaba mukuhabire? Ka murhasâg’ikuyumva? ka barhasâg’imuganîrirakwo kurhenga emurhondêro? Ka murhamanyiri ndi wasîmikaga igulu? 22 Atamîre oku ntebe yâge y’obwâmi enyanya ly’ecirêre c’igulu, n’abalibâmwo kwo bali nka nzige. Amalunga àgabungwîre nka mwambalo agalambûla nk’ihêma ly’okucumbikamwo. 23 Abâmi ye bahindula busha, n’abacîranuzi b’en’igulu ye bafunyâza. 24 Oku banacirhwerwa ntya, oku omulangasi gwabo gwanacirhinda ntya omu budaka, anababûhirakwo omûka gwâge, bayûme, n’empûsi ya kadaga yanabayehukana nka hyâsi. 25 Ndi wankangererakwo, olya rhuyumanîne? Kwo adôsize Omutagatifu. 26 Yinamuliri amasù enyanya mucibonere: ndi wâjiraga ebyo biremwa? K’arhali olya okeresa omurhwe gwâbyo n’okuhamagala ngasi ciguma omu izîno lyâco? Embere z’obuhashe bwâge bunene n’oburhwâli bwâge, ntâco cankabula bwabâho. 27 Cirhumaga ocija waderha, wâni Yakobo, cirhumaga ocikebwa, wâni Israheli, mpu: «Enjira yâni eri nfulike embere za Nyakasane, olubanja lwâni lurhankamanyibwa na Nyamuzinda wâni?» 28 Ka kuhaba okuhabire? K’orhasâg’ikuyumva? Nyakasane ye Nyamuzinda w’ensiku n’amango, ye walemaga igulu kuhika aha lihekera, ye ntaluha ye na ntagoyola n’oburhimanya bwâge burhajira lugero. 29 Ye oluhûla oluhire, Ye ozibuhya engonyi. 30 Abana banarhame n’okurhâ enjingo emisole enadungubeje. 31 Ci abacîkubagira Nyakasane, emisi yâbo kuyushûka eyushûka, banamerekwo ebyîbi nka nyunda, banakâlibirha burharhama, banakâgenda burhagoyôla.

Jesaja/Isaiah 40: 1 

נַחֲמ֥וּ נַחֲמ֖וּ עַמִּ֑י יֹאמַ֖ר אֱלֹהֵיכֶֽם׃ 2דַּבְּר֞וּ עַל־לֵ֤ב יְרֽוּשָׁלִַ֨ם֙ וְקִרְא֣וּ אֵלֶ֔יהָ כִּ֤י מָֽלְאָה֙ צְבָאָ֔הּ כִּ֥י נִרְצָ֖ה עֲוֹנָ֑הּ כִּ֤י לָקְחָה֙ מִיַּ֣ד יְהוָ֔ה כִּפְלַ֖יִם בְּכָל־חַטֹּאתֶֽיהָ׃ ס 3קֹ֣ול קֹורֵ֔א בַּמִּדְבָּ֕ר פַּנּ֖וּ דֶּ֣רֶךְ יְהוָ֑ה יַשְּׁרוּ֙ בָּעֲרָבָ֔ה מְסִלָּ֖ה לֵאלֹהֵֽינוּ׃ 4כָּל־גֶּיא֙ יִנָּשֵׂ֔א וְכָל־הַ֥ר וְגִבְעָ֖ה יִשְׁפָּ֑לוּ וְהָיָ֤ה הֶֽעָקֹב֙ לְמִישֹׁ֔ור וְהָרְכָסִ֖ים לְבִקְעָֽה׃ 5וְנִגְלָ֖ה כְּבֹ֣וד יְהוָ֑ה וְרָא֤וּ כָל־בָּשָׂר֙ יַחְדָּ֔ו כִּ֛י פִּ֥י יְהוָ֖ה דִּבֵּֽר׃ ס 6קֹ֚ול אֹמֵ֣ר קְרָ֔א וְאָמַ֖ר מָ֣ה אֶקְרָ֑א כָּל־הַבָּשָׂ֣ר חָצִ֔יר וְכָל־חַסְדֹּ֖ו כְּצִ֥יץ הַשָּׂדֶֽה׃ 7יָבֵ֤שׁ חָצִיר֙ נָ֣בֵֽל צִ֔יץ כִּ֛י ר֥וּחַ יְהוָ֖ה נָ֣שְׁבָה בֹּ֑ו אָכֵ֥ן חָצִ֖יר הָעָֽם׃ 8יָבֵ֥שׁ חָצִ֖יר נָ֣בֵֽל צִ֑יץ וּדְבַר־אֱלֹהֵ֖ינוּ יָק֥וּם לְעֹולָֽם׃ ס 9עַ֣ל הַר־גָּבֹ֤הַ עֲלִי־לָךְ֙ מְבַשֶּׂ֣רֶת צִיֹּ֔ון הָרִ֤ימִי בַכֹּ֨חַ֙ קֹולֵ֔ךְ מְבַשֶּׂ֖רֶת יְרוּשָׁלִָ֑ם הָרִ֨ימִי֙ אַל־תִּירָ֔אִי אִמְרִי֙ לְעָרֵ֣י יְהוּדָ֔ה הִנֵּ֖ה אֱלֹהֵיכֶֽם׃ 10הִנֵּ֨ה אֲדֹנָ֤י יְהוִה֙ בְּחָזָ֣ק יָבֹ֔וא וּזְרֹעֹ֖ו מֹ֣שְׁלָה לֹ֑ו הִנֵּ֤ה שְׂכָרֹו֙ אִתֹּ֔ו וּפְעֻלָּתֹ֖ו לְפָנָֽיו׃ 11כְּרֹעֶה֙ עֶדְרֹ֣ו יִרְעֶ֔ה בִּזְרֹעֹו֙ יְקַבֵּ֣ץ טְלָאִ֔ים וּבְחֵיקֹ֖ו יִשָּׂ֑א עָלֹ֖ות יְנַהֵֽל׃ ס 12מִֽי־מָדַ֨ד בְּשָׁעֳלֹ֜ו מַ֗יִם וְשָׁמַ֨יִם֙ בַּזֶּ֣רֶת תִּכֵּ֔ן וְכָ֥ל בַּשָּׁלִ֖שׁ עֲפַ֣ר הָאָ֑רֶץ וְשָׁקַ֤ל בַּפֶּ֨לֶס֙ הָרִ֔ים וּגְבָעֹ֖ות בְּמֹאזְנָֽיִם׃ 13מִֽי־תִכֵּ֥ן אֶת־ר֖וּחַ יְהוָ֑ה וְאִ֥ישׁ עֲצָתֹ֖ו יֹודִיעֶֽנּוּ׃ 14אֶת־מִ֤י נֹועָץ֙ וַיְבִינֵ֔הוּ וַֽיְלַמְּדֵ֖הוּ בְּאֹ֣רַח מִשְׁפָּ֑ט וַיְלַמְּדֵ֣הוּ דַ֔עַת וְדֶ֥רֶךְ תְּבוּנֹ֖ות יֹודִיעֶֽנּוּ׃ 15הֵ֤ן גֹּויִם֙ כְּמַ֣ר מִדְּלִ֔י וּכְשַׁ֥חַק מֹאזְנַ֖יִם נֶחְשָׁ֑בוּ הֵ֥ן אִיִּ֖ים כַּדַּ֥ק יִטֹּֽול׃ 16וּלְבָנֹ֕ון אֵ֥ין דֵּ֖י בָּעֵ֑ר וְחַיָּתֹ֔ו אֵ֥ין דֵּ֖י עֹולָֽה׃ ס 17כָּל־הַגֹּויִ֖ם כְּאַ֣יִן נֶגְדֹּ֑ו מֵאֶ֥פֶס וָתֹ֖הוּ נֶחְשְׁבוּ־לֹֽו׃ 18וְאֶל־מִ֖י תְּדַמְּי֣וּן אֵ֑ל וּמַה־דְּמ֖וּת תַּ֥עַרְכוּ לֹֽו׃ 19הַפֶּ֨סֶל֙ נָסַ֣ךְ חָרָ֔שׁ וְצֹרֵ֖ף בַּזָּהָ֣ב יְרַקְּעֶ֑נּוּ וּרְתֻקֹ֥ות כֶּ֖סֶף צֹורֵֽף׃ 20הַֽמְסֻכָּ֣ן תְּרוּמָ֔ה עֵ֥ץ לֹֽא־יִרְקַ֖ב יִבְחָ֑ר חָרָ֤שׁ חָכָם֙ יְבַקֶּשׁ־לֹ֔ו לְהָכִ֥ין פֶּ֖סֶל לֹ֥א יִמֹּֽוט׃ 21הֲלֹ֤וא תֵֽדְעוּ֙ הֲלֹ֣וא תִשְׁמָ֔עוּ הֲלֹ֛וא הֻגַּ֥ד מֵרֹ֖אשׁ לָכֶ֑ם הֲלֹוא֙ הֲבִ֣ינֹתֶ֔ם מֹוסְדֹ֖ות הָאָֽרֶץ׃ 22הַיֹּשֵׁב֙ עַל־ח֣וּג הָאָ֔רֶץ וְיֹשְׁבֶ֖יהָ כַּחֲגָבִ֑ים הַנֹּוטֶ֤ה כַדֹּק֙ שָׁמַ֔יִם וַיִּמְתָּחֵ֥ם כָּאֹ֖הֶל לָשָֽׁבֶת׃ 23הַנֹּותֵ֥ן רֹוזְנִ֖ים לְאָ֑יִן שֹׁ֥פְטֵי אֶ֖רֶץ כַּתֹּ֥הוּ עָשָֽׂה׃ 24אַ֣ף בַּל־נִטָּ֗עוּ אַ֚ף בַּל־זֹרָ֔עוּ אַ֛ף בַּל־שֹׁרֵ֥שׁ בָּאָ֖רֶץ גִּזְעָ֑ם וְגַם־נָשַׁ֤ף בָּהֶם֙ וַיִּבָ֔שׁוּ וּסְעָרָ֖ה כַּקַּ֥שׁ תִּשָּׂאֵֽם׃ ס 25וְאֶל־מִ֥י תְדַמְּי֖וּנִי וְאֶשְׁוֶ֑ה יֹאמַ֖ר קָדֹֽושׁ׃ 26שְׂאוּ־מָרֹ֨ום עֵינֵיכֶ֤ם וּרְאוּ֙ מִי־בָרָ֣א אֵ֔לֶּה הַמֹּוצִ֥יא בְמִסְפָּ֖ר צְבָאָ֑ם לְכֻלָּם֙ בְּשֵׁ֣ם יִקְרָ֔א מֵרֹ֤ב אֹונִים֙ וְאַמִּ֣יץ כֹּ֔חַ אִ֖ישׁ לֹ֥א נֶעְדָּֽר׃ ס 27לָ֤מָּה תֹאמַר֙ יַֽעֲקֹ֔ב וּתְדַבֵּ֖ר יִשְׂרָאֵ֑ל נִסְתְּרָ֤ה דַרְכִּי֙ מֵיְהוָ֔ה וּמֵאֱלֹהַ֖י מִשְׁפָּטִ֥י יַעֲבֹֽור׃ 28הֲלֹ֨וא יָדַ֜עְתָּ אִם־לֹ֣א שָׁמַ֗עְתָּ אֱלֹהֵ֨י עֹולָ֤ם׀ יְהוָה֙ בֹּורֵא֙ קְצֹ֣ות הָאָ֔רֶץ לֹ֥א יִיעַ֖ף וְלֹ֣א יִיגָ֑ע אֵ֥ין חֵ֖קֶר לִתְבוּנָתֹֽו׃ 29נֹתֵ֥ן לַיָּעֵ֖ף כֹּ֑חַ וּלְאֵ֥ין אֹונִ֖ים עָצְמָ֥ה יַרְבֶּֽה׃ 30וְיִֽעֲפ֥וּ נְעָרִ֖ים וְיִגָ֑עוּ וּבַחוּרִ֖ים כָּשֹׁ֥ול יִכָּשֵֽׁלוּ׃ 31וְקֹויֵ֤ יְהוָה֙ יַחֲלִ֣יפוּ כֹ֔חַ יַעֲל֥וּ אֵ֖בֶר כַּנְּשָׁרִ֑ים יָר֨וּצוּ֙ וְלֹ֣א יִיגָ֔עוּ יֵלְכ֖וּ וְלֹ֥א יִיעָֽפוּ׃ פ

---

 ^x35.1 Eci cigabi cirhuhugulire gurhi abalulize bayagaluka kurhenga e Babeli (bigabi 40-55).

 ^y36.1 Ecigabi ca 36 kuhika ca 39, kuleka 38; 9-20, birhushambalire oku myanzi erya yonênè yabulaga bugendekera muli 2Bam 18, 13-20. Ebigabi bya Yeshaya’hu biyerekine emizobôlo y’ebiri omu 2Bam

 ^z37.1 Erhi bayumva oburhe bunene bayumva n’ecifufu. Abayahudi bàsharhula myambalo yaâo kurhengerera omu igosi, kuhika oku mukaha; ciru nkaba bayambala na sunzu; n’okucîshiga oluvu.

 ^a40.12 Muli eyi milongo 12-26: Omulêbi akuzize obukulu, obushinganyanya n’obumanye bwa Nyamuzinda; n’obuhashe bwâge bunji bwenêne. Omulêbi alonzize okubwîra Abayahudi mpu bakolere Nyamu­bâho, baleke banyamuzinda b’obunywesi.

41

Mwâmi Sirusi, ntumwa ya Nnâmahanga

1 Mwe birhwa, muhwekêre, munyumvirhize! Ninyu mwe mashanja, muzibuhe! Bacihebe eruhya, baderhe! Rhujisanye lubanja! 2 Ndi wazûsagya omucîranuzi ebushoshokero bw’izûba, anamuhamagala mpu amushimbe? Arhegesire mpu amashanja gamurhumikire, anarhambule abâmi. Engôrho yâge enabahindule katulo n’omuherho gwâge gubajire nka hyâsi hyayehûlwa n’empûsi. 3 Abakulikîre buhena, amatwîkanya buzira mbaka, amagera omu njira buzira okulabarha oku idaho. 4 Ndi wàkolaga n’okuyukiriza okwôla kwoshi? Anali olya olondesa amaburha kurhenga aha murhondêro, niono Nyakasane, nie Murhanzi nie nayish’iba Muzinda omu bazinda. 5 Ebirhwa byàbwine, byamarhungwa n’obwôba; amarhwerhwe g’igulu gadwîrhe gagerawo omusisi. Byamaja byayegera, byamahira njira. 6 Ngasi muntu adwîrhe agwâsa owâbo, anamubwire, erhi: «Humura!» 7 Omubinji adwîrhe aha omutuzi w’amasholo omurhima, owagombeza ecûma n’enyundo adwîrhe aha owacitulira eluganda omurhima, abwîre owacishomeka oku cindi, erhi: «Ntyo!» Anacizibuhya n’embambo lyo cirhadundagana.

Israheli arhaciyôbohaga, Nyakasane ye mufungizi wâge

8 Ci woyo Israheli, murhumisi wâni, Yakobo, mwishogwa wâni, iburha ly’Abrahamu, mwîra wâni, 9 we nagwârhaga kurhenga ebuzinda bw’igulu, nakuhamagala kurhenga emu bihugo by’ihanga, nakubwîra, nti: «Oli murhumisi wâni, nacikwîshozire, ntakulikiriraga!» 10 Orhayôhohaga, bulya ndi haguma nâwe, orhabaga bihamba, bulya nie Nyamuzinda wâwe. Nakuzibuhize nanakurhabâla, nakugwâsa n’okulyo kw’obucîranuzi bwâni. 11 Ala oku babumbwa n’enshonyi banaturutumbe balya boshi bali bakuhigire. Bahungumuka banafanande balya bakaz’ikulonzâkwo akadali. 12 Wâbalonza obabule balya bakâg’ikutulakwo entambala. Bâhungumuka banaherêrekere balya bakaz’ikutulirakwo amatumu. 13 Bulya niono, Nyakasane Nyamuzinda wâwe, nkugwarhîre oku kuboko kulyo, nankubwizire, nti: «Orhayôbohaga, nie nakurhabâla!» 14 Orhayôbohaga, wâni muvunyu gwa Yakobo, wâni munyole gw’Israheli! Nie nâkurhabâla, Nyakasane okudesire; côkola wâwe, ye Mutagatifu w’Israheli. 15 Ala oku nkujizire nka ngâlè y’okuhûla (engano), ngâlè mpyahya ya môji abiri: watuntuma entondo, ozivungunyule, n’orhurhondo orhujire nka hirere. 16 Wâyerûlarho, empûsi erhuyehûkane, ecihûsi carhushandabanya. Ci wehe wacishingira Nyakasane, wakuzibwa n’Omutagatifu w’Israheli. 17 Abagalugalu n’abakenyi baja balonza amîshi, ci ntago! Olulimi lwâho lwàyumûsire n’enyôrha. Niono, Nyakasane, nâbayumvirhiza, niono, Nyamuzinda w’lsraheli, ntabalîkirire. 18 Najira enyîshi zihulule oku manga, n’orhubanda rhufunukemwo amaliba; irungu nalihindula lishube ciyanja, n’obudaka buyumûsire bushube nshôko za mîshi. 19 Omu irungu narhweramwo emirhi mirîmirî, ey’akasiya, ey’omugorhi n’ey’omuzeti. Omu bulambo nahiramwo ensindani haguma n’orhushingishingi n’emikalakala, 20 Lyo bâbona banamanye, barhimanye banayumve oku kuboko kwa Nyakasane kwakolaga ebyo, oku Mutagatifu w’Israheli wabilemaga.

Nyakasane yene Nyamuzinda

21 Lerhagi olubanja lwinyu, kwo Nyakasane adesire, bûlanagi, kwo Mwâmi wa Yakobo adesire. 22 Bayegerage hano, barhumanyise ebyâba. Ehyàgezire, babiderhe! Murhubwirebyo, nirhu rhucije emurhima, rhubone erhi byayunjwire! Nisi erhi mubage ebyayîsh’iba byo murhubwîra! 23 Murhumanyisagye ebyayîsh’iba, nirhu rhumanye oku muli banyamuzinda! Ciru mubage nka mwajira aminja erhi mabî, Iyo rhucija emurhima rhunageremwo ecôba! 24 Ci ala oku murhali ciru nka busha bwo bunyi, n’emikolo eri busha! Abacimwîshogaga, nabo banali ba kushologosa! 25 Namuhamagire kurhenga ebulembe, ye oyu oyîshire; kurhenga ebushoshokero bw’izûba, namuyakûza omu izîno lyâge. Ayîsh’alabarha abarhegesi b’ebihugo nka bijondo, kula omubumbi ahinanga ibumba. 26 Ndi wabîre abala ogwo mwanzi kurhenga emurhondêro, mpu rhugumanye? erhi omu kurhenga ensiku za mîra, Iyo rhuderha, nti: «Neci, kwo binali»? Nanga, ntâye wabîre abala ogwo mwanzi; ntâye wagumanyisize; ntaye wayumvîrhe ebinwa binyu! 27 Omu Siyoni mwo namanyisagya okwo burhangiriza, narhuma omuja-bugo omu Yeruzalemu. 28 Nanacilola, ci ntabonaga muntu ciru n’omuguma! Muli bo, nta muhanûzi ciru n’omuguma, oyu nankahash’idôsa anashuze! 29 Ala oku boshi bali busha, emikolo yâbo eri busha, enshushano zabo ziri mûsi, ziri ntâco!

Jesaja/Isaiah 41: 1 

הַחֲרִ֤ישׁוּ אֵלַי֙ אִיִּ֔ים וּלְאֻמִּ֖ים יַחֲלִ֣יפוּ כֹ֑חַ יִגְּשׁוּ֙ אָ֣ז יְדַבֵּ֔רוּ יַחְדָּ֖ו לַמִּשְׁפָּ֥ט נִקְרָֽבָה׃ 2מִ֤י הֵעִיר֙ מִמִּזְרָ֔ח צֶ֖דֶק יִקְרָאֵ֣הוּ לְרַגְלֹ֑ו יִתֵּ֨ן לְפָנָ֤יו גֹּויִם֙ וּמְלָכִ֣ים יַ֔רְדְּ יִתֵּ֤ן כֶּֽעָפָר֙ חַרְבֹּ֔ו כְּקַ֥שׁ נִדָּ֖ף קַשְׁתֹּֽו׃ 3יִרְדְּפֵ֖ם יַעֲבֹ֣ור שָׁלֹ֑ום אֹ֥רַח בְּרַגְלָ֖יו לֹ֥א יָבֹֽוא׃ 4מִֽי־פָעַ֣ל וְעָשָׂ֔ה קֹרֵ֥א הַדֹּרֹ֖ות מֵרֹ֑אשׁ אֲנִ֤י יְהוָה֙ רִאשֹׁ֔ון וְאֶת־אַחֲרֹנִ֖ים אֲנִי־הֽוּא׃ 5רָא֤וּ אִיִּים֙ וְיִירָ֔אוּ קְצֹ֥ות הָאָ֖רֶץ יֶחֱרָ֑דוּ קָרְב֖וּ וַיֶּאֱתָיֽוּן׃ 6אִ֥ישׁ אֶת־רֵעֵ֖הוּ יַעְזֹ֑רוּ וּלְאָחִ֖יו יֹאמַ֥ר חֲזָֽק׃ 7וַיְחַזֵּ֤ק חָרָשׁ֙ אֶת־צֹרֵ֔ף מַחֲלִ֥יק פַּטִּ֖ישׁ אֶת־הֹ֣ולֶם פָּ֑עַם אֹמֵ֤ר לַדֶּ֨בֶק֙ טֹ֣וב ה֔וּא וַיְחַזְּקֵ֥הוּ בְמַסְמְרִ֖ים לֹ֥א יִמֹּֽוט׃ ס 8וְאַתָּה֙ יִשְׂרָאֵ֣ל עַבְדִּ֔י יַעֲקֹ֖ב אֲשֶׁ֣ר בְּחַרְתִּ֑יךָ זֶ֖רַע אַבְרָהָ֥ם אֹהֲבִֽי׃ 9אֲשֶׁ֤ר הֶחֱזַקְתִּ֨יךָ֙ מִקְצֹ֣ות הָאָ֔רֶץ וּמֵאֲצִילֶ֖יהָ קְרָאתִ֑יךָ וָאֹ֤מַר לְךָ֙ עַבְדִּי־אַ֔תָּה בְּחַרְתִּ֖יךָ וְלֹ֥א מְאַסְתִּֽיךָ׃ 10אַל־תִּירָא֙ כִּ֣י עִמְּךָ־אָ֔נִי אַל־תִּשְׁתָּ֖ע כִּֽי־אֲנִ֣י אֱלֹהֶ֑יךָ אִמַּצְתִּ֨יךָ֙ אַף־עֲזַרְתִּ֔יךָ אַף־תְּמַכְתִּ֖יךָ בִּימִ֥ין צִדְקִֽי׃ 11הֵ֤ן יֵבֹ֨שׁוּ֙ וְיִכָּ֣לְמ֔וּ כֹּ֖ל הַנֶּחֱרִ֣ים בָּ֑ךְ יִֽהְי֥וּ כְאַ֛יִן וְיֹאבְד֖וּ אַנְשֵׁ֥י רִיבֶֽךָ׃ 12תְּבַקְשֵׁם֙ וְלֹ֣א תִמְצָאֵ֔ם אַנְשֵׁ֖י מַצֻּתֶ֑ךָ יִהְי֥וּ כְאַ֛יִן וּכְאֶ֖פֶס אַנְשֵׁ֥י מִלְחַמְתֶּֽךָ׃ 13כִּ֗י אֲנִ֛י יְהוָ֥ה אֱלֹהֶ֖יךָ מַחֲזִ֣יק יְמִינֶ֑ךָ הָאֹמֵ֥ר לְךָ֛ אַל־תִּירָ֖א אֲנִ֥י עֲזַרְתִּֽיךָ׃ ס 14אַל־תִּֽירְאִי֙ תֹּולַ֣עַת יַֽעֲקֹ֔ב מְתֵ֖י יִשְׂרָאֵ֑ל אֲנִ֤י עֲזַרְתִּיךְ֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה וְגֹאֲלֵ֖ךְ קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵֽל׃ 15הִנֵּ֣ה שַׂמְתִּ֗יךְ לְמֹורַג֙ חָר֣וּץ חָדָ֔שׁ בַּ֖עַל פִּֽיפִיֹּ֑ות תָּד֤וּשׁ הָרִים֙ וְתָדֹ֔ק וּגְבָעֹ֖ות כַּמֹּ֥ץ תָּשִֽׂים׃ 16תִּזְרֵם֙ וְר֣וּחַ תִּשָּׂאֵ֔ם וּסְעָרָ֖ה תָּפִ֣יץ אֹותָ֑ם וְאַתָּה֙ תָּגִ֣יל בַּֽיהוָ֔ה בִּקְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל תִּתְהַלָּֽל׃ פ 17הָעֲנִיִּ֨ים וְהָאֶבְיֹונִ֜ים מְבַקְשִׁ֥ים מַ֨יִם֙ וָאַ֔יִן לְשֹׁונָ֖ם בַּצָּמָ֣א נָשָׁ֑תָּה אֲנִ֤י יְהוָה֙ אֶעֱנֵ֔ם אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵ֖ל לֹ֥א אֶעֶזְבֵֽם׃ 18אֶפְתַּ֤ח עַל־שְׁפָיִים֙ נְהָרֹ֔ות וּבְתֹ֥וךְ בְּקָעֹ֖ות מַעְיָנֹ֑ות אָשִׂ֤ים מִדְבָּר֙ לַאֲגַם־מַ֔יִם וְאֶ֥רֶץ צִיָּ֖ה לְמֹוצָ֥אֵי מָֽיִם׃ 19אֶתֵּ֤ן בַּמִּדְבָּר֙ אֶ֣רֶז שִׁטָּ֔ה וַהֲדַ֖ס וְעֵ֣ץ שָׁ֑מֶן אָשִׂ֣ים בָּעֲרָבָ֗ה בְּרֹ֛ושׁ תִּדְהָ֥ר וּתְאַשּׁ֖וּר יַחְדָּֽו׃ 20לְמַ֧עַן יִרְא֣וּ וְיֵדְע֗וּ וְיָשִׂ֤ימוּ וְיַשְׂכִּ֨ילוּ֙ יַחְדָּ֔ו כִּ֥י יַד־יְהוָ֖ה עָ֣שְׂתָה זֹּ֑את וּקְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל בְּרָאָֽהּ׃ פ 21קָרְב֥וּ רִֽיבְכֶ֖ם יֹאמַ֣ר יְהוָ֑ה הַגִּ֨ישׁוּ֙ עֲצֻמֹ֣ותֵיכֶ֔ם יֹאמַ֖ר מֶ֥לֶךְ יַעֲקֹֽב׃ 22יַגִּ֨ישׁוּ֙ וְיַגִּ֣ידוּ לָ֔נוּ אֵ֖ת אֲשֶׁ֣ר תִּקְרֶ֑ינָה הָרִאשֹׁנֹ֣ות׀ מָ֣ה הֵ֗נָּה הַגִּ֜ידוּ וְנָשִׂ֤ימָה לִבֵּ֨נוּ֙ וְנֵדְעָ֣ה אַחֲרִיתָ֔ן אֹ֥ו הַבָּאֹ֖ות הַשְׁמִיעֻֽנוּ׃ 23הַגִּ֨ידוּ֙ הָאֹתִיֹּ֣ות לְאָחֹ֔ור וְנֵ֣דְעָ֔ה כִּ֥י אֱלֹהִ֖ים אַתֶּ֑ם אַף־תֵּיטִ֣יבוּ וְתָרֵ֔עוּ וְנִשְׁתָּ֖עָה וְנִרָא יַחְדָּֽו׃ 24הֵן־אַתֶּ֣ם מֵאַ֔יִן וּפָעָלְכֶ֖ם מֵאָ֑פַע תֹּועֵבָ֖ה יִבְחַ֥ר בָּכֶֽם׃ 25הַעִירֹ֤ותִי מִצָּפֹון֙ וַיַּ֔את מִמִּזְרַח־שֶׁ֖מֶשׁ יִקְרָ֣א בִשְׁמִ֑י וְיָבֹ֤א סְגָנִים֙ כְּמֹו־חֹ֔מֶר וּכְמֹ֥ו יֹוצֵ֖ר יִרְמָס־טִֽיט׃ 26מִֽי־הִגִּ֤יד מֵרֹאשׁ֙ וְנֵדָ֔עָה וּמִלְּפָנִ֖ים וְנֹאמַ֣ר צַדִּ֑יק אַ֣ף אֵין־מַגִּ֗יד אַ֚ף אֵ֣ין מַשְׁמִ֔יעַ אַ֥ף אֵין־שֹׁמֵ֖עַ אִמְרֵיכֶֽם׃ 27רִאשֹׁ֥ון לְצִיֹּ֖ון הִנֵּ֣ה הִנָּ֑ם וְלִירוּשָׁלִַ֖ם מְבַשֵּׂ֥ר אֶתֵּֽן׃ 28וְאֵ֨רֶא֙ וְאֵ֣ין אִ֔ישׁ וּמֵאֵ֖לֶּה וְאֵ֣ין יֹועֵ֑ץ וְאֶשְׁאָלֵ֖ם וְיָשִׁ֥יבוּ דָבָֽר׃ 29הֵ֣ן כֻּלָּ֔ם אָ֥וֶן אֶ֖פֶס מַעֲשֵׂיהֶ֑ם ר֥וּחַ וָתֹ֖הוּ נִסְכֵּיהֶֽם׃ פ

42

Olwimbo lurhanzi lw’Omurhumisi ^b

1 Oyu ye murhumisi wâni ngwarhîre oku kuboko, ye mwishogwa wâni omurhima gwâni gucîshingira. Namuhiziremwo omûka gwâni; ye wamanyisa amashanja obucîrannzi. 2 Arhakabanda kahababo, arhakanaja ahamagaza, izù lyâge lirhakayumvikana oku irango. 3 Arhakahumanula olusheke luvunisire, arhakanazimya ecirere cidwîrhe catumbûka. Amanyîsa obucîranuzi omu kushimba okunali. 4 Arharhame arhanagonyahale, kuhika ayimanze obushinganyanya omu igulu. Ebirhwa bidwîrhe byalinga enyigîrizo zâge. 5 Kwo adesire ntyôla Nyamuzinda, Yagirwa Nyakasane, owalemaga amalunga anagabungûla, owazibuhyagya igulu n’ebiburhwâmwo, owahâga abantu balibâmwo obuzîne anaha abaligerâmwo omûka: 6 «Nie Nyamuzinda nakuhamagalaga omu bushinganyanya, nàkugwârhira oku kuboko, nàkubumba nanakuyimanza nti nkujire ndagâno y’olubaga na bumoleke bw’amashanja, 7 Lyo ozibûla amasù g’emihûrha, orhenze abashweke omu mpamikwa n’abali omu ndunduli y’omwizimya obashwekûle. 8 Nie Nyakasane, elyo Iyo izîno lyâni! Irenge lyâni ntankalihâ wundi, n’obukuze bunkwânîne ntankabulekera enshushano! 9 Ebirhanzi mîra byabâga, nankola nammumanyîsa ebihyahya. Mmubwîzirebyo embere birhangire okuba.

Olwimbo Iwa Buhimane

10 Yimbiri Nyakasane olwimbo luhyahya, kuhika emunda igulu lihekera, muyimbe irenge lyâge mwe muyikira enyanja n’ebiremwa byâmwo byoshi, mwe birhwa n’ababiyûbakakwo boshi. 11 Irungu n’ebishagala byâmwo bibande akahababo; engo za Kedari zicishinge; abayûbaka omu Lwâla babande empundu, bahubulirize oku marhwerhwe g’entondo! 12 Bahe Nyakasane obukuze, Bayimbe irenge lyage omu birhwa byoshi! 13 Nyakasane akomekire nka ntwâli, ayîsh’arûkûza nka mulwî wa ntambala, ayîsh’abanda akahababo k’okukoza ebirha, ababisha bâge abakolera akal’ibala. 14 Narhanzir’ihulika kurhenga mango garhali manyi, nacîhumbira, navumbika gwahalâla. Lero nkolaga nayâma nka muzire waling’iburha, ndi nk’oli obuhuba, nnandwîrhe nayahagira. 15 Namalira entondo n’orhubanda, nnanyumyekwo ngasi hyâsi hibishi, Enyîshi nâzihinduka budaka bûmu, n’enziba nziyumye. 16 Nâgeza emiburha omu njira erhishi, nâyilongolana emu mikaâba erhasâg’igerwamwo bundi. Embere zâbo, omwizimya nâguhindula bulangashane, n’enjira z’orhubanda-rhubanda nzijire nnongêdu. Eyo mihigo nâyiyunjuza, ntabule bwayiyûkiriza. 17 Bakola baja bacitunda cinyumanyuma banagwerhwe n’enshonyi balya bacîkubagira enshushano, balya bakabwîra ensanamu z’ecûma, mpu: «Mwe banyamuzinda birhu!»

Bene-Israheli, bihuli na mihûrha

18 Mwe bihuli, muyumve! Mwe mihûrha, mukonole amasù, mulole! 19 Ndi oli muhûrha, kuleka omurhumisi wâni? Ndi oli cihuli nk’omuja-bugo ntumire? Ndi oli muhûrha ak’olya nàcungulaga na ndi oli cihuli ak’omurhumisi wa Nyakasane? 20 Wàbwine binji, ci orhatwâga ihuzihuzi; wàrhezire amarhwiri, ci orhayumvagya akantu. 21 Omu bwimâna bwâge, Nyakasane alonzize okuyerekana obwinja n’irenge ly’irhegeko lyâge. 22 Ci luli lubaga lwanyazirwe akibo n’akabale! Boshi bali bashwekere omu nkunda, bayîgalîrwe omu mpamikwa, banyazirwe, na ntâye wàfafungire, bàkolerwa akal’ibala, na ntâye wàdesire, erhi: «Galula!» 23 Ndi muli mwe wàrhegir’ebyôla okurhiwiri? Ndi wâtw’ihuzihuzi anayumve kurhenga ene? 24 Ndi wàzigaga Yakobo anyagwa n’Israheli àhagulwa? K’arhali Nyakasane rhwàgomeraga? Barhalonzagya okushimba enjira zâge, barhanayumvagya irhegeko lyâge. 25 Anacidubulirakwo Israheli oburhe bw’obukunizi bwâge n’akadugundu k’ebîrha. Obwo bukunizi bwamuyôhakwo engulumira y’omuliro, ci arhayumvagya, bwamudûlika muliro, ci arhashibiriraga!

Jesaja/Isaiah 42: 1

הֵ֤ן עַבְדִּי֙ אֶתְמָךְ־בֹּ֔ו בְּחִירִ֖י רָצְתָ֣ה נַפְשִׁ֑י נָתַ֤תִּי רוּחִי֙ עָלָ֔יו מִשְׁפָּ֖ט לַגֹּויִ֥ם יֹוצִֽיא׃ 2לֹ֥א יִצְעַ֖ק וְלֹ֣א יִשָּׂ֑א וְלֹֽא־יַשְׁמִ֥יעַ בַּח֖וּץ קֹולֹֽו׃ 3קָנֶ֤ה רָצוּץ֙ לֹ֣א יִשְׁבֹּ֔ור וּפִשְׁתָּ֥ה כֵהָ֖ה לֹ֣א יְכַבֶּ֑נָּה לֶאֱמֶ֖ת יֹוצִ֥יא מִשְׁפָּֽט׃ 4לֹ֤א יִכְהֶה֙ וְלֹ֣א יָר֔וּץ עַד־יָשִׂ֥ים בָּאָ֖רֶץ מִשְׁפָּ֑ט וּלְתֹורָתֹ֖ו אִיִּ֥ים יְיַחֵֽילוּ׃ פ 5כֹּֽה־אָמַ֞ר הָאֵ֣ל׀ יְהוָ֗ה בֹּורֵ֤א הַשָּׁמַ֨יִם֙ וְנֹ֣וטֵיהֶ֔ם רֹקַ֥ע הָאָ֖רֶץ וְצֶאֱצָאֶ֑יהָ נֹתֵ֤ן נְשָׁמָה֙ לָעָ֣ם עָלֶ֔יהָ וְר֖וּחַ לַהֹלְכִ֥ים בָּֽהּ׃ 6אֲנִ֧י יְהוָ֛ה קְרָאתִ֥יךָֽ בְצֶ֖דֶק וְאַחְזֵ֣ק בְּיָדֶ֑ךָ וְאֶצָּרְךָ֗ וְאֶתֶּנְךָ֛ לִבְרִ֥ית עָ֖ם לְאֹ֥ור גֹּויִֽם׃ 7לִפְקֹ֖חַ עֵינַ֣יִם עִוְרֹ֑ות לְהֹוצִ֤יא מִמַּסְגֵּר֙ אַסִּ֔יר מִבֵּ֥ית כֶּ֖לֶא יֹ֥שְׁבֵי חֹֽשֶׁךְ׃ 8אֲנִ֥י יְהוָ֖ה ה֣וּא שְׁמִ֑י וּכְבֹודִי֙ לְאַחֵ֣ר לֹֽא־אֶתֵּ֔ן וּתְהִלָּתִ֖י לַפְּסִילִֽים׃ 9הָרִֽאשֹׁנֹ֖ות הִנֵּה־בָ֑אוּ וַֽחֲדָשֹׁות֙ אֲנִ֣י מַגִּ֔יד בְּטֶ֥רֶם תִּצְמַ֖חְנָה אַשְׁמִ֥יע אֶתְכֶֽם׃ פ 10שִׁ֤ירוּ לַֽיהוָה֙ שִׁ֣יר חָדָ֔שׁ תְּהִלָּתֹ֖ו מִקְצֵ֣ה הָאָ֑רֶץ יֹורְדֵ֤י הַיָּם֙ וּמְלֹאֹ֔ו אִיִּ֖ים וְיֹשְׁבֵיהֶֽם׃ 11יִשְׂא֤וּ מִדְבָּר֙ וְעָרָ֔יו חֲצֵרִ֖ים תֵּשֵׁ֣ב קֵדָ֑ר יָרֹ֨נּוּ֙ יֹ֣שְׁבֵי סֶ֔לַע מֵרֹ֥אשׁ הָרִ֖ים יִצְוָֽחוּ׃ 12יָשִׂ֥ימוּ לַֽיהוָ֖ה כָּבֹ֑וד וּתְהִלָּתֹ֖ו בָּאִיִּ֥ים יַגִּֽידוּ׃ 13יְהוָה֙ כַּגִּבֹּ֣ור יֵצֵ֔א כְּאִ֥ישׁ מִלְחָמֹ֖ות יָעִ֣יר קִנְאָ֑ה יָרִ֨יעַ֙ אַף־יַצְרִ֔יחַ עַל־אֹיְבָ֖יו יִתְגַּבָּֽר׃ ס 14הֶחֱשֵׁ֨יתִי֙ מֵֽעֹולָ֔ם אַחֲרִ֖ישׁ אֶתְאַפָּ֑ק כַּיֹּולֵדָ֣ה אֶפְעֶ֔ה אֶשֹּׁ֥ם וְאֶשְׁאַ֖ף יָֽחַד׃ 15אַחֲרִ֤יב הָרִים֙ וּגְבָעֹ֔ות וְכָל־עֶשְׂבָּ֖ם אֹובִ֑ישׁ וְשַׂמְתִּ֤י נְהָרֹות֙ לָֽאִיִּ֔ים וַאֲגַמִּ֖ים אֹובִֽישׁ׃ 16וְהֹולַכְתִּ֣י עִוְרִ֗ים בְּדֶ֨רֶךְ֙ לֹ֣א יָדָ֔עוּ בִּנְתִיבֹ֥ות לֹֽא־יָדְע֖וּ אַדְרִיכֵ֑ם אָשִׂים֩ מַחְשָׁ֨ךְ לִפְנֵיהֶ֜ם לָאֹ֗ור וּמַֽעֲקַשִּׁים֙ לְמִישֹׁ֔ור אֵ֚לֶּה הַדְּבָרִ֔ים עֲשִׂיתִ֖ם וְלֹ֥א עֲזַבְתִּֽים׃ 17נָסֹ֤גוּ אָחֹור֙ יֵבֹ֣שׁוּ בֹ֔שֶׁת הַבֹּטְחִ֖ים בַּפָּ֑סֶל הָאֹמְרִ֥ים לְמַסֵּכָ֖ה אַתֶּ֥ם אֱלֹהֵֽינוּ׃ ס 18הַחֵרְשִׁ֖ים שְׁמָ֑עוּ וְהַעִוְרִ֖ים הַבִּ֥יטוּ לִרְאֹֽות׃ 19מִ֤י עִוֵּר֙ כִּ֣י אִם־עַבְדִּ֔י וְחֵרֵ֖שׁ כְּמַלְאָכִ֣י אֶשְׁלָ֑ח מִ֤י עִוֵּר֙ כִּמְשֻׁלָּ֔ם וְעִוֵּ֖ר כְּעֶ֥בֶד יְהוָֽה׃ 20רָאִיתָ רַבֹּ֖ות וְלֹ֣א תִשְׁמֹ֑ר פָּקֹ֥וחַ אָזְנַ֖יִם וְלֹ֥א יִשְׁמָֽע׃ 21יְהוָ֥ה חָפֵ֖ץ לְמַ֣עַן צִדְקֹ֑ו יַגְדִּ֥יל תֹּורָ֖ה וְיַאְדִּֽיר׃ 22וְהוּא֮ עַם־בָּז֣וּז וְשָׁסוּי֒ הָפֵ֤חַ בַּֽחוּרִים֙ כֻּלָּ֔ם וּבְבָתֵּ֥י כְלָאִ֖ים הָחְבָּ֑אוּ הָי֤וּ לָבַז֙ וְאֵ֣ין מַצִּ֔יל מְשִׁסָּ֖ה וְאֵין־אֹמֵ֥ר הָשַֽׁב׃ 23מִ֥י בָכֶ֖ם יַאֲזִ֣ין זֹ֑את יַקְשִׁ֥ב וְיִשְׁמַ֖ע לְאָחֹֽור׃ 24מִֽי־נָתַ֨ן לִמְשֹׁוסֶה יַעֲקֹ֛ב וְיִשְׂרָאֵ֥ל לְבֹזְזִ֖ים הֲלֹ֣וא יְהוָ֑ה ז֚וּ חָטָ֣אנוּ לֹ֔ו וְלֹֽא־אָב֤וּ בִדְרָכָיו֙ הָלֹ֔וךְ וְלֹ֥א שָׁמְע֖וּ בְּתֹורָתֹֽו׃ 25וַיִּשְׁפֹּ֤ךְ עָלָיו֙ חֵמָ֣ה אַפֹּ֔ו וֶעֱז֖וּז מִלְחָמָ֑ה וַתְּלַהֲטֵ֤הוּ מִסָּבִיב֙ וְלֹ֣א יָדָ֔ע וַתִּבְעַר־בֹּ֖ו וְלֹא־יָשִׂ֥ים עַל־לֵֽב׃ פ

43

Israheli, murhonyi wa Nyakasane

1 Lero bunôla ntyâla kwo adesire Nyakasane, owakulemaga, wâni Yakobo, owakubumbaga, wâni Israheli^c: Orhayôbohaga, bulya nàkucungwîre, nàkuhamagîre omu izîno lyâwe: oli wâni. 2 Erhi wankalambagira omu mîshi, ndi haguma nâwe, enyîshi zirhankakuzîsa. Erhi wankâgera omu muliro, orhankahya, engulumira yâgo erhankakuyôca. 3 Bulya nie Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, nie Mutagatifu w’Israheli, Mucunguzi wâwe. Nahanyire Misiri nti nkucungule, Kushi na Seba ahâli hâwe. 4 Kulya kuba orhali munyi omu masù gâni, oli wa citwîro cihamu, ntanahimwa kukurhonya, nahanyire abantu ahâli hâwe nanakuhingâna agandi mashanja. 5 Orhayôbohaga, bulya ndi haguma nâwe. Iburha lyâwe nâlirhenza Ebushoshokero, nâlishubûza kurhenga Ebuzikiro. 6 Nabwîra Emwênè, nti: «Lerha!» n’Emukondwè, nti: «Orhabahagalike! Galula bagala bâni barhenge omu bihugo b’ihanga, na bali bâni barhenge emunda igulu lihekera, 7 ngasi balya boshi bajira izîno lyâni, balya nalemeraga irenge lyâni, nàbabumba nanabajira!

Nyakasane yene ye Nyamuzinda

8 Hulusa olu lubaga lw’emihûrha egwerhe amasù, ebi bihuli bigwerhe amarhwiri!» 9 Amashanja gashubûzanye goshi, n’ebihugo bibugânane! Ndi muli bo wàmanyisize ebyôla anarhubwira ebyàjiragwa kurhenga mîra? Balerhage abahamirizi bâbo bayerekane oku bo bayâzize! Abâbayumva baderhe, mpu: «Neci, kwo binali ntyo!» 10 Mwe bahamirizi bâni, kwo adesire Nyakasane, mwe murhumisi wâni nacishogaga, nti Iyo mumanyirira bwinja, munyemere munayumve oku nie nyôrha mbâho: embere zâni nta nyamuzinda wàbumbirwe, n’enyuma zâni ntâye wânacibeho. 11 Niono nie Nyakasane; kuleka nie, nta mucunguzi! 12 Niono nie nalêbaga nanalerha obucire, nie nabumanyisagya, ci arhali nyamuzinda w’ihanga ekarhî kinyu. Mwoyo muli bahamirizi bâni, kwo adesire Nyakasane, nâni ndi Nyamuzinda, 13 oly’obâho ensiku n’amango. Ntaye wankantenza akantu omu nfune; oku nàjiraga, ndi wakacikuhindula?

Obulêbi buyerekire Babiloni

14 Ntyâla kwo adesire Nyakasane, mucunguzi winyu, Omutagatifu w’lsraheli: Mwe mwarhumire ntuma abantu e Babiloni, nâhamûla orhuhamikizo rhw’empamikwa zoshi, empûndu z’omwishingo z’ Abakaldeyi zâhinduka ndûlu. 15 Nie Nyakasane, Omutagatifu winyu, Lulema w’Israheli, mwâmi winyu.

Birhangâzo by’olubungo luhyahya

16 Ntyâla kwo adesire Nyakasane, owatwâga enjira omu nyanja n’omukâba omu mîshi makali bwenêne, 17 owarhumaga engâlè n’ebiterusi oku bîrha, omurhwe gw’abasirika haguma n’abalwî b’entwâli; bahenanguka burhazûka, bazimangana nka ngoke, baherêrekera. 18 Murhacikengêraga ebyàli mîra, murhacigerêrezagya ebyàgezire. 19 Ala oku nkola najira akantu kahyahya, ciru na mîra karhangire okuba; ka murhac’ikabona? Neci, nâtw’enjira omw’irungu, mpire n’enyîshi omu bulambo. 20 Ensimba zânkuza, banyambwe n’enkôngoro, bulya nàhizire amîshi omw’irungu, n’enyîshi omu bulambo, Iyo nkanywêsa olubaga lwâni, omwishogwa wâni. 21 Olwo lubaga niene nàjaga nashubûza lwâkayâlîza irenge lyâni.

Israheli arhavugag’omunkwa

22 Ci orhanshengaga, wâni Yakobo, orhacirhamagya mpu wanshîbirira, wâni lsraheli. 23 Orhantûlaga abana-buzi bâwe mbâgwa, orhanankuzagya n’enterekêro zâwe. Ntakulibuzagya n’enshângi. 24 Ntarhumaga waheza ebirugu byâwe omu kugula omugavu^d, orhananyîgusagya n’amashushi g’enterekêro zâwe. Ci nie wàjizire muja wâwe n’ebyâha byâwe, wanantamya n’amabî gâwe. 25 Niono, niene nkola nazûza amabî gâwe, n’ebyâha byâwe ntacibiyîbuka bundi. 26 Onkengêze, rhuje lubanja rhwembi; orhang’iderha we murhanzi Iyo oyâza! 27 Sho wâwe murhanzi àjizire ecâha, n’abalagizi bâwe bangomîre. 28 Lero nanacikolera abakulu b’aka-Nyamuzinda kâni nka banyankola-maligo; nàlekêrera Yakobo nti bamuherêrekeze n’Israheli nti bamujâcire.

Jesaja/Isaiah 43 1

וְעַתָּ֞ה כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ בֹּרַאֲךָ֣ יַעֲקֹ֔ב וְיֹצֶרְךָ֖ יִשְׂרָאֵ֑ל אַל־תִּירָא֙ כִּ֣י גְאַלְתִּ֔יךָ קָרָ֥אתִי בְשִׁמְךָ֖ לִי־אָֽתָּה׃ 2כִּֽי־תַעֲבֹ֤ר בַּמַּ֨יִם֙ אִתְּךָ־אָ֔נִי וּבַנְּהָרֹ֖ות לֹ֣א יִשְׁטְפ֑וּךָ כִּֽי־תֵלֵ֤ךְ בְּמֹו־אֵשׁ֙ לֹ֣א תִכָּוֶ֔ה וְלֶהָבָ֖ה לֹ֥א תִבְעַר־בָּֽךְ׃ 3כִּ֗י אֲנִי֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֔יךָ קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל מֹושִׁיעֶ֑ךָ נָתַ֤תִּי כָפְרְךָ֙ מִצְרַ֔יִם כּ֥וּשׁ וּסְבָ֖א תַּחְתֶּֽיךָ׃ 4מֵאֲשֶׁ֨ר יָקַ֧רְתָּ בְעֵינַ֛י נִכְבַּ֖דְתָּ וַאֲנִ֣י אֲהַבְתִּ֑יךָ וְאֶתֵּ֤ן אָדָם֙ תַּחְתֶּ֔יךָ וּלְאֻמִּ֖ים תַּ֥חַת נַפְשֶֽׁךָ׃ 5אַל־תִּירָ֖א כִּ֣י אִתְּךָ־אָ֑נִי מִמִּזְרָח֙ אָבִ֣יא זַרְעֶ֔ךָ וּמִֽמַּעֲרָ֖ב אֲקַבְּצֶֽךָּ׃ 6אֹמַ֤ר לַצָּפֹון֙ תֵּ֔נִי וּלְתֵימָ֖ן אַל־תִּכְלָ֑אִי הָבִ֤יאִי בָנַי֙ מֵרָחֹ֔וק וּבְנֹותַ֖י מִקְצֵ֥ה הָאָֽרֶץ׃ 7כֹּ֚ל הַנִּקְרָ֣א בִשְׁמִ֔י וְלִכְבֹודִ֖י בְּרָאתִ֑יו יְצַרְתִּ֖יו אַף־עֲשִׂיתִֽיו׃ 8הֹוצִ֥יא עַם־עִוֵּ֖ר וְעֵינַ֣יִם יֵ֑שׁ וְחֵרְשִׁ֖ים וְאָזְנַ֥יִם לָֽמֹו׃ 9כָּֽל־הַגֹּויִ֞ם נִקְבְּצ֣וּ יַחְדָּ֗ו וְיֵאָֽסְפוּ֙ לְאֻמִּ֔ים מִ֤י בָהֶם֙ יַגִּ֣יד זֹ֔את וְרִֽאשֹׁנֹ֖ות יַשְׁמִיעֻ֑נוּ יִתְּנ֤וּ עֵֽדֵיהֶם֙ וְיִצְדָּ֔קוּ וְיִשְׁמְע֖וּ וְיֹאמְר֥וּ אֱמֶֽת׃ 10אַתֶּ֤ם עֵדַי֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה וְעַבְדִּ֖י אֲשֶׁ֣ר בָּחָ֑רְתִּי לְמַ֣עַן תֵּ֠דְעוּ וְתַאֲמִ֨ינוּ לִ֤י וְתָבִ֨ינוּ֙ כִּֽי־אֲנִ֣י ה֔וּא לְפָנַי֙ לֹא־נֹ֣וצַר אֵ֔ל וְאַחֲרַ֖י לֹ֥א יִהְיֶֽה׃ ס 11אָנֹכִ֥י אָנֹכִ֖י יְהוָ֑ה וְאֵ֥ין מִבַּלְעָדַ֖י מֹושִֽׁיעַ׃ 12אָנֹכִ֞י הִגַּ֤דְתִּי וְהֹושַׁ֨עְתִּי֙ וְהִשְׁמַ֔עְתִּי וְאֵ֥ין בָּכֶ֖ם זָ֑ר וְאַתֶּ֥ם עֵדַ֛י נְאֻם־יְהוָ֖ה וַֽאֲנִי־אֵֽל׃ 13גַּם־מִיֹּום֙ אֲנִ֣י ה֔וּא וְאֵ֥ין מִיָּדִ֖י מַצִּ֑יל אֶפְעַ֖ל וּמִ֥י יְשִׁיבֶֽנָּה׃ ס 14כֹּֽה־אָמַ֧ר יְהוָ֛ה גֹּאַלְכֶ֖ם קְדֹ֣ושׁ יִשְׂרָאֵ֑ל לְמַעַנְכֶ֞ם שִׁלַּ֣חְתִּי בָבֶ֗לָה וְהֹורַדְתִּ֤י בָֽרִיחִים֙ כֻּלָּ֔ם וְכַשְׂדִּ֖ים בָּאֳנִיֹּ֥ות רִנָּתָֽם׃ 15אֲנִ֥י יְהוָ֖ה קְדֹֽושְׁכֶ֑ם בֹּורֵ֥א יִשְׂרָאֵ֖ל מַלְכְּכֶֽם׃ ס 16כֹּ֚ה אָמַ֣ר יְהוָ֔ה הַנֹּותֵ֥ן בַּיָּ֖ם דָּ֑רֶךְ וּבְמַ֥יִם עַזִּ֖ים נְתִיבָֽה׃ 17הַמֹּוצִ֥יא רֶֽכֶב־וָס֖וּס חַ֣יִל וְעִזּ֑וּז יַחְדָּ֤ו יִשְׁכְּבוּ֙ בַּל־יָק֔וּמוּ דָּעֲכ֖וּ כַּפִּשְׁתָּ֥ה כָבֽוּ׃ 18אַֽל־תִּזְכְּר֖וּ רִֽאשֹׁנֹ֑ות וְקַדְמֹנִיֹּ֖ות אַל־תִּתְבֹּנָֽנוּ׃ 19הִנְנִ֨י עֹשֶׂ֤ה חֲדָשָׁה֙ עַתָּ֣ה תִצְמָ֔ח הֲלֹ֖וא תֵֽדָע֑וּהָ אַ֣ף אָשִׂ֤ים בַּמִּדְבָּר֙ דֶּ֔רֶךְ בִּֽישִׁמֹ֖ון נְהָרֹֽות׃ 20תְּכַבְּדֵ֨נִי֙ חַיַּ֣ת הַשָּׂדֶ֔ה תַּנִּ֖ים וּבְנֹ֣ות יַֽעֲנָ֑ה כִּֽי־נָתַ֨תִּי בַמִּדְבָּ֜ר מַ֗יִם נְהָרֹות֙ בִּֽישִׁימֹ֔ן לְהַשְׁקֹ֖ות עַמִּ֥י בְחִירִֽי׃ 21עַם־זוּ֙ יָצַ֣רְתִּי לִ֔י תְּהִלָּתִ֖י יְסַפֵּֽרוּ׃ ס 22וְלֹא־אֹתִ֥י קָרָ֖אתָ יַֽעֲקֹ֑ב כִּֽי־יָגַ֥עְתָּ בִּ֖י יִשְׂרָאֵֽל׃ 23לֹֽא־הֵבֵ֤יאתָ לִּי֙ שֵׂ֣ה עֹלֹתֶ֔יךָ וּזְבָחֶ֖יךָ לֹ֣א כִבַּדְתָּ֑נִי לֹ֤א הֶעֱבַדְתִּ֨יךָ֙ בְּמִנְחָ֔ה וְלֹ֥א הֹוגַעְתִּ֖יךָ בִּלְבֹונָֽה׃ 24לֹא־קָנִ֨יתָ לִּ֤י בַכֶּ֨סֶף֙ קָנֶ֔ה וְחֵ֥לֶב זְבָחֶ֖יךָ לֹ֣א הִרְוִיתָ֑נִי אַ֗ךְ הֶעֱבַדְתַּ֨נִי֙ בְּחַטֹּאותֶ֔יךָ הֹוגַעְתַּ֖נִי בַּעֲוֹנֹתֶֽיךָ׃ ס 25אָנֹכִ֨י אָנֹכִ֥י ה֛וּא מֹחֶ֥ה פְשָׁעֶ֖יךָ לְמַעֲנִ֑י וְחַטֹּאתֶ֖יךָ לֹ֥א אֶזְכֹּֽר׃ 26הַזְכִּירֵ֕נִי נִשָּׁפְטָ֖ה יָ֑חַד סַפֵּ֥ר אַתָּ֖ה לְמַ֥עַן תִּצְדָּֽק׃ 27אָבִ֥יךָ הָרִאשֹׁ֖ון חָטָ֑א וּמְלִיצֶ֖יךָ פָּ֥שְׁעוּ בִֽי׃ 28וַאֲחַלֵּ֖ל שָׂ֣רֵי קֹ֑דֶשׁ וְאֶתְּנָ֤ה לַחֵ֨רֶם֙ יַעֲקֹ֔ב וְיִשְׂרָאֵ֖ל לְגִדּוּפִֽים׃ ס

44

Omugisho kuli Israheli

1 Ci lero oyumvagye, wâni Yakobo, murhumisi wâni, nâwe Israheli, mwishogwa wâni! 2 Kwo adesire ntyâla Nyakasane, wakulemaga, ye wakubumbaga kurhenga omu nda ya nyoko ye na murhabâzi wâwe: Orhayôbohaga, wâni murhumisi wâni Yakobo, wâni Yeshuruni, mwishogwa wâni! 3 Bulya nkola nabulagira amîshi oku cihugo cifîre n’ecûmwe, nnampuluze enyîshi omu budaka buyumûsire. Nabulagira omûka gwâni oku buko bwâwe, n’obwanga bwâni oku iburha lyâwe. 4 Bâmera banakule nka byâsi by’omu mîshi, nka masheke g’oku burhambi bw’olwîshi. 5 Muguma anâderhe, erhi: «Ndi wa Nyakasanel» Owundi anâlonze okukâderhwa izîno lya Yakobo. Hajire n’owayandika omu mfune zâge, erhi: «Wa Nyakasane», ayîrikwe izîno ly’Israheli. Nyamuzinda ali muguma yene 6 Kwo adesire ntyala Nyakasane, mwâmi w’lsraheli, muyokozi wage, Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe: Nie murhanzi, nie na muzinda, nta wundi nyamuzinda kuleka nie! 7 Ndi wankacinyigererakwo? Ajag’eruhya! aderhc anampugûlire nâni, arhondêreze ciguma ciguma ebyàbire kurhenga nsinga olubaga lwa mîra ga Kêra; arhubwire n’ebyâciyisha! 8 Murhajugumaga, murhayôbohaga! Ka ntakubwiraga n’okukumanyisakwo kurhenga mîra? Muli bahamirizi bâni; ka hali owundi nyamuzinda kuleka nie? Nanga, ndi wundi Kabuye! Ntâye mmanyire ciru n’omuguma!

Banyamuzinda b’obwihambe!

9 Abatula ensanamu, boshi bali busha^e, n’emikolo y’obulenga bwâbo nta bu­kwânane bwâyo! Yo eri bahamirizi bâbo, ci bali bahamirizi barhabona ba­rhanayîshi kantu; enshonyi zâbahumba. 10 Ndi obumba nyamuzinda w’obwiha­mbe n’okutula enshushano arhanalangaliri bunguke? 11 Ala oku abashimbulizi bâge boshi enshonyi zababumba; ababinji nabo banali bantu nka bandi. Ba­ shubuzanye boshi, bacihebe eruhya; barhungwe n’obwôba, n’enshonyi zibabu­mbe! 12 Omutuzi anatulire embasha oku makala, ayikombeze n’enyundo. Ayitula n’emisi y’okuboko kwâge. alinde ashalike n’emisi emuhwere; n’akaba arha­nywiri mîshi, wanabona yeshi amahenanguka! 13 Naye omubinji w’emirhi anayanka omugozi, ajire enshushano n’akalamu, ayibinjûle n’enkololo yâge anayigezekwo olugero; ayihe iranga ly’omuntu, iranga linjinja ly’omuntu, mpu Iyo ebêra omu nyumpa. 14 Anatwa emirhi mirî-mirî, acishoge omujimbu n’omuhumbahumba, ayireke ekule enazibuhe haguma n’eyindi mirhi y’emuzi­rhu. Kandi anarhwêra omuberebere, enkuba eyish’igumeza. 15 Ebyo byoshi omuntu abikolesa nka nshâli za kutwâna omuliro: anarholakwo, akalûke; a­twâne omuliro, aduge obuntu. Kandi anabinjamwo enshushano, ayifukamire. 16 Ecihimbi, anacidulike muliro, ayôkerekwo enyama, alye, ayigurhe. Okubu­ndi anarhondêra okukaluka, aderhe, erhi: «Awa! namakaluka, namayumva idûrhu!» 17 Ecihimbi cicisigire, anabinjamwo nyamuzinda, ajire enshusho akâz’iharâmya; anayifukamira, ayishenge, aderhe, erhi: «Oncize, bulya we nyamuzinda wâni!» 18 Barhishi barhanagerêreza, bulya olubwîbwî lubali ebusù lurhankaziga babona, olubali omu murhima lurhankaziga barhimanya! 19 Ntâye muli bo wankacij’emurhima, ntâye wankamanya anakengêre okucidôsa, erhi: «Kali cihi­mbi ciguma nacitwanyire muliro, nadugirakwo obuntu nanayôkerakwo eyi nyama ndwîrhe nalya, n’ecihimbi cisigire nkolaga narhenzamwo akantu k’oku­shologosa! Kali lushâli olu nafukamira!» 20 Mulyi w’oluvu! Murhima muhûrha na muhera! Ntâko ankacihasha okucîciza n’okuderha, erhi: «Akâla kantu mfu­mbasire, ka burhali bunywesi?»

Omanye wankayibagira

21 Okengêre ebyôla, Yakobo, nâwe Israheli, bulya oli murhumisi wâni. Niene nakubumbaga, oli murhumisi wâni; Israheli, nta mango nakuyîbagire! 22 Nazazize amabî gâwe nka lwikungu, n’ebyâha byâwe nka citû. Shubira emunda ndi, bulya nie nakuyôkolaga. 23 Muband’empundu, mwe malunga, bulya Nyakasane akozire akirumè! Mukome kagasha, mwe nyenga z’ekuzimu! Mubande orhubûli, mwe ntondo, ninyu mwe mizirhu n’emirhi emmubâmwo! Bulya Nyakasane ayôkwire Yakobo, ayerekine irenge lyâge omu Israheli.

Nyamuzinda ye Lulema

24 Kwo adesire ntyâla Nyakasane. mucunguzi wâwe, owakubumbaga kurhenga omu nda ya nyoko: Niono, nie Nyakasane nalemaga byoshi; nienene nabungûlaga amalunga, nanazibuhya igulu buzira kurhabâlwa na ndi. 25 Nie ntulutumbya amalêbi g’abashonga, nie njira abalaguzi rhutumbaguzi; nie ngeza abarhimanya cinyuma-nyuma n’amenge gabo ngahindule isirhe. 26 Nie nyunjuza akanwa k’omurhumisi wâni nnanyûkirize emihigo y’abaja-bugo bâni; nie mbwira Yeruzalemu, nti: «Washub’iyunjula bantu», n’ebishagala bya Yuda, nti: «Mwashub’iyûbakwa, n’ebishabûkiza byâge nashub’ibiyimanza!» 27 Nie mbwira emihengere y’enyanja, nti: «Ganûki, nayumûsa enyîshi zinyu!» 28 Nie mbwira Sirûsi, nti: «Oli mungere wâni!» Ayûkiriza obulonza bwâni bwoshi, omu kubwîra Yeruzalemu, erhi: «Washub’iyûbakwa», n’aka-Nyamuzinda, erhi: «Washub’iyimanzihwa!»

Jesaja/Isaiah 44 1

וְעַתָּ֥ה שְׁמַ֖ע יַעֲקֹ֣ב עַבְדִּ֑י וְיִשְׂרָאֵ֖ל בָּחַ֥רְתִּי בֹֽו׃ 2כֹּה־אָמַ֨ר יְהוָ֥ה עֹשֶׂ֛ךָ וְיֹצֶרְךָ֥ מִבֶּ֖טֶן יַעְזְרֶ֑ךָּ אַל־תִּירָא֙ עַבְדִּ֣י יַֽעֲקֹ֔ב וִישֻׁר֖וּן בָּחַ֥רְתִּי בֹֽו׃ 3כִּ֤י אֶצָּק־מַ֨יִם֙ עַל־צָמֵ֔א וְנֹזְלִ֖ים עַל־יַבָּשָׁ֑ה אֶצֹּ֤ק רוּחִי֙ עַל־זַרְעֶ֔ךָ וּבִרְכָתִ֖י עַל־צֶאֱצָאֶֽיךָ׃ 4וְצָמְח֖וּ בְּבֵ֣ין חָצִ֑יר כַּעֲרָבִ֖ים עַל־יִבְלֵי־מָֽיִם׃ 5זֶ֤ה יֹאמַר֙ לַֽיהוָ֣ה אָ֔נִי וְזֶ֖ה יִקְרָ֣א בְשֵֽׁם־יַעֲקֹ֑ב וְזֶ֗ה יִכְתֹּ֤ב יָדֹו֙ לַֽיהוָ֔ה וּבְשֵׁ֥ם יִשְׂרָאֵ֖ל יְכַנֶּֽה׃ פ 6כֹּֽה־אָמַ֨ר יְהוָ֧ה מֶֽלֶךְ־יִשְׂרָאֵ֛ל וְגֹאֲלֹ֖ו יְהוָ֣ה צְבָאֹ֑ות אֲנִ֤י רִאשֹׁון֙ וַאֲנִ֣י אַחֲרֹ֔ון וּמִבַּלְעָדַ֖י אֵ֥ין אֱלֹהִֽים׃ 7וּמִֽי־כָמֹ֣ונִי יִקְרָ֗א וְיַגִּידֶ֤הָ וְיַעְרְכֶ֨הָ֙ לִ֔י מִשּׂוּמִ֖י עַם־עֹולָ֑ם וְאֹתִיֹּ֛ות וַאֲשֶׁ֥ר תָּבֹ֖אנָה יַגִּ֥ידוּ לָֽמֹו׃ 8אַֽל־תִּפְחֲדוּ֙ וְאַל־תִּרְה֔וּ הֲלֹ֥א מֵאָ֛ז הִשְׁמַעְתִּ֥יךָ וְהִגַּ֖דְתִּי וְאַתֶּ֣ם עֵדָ֑י הֲיֵ֤שׁ אֱלֹ֨והַּ֙ מִבַּלְעָדַ֔י וְאֵ֥ין צ֖וּר בַּל־יָדָֽעְתִּי׃ 9יֹֽצְרֵי־פֶ֤סֶל כֻּלָּם֙ תֹּ֔הוּ וַחֲמוּדֵיהֶ֖ם בַּל־יֹועִ֑ילוּ וְעֵדֵיהֶ֣ם הֵ֗ׄמָּׄהׄ בַּל־יִרְא֛וּ וּבַל־יֵדְע֖וּ לְמַ֥עַן יֵבֹֽשׁוּ׃ 10מִֽי־יָצַ֥ר אֵ֖ל וּפֶ֣סֶל נָסָ֑ךְ לְבִלְתִּ֖י הֹועִֽיל׃ 11הֵ֤ן כָּל־חֲבֵרָיו֙ יֵבֹ֔שׁוּ וְחָרָשִׁ֥ים הֵ֖מָּה מֵֽאָדָ֑ם יִֽתְקַבְּצ֤וּ כֻלָּם֙ יַֽעֲמֹ֔דוּ יִפְחֲד֖וּ יֵבֹ֥שׁוּ יָֽחַד׃ 12חָרַ֤שׁ בַּרְזֶל֙ מַֽעֲצָ֔ד וּפָעַל֙ בַּפֶּחָ֔ם וּבַמַּקָּבֹ֖ות יִצְּרֵ֑הוּ וַיִּפְעָלֵ֨הוּ֙ בִּזְרֹ֣ועַ כֹּחֹ֔ו גַּם־רָעֵב֙ וְאֵ֣ין כֹּ֔חַ לֹא־שָׁ֥תָה מַ֖יִם וַיִּיעָֽף׃ 13חָרַ֣שׁ עֵצִים֮ נָ֣טָה קָו֒ יְתָאֲרֵ֣הוּ בַשֶּׂ֔רֶד יַעֲשֵׂ֨הוּ֙ בַּמַּקְצֻעֹ֔ות וּבַמְּחוּגָ֖ה יְתָאֳרֵ֑הוּ וַֽיַּעֲשֵׂ֨הוּ֙ כְּתַבְנִ֣ית אִ֔ישׁ כְּתִפְאֶ֥רֶת אָדָ֖ם לָשֶׁ֥בֶת בָּֽיִת׃ 14לִכְרָת־לֹ֣ו אֲרָזִ֔ים וַיִּקַּ֤ח תִּרְזָה֙ וְאַלֹּ֔ון וַיְאַמֶּץ־לֹ֖ו בַּעֲצֵי־יָ֑עַר נָטַ֥ע אֹ֖רֶן וְגֶ֥שֶׁם יְגַדֵּֽל׃ 15וְהָיָ֤ה לְאָדָם֙ לְבָעֵ֔ר וַיִּקַּ֤ח מֵהֶם֙ וַיָּ֔חָם אַף־יַשִּׂ֖יק וְאָ֣פָה לָ֑חֶם אַף־יִפְעַל־אֵל֙ וַיִּשְׁתָּ֔חוּ עָשָׂ֥הוּ פֶ֖סֶל וַיִּסְגָּד־לָֽמֹו׃ 16חֶצְיֹו֙ שָׂרַ֣ף בְּמֹו־אֵ֔שׁ עַל־חֶצְיֹו֙ בָּשָׂ֣ר יֹאכֵ֔ל יִצְלֶ֥ה צָלִ֖י וְיִשְׂבָּ֑ע אַף־יָחֹם֙ וְיֹאמַ֣ר הֶאָ֔ח חַמֹּותִ֖י רָאִ֥יתִי אֽוּר׃ 17וּשְׁאֵ֣רִיתֹ֔ו לְאֵ֥ל עָשָׂ֖ה לְפִסְלֹ֑ו יִסְגֹּוד לֹ֤ו וְיִשְׁתַּ֨חוּ֙ וְיִתְפַּלֵּ֣ל אֵלָ֔יו וְיֹאמַר֙ הַצִּילֵ֔נִי כִּ֥י אֵלִ֖י אָֽתָּה׃ 18לֹ֥א יָדְע֖וּ וְלֹ֣א יָבִ֑ינוּ כִּ֣י טַ֤ח מֵֽרְאֹות֙ עֵֽינֵיהֶ֔ם מֵהַשְׂכִּ֖יל לִבֹּתָֽם׃ 19וְלֹא־יָשִׁ֣יב אֶל־לִבֹּ֗ו וְלֹ֨א דַ֥עַת וְלֹֽא־תְבוּנָה֮ לֵאמֹר֒ חֶצְיֹ֞ו שָׂרַ֣פְתִּי בְמֹו־אֵ֗שׁ וְ֠אַף אָפִ֤יתִי עַל־גֶּחָלָיו֙ לֶ֔חֶם אֶצְלֶ֥ה בָשָׂ֖ר וְאֹכֵ֑ל וְיִתְרֹו֙ לְתֹועֵבָ֣ה אֶעֱשֶׂ֔ה לְב֥וּל עֵ֖ץ אֶסְגֹּֽוד׃ 20רֹעֶ֣ה אֵ֔פֶר לֵ֥ב הוּתַ֖ל הִטָּ֑הוּ וְלֹֽא־יַצִּ֤יל אֶת־נַפְשֹׁו֙ וְלֹ֣א יֹאמַ֔ר הֲלֹ֥וא שֶׁ֖קֶר בִּימִינִֽי׃ ס 21זְכָר־אֵ֣לֶּה יַעֲקֹ֔ב וְיִשְׂרָאֵ֖ל כִּ֣י עַבְדִּי־אָ֑תָּה יְצַרְתִּ֤יךָ עֶֽבֶד־לִי֙ אַ֔תָּה יִשְׂרָאֵ֖ל לֹ֥א תִנָּשֵֽׁנִי׃ 22מָחִ֤יתִי כָעָב֙ פְּשָׁעֶ֔יךָ וְכֶעָנָ֖ן חַטֹּאותֶ֑יךָ שׁוּבָ֥ה אֵלַ֖י כִּ֥י גְאַלְתִּֽיךָ׃ 23רָנּ֨וּ שָׁמַ֜יִם כִּֽי־עָשָׂ֣ה יְהוָ֗ה הָרִ֨יעוּ֙ תַּחְתִּיֹּ֣ות אָ֔רֶץ פִּצְח֤וּ הָרִים֙ רִנָּ֔ה יַ֖עַר וְכָל־עֵ֣ץ בֹּ֑ו כִּֽי־גָאַ֤ל יְהוָה֙ יַֽעֲקֹ֔ב וּבְיִשְׂרָאֵ֖ל יִתְפָּאָֽר׃ פ 24כֹּֽה־אָמַ֤ר יְהוָה֙ גֹּאֲלֶ֔ךָ וְיֹצֶרְךָ֖ מִבָּ֑טֶן אָנֹכִ֤י יְהוָה֙ עֹ֣שֶׂה כֹּ֔ל נֹטֶ֤ה שָׁמַ֨יִם֙ לְבַדִּ֔י רֹקַ֥ע הָאָ֖רֶץ מִי אִתִּי 25מֵפֵר֙ אֹתֹ֣ות בַּדִּ֔ים וְקֹסְמִ֖ים יְהֹולֵ֑ל מֵשִׁ֧יב חֲכָמִ֛ים אָחֹ֖ור וְדַעְתָּ֥ם יְשַׂכֵּֽל׃ 26מֵקִים֙ דְּבַ֣ר עַבְדֹּ֔ו וַעֲצַ֥ת מַלְאָכָ֖יו יַשְׁלִ֑ים הָאֹמֵ֨ר לִירוּשָׁלִַ֜ם תּוּשָׁ֗ב וּלְעָרֵ֤י יְהוּדָה֙ תִּבָּנֶ֔ינָה וְחָרְבֹותֶ֖יהָ אֲקֹומֵֽם׃ 27הָאֹמֵ֥ר לַצּוּלָ֖ה חֳרָ֑בִי וְנַהֲרֹתַ֖יִךְ אֹובִֽישׁ׃ 28הָאֹמֵ֤ר לְכֹ֨ורֶשׁ֙ רֹעִ֔י וְכָל־חֶפְצִ֖י יַשְׁלִ֑ם וְלֵאמֹ֤ר לִירוּשָׁלִַ֨ם֙ תִּבָּנֶ֔ה וְהֵיכָ֖ל תִּוָּסֵֽד׃ ס

45

Sirusi, mwishogwa wa Nyakasane

1 Ntyâla kwo Nyakasane abwîzire Sirusi, àshigaga amavurha g’obwâmi, erhi: «Namugwarhîre oku kuboko kulyo, nti agombye amashanja anayimûle abâmi; nti ayîgule emihango embere zâge, mpu na nta lumvi lwaciyôrha luli luhamike. 2 Niene nakushokolera nti enjira za rhubanda-rhubanda nje nazijira nnongêdu; enyumvi z’omulinga nazijonjoga n’orhuhamikizo rhw’ecûma ntuvungunyule. 3 Nakugabira ngasi buhirhi bufulike na ngasi mbîko mbishe, Iyo omanya oku nie Nyakasane okuhamagire omu izîno lyawe, Nyamuzinda w’Israheli. 4 Mwambali wâni Yakobo n’omwishogwa wâni Israheli bo barhumire nkuhamagala omu izîno lyâwe nnankuha obushashe, n’obwo orhanyishi. 5 Nie Nyakasane, nta wundi, kuleka nie, nta wundi nyamuzinda! Nakuyîmisire, n’obwo orhanyîshi, 6 Iyo kurhenga ebushoshokero kuhika ebuzikiro bw’izûba, bamanya oku nta wundi aha nyuma zâni: niono, nie Nyakasane, nta wundi. 7 Nie njira obulangashane, nie nandema omwizimya, nie mpâna iragi ndêrhe n’obuhanya, niono, nie Nyakasane okola e­byo byoshi.

Omusengero

8 Mwe malunga, murhoze olume kurhenga enyanya,

n’ebitu birhengemwo obushinganyanya;

idaho lifunuke, buyeremwo obucunguzi,

bunameremwo obushinganyanya caligumiza!

Nie Nyakasane nalemaga ebyo».

Oburhegesi bukulu bwa Nnâmahanga

9 Buhanya bwâge owakadalika n’owàmubumbaga, n’obwo hiri hijo omu rhundi rhujo rhw’ebidaka! K’ibumba lyankabwîra omubumbi walyo, erhi: «Bici ebyo wâjira? Omukolo gwâwe gurhagwerhi kamalo!» 10 Buhanya bwâge owankabwîra ishe, erhi: «Cici eci wàbusire?» Nisi erhi nnina, erhi: Cici eci càkurhenzire omu nda?» 11 Ntyâla kwo adesire Nyakasane, Omutagatifu w’Israheli na Lulema wâge: «Wabona, mwalonza okundôsa oku biyerekire abana bâni, n’okuntegeka oku biyerekire omukolo gw’amaboko gâni! 12 Nie nàjiraga igulu nanalema abantu balibâmwo nie nabungulaga amalunga n’amaboko gâni, nie nnantegeka emirhwe ebâmwo yoshi. 13 Nie nàmuzûsagya omu bushingayanya, nie nânakombêza amajira gâge goshi. Ye washubiyûbaka olugo lwâni analike abalulize bâni bagaluke buzira kujuha encûngulà erhi luhembo», kwo adesire Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe.

Amashanja g’abapagani gâyemera Nyamuzinda

14 Kwo adesire ntyâla Nyakasane: «Emburho y’omukolo gw’abanya Misiri, obunguke bw’oburhunzi bwa bene-Kushi, n’obw’abantu balî-balî b’e Seba bâkulerherabyo, bibe byâwe. Bakuyîsha nyuma bali bashweke, bacîrhimbe aha magulu gâwe, bakukunge, mpu: «Mâshi emwâwe yône eba Nyamuzinda! Nanga, ntà wundi, nta wundi nyamuzinda!» 15 Kwo binali, we Nyamuzinda mufulike Nyamuzinda w’Israheli, Yagirwa Côkola! 16 Babumbwa n’enshonyi banaturutumbe oku banali boshi, bagendana ecihemu ebusù balya batula enshushano. 17 Israheli ayôkolwa na Nyakasane, ayôkolwa oku nsiku n’amango. Murhakacifa mwabwine nshonyi murhakanacifa mwaturutumbire. 18 Bulyala kwo adesire ntyâla Nyakasane, owalemaga amalunga, Nyamuzinda wabumbaga anajira igulu, ye wanaliyimanzagya. Arhalilemaga mpu liyôrhe bwerûlè, ci àlibumba mpu baliyûbakemo. Nie Nyakasane, nta wundi! 19 Ntaderhaga bwifulikwe, omu hantu h’omu cihugo c’omwizimya, Ntabwiraga obuko bwa Yakobo, nti: Munongeze aharhankabonekana bici!» Nie Nyakasane, nie nderha ebishingânîne, nie mmanyîsa eby’okuli!

Nyamuzinda, Lungwe w’igulu.

20 Shubûzanyi, muyîshe, muyegere eno, mwe mâhunga g’amashanja mwasigîre! Bali bahwinja abaja babarhula enshusho zâbo z’emirhi, abakashenga nyamuzinda orhankaciza ndi. 21 Lerhagi olubanja lwinyu, muhirane, ciru munadôsanye Ndi wamanyisize ebyôla kurhenga mîra, ndi wabifulwire kurhenga ago mango? K’arhali nie, Nyakasane? Nta wundi nyamuzinda kuleka nie! Nyamuzinda mushinganyanya na muciza, nta wundi kuleka nie! 22 Muyerekerage emunda ndi, Iyo mucira mwe bihugo byoshi by’enigulu! Bulya nie Nyamuzinda, nta wundi! 23 Ncigashire ecihango câni, ekanwa kâni erhenga ebishingânîne, erhenga oluderho lurhankacishubirwâmwo: Ngasi idwî lyânfukamira na ngasi lulimi lwâcinyigashira endahiro, mpu: 24 «Muli Nyakasane mwône muba obushinganyanya n’emisi» Bayîsha emunda ali bayunjwîre nshonyi balya boshi bali bamukunirîre. 25 Muli Nyakasane mwo iburha lyoshi ly’Israheli lyakûla obuhime n’irenge.

Jesaja/Isaiah 45: 1 

כֹּה־אָמַ֣ר יְהוָה֮ לִמְשִׁיחֹו֮ לְכֹ֣ורֶשׁ אֲשֶׁר־הֶחֱזַ֣קְתִּי בִֽימִינֹ֗ו לְרַד־לְפָנָיו֙ גֹּויִ֔ם וּמָתְנֵ֥י מְלָכִ֖ים אֲפַתֵּ֑חַ לִפְתֹּ֤חַ

לְפָנָיו֙ דְּלָתַ֔יִם וּשְׁעָרִ֖ים לֹ֥א יִסָּגֵֽרוּ׃ 2אֲנִי֙ לְפָנֶ֣יךָ אֵלֵ֔ךְ וַהֲדוּרִ֖ים אֹושִׁר דַּלְתֹ֤ות נְחוּשָׁה֙ אֲשַׁבֵּ֔ר וּבְרִיחֵ֥י בַרְזֶ֖ל אֲגַדֵּֽעַ׃ 3וְנָתַתִּ֤י לְךָ֙ אֹוצְרֹ֣ות חֹ֔שֶׁךְ וּמַטְמֻנֵ֖י מִסְתָּרִ֑ים לְמַ֣עַן תֵּדַ֗ע כִּֽי־אֲנִ֧י יְהוָ֛ה הַקֹּורֵ֥א בְשִׁמְךָ֖ אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵֽל׃ 4לְמַ֨עַן֙ עַבְדִּ֣י יַעֲקֹ֔ב וְיִשְׂרָאֵ֖ל בְּחִירִ֑י וָאֶקְרָ֤א לְךָ֙ בִּשְׁמֶ֔ךָ אֲכַנְּךָ֖ וְלֹ֥א יְדַעְתָּֽנִי׃ 5אֲנִ֤י יְהוָה֙ וְאֵ֣ין עֹ֔וד זוּלָתִ֖י אֵ֣ין אֱלֹהִ֑ים אֲאַזֶּרְךָ֖ וְלֹ֥א יְדַעְתָּֽנִי׃ 6לְמַ֣עַן יֵדְע֗וּ מִמִּזְרַח־שֶׁ֨מֶשׁ֙ וּמִמַּ֣עֲרָבָ֔ה כִּי־אֶ֖פֶס בִּלְעָדָ֑י אֲנִ֥י יְהוָ֖ה וְאֵ֥ין עֹֽוד׃ 7יֹוצֵ֥ר אֹור֙ וּבֹורֵ֣א חֹ֔שֶׁךְ עֹשֶׂ֥ה שָׁלֹ֖ום וּבֹ֣ורֵא רָ֑ע אֲנִ֥י יְהוָ֖ה עֹשֶׂ֥ה כָל־אֵֽלֶּה׃ ס 8הַרְעִ֤יפוּ שָׁמַ֨יִם֙ מִמַּ֔עַל וּשְׁחָקִ֖ים יִזְּלוּ־צֶ֑דֶק תִּפְתַּח־אֶ֣רֶץ וְיִפְרוּ־יֶ֗שַׁע וּצְדָקָ֤ה תַצְמִ֨יחַ֙ יַ֔חַד אֲנִ֥י יְהוָ֖ה בְּרָאתִֽיו׃ ס 9הֹ֗וי רָ֚ב אֶת־יֹ֣צְרֹ֔ו חֶ֖רֶשׂ אֶת־חַרְשֵׂ֣י אֲדָמָ֑ה הֲיֹאמַ֙ר חֹ֤מֶר לְיֹֽצְרֹו֙ מַֽה־תַּעֲשֶׂ֔ה וּפָעָלְךָ֖ אֵין־יָדַ֥יִם לֹֽו׃ ס 10הֹ֛וי אֹמֵ֥ר לְאָ֖ב מַה־תֹּולִ֑יד וּלְאִשָּׁ֖ה מַה־תְּחִילִֽין׃ ס 11כֹּֽה־אָמַ֧ר יְהוָ֛ה קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל וְיֹצְרֹ֑ו הָאֹתִיֹּ֣ות שְׁאָל֔וּנִי עַל־בָּנַ֛י וְעַל־פֹּ֥עַל יָדַ֖י תְּצַוֻּֽנִי׃ 12אָֽנֹכִי֙ עָשִׂ֣יתִי אֶ֔רֶץ וְאָדָ֖ם עָלֶ֣יהָ בָרָ֑אתִי אֲנִ֗י יָדַי֙ נָט֣וּ שָׁמַ֔יִם וְכָל־צְבָאָ֖ם צִוֵּֽיתִי׃ 13אָנֹכִי֙ הַעִירֹתִ֣הֽוּ בְצֶ֔דֶק וְכָל־דְּרָכָ֖יו אֲיַשֵּׁ֑ר הֽוּא־יִבְנֶ֤ה עִירִי֙ וְגָלוּתִ֣י יְשַׁלֵּ֔חַ לֹ֤א בִמְחִיר֙ וְלֹ֣א בְשֹׁ֔חַד אָמַ֖ר יְהוָ֥ה צְבָאֹֽות׃ פ 14כֹּ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה יְגִ֨יעַ מִצְרַ֥יִם וּֽסְחַר־כּוּשׁ֮ וּסְבָאִים֮ אַנְשֵׁ֣י מִדָּה֒ עָלַ֤יִךְ יַעֲבֹ֨רוּ֙ וְלָ֣ךְ יִֽהְי֔וּ אַחֲרַ֣יִךְ יֵלֵ֔כוּ בַּזִּקִּ֖ים יַעֲבֹ֑רוּ וְאֵלַ֤יִךְ יִֽשְׁתַּחֲוּוּ֙ אֵלַ֣יִךְ יִתְפַּלָּ֔לוּ אַ֣ךְ בָּ֥ךְ אֵ֛ל וְאֵ֥ין עֹ֖וד אֶ֥פֶס אֱלֹהִֽים׃ 15אָכֵ֕ן אַתָּ֖ה אֵ֣ל מִסְתַּתֵּ֑ר אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵ֖ל מֹושִֽׁיעַ׃ 16בֹּ֥ושׁוּ וְגַֽם־נִכְלְמ֖וּ כֻּלָּ֑ם יַחְדָּו֙ הָלְכ֣וּ בַכְּלִמָּ֔ה חָרָשֵׁ֖י צִירִֽים׃ 17יִשְׂרָאֵל֙ נֹושַׁ֣ע בַּיהוָ֔ה תְּשׁוּעַ֖ת עֹולָמִ֑ים לֹא־תֵבֹ֥שׁוּ וְלֹא־תִכָּלְמ֖וּ עַד־עֹ֥ולְמֵי עַֽד׃ פ 18כִּ֣י כֹ֣ה אָֽמַר־יְ֠הוָה בֹּורֵ֨א הַשָּׁמַ֜יִם ה֣וּא הָאֱלֹהִ֗ים יֹצֵ֨ר הָאָ֤רֶץ וְעֹשָׂהּ֙ ה֣וּא כֹֽונְנָ֔הּ לֹא־תֹ֥הוּ בְרָאָ֖הּ לָשֶׁ֣בֶת יְצָרָ֑הּ אֲנִ֥י יְהוָ֖ה וְאֵ֥ין עֹֽוד׃ 19לֹ֧א בַסֵּ֣תֶר דִּבַּ֗רְתִּי בִּמְקֹום֙ אֶ֣רֶץ חֹ֔שֶׁךְ לֹ֥א אָמַ֛רְתִּי לְזֶ֥רַע יַעֲקֹ֖ב תֹּ֣הוּ בַקְּשׁ֑וּנִי אֲנִ֤י יְהוָה֙ דֹּבֵ֣ר צֶ֔דֶק מַגִּ֖יד מֵישָׁרִֽים׃ 20הִקָּבְצ֥וּ וָבֹ֛אוּ הִֽתְנַגְּשׁ֥וּ יַחְדָּ֖ו פְּלִיטֵ֣י הַגֹּויִ֑ם לֹ֣א יָדְע֗וּ הַנֹּֽשְׂאִים֙ אֶת־עֵ֣ץ פִּסְלָ֔ם וּמִתְפַּלְלִ֔ים אֶל־אֵ֖ל לֹ֥א יֹושִֽׁיעַ׃ 21הַגִּ֣ידוּ וְהַגִּ֔ישׁוּ אַ֥ף יִֽוָּעֲצ֖וּ יַחְדָּ֑ו מִ֣י הִשְׁמִיעַ֩ זֹ֨את מִקֶּ֜דֶם מֵאָ֣ז הִגִּידָ֗הּ הֲלֹ֨וא אֲנִ֤י יְהוָה֙ וְאֵֽין־עֹ֤וד אֱלֹהִים֙ מִבַּלְעָדַ֔י אֵֽל־צַדִּ֣יק וּמֹושִׁ֔יעַ אַ֖יִן זוּלָתִֽי׃ 22פְּנוּ־אֵלַ֥י וְהִוָּשְׁע֖וּ כָּל־אַפְסֵי־אָ֑רֶץ כִּ֥י אֲנִי־אֵ֖ל וְאֵ֥ין עֹֽוד׃ 23בִּ֣י נִשְׁבַּ֔עְתִּי יָצָ֨א מִפִּ֧י צְדָקָ֛ה דָּבָ֖ר וְלֹ֣א יָשׁ֑וּב כִּי־לִי֙ תִּכְרַ֣ע כָּל־בֶּ֔רֶךְ תִּשָּׁבַ֖ע כָּל־לָשֹֽׁון׃ 24אַ֧ךְ בַּיהוָ֛ה לִ֥י אָמַ֖ר צְדָקֹ֣ות וָעֹ֑ז עָדָיו֙ יָבֹ֣וא וְיֵבֹ֔שׁוּ כֹּ֖ל הַנֶּחֱרִ֥ים בֹּֽו׃ 25בַּיהוָ֛ה יִצְדְּק֥וּ וְיִֽתְהַלְל֖וּ כָּל־זֶ֥רַע יִשְׂרָאֵֽל׃

46

Okuherêrekera kwa banyamuzinda b’obwihambi

1 Bàli agondamire, Nebo^f aherhemire: enshusho zâbo zahizirwe oku bihesi, oku mugongo gw’ensimba! Emizigo mwakazagibarhula mwene, ekola yabarhulwa n’ensimba zikoyire! 2 Baherhamire, bagondamire, boshi caligumiza, ntâko bankahashiciza ebibabarhwirhe, nabo bône kululizibwa balulizîbwe. 3 Yumvi nyumpa ya Yakobo, na ninyu mweshi mucisigîre b’omu nyumpa y’Israheli, mwe nàbagaliraga okuburhwa kwinyu nanammuhêka kurhenga muciri omu nda. 4 Kuhika obushosi bwinyu, nayôrha ndi nie n’olya, kuhika mumere emvi kubagalira ncimmubagalira. Niene nàkolaga ebyo, niene nammushibirira, niene nâmmugwâsa nnammucize. 5 Ndi mwankangererakwo erhi ndi mwankaderha mpu rhuyumânîne rhweshi? Ndi mwankashushanya erhi ndi mwankaderha mpu rhulingânîne? 6 Haligi abacîhuma omu nshoho barhenzemwo amasholo, banagerere amarhale oku munzâni, bayumvanye n’omutuzi w’amasholo mpu abatulire nyamuzinda, barhangire okufukama n’okuharâmya. 7 Banamubarhula aha lurhugo, bamuhêke, bagendimudêkereza halya anabêra, buzira kuhinya erhi okucidunda mpu ashegukire handi. Ciru bankayâma mpu bamusengere, arhankashuza; ntâye ankarhenza omu marhabi! 8 Mukayîbuka okwo, muzibuhe omurhima! Mucij’emurhima, ezi ndyâlya! 9 Kengeri ebyàbire kurhenga amango ga mîra, bulya nie Nyamuzinda, nta wundi. Nie Nyamuzinda, nta wundi oli akâni. 10 Kurhenga aha murhondêro, nnamanyise okwayishibà, n’ebirhasâgibâho, nnambe nabiderha mîra embcee bwenêne. Nnanderhe, nti: «Omuhigo gwâni gwayunjula, na ngasi oku nnonzize nakujira». 11 Kurhenga ebushoshokero bw’izûba, nâhamagala enyunda, na kurhenga ecihugo c’ihanga, omuntu wâyukiriza emihigo yâni. Oku nàdesire kwo nnanjira, Oku mpiga kwo nnanyûkiriza. 12 Muyumvagye, mwe b’emirhima mizibu, mwe muli n’obushinganyanya. 13 Nâshegeza obushinganyanya bwâni hofi, burhali kulî, n’obucire bwâni burhalegame. Nâhira obucire bwâni omu Siyoni n’irenge lyâni omu Israheli.

Jesaja/Isaiah 46: 1 

כָּרַ֥ע בֵּל֙ קֹרֵ֣ס נְבֹ֔ו הָיוּ֙ עֲצַבֵּיהֶ֔ם לַחַיָּ֖ה וְלַבְּהֵמָ֑ה נְשֻׂאֹתֵיכֶ֣ם עֲמוּסֹ֔ות מַשָּׂ֖א לַעֲיֵפָֽה׃ 2קָרְס֤וּ כָֽרְעוּ֙ יַחְדָּ֔ו לֹ֥א יָכְל֖וּ מַלֵּ֣ט מַשָּׂ֑א וְנַפְשָׁ֖ם בַּשְּׁבִ֥י הָלָֽכָה׃ ס 3שִׁמְע֤וּ אֵלַי֙ בֵּ֣ית יַעֲקֹ֔ב וְכָל־שְׁאֵרִ֖ית בֵּ֣ית יִשְׂרָאֵ֑ל הַֽעֲמֻסִים֙ מִנִּי־בֶ֔טֶן הַנְּשֻׂאִ֖ים מִנִּי־רָֽחַם׃ 4וְעַד־זִקְנָה֙ אֲנִ֣י ה֔וּא וְעַד־שֵיבָ֖ה אֲנִ֣י אֶסְבֹּ֑ל אֲנִ֤י עָשִׂ֨יתִי֙ וַאֲנִ֣י אֶשָּׂ֔א וַאֲנִ֥י אֶסְבֹּ֖ל וַאֲמַלֵּֽט׃ ס 5לְמִ֥י תְדַמְי֖וּנִי וְתַשְׁו֑וּ וְתַמְשִׁל֖וּנִי וְנִדְמֶֽה׃ 6הַזָּלִ֤ים זָהָב֙ מִכִּ֔יס וְכֶ֖סֶף בַּקָּנֶ֣ה יִשְׁקֹ֑לוּ יִשְׂכְּר֤וּ צֹורֵף֙ וְיַעֲשֵׂ֣הוּ אֵ֔ל יִסְגְּד֖וּ אַף־יִֽשְׁתַּחֲוּֽוּ׃ 7יִ֠שָּׂאֻהוּ עַל־כָּתֵ֨ף יִסְבְּלֻ֜הוּ וְיַנִּיחֻ֤הוּ תַחְתָּיו֙ וְיַֽעֲמֹ֔ד מִמְּקֹומֹ֖ו לֹ֣א יָמִ֑ישׁ אַף־יִצְעַ֤ק אֵלָיו֙ וְלֹ֣א יַעֲנֶ֔ה מִצָּרָתֹ֖ו לֹ֥א יֹושִׁיעֶֽנּוּ׃ ס 8זִכְרוּ־זֹ֖את וְהִתְאֹשָׁ֑שׁוּ הָשִׁ֥יבוּ פֹושְׁעִ֖ים עַל־לֵֽב׃ 9זִכְר֥וּ רִאשֹׁנֹ֖ות מֵעֹולָ֑ם כִּ֣י אָנֹכִ֥י אֵל֙ וְאֵ֣ין עֹ֔וד אֱלֹהִ֖ים וְאֶ֥פֶס כָּמֹֽונִי׃ 10מַגִּ֤יד מֵֽרֵאשִׁית֙ אַחֲרִ֔ית וּמִקֶּ֖דֶם אֲשֶׁ֣ר לֹא־נַעֲשׂ֑וּ אֹמֵר֙ עֲצָתִ֣י תָק֔וּם וְכָל־חֶפְצִ֖י אֶעֱשֶֽׂה׃ 11קֹרֵ֤א מִמִּזְרָח֙ עַ֔יִט מֵאֶ֥רֶץ מֶרְחָ֖ק אִ֣ישׁ עֲצָתֹו אַף־דִּבַּ֨רְתִּי֙ אַף־אֲבִיאֶ֔נָּה יָצַ֖רְתִּי אַף־אֶעֱשֶֽׂנָּה׃ ס 12שִׁמְע֥וּ אֵלַ֖י אַבִּ֣ירֵי לֵ֑ב הָרְחֹוקִ֖ים מִצְּדָקָֽה׃ 13קֵרַ֤בְתִּי צִדְקָתִי֙ לֹ֣א תִרְחָ֔ק וּתְשׁוּעָתִ֖י לֹ֣א תְאַחֵ֑ר וְנָתַתִּ֤י בְצִיֹּון֙ תְּשׁוּעָ֔ה לְיִשְׂרָאֵ֖ל תִּפְאַרְתִּֽי׃ ס

47

Obuhane bwa Babiloni

1 Honoka, obwârhale omu katulo, wâni mubikira, munyere w’e Babiloni! Bwârhala oku idaho, buzira entebe yâwe y’obwâmi, we munyere w’Abanya-Kaldeya bulya nta mango banacikuderhe mpu we mutûdu; mpu we na mwinjinja. 2 Rhola nkagasi ibiri, oshwe enshano; bwîkula obusù bwâwe, ofunye ebishumiro by’omwambalo gwâwe, obwikûle ebibero, oyikire enyîshi . 3 Obushugunu bwâwe bubonekane onayôrhe bwâmwe. Nkolaga nacihôla, harhajire owampagalika. 4 Côkola wirhu ye Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe, ye Mutagatifu w’Israheli! 5 Tamala omu kahwenyenye, ocîfulike omu mwizimya wâni munyere w’Ahanya-Kaldeya bulya barhakacifa bakuderha mwâmi-kazi w’amâmi. 6 Nali nkunirire olubaga lwâni, naleka bahemula akashambala kâni, nakulikiraga. Wêhe orhabafaga lukogo, ciru n’abashosi wabavondamya n’omuzigo gwâwe! 7 Wakazidera, erhi: «Nayôrha mbà mwâmi-kazi ensiku n’amango» Ci orhacîjaga emurhima mpu okengêre ehyôla, orhatwâga ihuzihuzi oku byânayishe. 8 Yumvagya lero, wâni mwiîa w’amasîma, we otamire bwinjinja orhulwîre, we odwîrhe wacîdôsa, erhi: «Niene, nta wundi! Ntaganya kukana, ntanaganya kufîsa abana!» 9 Ago mahanya gali mahanya gâkurhindakwo gomhi oku caligumiza omu lusiku luguma: okufîrwa n’abana n’okukana byakurhibukira oku irindo liguma ciru wankacîkubagira obunji bw’amalozi gâwe n’obuhashe bw’amakurungu gâwe. 10 Wakâgiyegemera olugendo lwâwe lubî, wakâderha, erhi: «Ntaye odwîrhe wambona». Burhimanya bwâwe na bwenge bwâwe byo byakuhabwire. Wakaziderha obwo omu murhima gwâwe, erhi: «Niene, nta wundil» 11 Obuhanya bwakurhibukirakwo, ohabe kurhi wâburhanga: ibala lyâkurhogerakwo, ohabe kurhi waliyâka; nyamanja acikwîhondakwo oku irindo liguma orhanamanyiri. 12 Ocîhanganage oku makurungu n’oku malozi gâwe warhindibukiraga kurhenga obusole bwâwe. Kwankanaba warhenzamwo obunguke, kwankanaba byarhuma bakurhinya! 13 Wakozire n’omwandu gwabahanûzi bâwe! Bayishage bakulikuze balya baja bagera emalunga, balya bakazilolêreza enyenyêzi balya bakazimanyisa aha ngasi kubaluka kw’omwezi ebyakuyishira! 14 Ala oku kwo bali nka bijangala: omuliro gwabasingônola, barhafume oyôla nyanduma w’engulumira! Garhâbe makala ga kukaluka, nisi erhi muliro gwa kutamalwâkwo eburhambi! 15 Ntyôla kwo bâbà abashonga bâwe wakâgikoyera kurhenga obusole bwâwe. Bagenda myahu-myahu, ngasi muguma lwâge lunda, ntâye ciru n’omuguma wakulikûza!

Jesaja/Isaiah 47: 1 

רְדִ֣י׀ וּשְׁבִ֣י עַל־עָפָ֗ר בְּתוּלַת֙ בַּת־בָּבֶ֔ל שְׁבִי־לָאָ֥רֶץ אֵין־כִּסֵּ֖א בַּת־כַּשְׂדִּ֑ים כִּ֣י לֹ֤א תֹוסִ֨יפִי֙ יִקְרְאוּ־לָ֔ךְ רַכָּ֖ה וַעֲנֻגָּֽה׃ 2קְחִ֥י רֵחַ֖יִם וְטַ֣חֲנִי קָ֑מַח גַּלִּ֨י צַמָּתֵ֧ךְ חֶשְׂפִּי־שֹׁ֛בֶל גַּלִּי־שֹׁ֖וק עִבְרִ֥י נְהָרֹֽות׃ 3תִּגָּל֙ עֶרְוָתֵ֔ךְ גַּ֥ם תֵּרָאֶ֖ה חֶרְפָּתֵ֑ךְ נָקָ֣ם אֶקָּ֔ח וְלֹ֥א אֶפְגַּ֖ע אָדָֽם׃ ס 4גֹּאֲלֵ֕נוּ יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות שְׁמֹ֑ו קְדֹ֖ושׁ יִשְׂרָאֵֽל׃ 5שְׁבִ֥י דוּמָ֛ם וּבֹ֥אִי בַחֹ֖שֶׁךְ בַּת־כַּשְׂדִּ֑ים כִּ֣י לֹ֤א תֹוסִ֨יפִי֙ יִקְרְאוּ־לָ֔ךְ גְּבֶ֖רֶת מַמְלָכֹֽות׃ 6קָצַ֣פְתִּי עַל־עַמִּ֗י חִלַּ֨לְתִּי֙ נַחֲלָתִ֔י וָאֶתְּנֵ֖ם בְּיָדֵ֑ךְ לֹא־שַׂ֤מְתְּ לָהֶם֙ רַחֲמִ֔ים עַל־זָקֵ֕ן הִכְבַּ֥דְתְּ עֻלֵּ֖ךְ מְאֹֽד׃ 7וַתֹּ֣אמְרִ֔י לְעֹולָ֖ם אֶהְיֶ֣ה גְבָ֑רֶת עַ֣ד לֹא־שַׂ֥מְתְּ אֵ֨לֶּה֙ עַל־לִבֵּ֔ךְ לֹ֥א זָכַ֖רְתְּ אַחֲרִיתָֽהּ׃ ס 8וְעַתָּ֞ה שִׁמְעִי־זֹ֤את עֲדִינָה֙ הַיֹּושֶׁ֣בֶת לָבֶ֔טַח הָאֹֽמְרָה֙ בִּלְבָ֔בָהּ אֲנִ֖י וְאַפְסִ֣י עֹ֑וד לֹ֤א אֵשֵׁב֙ אַלְמָנָ֔ה וְלֹ֥א אֵדַ֖ע שְׁכֹֽול׃ 9וְתָבֹאנָה֩ לָּ֨ךְ שְׁתֵּי־אֵ֥לֶּה רֶ֛גַע בְּיֹ֥ום אֶחָ֖ד שְׁכֹ֣ול וְאַלְמֹ֑ן כְּתֻמָּם֙ בָּ֣אוּ עָלַ֔יִךְ בְּרֹ֣ב כְּשָׁפַ֔יִךְ בְּעָצְמַ֥ת חֲבָרַ֖יִךְ מְאֹֽד׃ 10וַתִּבְטְחִ֣י בְרָעָתֵ֗ךְ אָמַרְתְּ֙ אֵ֣ין רֹאָ֔נִי חָכְמָתֵ֥ךְ וְדַעְתֵּ֖ךְ הִ֣יא שֹׁובְבָ֑תֶךְ וַתֹּאמְרִ֣י בְלִבֵּ֔ךְ אֲנִ֖י וְאַפְסִ֥י עֹֽוד׃ 11וּבָ֧א עָלַ֣יִךְ רָעָ֗ה לֹ֤א תֵדְעִי֙ שַׁחְרָ֔הּ וְתִפֹּ֤ל עָלַ֨יִךְ֙ הֹוָ֔ה לֹ֥א תוּכְלִ֖י כַּפְּרָ֑הּ וְתָבֹ֨א עָלַ֧יִךְ פִּתְאֹ֛ם שֹׁואָ֖ה לֹ֥א תֵדָֽעִי׃ 12עִמְדִי־נָ֤א בַחֲבָרַ֨יִךְ֙ וּבְרֹ֣ב כְּשָׁפַ֔יִךְ בַּאֲשֶׁ֥ר יָגַ֖עַתְּ מִנְּעוּרָ֑יִךְ אוּלַ֛י תּוּכְלִ֥י הֹועִ֖יל אוּלַ֥י תַּעֲרֹֽוצִי׃ 13נִלְאֵ֖ית בְּרֹ֣ב עֲצָתָ֑יִךְ יַעַמְדוּ־נָ֨א וְיֹושִׁיעֻ֜ךְ הָבְרוּ שָׁמַ֗יִם הַֽחֹזִים֙ בַּכֹּ֣וכָבִ֔ים מֹֽודִיעִם֙ לֶחֳדָשִׁ֔ים מֵאֲשֶׁ֥ר יָבֹ֖אוּ עָלָֽיִךְ׃ 14הִנֵּ֨ה הָי֤וּ כְקַשׁ֙ אֵ֣שׁ שְׂרָפָ֔תַם לֹֽא־יַצִּ֥ילוּ אֶת־נַפְשָׁ֖ם מִיַּ֣ד לֶֽהָבָ֑ה אֵין־גַּחֶ֣לֶת לַחְמָ֔ם א֖וּר לָשֶׁ֥בֶת נֶגְדֹּֽו׃ 15כֵּ֥ן הָיוּ־לָ֖ךְ אֲשֶׁ֣ר יָגָ֑עַתְּ סֹחֲרַ֣יִךְ מִנְּעוּרַ֗יִךְ אִ֤ישׁ לְעֶבְרֹו֙ תָּע֔וּ אֵ֖ין מֹושִׁיעֵֽךְ׃ ס

48

Nyakasane, Côkola w’Israheli

1 Yumvi, wâni nyumpa ya Yakobo, mwe mulimbira izîno ly’Israheli, mwe mwarhengaga omu mîshi ga Yuda, mwe mukazilahira oku izîno lya Nyakasane munashenge Nyamuzinda w’Israheli ci arhali nk’oku kukwânîne kunashingânîne. 2 Neci, balimbira izîno ly’ecishagala citagatifu banayemera Nyamuzinda w’Israheli, oderhwa Nyakasane Nyamuzinda w’Emirhwe! 3 Ehirhanzi-rhanzi mîra nàhimanyisagya, omu kanwa kâni byarhegaga, nanali erhi nammubwîzirebyo. Erhi ncibikola, byàba ho n’aho. 4 Bulya nyishi oku oba cigamba^g, – oku ecikanyi cawe kwo cizibuha nka cuma n’ oku obusu bwâwe buli bwa mulinga, 5 Lero naba nakumanyisâbyo, naba nakubwirabyo embere bibe, nti Iyo irhondo orhaja waderha , erhi: «Nshanga yabijiraga, nshushano yâni na nsalamu yâni yabirhegekaga ». 6 Wayumvirhe wanabona ebyôla byoshi; ka murhalonzizi okubihamiriza? Bunôla nkolaga nakumanyîsa ebintu bihyahya byàli bifulike orhanali obiyîshi. 7 Bunôla Iyo bicilemirwe, ci arhali kurhenga rnîra ; ernbere ly’olu lusiku lw’ene , nta mango waliyurnvîrhe, Iyo olekiderha , erhi: «Kali nalimbirnanyire!» 8 Ci orhalisâgibiyumva orhalisâgibimanya na nta mango warhezire okurhwiri, bulya nyôrha nyishi oku oba ndyâlya, n’oku izîno lyawe we «Mugoma kurhenga omu nda ya nyoko »! 9 Izîno lyâni Iyo lyarhumire ntangicîka obukunizi bwâni, irenge lyâni, Iyo lyarhumire nkulembera, nti ntakumalira. 10 Ala oku nakucêsize kula bacêkeza amarhale omu ciko, nakurhangulîre omu cibeye c’ amalibuko . 11 Niene nta wundi, niene narhumaga nkola ebyo bulya ntalembera okubona izîno lyâni lya gayaguzibwa. Irenge lyâni ntankaliha wundi!

Nyamuzinda acishozire Sirusi

12 Yumva wâni Yakobo, wâni Israheli niene nahamagalaga! Nie ono, nie murhanzi , nie na muzinda. 13 Kuboko kwâni kwagwîkaga igulu, kulyo kwâni kwabungûlaga amalunga. nkaba nka nabihamagala , binayishe bulibirha. 14 Shubûzanyi mweshi , muyumve! Ndi muli mwe wamanyisize ebyôla? Omurhonyi wa Nyakasane âyunjuza emihigo yâge. Kuli Babiloni n’iburha ly’Abanya-Kaldeya. 15 Niene, neci niene nkudesire, niene nàmuhamagala, nàrnurhumiza nanarhuma abêrwa omu majira gâge.

Ebyali bibikîrwe Israheli

16 Munyegere, muyumve ebîra: Kurhenga emurhondêro, ntâco naderhire omu bwifulikwe; Kurhenga birhangira okuba erhi ho ndi. Bunola Nyakasane Nyamubâho ye ontumire n’omûka gwâge. 17 Kwo adesire ntyâla Nyakasane, Côkola wâwe, Omutagatifu w’Israheli: Nie Nyakasane Nyamuzinda wâwe, nie nkuyigîrizize ebikukwânîne, nie nankushokolera omu njira ogeremwo. 18 Ociyumvagya amarhegeko gâni, singa omûhula gwâwe kwo guhulula nka lwîshi, n’obushinganyanya bwâwe nka mivumba y’omu nyanja. 19 iburha lyâwe singa kwo liri nka mushenyi, n’abana b’omu nda yâwe nka mwandu gw’emogomogo! Singa izîno lyâwe lirhankazâzibwa emalanga gâni.

Abalulize bâgaluwa omu cibugo câbo

20 Rhengi omu Babiloni, muyâke Abanya-Kaldeya! Mubande orhubuli rhw’omwishingo, muyâlîze munamanyîse ogu mwanzi; mugulumîze kuhika emunda igulu lihekera muderhe mpu: Nyakasane ayôkwire Omurhumisi wâge Yakobo!» 21 Barhagwârhagwa na nyôrha omu bihugo by’irungu abahêkaga. Abashalaliza amîshi omu lwâla: Ahahanyula ibuye, n’amîshi gahulula. 22 Nta murhûla kuli banyankola-maligo, kwo Nyakasane adesire.

Jesaja/Isaiah 48: 1 

שִׁמְעוּ־זֹ֣את בֵּֽית־יַעֲקֹ֗ב הַנִּקְרָאִים֙ בְּשֵׁ֣ם יִשְׂרָאֵ֔ל וּמִמֵּ֥י יְהוּדָ֖ה יָצָ֑אוּ הַֽנִּשְׁבָּעִ֣ים׀ בְּשֵׁ֣ם יְהוָ֗ה וּבֵאלֹהֵ֤י יִשְׂרָאֵל֙ יַזְכִּ֔ירוּ לֹ֥א בֶאֱמֶ֖ת וְלֹ֥א בִצְדָקָֽה׃ 2כִּֽי־מֵעִ֤יר הַקֹּ֨דֶשׁ֙ נִקְרָ֔אוּ וְעַל־אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵ֖ל נִסְמָ֑כוּ יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות שְׁמֹֽו׃ ס 3הָרִֽאשֹׁנֹות֙ מֵאָ֣ז הִגַּ֔דְתִּי וּמִפִּ֥י יָצְא֖וּ וְאַשְׁמִיעֵ֑ם פִּתְאֹ֥ם עָשִׂ֖יתִי וַתָּבֹֽאנָה׃ 4מִדַּעְתִּ֕י כִּ֥י קָשֶׁ֖ה אָ֑תָּה וְגִ֤יד בַּרְזֶל֙ עָרְפֶּ֔ךָ וּמִצְחֲךָ֖ נְחוּשָֽׁה׃ 5וָאַגִּ֤יד לְךָ֙ מֵאָ֔ז בְּטֶ֥רֶם תָּבֹ֖וא הִשְׁמַעְתִּ֑יךָ פֶּן־תֹּאמַר֙ עָצְבִּ֣י עָשָׂ֔ם וּפִסְלִ֥י וְנִסְכִּ֖י צִוָּֽם׃ 6שָׁמַ֤עְתָּֽ חֲזֵה֙ כֻּלָּ֔הּ וְאַתֶּ֖ם הֲלֹ֣וא תַגִּ֑ידוּ הִשְׁמַעְתִּ֤יךָ חֲדָשֹׁות֙ מֵעַ֔תָּה וּנְצֻרֹ֖ות וְלֹ֥א יְדַעְתָּֽם׃ 7עַתָּ֤ה נִבְרְאוּ֙ וְלֹ֣א מֵאָ֔ז וְלִפְנֵי־יֹ֖ום וְלֹ֣א שְׁמַעְתָּ֑ם פֶּן־תֹּאמַ֖ר הִנֵּ֥ה יְדַעְתִּֽין׃ 8גַּ֣ם לֹֽא־שָׁמַ֗עְתָּ גַּ֚ם לֹ֣א יָדַ֔עְתָּ גַּ֕ם מֵאָ֖ז לֹא־פִתְּחָ֣ה אָזְנֶ֑ךָ כִּ֤י יָדַ֨עְתִּי֙ בָּגֹ֣וד תִּבְגֹּ֔וד וּפֹשֵׁ֥עַ מִבֶּ֖טֶן קֹ֥רָא לָֽךְ׃ 9לְמַ֤עַן שְׁמִי֙ אַאֲרִ֣יךְ אַפִּ֔י וּתְהִלָּתִ֖י אֶחֱטָם־לָ֑ךְ לְבִלְתִּ֖י הַכְרִיתֶֽךָ׃ 10הִנֵּ֥ה צְרַפְתִּ֖יךָ וְלֹ֣א בְכָ֑סֶף בְּחַרְתִּ֖יךָ בְּכ֥וּר עֹֽנִי׃ 11לְמַעֲנִ֧י לְמַעֲנִ֛י אֶעֱשֶׂ֖ה כִּ֣י אֵ֣יךְ יֵחָ֑ל וּכְבֹודִ֖י לְאַחֵ֥ר לֹֽא־אֶתֵּֽן׃ ס 12שְׁמַ֤ע אֵלַי֙ יַֽעֲקֹ֔ב וְיִשְׂרָאֵ֖ל מְקֹרָאִ֑י אֲנִי־הוּא֙ אֲנִ֣י רִאשֹׁ֔ון אַ֖ף אֲנִ֥י אַחֲרֹֽון׃ 13אַף־יָדִי֙ יָ֣סְדָה אֶ֔רֶץ וִֽימִינִ֖י טִפְּחָ֣ה שָׁמָ֑יִם קֹרֵ֥א אֲנִ֛י אֲלֵיהֶ֖ם יַעַמְד֥וּ יַחְדָּֽו׃ 14הִקָּבְצ֤וּ כֻלְּכֶם֙ וּֽשֲׁמָ֔עוּ מִ֥י בָהֶ֖ם הִגִּ֣יד אֶת־אֵ֑לֶּה יְהוָ֣ה אֲהֵבֹ֔ו יַעֲשֶׂ֤ה חֶפְצֹו֙ בְּבָבֶ֔ל וּזְרֹעֹ֖ו כַּשְׂדִּֽים׃ 15אֲנִ֥י אֲנִ֛י דִּבַּ֖רְתִּי אַף־קְרָאתִ֑יו הֲבִיאֹתִ֖יו וְהִצְלִ֥יחַ דַּרְכֹּֽו׃ 16קִרְב֧וּ אֵלַ֣י שִׁמְעוּ־זֹ֗את לֹ֤א מֵרֹאשׁ֙ בַּסֵּ֣תֶר דִּבַּ֔רְתִּי מֵעֵ֥ת הֱיֹותָ֖הּ שָׁ֣ם אָ֑נִי וְעַתָּ֗ה אֲדֹנָ֧י יְהוִ֛ה שְׁלָחַ֖נִי וְרוּחֹֽו׃ פ 17כֹּֽה־אָמַ֧ר יְהוָ֛ה גֹּאַלְךָ֖ קְדֹ֣ושׁ יִשְׂרָאֵ֑ל אֲנִ֨י יְהוָ֤ה אֱלֹהֶ֨יךָ֙ מְלַמֶּדְךָ֣ לְהֹועִ֔יל מַדְרִֽיכֲךָ֖ בְּדֶ֥רֶךְ תֵּלֵֽךְ׃ 18ל֥וּא הִקְשַׁ֖בְתָּ לְמִצְוֹתָ֑י וַיְהִ֤י כַנָּהָר֙ שְׁלֹומֶ֔ךָ וְצִדְקָתְךָ֖ כְּגַלֵּ֥י הַיָּֽם׃ 19וַיְהִ֤י כַחֹול֙ זַרְעֶ֔ךָ וְצֶאֱצָאֵ֥י מֵעֶ֖יךָ כִּמְעֹתָ֑יו לֹֽא־יִכָּרֵ֧ת וְֽלֹא־יִשָּׁמֵ֛ד שְׁמֹ֖ו מִלְּפָנָֽי׃ 20צְא֣וּ מִבָּבֶל֮ בִּרְח֣וּ מִכַּשְׂדִּים֒ בְּקֹ֣ול רִנָּ֗ה הַגִּ֤ידוּ הַשְׁמִ֨יעוּ֙ זֹ֔את הֹוצִיא֖וּהָ עַד־קְצֵ֣ה הָאָ֑רֶץ אִמְר֕וּ גָּאַ֥ל יְהוָ֖ה עַבְדֹּ֥ו יַעֲקֹֽב׃ 21וְלֹ֣א צָמְא֗וּ בָּחֳרָבֹות֙ הֹֽולִיכָ֔ם מַ֥יִם מִצּ֖וּר הִזִּ֣יל לָ֑מֹו וַיִּ֨בְקַע־צ֔וּר וַיָּזֻ֖בוּ מָֽיִם׃ 22אֵ֣ין שָׁלֹ֔ום אָמַ֥ר יְהוָ֖ה לָרְשָׁעִֽים׃ ס

49

Olwimbo lwa kabirhi lw’Omurhumisi

1 Mwe birhwa, munyumve, mwe mashanja g’ihanga, muyumvirhize! Nyakasane àmpamagire kurhenga omu nda ya nyâma, kurhenga omu nda ya nyâma, aderha izîno lyâni. 2 Akanwa kâni akajizire nka ngôrho nyôji, anfulisire omu cihôho c’okuhoko kwâge, anjizire mwampi mugôye ananfulika omu murhana gwâge. 3 Ambwîra, erhi: «Oli murhumisi wâni, Israheli, we nkolêsa oku kuyerekana irenge lyâni». 4 Ci niehe nanaciderha, nti: «Busha nàrhamire, husha nàkoyire buzira bunguke. Ci kwône olubanja lwâni omu maboko ga Nyakasane luli, n’oluhembo lwâni omu maboko ga Nyamuzinda luli. 5 Bunôla Nyakasane amaderha ye wàmbumbaga kurhenga omu nda ya nyâma mpu mbe murhumisi wâge, mpu mmugalulire Yakobo nnâmushûbûlize lsraheli. Neci, ecitwîro câni cirhali cinyi omu masù ga Nyakasane, na Nyamuzinda wâni ye misi yâni. 6 Aderha, erhi: «Kuli kunyi okukujira mrhumisi wâni, nti ogend’iyimanza amashanja ga Yakobo, onagend’igalula abàfumire olufu, muli bene-Israheli. Nkujizire kamole k’amashanja, Iyo olumîza obucunguzi bwâni kuhika ebuzinda bw’iguu!.» 7 Kwo adesire ntyâla Nyakasane, Côkola na Mutagatifu w’Israheli, àkubwîra oyu bagayaguza, oshombwa n’abantu, Omuja w’abarhegesi, erhi: «Hano abâmi babona, bâyimuka, nabo abaluzi bâfukama, mpu bayereke Nyakasane obukenge bwâbo, ye mudahemuka, ye Mwimâna w’Israheli wakwishogaga.»

Okugaluka kw’abalulize

8 Kwo adesire ntyâla Nyakasane: Omu mango gakwânîne nakuyumvirhîze, om lusiku lw’obucire nakurhabîre. Nakubumbire nanakuyimanza nti nkujire ndagâno y’olubaga, Iyo oyinamula ecihugo, oyîme omu byàli byamasârûlwa, 9 onabwire abashwêke, erhi: «huluki!» n’abali omu ndunduli y’omwizimya, erhi: «Ciyerekani!» Bayabukira omu njira, banatwîre akahasi oku rhurhondo. 10 Barhakacigwârhwa n’ishali barhakanacifa nyôrha; oli ehidurhu hy’empûsi, oli izûba, birhakacibajira kurhi; bulya âbafa lukogo ye wanabalongôlana, abahêke aha maliba g’amîshi. 11 Entondo zâni zoshi nazihindula zishube milimbwa, n’enjira zâni zoshi zakombêzibwa. 12 Bâbo barhenga ihanga, baguma emwênè n’ebuzikiro, abandi omu cihugo c’e Sinimi. 13 Muband’empundu, mwe malunga, ocishinge, we, igulu, mubande orhubûli, mwe ntondo! Bulya Nyakasane àrhulirîze olubaga lwâge, n’abakenyi bâge àbafà bwonjo. 14 Siyoni akag’iderha, erhi: «Nyakasane andikirîre, Nnâhamwirhu anyibagire! 15 K’omuzire anayibagire akabonjo adwîrhe ayonsa, k’omwana w’omu nda yâge ankabula bwamufa lukogo? Ciru bankayibagira, niêhe ntakuyibagire!^h 16 Ala oku nakuyandisire omu bula bw’enfune zâni, n’olugo lwâwe luyôrha luli embere zâni ngasi mango. 17 Abashub’ikuyûbaka babo bayishire bulibirha, abakushâbaga banakuhagula baciyegulira kuli nâwe. 18 Lola eburhambi bwâwe: boshi bashubûzînye, bayishire emunda oli. Mb’ofa obuzine bwâni, Nyakasane okudesire, akaba orhacihundikiribo boshi nka mwambalo gwa bulimbi, n’akaba orhabazongizi ecibunu nka mukaba, kula omunyere waheruka ajira. 19 neci, engo zâwe nshâbe, ebigûkà byâwe, ecihugo câwe cirhacibâmwo nyumpa, bikola binyihire oku bantu bayûbakamwo, nabo balya bakag’ilonza okukuherêrekeza bâyâkira erhali hofi. 20 Abana bàli bamakunyaga bashub’ikakuhwehwerheza, mpu: «Namâfundêra, obe nka wayegûka hitya, Iyo mbona nâni aha nabêra.» 21 Okuhandi ocidôse obwo, erhi: «Ndi wamburhiraga abaâa? Ntàcigwerhe bana nanàli ngumba, nali ndulizîbwe nanàli nshombe-kazi; abâla ndigi wabaleraga? Nàli nsigire buhumba, abâla ngahigi bàli?» 22 Kwo adesire ntyâla Nyakasane Nyamuzinda: «Ala oku nayinamulira okuboko kwâni emunda amashanja gali, nayimanza ecirnanyîso câni omu mbaga: bâyisha babagalire bagala bâwe omu maboko, na bâli bâwe bayishe babaherhe emugongo. 23 Abâmi bo bâbà balezi bâwe, n’abaluzi-nyere babe balîsa bâwe. Bakufukamira, bahwêre oku idaho, bamîme akatulo k’amagulu gâwe. Ntyo wamanya oku nie Nyakasane, n’oku abacînyîkubagira nta mango bankabulabula.» 24 K’entwâli bakayirhôla omunyago gwâyo? K’omushwêkwa ankacîkûla omu maboko g’owamuhiraga omu mpamikwa? 25 Kwo adesire ntyâla Nyakasane: «Neci, omushwêkwa w’entwâli amàkûlwa ornu maboko, na ciri-misi arhôlwa omunyago gwâge. Niêhe nkola nalwîsa abanzi bâwe, abana bâwe niene nabalikûza. 26 Abadwîrhe bakulibuza, nâbalîsa enyama z’emibiri yâbo, bâlaluka omuko gwâbo nka kula banalaluka amamvu manunu. Ngasi muntu amanya obwo oku nie Nyakasane, Mucunguzi wâwe, oku nie Ntwâli ya Yakobo, Côkola wâwe.»

Jesaja/Isaiah 49: 1 

שִׁמְע֤וּ אִיִּים֙ אֵלַ֔י וְהַקְשִׁ֥יבוּ לְאֻמִּ֖ים מֵרָחֹ֑וק יְהוָה֙ מִבֶּ֣טֶן קְרָאָ֔נִי מִמְּעֵ֥י אִמִּ֖י הִזְכִּ֥יר שְׁמִֽי׃ 2וַיָּ֤שֶׂם פִּי֙ כְּחֶ֣רֶב חַדָּ֔ה בְּצֵ֥ל יָדֹ֖ו הֶחְבִּיאָ֑נִי וַיְשִׂימֵ֨נִי֙ לְחֵ֣ץ בָּר֔וּר בְּאַשְׁפָּתֹ֖ו הִסְתִּירָֽנִי׃ 3וַיֹּ֥אמֶר לִ֖י עַבְדִּי־אָ֑תָּה יִשְׂרָאֵ֕ל אֲשֶׁר־בְּךָ֖ אֶתְפָּאָֽר׃ 4וַאֲנִ֤י אָמַ֨רְתִּי֙ לְרִ֣יק יָגַ֔עְתִּי לְתֹ֥הוּ וְהֶ֖בֶל כֹּחִ֣י כִלֵּ֑יתִי אָכֵן֙ מִשְׁפָּטִ֣י אֶת־יְהוָ֔ה וּפְעֻלָּתִ֖י אֶת־אֱלֹהָֽי׃ 5וְעַתָּ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה יֹצְרִ֤י מִבֶּ֨טֶן֙ לְעֶ֣בֶד לֹ֔ו לְשֹׁובֵ֤ב יַֽעֲקֹב֙ אֵלָ֔יו וְיִשְׂרָאֵ֖ל לֹא יֵאָסֵ֑ף וְאֶכָּבֵד֙ בְּעֵינֵ֣י יְהוָ֔ה וֵאלֹהַ֖י הָיָ֥ה עֻזִּֽי׃ 6וַיֹּ֗אמֶר נָקֵ֨ל מִֽהְיֹותְךָ֥ לִי֙ עֶ֔בֶד לְהָקִים֙ אֶת־שִׁבְטֵ֣י יַעֲקֹ֔ב וּנְצִירֵי יִשְׂרָאֵ֖ל לְהָשִׁ֑יב וּנְתַתִּ֨יךָ֙ לְאֹ֣ור גֹּויִ֔ם לִֽהְיֹ֥ות יְשׁוּעָתִ֖י עַד־קְצֵ֥ה הָאָֽרֶץ׃ ס 7כֹּ֣ה אָֽמַר־יְהוָה֩ גֹּאֵ֨ל יִשְׂרָאֵ֜ל קְדֹושֹׁ֗ו לִבְזֹה־נֶ֜פֶשׁ לִמְתָ֤עֵֽב גֹּוי֙ לְעֶ֣בֶד מֹשְׁלִ֔ים מְלָכִים֙ יִרְא֣וּ וָקָ֔מוּ שָׂרִ֖ים וְיִֽשְׁתַּחֲוּ֑וּ לְמַ֤עַן יְהוָה֙ אֲשֶׁ֣ר נֶאֱמָ֔ן קְדֹ֥שׁ יִשְׂרָאֵ֖ל וַיִּבְחָרֶֽךָּ׃ 8כֹּ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה בְּעֵ֤ת רָצֹון֙ עֲנִיתִ֔יךָ וּבְיֹ֥ום יְשׁוּעָ֖ה עֲזַרְתִּ֑יךָ וְאֶצָּרְךָ֗ וְאֶתֶּנְךָ֙ לִבְרִ֣ית עָ֔ם לְהָקִ֣ים אֶ֔רֶץ לְהַנְחִ֖יל נְחָלֹ֥ות שֹׁמֵמֹֽות׃ 9לֵאמֹ֤ר לַֽאֲסוּרִים֙ צֵ֔אוּ לַאֲשֶׁ֥ר בַּחֹ֖שֶׁךְ הִגָּל֑וּ עַל־דְּרָכִ֣ים יִרְע֔וּ וּבְכָל־שְׁפָיִ֖ים מַרְעִיתָֽם׃ 10לֹ֤א יִרְעָ֨בוּ֙ וְלֹ֣א יִצְמָ֔אוּ וְלֹא־יַכֵּ֥ם שָׁרָ֖ב וָשָׁ֑מֶשׁ כִּי־מְרַחֲמָ֣ם יְנַהֲגֵ֔ם וְעַל־מַבּ֥וּעֵי מַ֖יִם יְנַהֲלֵֽם׃ 11וְשַׂמְתִּ֥י כָל־הָרַ֖י לַדָּ֑רֶךְ וּמְסִלֹּתַ֖י יְרֻמֽוּן׃ 12הִנֵּה־אֵ֕לֶּה מֵרָחֹ֖וק יָבֹ֑אוּ וְהִֽנֵּה־אֵ֨לֶּה֙ מִצָּפֹ֣ון וּמִיָּ֔ם וְאֵ֖לֶּה מֵאֶ֥רֶץ סִינִֽים׃ 13רָנּ֤וּ שָׁמַ֨יִם֙ וְגִ֣ילִי אָ֔רֶץ יִפְצְחוּ הָרִ֖ים רִנָּ֑ה כִּֽי־נִחַ֤ם יְהוָה֙ עַמֹּ֔ו וַעֲנִיָּ֖ו יְרַחֵֽם׃ ס 14וַתֹּ֥אמֶר צִיֹּ֖ון עֲזָבַ֣נִי יְהוָ֑ה וַאדֹנָ֖י שְׁכֵחָֽנִי׃ 15הֲתִשְׁכַּ֤ח אִשָּׁה֙ עוּלָ֔הּ מֵרַחֵ֖ם בֶּן־בִּטְנָ֑הּ גַּם־אֵ֣לֶּה תִשְׁכַּ֔חְנָה וְאָנֹכִ֖י לֹ֥א אֶשְׁכָּחֵֽךְ׃ 16הֵ֥ן עַל־כַּפַּ֖יִם חַקֹּתִ֑יךְ חֹומֹתַ֥יִךְ נֶגְדִּ֖י תָּמִֽיד׃ 17מִֽהֲר֖וּ בָּנָ֑יִךְ מְהָֽרְסַ֥יִךְ וּמַחֲרִבַ֖יִךְ מִמֵּ֥ךְ יֵצֵֽאוּ׃ 18שְׂאִֽי־סָבִ֤יב עֵינַ֨יִךְ֙ וּרְאִ֔י כֻּלָּ֖ם נִקְבְּצ֣וּ בָֽאוּ־לָ֑ךְ חַי־אָ֣נִי נְאֻם־יְהוָ֗ה כִּ֤י כֻלָּם֙ כָּעֲדִ֣י תִלְבָּ֔שִׁי וּֽתְקַשְּׁרִ֖ים כַּכַּלָּֽה׃ 19כִּ֤י חָרְבֹתַ֨יִךְ֙ וְשֹׁ֣מְמֹתַ֔יִךְ וְאֶ֖רֶץ הֲרִֽסֻתֵ֑יךְ כִּ֤י עַתָּה֙ תֵּצְרִ֣י מִיֹּושֵׁ֔ב וְרָחֲק֖וּ מְבַלְּעָֽיִךְ׃ 20עֹ֚וד יֹאמְר֣וּ בְאָזְנַ֔יִךְ בְּנֵ֖י שִׁכֻּלָ֑יִךְ צַר־לִ֥י הַמָּקֹ֖ום גְּשָׁה־לִּ֥י וְאֵשֵֽׁבָה׃ 21וְאָמַ֣רְתְּ בִּלְבָבֵ֗ךְ מִ֤י יָֽלַד־לִי֙ אֶת־אֵ֔לֶּה וַאֲנִ֥י שְׁכוּלָ֖ה וְגַלְמוּדָ֑ה גֹּלָ֣ה׀ וְסוּרָ֗ה וְאֵ֨לֶּה֙ מִ֣י גִדֵּ֔ל הֵ֤ן אֲנִי֙ נִשְׁאַ֣רְתִּי לְבַדִּ֔י אֵ֖לֶּה אֵיפֹ֥ה הֵֽם׃ פ 22כֹּֽה־אָמַ֞ר אֲדֹנָ֣י יְהוִ֗ה הִנֵּ֨ה אֶשָּׂ֤א אֶל־גֹּויִם֙ יָדִ֔י וְאֶל־עַמִּ֖ים אָרִ֣ים נִסִּ֑י וְהֵבִ֤יאוּ בָנַ֨יִךְ֙ בְּחֹ֔צֶן וּבְנֹתַ֖יִךְ עַל־כָּתֵ֥ף תִּנָּשֶֽׂאנָה׃ 23וְהָי֨וּ מְלָכִ֜ים אֹֽמְנַ֗יִךְ וְשָׂרֹֽותֵיהֶם֙ מֵינִ֣יקֹתַ֔יִךְ אַפַּ֗יִם אֶ֚רֶץ יִשְׁתַּ֣חֲווּ לָ֔ךְ וַעֲפַ֥ר רַגְלַ֖יִךְ יְלַחֵ֑כוּ וְיָדַ֨עַתְּ֙ כִּֽי־אֲנִ֣י יְהוָ֔ה אֲשֶׁ֥ר לֹֽא־יֵבֹ֖שׁוּ קֹוָֽי׃ ס 24הֲיֻקַּ֥ח מִגִּבֹּ֖ור מַלְקֹ֑וחַ וְאִם־שְׁבִ֥י צַדִּ֖יק יִמָּלֵֽט׃ 25כִּי־כֹ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה גַּם־שְׁבִ֤י גִבֹּור֙ יֻקָּ֔ח וּמַלְקֹ֥וחַ עָרִ֖יץ יִמָּלֵ֑ט וְאֶת־יְרִיבֵךְ֙ אָנֹכִ֣י אָרִ֔יב וְאֶת־בָּנַ֖יִךְ אָנֹכִ֥י אֹושִֽׁיעַ׃ 26וְהַאֲכַלְתִּ֤י אֶת־מֹונַ֨יִךְ֙ אֶת־בְּשָׂרָ֔ם וְכֶעָסִ֖יס דָּמָ֣ם יִשְׁכָּר֑וּן וְיָדְע֣וּ כָל־בָּשָׂ֗ר כִּ֣י אֲנִ֤י יְהוָה֙ מֹֽושִׁיעֵ֔ךְ וְגֹאֲלֵ֖ךְ אֲבִ֥יר יַעֲקֹֽב׃ ס

50

Obuhane bw’Israheli

1 Kwo adesire ntyâla Nyakasane: «Ngahi ciri ecerheⁱ c’okuvuna obuhya cihamiriza oku nahulusize nyoko? Nisi erhi emwa ndi nammuguzize buja nti Iyo mmulyûla emyenda mmubâmwo? Mabî ginyu gàrhumaga muguzibwa, bugoma bwinyu bwarhumaga nyoko ahulusibwa. 2 Amango nayîshaga, carhumaga ntabugana ndi? Erhi mpamagala, carhumaga barhanyakûza? K’okuboko kwâni kuligi kofi bwenêne, na ntyo kwayabirwa okummulikûza, nisi ka misi mbuzire y’okummuciza? Kali nkakaliha hitya, nnanganye enyanja, n’enyîshi nzihindule irungu. Lero obwo amîshi ganacibulikana, efi zimubà zânarhangira okubola, zife n’enyôrha. 3 Nie mbwikira amalunga n’omwizimya nnangahundikire sunzu.

Olwimbo lwa kasharhu lw’Omurhumisi^j

4 Nyakasane Nyamuzinda ampîre olulimi lw’omushimbulizi, Iyo mpasha okuyegemeza ngasi obengire. Ngasi sêzi anamparhule amarhwiri, Iyo mpash’iyumvirhiza nka mushimbûlizi. 5 Nyakasane Nyamuzinda anzibwîre amarhwiri, nani ntahambiraga, ntanashubiraga nyuma, 6 Abanshurhaga nabarhezire ebirhugo, n’abangûgulaga obwânwa nabarhega amarhama. Ababakag’injacira n’abakag’intwîra ebusù ntaderhaga nti nabayâsa amalanga gâni. 7 Nyakasane Nyamuzinda ye burhabâle bwâni, co cirhuma ntabulabula; co cirhumire nzibuhya obusù bwâni nk’ibuye, nnamanyire oku ntâbone nshonyi. 8 Owampa olubanja ali hofi; ye ndigi waciderha mpu ambûlanya? Rhujâge eruhya rhwebi naye! Ye ndigi walonza okumpeka lubanja? Acihandage emalanga gâni! 9 Nyakasane Nyamuzinda ye burhabale bwâni; ndigi wankaciderha mpu anyâza? Kali boshi kwo bashâja nka bwikunje banalîbwe n’ebibungu! 10 Ndi muli mwe orhînya Nyakasane, anayumve izù ly’omurhumisi wâge, agende omu mwizimya buzira kubona obumoleke ciru n’obusungunu? Acikubagire izîno lya Nyakasane anacishwêkere kuli Nyamuzinda wage! 11 Ci mwe mweshi mudwîrhe mwayâsa omuliro, mwe mudwîrhe mwacibambiza n’emyampi y’engulumira, muje omu ngulumira y’omuliro gwinyu, omu kagarhî k’emyampi mudwîrhe mwadukumbîsa! Kuboko kwâni kwammukolera ebyôla: amababale go gashuba ncingo yinyu!

Jesaja/Isaiah 50: 1

  כֹּ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה אֵ֣י זֶ֠ה סֵ֣פֶר כְּרִית֤וּת אִמְּכֶם֙ אֲשֶׁ֣ר שִׁלַּחְתִּ֔יהָ אֹ֚ו מִ֣י מִנֹּושַׁ֔י אֲשֶׁר־מָכַ֥רְתִּי אֶתְכֶ֖ם לֹ֑ו הֵ֤ן בַּעֲוֹנֹֽתֵיכֶם֙ נִמְכַּרְתֶּ֔ם וּבְפִשְׁעֵיכֶ֖ם שֻׁלְּחָ֥ה אִמְּכֶֽם׃ 2מַדּ֨וּעַ בָּ֜אתִי וְאֵ֣ין אִ֗ישׁ קָרָֽאתִי֮ וְאֵ֣ין עֹונֶה֒ הֲקָצֹ֨ור קָצְרָ֤ה יָדִי֙ מִפְּד֔וּת וְאִם־אֵֽין־בִּ֥י כֹ֖חַ לְהַצִּ֑יל הֵ֣ן בְּגַעֲרָתִ֞י אַחֲרִ֣יב יָ֗ם אָשִׂ֤ים נְהָרֹות֙ מִדְבָּ֔ר תִּבְאַ֤שׁ דְּגָתָם֙ מֵאֵ֣ין מַ֔יִם וְתָמֹ֖ת בַּצָּמָֽא׃ 3אַלְבִּ֥ישׁ שָׁמַ֖יִם קַדְר֑וּת וְשַׂ֖ק אָשִׂ֥ים כְּסוּתָֽם׃ ס 4אֲדֹנָ֣י יְהֹוִ֗ה נָ֤תַן לִי֙ לְשֹׁ֣ון לִמּוּדִ֔ים לָדַ֛עַת לָע֥וּת אֶת־יָעֵ֖ף דָּבָ֑ר יָעִ֣יר׀ בַּבֹּ֣קֶר בַּבֹּ֗קֶר יָעִ֥יר לִי֙ אֹ֔זֶן לִשְׁמֹ֖עַ כַּלִּמּוּדִֽים׃ 5אֲדֹנָ֤י יְהוִה֙ פָּתַֽח־לִ֣י אֹ֔זֶן וְאָנֹכִ֖י לֹ֣א מָרִ֑יתִי אָחֹ֖ור לֹ֥א נְסוּגֹֽתִי׃ 6גֵּוִי֙ נָתַ֣תִּי לְמַכִּ֔ים וּלְחָיַ֖י לְמֹֽרְטִ֑ים פָּנַי֙ לֹ֣א הִסְתַּ֔רְתִּי מִכְּלִמֹּ֖ות וָרֹֽק׃ 7וַאדֹנָ֤י יְהוִה֙ יַֽעֲזָר־לִ֔י עַל־כֵּ֖ן לֹ֣א נִכְלָ֑מְתִּי עַל־כֵּ֞ן שַׂ֤מְתִּי פָנַי֙ כַּֽחַלָּמִ֔ישׁ וָאֵדַ֖ע כִּי־לֹ֥א אֵבֹֽושׁ׃ 8קָרֹוב֙ מַצְדִּיקִ֔י מִֽי־יָרִ֥יב אִתִּ֖י נַ֣עַמְדָה יָּ֑חַד מִֽי־בַ֥עַל מִשְׁפָּטִ֖י יִגַּ֥שׁ אֵלָֽי׃ 9הֵ֣ן אֲדֹנָ֤י יְהוִה֙ יַֽעֲזָר־לִ֔י מִי־ה֖וּא יַרְשִׁיעֵ֑נִי הֵ֤ן כֻּלָּם֙ כַּבֶּ֣גֶד יִבְל֔וּ עָ֖שׁ יֹאכְלֵֽם׃ 10מִ֤י בָכֶם֙ יְרֵ֣א יְהוָ֔ה שֹׁמֵ֖עַ בְּקֹ֣ול עַבְדֹּ֑ו אֲשֶׁ֣ר׀ הָלַ֣ךְ חֲשֵׁכִ֗ים וְאֵ֥ין נֹ֨גַהּ֙ לֹ֔ו יִבְטַח֙ בְּשֵׁ֣ם יְהוָ֔ה וְיִשָּׁעֵ֖ן בֵּאלֹהָֽיו׃ 11הֵ֧ן כֻּלְּכֶ֛ם קֹ֥דְחֵי אֵ֖שׁ מְאַזְּרֵ֣י זִיקֹ֑ות לְכ֣וּ׀ בְּא֣וּר אֶשְׁכֶ֗ם וּבְזִיקֹות֙ בִּֽעַרְתֶּ֔ם מִיָּדִי֙ הָיְתָה־זֹּ֣את לָכֶ֔ם לְמַעֲצֵבָ֖ה תִּשְׁכָּבֽוּן׃ פ

---

 ^b42.1 emilongo 1- 4: Ezi nderho ziyerekire Mwâmi Yezu, Masiha.

 ^c43.1 Emilongo 1-13: Erhi ayûs’iyerekana obuzigire bwa Nyamuzinda oku lubaga lwâge lwishogwa, omulêbi akengezize kandi Abayahudi oku Nyamuzinda aba muguma. Bulya abalungu bâbo bakagiharâmya banyamuzinda banjibanji bw’obwihambe, ago gàli mashumi manji oku Bayahudi.

 ^d43.24 Abapagani bakagikolesa amasheke gagwerhe obuhumule bwinja amango bagashâniza banyamuzinda bâbo b’obwihambe. Rhulole muli Eze 27, 19; Lwi 4, 14.

 ^e44.9 – 44. 9: Omulêbi ali arhonda abapagani, abayeresire oku bali bahwinja bala baharâmya ensa­namu bône babinjaga, zirhabâzizîne: eba misingala ya marhale, biba bihimbi bya mirhi byône­ byône.

 ^f46.1 46, 1: Bàli na Nebo bàli banyamuzinda b’obwihamhe b’e Babeli, nshanga za bazimu Abanya-Babiloni bakazâg’iharâmya.

 ^g48.4 Ngasi mango abalêbi bakazigikalihira Abayahudi erhi kurhayumva kwâbo kurhumire, Israheli luli lubaga lwa cikanyi cirhagomha. Rhulole muli Lub 2. 9; Lush 9. 13; 2 Barn 17, 14; Yer 7, 26.. lwacijizire muhûrha, lurhayumva: Iz 6, 9-10; 42, 19-20; 43, 8, erhi lulahira mpu lurhakakolera Nyamuzinda n’omu kuvuna amarhegeko, Yer 2, 20; 5, 5. Olubaga lw’Israheli lwàhanwa, lwàrhindibuzibwa n’olubaga lw’ilianga, Lush 28, 48. Cikwône Nyakasane arhalikiriraga olubaga !wage.

 ^h49.15 Eyi milongo ibiri 14-15, Lola 40, 27; 54, 4-10; Hoz 11. 8-9.

 ⁱ50.1 Ecerhe: Nyamuzinda arhal’ikiriraga Abayahudi; kunali nka kulya omukazi wahulusîbwe n’iba buzira cerhe c’okuvuna obuhya, anagaluka amango amaciyunjuza. Abayahudi nabo erhi bakaciyu­njuza bakagalukira Nnâmahanga, anabayankirira anabashibirire buhyahya nka bana bâge. Ecerhe c’okuvuna obuhya: Lola muli Mt 5, 31; 19, 7; Mk 10. 4 …

 ^j50.4 Emilongo, 4-11: gali mafulûlo kuli Masiha, Nnawirhu Yezu Kristo.

51

Israheli ac[ikubagira Nyakasane

1 Muyumvirhize, mwe mushimba obushinganyanya, mwe mulongereza Nyakasane. Lolêrezi ibuye mwarhengagamwo n’enyenga mwakulagwâmwo. 2 Lolêrezi Abrahamu, sho winyu, na Sara wammuburhaga. Ali yene erhi mmuhamagala, ci namugisha, najira ayôloloka. 3 Neci, Nyakasane ababalîre Siyoni, ababalîre ebigûkà byâge byoshi. Irungu lyâge alijira aka Edeni, n’idaho lyûmu alihindula ishwa lya Nyakasane. Bâbonamwo obushagaluke n’amasîma; bâkaz’ivugiramwo omunkwa n’okuzihiramwo ennanga.

Obushinganyanya bwa Nyamuzinda bwâgandaza

4 Onyumve bwinja, we lubaga lwâni, we ishanja lyâni, ontege okurhwiri. Bulya irhegeko likola lyarhenga emunda ndi, n’obushinganyanya bwâni bwaba kamole k’amashanja. 5 Obucîranuzi bwâni buli hofi. obucire bwâni buyîruka n’amaboko gâni gakola gatwa emmanja z’amashanja. Ebirhwa byampebakwo obulangalire bwâbo, na ntyo bicîkubagire okuboko kwâni. 6 Galamiri emalunga, mulole igulu bwandagala, bulya amalunga gâyishicîberamwo nka mugi, igulu lyâyôrha mirendwe nka mwambalo, n’abayûbaka muli Iyo, nabo bagukumuka nka nzi. Ci obucire bwâni bwayôrha buli ho ensiku n’amango, n’obushinganyanya bwâni burhakayûrha. 7 Munyumve bwinja, mwe muyishi obushinganyanya, wâni lubaga lubîkirira irhegeko lyâni emurhima. Murhayôbohaga ebijaci by’abantu, murharhemukaga ebwa kuba bamammulogorhera. 8 Bulya kwo baba nka mushangi gwalîrwe n’enshwa, na nka môya gamalîrwe n’ecibungu. Ci obushinganyanya bwâni bwâyârha bubâho ensiku n’amango, n’ohucire bwâni kurhenga iburha kuhika oku lindi.

Butulûko bwa Nyakasane

9 Zuka, zuka, cihundikire emisi yâwe, wâni kuboko kwa Nyakasane!

ZUka nka omu nsiku za mîa, nka omu myaka yageraga!

10 K’arhali w’olya watumirhaga Rahabu wanarhulungula Wankuba-joka?

K’arhali w’olya waganyagya enyanja n’amîshi g’ekuzimu?

K’arhali w’olya watwâga enjira emuhengere mpu Iyo balya wacungulaga bayîkira?

11 Abalikûzibagwa na Nyakasane bâyish’igaluka,

bâyish’ija omu Siyoni erhi banayisha babanda orhuhababo rhw’obu­shagaluke,

n’obusîme bw’ensiku n’amango bwamoleka amalanga gâbo;

obushagaluke n’omwishingo byâbayunjula,

amalibuko n’endûlu byâhirigirha.

Nyamuzinda ye Murhûliriza

12 Niene, niene nie ndwîrhe nammurhuliriza!

Oligi ndi wayôboha omuntu wânafe,

omuntu oburhwa n’owundi, oli nka hyâsi?

13 Wayibagire Nyakasane wakulemaga,

owabungulaga amalunga anasimika igulu;

wakayôrha wa juguma omulegerege gwoshi

erhi bukali bw’okakurhindibuza burhuma,

bulya ko ali nk’odwîrhe wacirheganya okukuherêrekeza.

Ci ngahigi buli obukunizi bw’olya odwîrhe akulibuza?

14 Omushwêkwa ali hofi ashwêkulwe,

arhacfîre omu mpamikwa, arhanacibule eci alya,

15 Nie ono nie Nyakasane, Nyamuzinda wâwe,

ovanganya enyanja n’empimbi z’amîshi gâyo.

lzîno lyani, nie Nyakasane, Nyamuzinda w’Emirhwe,

16 Mpizire ebinwa byani omu kanwa kawe,

nnankubwikire n’ecihôho c’okuboko kwâni, omu kugwîka amalunga,

omu kusinga igulu n’omu kubwîra Siyoni, nti: «We lubaga lwâni!»

Yeruzalemu ayimanzibwa na Nyakasane

17 Zilka, zuka, yimanga, wâni Yeruzalemu,

we wanyweraga omu maboko ga Nyakasane akahe k’obukunizi bwage,

we wanywaga wanashongôza akabehe k’okudandabaganya!

18 Ciru nta muguma wamuhabwîre muli balya bagala aburhaga,

ntaye ciru n’omuguma wamugwarhîre oku kuboko

muli balya bana boshi aleraga!

19 Alaga mahanya abiri gacihondire kuli we: ndi wakulakira?

Okuhagulwa n’okushabirhwa, ishali n’engôrho: ndi wakurhuliriza?

20 Abana bâwe babengîre, bakola balamblûkîre omu ngasi marhambi g’e­ njira zoshi,

bakola bali nka kula akashafu kagwârhwa omu murhego,

bamazigânwa n’obukunizi bwa Nyakasane,

n’omuhigo gwa Nyamu­zinda wâwe.

21 Co cirhumire, yumvagya okûla, oyu muhanya,

oyu mulalwe, ci arhali ndalwe ya mamvu!

22 Kwo adesire ntyâla, Nyakasane Nyamubâho,

Nyamuzinda wâwe, ofungira olubaga !wage:

«Ala oku nkola narhenza akabehe k’okudandabaganya omu nfune zawe,

akabehe k’obukunizi bwâni; orhakacikanywakwo bundi,

23 Nakahira omu nfune z’abanzi bâwe, balya bakag’ikubwira,

mpu: Gwishira oku idaho, rhukugerekwo!

Na ntyo wakaz’iherhamya omugongo gwâwe nka njira y’oku idaho,

nka mulimbwa bakaz’igeramwo».

Jesaja/Isaiah 51 1

שִׁמְע֥וּ אֵלַ֛י רֹ֥דְפֵי צֶ֖דֶק מְבַקְשֵׁ֣י יְהוָ֑ה הַבִּ֨יטוּ֙ אֶל־צ֣וּר חֻצַּבְתֶּ֔ם וְאֶל־מַקֶּ֥בֶת בֹּ֖ור נֻקַּרְתֶּֽם׃ 2הַבִּ֨יטוּ֙ אֶל־אַבְרָהָ֣ם אֲבִיכֶ֔ם וְאֶל־שָׂרָ֖ה תְּחֹולֶלְכֶ֑ם כִּי־אֶחָ֣ד קְרָאתִ֔יו וַאֲבָרְכֵ֖הוּ וְאַרְבֵּֽהוּ׃ ס 3כִּֽי־נִחַ֨ם יְהוָ֜ה צִיֹּ֗ון נִחַם֙ כָּל־חָרְבֹתֶ֔יהָ וַיָּ֤שֶׂם מִדְבָּרָהּ֙ כְּעֵ֔דֶן וְעַרְבָתָ֖הּ כְּגַן־יְהוָ֑ה שָׂשֹׂ֤ון וְשִׂמְחָה֙ יִמָּ֣צֵא בָ֔הּ תֹּודָ֖ה וְקֹ֥ול זִמְרָֽה׃ ס 4הַקְשִׁ֤יבוּ אֵלַי֙ עַמִּ֔י וּלְאוּמִּ֖י אֵלַ֣י הַאֲזִ֑ינוּ כִּ֤י תֹורָה֙ מֵאִתִּ֣י תֵצֵ֔א וּמִשְׁפָּטִ֔י לְאֹ֥ור עַמִּ֖ים אַרְגִּֽיעַ׃ 5קָרֹ֤וב צִדְקִי֙ יָצָ֣א יִשְׁעִ֔י וּזְרֹעַ֖י עַמִּ֣ים יִשְׁפֹּ֑טוּ אֵלַי֙ אִיִּ֣ים יְקַוּ֔וּ וְאֶל־זְרֹעִ֖י יְיַחֵלֽוּן׃ 6שְׂאוּ֩ לַשָּׁמַ֨יִם עֵֽינֵיכֶ֜ם וְֽהַבִּ֧יטוּ אֶל־הָאָ֣רֶץ מִתַּ֗חַת כִּֽי־שָׁמַ֜יִם כֶּעָשָׁ֤ן נִמְלָ֨חוּ֙ וְהָאָ֨רֶץ֙ כַּבֶּ֣גֶד תִּבְלֶ֔ה וְיֹשְׁבֶ֖יהָ כְּמֹו־כֵ֣ן יְמוּת֑וּן וִישֽׁוּעָתִי֙ לְעֹולָ֣ם תִּֽהְיֶ֔ה וְצִדְקָתִ֖י לֹ֥א תֵחָֽת׃ ס 7שִׁמְע֤וּ אֵלַי֙ יֹ֣דְעֵי צֶ֔דֶק עַ֖ם תֹּורָתִ֣י בְלִבָּ֑ם אַל־תִּֽירְאוּ֙ חֶרְפַּ֣ת אֱנֹ֔ושׁ וּמִגִּדֻּפֹתָ֖ם אַל־תֵּחָֽתּוּ׃ 8כִּ֤י כַבֶּ֨גֶד֙ יֹאכְלֵ֣ם עָ֔שׁ וְכַצֶּ֖מֶר יֹאכְלֵ֣ם סָ֑ס וְצִדְקָתִי֙ לְעֹולָ֣ם תִּֽהְיֶ֔ה וִישׁוּעָתִ֖י לְדֹ֥ור דֹּורִֽים׃ ס 9עוּרִ֨י עוּרִ֤י לִבְשִׁי־עֹז֙ זְרֹ֣ועַ יְהוָ֔ה ע֚וּרִי כִּ֣ימֵי קֶ֔דֶם דֹּרֹ֖ות עֹולָמִ֑ים הֲלֹ֥וא אַתְּ־הִ֛יא הַמַּחְצֶ֥בֶת רַ֖הַב מְחֹולֶ֥לֶת תַּנִּֽין׃ 10הֲלֹ֤וא אַתְּ־הִיא֙ הַמַּחֲרֶ֣בֶת יָ֔ם מֵ֖י תְּהֹ֣ום רַבָּ֑ה הַשָּׂ֨מָה֙ מַֽעֲמַקֵּי־יָ֔ם דֶּ֖רֶךְ לַעֲבֹ֥ר גְּאוּלִֽים׃ 11וּפְדוּיֵ֨י יְהוָ֜ה יְשׁוּב֗וּן וּבָ֤אוּ צִיֹּון֙ בְּרִנָּ֔ה וְשִׂמְחַ֥ת עֹולָ֖ם עַל־רֹאשָׁ֑ם שָׂשֹׂ֤ון וְשִׂמְחָה֙ יַשִּׂיג֔וּן נָ֖סוּ יָגֹ֥ון וַאֲנָחָֽה׃ ס 12אָנֹכִ֧י אָנֹכִ֛י ה֖וּא מְנַחֶמְכֶ֑ם מִֽי־אַ֤תְּ וַתִּֽירְאִי֙ מֵאֱנֹ֣ושׁ יָמ֔וּת וּמִבֶּן־אָדָ֖ם חָצִ֥יר יִנָּתֵֽן׃ 13וַתִּשְׁכַּ֞ח יְהוָ֣ה עֹשֶׂ֗ךָ נֹוטֶ֣ה שָׁמַיִם֮ וְיֹסֵ֣ד אָרֶץ֒ וַתְּפַחֵ֨ד תָּמִ֜יד כָּל־הַיֹּ֗ום מִפְּנֵי֙ חֲמַ֣ת הַמֵּצִ֔יק כַּאֲשֶׁ֥ר כֹּונֵ֖ן לְהַשְׁחִ֑ית וְאַיֵּ֖ה חֲמַ֥ת הַמֵּצִֽיק׃ 14מִהַ֥ר צֹעֶ֖ה לְהִפָּתֵ֑חַ וְלֹא־יָמ֣וּת לַשַּׁ֔חַת וְלֹ֥א יֶחְסַ֖ר לַחְמֹֽו׃ 15וְאָֽנֹכִי֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֔יךָ רֹגַ֣ע הַיָּ֔ם וַיֶּהֱמ֖וּ גַּלָּ֑יו יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות שְׁמֹֽו׃ 16וָאָשִׂ֤ים דְּבָרַי֙ בְּפִ֔יךָ וּבְצֵ֥ל יָדִ֖י כִּסִּיתִ֑יךָ לִנְטֹ֤עַ שָׁמַ֨יִם֙ וְלִיסֹ֣ד אָ֔רֶץ וְלֵאמֹ֥ר לְצִיֹּ֖ון עַמִּי־אָֽתָּה׃ ס 17הִתְעֹורְרִ֣י הִֽתְעֹורְרִ֗י ק֚וּמִי יְר֣וּשָׁלִַ֔ם אֲשֶׁ֥ר שָׁתִ֛ית מִיַּ֥ד יְהוָ֖ה אֶת־כֹּ֣וס חֲמָתֹ֑ו אֶת־קֻבַּ֜עַת כֹּ֧וס הַתַּרְעֵלָ֛ה שָׁתִ֖ית מָצִֽית׃ 18אֵין־מְנַהֵ֣ל לָ֔הּ מִכָּל־בָּנִ֖ים יָלָ֑דָה וְאֵ֤ין מַחֲזִיק֙ בְּיָדָ֔הּ מִכָּל־בָּנִ֖ים גִּדֵּֽלָה׃ 19שְׁתַּ֤יִם הֵ֨נָּה֙ קֹֽרְאֹתַ֔יִךְ מִ֖י יָנ֣וּד לָ֑ךְ הַשֹּׁ֧ד וְהַשֶּׁ֛בֶר וְהָרָעָ֥ב וְהַחֶ֖רֶב מִ֥י אֲנַחֲמֵֽךְ׃ 20בָּנַ֜יִךְ עֻלְּפ֥וּ שָׁכְב֛וּ בְּרֹ֥אשׁ כָּל־חוּצֹ֖ות כְּתֹ֣וא מִכְמָ֑ר הַֽמְלֵאִ֥ים חֲמַת־יְהוָ֖ה גַּעֲרַ֥ת אֱלֹהָֽיִךְ׃ 21לָכֵ֛ן שִׁמְעִי־נָ֥א זֹ֖את עֲנִיָּ֑ה וּשְׁכֻרַ֖ת וְלֹ֥א מִיָּֽיִן׃ ס 22כֹּֽה־אָמַ֞ר אֲדֹנַ֣יִךְ יְהוָ֗ה וֵאלֹהַ֨יִךְ֙ יָרִ֣יב עַמֹּ֔ו הִנֵּ֥ה לָקַ֛חְתִּי מִיָּדֵ֖ךְ אֶת־כֹּ֣וס הַתַּרְעֵלָ֑ה אֶת־קֻבַּ֨עַת֙ כֹּ֣וס חֲמָתִ֔י לֹא־תֹוסִ֥יפִי לִשְׁתֹּותָ֖הּ עֹֽוד׃ 23וְשַׂמְתִּ֨יהָ֙ בְּיַד־מֹוגַ֔יִךְ אֲשֶׁר־אָמְר֥וּ לְנַפְשֵׁ֖ךְ שְׁחִ֣י וְנַעֲבֹ֑רָה וַתָּשִׂ֤ימִי כָאָ֨רֶץ֙ גֵּוֵ֔ךְ וְכַח֖וּץ לַעֹבְרִֽים׃ ס

52

Nyakasane anacishublre e Siyoni

1 Zuka, zuka, ocihundikire emisi yâwe, wâni Siyoni! Yambala emyambalo yâwe minjinja, wâni Yeruzalemu, lugo lutaga­tifu! Bulya bantakembûlwa n’abantu bagalugalu barhakacija emwâwe. 2 Ocigukumule akatulo, oyimuke we wàli muheke buja, wâni Yeruzalemu! Ocishwekûle emigozi ekuli omu igosi, we wàli muheke buja, wâni mwâli wa Siyoni! 3 Neci, kwo adesire ntyâla Nyakasane: «Busha mwàguzibagwa na kandi buzira kulyûla nsaranga mwaguluûlwal» 4 Bulyâla kwo adesire ntyâla Nyakasane Nyamubâho: Olubaga lwâni lwanaciyandagalira e Misiri omu mango ga mîra mpu luj’ibêrayo, kandi Asîriya alulibuza buzira igwarhiro. 5 Ci bunôla bici ncidwîrhe najira hanôla? Nyakasane okudesire, bulya olubaga lwâni lwàlulizîbwe buzira igwarhiro, abanzi bâge bàyisha babanda orhuhababo, Nyakasane okudesire, na ngasi mango, omulegerege gwoshi, izîno lyâni badwîrhe bali­ gayaguza. 6 Eco co cirhumire oluhaga lwâni lyâyish’imanya izîno lyâni; olwo lusiku bamanya oku niene nkudesire: «Nie ono!»

Omwanzi gw’akalembe

7 Neci wâni, gaba minja amagulu g’omuja-bugo omu njira y’oku nto­ndo, omuja-bugo w’omurhûla odwîrhe emyanzi y’akalemhe n’obucire, odwîrhe wabwira Siyoni, erhi: «Nyamuzinda wâwe aylmirel»

8 Abalanzi bâwe badwîrhe bayakûza boshi haguma, banadwîrhe bahamagala n’izù linene, kulya kuba bamabona n’amasù gâbo oku Nyakasane ashubîre e Siyoni.

9 Mushagaluke, munacîshinge haguma, mishaka y’e Yeruzalemu, bulya Nyakasane amarhûliriza olubaga !wâge, amayôkola Yeruzale­mu.

10 Nyakasane abwikwîre okuboko kwâge kutagatifu embere z’amashanja goshi, n’ebihugo byoshi by’ebuzinda bw’igulu byabwîne obucire bwa Nyamuzinda wirhu.

11 Gendi, gendi, rhengi hano, nta higalugalu muhumagekwo. Huluki omwôla, muciyôbôle, mwe muhêka ebirugu bya Nyakasane!

12 Murhagendaga n’empa, murhanabaga nk’abayâka, bulya Nyakasane ayish’alambagira embere zinyu, n’omurhwe gwinyu muzinda ali Nyamuzinda w’Israheli.

Olwimbo lwa kani lw’Omurhumisi

13 Ala oku Omurhumisi wâni

aba n’omugisho omu majira gage,

ayushûka, akula anaj’irenge bwenêne.

14 Nka kulya banji barhemukaga erhi bamubona,

bulya obusù bwâge burhaciri nka bwa muntu

n’enshusho yâge erhaciri nka ya mwene-Adamu,

15 ntyôla kwo âyôbohya amashanja manji,

abâmi bâhûmbarhala embere zâge,

ebwa kuba bamabona ebi barhasag’ibwîrwa

bamanayumva ebi barhasag’iyumva baderha.

Jesaja/Isaiah 52: 1 

עוּרִ֥י עוּרִ֛י לִבְשִׁ֥י עֻזֵּ֖ךְ צִיֹּ֑ון לִבְשִׁ֣י׀ בִּגְדֵ֣י תִפְאַרְתֵּ֗ךְ יְרוּשָׁלִַ֨ם֙ עִ֣יר הַקֹּ֔דֶשׁ כִּ֣י לֹ֥א יֹוסִ֛יף יָבֹא־בָ֥ךְ עֹ֖וד עָרֵ֥ל וְטָמֵֽא׃ 2הִתְנַעֲרִ֧י מֵעָפָ֛ר ק֥וּמִי שְּׁבִ֖י יְרֽוּשָׁלִָ֑ם הִתְפַּתְּחוּ מֹוסְרֵ֣י צַוָּארֵ֔ךְ שְׁבִיָּ֖ה בַּת־צִיֹּֽון׃ ס 3כִּֽי־כֹה֙ אָמַ֣ר יְהוָ֔ה חִנָּ֖ם נִמְכַּרְתֶּ֑ם וְלֹ֥א בְכֶ֖סֶף תִּגָּאֵֽלוּ׃ 4כִּ֣י כֹ֤ה אָמַר֙ אֲדֹנָ֣י יְהוִ֔ה מִצְרַ֛יִם יָֽרַד־עַמִּ֥י בָרִֽאשֹׁנָ֖ה לָג֣וּר שָׁ֑ם וְאַשּׁ֖וּר בְּאֶ֥פֶס עֲשָׁקֹֽו׃ 5וְעַתָּ֤ה מי־לי פֹה֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה כִּֽי־לֻקַּ֥ח עַמִּ֖י חִנָּ֑ם מֹשְׁלֹו יְהֵילִ֨ילוּ֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה וְתָמִ֥יד כָּל־הַיֹּ֖ום שְׁמִ֥י מִנֹּאָֽץ׃ 6לָכֵ֛ן יֵדַ֥ע עַמִּ֖י שְׁמִ֑י לָכֵן֙ בַּיֹּ֣ום הַה֔וּא כִּֽי־אֲנִי־ה֥וּא הַֽמְדַבֵּ֖ר הִנֵּֽנִי׃ 7מַה־נָּאו֨וּ עַל־הֶהָרִ֜ים רַגְלֵ֣י מְבַשֵּׂ֗ר מַשְׁמִ֧יעַ שָׁלֹ֛ום מְבַשֵּׂ֥ר טֹ֖וב מַשְׁמִ֣יעַ יְשׁוּעָ֑ה אֹמֵ֥ר לְצִיֹּ֖ון מָלַ֥ךְ אֱלֹהָֽיִךְ׃ 8קֹ֥ול צֹפַ֛יִךְ נָ֥שְׂאוּ קֹ֖ול יַחְדָּ֣ו יְרַנֵּ֑נוּ כִּ֣י עַ֤יִן בְּעַ֨יִן֙ יִרְא֔וּ בְּשׁ֥וּב יְהוָ֖ה צִיֹּֽון׃ 9פִּצְח֤וּ רַנְּנוּ֙ יַחְדָּ֔ו חָרְבֹ֖ות יְרוּשָׁלִָ֑ם כִּֽי־נִחַ֤ם יְהוָה֙ עַמֹּ֔ו גָּאַ֖ל יְרוּשָׁלִָֽם׃ 10חָשַׂ֤ף יְהוָה֙ אֶת־זְרֹ֣ועַ קָדְשֹׁ֔ו לְעֵינֵ֖י כָּל־הַגֹּויִ֑ם וְרָאוּ֙ כָּל־אַפְסֵי־אָ֔רֶץ אֵ֖ת יְשׁוּעַ֥ת אֱלֹהֵֽינוּ׃ ס 11ס֤וּרוּ ס֨וּרוּ֙ צְא֣וּ מִשָּׁ֔ם טָמֵ֖א אַל־תִּגָּ֑עוּ צְא֣וּ מִתֹּוכָ֔הּ הִבָּ֕רוּ נֹשְׂאֵ֖י כְּלֵ֥י יְהוָֽה׃ 12כִּ֣י לֹ֤א בְחִפָּזֹון֙ תֵּצֵ֔אוּ וּבִמְנוּסָ֖ה לֹ֣א תֵלֵכ֑וּן כִּֽי־הֹלֵ֤ךְ לִפְנֵיכֶם֙ יְהוָ֔ה וּמְאַסִּפְכֶ֖ם אֱלֹהֵ֥י יִשְׂרָאֵֽל׃ ס 13הִנֵּ֥ה יַשְׂכִּ֖יל עַבְדִּ֑י יָר֧וּם וְנִשָּׂ֛א וְגָבַ֖הּ מְאֹֽד׃ 14כַּאֲשֶׁ֨ר שָׁמְמ֤וּ עָלֶ֨יךָ֙ רַבִּ֔ים כֵּן־מִשְׁחַ֥ת מֵאִ֖ישׁ מַרְאֵ֑הוּ וְתֹאֲרֹ֖ו מִבְּנֵ֥י אָדָֽם׃ 15כֵּ֤ן יַזֶּה֙ גֹּויִ֣ם רַבִּ֔ים עָלָ֛יו יִקְפְּצ֥וּ מְלָכִ֖ים פִּיהֶ֑ם כִּ֠י אֲשֶׁ֨ר לֹֽא־סֻפַּ֤ר לָהֶם֙ רָא֔וּ וַאֲשֶׁ֥ר לֹֽא־שָׁמְע֖וּ הִתְבֹּונָֽנוּ׃

53

1 Ndi wayemire oku rhwabwiragwa, n’okuboko kwa Nyakasane emwa ndi kwaciyerekine?

2 Akula embere zâge nka mburho yamera, nka muzi gwashoshôka omu idaho lyûmu. Arhagwerhe iranga nisi erhi bwinja buci bwankarhumire rhwamu­ manyîrira, erhi nshusho yankarhumire rhwamusîma.

3 Agayaguzibwa ananenwa n’abantu; àli muntu wa malumwa, arhahusagya kubabala; àli ashushire olya abandi bacibwîkira obusù omu kumubona; àli agayaguzlbwe, na ntyo nirhu rhwamulola nka bikabulirwa^k.

4 N’obwo malumwa girhu al’icihêsize anacibarhuza amalibuko girhu. Rhwehe rhwamulola nka muntu muhane, oshûsirwe na Nyamuzinda anarhôhibwa.

5 Ci yehe atumirhwa erhi mabi girhu garhuma, avungunyulwa erhi bugoma bwirhu burhuma. Ahanyirwe mpu Iyo rhubona omurhûla, na bibande byâge byarhufumize.

6 Rhweshi rhwali rhushandabine nka bibuzi bihezire, na Nyakasane amubarhuzize amabî girhu rhweshi.

7 Erhi alibuzibwa, yehe acirhôhya, arhabumbûlaga kanwa; nka mwana-buzi waj’ibâgwa, nka cibuzi caguguma embere z’owacigûgula amôya, arhabumbûlaga kanwa.

8 Bamugwârha mpu bamubohe banamutwîre olubanja: ndi wamushibirîre? Bàmukuzire omu igulu ly’abazîne, bàmushûrha erhi bubî bw’olubaga lwâge burhuma.

9 Bahûrmba ecûsho câge ekarhî ka banyankola-maligo, n’enshinda yâge ekarhî k’abagale, n’obwo nta bubî ajizire, na nta bunywesi bwàrhenzire omu kanwa kâge.

10 Nyakasane àlonzize okumuvungunyula n’amalibuko: akâhana obuzîne bwâge mpu bube nterekêro y’okukûla ebyâha, âbà n’iburha anayushûle ensiku z’obuzîne bwâge, n’obulonza bwa Nyakasane bwagendekera erhi ye rhuma.

11 Hano âbà àmarhangulwa, âbona obulangashane ânabêrwe. Omu bumanye bwâge, Omurhumisi wâni mwêru kwêru ayôkola ba­nji, âcîbarhuza amabî gâbo.

12 Co cirhumire namugabira omwandu gw’abantu, âgabana omunyago bo na baciri-misi, bulya acihânyire kuhika okufa anaganjirwa omu banyankola-maligo. Abarhwîre ebyâha by’omwandu gw’abantu, anasengerera abanya-byâha.

Jesaja/Isaiah 53: 1 

מִ֥י הֶאֱמִ֖ין לִשְׁמֻעָתֵ֑נוּ וּזְרֹ֥ועַ יְהוָ֖ה עַל־מִ֥י נִגְלָֽתָה׃ 2וַיַּ֨עַל כַּיֹּונֵ֜ק לְפָנָ֗יו וְכַשֹּׁ֨רֶשׁ֙ מֵאֶ֣רֶץ צִיָּ֔ה לֹא־תֹ֥אַר לֹ֖ו וְלֹ֣א הָדָ֑ר וְנִרְאֵ֥הוּ וְלֹֽא־מַרְאֶ֖ה וְנֶחְמְדֵֽהוּ׃ 3נִבְזֶה֙ וַחֲדַ֣ל אִישִׁ֔ים אִ֥ישׁ מַכְאֹבֹ֖ות וִיד֣וּעַ חֹ֑לִי וּכְמַסְתֵּ֤ר פָּנִים֙ מִמֶּ֔נּוּ נִבְזֶ֖ה וְלֹ֥א חֲשַׁבְנֻֽהוּ׃ 4אָכֵ֤ן חֳלָיֵ֨נוּ֙ ה֣וּא נָשָׂ֔א וּמַכְאֹבֵ֖ינוּ סְבָלָ֑ם וַאֲנַ֣חְנוּ חֲשַׁבְנֻ֔הוּ נָג֛וּעַ מֻכֵּ֥ה אֱלֹהִ֖ים וּמְעֻנֶּֽה׃ 5וְהוּא֙ מְחֹלָ֣ל מִפְּשָׁעֵ֔נוּ מְדֻכָּ֖א מֵעֲוֹנֹתֵ֑ינוּ מוּסַ֤ר שְׁלֹומֵ֨נוּ֙ עָלָ֔יו וּבַחֲבֻרָתֹ֖ו נִרְפָּא־לָֽנוּ׃ 6כֻּלָּ֨נוּ֙ כַּצֹּ֣אן תָּעִ֔ינוּ אִ֥ישׁ לְדַרְכֹּ֖ו פָּנִ֑ינוּ וַֽיהוָה֙ הִפְגִּ֣יעַ בֹּ֔ו אֵ֖ת עֲוֹ֥ן כֻּלָּֽנוּ׃ 7נִגַּ֨שׂ וְה֣וּא נַעֲנֶה֮ וְלֹ֣א יִפְתַּח־פִּיו֒ כַּשֶּׂה֙ לַטֶּ֣בַח יוּבָ֔ל וּכְרָחֵ֕ל לִפְנֵ֥י גֹזְזֶ֖יהָ נֶאֱלָ֑מָה וְלֹ֥א יִפְתַּ֖ח פִּֽיו׃ 8מֵעֹ֤צֶר וּמִמִּשְׁפָּט֙ לֻקָּ֔ח וְאֶת־דֹּורֹ֖ו מִ֣י יְשֹׂוחֵ֑חַ כִּ֤י נִגְזַר֙ מֵאֶ֣רֶץ חַיִּ֔ים מִפֶּ֥שַׁע עַמִּ֖י נֶ֥גַע לָֽמֹו׃ 9וַיִּתֵּ֤ן אֶת־רְשָׁעִים֙ קִבְרֹ֔ו וְאֶת־עָשִׁ֖יר בְּמֹתָ֑יו עַ֚ל לֹא־חָמָ֣ס עָשָׂ֔ה וְלֹ֥א מִרְמָ֖ה בְּפִֽיו׃ 10וַיהוָ֞ה חָפֵ֤ץ דַּכְּאֹו֙ הֶֽחֱלִ֔י אִם־תָּשִׂ֤ים אָשָׁם֙ נַפְשֹׁ֔ו יִרְאֶ֥ה זֶ֖רַע יַאֲרִ֣יךְ יָמִ֑ים וְחֵ֥פֶץ יְהוָ֖ה בְּיָדֹ֥ו יִצְלָֽח׃ 11מֵעֲמַ֤ל נַפְשֹׁו֙ יִרְאֶ֣ה יִשְׂבָּ֔ע בְּדַעְתֹּ֗ו יַצְדִּ֥יק צַדִּ֛יק עַבְדִּ֖י לָֽרַבִּ֑ים וַעֲוֹנֹתָ֖ם ה֥וּא יִסְבֹּֽל׃ 12לָכֵ֞ן אֲחַלֶּק־לֹ֣ו בָרַבִּ֗ים וְאֶת־עֲצוּמִים֮ יְחַלֵּ֣ק שָׁלָל֒ תַּ֗חַת אֲשֶׁ֨ר הֶעֱרָ֤ה לַמָּ֨וֶת֙ נַפְשֹׁ֔ו וְאֶת־פֹּשְׁעִ֖ים נִמְנָ֑ה וְהוּא֙ חֵטְא־רַבִּ֣ים נָשָׂ֔א וְלַפֹּשְׁעִ֖ים יַפְגִּֽיעַ׃ ס

54

Yeruzalemu muhyahya

1 Oband’empundu, we ngumba erhaburha; ohubulize, ocishinge, we orharhulaga izîmi, bulya abana b’omushombe-kazi bo bakola banji kulusha ab’ogwe­rhe omulume, Nyakasane okudesire^l. 2 Galihya ecihando câwe, shanjula ebisîka by’enyumpa yâwe, orhayûbakiraga bwôlo-kazi! Olihye emigozi, osêze n’emitungo, 3 bulya wayunjulirana ebwa kulyo n’ebwa kulembe; iburha lyawe lyâhima amashanja linayûbake ebishagala byàli bikola bwerûlè. 4 Orhayôbohaga, bulya ntâko wankabulabula; orhabâga nshonyi, bulya ntâco cankacikuhemula. Neci, wâyibagira enshonyi zàli zikugwerhe amango waciri musole, orhacikengere n’ezakubumbaga erhi okana. 5 Bulya owakulemaga ye balo, izîno lyâge ye Nyakasane w’Emirhwe, n’Omucunguzi wâwe ye Mutagatifu w’lsraheli, oderhwa Nyamuzinda w’igulu lyoshi. 6 Neci, nka mushombe-kazi oli omu ntanya, Nyakasane akuhamagire, erhi: «Ka omuhya w’obusole ankalekêrerwa?» Nyamuzinda wâwe oku­desire. 7 Nàbâga nka nakuleka hisanzi hitya, ci nâshub’ikuyankirira n’olukogo lunji. 8 Omu bukunizi bwâni, nàkufulika obusu bwâni hisanzi hisungunu, ci nkola nâkufa bwonjo^m erhi buzigire bwâni bw’ensiku n’amango bu­rhuma, kwo adesire Nyakasane, Mucunguzi wâwe. 9 Kwo nâberwa kulya byabâga omu nsiku za Nuhu, erhi ncîgasha nti amîshi ga Nuhu garhacifaga gamirîre igulu bundi: kwo nshubir’icîgasha nti ntakacikukûnirira bundi ntakanacikuhîgira amabî. 10 Neci, ciru entondo zakâcîyegûla n’orhurhondo rhudundagane, obuzigire bwâni nta mango bwankakulîkirira, n’endagâno yani y’omurhûla nta mango yankadundagana, kwo adesire Nyakasane okuli lukogo. 11 Ewâni, nyakubula-iragi, we wadundagwa n’empûsi wanabula ecarhûliriza, ala oku nadekereza amabuye omu bisika nnankuyûbakire oku mabuye g’enshangabuye! 12 Enkingi zâwe nâzijira zibe za mabuye ga masholo, n’enyumvi zâwe zibe za mabuye ga cilolero, n’omu ntambi zoshi wâyûbakwa n’amabuye g’engulo ndârhi. 13 Bagala bâwe boshi baba baganda ba Nyakasane, n’omurhûla gw’abana bâwe gwaba murhûla munene. 14 Wasimikira oku bushinganyanya; na bulya orhaciri na mirhanyo, ntâco wankacicîfufumuka; nta kuciba n’obwôba, bulya burhankacikuyegera. 15 Erhi hankajira okurhabâlire, ntali muli okwo ciru n’ehitya; n’owaderhe mpu akurhêra, ahenanguka. 16 Ala oku nie nalemaga omutuzi, nti akaz’ibuhereza amakala gadurha omuliro anakûlemwo omurasano akûlemwo eci alonzize. Kandi nie nalemaga kashanda, nti akaz’ishâba. 17 Ngasi murasano gwatulwe mpu bakurhêremwo, kufananda gwakaz’i­fananda, na ngasi kalimi kânakujise lubanja, kuyâga wânakayâze. Ogwôla gwo mulagi gw’abarhumisi ba Nyakasane, ecôla co cigabi mbashobôzize, kwo adesire Nyakasane.

Jesaja/Isaiah 54 1

רָנִּ֥י עֲקָרָ֖ה לֹ֣א יָלָ֑דָה פִּצְחִ֨י רִנָּ֤ה וְצַהֲלִי֙ לֹא־חָ֔לָה כִּֽי־רַבִּ֧ים בְּֽנֵי־שֹׁומֵמָ֛ה מִבְּנֵ֥י בְעוּלָ֖ה אָמַ֥ר יְהוָֽה׃ 2הַרְחִ֣יבִי׀ מְקֹ֣ום אָהֳלֵ֗ךְ וִירִיעֹ֧ות מִשְׁכְּנֹותַ֛יִךְ יַטּ֖וּ אַל־תַּחְשֹׂ֑כִי הַאֲרִ֨יכִי֙ מֵֽיתָרַ֔יִךְ וִיתֵדֹתַ֖יִךְ חַזֵּֽקִי׃ 3כִּי־יָמִ֥ין וּשְׂמֹ֖אול תִּפְרֹ֑צִי וְזַרְעֵךְ֙ גֹּויִ֣ם יִירָ֔שׁ וְעָרִ֥ים נְשַׁמֹּ֖ות יֹושִֽׁיבוּ׃ 4אַל־תִּֽירְאִי֙ כִּי־לֹ֣א תֵבֹ֔ושִׁי וְאַל־תִּכָּלְמִ֖י כִּ֣י לֹ֣א תַחְפִּ֑ירִי כִּ֣י בֹ֤שֶׁת עֲלוּמַ֨יִךְ֙ תִּשְׁכָּ֔חִי וְחֶרְפַּ֥ת אַלְמְנוּתַ֖יִךְ לֹ֥א תִזְכְּרִי־עֹֽוד׃ 5כִּ֤י בֹעֲלַ֨יִךְ֙ עֹשַׂ֔יִךְ יְהוָ֥ה צְבָאֹ֖ות שְׁמֹ֑ו וְגֹֽאֲלֵךְ֙ קְדֹ֣ושׁ יִשְׂרָאֵ֔ל אֱלֹהֵ֥י כָל־הָאָ֖רֶץ יִקָּרֵֽא׃ 6כִּֽי־כְאִשָּׁ֧ה עֲזוּבָ֛ה וַעֲצ֥וּבַת ר֖וּחַ קְרָאָ֣ךְ יְהוָ֑ה וְאֵ֧שֶׁת נְעוּרִ֛ים כִּ֥י תִמָּאֵ֖ס אָמַ֥ר אֱלֹהָֽיִךְ׃ 7בְּרֶ֥גַע קָטֹ֖ן עֲזַבְתִּ֑יךְ וּבְרַחֲמִ֥ים גְּדֹלִ֖ים אֲקַבְּצֵֽךְ׃ 8בְּשֶׁ֣צֶף קֶ֗צֶף הִסְתַּ֨רְתִּי פָנַ֥י רֶ֨גַע֙ מִמֵּ֔ךְ וּבְחֶ֥סֶד עֹולָ֖ם רִֽחַמְתִּ֑יךְ אָמַ֥ר גֹּאֲלֵ֖ךְ יְהוָֽה׃ ס 9כִּי־מֵ֥י נֹ֨חַ֙ זֹ֣את לִ֔י אֲשֶׁ֣ר נִשְׁבַּ֗עְתִּי מֵעֲבֹ֥ר מֵי־נֹ֛חַ עֹ֖וד עַל־הָאָ֑רֶץ כֵּ֥ן נִשְׁבַּ֛עְתִּי מִקְּצֹ֥ף עָלַ֖יִךְ וּמִגְּעָר־בָּֽךְ׃ 10כִּ֤י הֶֽהָרִים֙ יָמ֔וּשׁוּ וְהַגְּבָעֹ֖ות תְּמוּטֶ֑נָה וְחַסְדִּ֞י מֵאִתֵּ֣ךְ לֹֽא־יָמ֗וּשׁ וּבְרִ֤ית שְׁלֹומִי֙ לֹ֣א תָמ֔וּט אָמַ֥ר מְרַחֲמֵ֖ךְ יְהוָֽה׃ ס 11עֲנִיָּ֥ה סֹעֲרָ֖ה לֹ֣א נֻחָ֑מָה הִנֵּ֨ה אָנֹכִ֜י מַרְבִּ֤יץ בַּפּוּךְ֙ אֲבָנַ֔יִךְ וִיסַדְתִּ֖יךְ בַּסַּפִּירִֽים׃ 12וְשַׂמְתִּ֤י כַּֽדְכֹד֙ שִׁמְשֹׁתַ֔יִךְ וּשְׁעָרַ֖יִךְ לְאַבְנֵ֣י אֶקְדָּ֑ח וְכָל־גְּבוּלֵ֖ךְ לְאַבְנֵי־חֵֽפֶץ׃ 13וְכָל־בָּנַ֖יִךְ לִמּוּדֵ֣י יְהוָ֑ה וְרַ֖ב שְׁלֹ֥ום בָּנָֽיִךְ׃ 14בִּצְדָקָ֖ה תִּכֹּונָ֑נִי רַחֲקִ֤י מֵעֹ֨שֶׁק֙ כִּֽי־לֹ֣א תִירָ֔אִי וּמִ֨מְּחִתָּ֔ה כִּ֥י לֹֽא־תִקְרַ֖ב אֵלָֽיִךְ׃ 15הֵ֣ן גֹּ֥ור יָג֛וּר אֶ֖פֶס מֵֽאֹותִ֑י מִי־גָ֥ר אִתָּ֖ךְ עָלַ֥יִךְ יִפֹּֽול׃ 16הֵן אָֽנֹכִי֙ בָּרָ֣אתִי חָרָ֔שׁ נֹפֵ֨חַ֙ בְּאֵ֣שׁ פֶּחָ֔ם וּמֹוצִ֥יא כְלִ֖י לְמַעֲשֵׂ֑הוּ וְאָנֹכִ֛י בָּרָ֥אתִי מַשְׁחִ֖ית לְחַבֵּֽל׃ 17כָּל־כְּלִ֞י יוּצַ֤ר עָלַ֨יִךְ֙ לֹ֣א יִצְלָ֔ח וְכָל־לָשֹׁ֛ון תָּֽקוּם־אִתָּ֥ךְ לַמִּשְׁפָּ֖ט תַּרְשִׁ֑יעִי זֹ֡את נַחֲלַת֩ עַבְדֵ֨י יְהוָ֧ה וְצִדְקָתָ֛ם מֵאִתִּ֖י נְאֻם־יְהוָֽה׃ ס

55

Yishi mweshi mwe mugwerhwe n’enyorha

1 Mweshi mwe mugwehwe n’enyôrha, muyishe ebwa mishi;

ciru na ninyu mwe murhagwerhi nsaranga, muyishe!

Mugule munanywe amamvu n’amarha buzira nsaranga na buzira kulyula bici!

2 Cirhuma muheza ensaranga oku gurhali mugati munarhindibukire ebirhayîgusa?

Munyumvirhize Iyo mukaz’irya ebinunu, munacishinge omu kulya ebishushagîre.

3 Murhege okurhwiri munayishe emunda ndi; muyumvirhize lyo mubona akalamo!

Nafundika endagâno y’ensiku n’amangoⁿ haguma ninyu,

yo mihigo erhakahigûlwa nalaganyagya Daudi.

4 Loli oku ye nayimanzize, nàmujira muhamirizi w’amashanja,

muluzi w’okurhambula embaga.

5 Ala oku wahamagala ishanja orhayishi,

n’ishanja lirhakuyishi lyakulibirhira

erhi Nyakasane Nyamuzidna wâwe orhuma,

Mutagatifu w’Israheli, ye wàkuhire irenge.

6 Mulongereze Nyakasane oku aciri aboneka,

mumushenge oku aciri hofi.

7 Omubî aleke okwâge, na nyankola-maligo akabulire enkengêro zâge,

agaluke emwa Nyakasane, naye amubabalira,

agaluke emwa Nyamuzinda wirhu,

bulya aba wa bwonjo bunji.

8 Bulya enkengêro zâni zirhali zo nkengêro zinyu,

n’enjira zâni zirhali zo njira zinyu, kwo adesire Nyakasane

9 Nka kula amalunga gali kulî enyanya ly’igulu,

kwo enjira zâni ziri kulî n’enjira zinyu,

kwo n’enkengêro zâni ziri kulî enyanya Iy’enkengêro zinyu.

10 Nka kula enkuba n’olubula birhoga emalunga birhanagalukayo birhanaj’ibombêza idaho n’okuliyêza n’okumezâmwo emburho, lihe omurhwezi emyâka n’oshalisire eci alya, 11 ntyo kwo nalo luli oluderho lurhenga omu kanwa kâni: lurhankangalukira busha, ci lwanajira eci nalonzagya, lunayûkirize oku lwàrhumagwa. 12 Neci, mwâgenda muyunjwire bushagaluke munaje nwayerekwa enjira y’omurhûla; entondo n’orhurhondo byâkaz’immukomera kagasha, n’emirhi yoshi y’erubala ekûbize. 13 Ahantu harhasag’imera mishûgi hakola hamera ensindani, n’ahantu hàmeraga olushusha hakola hamera omurhi gw’obukû. Lyâbà irenge kuli Nyakasane na cimanyîso cirhazâzika ensiku n’amango.

Jesaja/Isaiah 55 1

הֹ֤וי כָּל־צָמֵא֙ לְכ֣וּ לַמַּ֔יִם וַאֲשֶׁ֥ר אֵֽין־לֹ֖ו כָּ֑סֶף לְכ֤וּ שִׁבְרוּ֙ וֶֽאֱכֹ֔לוּ וּלְכ֣וּ שִׁבְר֗וּ בְּלֹוא־כֶ֛סֶף וּבְלֹ֥וא מְחִ֖יר יַ֥יִן וְחָלָֽב׃ 2לָ֤מָּה תִשְׁקְלוּ־כֶ֨סֶף֙ בְּֽלֹוא־לֶ֔חֶם וִיגִיעֲכֶ֖ם בְּלֹ֣וא לְשָׂבְעָ֑ה שִׁמְע֨וּ שָׁמֹ֤ועַ אֵלַי֙ וְאִכְלוּ־טֹ֔וב וְתִתְעַנַּ֥ג בַּדֶּ֖שֶׁן נַפְשְׁכֶֽם׃ 3הַטּ֤וּ אָזְנְכֶם֙ וּלְכ֣וּ אֵלַ֔י שִׁמְע֖וּ וּתְחִ֣י נַפְשְׁכֶ֑ם וְאֶכְרְתָ֤ה לָכֶם֙ בְּרִ֣ית עֹולָ֔ם חַֽסְדֵ֥י דָוִ֖ד הַנֶּאֱמָנִֽים׃ 4הֵ֛ן עֵ֥ד לְאוּמִּ֖ים נְתַתִּ֑יו נָגִ֥יד וּמְצַוֵּ֖ה לְאֻמִּֽים׃ 5הֵ֣ן גֹּ֤וי לֹֽא־תֵדַע֙ תִּקְרָ֔א וְגֹ֥וי לֹֽא־יְדָע֖וּךָ אֵלֶ֣יךָ יָר֑וּצוּ לְמַ֨עַן֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֔יךָ וְלִקְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל כִּ֥י פֵאֲרָֽךְ׃ ס 6דִּרְשׁ֥וּ יְהוָ֖ה בְּהִמָּצְאֹ֑ו קְרָאֻ֖הוּ בִּֽהְיֹותֹ֥ו קָרֹֽוב׃ 7יַעֲזֹ֤ב רָשָׁע֙ דַּרְכֹּ֔ו וְאִ֥ישׁ אָ֖וֶן מַחְשְׁבֹתָ֑יו וְיָשֹׁ֤ב אֶל־יְהוָה֙ וִֽירַחֲמֵ֔הוּ וְאֶל־אֱלֹהֵ֖ינוּ כִּֽי־יַרְבֶּ֥ה לִסְלֹֽוחַ׃ 8כִּ֣י לֹ֤א מַחְשְׁבֹותַי֙ מַחְשְׁבֹ֣ותֵיכֶ֔ם וְלֹ֥א דַרְכֵיכֶ֖ם דְּרָכָ֑י נְאֻ֖ם יְהוָֽה׃ 9כִּֽי־גָבְה֥וּ שָׁמַ֖יִם מֵאָ֑רֶץ כֵּ֣ן גָּבְה֤וּ דְרָכַי֙ מִדַּרְכֵיכֶ֔ם וּמַחְשְׁבֹתַ֖י מִמַּחְשְׁבֹתֵיכֶֽם׃ 10כִּ֡י כַּאֲשֶׁ֣ר יֵרֵד֩ הַגֶּ֨שֶׁם וְהַשֶּׁ֜לֶג מִן־הַשָּׁמַ֗יִם וְשָׁ֨מָּה֙ לֹ֣א יָשׁ֔וּב כִּ֚י אִם־הִרְוָ֣ה אֶת־הָאָ֔רֶץ וְהֹולִידָ֖הּ וְהִצְמִיחָ֑הּ וְנָ֤תַן זֶ֨רַע֙ לַזֹּרֵ֔עַ וְלֶ֖חֶם לָאֹכֵֽל׃ 11כֵּ֣ן יִֽהְיֶ֤ה דְבָרִי֙ אֲשֶׁ֣ר יֵצֵ֣א מִפִּ֔י לֹֽא־יָשׁ֥וּב אֵלַ֖י רֵיקָ֑ם כִּ֤י אִם־עָשָׂה֙ אֶת־אֲשֶׁ֣ר חָפַ֔צְתִּי וְהִצְלִ֖יחַ אֲשֶׁ֥ר שְׁלַחְתִּֽיו׃ 12כִּֽי־בְשִׂמְחָ֣ה תֵצֵ֔אוּ וּבְשָׁלֹ֖ום תּֽוּבָל֑וּן הֶהָרִ֣ים וְהַגְּבָעֹ֗ות יִפְצְח֤וּ לִפְנֵיכֶם֙ רִנָּ֔ה וְכָל־עֲצֵ֥י הַשָּׂדֶ֖ה יִמְחֲאוּ־כָֽף׃ 13תַּ֤חַת הַֽנַּעֲצוּץ֙ יַעֲלֶ֣ה בְרֹ֔ושׁ תַחַת הַסִּרְפַּ֖ד יַעֲלֶ֣ה הֲדַ֑ס וְהָיָ֤ה לַֽיהוָה֙ לְשֵׁ֔ם לְאֹ֥ות עֹולָ֖ם לֹ֥א יִכָּרֵֽת׃ ס

56

III. Israheli ayish’iyagaluka Aka-Nyamuzinda kaguma oku mashanja goshi.

1 Ntya kwo Nyakasane adesire: «Mushimbe amarhegeko munakaz’ijira okushingânîne, bulya obucunguzi bwâni buyiruka n’obushinganyanya bwâni bukola bwâciyerekana.»^o 2 Iragi lyâge omuntu okajira ntyo na mwene-Adamu ocîshwêkera kuli ebyo, olanga olwa-sabato buzira kuluhemukira analange okuboko kwâge kulek’ijira amabî. 3 Mwene-ecigolo ocishwêkirekwo Nyakasane, arhaderhaga, erhi: «Ntâco carhuma arhanyegûla omu lubaga lwâge!» N’enkone erhaderhaga, erhi: «Kali niehe ncîbêrire murhi mumu!» 4 Bulyala ntyâla kwo Nyakasane adesire, erhi: «Enkone zilanga ensiku zâni za sabato, ezishimba obulonza bwâni zinacishwêkera oku ndagâno yani, 5 nazihêra omu nyumpa yâni n’omu byôgo byâni irenge n’izîno bilushire abana-rhabana n’abana-nyere; naziha izîno ly’ensiku n’amango lirhakazâzika. 6 Nabo bene-ebigolo bacîshwêkerakwo Nyakasane, omu kumurhumikira n’omu kuzigira izîno lya Nyakasane, mpu Iyo bahinduka bambali, na ngasi boshi bâkaz’ilanga olwa-sabato buzira kuluhemukira banacishwêkere oku ndagâno yâni, 7 nâbahêka oku ntondo yâni ntagatifu nnâbasimikize omu nyumpa yâni y’okushenga^p. Embâgwa zâbo n’enterekêro zâbo zâyankirirwa bwinja aha luhêrero lwâni, bulya enyumpa yani yakaz’iderhwa nyumpa amashanja goshi gakaâshengeramwo. 8 Kwo adesire ntyâla Nyakasane Nyamubûho, oshubûza bene-Israheli bàli bashandabîne: «Nâshubûliza abandi haguma na balya bàli bamashubûka.»

Abarhamho bagalugalu

9 Mweshi, mwe nsimba^q z’erubala, muyishe mufonfomere! Nwe nsimba z’emuzirhu, muyishe mweshi! 10 Abalalizi bâge babire mihûrha, boshi boshi barhishi cici; boshi boshi kwo bali nka rhubwa rhuduma rhurhankahash ‘imoka; rhunakaz’ilôrhera halya rhunagwishire, rhusima okuhunira. 11 Orhwo rhubwa rhugwerhe omumiro muhubu rhurhanahûga, bo bangere barhankahash’iyumwa cici! Boshi banakaz’ishimba ngasi muguma enjira yâge, ngasi muguma anakalonza obunguke bwâge: 12 « Yishi, nkola nalerha amamvu, rhunywe rhunalaluke; n’irhondo kwo na kuguma: gacisigîre manji!»

Jesaja/Isaiah 56: 1 

כֹּ֚ה אָמַ֣ר יְהוָ֔ה שִׁמְר֥וּ מִשְׁפָּ֖ט וַעֲשׂ֣וּ צְדָקָ֑ה כִּֽי־קְרֹובָ֤ה יְשֽׁוּעָתִי֙ לָבֹ֔וא וְצִדְקָתִ֖י לְהִגָּלֹֽות׃ 2אַשְׁרֵ֤י אֱנֹושׁ֙ יַעֲשֶׂה־זֹּ֔את וּבֶן־אָדָ֖ם יַחֲזִ֣יק בָּ֑הּ שֹׁמֵ֤ר שַׁבָּת֙ מֵֽחַלְּלֹ֔ו וְשֹׁמֵ֥ר יָדֹ֖ו מֵעֲשֹׂ֥ות כָּל־רָֽע׃ ס 3וְאַל־יֹאמַ֣ר בֶּן־הַנֵּכָ֗ר הַנִּלְוָ֤ה אֶל־יְהוָה֙ לֵאמֹ֔ר הַבְדֵּ֧ל יַבְדִּילַ֛נִי יְהוָ֖ה מֵעַ֣ל עַמֹּ֑ו וְאַל־יֹאמַר֙ הַסָּרִ֔יס הֵ֥ן אֲנִ֖י עֵ֥ץ יָבֵֽשׁ׃ ס 4כִּי־כֹ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה לַסָּֽרִיסִים֙ אֲשֶׁ֤ר יִשְׁמְרוּ֙ אֶת־שַׁבְּתֹותַ֔י וּבָֽחֲר֖וּ בַּאֲשֶׁ֣ר חָפָ֑צְתִּי וּמַחֲזִיקִ֖ים בִּבְרִיתִֽי׃ 5וְנָתַתִּ֨י לָהֶ֜ם בְּבֵיתִ֤י וּבְחֹֽומֹתַי֙ יָ֣ד וָשֵׁ֔ם טֹ֖וב מִבָּנִ֣ים וּמִבָּנֹ֑ות שֵׁ֤ם עֹולָם֙ אֶתֶּן־לֹ֔ו אֲשֶׁ֖ר לֹ֥א יִכָּרֵֽת׃ ס 6וּבְנֵ֣י הַנֵּכָ֗ר הַנִּלְוִ֤ים עַל־יְהוָה֙ לְשָׁ֣רְתֹ֔ו וּֽלְאַהֲבָה֙ אֶת־שֵׁ֣ם יְהוָ֔ה לִהְיֹ֥ות לֹ֖ו לַעֲבָדִ֑ים כָּל־שֹׁמֵ֤ר שַׁבָּת֙ מֵֽחַלְּלֹ֔ו וּמַחֲזִיקִ֖ים בִּבְרִיתִֽי׃ 7וַהֲבִיאֹותִ֞ים אֶל־הַ֣ר קָדְשִׁ֗י וְשִׂמַּחְתִּים֙ בְּבֵ֣ית תְּפִלָּתִ֔י עֹולֹתֵיהֶ֧ם וְזִבְחֵיהֶ֛ם לְרָצֹ֖ון עַֽל־מִזְבְּחִ֑י כִּ֣י בֵיתִ֔י בֵּית־תְּפִלָּ֥ה יִקָּרֵ֖א לְכָל־הָעַמִּֽים׃ 8נְאֻם֙ אֲדֹנָ֣י יְהוִ֔ה מְקַבֵּ֖ץ נִדְחֵ֣י יִשְׂרָאֵ֑ל עֹ֛וד אֲקַבֵּ֥ץ עָלָ֖יו לְנִקְבָּצָֽיו׃ 9כֹּ֖ל חַיְתֹ֣ו שָׂדָ֑י אֵתָ֕יוּ לֶאֱכֹ֥ל כָּל־חַיְתֹ֖ו בַּיָּֽעַר׃ ס 10צֹפֹו עִוְרִ֤ים כֻּלָּם֙ לֹ֣א יָדָ֔עוּ כֻּלָּם֙ כְּלָבִ֣ים אִלְּמִ֔ים לֹ֥א יוּכְל֖וּ לִנְבֹּ֑חַ הֹזִים֙ שֹֽׁכְבִ֔ים אֹהֲבֵ֖י לָנֽוּם׃ 11וְהַכְּלָבִ֣ים עַזֵּי־נֶ֗פֶשׁ לֹ֤א יָֽדְעוּ֙ שָׂבְעָ֔ה וְהֵ֣מָּה רֹעִ֔ים לֹ֥א יָדְע֖וּ הָבִ֑ין כֻּלָּם֙ לְדַרְכָּ֣ם פָּנ֔וּ אִ֥ישׁ לְבִצְעֹ֖ו מִקָּצֵֽהוּ׃ 12אֵתָ֥יוּ אֶקְחָה־יַ֖יִן וְנִסְבְּאָ֣ה שֵׁכָ֑ר וְהָיָ֤ה כָזֶה֙ יֹ֣ום מָחָ֔ר גָּדֹ֖ול יֶ֥תֶר מְאֹֽד׃

57

1 Omushinganyanya amaherêrekera, na ntaye ciru n’omuguma omu­shibirîre; abantu bajira aminja badwîrhe bahirigirha, n’okwôla kurhama­nyikini! Neci, bubî budwîrhe bwarhuma omushinganyanya ahirigirha! 2 Acigendera n’omurhûla, na balya bakulikira enjira y’obushinganyanya baluhûkira omu ncingo zâbo.

Okucilanga oku by’obukurungu

3 Ci mwehe muyegere hano, aba bana b’omukazi mukurungu, er’iburha lya citwamba n’ecishungu! 4 Ndi mudwirhe mwashâsa? Ndi mudwîrhe mwafôkafôkera mwanalashira olulimi? Ka murhali bana ba bugoma n’iburha lya bulyâlya? 5 Munakaz’ishumikana aha musinga n’aha ngasi murhi mubishi! Mudwîrhe mwagend’ibâgira abana^r binyu omu rhubanda, omu nyâla z’amabuye! 6 Amabuye makombêze g’omu nshalalo z’amîshi go gakola gaba mwanya gwâwe, go ganakola cigabi ocîkubagira! Kuli go kwo okôla ojirira enterekêro z’embulaga kwo onakola ohânira ezindi ntûlo! Ka nakaziga kwa bene okwôla? 7 Oku ntondo nnene enalihûsire kwo wajir’itwa encingo yâwe! N’eyôla munda yo okaz’isôkera okwôla waj’irherekêra! 8 Enyuma ly’olumvi n’ely’omulirango wàjire wahirayo ecimanyîso caâwe. Kulî na nâni wàrhondêra okukûla emyambalo, washona, washanjula encingo yâwe; wayumvanya mweshi na balya orhonyeza encingo, warhondêra okulolerêza. 9 Wajire emwa Mêleki erhi odwîrhe amavurha haguma n’omwandu gw’emvange y’obukù. Wàlikirayo entumwa erhi onaciri kulî, wàcinyihya kuhika wàhwera omu kuzimu. 10 Okuja wagenda kwarhuma warhama, ci orhaderhaga, erhi: «Kurhamira busha kuno!» Wàyushula okucîhangana, buzira kuyabirwa. 11 Ndi wakâg’irhinya, ndi wakâg’iyôboha, owarhumaga onteba onaleka okukaz’inyibuka n’okukaz’inshibirira? Ka niehe ntacihulikiraga kurhenga mîra? Ci w’oyo orhantinya! 12 Cikwâne nâyâliza obushinganyanya bwâwe n’emikolo yâwe, eyi orhakulagamwo bunguke buci. 13 Mango okayâma, bakulikuzagye abôla banyamuzinda b’obwihambe banji-banji! Boshi bayehûkanwe n’empûsi, bayehûlwè n’omuyaga! Ci ngasi yeshi olongeza olwâkiro aha burhambi bwâni, ayîma omu cihugo anabêre oku ntondo yâni ntagatifu.

Nyamubâho ayôkola olubaga lwâge

14 Bayish’ikaz’iderha, mpu «Mutwe, mutwe enjira, mukombêze omuli­mbwa! Murhenze ngasi cihanzo omu njira y’olubaga lwâni!» 15 Neci, kwo adesire ntyâla Ow’Enyanya emalunga, oyôrha abâho ensiku n’amango; izîno lyâge liri litagatifu: «Nie mba enyanya omu ndâro ntagatifu; ci mbêra haguma n’omuntu ocîyunjuzize n’ow’omurhima mwirhôhye, Iyo mpira obuzîne omu myûka y’abirhôhye, Iyo nnampira obuzîne omu mirhima y’abaciyunjuzize. 16 Bulya ntalonza nkaz’iyôrha naja kadali, erhi okukaz’iyôrha nkunire ngasi mango, singa embere zâni omûka n’obuzîne nalemaga byanafananda. 17 Obubî bwâge bwarhumire nakunira, nàmushûrha erhi nnandwîrhe nafulika obusù bwâni, nàkunira bwenêne; ci yehe aciberera omu buhalanjisi bwâge, àkaz’ishimba oku omurhima gwâge gunamubwizire. 18 Nàbwine enjira zâge, ci nàmufumya, nâmulongolana nnâmuyunjuze burhulirize, ye n’abâge bali omu mishîbo. 19 Nâbaha okukaz’iderha omu kanwa kâbo, mpu: «Buholo! buholo oku bali kuli n’oku bali hofi, kwo adesire Nyakasane! Neci, nâbafumya!» 20 Ci abantu babî kwo bali nka nyanja yamatulûla erhankanacihasha oku­rhulûla; emihûsi y’emilaba yâge yanakaz’iyisha ekumbirikinye omushenyi n’ebijondo. 21 Nta murhûla oku bantu babî, kwo adesire Nyamuzinda wâni!

Jesaja/Isaiah 57: 1 

הַצַּדִּ֣יק אָבָ֔ד וְאֵ֥ין אִ֖ישׁ שָׂ֣ם עַל־לֵ֑ב וְאַנְשֵׁי־חֶ֤סֶד נֶֽאֱסָפִים֙ בְּאֵ֣ין מֵבִ֔ין כִּֽי־מִפְּנֵ֥י הָרָעָ֖ה נֶאֱסַ֥ף הַצַּדִּֽיק׃ 2יָבֹ֣וא שָׁלֹ֔ום יָנ֖וּחוּ עַל־מִשְׁכְּבֹותָ֑ם הֹלֵ֖ךְ נְכֹחֹֽו׃ 3וְאַתֶּ֥ם קִרְבוּ־הֵ֖נָּה בְּנֵ֣י עֹנְנָ֑ה זֶ֥רַע מְנָאֵ֖ף וַתִּזְנֶֽה׃ 4עַל־מִי֙ תִּתְעַנָּ֔גוּ עַל־מִ֛י תַּרְחִ֥יבוּ פֶ֖ה תַּאֲרִ֣יכוּ לָשֹׁ֑ון הֲלֹֽוא־אַתֶּ֥ם יִלְדֵי־פֶ֖שַׁע זֶ֥רַע שָֽׁקֶר׃ 5הַנֵּֽחָמִים֙ בָּֽאֵלִ֔ים תַּ֖חַת כָּל־עֵ֣ץ רַעֲנָ֑ן שֹׁחֲטֵ֤י הַיְלָדִים֙ בַּנְּחָלִ֔ים תַּ֖חַת סְעִפֵ֥י הַסְּלָעִֽים׃ 6בְּחַלְּקֵי־נַ֣חַל חֶלְקֵ֔ךְ הֵ֥ם הֵ֖ם גֹּורָלֵ֑ךְ גַּם־לָהֶ֞ם שָׁפַ֥כְתְּ נֶ֨סֶךְ֙ הֶעֱלִ֣ית מִנְחָ֔ה הַ֥עַל אֵ֖לֶּה אֶנָּחֵֽם׃ 7עַ֤ל הַר־גָּבֹ֨הַּ֙ וְנִשָּׂ֔א שַׂ֖מְתְּ מִשְׁכָּבֵ֑ךְ גַּם־שָׁ֥ם עָלִ֖ית לִזְבֹּ֥חַ זָֽבַח׃ 8וְאַחַ֤ר הַדֶּ֨לֶת֙ וְהַמְּזוּזָ֔ה שַׂ֖מְתְּ זִכְרֹונֵ֑ךְ כִּ֣י מֵאִתִּ֞י גִּלִּ֣ית וַֽתַּעֲלִ֗י הִרְחַ֤בְתְּ מִשְׁכָּבֵךְ֙ וַתִּכְרָת־לָ֣ךְ מֵהֶ֔ם אָהַ֥בְתְּ מִשְׁכָּבָ֖ם יָ֥ד חָזִֽית׃ 9וַתָּשֻׁ֤רִי לַמֶּ֨לֶךְ֙ בַּשֶּׁ֔מֶן וַתַּרְבִּ֖י רִקֻּחָ֑יִךְ וַתְּשַׁלְּחִ֤י צִרַ֨יךְ֙ עַד־מֵ֣רָחֹ֔ק וַתַּשְׁפִּ֖ילִי עַד־שְׁאֹֽול׃ 10בְּרֹ֤ב דַּרְכֵּךְ֙ יָגַ֔עַתְּ לֹ֥א אָמַ֖רְתְּ נֹואָ֑שׁ חַיַּ֤ת יָדֵךְ֙ מָצָ֔את עַל־כֵּ֖ן לֹ֥א חָלִֽית׃ 11וְאֶת־מִ֞י דָּאַ֤גְתְּ וַתִּֽירְאִי֙ כִּ֣י תְכַזֵּ֔בִי וְאֹותִי֙ לֹ֣א זָכַ֔רְתְּ לֹא־שַׂ֖מְתְּ עַל־לִבֵּ֑ךְ הֲלֹ֨א אֲנִ֤י מַחְשֶׁה֙ וּמֵ֣עֹלָ֔ם וְאֹותִ֖י לֹ֥א תִירָֽאִי׃ 12אֲנִ֥י אַגִּ֖יד צִדְקָתֵ֑ךְ וְאֶֽת־מַעֲשַׂ֖יִךְ וְלֹ֥א יֹועִילֽוּךְ׃ 13בְּזַֽעֲקֵךְ֙ יַצִּילֻ֣ךְ קִבּוּצַ֔יִךְ וְאֶת־כֻּלָּ֥ם יִשָּׂא־ר֖וּחַ יִקַּח־הָ֑בֶל וְהַחֹוסֶ֥ה בִי֙ יִנְחַל־אֶ֔רֶץ וְיִירַ֖שׁ הַר־קָדְשִֽׁי׃ 14וְאָמַ֥ר סֹֽלּוּ־סֹ֖לּוּ פַּנּוּ־דָ֑רֶךְ הָרִ֥ימוּ מִכְשֹׁ֖ול מִדֶּ֥רֶךְ עַמִּֽי׃ ס 15כִּי֩ כֹ֨ה אָמַ֜ר רָ֣ם וְנִשָּׂ֗א שֹׁכֵ֥ן עַד֙ וְקָדֹ֣ושׁ שְׁמֹ֔ו מָרֹ֥ום וְקָדֹ֖ושׁ אֶשְׁכֹּ֑ון וְאֶת־דַּכָּא֙ וּשְׁפַל־ר֔וּחַ לְהַחֲיֹות֙ ר֣וּחַ שְׁפָלִ֔ים וּֽלְהַחֲיֹ֖ות לֵ֥ב נִדְכָּאִֽים׃ 16כִּ֣י לֹ֤א לְעֹולָם֙ אָרִ֔יב וְלֹ֥א לָנֶ֖צַח אֶקְּצֹ֑וף כִּי־ר֨וּחַ֙ מִלְּפָנַ֣י יַֽעֲטֹ֔וף וּנְשָׁמֹ֖ות אֲנִ֥י עָשִֽׂיתִי׃ 17בַּעֲוֹ֥ן בִּצְעֹ֛ו קָצַ֥פְתִּי וְאַכֵּ֖הוּ הַסְתֵּ֣ר וְאֶקְצֹ֑ף וַיֵּ֥לֶךְ שֹׁובָ֖ב בְּדֶ֥רֶךְ לִבֹּֽו׃ 18דְּרָכָ֥יו רָאִ֖יתִי וְאֶרְפָּאֵ֑הוּ וְאַנְחֵ֕הוּ וַאֲשַׁלֵּ֧ם נִֽחֻמִ֛ים לֹ֖ו וְלַאֲבֵלָֽיו׃ 19בֹּורֵ֖א נוּב שְׂפָתָ֑יִם שָׁלֹ֨ום׀ שָׁלֹ֜ום לָרָחֹ֧וק וְלַקָּרֹ֛וב אָמַ֥ר יְהוָ֖ה וּרְפָאתִֽיו׃ 20וְהָרְשָׁעִ֖ים כַּיָּ֣ם נִגְרָ֑שׁ כִּ֤י הַשְׁקֵט֙ לֹ֣א יוּכָ֔ל וַיִּגְרְשׁ֥וּ מֵימָ֖יו רֶ֥פֶשׁ וָטִֽיט׃ 21אֵ֣ין שָׁלֹ֔ום אָמַ֥ר אֱלֹהַ֖י לָרְשָׁעִֽים׃ ס

58

Okucîshalisa kusimîsa Nyakasane

1 Oyakûze n’izu linene burhahusa, oshekêreze nka mushekera, obwire olubaga lwâni ebyâha byâlwo, n’enyumpa ya Yakobo amabî gâyo.^s 2 Nie bakaz’ilonza ngasi lusiku, banacifinje okumanya enjira zâni, nk’ishanja lishimba obushinganyanya lirhanasâg’ilekerera Nyamuzinda walyo. Banakaz’indôsa oku biyerekire amarhegeko gashingânîne, banacifinje okuyegera Nyamuzinda. 3 «Cici cankarhuma rhwacîshalisa akaba orhakubwini? cici cankarhuma rhwacîbabaza akaba orhakumanyiri?» Ewe, kali omu lusiku lwinyu lw’okucîshalisa, munabe binyu binyu byo mukola mugugumirizekwo n’okurhindibuza abarhumisi binyu boshi! 4 Neci, omu mirongwe n’omu ntamba]a mwo mugereza okucîshalisa kwinyu, munakaz’ishurhana ebifundo bikali. Murhacihîra mukacicîshalisa nk’olw’ene mukalonza izù linyu liyumvikane enyanya! 5 Ka kwo kucîshalisa nnonza okwôla’! Ka luligi lusiku omuntu ankaderha mpu acîshalisizemwo olwôIa? Okulegerera okubire igosi nk’ishasha, okucibwîka sunzu n’okucîshiga oluvu: ka okwôla kwo odesirage kucîshalisa, kulyâla kwankasimîsa Nyakasane? 6 Okucîshalisa nnonza ka kurhali kw’okûla: okushwêkûla enkoba z’obubî, Okutwa obudagulè okulîka abali omu mpamikwa n’okutwa ngasi budagulè? 7 Kali kuli kukâgabana ebiryo byâwe n’oshalisire, okukâhandisa abakenyi barhajira nyumpa, okukâyambika ab’obwine barhambirhi buzira okuyâka owinyu muntu? 8 Ntyo wânalangashana nka buce bwa sêzi, ebibande byâwe byanafuma dubaduba, obushinganyanya bwâwe bwanakaz’ikushokolera, n’irenge lya Nyakasane lyanakaz’ikukulikira. 9 Obwo wânayakûza na Nyakasane âkushuze, wânahamagala, naye âderhe, erhi: «Nie ono!» Erhi wankarhenza budagulè emwâwe, okaleka okukaz’ishunga omunwe n’okuderha ebinwa bibî; 10 erhi wâkahà omushalye akalyo wankasimîre olye, n’erhi wankayigûsa oli omu malibuko, akamole kawe kânayâka omu mwizizi, n’omwizimya gwâwe gwânabà nka kasirahinga, 11 Nyakasane ânakaz’ikushokolera ngasi mango ânakuyiguse omu irungu; anakomeza amavuha gâwe, obe nk’ishwa lidômerirwe na nk’iriba lirhahubamwo mîshi. 12 Ebyàli bigûkà byânashub’ihinduka mûbako, wânashub’iyimanza emyûbako kurhenga oku iburha kuja oku lindi; bâkuyirika elya Cûbaka ciyûbaka eyali ekola yalangala, elya Nyamuhambûla-njira zàli zikola zihambire, mpu Iyo babona aha bayûbaka.

Olwa Sabato

13 Erhi wankaleka okukaz’ilambagira olwa sabato n’okujira eby’oburhimbûzi bwâwe omu lusiku Iwâni lutagatifu, erhi wankayirika olwa-sabato «masîma» n’olusiku lutagatifu lwa Nyakasane «lukengwa», erhi wankalukenga, okaleka okukâgenda n’okukâjira eby’oburhunzi bwâwe n’okuja wadalika, 14 Obwo wanabona omwishingo muli Nyakasane, nânakulengeza oku ngâlè omu nkuba-karhî y’ecihugo, nkushobôze akashambala ka sho Yakobo, olye oyigurhe. Neci, kanwa ka Nyakasane kakudesire!

Jesaja/Isaiah 58 1

קְרָ֤א בְגָרֹון֙ אַל־תַּחְשֹׂ֔ךְ כַּשֹּׁופָ֖ר הָרֵ֣ם קֹולֶ֑ךָ וְהַגֵּ֤ד לְעַמִּי֙ פִּשְׁעָ֔ם וּלְבֵ֥ית יַעֲקֹ֖ב חַטֹּאתָֽם׃ 2וְאֹותִ֗י יֹ֥ום יֹום֙ יִדְרֹשׁ֔וּן וְדַ֥עַת דְּרָכַ֖י יֶחְפָּצ֑וּן כְּגֹ֞וי אֲשֶׁר־צְדָקָ֣ה עָשָׂ֗ה וּמִשְׁפַּ֤ט אֱלֹהָיו֙ לֹ֣א עָזָ֔ב יִשְׁאָל֨וּנִי֙ מִשְׁפְּטֵי־צֶ֔דֶק קִרְבַ֥ת אֱלֹהִ֖ים יֶחְפָּצֽוּן׃ 3לָ֤מָּה צַּ֨מְנוּ֙ וְלֹ֣א רָאִ֔יתָ עִנִּ֥ינוּ נַפְשֵׁ֖נוּ וְלֹ֣א תֵדָ֑ע הֵ֣ן בְּיֹ֤ום צֹֽמְכֶם֙ תִּמְצְאוּ־חֵ֔פֶץ וְכָל־עַצְּבֵיכֶ֖ם תִּנְגֹּֽשׂוּ׃ 4הֵ֣ן לְרִ֤יב וּמַצָּה֙ תָּצ֔וּמוּ וּלְהַכֹּ֖ות בְּאֶגְרֹ֣ף רֶ֑שַׁע לֹא־תָצ֣וּמוּ כַיֹּ֔ום לְהַשְׁמִ֥יעַ בַּמָּרֹ֖ום קֹולְכֶֽם׃ 5הֲכָזֶ֗ה יִֽהְיֶה֙ צֹ֣ום אֶבְחָרֵ֔הוּ יֹ֛ום עַנֹּ֥ות אָדָ֖ם נַפְשֹׁ֑ו הֲלָכֹ֨ף כְּאַגְמֹ֜ן רֹאשֹׁ֗ו וְשַׂ֤ק וָאֵ֨פֶר֙ יַצִּ֔יעַ הֲלָזֶה֙ תִּקְרָא־צֹ֔ום וְיֹ֥ום רָצֹ֖ון לַיהוָֽה׃ 6הֲלֹ֣וא זֶה֮ צֹ֣ום אֶבְחָרֵהוּ֒ פַּתֵּ֨חַ֙ חַרְצֻבֹּ֣ות רֶ֔שַׁע הַתֵּ֖ר אֲגֻדֹּ֣ות מֹוטָ֑ה וְשַׁלַּ֤ח רְצוּצִים֙ חָפְשִׁ֔ים וְכָל־מֹוטָ֖ה תְּנַתֵּֽקוּ׃ 7הֲלֹ֨וא פָרֹ֤ס לָֽרָעֵב֙ לַחְמֶ֔ךָ וַעֲנִיִּ֥ים מְרוּדִ֖ים תָּ֣בִיא בָ֑יִת כִּֽי־תִרְאֶ֤ה עָרֹם֙ וְכִסִּיתֹ֔ו וּמִבְּשָׂרְךָ֖ לֹ֥א תִתְעַלָּֽם׃ 8אָ֣ז יִבָּקַ֤ע כַּשַּׁ֨חַר֙ אֹורֶ֔ךָ וַאֲרֻכָתְךָ֖ מְהֵרָ֣ה תִצְמָ֑ח וְהָלַ֤ךְ לְפָנֶ֨יךָ֙ צִדְקֶ֔ךָ כְּבֹ֥וד יְהוָ֖ה יַאַסְפֶֽךָ׃ 9אָ֤ז תִּקְרָא֙ וַיהוָ֣ה יַעֲנֶ֔ה תְּשַׁוַּ֖ע וְיֹאמַ֣ר הִנֵּ֑נִי אִם־תָּסִ֤יר מִתֹּֽוכְךָ֙ מֹוטָ֔ה שְׁלַ֥ח אֶצְבַּ֖ע וְדַבֶּר־אָֽוֶן׃ 10וְתָפֵ֤ק לָֽרָעֵב֙ נַפְשֶׁ֔ךָ וְנֶ֥פֶשׁ נַעֲנָ֖ה תַּשְׂבִּ֑יעַ וְזָרַ֤ח בַּחֹ֨שֶׁךְ֙ אֹורֶ֔ךָ וַאֲפֵלָתְךָ֖ כַּֽצָּהֳרָֽיִם׃ 11וְנָחֲךָ֣ יְהוָה֮ תָּמִיד֒ וְהִשְׂבִּ֤יעַ בְּצַחְצָחֹות֙ נַפְשֶׁ֔ךָ וְעַצְמֹתֶ֖יךָ יַחֲלִ֑יץ וְהָיִ֨יתָ֙ כְּגַ֣ן רָוֶ֔ה וּכְמֹוצָ֣א מַ֔יִם אֲשֶׁ֥ר לֹא־יְכַזְּב֖וּ מֵימָֽיו׃ 12וּבָנ֤וּ מִמְּךָ֙ חָרְבֹ֣ות עֹולָ֔ם מֹוסְדֵ֥י דֹור־וָדֹ֖ור תְּקֹומֵ֑ם וְקֹרָ֤א לְךָ֙ גֹּדֵ֣ר פֶּ֔רֶץ מְשֹׁבֵ֥ב נְתִיבֹ֖ות לָשָֽׁבֶת׃ 13אִם־תָּשִׁ֤יב מִשַּׁבָּת֙ רַגְלֶ֔ךָ עֲשֹׂ֥ות חֲפָצֶ֖יךָ בְּיֹ֣ום קָדְשִׁ֑י וְקָרָ֨אתָ לַשַּׁבָּ֜ת עֹ֗נֶג לִקְדֹ֤ושׁ יְהוָה֙ מְכֻבָּ֔ד וְכִבַּדְתֹּו֙ מֵעֲשֹׂ֣ות דְּרָכֶ֔יךָ מִמְּצֹ֥וא חֶפְצְךָ֖ וְדַבֵּ֥ר דָּבָֽר׃ 14אָ֗ז תִּתְעַנַּג֙ עַל־יְהוָ֔ה וְהִרְכַּבְתִּ֖יךָ עַל־בָּמֹותֵי אָ֑רֶץ וְהַאֲכַלְתִּ֗יךָ נַחֲלַת֙ יַעֲקֹ֣ב אָבִ֔יךָ כִּ֛י פִּ֥י יְהוָ֖ה דִּבֵּֽר׃ ס

59

Okucîyunjuza kwo kulerha obucunguzi

1 Nanga! Okuboko kwa Nyakasane kurhali kofi kwa kubaciza, n’okurhwiri kwâge kurhaba na buzibu bwa kuyumva! 2 Ci mabî ginyu go garhuma murhaba hofi na Nyamuzinda winyu, n’ebyâha binyu byo bimmufulika obusù bwâge, mubule kumuyu­mva. 3 Bulya amaboko ginyu gàhemusire omu kubulaga omuko, n’eminwe yinyu yàhemusire n’amabî. Orhunwa rhwinyu rhunakaz’iderha eby’obunywesi, n’olulimi lwinyu ludwîrhe lwahwehwerheza eby’obulyâlya. 4 Ntaye ciru n’omuguma wankaderha mpu aheka aha kagombe oluba­nja kushingânîne, ntâye obûlana omu kuderha eby’okuli; banakâyegemera ebyâzo birhali byo n’okuderha eby’obunywesi, banahige obuhanya, baburhe obubî. 5 Banakaz’iberaguza amaji ga cibugusha, baluke n’enyôgo za nyalwirhangulira. Ngasi yeshi olyakwo amaji gâbo, anafe; n’owâgalabarha, ganarhengamwo empiri. 6 Enyûzi zâbo zirhankarhengamwo mwambalo, barhankanacibwîka ehy’omu bushanja bwâbo. Obushanja bwabo buli bushanja bwa mabî gonene, na bijiro bibî byône bibaba omu nfune. 7 Amagulu gabo kugend’ijira amabî galibirhira, barhanahimwa okubiduha nka bagend’ibulaga omuko gw’omweêru-kwêru. Enkengêro zâbo ziri za mabî gône; okushanda n’okunyaga byône bibî omu njira zâbo! 8 Enjira y’omurhûla barhayiyishi, n’obushinganyanya burhabà omu majira gâbo. Enjira zabo banazijire za binzongonzongo; ngasi ozigeramwo arhabona murhûla. 9 Okwo kwo kwarhumire obucîranuzi bwacîyegûla nirhu n’obushinganyanya burharhuhikayo. Rhwakâg’ilingûza obulangashane, lero gwàbire mwizimya go guyi­sha! Rhwakâg’ilongereza omulengezi, lero omu ndûnduli y’omwizizi mwo rhudwîrhe rhwalambagira! 10 Rhudwîrhe rhwatunduza nka mihûrha yaja yamâmârha oku cizi­mbêro; rhwaja rhwamâmârha nka bantu barhajira masù! Rhunaje rhwadungubeja omu kasirahinga nka bantu baja bafûfûrha cajingwe; kwo rhuli nka mifû n’obwo rhurhalwâla! 11 Rhunaje rhwalumba nka ngoromora, rhurhahwa kulugûrha nka ngûkù. Rhunalingêze oku rhwatwîrwa olubanja, rhukubule! rhunalingûze obucunguzi, ci bucîyegûle kuli nirhu! 12 Okwôla ebwa kuba obugoma bwirhu bwàlûzire embere zâwe, n’ebyâha birhu byône byarhushombanyîsize. Neci, ebyâha birhu birhuli emalanga, n’amabî girhu rhurhagababiri. 13 Rhwalenganyize, rhwagomire Nyakasane, rhwayerekîze Nyamuzinda wirhu omugongo. Rhwagwîra okukaderha eby’okushâba n’eby’obugoma, okukâhiga n’okukâlalira eby’obunywesi omu murhima. 14 Ntyo rhwakwêba obucîranuzi enyuma, n’obushinganyanya rhwabuyimanza erhali hofi. Okuli kurhaciderhwa aha kagombe, n’obusbinganyanya bwo hahe: burhacihayerekera! 15 Okuli kwàhirigisire, n’owaderha mpu yêhe arhajira kubî erhi kwo na kucînyagîsa! Nyakasane àbwine okwôla naye, anashologorhwa n’okwôla kubula obucîranuzi. 16 Abwine oku nta muntu ciru n’omuguma, asômerwa n’okubona oku ntâye wadesire mpu ahanze abâbo. Lero okuboko kwâge kwâmugwâsa, n’obushinganyanya bwâge yâbà yo nsimiko yâge. 17 Acihundikira obusbinganyanya nka mpenzi, n’obucire yâbà yo nsirha y’omu irhwe lyâge. Ayambala emyambalo y’olwihôlo nka cirondo, âcîhundikira n’olûji nka cishûli. 18 Ahembera ngasi muntu ebi àkozire: obukunizi oku bashombanyi bâge n’obubane oku banzi bâge; ebirhwa abirheganyize olwihôlo. 19 Kurhenga ebuzikiro bw’izûba barhinya izîno lya Nyakasane, n’irenge lyâge kurhenga ebuzûk’izûba, bulya kwo ayisha nka lwîshi luhumbarhaze lwayisha lwatundugurhwa n’omûka gwa Nyakasane. 20 Omuciza wa Siyoni amayisha, al’iciza balya bene Yakobo baleka obugoma bwâbo, Nyakasane okudesire. 21 Oku bwâni, Nyakasane okudesire, alaga endagâno yâni rhweshi nabo: Omûka gwâni gukulimwo n’ebinwa byâni nâhiraga omu kanwa kâwe, birharhenge omu kanwa kâwe, n’omu kanwa k’abana bâwe, nisi erhi omu kanwa k’iburha lyâwe, Nyakasane okudesire, bunôla na kuhika emyâka n’emyâka.

Jesaja/Isaiah 59 1

הֵ֛ן לֹֽא־קָצְרָ֥ה יַד־יְהוָ֖ה מֵֽהֹושִׁ֑יעַ וְלֹא־כָבְדָ֥ה אָזְנֹ֖ו מִשְּׁמֹֽועַ׃ 2כִּ֤י אִם־עֲוֹנֹֽתֵיכֶם֙ הָי֣וּ מַבְדִּלִ֔ים בֵּינֵכֶ֕ם לְבֵ֖ין אֱלֹֽהֵיכֶ֑ם וְחַטֹּֽאותֵיכֶ֗ם הִסְתִּ֧ירוּ פָנִ֛ים מִכֶּ֖ם מִשְּׁמֹֽועַ׃ 3כִּ֤י כַפֵּיכֶם֙ נְגֹאֲל֣וּ בַדָּ֔ם וְאֶצְבְּעֹותֵיכֶ֖ם בֶּֽעָוֹ֑ן שִׂפְתֹֽותֵיכֶם֙ דִּבְּרוּ־שֶׁ֔קֶר לְשֹׁונְכֶ֖ם עַוְלָ֥ה תֶהְגֶּֽה׃ 4אֵין־קֹרֵ֣א בְצֶ֔דֶק וְאֵ֥ין נִשְׁפָּ֖ט בֶּאֱמוּנָ֑ה בָּטֹ֤וחַ עַל־תֹּ֨הוּ֙ וְדַבֶּר־שָׁ֔וְא הָרֹ֥ו עָמָ֖ל וְהֹולֵ֥יד אָֽוֶן׃ 5בֵּיצֵ֤י צִפְעֹונִי֙ בִּקֵּ֔עוּ וְקוּרֵ֥י עַכָּבִ֖ישׁ יֶאֱרֹ֑גוּ הָאֹכֵ֤ל מִבֵּֽיצֵיהֶם֙ יָמ֔וּת וְהַזּוּרֶ֖ה תִּבָּקַ֥ע אֶפְעֶֽה׃ 6קֽוּרֵיהֶם֙ לֹא־יִהְי֣וּ לְבֶ֔גֶד וְלֹ֥א יִתְכַּסּ֖וּ בְּמַֽעֲשֵׂיהֶ֑ם מַֽעֲשֵׂיהֶם֙ מַֽעֲשֵׂי־אָ֔וֶן וּפֹ֥עַל חָמָ֖ס בְּכַפֵּיהֶֽם׃ 7רַגְלֵיהֶם֙ לָרַ֣ע יָרֻ֔צוּ וִֽימַהֲר֔וּ לִשְׁפֹּ֖ךְ דָּ֣ם נָקִ֑י מַחְשְׁבֹֽותֵיהֶם֙ מַחְשְׁבֹ֣ות אָ֔וֶן שֹׁ֥ד וָשֶׁ֖בֶר בִּמְסִלֹּותָֽם׃ 8דֶּ֤רֶךְ שָׁלֹום֙ לֹ֣א יָדָ֔עוּ וְאֵ֥ין מִשְׁפָּ֖ט בְּמַעְגְּלֹותָ֑ם נְתִיבֹֽותֵיהֶם֙ עִקְּשׁ֣וּ לָהֶ֔ם כֹּ֚ל דֹּרֵ֣ךְ בָּ֔הּ לֹ֥א יָדַ֖ע שָׁלֹֽום׃ 9עַל־כֵּ֗ן רָחַ֤ק מִשְׁפָּט֙ מִמֶּ֔נּוּ וְלֹ֥א תַשִּׂיגֵ֖נוּ צְדָקָ֑ה נְקַוֶּ֤ה לָאֹור֙ וְהִנֵּה־חֹ֔שֶׁךְ לִנְגֹהֹ֖ות בָּאֲפֵלֹ֥ות נְהַלֵּֽךְ׃ 10נְגַֽשְׁשָׁ֤ה כַֽעִוְרִים֙ קִ֔יר וּכְאֵ֥ין עֵינַ֖יִם נְגַשֵּׁ֑שָׁה כָּשַׁ֤לְנוּ בַֽצָּהֳרַ֨יִם֙ כַּנֶּ֔שֶׁף בָּאַשְׁמַנִּ֖ים כַּמֵּתִֽים׃ 11נֶהֱמֶ֤ה כַדֻּבִּים֙ כֻּלָּ֔נוּ וְכַיֹּונִ֖ים הָגֹ֣ה נֶהְגֶּ֑ה נְקַוֶּ֤ה לַמִּשְׁפָּט֙ וָאַ֔יִן לִֽישׁוּעָ֖ה רָחֲקָ֥ה מִמֶּֽנּוּ׃ 12כִּֽי־רַבּ֤וּ פְשָׁעֵ֨ינוּ֙ נֶגְדֶּ֔ךָ וְחַטֹּאותֵ֖ינוּ עָ֣נְתָה בָּ֑נוּ כִּֽי־פְשָׁעֵ֣ינוּ אִתָּ֔נוּ וַעֲוֹנֹתֵ֖ינוּ יְדַֽעֲנֽוּם׃ 13פָּשֹׁ֤עַ וְכַחֵשׁ֙ בַּֽיהוָ֔ה וְנָסֹ֖וג מֵאַחַ֣ר אֱלֹהֵ֑ינוּ דַּבֶּר־עֹ֣שֶׁק וְסָרָ֔ה הֹרֹ֧ו וְהֹגֹ֛ו מִלֵּ֖ב דִּבְרֵי־שָֽׁקֶר׃ 14וְהֻסַּ֤ג אָחֹור֙ מִשְׁפָּ֔ט וּצְדָקָ֖ה מֵרָחֹ֣וק תַּעֲמֹ֑ד כִּֽי־כָשְׁלָ֤ה בָֽרְחֹוב֙ אֱמֶ֔ת וּנְכֹחָ֖ה לֹא־תוּכַ֥ל לָבֹֽוא׃ 15וַתְּהִ֤י הָֽאֱמֶת֙ נֶעְדֶּ֔רֶת וְסָ֥ר מֵרָ֖ע מִשְׁתֹּולֵ֑ל וַיַּ֧רְא יְהוָ֛ה וַיֵּ֥רַע בְּעֵינָ֖יו כִּֽי־אֵ֥ין מִשְׁפָּֽט׃ 16וַיַּרְא֙ כִּֽי־אֵ֣ין אִ֔ישׁ וַיִּשְׁתֹּומֵ֖ם כִּ֣י אֵ֣ין מַפְגִּ֑יעַ וַתֹּ֤ושַֽׁע לֹו֙ זְרֹעֹ֔ו וְצִדְקָתֹ֖ו הִ֥יא סְמָכָֽתְהוּ׃ 17וַיִּלְבַּ֤שׁ צְדָקָה֙ כַּשִּׁרְיָ֔ן וְכֹ֥ובַע יְשׁוּעָ֖ה בְּרֹאשֹׁ֑ו וַיִּלְבַּ֞שׁ בִּגְדֵ֤י נָקָם֙ תִּלְבֹּ֔שֶׁת וַיַּ֥עַט כַּמְעִ֖יל קִנְאָֽה׃ 18כְּעַ֤ל גְּמֻלֹות֙ כְּעַ֣ל יְשַׁלֵּ֔ם חֵמָ֣ה לְצָרָ֔יו גְּמ֖וּל לְאֹֽיְבָ֑יו לָאִיִּ֖ים גְּמ֥וּל יְשַׁלֵּֽם׃ 19וְיִֽירְא֤וּ מִֽמַּעֲרָב֙ אֶת־שֵׁ֣ם יְהוָ֔ה וּמִמִּזְרַח־שֶׁ֖מֶשׁ אֶת־כְּבֹודֹ֑ו כִּֽי־יָבֹ֤וא כַנָּהָר֙ צָ֔ר ר֥וּחַ יְהוָ֖ה נֹ֥סְסָה בֹֽו׃ 20וּבָ֤א לְצִיֹּון֙ גֹּואֵ֔ל וּלְשָׁבֵ֥י פֶ֖שַׁע בְּיַֽעֲקֹ֑ב נְאֻ֖ם יְהוָֽה׃ 21וַאֲנִ֗י זֹ֣את בְּרִיתִ֤י אֹותָם֙ אָמַ֣ר יְהוָ֔ה רוּחִי֙ אֲשֶׁ֣ר עָלֶ֔יךָ וּדְבָרַ֖י אֲשֶׁר־שַׂ֣מְתִּי בְּפִ֑יךָ לֹֽא־יָמ֡וּשׁוּ מִפִּיךָ֩ וּמִפִּ֨י זַרְעֲךָ֜ וּמִפִּ֨י זֶ֤רַע זַרְעֲךָ֙ אָמַ֣ר יְהוָ֔ה מֵעַתָּ֖ה וְעַד־עֹולָֽם׃ ס

60

Irenge lya Yeruzalemu muhyahya

1 Zûka, oyunjule bumoleke! bulya obulangashane bwâwe bw’obwo buyishire, n’irengc lya Nyakasane lyakumolekire. 2 Neci, oku omwizimya guhundikire igulu n’oku omwizizi gubwikîre amashanja, kuli we wehe Nyakasane ayimanzire, n’irenge lyâge lyaja lyalangashana muli we. 3 Amashanja g’abantu gahira njira, gashimbûlîre obulangashane bwâwe, n’abâmi bashimbûlira obumoleke bw’omucêracêra gwâwe. 4 Yinamula amasù eburhambi bwâwe, osinze: boshi bashubûzinye, bayishire emunda oli. Bagala bâwe barhenga kuli na bâli bâwe bayishire baherhwe emugongo. 5 Hano obona okwôla washagaluka, omurhima gwâwe gwarhwangûka, gushagaluke, bulya amagale g’omu nyanja galêrhwa emunda oli, n’amahirhi g’amashanja bayisha bagalundûlire emunda oli. 6 Amasô g’engamiya gakuzunguluka, kuguma n’orhunina rhw’engamiya z’e Madiyani n’ez’Efa. Abarhenga e Saba boshi bayisha bakudwîrhire amasholo n’ensha­ngi, banayishe bayimba irenge lya Nyakasane. 7 Amasô g’e Kedari goshi gashubûkira emwâwe; engandabuzi z’emwa Nebayoti we wâkaz’izikolêsa; zakasôkera ebwa luhêrero lwâni, zintûlwe. Neci, nakuza endâro y’irenge lyâni! 8 Bo bahi bala bayisha bayêrera emalunga nka bitû, baja babalala nka ngûkù ziyerekire ebwa nyôgo zâbo? 9 Neci, nie ebirhwa bicîkubagîre: amârho g’e Tarsisi go marhangiriza, gâyisha gadîjrhe abana bâwe barhenga kuli, bacîyikîre amarhale n’amasholo gâbo, mpu baj’ikuza iziîo lya Nyakasane Nyamuzinda wâwe, Omwimâna w’Israheli wàkujîsagya irenge. 10 Abantu b’ihanga bâshub’iyûbaka engo zâwe, n’abâmi babo bâkaz’ikurhumikira. Omu bukunizi bwâni nàkushusire, ci omu bwonjo bwâni nakubîre lukogo. 11 Emihango yâwe ekola yakaz’iyôrha eri miyîgule, erhakayîgalwa n’ôli mûshi n’ôli budufu, Iyo bâkaz’ikulerhera amahirhi g’amashanja gayîsha garhuzirwe n’abâmi. 12 Bulya ishanja erhi obwâmi byâbule bwakurhumikira byahirigirha, n’amashanja gâgukumûke. 13 Irenge lya Libano lyâja emunda oli, n’omurhi gw’ensindani, omukalakala n’omuberebere bakaz’iyisha bakudwirhireyo haguma, mpu eyinjihye endâro yani ntagatifu, mpu nkuze halya ndekereza amagulu gâni. 14 Abana ba balya bakazag’ikulibuza, bâkâyisha emunda oli bafukamire, bakacirhimba aha magulu gâwe ngasi boshi bakazâg’ikugayaguza, bâkaz’ikuderha mpu we «lugo lwa Nyakasane», mpu we «Siyoni w’Omwimâna w’Israheli». 15 Ahali h’okuba cijandagwa, mushombwa buzira owaderha mpu akugeraho, nkola nâkujira lukengwa lw’ensiku n’amango na nsîko ya busîme kurhenga oku iburha kuja oku lindi. 16 Wayish’iyonka amônka g’amashanja, wâyish’iyonka amabêre g’abâmi, onamanye oku niêne Nyakasane nie Mucunguzi wâwe, n’oku Omuyôkozi wâwe ye Ciri-misi Ntwâli ya Yakobo. 17 Ahâli h’omulinga, nakulerhera amasholo, ahâli h’eûuma, nakulerhera amarhale, ahali h’enshâli, âakulerhera omulinga, n’ahali h’amabuye, nakulerhera ecûma. Abacîranuzi nâkuha go Murhûla, n’abarhambo bâwe bwâba Bushinganyanya. 18 Barhakaciyumva akavulindi kaderhwa omu cihugo câwe, nisi erhi buhaguzi erhi ishabâbè omu mbibi zâwe, Ebizimbêro byâwe wâbiyîrika erya «Bucire», n’emihango yâwe erya «Bukuze». 19 Izûba arhali Iyo lyacikaz’ikumolekera mûshi, arhanali mwêzi gwo gwacikaz’ikumolekera budufu: Nyakasane ye okola wâbà bumoleke bwâwe ensiku n’amango. na Nyamuzinda wâwe ye okola wâbà irenge lyâwe. 20 lzûba lyâwe lirhakacizika, n’omwêzi gwâwe gurhakacihera, bulya Nyakasane ye okola wâbà bumoleke bwâwe bw’ensiku n’ama­ngo, n’ensiku z’emishîbo yâwe lero zikola zâhwa. 21 Omu lubaga lwâwe murhakacibonekana aharhali bashinganyanya, bayîma omu cihugo ensiku n’amango, yo mimera y’omu ishwa lyâni, gwo na mukolo gw’amaboko gâni, mpu Iyo bayêrekana irenge lyâni. 22 Owali munyi lero akola aj’iba bihumbi n’owali munegeshe lero akola aj’iba ishanja lizibuzibu. Nie ono, Nyakasane, hano amango gahika, okwôla nakujira oku iri­ ndo liguma.

Jesaja/Isaiah 60: 1 

ק֥וּמִי אֹ֖ורִי כִּ֣י בָ֣א אֹורֵ֑ךְ וּכְבֹ֥וד יְהוָ֖ה עָלַ֥יִךְ זָרָֽח׃ 2כִּֽי־הִנֵּ֤ה הַחֹ֨שֶׁךְ֙ יְכַסֶּה־אֶ֔רֶץ וַעֲרָפֶ֖ל לְאֻמִּ֑ים וְעָלַ֨יִךְ֙ יִזְרַ֣ח יְהוָ֔ה וּכְבֹודֹ֖ו עָלַ֥יִךְ יֵרָאֶֽה׃ 3וְהָלְכ֥וּ גֹויִ֖ם לְאֹורֵ֑ךְ וּמְלָכִ֖ים לְנֹ֥גַהּ זַרְחֵֽךְ׃ 4שְׂאִֽי־סָבִ֤יב עֵינַ֨יִךְ֙ וּרְאִ֔י כֻּלָּ֖ם נִקְבְּצ֣וּ בָֽאוּ־לָ֑ךְ בָּנַ֨יִךְ֙ מֵרָחֹ֣וק יָבֹ֔אוּ וּבְנֹתַ֖יִךְ עַל־צַ֥ד תֵּאָמַֽנָה׃ 5אָ֤ז תִּרְאִי֙ וְנָהַ֔רְתְּ וּפָחַ֥ד וְרָחַ֖ב לְבָבֵ֑ךְ כִּֽי־יֵהָפֵ֤ךְ עָלַ֨יִךְ֙ הֲמֹ֣ון יָ֔ם חֵ֥יל גֹּויִ֖ם יָבֹ֥אוּ לָֽךְ׃ 6שִֽׁפְעַ֨ת גְּמַלִּ֜ים תְּכַסֵּ֗ךְ בִּכְרֵ֤י מִדְיָן֙ וְעֵיפָ֔ה כֻּלָּ֖ם מִשְּׁבָ֣א יָבֹ֑אוּ זָהָ֤ב וּלְבֹונָה֙ יִשָּׂ֔אוּ וּתְהִלֹּ֥ת יְהוָ֖ה יְבַשֵּֽׂרוּ׃ 7כָּל־צֹ֤אן קֵדָר֙ יִקָּ֣בְצוּ לָ֔ךְ אֵילֵ֥י נְבָיֹ֖ות יְשָׁרְת֑וּנֶךְ יַעֲל֤וּ עַל־רָצֹון֙ מִזְבְּחִ֔י וּבֵ֥ית תִּפְאַרְתִּ֖י אֲפָאֵֽר׃ 8מִי־אֵ֖לֶּה כָּעָ֣ב תְּעוּפֶ֑ינָה וְכַיֹּונִ֖ים אֶל־אֲרֻבֹּתֵיהֶֽם׃ 9כִּֽי־לִ֣י׀ אִיִּ֣ים יְקַוּ֗וּ וָאֳנִיֹּ֤ות תַּרְשִׁישׁ֙ בָּרִ֣אשֹׁנָ֔ה לְהָבִ֤יא בָנַ֨יִךְ֙ מֵֽרָחֹ֔וק כַּסְפָּ֥ם וּזְהָבָ֖ם אִתָּ֑ם לְשֵׁם֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהַ֔יִךְ וְלִקְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵ֖ל כִּ֥י פֵאֲרָֽךְ׃ 10וּבָנ֤וּ בְנֵֽי־נֵכָר֙ חֹמֹתַ֔יִךְ וּמַלְכֵיהֶ֖ם יְשָׁרְת֑וּנֶךְ כִּ֤י בְקִצְפִּי֙ הִכִּיתִ֔יךְ וּבִרְצֹונִ֖י רִֽחַמְתִּֽיךְ׃ 11וּפִתְּח֨וּ שְׁעָרַ֧יִךְ תָּמִ֛יד יֹומָ֥ם וָלַ֖יְלָה לֹ֣א יִסָּגֵ֑רוּ לְהָבִ֤יא אֵלַ֨יִךְ֙ חֵ֣יל גֹּויִ֔ם וּמַלְכֵיהֶ֖ם נְהוּגִֽים׃ 12כִּֽי־הַגֹּ֧וי וְהַמַּמְלָכָ֛ה אֲשֶׁ֥ר לֹא־יַעַבְד֖וּךְ יֹאבֵ֑דוּ וְהַגֹּויִ֖ם חָרֹ֥ב יֶחֱרָֽבוּ׃ 13כְּבֹ֤וד הַלְּבָנֹון֙ אֵלַ֣יִךְ יָבֹ֔וא בְּרֹ֛ושׁ תִּדְהָ֥ר וּתְאַשּׁ֖וּר יַחְדָּ֑ו לְפָאֵר֙ מְקֹ֣ום מִקְדָּשִׁ֔י וּמְקֹ֥ום רַגְלַ֖י אֲכַבֵּֽד׃ 14וְהָלְכ֨וּ אֵלַ֤יִךְ שְׁחֹ֨וחַ֙ בְּנֵ֣י מְעַנַּ֔יִךְ וְהִֽשְׁתַּחֲו֛וּ עַל־כַּפֹּ֥ות רַגְלַ֖יִךְ כָּל־מְנַֽאֲצָ֑יִךְ וְקָ֤רְאוּ לָךְ֙ עִ֣יר יְהוָ֔ה צִיֹּ֖ון קְדֹ֥ושׁ יִשְׂרָאֵֽל׃ 15תַּ֧חַת הֱיֹותֵ֛ךְ עֲזוּבָ֥ה וּשְׂנוּאָ֖ה וְאֵ֣ין עֹובֵ֑ר וְשַׂמְתִּיךְ֙ לִגְאֹ֣ון עֹולָ֔ם מְשֹׂ֖ושׂ דֹּ֥ור וָדֹֽור׃ 16וְיָנַקְתְּ֙ חֲלֵ֣ב גֹּויִ֔ם וְשֹׁ֥ד מְלָכִ֖ים תִּינָ֑קִי וְיָדַ֗עַתְּ כִּ֣י אֲנִ֤י יְהוָה֙ מֹֽושִׁיעֵ֔ךְ וְגֹאֲלֵ֖ךְ אֲבִ֥יר יַעֲקֹֽב׃ 17תַּ֣חַת הַנְּחֹ֜שֶׁת אָבִ֣יא זָהָ֗ב וְתַ֤חַת הַבַּרְזֶל֙ אָ֣בִיא כֶ֔סֶף וְתַ֤חַת הָֽעֵצִים֙ נְחֹ֔שֶׁת וְתַ֥חַת הָאֲבָנִ֖ים בַּרְזֶ֑ל וְשַׂמְתִּ֤י פְקֻדָּתֵךְ֙ שָׁלֹ֔ום וְנֹגְשַׂ֖יִךְ צְדָקָֽה׃ 18לֹא־יִשָּׁמַ֨ע עֹ֤וד חָמָס֙ בְּאַרְצֵ֔ךְ שֹׁ֥ד וָשֶׁ֖בֶר בִּגְבוּלָ֑יִךְ וְקָרָ֤את יְשׁוּעָה֙ חֹומֹתַ֔יִךְ וּשְׁעָרַ֖יִךְ תְּהִלָּֽה׃ 19לֹא־יִֽהְיֶה־לָּ֨ךְ עֹ֤וד הַשֶּׁ֨מֶשׁ֙ לְאֹ֣ור יֹומָ֔ם וּלְנֹ֕גַהּ הַיָּרֵ֖חַ לֹא־יָאִ֣יר לָ֑ךְ וְהָיָה־לָ֤ךְ יְהוָה֙ לְאֹ֣ור עֹולָ֔ם וֵאלֹהַ֖יִךְ לְתִפְאַרְתֵּֽךְ׃ 20לֹא־יָבֹ֥וא עֹוד֙ שִׁמְשֵׁ֔ךְ וִירֵחֵ֖ךְ לֹ֣א יֵאָסֵ֑ף כִּ֣י יְהוָ֗ה יִֽהְיֶה־לָּךְ֙ לְאֹ֣ור עֹולָ֔ם וְשָׁלְמ֖וּ יְמֵ֥י אֶבְלֵֽךְ׃ 21וְעַמֵּךְ֙ כֻּלָּ֣ם צַדִּיקִ֔ים לְעֹולָ֖ם יִ֣ירְשׁוּ אָ֑רֶץ נֵ֧צֶר מַטָּעֹו מַעֲשֵׂ֥ה יָדַ֖י לְהִתְפָּאֵֽר׃ 22הַקָּטֹן֙ יִֽהְיֶ֣ה לָאֶ֔לֶף וְהַצָּעִ֖יר לְגֹ֣וי עָצ֑וּם אֲנִ֥י יְהוָ֖ה בְּעִתָּ֥הּ אֲחִישֶֽׁנָּה׃ ס

61

Omushigwa wa Nyakasane amanyisa emyanzi y’akalembe

1 Omûka gwa Nyakasane Nyamubâho guli kuli nie, bulya Nyakasane anshîzire amavurha; antuma mpu ngend’iyigîriza abakenyi emyanzi y’akalembe, nfumye abababîre omu murhima, nyâlîze omwanzi gw’obuyôkozi emwa abali omu buja, nnambwîre abali omu mpamikwa oku balîkûzibwa; 2 ndâlike omwâka gw’obwonjo bwa Nyakasane n’olusiku lw’olwihôlo lwa Nyamuzinda wirhu, ntûlirize abali omu mishîbo boshi; 3 ndêrhere abali aha Siyoni omwishingo, mbayambise ecimanè ahâli h’oluvu, mbashîge amavurha g’obushagaluke ahâli h’omwambalo gw’emi­shîbo, mbayambise omwenda gw’olusiku lukulu ahâli h’omurhima gwarhanya. Bâyish’ikaderhwa mitudu y’obushinganyanya, ndimiro y’irenge lya Nyakasane. 4 Bâshub’iyûbaka ebyali bikola bigûkà, bashub’iyimanza enyumpa za bashakulûza bâbo zàli erhi zaho­ngosire; bâshub’iyûbaka engo zali erhi zashabûsire n’enyumpa z’abantu b’amaburhwa ga mîra. 5 Ebigolo byâyish’ikâyâbula amasô ginyu, abantu barhenga ihanga bo baba bahinzi binyu na bakolozi b’e­ nkoma zinyu. 6 Ci mwêhe mwaderhwa badâhwa ba Nyakasane, mwayîrikwa erya barhumisi ba Nyamuzinda wirhu. Mwâkaz’ikalya oku buhirhi bw’amashanja, n’irenge lyâbo mwe mwâliyîmamwo. 7 Ahâli h’enshonyi, mwâhabwa bigabi bibirhi, n’ahâli h’ebijaci, nabo bakola baband’empundu. Okwo kwârhuma bâyushulirwa kabirhi ogwâbo mwanya omu cihu­go câbo, na ntyo babone amasîma g’ensiku n’amango. 8 Neci, nie ono Nyakasane, bushinganyanya ntonya, ci ntakwîrirwa obushambo n’obulyâlya. Nkola nâbahà empyûlo y’okunali, nnanjire rhweshi nabo endagâno y’ensiku n’amango. 9 Iburha lyâbo lyâj’irenge omu gandi mashanja, n’obûko bwâbo bwayôloloka omu zindi mbaga; 61. I: Lola muli Lk 4. 18-19. ngasi boshi banâbabone bayish’ikaderha oku liri ishanja ligishwa lya Nyakasane.

Okuvug’omunkwa

10 Ndwîrhe nacishinga muli Nyakasane,

omurhima gwâni gwamarhwangûka muli Nyamuzinda wâni,

bulya anyambisize emyenda y’obucire,

ampundikira ecishûli c’obushinganyanya,

nka kula omuhya-mulume ayambala ishungwè,

na nka kula omuhya ajagalira emyambalo yâge.

11 Neci, kulya idaho lifunûkamwo emburho

na kulya ishwa limeramwo emburho,

kwo Nyakasane Nyamubâho ameza obushinganyanya

n’obukuze embere z’amashanja.

Jesaja/Isaiah 61: 1 

ר֛וּחַ אֲדֹנָ֥י יְהוִ֖ה עָלָ֑י יַ֡עַן מָשַׁח֩ יְהוָ֨ה אֹתִ֜י לְבַשֵּׂ֣ר עֲנָוִ֗ים שְׁלָחַ֨נִי֙ לַחֲבֹ֣שׁ לְנִשְׁבְּרֵי־לֵ֔ב לִקְרֹ֤א לִשְׁבוּיִם֙ דְּרֹ֔ור וְלַאֲסוּרִ֖ים פְּקַח־קֹֽוחַ׃ 2לִקְרֹ֤א שְׁנַת־רָצֹון֙ לַֽיהוָ֔ה וְיֹ֥ום נָקָ֖ם לֵאלֹהֵ֑ינוּ לְנַחֵ֖ם כָּל־אֲבֵלִֽים׃ 3לָשׂ֣וּם׀ לַאֲבֵלֵ֣י צִיֹּ֗ון לָתֵת֩ לָהֶ֨ם פְּאֵ֜ר תַּ֣חַת אֵ֗פֶר שֶׁ֤מֶן שָׂשֹׂון֙ תַּ֣חַת אֵ֔בֶל מַעֲטֵ֣ה תְהִלָּ֔ה תַּ֖חַת ר֣וּחַ כֵּהָ֑ה וְקֹרָ֤א לָהֶם֙ אֵילֵ֣י הַצֶּ֔דֶק מַטַּ֥ע יְהוָ֖ה לְהִתְפָּאֵֽר׃ 4וּבָנוּ֙ חָרְבֹ֣ות עֹולָ֔ם שֹׁמְמֹ֥ות רִֽאשֹׁנִ֖ים יְקֹומֵ֑מוּ וְחִדְּשׁוּ֙ עָ֣רֵי חֹ֔רֶב שֹׁמְמֹ֖ות דֹּ֥ור וָדֹֽור׃ 5וְעָמְד֣וּ זָרִ֔ים וְרָע֖וּ צֹאנְכֶ֑ם וּבְנֵ֣י נֵכָ֔ר אִכָּרֵיכֶ֖ם וְכֹרְמֵיכֶֽם׃ 6וְאַתֶּ֗ם כֹּהֲנֵ֤י יְהוָה֙ תִּקָּרֵ֔אוּ מְשָׁרְתֵ֣י אֱלֹהֵ֔ינוּ יֵאָמֵ֖ר לָכֶ֑ם חֵ֤יל גֹּויִם֙ תֹּאכֵ֔לוּ וּבִכְבֹודָ֖ם תִּתְיַמָּֽרוּ׃ 7תַּ֤חַת בָּשְׁתְּכֶם֙ מִשְׁנֶ֔ה וּכְלִמָּ֖ה יָרֹ֣נּוּ חֶלְקָ֑ם לָכֵ֤ן בְּאַרְצָם֙ מִשְׁנֶ֣ה יִירָ֔שׁוּ שִׂמְחַ֥ת עֹולָ֖ם תִּהְיֶ֥ה לָהֶֽם׃ 8כִּ֣י אֲנִ֤י יְהוָה֙ אֹהֵ֣ב מִשְׁפָּ֔ט שֹׂנֵ֥א גָזֵ֖ל בְּעֹולָ֑ה וְנָתַתִּ֤י פְעֻלָּתָם֙ בֶּאֱמֶ֔ת וּבְרִ֥ית עֹולָ֖ם אֶכְרֹ֥ות לָהֶֽם׃ 9וְנֹודַ֤ע בַּגֹּויִם֙ זַרְעָ֔ם וְצֶאֱצָאֵיהֶ֖ם בְּתֹ֣וךְ הָעַמִּ֑ים כָּל־רֹֽאֵיהֶם֙ יַכִּיר֔וּם כִּ֛י הֵ֥ם זֶ֖רַע בֵּרַ֥ךְ יְהוָֽה׃ ס 10שֹׂ֧ושׂ אָשִׂ֣ישׂ בַּֽיהוָ֗ה תָּגֵ֤ל נַפְשִׁי֙ בֵּֽאלֹהַ֔י כִּ֤י הִלְבִּישַׁ֨נִי֙ בִּגְדֵי־יֶ֔שַׁע מְעִ֥יל צְדָקָ֖ה יְעָטָ֑נִי כֶּֽחָתָן֙ יְכַהֵ֣ן פְּאֵ֔ר וְכַכַּלָּ֖ה תַּעְדֶּ֥ה כֵלֶֽיהָ׃ 11כִּ֤י כָאָ֨רֶץ֙ תֹּוצִ֣יא צִמְחָ֔הּ וּכְגַנָּ֖ה זֵרוּעֶ֣יהָ תַצְמִ֑יחַ כֵּ֣ן׀ אֲדֹנָ֣י יְהוִ֗ה יַצְמִ֤יחַ צְדָקָה֙ וּתְהִלָּ֔ה נֶ֖גֶד כָּל־הַגֹּויִֽם׃

62

lrenge lya Yeruzalemu

1 Ntahulike erhi Siyoni orhuma, ntadêkerere erhi Yeruzalemu orhuma, kuhika obushinganyanya bwâge bubonekane n’obwâlagale, n’obucire bwâge bumoleke nka kamole. 2 Amashanja gabona obushinganyanya bwâwe, n’abâmi boshi babona irenge lyâwe. Bakuyîrika izîno lihyahya akanwa ka Nyakasane kamanyîsa. 3 Wâbà cimanè calangashana omu nfune za Nyakasane, ishungwè ly’obwâmi omu bula bw’enfune za Nyamuzinda wâwe. 4 Barhakacikuderha mpu we «Cijandagwa!» n’ecihugo câwe cirhakaciderhwa mpu «Bigûkà!» Ci wakâderhwa «Nshagi yâni», n’ecihugo «Muhya», ebwa kuba Nyakasane akurhonya, n’ecihugo câwe câbona owâciyanka. 5 Nka kulyâla omulamba anayanka omunyere, kwo n’owâkuyûbaka akuyanka nâwe; na nka kulya omuhya-mulume anashagaluka omuhya orhuhimire, kwo na Nyamuzinda wâwe âshagaluka we orhumire. 6 Oku nkûta zawe, Yeruzalemu, nàhizirekwo abalalizi; ôli mûshi ôli budufu, nta mango bankabulika. Ewe! mwe mukaz’iyîbuka Nyakasane, murhagohekaga! 7 Murhamulekaga aluhûka, kuhika ashub’iyûbaka Yeruzalemu, kuhika ashub’imujira irenge ly’igulu. 8 Nyakasane àcigashire okulyo kwâge n’okuboko kwâge kugala-byoshi, erhi: «Ntakaciziga nti emburho yâwe elibwe n’abashombanyi bâwe; n’abantu b’ihanga barhakac’igorhomera amamvu waluhiraga. 9 Ci ngasi abanâsârûle emburho, bo banayiryekwo banakuze Nyakasa­ne, na ngasi abanâtwe emijôco, bo banâyinywekwo amamvu omu bululi bw’endâro yâni ntagatifu». 10 Mugere, mugere omu mihango, murheganyize olubaga lwâni enjira; mukombeze, mukombeze omulimbwa, murhenzemwo amabuye; mumanike ecimanyîso c’okushûbûza olubaga! 11 Ala oku Nyakasane amabirikira kuhika ebuzinda bw’igulu, erhi: «Mubwire mwâli wa Siyoni, mpu: ‘Omucunguzi wawe oyo oyiruka, ayîshire n’oluhembo lwâge, n’empyûlo yâge emushokolire’. 12 Bâkaz’iderhwa ‘Lubaga lutagatifu’, ‘Abacungulagwa na Nyakasane’; nâwe wene bâkâkuderha ‘Owakâg’ilongerizibwa’, ‘Lugo luko­mbêre’».

Jesaja/Isaiah 62: 1

לְמַ֤עַן צִיֹּון֙ לֹ֣א אֶחֱשֶׁ֔ה וּלְמַ֥עַן יְרוּשָׁלִַ֖ם לֹ֣א אֶשְׁקֹ֑וט עַד־יֵצֵ֤א כַנֹּ֨גַהּ֙ צִדְקָ֔הּ וִישׁוּעָתָ֖הּ כְּלַפִּ֥יד יִבְעָֽר׃ 2וְרָא֤וּ גֹויִם֙ צִדְקֵ֔ךְ וְכָל־מְלָכִ֖ים כְּבֹודֵ֑ךְ וְקֹ֤רָא לָךְ֙ שֵׁ֣ם חָדָ֔שׁ אֲשֶׁ֛ר פִּ֥י יְהוָ֖ה יִקֳּבֶֽנּוּ׃ 3וְהָיִ֛יתְ עֲטֶ֥רֶת תִּפְאֶ֖רֶת בְּיַד־יְהוָ֑ה וּצְנֹוף מְלוּכָ֖ה בְּכַף־אֱלֹהָֽיִךְ׃ 4לֹֽא־יֵאָמֵר֩ לָ֨ךְ עֹ֜וד עֲזוּבָ֗ה וּלְאַרְצֵךְ֙ לֹא־יֵאָמֵ֥ר עֹוד֙ שְׁמָמָ֔ה כִּ֣י לָ֗ךְ יִקָּרֵא֙ חֶפְצִי־בָ֔הּ וּלְאַרְצֵ֖ךְ בְּעוּלָ֑ה כִּֽי־חָפֵ֤ץ יְהוָה֙ בָּ֔ךְ וְאַרְצֵ֖ךְ תִּבָּעֵֽל׃ 5כִּֽי־יִבְעַ֤ל בָּחוּר֙ בְּתוּלָ֔ה יִבְעָל֖וּךְ בָּנָ֑יִךְ וּמְשֹׂ֤ושׂ חָתָן֙ עַל־כַּלָּ֔ה יָשִׂ֥ישׂ עָלַ֖יִךְ אֱלֹהָֽיִךְ׃ 6עַל־חֹומֹתַ֣יִךְ יְרוּשָׁלִַ֗ם הִפְקַ֨דְתִּי֙ שֹֽׁמְרִ֔ים כָּל־הַיֹּ֧ום וְכָל־הַלַּ֛יְלָה תָּמִ֖יד לֹ֣א יֶחֱשׁ֑וּ הַמַּזְכִּרִים֙ אֶת־יְהוָ֔ה אַל־דֳּמִ֖י לָכֶֽם׃ 7וְאַֽל־תִּתְּנ֥וּ דֳמִ֖י לֹ֑ו עַד־יְכֹונֵ֞ן וְעַד־יָשִׂ֧ים אֶת־יְרֽוּשָׁלִַ֛ם תְּהִלָּ֖ה בָּאָֽרֶץ׃ 8נִשְׁבַּ֧ע יְהוָ֛ה בִּֽימִינֹ֖ו וּבִזְרֹ֣ועַ עֻזֹּ֑ו אִם־אֶתֵּן֩ אֶת־דְּגָנֵ֨ךְ עֹ֤וד מַֽאֲכָל֙ לְאֹ֣יְבַ֔יִךְ וְאִם־יִשְׁתּ֤וּ בְנֵֽי־נֵכָר֙ תִּֽירֹושֵׁ֔ךְ אֲשֶׁ֥ר יָגַ֖עַתְּ בֹּֽו׃ 9כִּ֤י מְאַסְפָיו֙ יֹאכְלֻ֔הוּ וְהִֽלְל֖וּ אֶת־יְהוָ֑ה וּֽמְקַבְּצָ֥יו יִשְׁתֻּ֖הוּ בְּחַצְרֹ֥ות קָדְשִֽׁי׃ ס 10עִבְר֤וּ עִבְרוּ֙ בַּשְּׁעָרִ֔ים פַּנּ֖וּ דֶּ֣רֶךְ הָעָ֑ם סֹ֣לּוּ סֹ֤לּוּ הַֽמְסִלָּה֙ סַקְּל֣וּ מֵאֶ֔בֶן הָרִ֥ימוּ נֵ֖ס עַל־הָעַמִּֽים׃ 11הִנֵּ֣ה יְהוָ֗ה הִשְׁמִ֨יעַ֙ אֶל־קְצֵ֣ה הָאָ֔רֶץ אִמְרוּ֙ לְבַת־צִיֹּ֔ון הִנֵּ֥ה יִשְׁעֵ֖ךְ בָּ֑א הִנֵּ֤ה שְׂכָרֹו֙ אִתֹּ֔ו וּפְעֻלָּתֹ֖ו לְפָנָֽיו׃ 12וְקָרְא֥וּ לָהֶ֛ם עַם־הַקֹּ֖דֶשׁ גְּאוּלֵ֣י יְהוָ֑ה וְלָךְ֙ יִקָּרֵ֣א דְרוּשָׁ֔ה עִ֖יר לֹ֥א נֶעֱזָֽבָה׃ ס 1

63

Obuhane bwa Edomu

1 Ye ndi oyôla warhenga e Edomu, arhenga e Basra anayambîrhe emyenda yayisha yalaza? Ali mwinja omu myambalo yâge, anayisha akananda n’emisi yâge yoshi: «Niêne^t nie nderha n’obushinganyanya, nie ntwali omu kuciza». 2 Cirhumire omwambalo gwâwc gulikwo akaduku, cirhumire oyambîrhe nka mukanzi? 3 «Aha mukenzi niêne niêne nàliho nàkanda, na ntaye omu lubaga wàntabire. Obwo omu burhe bwâni nanacibakanda, nabalabarha omu bukunizi bwâni; omuko gwâbo gwampamira oku mishangi, na ntyo nazinza emyambalo yâni. 4 Neci, omu murhima gwâni muli olusiku lw’olwihôlo, n’omwâka gw’obucunguzi bwâni gwamâhika. 5 Nàlozire eyi n’eyi: nta murhabâzi! Nàzânwa: ntabonaga burhabâle! Lero okuboko kwâni kwàntabâla n’obukunizi bwâni bwànzibuhya. 6 Omu burhe bwâni nàlabarha embaga, omu bukunizi bwâni nàbavungunyula, omuko gwâbo nàgubulagira oku idaho.»

Nyamubâho ye Muciza

7 Nkola nâkuza engalo za Nyakasane n’irenge lya Nyamubâho, ngasi kantu Nyakasane arhujirire kwoshi, n’aminja gâge garhajira lugero ajirire enyumpa y’Israheli, Arhuyeresire obwonjo bwâge erhi arhubabalira n’erhi arhushobôza omwandu gw’engalo zâge. 8 Anaciderha, erhi: “Neci, bâmaba lubaga lwâni, bana bâni barhankannenganya»; ànacibaciza. 9 Omu malibuko gâbo goshi, arhali ntumwa nisi erhi malahika, ci yene wàyishir’ibacungula. Omu buzigire n’omu lukogo lwâge, yene wàbayôkwire; àbabarhula, àbahêka yene omu nsiku za mîra zoshi zoshi. 10 Ci bôhe bamugomera banakuniza Omûka gwâge mwimâna. Lero ànacihinduka mushombanyi wâbo, yene abatulakwo enta­mbala. 11 Obwo bàkengêra ensiku za mîra, amango g’omurhumisi wâge Musa. Ngahi àjirage olya wabayôkolaga omu nyanja, olya lungere w’obusô bwâge? Ngahi aligi olya wàbahiragamwo Omûka gwâge mwimâna? 12 Ye olya wajag’alusa okulyo kwa Musa n’okuboko kwâge kw’irenge, olya wàgabanyagya amishi ember zâbo, mpu Iyo izîno lyâge likuzibwa ensiku n’amango. 13 Ye olya wàbagezagya emuhengere nka citerusi cagera omu irungu, barhanàhuliganaga, 14 ci baciyôrhera nka bishwêkwa byàyandagalira omu lubanda. Omûka gwa Nyakasane gwabahêka ah’iluhûkiro. Ntyo kwo wàlongoline olubaga lwâwe, mpu Iyo izîno lyâwe lij’irenge. 15 Sinza kurheng’emalunga, ocîbonere kurheng’ebwa ndâro yâwe ntagatifu n’ey’iranga. Ngahigi olûji lwâwe n’oburhwâli bwâwe byàjire? K’okuboko kwâwe n’obwonjo bwâwe kuli nie byàhwire? 16 Neci, we larha! Bulyala Abrahamu arharhuyishi, naye Israheli arhankacirhumanya. W’oyo, Nyakasane, we larha, we Muciza wirhu kurhenga ensiku n’amango, Iyo izîno lyâwe. 17 Cici cirhumirage, Yagirwa Nyakasane, oleka rhwahabukira kulî, rhwarhenga omu njira zâwe, n’okudundaguza emirhima yirhu ebule kukurhînya? Galuka erhi buzigire bw’abarhumisi bâwe burhuma n’obw’amashanja gw’omwîmo gwâwe. 18 Gali manyi amango olubaga lwâwe lutagatifu lwayîmiremwo ako ka­shambala; abashombanyi birhu bahumânyize endâro yâwe ntagatifu. 19 Kurhenga mîra rhurhaciyôrha nka lubaga orhegeka, olurhacijira izîno lyâwe. Acibâga wankabera amalunga, okayandagala! Entondo zânageramwo omusisi embere zâwe!

Jesaja/Isaiah 63: 1 

מִי־זֶ֣ה׀ בָּ֣א מֵאֱדֹ֗ום חֲמ֤וּץ בְּגָדִים֙ מִבָּצְרָ֔ה זֶ֚ה הָד֣וּר בִּלְבוּשֹׁ֔ו צֹעֶ֖ה בְּרֹ֣ב כֹּחֹ֑ו אֲנִ֛י מְדַבֵּ֥ר בִּצְדָקָ֖ה רַ֥ב לְהֹושִֽׁיעַ׃ 2מַדּ֥וּעַ אָדֹ֖ם לִלְבוּשֶׁ֑ךָ וּבְגָדֶ֖יךָ כְּדֹרֵ֥ךְ בְּגַֽת׃ 3פּוּרָ֣ה׀ דָּרַ֣כְתִּי לְבַדִּ֗י וּמֵֽעַמִּים֙ אֵֽין־אִ֣ישׁ אִתִּ֔י וְאֶדְרְכֵ֣ם בְּאַפִּ֔י וְאֶרְמְסֵ֖ם בַּחֲמָתִ֑י וְיֵ֤ז נִצְחָם֙ עַל־בְּגָדַ֔י וְכָל־מַלְבּוּשַׁ֖י אֶגְאָֽלְתִּי׃ 4כִּ֛י יֹ֥ום נָקָ֖ם בְּלִבִּ֑י וּשְׁנַ֥ת גְּאוּלַ֖י בָּֽאָה׃ 5וְאַבִּיט֙ וְאֵ֣ין עֹזֵ֔ר וְאֶשְׁתֹּומֵ֖ם וְאֵ֣ין סֹומֵ֑ךְ וַתֹּ֤ושַֽׁע לִי֙ זְרֹעִ֔י וַחֲמָתִ֖י הִ֥יא סְמָכָֽתְנִי׃ 6וְאָב֤וּס עַמִּים֙ בְּאַפִּ֔י וַאֲשַׁכְּרֵ֖ם בַּחֲמָתִ֑י וְאֹורִ֥יד לָאָ֖רֶץ נִצְחָֽם׃ ס 7חַֽסְדֵ֨י יְהוָ֤ה׀ אַזְכִּיר֙ תְּהִלֹּ֣ת יְהוָ֔ה כְּעַ֕ל כֹּ֥ל אֲשֶׁר־גְּמָלָ֖נוּ יְהוָ֑ה וְרַב־טוּב֙ לְבֵ֣ית יִשְׂרָאֵ֔ל אֲשֶׁר־גְּמָלָ֥ם כְּֽרַחֲמָ֖יו וּכְרֹ֥ב חֲסָדָֽיו׃ 8וַיֹּ֨אמֶר֙ אַךְ־עַמִּ֣י הֵ֔מָּה בָּנִ֖ים לֹ֣א יְשַׁקֵּ֑רוּ וַיְהִ֥י לָהֶ֖ם לְמֹושִֽׁיעַ׃ 9בְּֽכָל־צָרָתָ֣ם׀ לֹא צָ֗ר וּמַלְאַ֤ךְ פָּנָיו֙ הֹֽושִׁיעָ֔ם בְּאַהֲבָתֹ֥ו וּבְחֶמְלָתֹ֖ו ה֣וּא גְאָלָ֑ם וַֽיְנַטְּלֵ֥ם וַֽיְנַשְּׂאֵ֖ם כָּל־יְמֵ֥י עֹולָֽם׃ 10וְהֵ֛מָּה מָר֥וּ וְעִצְּב֖וּ אֶת־ר֣וּחַ קָדְשֹׁ֑ו וַיֵּהָפֵ֥ךְ לָהֶ֛ם לְאֹויֵ֖ב ה֥וּא נִלְחַם־בָּֽם׃ 11וַיִּזְכֹּ֥ר יְמֵֽי־עֹולָ֖ם מֹשֶׁ֣ה עַמֹּ֑ו אַיֵּ֣ה׀ הַֽמַּעֲלֵ֣ם מִיָּ֗ם אֵ֚ת רֹעֵ֣י צֹאנֹ֔ו אַיֵּ֛ה הַשָּׂ֥ם בְּקִרְבֹּ֖ו אֶת־ר֥וּחַ קָדְשֹֽׁו׃ 12מֹולִיךְ֙ לִימִ֣ין מֹשֶׁ֔ה זְרֹ֖ועַ תִּפְאַרְתֹּ֑ו בֹּ֤וקֵֽעַ מַ֨יִם֙ מִפְּנֵיהֶ֔ם לַעֲשֹׂ֥ות לֹ֖ו שֵׁ֥ם עֹולָֽם׃ 13מֹולִיכָ֖ם בַּתְּהֹמֹ֑ות כַּסּ֥וּס בַּמִּדְבָּ֖ר לֹ֥א יִכָּשֵֽׁלוּ׃ 14כַּבְּהֵמָה֙ בַּבִּקְעָ֣ה תֵרֵ֔ד ר֥וּחַ יְהוָ֖ה תְּנִיחֶ֑נּוּ כֵּ֚ן נִהַ֣גְתָּ עַמְּךָ֔ לַעֲשֹׂ֥ות לְךָ֖ שֵׁ֥ם תִּפְאָֽרֶת׃ 15הַבֵּ֤ט מִשָּׁמַ֨יִם֙ וּרְאֵ֔ה מִזְּבֻ֥ל קָדְשְׁךָ֖ וְתִפְאַרְתֶּ֑ךָ אַיֵּ֤ה קִנְאָֽתְךָ֙ וּגְב֣וּרֹתֶ֔ךָ הֲמֹ֥ון מֵעֶ֛יךָ וְֽרַחֲמֶ֖יךָ אֵלַ֥י הִתְאַפָּֽקוּ׃ 16כִּֽי־אַתָּ֣ה אָבִ֔ינוּ כִּ֤י אַבְרָהָם֙ לֹ֣א יְדָעָ֔נוּ וְיִשְׂרָאֵ֖ל לֹ֣א יַכִּירָ֑נוּ אַתָּ֤ה יְהוָה֙ אָבִ֔ינוּ גֹּאֲלֵ֥נוּ מֵֽעֹולָ֖ם שְׁמֶֽךָ׃ 17לָ֣מָּה תַתְעֵ֤נוּ יְהוָה֙ מִדְּרָכֶ֔יךָ תַּקְשִׁ֥יחַ לִבֵּ֖נוּ מִיִּרְאָתֶ֑ךָ שׁ֚וּב לְמַ֣עַן עֲבָדֶ֔יךָ שִׁבְטֵ֖י נַחֲלָתֶֽךָ׃ 18לַמִּצְעָ֕ר יָרְשׁ֖וּ עַם־קָדְשֶׁ֑ךָ צָרֵ֕ינוּ בֹּוסְס֖וּ מִקְדָּשֶֽׁךָ׃ 19הָיִ֗ינוּ מֵֽעֹולָם֙ לֹֽא־מָשַׁ֣לְתָּ בָּ֔ם לֹֽא־נִקְרָ֥א שִׁמְךָ֖ עֲלֵיהֶ֑ם לוּא־קָרַ֤עְתָּ שָׁמַ֨יִם֙ יָרַ֔דְתָּ מִפָּנֶ֖יךָ הָרִ֥ים נָזֹֽלּוּ׃

64

1 Nka kula omuliro gugulumiza enshâli, erhi nka kula gunabirundula obwâlike, Iyo omanyisa izîno lyawe emwa abashombanyi bâwe: amashanja goshi gàjuguma embere zâwe.

2 Erhi ojira ebirhangâzo by’ecifudukwe birhasâg’iboneka bundi, wàyandagala: entondo zàgeramwo omusisi embere zâwe.

3 Nta mango bal’isâg’iyumva, nta mango bal’isâg’ibwirwa, nt’isù lyal’isâgibona oku hali owundi Nyamuzinda aha nyuma zâwe, wankahash’irhabâla omuntu ocimwîkubagira.

4 Onayankirire ngasi abasîma okulama omu bushinganyanya na balya bakengêra okushimba enjira zâwe. Neci, wàrhukunirire, bulya rhwàjizire ebyâha; ci omu kushimba enjira zâwe za kurhenga mîra, rhwàcira.

5 Rhweshi rhweshi rhukola rhucibêra nka bantu bahemusire, n’ebijiro birhu binja nka mushangi guzinzire. Rhweshi rhuyumirîre nka bijangala, n’amabi girhu kuyehûkana garhuyehûkana nka mpûsi.

6 Ntâye ocidwîrhe ayakuza izîno lyâwe, ntâye ociderha mpu azûka acishwêkere kuli we, bulya wàrhufulisire obusu bwâwe, wànaziga amabî girhu garhuyehûkana.

7 Cikwône, Yagirwa Nyakasane, we onali larha; rhw’ono rhuli ibumba, nâwe we mubumbi wirhu; rhweshi rhuli bushanja bw’enfune zawe.

8 Orhakuniraga okurhalusire, Nyakasane, orhacihîra okayîbuka obubî bwirhu. Ala oku rhweshi rhuli lubaga lwâwe! 9 Engo zâwe ntagatifu zikola zicibêra bwêrûlè, Siyoni akola acibêra irungu, na Yeruzalemu akola acibêra bigûkà.

10 Enyumpa yirhu ntagatifu n’ey’irenge, mulya balarha bakazâg’ikukuziza, mira yadulikagwa muliro, na ngasi buhirhi rhwàgwerhe bwàherêrekire.

11 Ka wabona okwôla kwoshi, onadekerere, Yagirwa Nyakasane? Ka onakolaga wacîhulikira na ntyo orhubonêse enshonyi ku­rhalusire olugero?

Jesaja/Isaiah 64: 1 

כִּקְדֹ֧חַ אֵ֣שׁ הֲמָסִ֗ים מַ֚יִם תִּבְעֶה־אֵ֔שׁ לְהֹודִ֥יעַ שִׁמְךָ֖ לְצָרֶ֑יךָ מִפָּנֶ֖יךָ גֹּויִ֥ם יִרְגָּֽזוּ׃ 2בַּעֲשֹׂותְךָ֥ נֹורָאֹ֖ות לֹ֣א נְקַוֶּ֑ה יָרַ֕דְתָּ מִפָּנֶ֖יךָ הָרִ֥ים נָזֹֽלּוּ׃ 3וּמֵעֹולָ֥ם לֹא־שָׁמְע֖וּ לֹ֣א הֶאֱזִ֑ינוּ עַ֣יִן לֹֽא־רָאָ֗תָה אֱלֹהִים֙ זוּלָ֣תְךָ֔ יַעֲשֶׂ֖ה לִמְחַכֵּה־לֹֽו׃ 4פָּגַ֤עְתָּ אֶת־שָׂשׂ֙ וְעֹ֣שֵׂה צֶ֔דֶק בִּדְרָכֶ֖יךָ יִזְכְּר֑וּךָ הֵן־אַתָּ֤ה קָצַ֨פְתָּ֙ וַֽנֶּחֱטָ֔א בָּהֶ֥ם עֹולָ֖ם וְנִוָּשֵֽׁעַ׃ 5וַנְּהִ֤י כַטָּמֵא֙ כֻּלָּ֔נוּ וּכְבֶ֥גֶד עִדִּ֖ים כָּל־צִדְקֹתֵ֑ינוּ וַנָּ֤בֶל כֶּֽעָלֶה֙ כֻּלָּ֔נוּ וַעֲוֹנֵ֖נוּ כָּר֥וּחַ יִשָּׂאֻֽנוּ׃ 6וְאֵין־קֹורֵ֣א בְשִׁמְךָ֔ מִתְעֹורֵ֖ר לְהַחֲזִ֣יק בָּ֑ךְ כִּֽי־הִסְתַּ֤רְתָּ פָנֶ֨יךָ֙ מִמֶּ֔נּוּ וַתְּמוּגֵ֖נוּ בְּיַד־עֲוֹנֵֽנוּ׃ 7וְעַתָּ֥ה יְהוָ֖ה אָבִ֣ינוּ אָ֑תָּה אֲנַ֤חְנוּ הַחֹ֨מֶר֙ וְאַתָּ֣ה יֹצְרֵ֔נוּ וּמַעֲשֵׂ֥ה יָדְךָ֖ כֻּלָּֽנוּ׃ 8אַל־תִּקְצֹ֤ף יְהוָה֙ עַד־מְאֹ֔ד וְאַל־לָעַ֖ד תִּזְכֹּ֣ר עָוֹ֑ן הֵ֥ן הַבֶּט־נָ֖א עַמְּךָ֥ כֻלָּֽנוּ׃ 9עָרֵ֥י קָדְשְׁךָ֖ הָי֣וּ מִדְבָּ֑ר צִיֹּון֙ מִדְבָּ֣ר הָיָ֔תָה יְרוּשָׁלִַ֖ם שְׁמָמָֽה׃ 10בֵּ֧ית קָדְשֵׁ֣נוּ וְתִפְאַרְתֵּ֗נוּ אֲשֶׁ֤ר הִֽלְל֨וּךָ֙ אֲבֹתֵ֔ינוּ הָיָ֖ה לִשְׂרֵ֣פַת אֵ֑שׁ וְכָל־מַחֲמַדֵּ֖ינוּ הָיָ֥ה לְחָרְבָּֽה׃ 11הַעַל־אֵ֥לֶּה תִתְאַפַּ֖ק יְהוָ֑ה תֶּחֱשֶׁ֥ה וּתְעַנֵּ֖נוּ עַד־מְאֹֽד׃ ס

65

Obuhane bw’abaharamya banyamuzinda bw’obwihambe

1 Nalembire okuyegerwa n’abarhakag’ind6sa, naycmire okushimanwa n’abarhakûg’innonza. Nanacibwîra ishanja lirhashenga izîno lyani, nti: «Nie onol nie ono!»

2 Ngasi lusiku nakiuambulira amaboko gani cbwa lubaga lw’entumva, ebwa balya bakulikira enjira mbi omu kushimba amiru gabo.

3 Luli lubaga lukaz’insholoshonza burhahusa: banakaz’irherekera omu mashwa n’okusing6nolera obuku oku madofali.

4 Banayubakc omu byusho n’okuja bacifulika budufu; banakaz’ilya enyama y’engulube n’okuyunjuza embehe zabo n’ebiryo bigalugalu.

5 Banakaz’iderha, mpu: «Ociyegule, orhanyegeraga, bulya ndi mwimana kukulusha!» Ebyola kwo biri nka mugi omu mazulu gani, nka muliro guyorha gwadurha ngasi mango.

6 Ala oku biyandisirwe embere z’amasu gani; ntahulike kuhika mpane nnampane lwoshi lwoshi

7 amabi ginyu n’amabi ga basho, goshi haguma, Nyakasane okudesire. Bakazag’igend’iyokcra obuku oku ntondo n’okundogorhcra oku rhurhondo; ebijiro bya mira nkolaga nabigerera oku lugero lukwanine.

8 Ntyala kwo Nyakasane adesire: Nka kula abamashimana omurhobo omu cihadu c’omuzâbîbu, banaderhe mpu: «Omanye orhacishcrezagya, bulya muli omugi­ sho», ntyola kwo najira erhi barhumisi bani barhuma, ndek’ishereza byoshi.

9 Olubaga lwa Yakobo naluha iburha, na muli Yuda nakulamwo owayima omu ntondo zani: abishogwa bani bazihabwa n’abarhumisi bani baziberakwo.

10 Saroni âhiduka lwâbuko lwa bibuzi, n’olubanda lwa Akori lwâba cirâlo c’enkafu kuli olwôla lubaga lwâni lwakazâg’innongereza.

11 Ci mw’oyo, mwe mwàlekereraga Nyakasane, mwe mwàyibagiraga entondo yâni ntagatifu, mwe mwagwîkiraga Gadi oluhêro mwanakaz’ibumbira Meni akabehe,

12 ngôrho mmubîkîre. Mweshi mweshi mwânigirwa aha ibâgiro, bulya nàhamagazize murhanayàkuzagya, nàdesire murhanayùmvagya; ebi mbona bibi byo mwajizire, n’ebinshologorha byo mwehe mwaciîshozire,

13 Co cirhumire aderha ntyala Nyakasane Nyamubâho; Ala oku abarhumisi bâni bâbona eci balya oku mw’oyo mwahungumuka n’ishali! Ala oku abarhumisi bâni bâbona eci banywa oku mw’oyo mwafà n’enyôrha! Ala oku abarhumisi bâni bahama n’omwishingo oku mw’oyo enshonyi zammubumba!

14 Ala oku abarhumisi bâni bâkaz’ibanda empundu z’omwishingo n’obusîme omu murhima oku mw’oyo mwâbanda endulu z’entanya omu murhima, na ntyo mulake munatwike omurhima!

15 Mwâsiga izîno linyu liyôrhe ndahiro y’ abishogwa bâni, bâkaz’ iderha, mpu: «Nyakasane Nyamubâho akakurhingamira!» Ci abarhumisi bâge âkabaderha omu lindi izîno.

16 Ngasi yeshi wânalonze omugisho omu cihugo, ânagishwe na Nyamuzinda w’okuli, na ngasi wânalonze okunywa akasheba omu cihugo, anacîgashe oku izîno lya Nyamuzinda w’okuli . Bulya amalibuko ga mîra gâyibagirwa, gafulikwe kuli n’amasu gâni.

17 Ala oku nkola nalema amalunga mahyahya n’igulu lihyahya^u; barhakacikengera ebyàgezire, barhakacibiyîbuka bundi.

18 Ci mushagaluke munahame n’omwishingo ensiku n’amango erhi ebi nâlema birhuma. Neci, nkola nahindula Yeruzalemu abe mwishingo , n’oluba ga !wage bube busime

. 19 Nacishingira Yeruzalemu nnashagaluke erhi lubaga lwâge lurhuma; murhakaciyumvikana ndûlu erhi cihogêro .

20 Murhakacibonekana hibonjo hyalama nsiku nsungunu , nisi erhi mushosi orhâyunjuze ensiku zâge zoshi; bulya omusole gwakaz’ ifîra oku myaka igana, n’orhahisiri oku myaka igana erhi ali muhehêrere.

21 Bâkaz’iyûbaka enyumpa banazibêre mwo, bâkaz’irhwêra olukoma lw’e mizâbîbu banalye amalehe gayo.

22 Barhakaciyûbaka enyumpa mpu owundi muntu abe ye oyihandamwo, barhakacirhwêra mpu owundi muntu abe ye obirya; bulya ensiku z’olubaga lwâni zaluga nk’ez’omurhi, n’abishogwa bâni bâkaz’ishajîsa ebyàlukagwa n’amaboko gâbo.

23 Barhakacirhamira busha, barhanakaciburhira mishîbo; ci bwâba bûko bw’abagishwa ba Nyakasane, bo n’abana bâbo.

24 Niene nâkaz’ibashuza embere bampamagale^v; bâkaz’ iba barhaciyusa okuderha erhi mîra nabayumvirhizagya.

25 Ecihazi n’omwana-buzi bakâkerera haguma; entale yakâkera akahasi nka nkafu; n’enjoka yôhe yakâlya omutulo. Nta bubi na nta buligo byacikolwe oku ntondo yâni ntagatifu yoshi, kwo Nyakasane adesire.

Jesaja/Isaiah 65: 1 

נִדְרַ֨שְׁתִּי֙ לְלֹ֣וא שָׁאָ֔לוּ נִמְצֵ֖אתִי לְלֹ֣א בִקְשֻׁ֑נִי אָמַ֨רְתִּי֙ הִנֵּ֣נִי הִנֵּ֔נִי אֶל־גֹּ֖וי לֹֽא־קֹרָ֥א בִשְׁמִֽי׃ 2פֵּרַ֧שְׂתִּי יָדַ֛י כָּל־הַיֹּ֖ום אֶל־עַ֣ם סֹורֵ֑ר הַהֹלְכִים֙ הַדֶּ֣רֶךְ לֹא־טֹ֔וב אַחַ֖ר מַחְשְׁבֹתֵיהֶֽם׃ 3הָעָ֗ם הַמַּכְעִיסִ֥ים אֹותִ֛י עַל־פָּנַ֖י תָּמִ֑יד זֹֽבְחִים֙ בַּגַּנֹּ֔ות וּֽמְקַטְּרִ֖ים עַל־הַלְּבֵנִֽים׃ 4הַיֹּֽשְׁבִים֙ בַּקְּבָרִ֔ים וּבַנְּצוּרִ֖ים יָלִ֑ינוּ הָאֹֽכְלִים֙ בְּשַׂ֣ר הַחֲזִ֔יר וּפְרַק פִּגֻּלִ֖ים כְּלֵיהֶֽם׃ 5הָאֹֽמְרִים֙ קְרַ֣ב אֵלֶ֔יךָ אַל־תִּגַּשׁ־בִּ֖י כִּ֣י קְדַשְׁתִּ֑יךָ אֵ֚לֶּה עָשָׁ֣ן בְּאַפִּ֔י אֵ֥שׁ יֹקֶ֖דֶת כָּל־הַיֹּֽום׃ 6הִנֵּ֥ה כְתוּבָ֖ה לְפָנָ֑י לֹ֤א אֶחֱשֶׂה֙ כִּ֣י אִם־שִׁלַּ֔מְתִּי וְשִׁלַּמְתִּ֖י עַל־חֵיקָֽם׃ 7עֲ֠וֹנֹתֵיכֶם וַעֲוֹנֹ֨ת אֲבֹותֵיכֶ֤ם יַחְדָּו֙ אָמַ֣ר יְהוָ֔ה אֲשֶׁ֤ר קִטְּרוּ֙ עַל־הֶ֣הָרִ֔ים וְעַל־הַגְּבָעֹ֖ות חֵרְפ֑וּנִי וּמַדֹּתִ֧י פְעֻלָּתָ֛ם רִֽאשֹׁנָ֖ה עַל חֵיקָֽם׃ ס 8כֹּ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה כַּאֲשֶׁ֨ר יִמָּצֵ֤א הַתִּירֹושׁ֙ בָּֽאֶשְׁכֹּ֔ול וְאָמַר֙ אַל־תַּשְׁחִיתֵ֔הוּ כִּ֥י בְרָכָ֖ה בֹּ֑ו כֵּ֤ן אֶֽעֱשֶׂה֙ לְמַ֣עַן עֲבָדַ֔י לְבִלְתִּ֖י הַֽשְׁחִ֥ית הַכֹּֽל׃ 9וְהֹוצֵאתִ֤י מִֽיַּעֲקֹב֙ זֶ֔רַע וּמִיהוּדָ֖ה יֹורֵ֣שׁ הָרָ֑י וִירֵשׁ֣וּהָ בְחִירַ֔י וַעֲבָדַ֖י יִשְׁכְּנוּ־שָֽׁמָּה׃ 10וְהָיָ֤ה הַשָּׁרֹון֙ לִנְוֵה־צֹ֔אן וְעֵ֥מֶק עָכֹ֖ור לְרֵ֣בֶץ בָּקָ֑ר לְעַמִּ֖י אֲשֶׁ֥ר דְּרָשֽׁוּנִי׃ 11וְאַתֶּם֙ עֹזְבֵ֣י יְהוָ֔ה הַשְּׁכֵחִ֖ים אֶת־הַ֣ר קָדְשִׁ֑י הַֽעֹרְכִ֤ים לַגַּד֙ שֻׁלְחָ֔ן וְהַֽמְמַלְאִ֖ים לַמְנִ֥י מִמְסָֽךְ׃ 12וּמָנִ֨יתִי אֶתְכֶ֜ם לַחֶ֗רֶב וְכֻלְּכֶם֙ לַטֶּ֣בַח תִּכְרָ֔עוּ יַ֤עַן קָרָ֨אתִי֙ וְלֹ֣א עֲנִיתֶ֔ם דִּבַּ֖רְתִּי וְלֹ֣א שְׁמַעְתֶּ֑ם וַתַּעֲשׂ֤וּ הָרַע֙ בְּעֵינַ֔י וּבַאֲשֶׁ֥ר לֹֽא־חָפַ֖צְתִּי בְּחַרְתֶּֽם׃ פ 13לָכֵ֞ן כֹּה־אָמַ֣ר׀ אֲדֹנָ֣י יְהוִ֗ה הִנֵּ֨ה עֲבָדַ֤י׀ יֹאכֵ֨לוּ֙ וְאַתֶּ֣ם תִּרְעָ֔בוּ הִנֵּ֧ה עֲבָדַ֛י יִשְׁתּ֖וּ וְאַתֶּ֣ם תִּצְמָ֑אוּ הִנֵּ֧ה עֲבָדַ֛י יִשְׂמָ֖חוּ וְאַתֶּ֥ם תֵּבֹֽשׁוּ׃ 14הִנֵּ֧ה עֲבָדַ֛י יָרֹ֖נּוּ מִטּ֣וּב לֵ֑ב וְאַתֶּ֤ם תִּצְעֲקוּ֙ מִכְּאֵ֣ב לֵ֔ב וּמִשֵּׁ֥בֶר ר֖וּחַ תְּיֵלִֽילוּ׃ 15וְהִנַּחְתֶּ֨ם שִׁמְכֶ֤ם לִשְׁבוּעָה֙ לִבְחִירַ֔י וֶהֱמִיתְךָ֖ אֲדֹנָ֣י יְהוִ֑ה וְלַעֲבָדָ֥יו יִקְרָ֖א שֵׁ֥ם אַחֵֽר׃ 16אֲשֶׁ֨ר הַמִּתְבָּרֵ֜ךְ בָּאָ֗רֶץ יִתְבָּרֵךְ֙ בֵּאלֹהֵ֣י אָמֵ֔ן וְהַנִּשְׁבָּ֣ע בָּאָ֔רֶץ יִשָּׁבַ֖ע בֵּאלֹהֵ֣י אָמֵ֑ן כִּ֣י נִשְׁכְּח֗וּ הַצָּרֹות֙ הָרִ֣אשֹׁנֹ֔ות וְכִ֥י נִסְתְּר֖וּ מֵעֵינָֽי׃ 17כִּֽי־הִנְנִ֥י בֹורֵ֛א שָׁמַ֥יִם חֲדָשִׁ֖ים וָאָ֣רֶץ חֲדָשָׁ֑ה וְלֹ֤א תִזָּכַ֨רְנָה֙ הָרִ֣אשֹׁנֹ֔ות וְלֹ֥א תַעֲלֶ֖ינָה עַל־לֵֽב׃ 18כִּֽי־אִם־שִׂ֤ישׂוּ וְגִ֨ילוּ֙ עֲדֵי־עַ֔ד אֲשֶׁ֖ר אֲנִ֣י בֹורֵ֑א כִּי֩ הִנְנִ֨י בֹורֵ֧א אֶת־יְרוּשָׁלִַ֛ם גִּילָ֖ה וְעַמָּ֥הּ מָשֹֽׂושׂ׃ 19וְגַלְתִּ֥י בִירוּשָׁלִַ֖ם וְשַׂשְׂתִּ֣י בְעַמִּ֑י וְלֹֽא־יִשָּׁמַ֥ע בָּהּ֙ עֹ֔וד קֹ֥ול בְּכִ֖י וְקֹ֥ול זְעָקָֽה׃ 20לֹא־יִֽהְיֶ֨ה מִשָּׁ֜ם עֹ֗וד ע֤וּל יָמִים֙ וְזָקֵ֔ן אֲשֶׁ֥ר לֹֽא־יְמַלֵּ֖א אֶת־יָמָ֑יו כִּ֣י הַנַּ֗עַר בֶּן־מֵאָ֤ה שָׁנָה֙ יָמ֔וּת וְהַ֣חֹוטֶ֔א בֶּן־מֵאָ֥ה שָׁנָ֖ה יְקֻלָּֽל׃ 21וּבָנ֥וּ בָתִּ֖ים וְיָשָׁ֑בוּ וְנָטְע֣וּ כְרָמִ֔ים וְאָכְל֖וּ פִּרְיָֽם׃ 22לֹ֤א יִבְנוּ֙ וְאַחֵ֣ר יֵשֵׁ֔ב לֹ֥א יִטְּע֖וּ וְאַחֵ֣ר יֹאכֵ֑ל כִּֽי־כִימֵ֤י הָעֵץ֙ יְמֵ֣י עַמִּ֔י וּמַעֲשֵׂ֥ה יְדֵיהֶ֖ם יְבַלּ֥וּ בְחִירָֽי׃ 23לֹ֤א יִֽיגְעוּ֙ לָרִ֔יק וְלֹ֥א יֵלְד֖וּ לַבֶּהָלָ֑ה כִּ֣י זֶ֜רַע בְּרוּכֵ֤י יְהוָה֙ הֵ֔מָּה וְצֶאֱצָאֵיהֶ֖ם אִתָּֽם׃ 24וְהָיָ֥ה טֶֽרֶם־יִקְרָ֖אוּ וַאֲנִ֣י אֶעֱנֶ֑ה עֹ֛וד הֵ֥ם מְדַבְּרִ֖ים וַאֲנִ֥י אֶשְׁמָֽע׃ 25זְאֵ֨ב וְטָלֶ֜ה יִרְע֣וּ כְאֶחָ֗ד וְאַרְיֵה֙ כַּבָּקָ֣ר יֹֽאכַל־תֶּ֔בֶן וְנָחָ֖שׁ עָפָ֣ר לַחְמֹ֑ו לֹֽא־יָרֵ֧עוּ וְלֹֽא־יַשְׁחִ֛יתוּ בְּכָל־הַ֥ר קָדְשִׁ֖י אָמַ֥ר יְהוָֽה׃ ס

66

Okuharâmya kushingânîne

1 Ntyâla kwo Nyakasane adesire: Empingu yo ntebe yani y’obwâmi, n’igulu co citumbi mpirakwo amagulu. Nyumpa nci mwankanyûbakira na ngahi hankaba buluhûkiro bwaâni?

2 Ebyôla byoshi maboko gani gabijiraga, biri byâni ebyôla byoshi, Nyakasane okudesire. Alaga oyu ndolakwo: omukenyi n’omunyinyi, ogeramwo omusisi omu kuyumva oluderho lwâni.

3 Banarherekêre enkafu bagal’igend’iyîrha omuntu! banarherekêre omwana-buzi banagal’igend’iniola akabwa igosi! Banarhule enterekêro, ci ya mwamba gwa ngulube! Banasirîze enshangi, ci erhi banaharâmya banyamuzinda b’obwiha­mbe!^w Bohe bàcishozire enjira zâbo, n’emirhima yâbo omu bibîbibi mwo elongeza amasîma!

4 Nani nkola nacishoga ebiri bibi kuli bo, nabahondakwo obuhanya badwîrhe barhînya, bulya nahamagire, na ntaye wayakûzize, nadesire, na ntaye wayumvirhe; bajizire ebiri bibi omu masù gâni, n’ebingayisa byo bacishozire.

Obushagaluke omu Yeruzalemu

5 Yumvagi akanwa ka Nyakasane, mw’oyo mwe murhinya akanwa kaâge! Balya bene winyu bammushôshôba banammulibirhakwo izîno lyani lirhuma, badesire, mpu: «Nyakasane ayerekanage irenge lyâge, Iyo nirhu rhubona obusîme bwinyu!» Cikwône bo enshonyi zabumba!

6 Akashakanyo kali omu lugo, akahâye kali ebwa ka-Nyamuzinda: izu lya Nyakasane elyo, al’ihâ abashombanyi bâge oluhembo lubakwânîne.

7 Embere arhangire okufumba, erhi mira aburhaga; embere arhangire okuyumva emikero, âhebaho omwana-rhabana.

8 Ndi okola oyumvirhe kwa bene okwôla, ndi okola obwine kwa bene okwôla? Ka ecihugo cankaburhirwa oku lusiku luguma’? Ka ishanja lyankaburhwa caligumiza? Oku anacirhangira okufumba, Siyoni amaburha abana bâge.

9 Ewe! ka nankayigula enda y’omuzire buzira kumubusamwo omwana? Nyakasane okudesire. N’akaba nie mburhîsa, ka nankaderha nti nkola nafunika enda? Nyamuzinda wâwe okudesire.

10 Cishingi mweshi na Yeruzalemu, shagaluki erhi ye orhuma, mweshi mwe mumuzigira! Yunjuli busîme haguma naye, mweshi mwe mwàli omu mishibo haguma naye!

11 Iyo muhash’iyonka munayigurhe amonka gâge g’oburhulirize, Iyo munûnugurha munacîshingire ibêre lyâge ly’irenge.

12 Bulyala ntyala kwo Nyakasane adesire, erhi: Ala oku namuyerekeza omurhûla nka kula olwîshi luhulula, namuyerekeza irenge ly’amashanja nka mugezi guyunjulîre. Mwayonkesibwa, muhêkwe emugongo munajûhirizibwe oku madwi.

13 Nka kula omuzire arhûliriza omwana wâge, kwo nani nammurhûliriza, murhimûkwe e Yeruzalemu.

14 Mwabona okwôla, omurhima gwinyu guyunjule mwishingo; amavuha ginyu, nka kula olubala luyâsa, kwo nago gayâsa. Okuboko kwa Nyakasane kwamanyisibwa omu barhumisi bâge, n’obukunizi bwâge omu bashombanyi bâge.

15 Neci, Nyakasane oyo oyishire omu ngulumira y’omuliro, n’engâle zâge ziri nka mpûsi ya cihûsi, mpu Iyo ayîsh’iyumvisa obukali bw’obukunizi bwâge, n’emihigo yâge omu ndimi z’ornuliro.

16 Neci, ornu muliro atwîra ngasi muntu olubanja, erhi anafumbasire engôrho yage anayiyerekîze ngasi muntu: abanigûsibwa na Nyakasane bali banji!

17 Balya bacicêsa n’okucîshukira omu mashwa, mpu bashimbe olya ogalimwo ekagarhî, ngasi balya banalya enyama y’engulube, ebiryo bigalugalu n’amalindye, abôla boshi bâhungumukira haguma, Nyakasane okudesire^x.

Amashanja goshi gashubûzibwa

18 Nie ono mmanyire ebijiro byabo n’enkengero zabo. Nyishir’ishubûza amashanja goshi n’abantu ba ngasi lulimi, bayisha babone irenge lyâni. 19 Nâbahebakwo ecimanyîso, na balya bafulumukaga olufù muli bo, nâba­rhuma emw’amashanja: e Tarsisi, e Puti n’e Ludi -emwa balya bafôla omuhe­rho–, nâbarhuma e Tubali, e Yavani n’omu birhwa bya kulî-kulî, birya bi­rhasâg’iyumva naderhwa birhanâsag’ibona irenge lyâni; bâyîsh’imanyisa irenge lyâni. 20 Barhenza bene winyu boshi ebw’amashanja goshi, babalerhe nka nterekêro yarhulwa Nyakasane: bâyisha oku biterusi, oku ngâle, oku bitanda, oku ndogomi n’oku ngamiya, baj’ebwa ntondo yâni ntagatifu, e Yeruzalemu, kwo adesire Nyakasane; na bene Israheli bâyisha badwîrhe entûlo omu rhulugu rhwinjinja, bazihêke omu ka-Nyamuzinda. 21 Ciru narhôla muli bo ababa badaâhwa n’abaleviti, kwo adesire Nyakasane.

22 Neci, nk’oku amalunga mahyahya n’igulu lihyahya nâlema byâyôrha bibâho embere zâni, kwo adesire Nyakasane, ntyo kwo obûko bwinyu n’izîno linyu byâyôrha bibâho. 23 Kurhenga oku mwêzi gwabaluka kuhika oku gundi gwabaluka, na kurhenga oku sabato kuja oku wundi sabato, ngasi muntu ayîsh’ikaz’ifukama embere zâni, kwo adesire Nyakasane. 24 Okubundi obwo banaja bashimâna emirhumba y’abantu bàngomeraga, bulya omuvunyu gwâbo gurhâfè n’omuliro gwâbo gurhazimè; bayôrhe bali côba oku bantu boshi.

Jesaja/Isaiah 66 : 1

  כֹּ֚ה אָמַ֣ר יְהוָ֔ה הַשָּׁמַ֣יִם כִּסְאִ֔י וְהָאָ֖רֶץ הֲדֹ֣ם רַגְלָ֑י אֵי־זֶ֥ה בַ֨יִת֙ אֲשֶׁ֣ר תִּבְנוּ־לִ֔י וְאֵי־זֶ֥ה מָקֹ֖ום מְנוּחָתִֽי׃ 2 וְאֶת־כָּל־אֵ֨לֶּה֙ יָדִ֣י עָשָׂ֔תָה וַיִּהְי֥וּ כָל־אֵ֖לֶּה נְאֻם־יְהוָ֑ה וְאֶל־זֶ֣ה אַבִּ֔יט אֶל־עָנִי֙ וּנְכֵה־ר֔וּחַ וְחָרֵ֖ד עַל־דְּבָרִֽי׃ 3 שֹׁוחֵ֨ט הַשֹּׁ֜ור מַכֵּה־אִ֗ישׁ זֹובֵ֤חַ הַשֶּׂה֙ עֹ֣רֵֽף כֶּ֔לֶב מַעֲלֵ֤ה מִנְחָה֙ דַּם־חֲזִ֔יר מַזְכִּ֥יר לְבֹנָ֖ה מְבָ֣רֵֽךְ אָ֑וֶן גַּם־הֵ֗מָּה בָּֽחֲרוּ֙ בְּדַרְכֵיהֶ֔ם וּבְשִׁקּוּצֵיהֶ֖ם נַפְשָׁ֥ם חָפֵֽצָה׃ 4 גַּם־אֲנִ֞י אֶבְחַ֣ר בְּתַעֲלֻלֵיהֶ֗ם וּמְגֽוּרֹתָם֙ אָבִ֣יא לָהֶ֔ם יַ֤עַן קָרָ֨אתִי֙ וְאֵ֣ין עֹונֶ֔ה דִּבַּ֖רְתִּי וְלֹ֣א שָׁמֵ֑עוּ וַיַּעֲשׂ֤וּ הָרַע֙ בְּעֵינַ֔י וּבַאֲשֶׁ֥ר לֹֽא־חָפַ֖צְתִּי בָּחָֽרוּ׃ ס 5שִׁמְעוּ֙ דְּבַר־יְהוָ֔ה הַחֲרֵדִ֖ים אֶל־דְּבָרֹ֑ו אָמְרוּ֩ אֲחֵיכֶ֨ם שֹׂנְאֵיכֶ֜ם מְנַדֵּיכֶ֗ם לְמַ֤עַן שְׁמִי֙ יִכְבַּ֣ד יְהוָ֔ה וְנִרְאֶ֥ה בְשִׂמְחַתְכֶ֖ם וְהֵ֥ם יֵבֹֽשׁוּ׃ 6קֹ֤ול שָׁאֹון֙ מֵעִ֔יר קֹ֖ול מֵֽהֵיכָ֑ל קֹ֣ול יְהוָ֔ה מְשַׁלֵּ֥ם גְּמ֖וּל לְאֹיְבָֽיו׃ 7בְּטֶ֥רֶם תָּחִ֖יל יָלָ֑דָה בְּטֶ֨רֶם יָבֹ֥וא חֵ֛בֶל לָ֖הּ וְהִמְלִ֥יטָה זָכָֽר׃ 8מִֽי־שָׁמַ֣ע כָּזֹ֗את מִ֤י רָאָה֙ כָּאֵ֔לֶּה הֲי֤וּחַל אֶ֨רֶץ֙ בְּיֹ֣ום אֶחָ֔ד אִם־יִוָּ֥לֵֽד גֹּ֖וי פַּ֣עַם אֶחָ֑ת כִּֽי־חָ֛לָה גַּם־יָלְדָ֥ה צִיֹּ֖ון אֶת־בָּנֶֽיהָ׃ 9הַאֲנִ֥י אַשְׁבִּ֛יר וְלֹ֥א אֹולִ֖יד יֹאמַ֣ר יְהוָ֑ה אִם־אֲנִ֧י הַמֹּולִ֛יד וְעָצַ֖רְתִּי אָמַ֥ר אֱלֹהָֽיִךְ׃ ס 10שִׂמְח֧וּ אֶת־יְרוּשָׁלִַ֛ם וְגִ֥ילוּ בָ֖הּ כָּל־אֹהֲבֶ֑יהָ שִׂ֤ישׂוּ אִתָּהּ֙ מָשֹׂ֔ושׂ כָּל־הַמִּֽתְאַבְּלִ֖ים עָלֶֽיהָ׃ 11לְמַ֤עַן תִּֽינְקוּ֙ וּשְׂבַעְתֶּ֔ם מִשֹּׁ֖ד תַּנְחֻמֶ֑יהָ לְמַ֧עַן תָּמֹ֛צּוּ וְהִתְעַנַּגְתֶּ֖ם מִזִּ֥יז כְּבֹודָֽהּ׃ ס 12כִּֽי־כֹ֣ה׀ אָמַ֣ר יְהוָ֗ה הִנְנִ֣י נֹטֶֽה־אֵ֠לֶיהָ כְּנָהָ֨ר שָׁלֹ֜ום וּכְנַ֧חַל שֹׁוטֵ֛ף כְּבֹ֥וד גֹּויִ֖ם וִֽינַקְתֶּ֑ם עַל־צַד֙ תִּנָּשֵׂ֔אוּ וְעַל־בִּרְכַּ֖יִם תְּשָׁעֳשָֽׁעוּ׃ 13כְּאִ֕ישׁ אֲשֶׁ֥ר אִמֹּ֖ו תְּנַחֲמֶ֑נּוּ כֵּ֤ן אָֽנֹכִי֙ אֲנַ֣חֶמְכֶ֔ם וּבִירֽוּשָׁלִַ֖ם תְּנֻחָֽמוּ׃ 14וּרְאִיתֶם֙ וְשָׂ֣שׂ לִבְּכֶ֔ם וְעַצְמֹותֵיכֶ֖ם כַּדֶּ֣שֶׁא תִפְרַ֑חְנָה וְנֹודְעָ֤ה יַד־יְהוָה֙ אֶת־עֲבָדָ֔יו וְזָעַ֖ם אֶת־אֹיְבָֽיו׃ 15כִּֽי־הִנֵּ֤ה יְהוָה֙ בָּאֵ֣שׁ יָבֹ֔וא וְכַסּוּפָ֖ה מַרְכְּבֹתָ֑יו לְהָשִׁ֤יב בְּחֵמָה֙ אַפֹּ֔ו וְגַעֲרָתֹ֖ו בְּלַהֲבֵי־אֵֽשׁ׃ 16כִּ֤י בָאֵשׁ֙ יְהוָ֣ה נִשְׁפָּ֔ט וּבְחַרְבֹּ֖ו אֶת־כָּל־בָּשָׂ֑ר וְרַבּ֖וּ חַֽלְלֵ֥י יְהוָֽה׃ 17הַמִּתְקַדְּשִׁ֨ים וְהַמִּֽטַּהֲרִ֜ים אֶל־הַגַּנֹּ֗ות אַחַ֤ר אֶחַד בַּתָּ֔וֶךְ אֹֽכְלֵי֙ בְּשַׂ֣ר הַחֲזִ֔יר וְהַשֶּׁ֖קֶץ וְהָעַכְבָּ֑ר יַחְדָּ֥ו יָסֻ֖פוּ נְאֻם־יְהוָֽה׃ 18וְאָנֹכִ֗י מַעֲשֵׂיהֶם֙ וּמַחְשְׁבֹ֣תֵיהֶ֔ם בָּאָ֕ה לְקַבֵּ֥ץ אֶת־כָּל־הַגֹּויִ֖ם וְהַלְּשֹׁנֹ֑ות וּבָ֖אוּ וְרָא֥וּ אֶת־כְּבֹודִֽי׃ 19וְשַׂמְתִּ֨י בָהֶ֜ם אֹ֗ות וְשִׁלַּחְתִּ֣י מֵהֶ֣ם׀ פְּ֠לֵיטִים אֶֽל־הַגֹּויִ֞ם תַּרְשִׁ֨ישׁ פּ֥וּל וְל֛וּד מֹ֥שְׁכֵי קֶ֖שֶׁת תֻּבַ֣ל וְיָוָ֑ן הָאִיִּ֣ים הָרְחֹקִ֗ים אֲשֶׁ֨ר לֹא־שָׁמְע֤וּ אֶת־שִׁמְעִי֙ וְלֹא־רָא֣וּ אֶת־כְּבֹודִ֔י וְהִגִּ֥ידוּ אֶת־כְּבֹודִ֖י בַּגֹּויִֽם׃ 20וְהֵבִ֣יאוּ אֶת־כָּל־אֲחֵיכֶ֣ם מִכָּל־הַגֹּויִ֣ם׀ מִנְחָ֣ה׀ לַֽיהוָ֡ה בַּסּוּסִ֡ים וּ֠בָרֶכֶב וּבַצַּבִּ֨ים וּבַפְּרָדִ֜ים וּבַכִּרְכָּרֹ֗ות עַ֣ל הַ֥ר קָדְשִׁ֛י יְרוּשָׁלִַ֖ם אָמַ֣ר יְהוָ֑ה כַּאֲשֶׁ֣ר יָבִיאוּ֩ בְנֵ֨י יִשְׂרָאֵ֧ל אֶת־הַמִּנְחָ֛ה בִּכְלִ֥י טָהֹ֖ור בֵּ֥ית יְהוָֽה׃ 21וְגַם־מֵהֶ֥ם אֶקַּ֛ח לַכֹּהֲנִ֥ים לַלְוִיִּ֖ם אָמַ֥ר יְהוָֽה׃ 22כִּ֣י כַאֲשֶׁ֣ר הַשָּׁמַ֣יִם הַ֠חֳדָשִׁים וְהָאָ֨רֶץ הַחֲדָשָׁ֜ה אֲשֶׁ֨ר אֲנִ֥י עֹשֶׂ֛ה עֹמְדִ֥ים לְפָנַ֖י נְאֻם־יְהוָ֑ה כֵּ֛ן יַעֲמֹ֥ד זַרְעֲכֶ֖ם וְשִׁמְכֶֽם׃ 23וְהָיָ֗ה מִֽדֵּי־חֹ֨דֶשׁ֙ בְּחָדְשֹׁ֔ו וּמִדֵּ֥י שַׁבָּ֖ת בְּשַׁבַּתֹּ֑ו יָבֹ֧וא כָל־בָּשָׂ֛ר לְהִשְׁתַּחֲוֹ֥ת לְפָנַ֖י אָמַ֥ר יְהוָֽה׃ 24וְיָצְא֣וּ וְרָא֔וּ בְּפִגְרֵי֙ הָאֲנָשִׁ֔ים הַפֹּשְׁעִ֖ים בִּ֑י כִּ֣י תֹולַעְתָּ֞ם לֹ֣א תָמ֗וּת וְאִשָּׁם֙ לֹ֣א תִכְבֶּ֔ה וְהָי֥וּ דֵרָאֹ֖ון לְכָל־בָּשָֽׂר׃

---

 ^k53.3 Lola muli Lul 22, 6-7.

 ^l54.1 Yeruzalemu muhyahya: Nkakula entumwa Paolo akudesire, olu lwiganyo luyerekire aka-Nyamuzinda kàli e Yeruzalemu muhyahya (GI 4, 27).

 ^m54.8 Nakufa bzonjo: Oku omulume azigira omwana wâge, lwanaba lwiganyo lw’obuzigire bwa Nyamuzinda oku lubaga lwâge (Hoz 1,6; 2, 1;Yer 31, 20; lz 49, 14-16). • Obuzigire bwa Nyamuzinda rhwanabushushanya n’obuzigire omuntu ajira kuli mukâge. • Obuzigire bwa Nyamuzinda kuba kufa obwonjo. • Omu buzigire, Nyamuzinda akashobôza omuntu n’akamuhamagala, arhacigalula akanwa kâge.

 ⁿ55.3 Endagâno y’ensiku n’amango: yo ndagâno mpyahya: Lola muli Yer 31, 31. ……..

 ^o56.1 Ezi nderho za Nyamuzinda ziyalizize obucunguzi bw’amashanja goshi.

 ^p56.7 Enyumpa y’okushenga: Rhulole muli Mt 21, 13.

 ^q56.9 Ezo nsimba, luli lwiganyo lw’abakulu n’abashombanyi b’Israheli. Abàli bakulire olubaga embere z’olubungo, barhàli bantu nkana.

 ^r57.5 Hali amango erhi abana babâzirwe amango g’obugashânize bw’ecipagani; kwàli kuga­shâniza banyamuzinda b’obunywesi na b’obwihambi, bazimu n’enshanga abapagani bacîkumbabo. Rhulole muli Lub 18, 21.

 ^s58.1 Obuyemere nkana: burhanzi kali kantu k’omu murhima, ci arhali kubonekana embuga konene. (Lola muli Am 5, 21).

 ^t63.1 63, 1: Ezo nderho eri nshambalo ya Nyamuzinda bône omulêbi. Edomu luli lwiganyo lw’aba­shombanyi boshi ba Nyamuzinda.

 ^u65.17 Lola Maf 21, 1; 2 Pt 3, 13.

 ^v65.24 65, Rhulole ecigabi ca 11, 7. 9.

 ^w66.3 Ebyo byo bijiro by’ecipagani byalihanzibwe n’lrhegeko,

 ^x66.17 bijiro bya cipagani ebyo,

SIR – – DRC MASHI HEBREW BIBLE and MASHI GREEK

1

OBURHIMANYA BWA MWENE-SIRA

Enshokolezi

Oburhimanya Mwene-Sira ayigiriza burhenga kuli Nyamuzinda, buyigiriza okukenga Nyamuzinda bunalerha akalamo kinja. Eci citabu c’oburhimanya bwa Mwene-Sira cayandikagwa na Yezu, mugala wa Sira (50, 27). Omwinjikulu acihugula omu Cigereki erhi ali alama e Misiri. Erhi ali e Yeruzalemu abona n’amasu gage kurhi Abayahudi banji bali bamavu­na amarhegeko g’idini erhi bantu bayishig’iyîma omu cihugo câbo barhuma.

Nyamuzinda amumolekera mpu ayandike eco citabu Iyo Abayahudi ba­rhag’iheza obuyemêre bwâbo, mpu Iyo bashimba Amarhegeko n’enyigirizo z’oburhimanya bwa kurhenga mîra. Abakengeza akalamo k’lsraheli n’a k’aba­rhegesi bâge Iyo abarhwalihya omu mango g’amalibuko.

Mwene-Sira akengeza ebisomerine Nyamuzinda ajira­ga. Nyamuzinda ajira eciragâne na Nuhu, Abrahamu, Yakobo, Musa, Aroni na Daudi; ciragâne n’olubaga lwîshogwa, ci cinayerekire milala miguma miguma, nshokano ya nsiku nyinji.

Bulya ali mwirhonzi w’okuli, Mwene-Sira alangalira oku olubaga !wâge lwa­rhenga omu buja. Okurhenga omu buja lwayish’iba luhembo lwa Nyamuzinda nka lwankashimba amarhegeko gage.

EBIRIMWO

1. Oburhimanya omu kalamo kw’omuntu: cigabi 1-42, 14^a

2. Oburhimanya en’igulu n’omu ngasi mango: c. 42, 15-50

3. Okuyushula: c. 51, 1-30

Akanwa k’omuhinduzi

1 Abandisi b’ecitabu c’ Amarhegeko; Abalebi 2 n’abandi bandisi bali e­nyuma zabo barhusigire enyigirizo nkulu bwenpene ziyerekine obumanye n’oburhimanya bw’Israheli. 3 Co cirhumire Israheli akonkwa. 4 Na bulya omu­ntu akwânîne ayirigîrire n’okusoma, 5 na hano akola ayigîrîre, naye arhondêre okuyigîriza abandi b’embuga, 6 omu nderho n’omu myandiko yage: 7 naye shakulûza wani Yezu, erhi aba amasimika omu kuciyigîriza 8 ecitabu c’Ama­rhegeko, 9 Abalebi, 10 n’ebindi bitabu bya bashakulûza, 11 abona akol’âhalûsire kurhali kunyi, 12 arhondêra naye okuyandika binwa biguma-by’okuyigîriza n’okurhimanya, 13 mpu ly’abantu balonza okuyigîrira n’omurhima nkana, banalonzize okushimba aga mahano, 14 babone kurhi balama n’okushimba i­rhegeko bwinja. 15 Nkuhûnyirage nani we musomi, 16 osome eci citabu bwinja, 17 omanye! olole bwinja, ¹⁸ onabe wa lukogo 19 aha wakabona 20 ntamanyir’ihindula olulimi omu lundi, ciru akaba mpu ncisêzize. 21 Kuli kuderha oku birhagenda kuguma, 22 ebinwa byarhanzir’iderhwa omu cihabraniya, ntako wakabiderha omu lundi lulimi; 23 ciru, 24 n’erhi wankalola ecitabu c’lrhegeko oku ciri, Abalêbi, 25 n’ebi­ndi bitabu; 26 erhi bihindulwa omu lindi iderha birhaciyumananaga lwoshi lwo­shi n’iderha lirhanzi-rhanzi. 27 Omu mwaka gwa makumi asharhu na munani, nyakufa mwâmi Yergeti ali oku ntebe, 28 naja e Misiri, n’oku ndi eyo, 29 narhimâna ecitabu cirimwo enyigirizo nkulu bwenêne, . 30 nani nacîsêza, nacîshwêkerera n’emisi yoshi nti kuhika mpindule eci citahu. 31 Nacisêzize obudufu n’omûshi haguma n’obulcenga bwoshi, 32 ago mango nti 33 Iyo nyukiriza omukolo nanguyerekane, 34 nti abandi nabo, balya bali kuli, ihanga, banalonzize okuciyigîriza, 35 babone kurhi bayinjihya engeso zabo, banalame nk’oku Irhegeko linarhegesire.

Ebiderhwa biluga

lhwe ly’oburhimanya

1 Oburhimanya bwoshi emwa Nyamuzinda burhenga^b hofi naye buba ensiku n’amango. 2 Ndi wankahasha okuganja omushenyi gw’enyanja, emirhonyi y’enkuba erhi ensiku ziba ensiku n’amango? 3 Ndi okola ohisire aha amalunga gahekera, ndi oyishi obugali bw’igulu, nisi ndi okola ojirisagarha aha okuzimu kuhekîre? 4 Oburhimanya bwalemirwe embere !ya byoshi, obukengêre-burhimanya burhali bwa mango n’ene. 5 Enshôko y’obushinganyanya, kaba kanwa ka Nnâmahanga omu mpingu; n’enjira zâge go marhegeko g’ensiku n’amango. 6 Ndi wafululîrwe ecisiki c’obumanye? Obuhirhi bwâge ndi obumanyire? 7 Ndi bafululîre obumanye bw’obushinganyanya? n’obuhirhi bw’enjira zâge, ndi obumanyire? 8 Omurhimanya anali muguma, ali na wa kuyôbohwa nk’atamire oku ntebe yâge. 9 Nyamuzinda ly’izîno lyage, ye walemaga oburhimanya, àbulola anabukereka, àbugabanya emikolo yage yoshi, 10 àbuhira omu ngasi ciremwa nk’oku analonzize, àbugabira abantu bamuzigira.

Okurhînya Nyamuzinda

11 Okurhînya Nyamuzinda^c kuli kulimba kuli na kuj’irenge, buli bushagaluke eri na nsirha ya busîme. 12 Okurhînya Nyamuzinda kushagalusa omurhima, kusimîse omuntu amwemwerhwe, kunamuhe akalamo karhali kanyi. 13 Omuntu orhînya Nyamuzinda, obuzinda bwage murhûla, olusiku lw’okufà kwage mugisho, 14 Omurhondêro gw’oburhimanya kuli kurhînya Nyamuzinda; oburhimanya bwàlemirwe n’abemêzi, buli nâbo kurhenga omu nda ya bannina. 15 Oburhimanya bwayûbasire ekarhî k’abantu, bwagwika eciriba c’ensiku n’amango, bwanacishwekera oku buko bw’abantu. 16 Okurhînya Nyamuzinda bwo bushwinjiro bw’oburhimanya, bujira n’amalehe galalusa abantu. 17 Bunahire obugale omu nyumpa zâbo, n’enguli zâbo buzibumbe muhako. 18 Obushwinjiro bw’oburhimanya kuli kurhînya Nyamuzinda, kunahâne omurhûla n’amagala. 19 Nyamuzinda abwine, abubwine anabukereka, adubula obumanye n’obukengêre, àlengeza irenge ly’abarhimanya. 20 Omuzi gw’oburhimanya, kurhînya Nyamuzinda, ebibabi byabwo kalamo kanene. 21 Okurhînya Nyamuzinda kunarhenze ebyâha, omuntu ocihangâna muli okwo, anacikûlekwo oburhe bwa Nyamuzinda. 22 Amagene g’omubi garhamuha lubanja, obuzirho bwâgo ekuzimu buhêka. 23 Omuntu w’omurhima gurhulwire kulinda alinda amango, n’erhi gayisha gube mwishingo. 24 Arhabadukira omu binwa, n’abandi banabone oku ali wa bukengere.

Oburhimanya n’obwimâna

25 Omu cibîkiro c’oburhimanya muba bizibu binji by’obumanye, ci omunya-byâha arhakwirirwa obukunda-Lulema. 26 K’ohubîre oburhimanya? Shimba amarhegeko, Nyamuzinda akushobôza-bwo. 27 Bulya okurhînya Nyamuzinda buli burhimanya zinali nyigîrizo, eci Nyamuzinda azigira bwikubagirwa n’obutûdu. 28 Orhabâga ntumwa omu biyerekire okurhînya Nyamuzinda, n’omu kukulikira okurhînya Nyamuzinda, orhabâga wa mirhima ihiri. 29 Orhabâga ndyâlya omu masù g’igulu, onalange akanwa kâwe. 30 Orhacîhiraga enyanya, bulya warhoga, enshonyi zikugwârhe, bulya Nyamuzinda anakajalûla ebikuli emurhima, omu karhî k’endêko, akushenye oku idaho, Ntyo kumanyîkane oku orharhînya Nyamuzinda, n’oku omurhima gwâwe guyunjwire bulyâlya^d.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 1

1 Πᾶσα σοφία παρὰ κυρίου καὶ μετ᾽ αὐτοῦ ἐστιν εἰς τὸν αἰῶνα. 2 ἄμμον θαλασσῶν καὶ σταγόνας ὑετοῦ καὶ ἡμέρας αἰῶνος τίς ἐξαριθμήσει; 3 ὕψος οὐρανοῦ καὶ πλάτος γῆς καὶ ἄβυσσον καὶ σοφίαν τίς ἐξιχνιάσει; 4 προτέρα πάντων ἔκτισται σοφία καὶ σύνεσις φρονήσεως ἐξ αἰῶνος. 5 6 ῥίζα σοφίας τίνι ἀπεκαλύφθη; καὶ τὰ πανουργεύματα αὐτῆς τίς ἔγνω; 7 8 εἷς ἐστιν σοφός, φοβερὸς σφόδρα, καθήμενος ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ. 9 κύριος αὐτὸς ἔκτισεν αὐτὴν καὶ εἶδεν καὶ ἐξηρίθμησεν αὐτὴν καὶ ἐξέχεεν αὐτὴν ἐπὶ πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ, 10 μετὰ πάσης σαρκὸς κατὰ τὴν δόσιν αὐτοῦ, καὶ ἐχορήγησεν αὐτὴν τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.

11 Φόβος κυρίου δόξα καὶ καύχημα καὶ εὐφροσύνη καὶ στέφανος ἀγαλλιάματος. 12 φόβος κυρίου τέρψει καρδίαν καὶ δώσει εὐφροσύνην καὶ χαρὰν καὶ μακροημέρευσιν. 13 τῷ φοβουμένῳ τὸν κύριον εὖ ἔσται ἐπ᾽ ἐσχάτων, καὶ ἐν ἡμέρᾳ τελευτῆς αὐτοῦ εὐλογηθήσεται. 14 ᾿Αρχὴ σοφίας φοβεῖσθαι τὸν κύριον, καὶ μετὰ πιστῶν ἐν μήτρᾳ συνεκτίσθη αὐτοῖς. 15 μετὰ ἀνθρώπων θεμέλιον αἰῶνος ἐνόσσευσεν καὶ μετὰ τοῦ σπέρματος αὐτῶν ἐμπιστευθήσεται. 16 πλησμονὴ σοφίας φοβεῖσθαι τὸν κύριον καὶ μεθύσκει αὐτοὺς ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῆς· 17 πάντα τὸν οἶκον αὐτῶν ἐμπλήσει ἐπιθυμημάτων καὶ τὰ ἀποδοχεῖα ἀπὸ τῶν γενημάτων αὐτῆς. 18 στέφανος σοφίας φόβος κυρίου ἀναθάλλων εἰρήνην καὶ ὑγίειαν ἰάσεως. 19 καὶ εἶδεν καὶ ἐξηρίθμησεν αὐτήν, ἐπιστήμην καὶ γνῶσιν συνέσεως ἐξώμβρησεν καὶ δόξαν κρατούντων αὐτῆς ἀνύψωσεν. 20 ῥίζα σοφίας φοβεῖσθαι τὸν κύριον, καὶ οἱ κλάδοι αὐτῆς μακροημέρευσις. 21  22 Οὐ δυνήσεται θυμὸς ἄδικος δικαιωθῆναι· ἡ γὰρ ῥοπὴ τοῦ θυμοῦ αὐτοῦ πτῶσις αὐτῷ. 23 ἕως καιροῦ ἀνθέξεται μακρόθυμος, καὶ ὕστερον αὐτῷ ἀναδώσει εὐφροσύνη· 24 ἕως καιροῦ κρύψει τοὺς λόγους αὐτοῦ, καὶ χείλη πολλῶν ἐκδιηγήσεται σύνεσιν αὐτοῦ.

25 ᾿Εν θησαυροῖς σοφίας παραβολαὶ ἐπιστήμης, βδέλυγμα δὲ ἁμαρτωλῷ θεοσέβεια. 26 ἐπιθυμήσας σοφίαν διατήρησον ἐντολάς, καὶ κύριος χορηγήσει σοι αὐτήν. 27 σοφία γὰρ καὶ παιδεία φόβος κυρίου, καὶ ἡ εὐδοκία αὐτοῦ πίστις καὶ πραότης. 28 μὴ ἀπειθήσῃς φόβῳ κυρίου καὶ μὴ προσέλθῃς αὐτῷ ἐν καρδίᾳ δισσῇ. 29 μὴ ὑποκριθῇς ἐν στόμασιν ἀνθρώπων καὶ ἐν τοῖς χείλεσίν σου πρόσεχε. 30 μὴ ἐξύψου σεαυτόν, ἵνα μὴ πέσῃς καὶ ἐπαγάγῃς τῇ ψυχῇ σου ἀτιμίαν, καὶ ἀποκαλύψει κύριος τὰ κρυπτά σου καὶ ἐν μέσῳ συναγωγῆς καταβαλεῖ σε, ὅτι οὐ προσῆλθες φόβῳ κυρίου καὶ ἡ καρδία σου πλήρης δόλου. 36 ἐννόμως βιοτεύειν.

2

Okurhînya Nyamuzinda omu malibuko

1 Mwana wâmi, okacihambira okukolera Nyamuzinda, ocîrheganye n’oku malibuko. 2 Bâ n’omurhima gushingânîne, obe na ntwâli, orhazigaga bakuhabula amango g’amalibuko. 3 Omusere-mwo, orhamujâga kuli, ly’okuzibwa omu lusiku luzinda. 4 Ngasi ebi akurhumire, obiyankirire, omu buzamba bwâwe, okazibirembera, 5 bulya amasholo muliro bagarhangulamwo, n’abashinganyanya omu cibêye c’obwirhohye barhangulirwa. 6 Langalira Nyamuzinda, akurhabâla, jâ n’obulangalire omu njira ekubûsire. 7 Mwe murhînya Nyamuzinda, mulangalire obwonjo bwâge, murharhengaga omu njira yâge lyo mulekihirima. 8 Mwe murhînya Nyamuzinda mumulangalire n’oluhembo lwinyu lurharhêreke. 9 Mwe murhînya Nyamuzinda, mulangalire aminja gâge, mulangalire obusîme bw’ensiku n’amango n’obwonjo bwâge. 10 Mulole amaburhwa ga mîra, mubone: Ndi mwàyumvirhe olangalire Nyamuzinda agalibulabula? Erhi ndi rnwàyumvirhe amusêzire-kwo, Nyamuzinda agalimurhiba? Erhi ndi wàmulakire, abula kumuyumva? 11 Nyamuzinda arhahimwa lukogo, abâ wa bwonjo, anakule ebyâha, acize n’amango g’amalibuko. 12 Buhanya bw’ab’emirhima myôba, n’ab’amaboko gahozire, buhanya bw’omunya-byâha w’olugendo lw’okurhebana. 13 Buhanya bw’omuntu w’omurhima mwôlo n’orhajira buyeêre, bulyala arhakabona câfungira. 14 Buhanya bwinyu mwe mwàrhibire omurhima, kurhi mwajira amango Nyamuzinda ayishimmurhangula? 15 Abarhînya Nyamuzinda barhavuna omu kanwa kage, njira yâge abamuzigira bakulikira. 16 Abarhînya Nyamuzinda balonza okumusîmîsa, amarhegeko^e gâge luba lûma lw’abamuzigira. 17 Abarhînya Nyamuzinda, omurhima gwabo yene guyôrha gulinga, banayish’icîrhohya omu masu gâge. 18 Rhuyakire omu maboko ga Nyamuzindaa, ahâli h’okucîkweba omu g’abantu, oku obukulu bwâge buli kwo n’obwonjo bwâge buli.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 2

1 Τέκνον, εἰ προσέρχῃ δουλεύειν κυρίῳ, ἑτοίμασον τὴν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν· 2 εὔθυνον τὴν καρδίαν σου καὶ καρτέρησον καὶ μὴ σπεύσῃς ἐν καιρῷ ἐπαγωγῆς· 3 κολλήθητι αὐτῷ καὶ μὴ ἀποστῇς, ἵνα αὐξηθῇς ἐπ᾽ ἐσχάτων σου. 4 πᾶν, ὃ ἐὰν ἐπαχθῇ σοι, δέξαι καὶ ἐν ἀλλάγμασιν ταπεινώσεώς σου μακροθύμησον· 5 ὅτι ἐν πυρὶ δοκιμάζεται χρυσὸς καὶ ἄνθρωποι δεκτοὶ ἐν καμίνῳ ταπεινώσεως. 6 πίστευσον αὐτῷ, καὶ ἀντιλήμψεταί σου· εὔθυνον τὰς ὁδούς σου καὶ ἔλπισον ἐπ᾽ αὐτόν. 7 Οἱ φοβούμενοι τὸν κύριον, ἀναμείνατε τὸ ἔλεος αὐτοῦ καὶ μὴ ἐκκλίνητε, ἵνα μὴ πέσητε. 8 οἱ φοβούμενοι κύριον, πιστεύσατε αὐτῷ, καὶ οὐ μὴ πταίσῃ ὁ μισθὸς ὑμῶν. 9 οἱ φοβούμενοι κύριον, ἐλπίσατε εἰς ἀγαθὰ καὶ εἰς εὐφροσύνην αἰῶνος καὶ ἔλεος. 10 ἐμβλέψατε εἰς ἀρχαίας γενεὰς καὶ ἴδετε· τίς ἐνεπίστευσεν κυρίῳ καὶ κατῃσχύνθη; ἢ τίς ἐνέμεινεν τῷ φόβῳ αὐτοῦ καὶ ἐγκατελείφθη; ἢ τίς ἐπεκαλέσατο αὐτόν, καὶ ὑπερεῖδεν αὐτόν; 11 διότι οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων ὁ κύριος καὶ ἀφίησιν ἁμαρτίας καὶ σῴζει ἐν καιρῷ θλίψεως. 12 Οὐαὶ καρδίαις δειλαῖς καὶ χερσὶν παρειμέναις καὶ ἁμαρτωλῷ ἐπιβαίνοντι ἐπὶ δύο τρίβους. 13 οὐαὶ καρδίᾳ παρειμένῃ, ὅτι οὐ πιστεύει· διὰ τοῦτο οὐ σκεπασθήσεται. 14 οὐαὶ ὑμῖν τοῖς ἀπολωλεκόσιν τὴν ὑπομονήν· καὶ τί ποιήσετε ὅταν ἐπισκέπτηται ὁ κύριος; 15 οἱ φοβούμενοι κύριον οὐκ ἀπειθήσουσιν ῥημάτων αὐτοῦ, καὶ οἱ ἀγαπῶντες αὐτὸν συντηρήσουσιν τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ. 16 οἱ φοβούμενοι κύριον ζητήσουσιν εὐδοκίαν αὐτοῦ, καὶ οἱ ἀγαπῶντες αὐτὸν ἐμπλησθήσονται τοῦ νόμου. 17 οἱ φοβούμενοι κύριον ἑτοιμάσουσιν καρδίας αὐτῶν καὶ ἐνώπιον αὐτοῦ ταπεινώσουσιν τὰς ψυχὰς αὐτῶν. 18 ἐμπεσούμεθα εἰς χεῖρας κυρίου καὶ οὐκ εἰς χεῖρας ἀνθρώπων· ὡς γὰρ ἡ μεγαλωσύνη αὐτοῦ, οὕτως καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ.

3

Sho na Nyoko

1 Bana bâni, munyumve, nie sho, mushimbe oku mrnubwizire, mwacira. 2 Nyamuzinda nk’aha omushamuka irenge, anamuhe abana, yenazibuhya obuhashe bw’omuzire omu bagala. 3 Omwana okenga ishe erhi mwenda alyuzire, 4 omwana okuza nnina erhi buhirhi abisire. 5 Okenga ishe, naye âbona obusîme omu bâge bana, olusiku lw’okushenga, Nyamuzinda ayumva omusengero gwâge. 6 Okuza ishe, âbona akalamo k’ensiku n’ensiku, osîmîsa nnina erhi Nyamuzinda akenzire. 7 Ababusi bâge kw’abakolera nk’owakolera Nyakasane. 8 Okenge sho omubijiro n’omu nderho zâwe, wabona oku omugisho gwâge gwakuhikako. 9 Obwanga bw’omushamuka kuyûbaka buyûbakira abana bâge, enfûlago ya nnina wa muntu yôhe kushâba eshâba. 10 Sho akabiha, orhacîshingaga, bulya nt’irenge warhenza omu bubi bwa sho. 11 Irenge ly’ishe wa muntu erhi ry’omuntu yene, nnina wa muntu akashekerwa erhi omuntu yene oshekirwe. 12 Mwana wâni, rhabâla sho omu bushosi bwâge, orhamujiraga burhe amango acizîne. 13 Ciru obukengere bwâge bwakazambaha, obe n’omurhima gw’olukogo, orhamugayaguzagya w’eciri musole. 14 Aminja wâjirire sho garhakayibagirwa, garhuma wabona ciru n’obwonjo oku byâha byâwe. 15 Nyamuzinda âkukengêra olusiku lw’amalibuko, ebyâha byâwe kwo byâhirigirha kul’olubula lujonga oku izuba. 16 Kw’ali nk’ojacire Nyamuzinda omwana oyibagîre ishe, n’ôjira nnina mungo, ali mwana wahehêrirwe emwa Nyakasane.

Obwirhohye

17 Mwana wâni, okole n’obutûdu omukolo gwâwe, wârhona kulusha omurhonyi. 18 Oku obukulu bwâwe buli, kwo n’obwirhohye^f bwâwe bunabâge, ly’orhona emwa Nyamuzinda. 19 Abantu b’obuîibone n’abany’irenge bali banji, cikwône abirhohye bwo amanyisa amahwe gage. 20 Bulya Nyamuzinda aba mukulu, ci birhohye bamuharamya. 21 Orhakâgicihambira ebi orhagale, orhasingirizagya ebikulushire misi. 22 Akanwa wabwizirwe, okasêzeko omurhima, ebiciri mahwe byôhe, orhacirhamagya mpu wabisagarha. 23 Orhacirhamagya n’ebilushire obukengere bwâwe, ciru ebi wàyigîrizibwe bikola binji oku bukengêre bw’omuntu. 24 Bantu banji bahabusire n’obucîbone, okucîkunga kwâbo kwabahabula enkengêro.

Obucîbone

25 Okubula emmonyi kwo na kubula obulangashane, okabula obumanye, orhacîshomagya mpu wayigîriza. 26 Murhima-arhumva buhanya afâna, n’osima entambala arhayihumba^g. 27 Murhima-arhumva arhahwa burhe, n’osîma ebyâha bindi abona. 28 Obuhanya bwa cibone burhabukwa, bulyal’obubi bwàmumezizemwo emizi. 29 Omuntu mwenge emurhima adôkeza omugani, n’okubwira owayumva, kw’omuntu murhimanya acifinja. · Okurhabâla ab’obuligo 30 Amîshi ganazimye engulumira, n’okuhâ ow’obuligo kunazaze ebyâha. 31 Kujira-bwinja ali mubîsi, olusiku abâ buligo, arhabule carhabâla.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 3

1 ᾿Εμοῦ τοῦ πατρὸς ἀκούσατε, τέκνα, καὶ οὕτως ποιήσατε, ἵνα σωθῆτε· 2 ὁ γὰρ κύριος ἐδόξασεν πατέρα ἐπὶ τέκνοις καὶ κρίσιν μητρὸς ἐστερέωσεν ἐφ᾽ υἱοῖς. 3 ὁ τιμῶν πατέρα ἐξιλάσκεται ἁμαρτίας, 4 καὶ ὡς ὁ ἀποθησαυρίζων ὁ δοξάζων μητέρα αὐτοῦ. 5 ὁ τιμῶν πατέρα εὐφρανθήσεται ὑπὸ τέκνων καὶ ἐν ἡμέρᾳ προσευχῆς αὐτοῦ εἰσακουσθήσεται. 6 ὁ δοξάζων πατέρα μακροημερεύσει, καὶ ὁ εἰσακούων κυρίου ἀναπαύσει μητέρα αὐτοῦ· 7 καὶ ὡς δεσπόταις δουλεύσει ἐν τοῖς γεννήσασιν αὐτόν. 8 ἐν ἔργῳ καὶ λόγῳ τίμα τὸν πατέρα σου, ἵνα ἐπέλθῃ σοι εὐλογία παρ᾽ αὐτοῦ· 9 εὐλογία γὰρ πατρὸς στηρίζει οἴκους τέκνων, κατάρα δὲ μητρὸς ἐκριζοῖ θεμέλια. 10 μὴ δοξάζου ἐν ἀτιμίᾳ πατρός σου, οὐ γάρ ἐστίν σοι δόξα πατρὸς ἀτιμία· 11 ἡ γὰρ δόξα ἀνθρώπου ἐκ τιμῆς πατρὸς αὐτοῦ, καὶ ὄνειδος τέκνοις μήτηρ ἐν ἀδοξίᾳ. 12 τέκνον, ἀντιλαβοῦ ἐν γήρᾳ πατρός σου καὶ μὴ λυπήσῃς αὐτὸν ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ· 13 κἂν ἀπολείπῃ σύνεσιν, συγγνώμην ἔχε καὶ μὴ ἀτιμάσῃς αὐτὸν ἐν πάσῃ ἰσχύι σου. 14 ἐλεημοσύνη γὰρ πατρὸς οὐκ ἐπιλησθήσεται καὶ ἀντὶ ἁμαρτιῶν προσανοικοδομηθήσεταί σοι. 15 ἐν ἡμέρᾳ θλίψεώς σου ἀναμνησθήσεταί σου· ὡς εὐδία ἐπὶ παγετῷ, οὕτως ἀναλυθήσονταί σου αἱ ἁμαρτίαι. 16 ὡς βλάσφημος ὁ ἐγκαταλιπὼν πατέρα, καὶ κεκατηραμένος ὑπὸ κυρίου ὁ παροργίζων μητέρα αὐτοῦ.

17 Τέκνον, ἐν πραΰτητι τὰ ἔργα σου διέξαγε, καὶ ὑπὸ ἀνθρώπου δεκτοῦ ἀγαπηθήσῃ. 18 ὅσῳ μέγας εἶ, τοσούτῳ ταπείνου σεαυτόν, καὶ ἔναντι κυρίου εὑρήσεις χάριν· 19 20 ὅτι μεγάλη ἡ δυναστεία τοῦ κυρίου καὶ ὑπὸ τῶν ταπεινῶν δοξάζεται. 21 χαλεπώτερά σου μὴ ζήτει καὶ ἰσχυρότερά σου μὴ ἐξέταζε· 22 ἃ προσετάγη σοι, ταῦτα διανοοῦ, οὐ γάρ ἐστίν σοι χρεία τῶν κρυπτῶν. 23 ἐν τοῖς περισσοῖς τῶν ἔργων σου μὴ περιεργάζου· πλείονα γὰρ συνέσεως ἀνθρώπων ὑπεδείχθη σοι. 24 πολλοὺς γὰρ ἐπλάνησεν ἡ ὑπόλημψις αὐτῶν, καὶ ὑπόνοια πονηρὰ ὠλίσθησεν διανοίας αὐτῶν.

25 26 καρδία σκληρὰ κακωθήσεται ἐπ᾽ ἐσχάτων, καὶ ὁ ἀγαπῶν κίνδυνον ἐν αὐτῷ ἀπολεῖται. 27 καρδία σκληρὰ βαρυνθήσεται πόνοις, καὶ ὁ ἁμαρτωλὸς προσθήσει ἁμαρτίαν ἐφ᾽ ἁμαρτίαις. 28 ἐπαγωγῇ ὑπερηφάνου οὐκ ἔστιν ἴασις· φυτὸν γὰρ πονηρίας ἐρρίζωκεν ἐν αὐτῷ. 29 καρδία συνετοῦ διανοηθήσεται παραβολήν, καὶ οὖς ἀκροατοῦ ἐπιθυμία σοφοῦ.

30 πῦρ φλογιζόμενον ἀποσβέσει ὕδωρ, καὶ ἐλεημοσύνη ἐξιλάσεται ἁμαρτίας. 31 ὁ ἀνταποδιδοὺς χάριτας μέμνηται εἰς τὰ μετὰ ταῦτα καὶ ἐν καιρῷ πτώσεως αὐτοῦ εὑρήσει στήριγμα.

4

1 Mwana wâni, orhayîmaga omukenyi ehyamubîka, orhalungumarhazagya abali buligo. 2 Orhalibuzagya omushalye, ow’obuligo orhahîraga okamulisa n’amagala. 3 Orharhindibuzagya owarhindibusire, orhalegerezagya n’omukenyi olikuhûna. 4 Orhakumîraga omukenyi orhindibwire, orhakengulaga omukenyi. 5 Orhakengulaga omuntu olagirîre, omanye irhondo orharhumaga bakusigira enfûlago. 6 Bulya erhi omuntu olagirire akakusigira enfûlago omu bulagirire bwâge, Nyamuzinda wamulemaga anamuyumva. 7 Obe musîmwa eka, okazikenga abakulu. 8 Orhege omukenyi okurhwiri, akakulamusa, nâwe omulamuse n’obutûdu. 9 Ofungire oyu badwirhe barhindibuza, orhabâga mwôba nka watwa olubanja. 10 Obe ishe w’enfûzi, orhabâle abakana. Ntyo wabâ nka mwene Ow’Enyanya, akusîma kulusha oku nyoko akusîma.

Oburhimanya kulera bulera

11 Oburhimanya bunalere abana bâbwo^h, bushibirire ababulonza. 12 Omuntu ozigira oburhimanya erhi buzîne azigire, abantu babukulikira kurhenga sêzi, bayumva obusîme. 13 Owabuhisirekwo, ayîma omu irenge, ngasi hantu akaja, ajâne n’omugisho gwa Nyamuzinda. 14 Abakolera oburhimanya, Nyamuzinda bakolera, n’ababusîma, basîmwa naye. 15 Omuntu oyumva izu ly’oburhimanya, bwinja atwa olubanja, omwîra wâbwo agwerhe eciyimangîre. 16 Ocîkubagira oburhimanya kushobôla abushobôlako, n’iburha lyage libuyimemwo. 17 Kulya kuba bwimarhangimuheka omu njira y’ebinzongonzongo, bumuyobohye yeshi ashukume, bumulibuzc, bumukome yeshi, kuhika abe wa kucikubagirwa, yeshi akangavukc, 18 buzinda, bumugalulc obwo, bumushubize omu njira ekubllsire, bumumanyisc amahwe gabwo. 19 Omuntu akacikenyagula, bunamurhibe, bumuleke agende lwage.

Hali enshonyi n’enshonyi

20 Mwana wclni, Iola eburhambi n’obundi, ocizibuke amabi, orhacigayaga kulya kw’obuho. 21 Bulya hali enshonyi ziheka omuntu omu caha, hali n’enshonyi ziri irenge n’inema. 22 Orhabiiga mukali kuli we wene okurhalusire, oleke n’okuba nshonyi kwarhuma wacihcza. 23 Orhamiraga akanwa kankaciza, orhafulikaga oburhimanya bwawe. 24 Bulya binwa bimanyisa oburhimanya, n’ekanwa yo erhenga ihano. 25 Orhaderhaga okurhali, ci oyumve enshonyi z’okubii muhwinja. 26 Orhabiiga nshonyi z’okuyemera ecâha cawe, orhahiraga okaheka muhusi gw’olwishi kwo ebikanyiili. 27 Orhacirhegaga omusirhe, orhahiraga okazimbira omugale olubanja. 28 Olwire obushinganyanya kuhika okufa, nawe Nyakasane Nyamuzinda akulwira. 29 Orhabiiga ntwiili omu binwa, ogaliba mwolo na mwoba omu bijiro. 30 Orhabiiga nka ntale omu mwawe ogalibii mwoba embere za bambali bawe. 31 Okuboko kwawe kurhabiduhiraga okuhiibwa, kukanazidohera okugalula.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 4

1 Τέκνον, τὴν ζωὴν τοῦ πτωχοῦ μὴ ἀποστερήσῃς καὶ μὴ παρελκύσῃς ὀφθαλμοὺς ἐπιδεεῖς. 2 ψυχὴν πεινῶσαν μὴ λυπήσῃς καὶ μὴ παροργίσῃς ἄνδρα ἐν ἀπορίᾳ αὐτοῦ. 3 καρδίαν παρωργισμένην μὴ προσταράξῃς καὶ μὴ παρελκύσῃς δόσιν προσδεομένου. 4 ἱκέτην θλιβόμενον μὴ ἀπαναίνου καὶ μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ πτωχοῦ. 5 ἀπὸ δεομένου μὴ ἀποστρέψῃς ὀφθαλμὸν καὶ μὴ δῷς τόπον ἀνθρώπῳ καταράσασθαί σε· 6 καταρωμένου γάρ σε ἐν πικρίᾳ ψυχῆς αὐτοῦ τῆς δεήσεως αὐτοῦ ἐπακούσεται ὁ ποιήσας αὐτόν. 7 προσφιλῆ συναγωγῇ σεαυτὸν ποίει καὶ μεγιστᾶνι ταπείνου τὴν κεφαλήν σου. 8 κλῖνον πτωχῷ τὸ οὖς σου καὶ ἀποκρίθητι αὐτῷ εἰρηνικὰ ἐν πραΰτητι. 9 ἐξελοῦ ἀδικούμενον ἐκ χειρὸς ἀδικοῦντος καὶ μὴ ὀλιγοψυχήσῃς ἐν τῷ κρίνειν σε. 10 γίνου ὀρφανοῖς ὡς πατὴρ καὶ ἀντὶ ἀνδρὸς τῇ μητρὶ αὐτῶν· καὶ ἔσῃ ὡς υἱὸς ὑψίστου, καὶ ἀγαπήσει σε μᾶλλον ἢ μήτηρ σου.

11 ῾Η σοφία υἱοὺς αὐτῆς ἀνύψωσεν καὶ ἐπιλαμβάνεται τῶν ζητοῦντων αὐτήν. 12 ὁ ἀγαπῶν αὐτὴν ἀγαπᾷ ζωήν, καὶ οἱ ὀρθρίζοντες πρὸς αὐτὴν ἐμπλησθήσονται εὐφροσύνης. 13 ὁ κρατῶν αὐτῆς κληρονομήσει δόξαν, καὶ οὗ εἰσπορεύεται, εὐλογεῖ κύριος. 14 οἱ λατρεύοντες αὐτῇ λειτουργήσουσιν ἁγίῳ, καὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτὴν ἀγαπᾷ ὁ κύριος. 15 ὁ ὑπακούων αὐτῆς κρινεῖ ἔθνη, καὶ ὁ προσέχων αὐτῇ κατασκηνώσει πεποιθώς. 16 ἐὰν ἐμπιστεύσῃ, κατακληρονομήσει αὐτήν, καὶ ἐν κατασχέσει ἔσονται αἱ γενεαὶ αὐτοῦ· 17 ὅτι διεστραμμένως πορεύσεται μετ᾽ αὐτοῦ ἐν πρώτοις, φόβον καὶ δειλίαν ἐπάξει ἐπ᾽ αὐτὸν καὶ βασανίσει αὐτὸν ἐν παιδείᾳ αὐτῆς, ἕως οὗ ἐμπιστεύσῃ τῇ ψυχῇ αὐτοῦ, καὶ πειράσει αὐτὸν ἐν τοῖς δικαιώμασιν αὐτῆς· 18 καὶ πάλιν ἐπανήξει κατ᾽ εὐθεῖαν πρὸς αὐτὸν καὶ εὐφρανεῖ αὐτὸν καὶ ἀποκαλύψει αὐτῷ τὰ κρυπτὰ αὐτῆς. 19 ἐὰν ἀποπλανηθῇ, ἐγκαταλείψει αὐτὸν καὶ παραδώσει αὐτὸν εἰς χεῖρας πτώσεως αὐτοῦ.

20 Συντήρησον καιρὸν καὶ φύλαξαι ἀπὸ πονηροῦ καὶ περὶ τῆς ψυχῆς σου μὴ αἰσχυνθῇς· 21 ἔστιν γὰρ αἰσχύνη ἐπάγουσα ἁμαρτίαν, καὶ ἔστιν αἰσχύνη δόξα καὶ χάρις. 22 μὴ λάβῃς πρόσωπον κατὰ τῆς ψυχῆς σου καὶ μὴ ἐντραπῇς εἰς πτῶσίν σου. 23 μὴ κωλύσῃς λόγον ἐν καιρῷ χρείας· 24 ἐν γὰρ λόγῳ γνωσθήσεται σοφία καὶ παιδεία ἐν ῥήματι γλώσσης. 25 μὴ ἀντίλεγε τῇ ἀληθείᾳ καὶ περὶ τῆς ἀπαιδευσίας σου ἐντράπηθι. 26 μὴ αἰσχυνθῇς ὁμολογῆσαι ἐφ᾽ ἁμαρτίαις σου καὶ μὴ βιάζου ῥοῦν ποταμοῦ. 27 καὶ μὴ ὑποστρώσῃς ἀνθρώπῳ μωρῷ σεαυτὸν καὶ μὴ λάβῃς πρόσωπον δυνάστου. 28 ἕως θανάτου ἀγώνισαι περὶ τῆς ἀληθείας, καὶ κύριος ὁ θεὸς πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ. 29 μὴ γίνου θρασὺς ἐν γλώσσῃ σου καὶ νωθρὸς καὶ παρειμένος ἐν τοῖς ἔργοις σου. 30 μὴ ἴσθι ὡς λέων ἐν τῷ οἴκῳ σου καὶ φαντασιοκοπῶν ἐν τοῖς οἰκέταις σου. 31 μὴ ἔστω ἡ χείρ σου ἐκτεταμένη εἰς τὸ λαβεῖν καὶ ἐν τῷ ἀποδιδόναι συνεσταλμένη.

5

Obuhirhi n’obucîbone

1 Orhacîkubagiraga obuhirhiⁱ, orhaderhaga, erhi: «Nalamirako ebi». 2 Orhayemêraga enyifinjo n’emisi yawe yakuhêka omu magene g’omurhima. 3 Orhaderhaga, erhi: «Ndi wampasha?», bulya Nyamuzinda arhabule kwakuhana. 4 Orhaderhaga. erhi: «Ci nàbwine najira ecâha, kurhigi nabire?», bulya Nyamuzinda ayishivumbika gwahalâla. 5 Orhacîkubagiraga okubabalirwa, olinde oyushula ebyâha oku bindi. 6 Orhaderhaga. erhi: «Nyamuzinda arhahimwa bwonjo, k’arhambabalira?» bulya neci ali wa bwonjo, ci ye lumbikunira, n’obukunizi bwâge kurhibuka burhibukira abanya-byâha. 7 Orharhindiraga bwashubirira Nyakasane, orhalindaga ensiku zacikonya, bulyala oburhe bwâge ye cirhibuka, wakabona wamagenda omu nsanya olusiku lw’obuhane. 8 Orhacîkubagiraga ebirugu bizimbano, birhakucize hano obuhanya buyisha.

Ogwarhe obuzibu onasimike

9 Orhakagiyerulira ngasi mpûsi, orhakulikiraga ngasi njira, (omunya-byâha w’enderhera-habiri yeki ojira ntyo). 10 osêze buzibu ebikuli emurhima, obe na kanwa kaguma. 11 Obe mûmvirhiza mubidu, ci orhabâga wa kuhalabuka omu kushuza. 12 Akaba omanyire eci washuza, oshuze owinyu, ci âkaba nanga, obumbe akanwa. 13 Ekanwa erhenga obukuze, erhenge n’enshonyi, n’olulimi lunayîse nnalwo. 14 Oleke okuja kwaderha abandi, orhabaga murhimbuzi wa kalimi, bulya oku enshonyi zigwârha omushambo, kwo n’obuhane bugwârha endyâlya. 15 Omu hinene n’omu hinyi ocilange oku byâha, orhahindukaga mushombanyi n’obwo wali mwîra.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 5

1 Μὴ ἔπεχε ἐπὶ τοῖς χρήμασίν σου καὶ μὴ εἴπῃς Αὐτάρκη μοί ἐστιν. 2 μὴ ἐξακολούθει τῇ ψυχῇ σου καὶ τῇ ἰσχύι σου πορεύεσθαι ἐν ἐπιθυμίαις καρδίας σου· 3 καὶ μὴ εἴπῃς Τίς με δυναστεύσει; ὁ γὰρ κύριος ἐκδικῶν ἐκδικήσει. 4 μὴ εἴπῃς ῞Ημαρτον, καὶ τί μοι ἐγένετο; ὁ γὰρ κύριός ἐστιν μακρόθυμος. 5 περὶ ἐξιλασμοῦ μὴ ἄφοβος γίνου προσθεῖναι ἁμαρτίαν ἐφ᾽ ἁμαρτίαις· 6 καὶ μὴ εἴπῃς ῾Ο οἰκτιρμὸς αὐτοῦ πολύς, τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου ἐξιλάσεται· ἔλεος γὰρ καὶ ὀργὴ παρ᾽ αὐτῷ, καὶ ἐπὶ ἁμαρτωλοὺς καταπαύσει ὁ θυμὸς αὐτοῦ. 7 μὴ ἀνάμενε ἐπιστρέψαι πρὸς κύριον καὶ μὴ ὑπερβάλλου ἡμέραν ἐξ ἡμέρας· ἐξάπινα γὰρ ἐξελεύσεται ὀργὴ κυρίου, καὶ ἐν καιρῷ ἐκδικήσεως ἐξολῇ. 8 Μὴ ἔπεχε ἐπὶ χρήμασιν ἀδίκοις· οὐδὲν γὰρ ὠφελήσει σε ἐν ἡμέρᾳ ἐπαγωγῆς. 9 μὴ λίκμα ἐν παντὶ ἀνέμῳ καὶ μὴ πορεύου ἐν πάσῃ ἀτραπῷ· οὕτως ὁ ἁμαρτωλὸς ὁ δίγλωσσος. 10 ἴσθι ἐστηριγμένος ἐν συνέσει σου, καὶ εἷς ἔστω σου ὁ λόγος. 11 Γίνου ταχὺς ἐν ἀκροάσει σου καὶ ἐν μακροθυμίᾳ φθέγγου ἀπόκρισιν. 12 εἰ ἔστιν σοι σύνεσις, ἀποκρίθητι τῷ πλησίον· εἰ δὲ μή, ἡ χείρ σου ἔστω ἐπὶ τῷ στόματί σου. 13 δόξα καὶ ἀτιμία ἐν λαλιᾷ, καὶ γλῶσσα ἀνθρώπου πτῶσις αὐτῷ. 14 Μὴ κληθῇς ψίθυρος καὶ τῇ γλώσσῃ σου μὴ ἐνέδρευε ἐπὶ γὰρ τῷ κλέπτῃ ἐστὶν αἰσχύνη καὶ κατάγνωσις πονηρὰ ἐπὶ διγλώσσου. 15 ἐν μεγάλῳ καὶ ἐν μικρῷ μὴ ἀγνόει καὶ ἀντὶ φίλου μὴ γίνου ἐχθρός· ὄνομα γὰρ πονηρὸν αἰσχύνην καὶ ὄνειδος κληρονομήσει· οὕτως ὁ ἁμαρτωλὸς ὁ δίγλωσσος.

6

1 Bulya okuderhwa kubi n’olubaga lwoshi, ziri nshonyi bwenêne, kw’ali ntyo omunya-byâha w’enderha-kubirhi. 2 Orhaîrekêreraga ebwa murhima gw’amagene, gwakanakuyâgaza nka mpanzi nkali, 3 erhi gukuyône, gukunînibuze gurhakusigire ehishulo, obone wamacibêra karhi-kumu. 4 Murhima guli magene, lushilmyo oku muntu, gunarhume abashombanyi bâwe bakushekera.

Obwîra

5 Akanwa kinja kanalerhere omuntu bîra banji, oluderho lw’obutûdu lunarhume omuntu ashuzibwa bwinja. 6 Okômere bantu banji, ci nka muhanûzi walonza, orhôle muguma omu cihumhi. 7 Nka walonza omwîra, orhangimurhangula, orhayirukiraga wâmubwira amahwe gâwe. 8 Bulya omwîra w’ebijingo, anakurhibemwo sêzi ehibanja hikujakwo. 9 Mwîra-ngwerhe anahinduke mushombanyi-ngwerhc, akubcre enda, enshonyi zikugwarhe. 10 Mwira-ngwerhe, analire oku meza gawe, hano ohanyagala, akuyâke. 11 Amango ogwerhe, we ye aha mwâwe erhi aha mwâge, 12 lindag’okene, obe mubisha omu babisha, akuyâke wakanamulola omu masù. 13 Ocîzibuke abashombanyi bâwe, ci omanye n’abîra bawe. 14 Burhabâle bunene, omwîra nkana, okumubona kuli kuhirhira. 15 Omwîra nkana arhagulwa, ntaye wankabona ebi amugula. 16 Mavurha ga buzîne, omwîra mwinja, abarhînya Nyamuzinda bone bamubona. 17 Omuntu orhînya Nyamuzinda, alonza abîra binja, bulya oku omuntu ali kw’anayinjibana.

Okuyiga oburhimanya

18 Mwana wiâni, kurhenga eburho bwâwe, osîme okuciyigîriza, kuhika obe wa mvi, wabona oburhimanya. 19 Kul’omuhinzi n’omurhwezi banajira, nâwe oshibirire oburhimanya, olingûze oku bwayêra, warhama nsiku nsungunu z’okuhinga, ci amango g’okusarûla, wâyumva osîmire. 20 Kurhamya barhamya abahwinja, ecingolongolo cirhabukwirirwa. 21 Kuzidoha buzidohera nk’ibuye lizirho, arhimangibukabulira. 22 Bulya neci ihano likwânîne izîno lyalyo, lirhabona ngasi ye. 23 Yumva, mwana wâni, enkengero zani, orhalahiraga ihano lyâni, 24 Oyemere emigozi y’oburhimanya ekushweke amagulu, n’empogo yabwo ekuje omu igosi. 25 Oburhege ecirhugo buzidoherekwo, orhacîdirhibulaga mpu bwakushweka. 26 Obuje hofi n’omurhima gwoshi, oje omu njira yabwo n’emisi yoshi. 27 Okulikire amashando gabwo, obulongereze, wâbona oku bwacimanyisa, orhacihulikaga hano obuhikakwo. 28 Bulya aha buzinda wâburhamukiramwo, gube mwishingo gwâwe. 29 Eyàli migozi eshube mpenzi, n’ezàli mpogo gabe magerha ga mulimbo. 30 Ogwàli muzigo gw’obuja guhe mwambalo gw’irenge, eyàli migozi ya kushweka zibe nnigi za mulimbo. 31 Okubundi oburhimanya obuyambale nka mwamhalo gwa lusiku lukulu, ohwinje bwinja, obuyambale buny’ishungwe ly’ebwâmi. 32 Mwana wâni, erhi wankalonza wanacîyîgîriza, n’obutûdu bwâwe bwakuhisa oku bukengêre. 33 Wâyiga akaba osîma okuyumvirhiza, akaba oyishirhega amarhwiri, wâba murhimanya. 34 Osîme okuja ah’abashosi bali, n’okabona omurhimanya, omukomekwo obwîra. 35 Oyumvirhize ngasi kanwa karhengako Nyamuzinda, emigani mizibu erhakufumaga. 36 Mang’okabona omuntu murhimanya, onalamukire aha burhambi bwâge, amagulu gâwe gamutwire ec’oluso. 37 Amarhegeko ga Nyamuzinda okazigagerêreza, okazigashîbirira bwaca bwayira. Ye wakuzibuhya omurhima, n’oburhimanya odwirhe wacîfinja wâbu­shobola.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 6

1 2 Μὴ ἐπάρῃς σεαυτὸν ἐν βουλῇ ψυχῆς σου, ἵνα μὴ διαρπαγῇ ὡς ταῦρος ἡ ψυχή σου· 3 τὰ φύλλα σου καταφάγεσαι καὶ τοὺς καρπούς σου ἀπολέσεις καὶ ἀφήσεις σεαυτὸν ὡς ξύλον ξηρόν. 4 ψυχὴ πονηρὰ ἀπολεῖ τὸν κτησάμενον αὐτὴν καὶ ἐπίχαρμα ἐχθρῶν ποιήσει αὐτόν.

5 Λάρυγξ γλυκὺς πληθυνεῖ φίλους αὐτοῦ, καὶ γλῶσσα εὔλαλος πληθυνεῖ εὐπροσήγορα. 6 οἱ εἰρηνεύοντές σοι ἔστωσαν πολλοί, οἱ δὲ σύμβουλοί σου εἷς ἀπὸ χιλίων. 7 εἰ κτᾶσαι φίλον, ἐν πειρασμῷ κτῆσαι αὐτὸν καὶ μὴ ταχὺ ἐμπιστεύσῃς αὐτῷ. 8 ἔστιν γὰρ φίλος ἐν καιρῷ αὐτοῦ καὶ οὐ μὴ παραμείνῃ ἐν ἡμέρᾳ θλίψεώς σου. 9 καὶ ἔστιν φίλος μετατιθέμενος εἰς ἔχθραν καὶ μάχην ὀνειδισμοῦ σου ἀποκαλύψει. 10 καὶ ἔστιν φίλος κοινωνὸς τραπεζῶν καὶ οὐ μὴ παραμείνῃ ἐν ἡμέρᾳ θλίψεώς σου· 11 καὶ ἐν τοῖς ἀγαθοῖς σου ἔσται ὡς σὺ καὶ ἐπὶ τοὺς οἰκέτας σου παρρησιάσεται· 12 ἐὰν ταπεινωθῇς, ἔσται κατὰ σοῦ καὶ ἀπὸ τοῦ προσώπου σου κρυβήσεται. 13 ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν σου διαχωρίσθητι καὶ ἀπὸ τῶν φίλων σου πρόσεχε. 14 φίλος πιστὸς σκέπη κραταιά, ὁ δὲ εὑρὼν αὐτὸν εὗρεν θησαυρόν. 15 φίλου πιστοῦ οὐκ ἔστιν ἀντάλλαγμα, καὶ οὐκ ἔστιν σταθμὸς τῆς καλλονῆς αὐτοῦ. 16 φίλος πιστὸς φάρμακον ζωῆς, καὶ οἱ φοβούμενοι κύριον εὑρήσουσιν αὐτόν. 17 ὁ φοβούμενος κύριον εὐθυνεῖ φιλίαν αὐτοῦ, ὅτι κατ᾽ αὐτὸν οὕτως καὶ ὁ πλησίον αὐτοῦ.

18 Τέκνον, ἐκ νεότητός σου ἐπίλεξαι παιδείαν, καὶ ἕως πολιῶν εὑρήσεις σοφίαν. 19 ὡς ὁ ἀροτριῶν καὶ ὁ σπείρων πρόσελθε αὐτῇ καὶ ἀνάμενε τοὺς ἀγαθοὺς καρποὺς αὐτῆς· ἐν γὰρ τῇ ἐργασίᾳ αὐτῆς ὀλίγον κοπιάσεις καὶ ταχὺ φάγεσαι τῶν γενημάτων αὐτῆς. 20 ὡς τραχεῖά ἐστιν σφόδρα τοῖς ἀπαιδεύτοις, καὶ οὐκ ἐμμενεῖ ἐν αὐτῇ ἀκάρδιος· 21 ὡς λίθος δοκιμασίας ἰσχυρὸς ἔσται ἐπ᾽ αὐτῷ, καὶ οὐ χρονιεῖ ἀπορρῖψαι αὐτήν. 22σοφία γὰρ κατὰ τὸ ὄνομα αὐτῆς ἐστιν καὶ οὐ πολλοῖς ἐστιν φανερά. 23 ῎Ακουσον, τέκνον, καὶ ἔκδεξαι γνώμην μου καὶ μὴ ἀπαναίνου τὴν συμβουλίαν μου· 24 καὶ εἰσένεγκον τοὺς πόδας σου εἰς τὰς πέδας αὐτῆς καὶ εἰς τὸν κλοιὸν αὐτῆς τὸν τράχηλόν σου· 25 ὑπόθες τὸν ὦμόν σου καὶ βάσταξον αὐτὴν καὶ μὴ προσοχθίσῃς τοῖς δεσμοῖς αὐτῆς· 26 ἐν πάσῃ ψυχῇ σου πρόσελθε αὐτῇ καὶ ἐν ὅλῃ δυνάμει σου συντήρησον τὰς ὁδοὺς αὐτῆς· 27 ἐξίχνευσον καὶ ζήτησον, καὶ γνωσθήσεταί σοι, καὶ ἐγκρατὴς γενόμενος μὴ ἀφῇς αὐτήν· 28 ἐπ᾽ ἐσχάτων γὰρ εὑρήσεις τὴν ἀνάπαυσιν αὐτῆς, καὶ στραφήσεταί σοι εἰς εὐφροσύνην· 29 καὶ ἔσονταί σοι αἱ πέδαι εἰς σκέπην ἰσχύος καὶ οἱ κλοιοὶ αὐτῆς εἰς στολὴν δόξης. 30 κόσμος γὰρ χρύσεός ἐστιν ἐπ᾽ αὐτῆς, καὶ οἱ δεσμοὶ αὐτῆς κλῶσμα ὑακίνθινον· 31 στολὴν δόξης ἐνδύσῃ αὐτὴν καὶ στέφανον ἀγαλλιάματος περιθήσεις σεαυτῷ. 32 ᾿Εὰν θέλῃς, τέκνον, παιδευθήσῃ, καὶ ἐὰν ἐπιδῷς τὴν ψυχήν σου, πανοῦργος ἔσῃ· 33 ἐὰν ἀγαπήσῃς ἀκούειν, ἐκδέξῃ, καὶ ἐὰν κλίνῃς τὸ οὖς σου, σοφὸς ἔσῃ. 34 ἐν πλήθει πρεσβυτέρων στῆθι· καὶ τίς σοφός; αὐτῷ προσκολλήθητι. 35 πᾶσαν διήγησιν θείαν θέλε ἀκροᾶσθαι, καὶ παροιμίαι συνέσεως μὴ ἐκφευγέτωσάν σε. 36 ἐὰν ἴδῃς συνετόν, ὄρθριζε πρὸς αὐτόν, καὶ βαθμοὺς θυρῶν αὐτοῦ ἐκτριβέτω ὁ πούς σου. 37 διανοοῦ ἐν τοῖς προστάγμασιν κυρίου καὶ ἐν ταῖς ἐντολαῖς αὐτοῦ μελέτα διὰ παντός· αὐτὸς στηριεῖ τὴν καρδίαν σου, καὶ ἡ ἐπιθυμία τῆς σοφίας δοθήσεταί σοι.

7

Amahano ga ngasi lubero

1 Oleke okujira amabi, n’amabi garhakuyâlule; 2 oyâke obulyâlya, n’obulyâlya bwâkuyâka. 3 Mwana wâni, oleke okurhwêra omu mpinga y’obulyâlya, ly’olek’isarûla akal’ibala. 4 Orhasengeraga Nyamuzinda entebe ya burhanzi, orhahûnaga na mwâmi ecikono c’irenge. 5 Orhacikungaga mushinganyanya embcre za Nyamuzinda, n’embere za mwâmi orhahimhaga amarhimanya. 6 Mwana wâni, orhahambiraga omukolo gw’obucirânuzi akaba orhankahashimanyula obulyâlya, bulya omugale anakuhira olunda !wâge, obone wamaba ndyâlya nâwe. 7 Orhacîshubulaga omu ndêko y’olugo, orhabâga wa busha embere z’olubaga. 8 Orhayemêraga bakukulula kabiri mpu ojire amabi, bulya n’eliguma orhalifume. 9 Orhaderhaga, erhi: «Ka Nyamuzinda arhâlola entûlo zâni, erhi k’arhâziyankirire hano nzirhûla emund’ali». 10 Nka washenga oleke okucîdirhibula, orhalekaga n’okuhâna entûlo y’omukenyi. 11 Oleke okushekera omuntu ohanyagire, bulya hali amango ôwamuhebagakwo^j obwo buhanya ankacimuzûsa. 12 Orhakazagisingira mwene winyu obunywesi, n’omwîra wawe kwo n’okwo. 13 Omanye okunywerha, bulya nta minja garhengamwo. 14 Orhabaga muvole omu ndêko y’ahashosi, oleke n’orhunwa rhunji-rhunji omu masâla. 15 Orhayâkaga emikolo mizibu, ciru n’omukolo gw’enfuka, bulya Ow’Enyanya ye wagujiraga. 16 Orhacîhiraga oku lukere lw’abanya-byâha, omanye oku obukunizi burhâlegame 17 Obe mwirhohye bwenêne, bulya omuliro n’emivunyu bwo buhane bw’enkola-maligo. 18 Omanyceomwîra wankamugera ebirugu, nîsi erhi mwene winyu omugere amasholo g’e Yofiri. 19 Omukazi nkana na murhimanya, orhahîra okamushomba, obwinja bwâge bulushire amasholo cicîro. 20 Oleke okurhindibuza omuja okozire bwinja, nîsi erhi mwambali wâwe ocîhanganyire. 21 Ozigire omuja^k w’obukengêre nk’oku ocîzigira wene, orhabulaga bwacîmwirikira.

Abana

22 K’ojira amaso^l? Ogashibirire; akaba galimwo obunguke, ogalange bwinja. 23 K’ojira abana? Obalere bwinja, obagombye kurheng’eburho bwâbo. 24 K’ojira abanyere? Obashîbirire bwinja, ci kwone obayêreke obusu bukali. 25 Oyâluse mwâli wâwe, kuli kwinja bwenêne, ci omuhe omulume mwinja. 26 Ka mukazi nkana ojira? Omanye wankamuhulusa, n’akaba oyu ogwerhe arhali ye, orhacîkubagiraga-ye.

Ababusi

27 Okenge sho n’omurhima gwoshi, n’amalibuko nyoko abwine orhahîra okagayîbagira. 28 Gerêreza oku bo bakuburhaga: mbwiraga bici wàbagalulire oku minja bàkujirire?

Abadahwa

29 Orhînye Nyamuzinda n’omûka gwawe gwoshi, okenge n’abadâhwa bâge. 30 Owakulemaga omuzigire necmisi yâwe yoshi, n’abarhumisi bage orhabahabaga. 31 Orhînye Nyamuzinda, okenge n’omudâhwa, omuhe omwanya gwâge bamutwirîre: omwâka muhyahya, enterekêro y’okucîyunjuza, entûlo y’oluziha, enterekêro y’okushukûlwa, n’ebirhanzi n’ebitagatifu.

Abakenyi n’abahanyagire

32 Olambûle enfune, ohe omukenyi, ly’obona omugisho mwimâna. 33 Ohe ngasi oyisa omûka, ciru n’abafire nabo orhabayîbagiraga. 34 Orhayâkag’abadwirhe balaka, ofe mûmgo gw’abalaka. 35 Orhayôbohaga okushibirira abalwâla, okwo kwarhuma nâwe wâsîmwa. 36 Omu bijiro byâwe byoshi, kengêra obuzinda bwâwe, na ntyo wayâka ebyâha.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 7

1 Μὴ ποίει κακά, καὶ οὐ μή σε καταλάβῃ κακόν· 2 ἀπόστηθι ἀπὸ ἀδίκου, καὶ ἐκκλινεῖ ἀπὸ σοῦ. 3 υἱέ, μὴ σπεῖρε ἐπ᾽ αὔλακας ἀδικίας, καὶ οὐ μὴ θερίσῃς αὐτὰ ἑπταπλασίως. 4 μὴ ζήτει παρὰ κυρίου ἡγεμονίαν μηδὲ παρὰ βασιλέως καθέδραν δόξης. 5 μὴ δικαιοῦ ἔναντι κυρίου καὶ παρὰ βασιλεῖ μὴ σοφίζου. 6 μὴ ζήτει γενέσθαι κριτής, μὴ οὐκ ἰσχύσεις ἐξᾶραι ἀδικίας, μήποτε εὐλαβηθῇς ἀπὸ προσώπου δυνάστου καὶ θήσεις σκάνδαλον ἐν εὐθύτητί σου. 7 μὴ ἁμάρτανε εἰς πλῆθος πόλεως καὶ μὴ καταβάλῃς σεαυτὸν ἐν ὄχλῳ. 8 μὴ καταδεσμεύσῃς δὶς ἁμαρτίαν· ἐν γὰρ τῇ μιᾷ οὐκ ἀθῷος ἔσῃ. 9 μὴ εἴπῃς Τῷ πλήθει τῶν δώρων μου ἐπόψεται καὶ ἐν τῷ προσενέγκαι με θεῷ ὑψίστῳ προσδέξεται. 10 μὴ ὀλιγοψυχήσῃς ἐν τῇ προσευχῇ σου καὶ ἐλεημοσύνην ποιῆσαι μὴ παρίδῃς. 11 μὴ καταγέλα ἄνθρωπον ὄντα ἐν πικρίᾳ ψυχῆς αὐτοῦ· ἔστιν γὰρ ὁ ταπεινῶν καὶ ἀνυψῶν. 12 μὴ ἀροτρία ψεῦδος ἐπ᾽ ἀδελφῷ σου μηδὲ φίλῳ τὸ ὅμοιον ποίει. 13 μὴ θέλε ψεύδεσθαι πᾶν ψεῦδος· ὁ γὰρ ἐνδελεχισμὸς αὐτοῦ οὐκ εἰς ἀγαθόν. 14 μὴ ἀδολέσχει ἐν πλήθει πρεσβυτέρων καὶ μὴ δευτερώσῃς λόγον ἐν προσευχῇ σου. 15 μὴ μισήσῃς ἐπίπονον ἐργασίαν καὶ γεωργίαν ὑπὸ ὑψίστου ἐκτισμένην. 16 μὴ προσλογίζου σεαυτὸν ἐν πλήθει ἁμαρτωλῶν· μνήσθητι ὅτι ὀργὴ οὐ χρονιεῖ. 17 ταπείνωσον σφόδρα τὴν ψυχήν σου, ὅτι ἐκδίκησις ἀσεβοῦς πῦρ καὶ σκώληξ. 18 Μὴ ἀλλάξῃς φίλον ἕνεκεν διαφόρου μηδὲ ἀδελφὸν γνήσιον ἐν χρυσίῳ Σουφιρ. 19 μὴ ἀστόχει γυναικὸς σοφῆς καὶ ἀγαθῆς· ἡ γὰρ χάρις αὐτῆς ὑπὲρ τὸ χρυσίον. 20 μὴ κακώσῃς οἰκέτην ἐργαζόμενον ἐν ἀληθείᾳ μηδὲ μίσθιον διδόντα τὴν ψυχὴν αὐτοῦ· 21 οἰκέτην συνετὸν ἀγαπάτω σου ἡ ψυχή, μὴ στερήσῃς αὐτὸν ἐλευθερίας.

22 κτήνη σοί ἐστιν; ἐπισκέπτου αὐτά· καὶ εἰ ἔστιν σοι χρήσιμα, ἐμμενέτω σοι. 23 τέκνα σοί ἐστιν; παίδευσον αὐτὰ καὶ κάμψον ἐκ νεότητος τὸν τράχηλον αὐτῶν. 24 θυγατέρες σοί εἰσιν; πρόσεχε τῷ σώματι αὐτῶν καὶ μὴ ἱλαρώσῃς πρὸς αὐτὰς τὸ πρόσωπόν σου. 25 ἔκδου θυγατέρα, καὶ ἔσῃ τετελεκὼς ἔργον μέγα, καὶ ἀνδρὶ συνετῷ δώρησαι αὐτήν. 26 γυνή σοί ἐστιν κατὰ ψυχήν; μὴ ἐκβάλῃς αὐτήν· καὶ μισουμένῃ μὴ ἐμπιστεύσῃς σεαυτόν.

27 ᾿Εν ὅλῃ καρδίᾳ σου δόξασον τὸν πατέρα σου καὶ μητρὸς ὠδῖνας μὴ ἐπιλάθῃ· 28 μνήσθητι ὅτι δι᾽ αὐτῶν ἐγεννήθης, καὶ τί ἀνταποδώσεις αὐτοῖς καθὼς α

ὐτοὶ σοί; 29 ἐν ὅλῃ ψυχῇ σου εὐλαβοῦ τὸν κύριον καὶ τοὺς ἱερεῖς αὐτοῦ θαύμαζε. 30 ἐν ὅλῃ δυνάμει ἀγάπησον τὸν ποιήσαντά σε καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ μὴ ἐγκαταλίπῃς. 31 φοβοῦ τὸν κύριον καὶ δόξασον ἱερέα καὶ δὸς τὴν μερίδα αὐτῷ, καθὼς ἐντέταλταί σοι, ἀπαρχὴν καὶ περὶ πλημμελείας καὶ δόσιν βραχιόνων καὶ θυσίαν ἁγιασμοῦ καὶ ἀπαρχὴν ἁγίων.

32 Καὶ πτωχῷ ἔκτεινον τὴν χεῖρά σου, ἵνα τελειωθῇ ἡ εὐλογία σου. 33 χάρις δόματος ἔναντι παντὸς ζῶντος, καὶ ἐπὶ νεκρῷ μὴ ἀποκωλύσῃς χάριν. 34 μὴ ὑστέρει ἀπὸ κλαιόντων καὶ μετὰ πενθούντων πένθησον. 35 μὴ ὄκνει ἐπισκέπτεσθαι ἄρρωστον ἄνθρωπον· ἐκ γὰρ τῶν τοιούτων ἀγαπηθήσῃ. 36 ἐν πᾶσι τοῖς λόγοις σου μιμνῄσκου τὰ ἔσχατά σου, καὶ εἰς τὸν αἰῶνα οὐχ ἁμαρτήσεις.

8

Okucîrhonda n’okugerêreza

1 Orhalwisagya omukulu, bulya akanakulagîriza. 2 Orhalwâga mwe n’omugale, bulya ankakuhima kuhonga: omanye oku amasholo gahezize banji, galembya ciru n’omurhima gw’abâmi. 3 Orhajâga kadali mwe na kadegende, kuli kuhira enshâli oku cîko. 4 Orhajiraga obuzâla mwe n’omuntu walezirwe kubî, bulya yehe anajâcira na bashakulûza b’omuntu. 5 Orhakalihiraga omunya-byâha ociyunjuzize, kengêra oku rhweshi rhwabîhire. 6 Orhagâyaguzagya omushosi, bulya nirhu rhwankacîshosihala. 7 Orhacishingiraga okufà kw’owundi, kengêra oku olufu luli lwirhu rhweshi.

Okw’abakulûkulu

8 Orhagayaguzagya akanwa k’abakulukulu, kanji-kanji ogaluke omu binwa byâbo, bulya bo bakuyigîriza oyîgirire, omanye n’obulenga abantu bashigamo. 9 Orhakengulaga ebinwa by’abashosi, bulya bo barhanziriyîgira oku babusi bâbo, bo wâyîgirakwo okucirhonda, n’obulenga bw’okushuza nka mugula.

Okucirhonda

10 Orhakolêzagya enshali z’omunya-byâha, bulya engulumira y’omuliro gwâge yakuyôca. 11 Omanye obukali bw’owundi muntu bwakakuhabisa, gwakanaba murhego gwarhuma walogorha. 12 Orhahaga omuntu okulenzire misi akantu mpu wamuhoza, n’okamuhoza oderhe oku wanahezirwe. 7. 36: Wayaka ebyâha: oyôrhe oli mwinja ngasi lusiku ly’obà n’iragi ly’okuha mwinja olusiku luzinda. 13 Orhayîmangiraga owâlya omwenda gukulenzire buli, okamuyîmangira onacirheganyagye n’okulyûla. 14 Orhajâga lubanja mwe n’omucîrânuzi, bulya hano balutwa, ye baluhà. 15 Orhabalamaga mwe n’ecishungu, bulya akuhêka olunda orhishi: okw’ali kw’anagenda, arhabwirwa: isirhe lyâge lyânakuyîrhira omu mpinga mwe naye. 16 Orhajâga kadali mwe n’omuntu okunira duba, orhanageraga mwe naye aharhaba nyumpa, bulya akômerire okubulaga omuko. 17 Ihwe lyâwe orhalibwiraga encinganyi, bulyala cirhakamanyibîka ihwe lyâwe. 18 Ecijiro c’okuyôrha ciri mahwe-mahwe, orhacikolaga embere z’ow’e­ mbuga, bulyala orhamanyiri bici akakusingira. 19 Orhabohôleraga ngasi yeshi omurhima gwâwe, orhacîkebagwa n’iduba mpu akola wâwe.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 8

1 Μὴ διαμάχου μετὰ ἀνθρώπου δυνάστου, μήποτε ἐμπέσῃς εἰς τὰς χεῖρας αὐτοῦ. 2 μὴ ἔριζε μετὰ ἀνθρώπου πλουσίου, μήποτε ἀντιστήσῃ σου τὴν ὁλκήν· πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν τὸ χρυσίον καὶ καρδίας βασιλέων ἐξέκλινεν. 3 μὴ διαμάχου μετὰ ἀνθρώπου γλωσσώδους καὶ μὴ ἐπιστοιβάσῃς ἐπὶ τὸ πῦρ αὐτοῦ ξύλα. 4 μὴ πρόσπαιζε ἀπαιδεύτῳ, ἵνα μὴ ἀτιμάζωνται οἱ πρόγονοί σου. 5 μὴ ὀνείδιζε ἄνθρωπον ἀποστρέφοντα ἀπὸ ἁμαρτίας· μνήσθητι ὅτι πάντες ἐσμὲν ἐν ἐπιτίμοις. 6 μὴ ἀτιμάσῃς ἄνθρωπον ἐν γήρᾳ αὐτοῦ· καὶ γὰρ ἐξ ἡμῶν γηράσκουσιν. 7 μὴ ἐπίχαιρε ἐπὶ νεκρῷ· μνήσθητι ὅτι πάντες τελευτῶμεν.

8 μὴ παρίδῃς διήγημα σοφῶν καὶ ἐν ταῖς παροιμίαις αὐτῶν ἀναστρέφου· ὅτι παρ᾽ αὐτῶν μαθήσῃ παιδείαν καὶ λειτουργῆσαι μεγιστᾶσιν. 9 μὴ ἀστόχει διηγήματος γερόντων, καὶ γὰρ αὐτοὶ ἔμαθον παρὰ τῶν πατέρων αὐτῶν· ὅτι παρ᾽ αὐτῶν μαθήσῃ σύνεσιν καὶ ἐν καιρῷ χρείας δοῦναι ἀπόκρισιν.

10 μὴ ἔκκαιε ἄνθρακας ἁμαρτωλοῦ, μὴ ἐμπυρισθῇς ἐν πυρὶ φλογὸς αὐτοῦ. 11 μὴ ἐξαναστῇς ἀπὸ προσώπου ὑβριστοῦ, ἵνα μὴ ἐγκαθίσῃ ὡς ἔνεδρον τῷ στόματί σου. 12 μὴ δανείσῃς ἀνθρώπῳ ἰσχυροτέρῳ σου· καὶ ἐὰν δανείσῃς, ὡς ἀπολωλεκὼς γίνου. 13 μὴ ἐγγυήσῃ ὑπὲρ δύναμίν σου· καὶ ἐὰν ἐγγυήσῃ, ὡς ἀποτείσων φρόντιζε. 14 μὴ δικάζου μετὰ κριτοῦ· κατὰ γὰρ τὴν δόξαν αὐτοῦ κρινοῦσιν αὐτῷ. 15 μετὰ τολμηροῦ μὴ πορεύου ἐν ὁδῷ, ἵνα μὴ βαρύνηται κατὰ σοῦ· αὐτὸς γὰρ κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ ποιήσει, καὶ τῇ ἀφροσύνῃ αὐτοῦ συναπολῇ. 16 μετὰ θυμώδους μὴ ποιήσῃς μάχην καὶ μὴ διαπορεύου μετ᾽ αὐτοῦ τὴν ἔρημον· ὅτι ὡς οὐδὲν ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ αἷμα, καὶ ὅπου οὐκ ἔστιν βοήθεια, καταβαλεῖ σε. 17 μετὰ μωροῦ μὴ συμβουλεύου· οὐ γὰρ δυνήσεται λόγον στέξαι. 18 ἐνώπιον ἀλλοτρίου μὴ ποιήσῃς κρυπτόν· οὐ γὰρ γινώσκεις τί τέξεται. 19 παντὶ ἀνθρώπῳ μὴ ἔκφαινε σὴν καρδίαν, καὶ μὴ ἀναφερέτω σοι χάριν.

9

Abakazi

1 Orhayagalagwa na mukâwe, orhamuhaga enkengêro z’okukujirira kubi. 2 Orhacîhanaga emw’omukazi, wakanabona yekola okukulire. 3 Orhashimbaga omukazi w’ecishungu, wakanagwa omu mirhego yâge^m. 4 Orhakômeraga omukazi mwîmbiza, wakanagwarhwa omu menge gâge. 5 Orhasingirizagya omunyere, wankanahanirwa haguma nâye. 6 Orhacîhiraga omu nfune z’embaraga, yakanakuyusa ebirugu. 7 Orhasingirizagya hoshi-hoshi omu lugo, orhakômeraga n’enra zàhômbire. 8 Omuhya mwinja, orhahîra okamukonolera amasu, orhanahîraga okasingiriza muka bene. Banji barhebirwe n’iranga ly’omukazi, amagene gâbo gayaka nka muliro. 9 Oleke amazâla haguma n’omukazi ogwerhe omu mwâge, omurhima gwâwe gwankanahya n’obwinja bwâge, obone amagene gamakuhira ecîko.

Oku omuntu ayôrha omu bandi

10 Orhalekaga omwîra wa mîra, omuhyahya arhamulushe. Omwira muhyahya, mavu ga cibabe, linda gahole ly’oganywa bwinja. 11 Orhayagalagwa n’okubêrwa kw’omubi, orhamanyiri obuzinda bwâge. 12 Orhakungaga okubêrwa kw’ababi, kengêra oku barhabule bwahanirwa hano igulu. 13 Oyakire omwîsi w’abantu kuli, ntyo ecôba c’olufu cakurhengamwo. N’erhi wankamuyêgêra, omulabe bwinja, omanye akurhenzamwo omûka. Omanye bwinja oku emirhego ekuzonzire, n’oku elugerêro oli. 14 Okomerane mwe n’omulungu wâwe nk’oku onahashire, onakazidôsa abagula ihano. 15 Olonze okukashambâla mweshi n’abantu nkana, n’enshambâlo yâwe eyêrekere irhegeko ly’Ow’Enyanya. 16 Abashinganyanya babe bo bîra mulîra haguma, orhanalimbiraga okurhali kurhînya Nyamuzinda. 17 Bushanja bwa mulenga bukengwa, yehe muntu okulîre olubaga akwânîne abe mulenga omu binwa. 18 Kishiderha kuyôbohwa ayôbohwa eka, na kadegende arhabonwakwo.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 9

1 Μὴ ζήλου γυναῖκα τοῦ κόλπου σου μηδὲ διδάξῃς ἐπὶ σεαυτὸν παιδείαν πονηράν. 2 μὴ δῷς γυναικὶ τὴν ψυχήν σου ἐπιβῆναι αὐτὴν ἐπὶ τὴν ἰσχύν σου. 3 μὴ ὑπάντα γυναικὶ ἑταιριζομένῃ, μήποτε ἐμπέσῃς εἰς τὰς παγίδας αὐτῆς. 4 μετὰ ψαλλούσης μὴ ἐνδελέχιζε, μήποτε ἁλῷς ἐν τοῖς ἐπιχειρήμασιν αὐτῆς. 5 παρθένον μὴ καταμάνθανε, μήποτε σκανδαλισθῇς ἐν τοῖς ἐπιτιμίοις αὐτῆς. 6 μὴ δῷς πόρναις τὴν ψυχήν σου, ἵνα μὴ ἀπολέσῃς τὴν κληρονομίαν σου. 7 μὴ περιβλέπου ἐν ῥύμαις πόλεως καὶ ἐν ταῖς ἐρήμοις αὐτῆς μὴ πλανῶ. 8 ἀπόστρεψον ὀφθαλμὸν ἀπὸ γυναικὸς εὐμόρφου καὶ μὴ καταμάνθανε κάλλος ἀλλότριον· ἐν κάλλει γυναικὸς πολλοὶ ἐπλανήθησαν, καὶ ἐκ τούτου φιλία ὡς πῦρ ἀνακαίεται. 9 μετὰ ὑπάνδρου γυναικὸς μὴ κάθου τὸ σύνολον καὶ μὴ συμβολοκοπήσῃς μετ᾽ αὐτῆς ἐν οἴνῳ, μήποτε ἐκκλίνῃ ἡ ψυχή σου ἐπ᾽ αὐτὴν καὶ τῷ πνεύματί σου ὀλίσθῃς εἰς ἀπώλειαν. 10 Μὴ ἐγκαταλίπῃς φίλον ἀρχαῖον, ὁ γὰρ πρόσφατος οὐκ ἔστιν ἔφισος αὐτῷ· οἶνος νέος φίλος νέος· ἐὰν παλαιωθῇ, μετ᾽ εὐφροσύνης πίεσαι αὐτόν. 11 μὴ ζηλώσῃς δόξαν ἁμαρτωλοῦ· οὐ γὰρ οἶδας τί ἔσται ἡ καταστροφὴ αὐτοῦ. 12 μὴ εὐδοκήσῃς ἐν εὐδοκίᾳ ἀσεβῶν· μνήσθητι ὅτι ἕως ᾅδου οὐ μὴ δικαιωθῶσιν. 13 μακρὰν ἄπεχε ἀπὸ ἀνθρώπου, ὃς ἔχει ἐξουσίαν τοῦ φονεύειν, καὶ οὐ μὴ ὑποπτεύσῃς φόβον θανάτου· κἂν προσέλθῃς, μὴ πλημμελήσῃς, ἵνα μὴ ἀφέληται τὴν ζωήν σου· ἐπίγνωθι ὅτι ἐν μέσῳ παγίδων διαβαίνεις καὶ ἐπὶ ἐπάλξεων πόλεως περιπατεῖς. 14 κατὰ τὴν ἰσχύν σου στόχασαι τοὺς πλησίον καὶ μετὰ σοφῶν συμβουλεύου. 15 μετὰ συνετῶν ἔστω ὁ διαλογισμός σου καὶ πᾶσα διήγησίς σου ἐν νόμῳ ὑψίστου. 16 ἄνδρες δίκαιοι ἔστωσαν σύνδειπνοί σου, καὶ ἐν φόβῳ κυρίου ἔστω τὸ καύχημά σου. 17 ἐν χειρὶ τεχνιτῶν ἔργον ἐπαινεσθήσεται, καὶ ὁ ἡγούμενος λαοῦ σοφὸς ἐν λόγῳ αὐτοῦ. 18 φοβερὸς ἐν πόλει αὐτοῦ ἀνὴρ γλωσσώδης, καὶ ὁ προπετὴς ἐν λόγῳ αὐτοῦ μισηθήσεται.

10

Abarhegesi

1 Omurhegesi murhimanya kulanga alanga ecihugo omu njira nyinja, n’obukulu bw’omurhimanya bunarhindc bwinja. 2 Oku mwâmi ayimire, kw’anashigwa, n’oku omurhambo ali, kwo n’abantu bâge banahimba. 3 Mwâmi muhwinja, buhanya oku bambali, bukengêre bwa barhegesi buyinamula ecihugo. 4 Nyamuzinda ye nn’oburhegesi bw’igulu, amango abwine go anagoshôla omurhegesi okwânîne. 5 Okubêrwa kw’omuntu emwa Nyamuzinda kurhenga, ye ha abajira amarhegeko irenge.

Okulwîsa obucîbone

6 Oleke okubîkira owinyu akarhinda ciru ankabiha, oleke okuhingira omujina. 7 Obucîbone bugayisa Nyamuzinda n’omuntu, bombi kandi barhabona oku bulyâlya. 8 Ecihugo cinalye ecabo oburhegesi, ohulyâlya, okuniga n’ensaranga birhumire. 9 Cirhuma obudaka n’oluvu bicîbona, n’obwo oku acizine erhi n’obula mîra bwàbayaga? 10 Endwâla y’omujânyi erhumva bufumu, mwâmi ene, irhondo erhi afîre. 11 Owafire gukola munyama gwa bigûku, nsimba na mivunyu. 12 Okuleka Nyamuzinda, n’okurhenzako Lulema omurhima, yo ntangiriro y’ohucîbone. 13 Omurhondêro gw’obucîbone co câha. Bulyala ecâha lyo igwarhiro ly’ohucîbone, n’omwîra waco buhanya alerha eka. Co carhumire Nyamuzinda amuhà obuhane budârhi, amujira bu­sha. 14 Nyamuzinda arhenzize abagale oku ntebe, ahebakwo ahatûdu. 15 Nyamuzinda àkûzire abacîbonyi. n’aha mwabo ahiraho abirhohye. 16 Nyamuzinda ashâbire ebihugo by’amashanja, abishâba kuhika oku ciriba ciri omu idaho. 17 Hali n’amango abimanywire, abishâba lwoshi, abizâza omu igulu birekikengêrwa. 18 Ohucibone burhali bulume, n’obukunizi bw’okuyîrha burhali bw’oku bûko bw’omukazi.

Abantu bakwânîne olukengwa

19 Bûko buhi bukwânîne olukengwa? Bûko bw’omuntu. Bûko buhi bukwaninc olukengwa? Bûko bw’abarhînya Nyamuzi­ nda. Bûko buhi bukwânîne okugaywa? Bûko bw’omuntu. Bûko buhi bukwânîne okugaywa? Bûko bw’abavuna irhegeko. 20 Omurhegesi anakengwe na bene wâbo, n’abarhînya Nyamuzinda banakuzibwe naye. 21 Okurhînya Nyakasane gw’omurhondêro gw’okuzihwa; obucibone n’obuzibu bw’omurhima gw’omurhondêro gw’okugaya­guzibwa. 22 Omugale, omurhonyi, nîsi erhi omukenyi, alimbîre okurhînya Nyamuzinda. 23 Kurhakwânîni okugayaguza omukenyi w’obukengêre, kurhashigânîni kandi okuhâ enkola-maligo okukengwa. 24 Omurhegesi, omucirâmuzi bali bakulu, kukwaninc okubakenga, ci nta mukulu olushire omuntu orhînya Nyamuzinda. 25 Omuja murhimanya anashigwe n’abalengerîre, n’omuntu wayigîrizibwe bwinja arhacîduduma

Obwirhohye n’okuli

26 Omanye wakacîbona bwenge nka oli omu mukolo, omanye wakacîkunga n’obwo oli omu bulagirire. 27 Omuntu wâkola, abe mugale ye mukulu, aba muntu ocîkùnga n’obwo ntyo alâla. 28 Mwana wâni, oîkùnge n’olugero, olole oli wa lugero lunganaci. 29 Omuntu ocîbihire yene, ndi wakamunywêra emizimu? nîsi ndi wankakenga ocîgayire yene? 30 Omukenyi akengerwa murhima gwâge, n’omugale bamukengere ebirugu byâge. 31 Mukenge omu bukenyi, hano agala lyohe kurhi? Mugaywa omu bugale, lyohe hano akena kurhi?

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 10

1 Κριτὴς σοφὸς παιδεύσει τὸν λαὸν αὐτοῦ, καὶ ἡγεμονία συνετοῦ τεταγμένη ἔσται. 2 κατὰ τὸν κριτὴν τοῦ λαοῦ οὕτως καὶ οἱ λειτουργοὶ αὐτοῦ, καὶ κατὰ τὸν ἡγούμενον τῆς πόλεως πάντες οἱ κατοικοῦντες αὐτήν. 3 βασιλεὺς ἀπαίδευτος ἀπολεῖ τὸν λαὸν αὐτοῦ, καὶ πόλις οἰκισθήσεται ἐν συνέσει δυναστῶν. 4 ἐν χειρὶ κυρίου ἡ ἐξουσία τῆς γῆς, καὶ τὸν χρήσιμον ἐγερεῖ εἰς καιρὸν ἐπ᾽ αὐτῆς. 5 ἐν χειρὶ κυρίου εὐοδία ἀνδρός, καὶ προσώπῳ γραμματέως ἐπιθήσει δόξαν αὐτοῦ. 6 ᾿Επὶ παντὶ ἀδικήματι μὴ μηνιάσῃς τῷ πλησίον καὶ μὴ πρᾶσσε μηδὲν ἐν ἔργοις ὕβρεως. 7 μισητὴ ἔναντι κυρίου καὶ ἀνθρώπων ὑπερηφανία, καὶ ἐξ ἀμφοτέρων πλημμελὴς ἡ ἀδικία. 8 βασιλεία ἀπὸ ἔθνους εἰς ἔθνος μετάγεται διὰ ἀδικίας καὶ ὕβρεις καὶ χρήματα. 9 τί ὑπερηφανεύεται γῆ καὶ σποδός; ὅτι ἐν ζωῇ ἔρριψα τὰ ἐνδόσθια αὐτοῦ. 10 μακρὸν ἀρρώστημα, σκώπτει ἰατρός· καὶ βασιλεὺς σήμερον, καὶ αὔριον τελευτήσει. 11 ἐν γὰρ τῷ ἀποθανεῖν ἄνθρωπον κληρονομήσει ἑρπετὰ καὶ θηρία καὶ σκώληκας. 12 ᾿Αρχὴ ὑπερηφανίας ἀνθρώπου ἀφίστασθαι ἀπὸ κυρίου, καὶ ἀπὸ τοῦ ποιήσαντος αὐτὸν ἀπέστη ἡ καρδία αὐτοῦ. 13 ὅτι ἀρχὴ ὑπερηφανίας ἁμαρτία, καὶ ὁ κρατῶν αὐτῆς ἐξομβρήσει βδέλυγμα· διὰ τοῦτο παρεδόξασεν κύριος τὰς ἐπαγωγὰς καὶ κατέστρεψεν εἰς τέλος αὐτούς. 14 θρόνους ἀρχόντων καθεῖλεν ὁ κύριος καὶ ἐκάθισεν πραεῖς ἀντ᾽ αὐτῶν· 15 ῥίζας ἐθνῶν ἐξέτιλεν ὁ κύριος καὶ ἐφύτευσεν ταπεινοὺς ἀντ᾽ αὐτῶν· 16 χώρας ἐθνῶν κατέστρεψεν ὁ κύριος καὶ ἀπώλεσεν αὐτὰς ἕως θεμελίων γῆς· 17 ἐξῆρεν ἐξ αὐτῶν καὶ ἀπώλεσεν αὐτοὺς καὶ κατέπαυσεν ἀπὸ γῆς τὸ μνημόσυνον αὐτῶν. 18 οὐκ ἔκτισται ἀνθρώποις ὑπερηφανία οὐδὲ ὀργὴ θυμοῦ γεννήμασιν γυναικῶν. 19 Σπέρμα ἔντιμον ποῖον; σπέρμα ἀνθρώπου. σπέρμα ἔντιμον ποῖον; οἱ φοβούμενοι τὸν κύριον. σπέρμα ἄτιμον ποῖον; σπέρμα ἀνθρώπου. σπέρμα ἄτιμον ποῖον; οἱ παραβαίνοντες ἐντολάς. 20 ἐν μέσῳ ἀδελφῶν ὁ ἡγούμενος αὐτῶν ἔντιμος, καὶ οἱ φοβούμενοι κύριον ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ. 21  22 πλούσιος καὶ ἔνδοξος καὶ πτωχός, τὸ καύχημα αὐτῶν φόβος κυρίου. 23 οὐ δίκαιον ἀτιμάσαι πτωχὸν συνετόν, καὶ οὐ καθήκει δοξάσαι ἄνδρα ἁμαρτωλόν. 24 μεγιστὰν καὶ κριτὴς καὶ δυνάστης δοξασθήσεται, καὶ οὐκ ἔστιν αὐτῶν τις μείζων τοῦ φοβουμένου τὸν κύριον. 25 οἰκέτῃ σοφῷ ἐλεύθεροι λειτουργήσουσιν, καὶ ἀνὴρ ἐπιστήμων οὐ γογγύσει. 26 Μὴ σοφίζου ποιῆσαι τὸ ἔργον σου καὶ μὴ δοξάζου ἐν καιρῷ στενοχωρίας σου. 27 κρείσσων ἐργαζόμενος καὶ περισσεύων ἐν πᾶσιν ἢ περιπατῶν δοξαζόμενος καὶ ἀπορῶν ἄρτων. 28 τέκνον, ἐν πραΰτητι δόξασον τὴν ψυχήν σου καὶ δὸς αὐτῇ τιμὴν κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτῆς. 29 τὸν ἁμαρτάνοντα εἰς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίς δικαιώσει; καὶ τίς δοξάσει τὸν ἀτιμάζοντα τὴν ζωὴν αὐτοῦ; 30 πτωχὸς δοξάζεται δι᾽ ἐπιστήμην αὐτοῦ, καὶ πλούσιος δοξάζεται διὰ τὸν πλοῦτον αὐτοῦ. 31 ὁ δεδοξασμένος ἐν πτωχείᾳ, καὶ ἐν πλούτῳ ποσαχῶς; καὶ ὁ ἄδοξος ἐν πλούτῳ, καὶ ἐν πτωχείᾳ ποσαχῶς;

---

 ^a1.0 Ngasi habulisire omulongo omu LXX, rhuli rhwahazâbûla n’oburhabâle bwa Vulgata (https:www.academic-bible.com/en/online-bibles/biblia-sacra-vulgata/read-the-bible-text/bibel/text/lesen/stelle/43/220001/229999/ch/549aad1a89fa5e1a4109a70598f4606e/) na Ebibliya Ntagatifu, Verbum Bible, Kinshasa, 1992

 ^b1.1 Olwîko lw’omuzi gw’oburhimanya ndi ogumanyire, Nyamuzinda yene oyishi ebyâge, yênène onabimanyisa abalonzize: Iola Ayu 28, 12-28.

 ^c1.11 Okurhînya Nyamuzinda kurhali kurhînya kwa bwôba, ntemu ya kumuyâka, ci kurhînya kwa bukenge, kula omuntu arhînya ababusi bage, erhi nnawâbo n’obwo abazigire, bulya ahali nku­lwe, harhakulwa.

 ^d1.30 nani nacîsêza, nacîshwêkerera n’emisi yoshi nti kuhika mpindule eci citahu, kuli kuderha oku ecitabu c’Oburhimanya cali ciyandike omu ciherbraniya, hali abaderha oku babwine ehisharhi hya kulico omu cihebraniya aha Masada, hofi n’Enyanja y’Omunyu.

 ^e2.16 Amarhegeko: omuntu ozigira Nyamuzinda arharhama acidôsa mpu kàshimba irhegeko lirebe erhi nanga, bulya okuzigira Nyamuzinda n’okumuyumva byo biguma.

 ^f3.18 Ly’arhona emwa Nyamuzinda: omukulu walonza okusîmîsa Nyamuzinda abe mwirho­hye, amanye endalwe y’obukulu: Iola Mt 20, 26-28.

 ^g3.26 Kunazâze ebyâha: ojira bwinja bundi ajirwa, omuntu ojirira owâbo aminja Nyamuzinda orhumire, naye Nyamuzinda amubabalira, Iola 1 Pt 4,8. 4.

 ^h4.11 Ababulonza: Oburhimanya budesirwe nka muntu, Iola Mig 1,25; 8,12; Lk 7,35.

 ⁱ5.1 5, 1: Lola 11, 24; Lk 12, 15-21.

 ^j7.11 Owamuhebagakwo: hali amango Nyamuzinda arhangula omuntu n’amalibuko, Iola Ayubu.

 ^k7.21 Obuhuru bwage: omuja ocîkenzire akwânîne alolwe nk’abandi bantu, ahabwe okuba ntagengwa kwâge nk’akola amanyire obuhuru co cici. Lola Filemoni.

 ^l7.22 7. 22: Amasô: masô ga bintu, nkafu, bihuzi…

11

Embuga: galangala erhi na malunde

1 Omukenyi nk’ali murhimanya, irhwe ayînamula, n’ekarhî k’abakulu abwârhala. 2 Orhakùngiraga omuntu mubi obulî, orhanagayiraga omuntu amagala manyi. 3 Olujuci luba lunyi omu bibalala ci ebi lujira birhahimwa bununu. 4 Orhalimbiraga emyambalo yâwe, orhacîbonaga bamakukùnga: bulya emikolo ya Nyamuzinda erhahimwa bwinja, ci kwone eri mifulike omu masù g’abantu. 5 Kanji abâmi barhenzibwe oku ntebe, n’ecigolo cayambala ishungwe lyâbo. 6 Kanji baciri-rnisi bayandazibwe burhaba, na bannahano bakulu bashuba bashizi.

Okugerêreza n’okuyisha bunyi-bunyi

7 Orhaganyagya embere orhangule bwinja, gerêreza burhanzi, obuliganya. 8 Orhashuzagya orhanaciyumva, orhatwiraga owinyu omu binwa. 9 Orhakalihiraga olubanja lurhakuyerekîri. orhajâga omu ntambala y’abanya-byâha. 10 Mwana wâni, oleke okuhambalikanya emanja, zikalugirira orhazifume, ciru wankalibirha, orhashegûke, n’okuyâka kurhakufumye. 11 Abacîkanangula ho bali: barhame, balibirhe, ci oku balibisire, kwo n’emunda baja yabayâka.

Okulangalira Nyamuzinda

12 Hali abazamba bahûna oburhabâle: bakenyi ba birugu ci bakenyi bagale, Nyamuzinda kurhonya abarhonya, anabayînamule omu buligo bwâbo. 13 Nyamuzinda anarhume bashubiyînamula amalanga, abandi hasômerwe obwo. 14 Aminja n’amabi, akalamo n’olufu, obukenyi n’obugale byoshi emwa Nyamuzinda birhenga. 15 Obushinganyanya. obwenge n’okumanya irhegeko rhubihâbwa na Nyakasane, obuzigire n’ebijiro binja byoshi emwâge birhenga, 16 isirhe n’obumînya byalemeragwa abanya-byâha, banyankola-maligo, obuhanya buli bwâbo. 17 Enshokano za Nyamuzinda zishohôlwa n’ahamukunda, n’oburhonyi bwâge bubalusize ensiku zoshi. 18 Hali abantu bagala erhi kubîkirira okujinika kurhumire, lolaga oluhembo lwâboⁿ: 19 Olusiku baderha, erhi: «Nakarhamukaga, birhali binyi ebi, nâlamira aha», barhamanyiri nsiku inga zisigîre: bàbisiga, bafe , abandi babirye. 20 Mwana wâni, ocisêgereze oku mukolo gwâwe, okazigushîbirira, olinde oshosihaliramwo. 21 Orhayâgalagwa n’emikolo y’omunya-byâha, ocîkubagire Nyamuzinda, osêre oku mukolo gwâwe. Bulya kuli kulembu emwa Nyamuzinda, okugaza omukenyi bunobuno, mwa kano kanya. 22 Omugisho gwa Nyamuzinda lwo luhembo lw’omuntu omurhînya, kano kanya, omugisho gwa Nyamuzinda gwamanajako obwâso. 23 Orhaderhaga, erhi: «Bici ndagirirekwo? kurhenga ene, ebyâni biri binganaci bulya?» 24 Orhaderhaga, erhi: «Ka ntakola mugale, kurhi naciba?» 25 Olusiku lw’iragi omuntu arhakengêra amalibuko, n’olusiku lw’obuhanya, omuntu anayibagire iragi. 26 Kwo kuderha oku, emwa Nyamuzinda, kuli kulembu, olusiku lw’okufù, anahembe ngasi muntu nk’oku ebijiro byâge binali. 27 Hisanzi hitya hya malibuko hinayibagize obwîgusi, n’omu kanya kazinda k’omuntu mwo emikolo yage ebonekera. 28 Orhakùngaga iragi ly’owundi anacizine, bulya omuntu amanyirwa aha buzinda bwâge^o.

Okucilanga oku mubi

29 Enyumpa yâwe erhabaga ishubûkiro lya ngasi yeshi, bulya amenge g’omubî gali manji. 30 Kula bagwârha enkwale, bayihira omu irhonga, kwo guli omurhima gw’omucîbonyi, ye mujishamba walinda oku wafa. 31 Omunywcsi anahindule chinja hihi, n’ehinja hirhabula ishembo emund’ali. 32 Isasi ly’omuliro linayâse ecibêye, omubî anaîbundike àkol’alingihuma omuko. 33 Omanye omubî bulya ye kabindi-afunikira-obubî, omanye akuhirakwo akafinjo. 34 Ow’e,buga omuhire aha mwawe, kuyôkêra ohayôkire, wabona oku akukoza oku ba-aha-mwâwe.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 11

1 σοφία ταπεινοῦ ἀνυψώσει κεφαλὴν αὐτοῦ καὶ ἐν μέσῳ μεγιστάνων καθίσει αὐτόν. 2 Μὴ αἰνέσῃς ἄνδρα ἐν κάλλει αὐτοῦ καὶ μὴ βδελύξῃ ἄνθρωπον ἐν ὁράσει αὐτοῦ. 3 μικρὰ ἐν πετεινοῖς μέλισσα, καὶ ἀρχὴ γλυκασμάτων ὁ καρπὸς αὐτῆς. 4 ἐν περιβολῇ ἱματίων μὴ καυχήσῃ καὶ ἐν ἡμέρᾳ δόξης μὴ ἐπαίρου· ὅτι θαυμαστὰ τὰ ἔργα κυρίου, καὶ κρυπτὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ ἀνθρώποις. 5 πολλοὶ τύραννοι ἐκάθισαν ἐπὶ ἐδάφους, ὁ δὲ ἀνυπονόητος ἐφόρεσεν διάδημα. 6 πολλοὶ δυνάσται ἠτιμάσθησαν σφόδρα, καὶ ἔνδοξοι παρεδόθησαν εἰς χεῖρας ἑτέρων.

7 Πρὶν ἐξετάσῃς, μὴ μέμψῃ· νόησον πρῶτον καὶ τότε ἐπιτίμα. 8 πρὶν ἢ ἀκοῦσαι μὴ ἀποκρίνου καὶ ἐν μέσῳ λόγων μὴ παρεμβάλλου. 9 περὶ πράγματος, οὗ οὐκ ἔστιν σοι χρεία, μὴ ἔριζε καὶ ἐν κρίσει ἁμαρτωλῶν μὴ συνέδρευε. 10 Τέκνον, μὴ περὶ πολλὰ ἔστωσαν αἱ πράξεις σου· ἐὰν πληθύνῃς, οὐκ ἀθῳωθήσῃ· καὶ ἐὰν διώκῃς, οὐ μὴ καταλάβῃς· καὶ οὐ μὴ ἐκφύγῃς διαδράς. 11 ἔστιν κοπιῶν καὶ πονῶν καὶ σπεύδων, καὶ τόσῳ μᾶλλον ὑστερεῖται.

12 ἔστιν νωθρὸς προσδεόμενος ἀντιλήμψεως, ὑστερῶν ἰσχύι καὶ πτωχείᾳ περισσεύει· καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ κυρίου ἐπέβλεψαν αὐτῷ εἰς ἀγαθά, καὶ ἀνώρθωσεν αὐτὸν ἐκ ταπεινώσεως αὐτοῦ 13 καὶ ἀνύψωσεν κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ ἀπεθαύμασαν ἐπ᾽ αὐτῷ πολλοί. 14 ἀγαθὰ καὶ κακά, ζωὴ καὶ θάνατος, πτωχεία καὶ πλοῦτος παρὰ κυρίου ἐστίν. 15  16  17 δόσις κυρίου παραμένει εὐσεβέσιν, καὶ ἡ εὐδοκία αὐτοῦ εἰς τὸν αἰῶνα εὐοδωθήσεται. 18 ἔστιν πλουτῶν ἀπὸ προσοχῆς καὶ σφιγγίας αὐτοῦ, καὶ αὕτη ἡ μερὶς τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ· 19 ἐν τῷ εἰπεῖν αὐτόν Εὗρον ἀνάπαυσιν καὶ νῦν φάγομαι ἐκ τῶν ἀγαθῶν μου, καὶ οὐκ οἶδεν τίς καιρὸς παρελεύσεται καὶ καταλείψει αὐτὰ ἑτέροις καὶ ἀποθανεῖται. 20 Στῆθι ἐν διαθήκῃ σου καὶ ὁμίλει ἐν αὐτῇ καὶ ἐν τῷ ἔργῳ σου παλαιώθητι.

21 μὴ θαύμαζε ἐν ἔργοις ἁμαρτωλοῦ, πίστευε δὲ κυρίῳ καὶ ἔμμενε τῷ πόνῳ σου· ὅτι κοῦφον ἐν ὀφθαλμοῖς κυρίου διὰ τάχους ἐξάπινα πλουτίσαι πένητα. 22 εὐλογία κυρίου ἐν μισθῷ εὐσεβοῦς, καὶ ἐν ὥρᾳ ταχινῇ ἀναθάλλει εὐλογίαν αὐτοῦ. 23 μὴ εἴπῃς Τίς ἐστίν μου χρεία, καὶ τίνα ἀπὸ τοῦ νῦν ἔσται μου τὰ ἀγαθά; 24 μὴ εἴπῃς Αὐτάρκη μοί ἐστιν, καὶ τί ἀπὸ τοῦ νῦν κακωθήσομαι; 25 ἐν ἡμέρᾳ ἀγαθῶν ἀμνησία κακῶν, καὶ ἐν ἡμέρᾳ κακῶν οὐ μνησθήσεται ἀγαθῶν· 26 ὅτι κοῦφον ἔναντι κυρίου ἐν ἡμέρᾳ τελευτῆς ἀποδοῦναι ἀνθρώπῳ κατὰ τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ. 27 κάκωσις ὥρας ἐπιλησμονὴν ποιεῖ τρυφῆς, καὶ ἐν συντελείᾳ ἀνθρώπου ἀποκάλυψις ἔργων αὐτοῦ. 28 πρὸ τελευτῆς μὴ μακάριζε μηδένα, καὶ ἐν τέκνοις αὐτοῦ γνωσθήσεται ἀνήρ.

29 Μὴ πάντα ἄνθρωπον εἴσαγε εἰς τὸν οἶκόν σου· πολλὰ γὰρ τὰ ἔνεδρα τοῦ δολίου. 30 πέρδιξ θηρευτὴς ἐν καρτάλλῳ, οὕτως καρδία ὑπερηφάνου, καὶ ὡς ὁ κατάσκοπος ἐπιβλέπει πτῶσιν· 31 τὰ γὰρ ἀγαθὰ εἰς κακὰ μεταστρέφων ἐνεδρεύει καὶ ἐν τοῖς αἱρετοῖς ἐπιθήσει μῶμον. 32 ἀπὸ σπινθῆρος πυρὸς πληθύνεται ἀνθρακιά, καὶ ἄνθρωπος ἁμαρτωλὸς εἰς αἷμα ἐνεδρεύει. 33 πρόσεχε ἀπὸ κακούργου, πονηρὰ γὰρ τεκταίνει, μήποτε μῶμον εἰς τὸν αἰῶνα δῷ σοι. 34 ἐνοίκισον ἀλλότριον, καὶ διαστρέψει σε ἐν ταραχαῖς καὶ ἀπαλλοτριώσει σε τῶν ἰδίων σου.

12

Aminja

1 Okajira aminja, omanye na ndi ogajirire, galeke okuhera busha. 2 Aminja. ogajirire omuntu orhînya Nyamuzinda, bulya akugalulirago, yene erhi Nyamuzinda . 3 Orhajiriraga entagoyola omu bubi aminja, n’omuntu orhakwîrirwa okujira ehy’obuzigire. 4 Ohe omuntu ozigira Nyamuzinda, oleke enkola-maligo, orhayirhabâlaga. 5 Aminja ogajirire omwirhohye, oleke cîbone ojacira Nyamuzinda. Omuyime ciru ebi alya, orhamuhâga, ankanakulenga misi; bulya omunkwa gwâge mabî kabiri, oku minja goshi wamujirire. 6 Ciru Nyamuzinda naye arhabona oku banya-byâha, ababî kuhana abahana. 7 Ohe omuntu mwinja, oleke omubî.

Abîra n’abarhali bo

8 Amango oli mugale, kuli kuzibu okumanya omwîra w’okuli, ci linda okene, omushombanyi arhacifulike. 9 Amango omuntu ali omu iragi, abashombanyi bage banadikîrire, hano ajâkwo obuhanya, ciru n’omwîra anamuyâke. 10 Orhacîkubagiraga omushomhanyi, kul’ecûma cijâkwo engisha, kwo n’obubî bwâge buli, 11 Ciru akacirhohya akanayisha abunda-bunda, omanye orhacîkubagiragaye. Omuyôrhekwo kula bakombeza ecilolero, kengêra oku engisha zâge zirhayimangirhenge. 12 Orhamuhiraga hofi nawe, bulya anakurhenzaho, ahaje. Orhamubwarhazagya ekulyo kwâwe, bulya anakunyaga entebe, obone buzinda ly’okola wayumva ebinwa byâni, ociyunjuze obwo, aka kanwa okakengêre. 13 Mbwira ndi wakabêra omugwasi w’enjoka lukogo nka yamamuluma, erhi ndi wankalubêra abaja balwisa ebiryanyi? 14 Kwo biri ntyo oku muntu oyinjibana omubî, n’oshangîra obubî bwâge. 15 Amango ociyimanzire buzibu, arhankacîyerekana, oleke obe nka warherera obone oku akujira. 16 Omumînya anajire ebinwa by’olubohôlolo, ci emurhima gwage bulyo bwa kukukweha omu nyenga adwirhe alo­nza. Omubisha anarhoze emirenge, ci amango ahashire, arhashukira. 17 Amango olikwo obuhanya, onamubone ye murhanzi, omanye mpu kurhabâla ali, n’obwo kuholêreza. 18 Anadunde irhwe, akome na kagasha, ci arhahundmula binwa, n’obusu bwâge nzinzibalè.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 12

1 ᾿Εὰν εὖ ποιῇς, γνῶθι τίνι ποιεῖς, καὶ ἔσται χάρις τοῖς ἀγαθοῖς σου. 2 εὖ ποίησον εὐσεβεῖ, καὶ εὑρήσεις ἀνταπόδομα, καὶ εἰ μὴ παρ᾽ αὐτοῦ, ἀλλὰ παρὰ τοῦ ὑψίστου. 3 οὐκ ἔσται ἀγαθὰ τῷ ἐνδελεχίζοντι εἰς κακὰ καὶ τῷ ἐλεημοσύνην μὴ χαριζομένῳ. 4 δὸς τῷ εὐσεβεῖ καὶ μὴ ἀντιλάβῃ τοῦ ἁμαρτωλοῦ. 5 εὖ ποίησον ταπεινῷ καὶ μὴ δῷς ἀσεβεῖ· ἐμπόδισον τοὺς ἄρτους αὐτοῦ καὶ μὴ δῷς αὐτῷ, ἵνα μὴ ἐν αὐτοῖς σε δυναστεύσῃ· διπλάσια γὰρ κακὰ εὑρήσεις ἐν πᾶσιν ἀγαθοῖς, οἷς ἂν ποιήσῃς αὐτῷ. 6 ὅτι καὶ ὁ ὕψιστος ἐμίσησεν ἁμαρτωλοὺς καὶ τοῖς ἀσεβέσιν ἀποδώσει ἐκδίκησιν. 7 δὸς τῷ ἀγαθῷ καὶ μὴ ἀντιλάβῃ τοῦ ἁμαρτωλοῦ. 8 Οὐκ ἐκδικηθήσεται ἐν ἀγαθοῖς ὁ φίλος, καὶ οὐ κρυβήσεται ἐν κακοῖς ὁ ἐχθρός. 9 ἐν ἀγαθοῖς ἀνδρὸς οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ ἐν λύπῃ, καὶ ἐν τοῖς κακοῖς αὐτοῦ καὶ ὁ φίλος διαχωρισθήσεται. 10 μὴ πιστεύσῃς τῷ ἐχθρῷ σου εἰς τὸν αἰῶνα· ὡς γὰρ ὁ χαλκὸς ἰοῦται, οὕτως ἡ πονηρία αὐτοῦ· 11 καὶ ἐὰν ταπεινωθῇ καὶ πορεύηται συγκεκυφώς, ἐπίστησον τὴν ψυχήν σου καὶ φύλαξαι ἀπ᾽ αὐτοῦ καὶ ἔσῃ αὐτῷ ὡς ἐκμεμαχὼς ἔσοπτρον καὶ γνώσῃ ὅτι οὐκ εἰς τέλος κατίωσεν. 12 μὴ στήσῃς αὐτὸν παρὰ σεαυτῷ, μὴ ἀνατρέψας σε στῇ ἐπὶ τὸν τόπον σου· μὴ καθίσῃς αὐτὸν ἐκ δεξιῶν σου, μήποτε ζητήσῃ τὴν καθέδραν σου καὶ ἐπ᾽ ἐσχάτων ἐπιγνώσῃ τοὺς λόγους μου καὶ ἐπὶ τῶν ῥημάτων μου κατανυγήσῃ. 13 τίς ἐλεήσει ἐπαοιδὸν ὀφιόδηκτον καὶ πάντας τοὺς προσάγοντας θηρίοις; 14 οὕτως τὸν προσπορευόμενον ἀνδρὶ ἁμαρτωλῷ καὶ συμφυρόμενον ἐν ταῖς ἁμαρτίαις αὐτοῦ. 15 ὥραν μετὰ σοῦ διαμενεῖ, καὶ ἐὰν ἐκκλίνῃς, οὐ μὴ καρτερήσῃ. 16 καὶ ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτοῦ γλυκανεῖ ὁ ἐχθρὸς καὶ ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ βουλεύσεται ἀνατρέψαι σε εἰς βόθρον· ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ δακρύσει ὁ ἐχθρός, καὶ ἐὰν εὕρῃ καιρόν, οὐκ ἐμπλησθήσεται ἀφ᾽ αἵματος. 17 κακὰ ἐὰν ὑπαντήσῃ σοι, εὑρήσεις αὐτὸν πρότερον ἐκεῖ σου, καὶ ὡς βοηθῶν ὑποσχάσει πτέρναν σου· 18 τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ κινήσει καὶ ἐπικροτήσει ταῖς χερσὶν αὐτοῦ καὶ πολλὰ διαψιθυρίσει καὶ ἀλλοιώσει τὸ πρόσωπον αὐτοῦ.

13

Okuja haguma n’abinyu

1 Omuntu akahuma oku bulembo, bunamunanîrekwo, n’okômera omucîbonyi anamushushe. 2 Orhabarhulaga omuzigo orhagale, orhayinjibanaga omuzibu n’omugale kulusha we. Cici cankarhuma wahira enyungu y’ibumba haguma n’ey’ecûma? n’obwo erhi zankahukulana, ey’ibumba yanabereka? 3 Omugale anahe amanyagana abulinalîmbirana, omukenyi ananyagwe ehyâge, abulihisengera. 4 Omugale amango omukwânîne anakukolêse. n’amango wamanyihya obushiru anakujandike, 5 amango ocigwerhe ehyawe, buciri bwîra, ci erhi analinzire, buzira nshonyi, mpu akunyagehyo. 6 Amango alagirire oku burhabâle bwâwe, anakurhonye, akuyereke amasheka, olangalire, akubwire ebinwa binja, mpu: «bici olagîrîrekwo?» 7 Kurhâhanga arhakubonêsa nshonyi hano akol’agaba, ciru anakunyage kabiri-kasharhu, na buzinda akuhe ebinioko. Hano akulangira, akuyâke, adunde irhwe acîzongere. 8 Omanye orharhebagwa, balekikubonêsa nshonyi erhi buhwinja bwâwe burhuma. 9 Okabona omugale akuhamagala, onabe nk’orhumvîrhi, wabona oku akuyimbîrira. 10 Orhacîhunikaga bulya banakugalula nyuma, kandi orhabêraga kuli bwenene bulya banakuyîbagira. 11 Orhakômeraga omugale, omanye ebinwa byâge binji-binji. Ebinwa byâge binji-binji byo biri bya murhego, oku ali mpu ashagalusire, n’obwo alikwo akuyenja. 12 Omanye omurhûnzi w’ebinwa, arhakushurhîsa, akushwekêse. 13 Omanye-omanye, bulya obuhanya bukulusize omu njira. 14 Erhi wankayumva okwo amango ol’iro, onazûke; omu kalamo kâwe koshi, ozigire Nyakasane onamuyakûze akuciza.

Omugale n’omukenyi

15 Ngasi cintu cizîne coshi cisîma ecâbo, na ngasi muntu kwo n’okwo. 16 Ensimba erhahambarha erhali ya bûko bwâyo, n’omuntu naye wâbo muntu ayinjibana. 17 K’onabwine oku eciryanyi cakayumvanya n’omwana-buzi? omuntu mubî n’orhînya Nyamuzinda, nabo kwo na kuguma. 18 K’onabwine oku omurhûla gwankaba ekarhî ka mpunga n’akabwa? kwo-na-kuguma nta murhûla ekarhi k’omugale n’omukenyi. 19 Ensimha nto byo biryo by’entale emuzirhu, ntyo, abakenyi yo minyama y’abagale. 20 Emw’omucîbonyi obwirhohye kuli kushûbuka, ntyo, omugale naye arhabona oku mukenyi. 21 Omugale abe nk’asarhala kwone, abîra hage banamugwarhirire, ow’obuligo akahirima, ciru n’abîra bage banamusige. 22 Omugale àkasarhala, banamugwarhirire banji, akaderha ebirhali byo, banakongôrheze. Ow’obuligo akasârhala, banamulongôze, na ciru akaderha ebinwa binja, barhabihiramwo izu. 23 Omugale akabumbula akanwa, boshi banahwekêre, n’akanwa kâge kamanyikane hoshi-hoshi. Omukenyi akabumbula akanwa, banaderhe, mpu: «hya ngahi ehi?». Akasârhala banamususunike oku idaho. 24 Obugale buli bwinja nka burhalikwo câha, omu iderha ly’enkola-maligo obukenyi buli bubî. 25 Murhima guhà omuntu iranga, gulijire linja erhi libî. 26 Omurhima mwinja bwo na busù bwinja, okusinga emigani guba mukolo muzibu.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 13

1 ῾Ο ἁπτόμενος πίσσης μολυνθήσεται, καὶ ὁ κοινωνῶν ὑπερηφάνῳ ὁμοιωθήσεται αὐτῷ. 2 βάρος ὑπὲρ σὲ μὴ ἄρῃς καὶ ἰσχυροτέρῳ σου καὶ πλουσιωτέρῳ μὴ κοινώνει. τί κοινωνήσει χύτρα πρὸς λέβητα; αὕτη προσκρούσει, καὶ αὕτη συντριβήσεται. 3 πλούσιος ἠδίκησεν, καὶ αὐτὸς προσενεβριμήσατο· πτωχὸς ἠδίκηται, καὶ αὐτὸς προσδεηθήσεται. 4 ἐὰν χρησιμεύσῃς, ἐργᾶται ἐν σοί· καὶ ἐὰν ὑστερήσῃς, καταλείψει σε. 5 ἐὰν ἔχῃς, συμβιώσεταί σοι καὶ ἀποκενώσει σε, καὶ αὐτὸς οὐ πονέσει. 6 χρείαν ἔσχηκέν σου, καὶ ἀποπλανήσει σε καὶ προσγελάσεταί σοι καὶ δώσει σοι ἐλπίδα· λαλήσει σοι καλὰ καὶ ἐρεῖ Τίς ἡ χρεία σου; 7 καὶ αἰσχυνεῖ σε ἐν τοῖς βρώμασιν αὐτοῦ, ἕως οὗ ἀποκενώσῃ σε δὶς ἢ τρίς, καὶ ἐπ᾽ ἐσχάτων καταμωκήσεταί σου· μετὰ ταῦτα ὄψεταί σε καὶ καταλείψει σε καὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ κινήσει ἐπὶ σοί. 8 πρόσεχε μὴ ἀποπλανηθῇς καὶ μὴ ταπεινωθῇς ἐν ἀφροσύνῃ σου. 9 Προσκαλεσαμένου σε δυνάστου ὑποχωρῶν γίνου, καὶ τόσῳ μᾶλλόν σε προσκαλέσεται· 10 μὴ ἔμπιπτε, μὴ ἀπωσθῇς, καὶ μὴ μακρὰν ἀφίστω, ἵνα μὴ ἐπιλησθῇς. 11 μὴ ἔπεχε ἰσηγορεῖσθαι μετ᾽ αὐτοῦ καὶ μὴ πίστευε τοῖς πλείοσιν λόγοις αὐτοῦ· ἐκ πολλῆς γὰρ λαλιᾶς πειράσει σε καὶ ὡς προσγελῶν ἐξετάσει σε. 12 ἀνελεήμων ὁ μὴ συντηρῶν λόγους καὶ οὐ μὴ φείσηται περὶ κακώσεως καὶ δεσμῶν. 13 συντήρησον καὶ πρόσεχε σφοδρῶς, ὅτι μετὰ τῆς πτώσεώς σου περιπατεῖς. 14 

15 Πᾶν ζῷον ἀγαπᾷ τὸ ὅμοιον αὐτῷ καὶ πᾶς ἄνθρωπος τὸν πλησίον αὐτοῦ· 16 πᾶσα σὰρξ κατὰ γένος συνάγεται, καὶ τῷ ὁμοίῳ αὐτοῦ προσκολληθήσεται ἀνήρ. 17 τί κοινωνήσει λύκος ἀμνῷ; οὕτως ἁμαρτωλὸς πρὸς εὐσεβῆ. 18 τίς εἰρήνη ὑαίνῃ πρὸς κύνα; καὶ τίς εἰρήνη πλουσίῳ πρὸς πένητα; 19 κυνήγια λεόντων ὄναγροι ἐν ἐρήμῳ· οὕτως νομαὶ πλουσίων πτωχοί. 20 βδέλυγμα ὑπερηφάνῳ ταπεινότης· οὕτως βδέλυγμα πλουσίῳ πτωχός. 21 πλούσιος σαλευόμενος στηρίζεται ὑπὸ φίλων, ταπεινὸς δὲ πεσὼν προσαπωθεῖται ὑπὸ φίλων. 22 πλουσίου σφαλέντος πολλοὶ ἀντιλήμπτορες· ἐλάλησεν ἀπόρρητα, καὶ ἐδικαίωσαν αὐτόν. ταπεινὸς ἔσφαλεν, καὶ προσεπετίμησαν αὐτῷ· ἐφθέγξατο σύνεσιν, καὶ οὐκ ἐδόθη αὐτῷ τόπος. 23 πλούσιος ἐλάλησεν, καὶ πάντες ἐσίγησαν καὶ τὸν λόγον αὐτοῦ ἀνύψωσαν ἕως τῶν νεφελῶν. πτωχὸς ἐλάλησεν καὶ εἶπαν Τίς οὗτος; κἂν προσκόψῃ, προσανατρέψουσιν αὐτόν. 24 ἀγαθὸς ὁ πλοῦτος, ᾧ μή ἐστιν ἁμαρτία, καὶ πονηρὰ ἡ πτωχεία ἐν στόματι ἀσεβοῦς. 25 Καρδία ἀνθρώπου ἀλλοιοῖ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, ἐάν τε εἰς ἀγαθὰ ἐάν τε εἰς κακά. 26 ἴχνος καρδίας ἐν ἀγαθοῖς πρόσωπον ἱλαρόν, καὶ εὕρεσις παραβολῶν διαλογισμοὶ μετὰ κόπων.

14

lragi ly’okuli

1 Iragi ly’omuntu orhasagijira ecâha omu nderho, n’orhayumva omurhima gw’ebyâha byâge gwamulya. 2 Iragi lyâge omuntu orhacîtumuzizi cici, omuntu orharhiba murhima.

Okuyâgalwa n’obujinisi

3 Obugale burhakwânana nshahu, n’oku muntu w’amagene, ebirugu binji birigi bya cici? 4 Ohaka n’ishali lyamuyîrha, bandi ahakira, ebyâge byalîbwa n’abandi. 5 Owaciyîrha yene, ndi akaciza? owayôboha ciru okuhuma oku byâge. 6 Nta mwîsi mubî kulusha ocîyîrha yene, lwo luhembo lw’okumînya kwâge. 7 Okujira aminja kwâge kunabe nka kuhugwa, buzinda anayêrekane obumînya bwage. 8 Ali mumînya omuntu w’amasu g’oluhubo, kukengula akengula n’okugayaguza abandi. 9 Omuyâgalwa arhasîma ehi agwerhe, amagene kuyumya gayumya omurhima. 10 Omujinisi arhalîka bulye, n’amêza gâge cizombo. 11 Mwana wâni, nk’ogwerhe onalye, orhule na Nyamuzinda entûlo ahûnyire. 12 Orhayibagiraga oku olufu omu njira luli, n’oku omulâli gw’ab’ekuzimu ntâye osagikubwirago. 13 Ojirire abîra bawe aminja oku orhacifa, ohâne nk’oku onahashire. 14 Orhalahiraga iragi lya buno, orhanenaga ehinja omurhima gucifinjire. 15 Kâli obugale bwâwe bandi wabusigire? n’ebirugu byâwe kâli iragi lyâbigaba? 16 Ohûne, onahâbwe. osîme, arhali ekuzimu yo balongeza obusîme. 17 Ngasi mubiri kwo gukoya nka bwikunje, okufa liri irhegeko ly’ensiku n’amango. 18 Kul’obona orhwasi rhw’omurhi gujagalire, rhurhaliholoka rhurhali­ shoga, kwo n’amaburhwa g’omubiri, n’omu gali, oku baguma bafà abandi bâburhwa. 19 Ngasi bushanja bukoya kuhwa bunahwa, na nnabwo bombi bagendanwa.

Iragi ly’omuntu murhimanya

20 Iragi lyage omuntu okengêra oburhimanya, n’orhimanya n’obukengêre bwage, 21 agerêreze emurhima enjira z’oburhimanya, anakulikire amahwe gabwo. 22 Kw’abushimba nka muhivi, oku njira yabwo alingûkiza; 23 anaje ah’idirisha lyabwo, atamale aha luso lwâbwo; 24 acumbike eburhambi bwâbwo, agwike omulindizo omu côgo câbwo; 25 ayûbake eburhambi bwâbwo, abwârhale omu kahwenyenye k’omurhûla. 26 Abuyûbuze abana bage, naye yene ayakire omu mashami gâbwo. 27 Omu cihôho câbwo mwo akaziyakira idûrhu, na ntyo aje omu irenge lyâbwo.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 14

1 μακάριος ἀνήρ, ὃς οὐκ ὠλίσθησεν ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ καὶ οὐ κατενύγη ἐν λύπῃ ἁμαρτιῶν· 2 μακάριος οὗ οὐ κατέγνω ἡ ψυχὴ αὐτοῦ, καὶ ὃς οὐκ ἔπεσεν ἀπὸ τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ.

3 ᾿Ανδρὶ μικρολόγῳ οὐ καλὸς ὁ πλοῦτος, καὶ ἀνθρώπῳ βασκάνῳ ἵνα τί χρήματα; 4 ὁ συνάγων ἀπὸ τῆς ψυχῆς αὐτοῦ συνάγει ἄλλοις, καὶ ἐν τοῖς ἀγαθοῖς αὐτοῦ τρυφήσουσιν ἕτεροι. 5 ὁ πονηρὸς ἑαυτῷ τίνι ἀγαθὸς ἔσται; καὶ οὐ μὴ εὐφρανθήσεται ἐν τοῖς χρήμασιν αὐτοῦ. 6 τοῦ βασκαίνοντος ἑαυτὸν οὐκ ἔστιν πονηρότερος, καὶ τοῦτο ἀνταπόδομα τῆς κακίας αὐτοῦ· 7 κἂν εὖ ποιῇ, ἐν λήθῃ ποιεῖ, καὶ ἐπ᾽ ἐσχάτων ἐκφαίνει τὴν κακίαν αὐτοῦ. 8πονηρὸς ὁ βασκαίνων ὀφθαλμῷ, ἀποστρέφων πρόσωπον καὶ ὑπερορῶν ψυχάς. 9 πλεονέκτου ὀφθαλμὸς οὐκ ἐμπίπλαται μερίδι, καὶ ἀδικία πονηρὰ ἀναξηραίνει ψυχήν. 10 ὀφθαλμὸς πονηρὸς φθονερὸς ἐπ᾽ ἄρτῳ καὶ ἐλλιπὴς ἐπὶ τῆς τραπέζης αὐτοῦ. 11 Τέκνον, καθὼς ἐὰν ἔχῃς, εὖ ποίει σεαυτὸν καὶ προσφορὰς κυρίῳ ἀξίως πρόσαγε· 12 μνήσθητι ὅτι θάνατος οὐ χρονιεῖ καὶ διαθήκη ᾅδου οὐχ ὑπεδείχθη σοι· 13 πρίν σε τελευτῆσαι εὖ ποίει φίλῳ καὶ κατὰ τὴν ἰσχύν σου ἔκτεινον καὶ δὸς αὐτῷ. 14 μὴ ἀφυστερήσῃς ἀπὸ ἀγαθῆς ἡμέρας, καὶ μερὶς ἐπιθυμίας ἀγαθῆς μή σε παρελθάτω. 15 οὐχὶ ἑτέρῳ καταλείψεις τοὺς πόνους σου καὶ τοὺς κόπους σου εἰς διαίρεσιν κλήρου; 16 δὸς καὶ λαβὲ καὶ ἀπάτησον τὴν ψυχήν σου, ὅτι οὐκ ἔστιν ἐν ᾅδου ζητῆσαι τρυφήν. 17 πᾶσα σὰρξ ὡς ἱμάτιον παλαιοῦται· ἡ γὰρ διαθήκη ἀπ᾽ αἰῶνος Θανάτῳ ἀποθανῇ. 18 ὡς φύλλον θάλλον ἐπὶ δένδρου δασέος, τὰ μὲν καταβάλλει, ἄλλα δὲ φύει, οὕτως γενεὰ σαρκὸς καὶ αἵματος, ἡ μὲν τελευτᾷ, ἑτέρα δὲ γεννᾶται. 19 πᾶν ἔργον σηπόμενον ἐκλείπει, καὶ ὁ ἐργαζόμενος αὐτὸ μετ᾽ αὐτοῦ ἀπελεύσεται.

20 Μακάριος ἀνήρ, ὃς ἐν σοφίᾳ μελετήσει καὶ ὃς ἐν συνέσει αὐτοῦ διαλεχθήσεται, 21 ὁ διανοούμενος τὰς ὁδοὺς αὐτῆς ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς ἀποκρύφοις αὐτῆς ἐννοηθήσεται. 22 ἔξελθε ὀπίσω αὐτῆς ὡς ἰχνευτὴς καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτῆς ἐνέδρευε. 23 ὁ παρακύπτων διὰ τῶν θυρίδων αὐτῆς καὶ ἐπὶ τῶν θυρωμάτων αὐτῆς ἀκροάσεται, 24 ὁ καταλύων σύνεγγυς τοῦ οἴκου αὐτῆς καὶ πήξει πάσσαλον ἐν τοῖς τοίχοις αὐτῆς, 25 στήσει τὴν σκηνὴν αὐτοῦ κατὰ χεῖρας αὐτῆς καὶ καταλύσει ἐν καταλύματι ἀγαθῶν, 26 θήσει τὰ τέκνα αὐτοῦ ἐν τῇ σκέπῃ αὐτῆς καὶ ὑπὸ τοὺς κλάδους αὐτῆς αὐλισθήσεται, 27 σκεπασθήσεται ὑπ᾽ αὐτῆς ἀπὸ καύματος καὶ ἐν τῇ δόξῃ αὐτῆς καταλύσει.

15

1 Kw’ajira ntyo omuntu orhînya Nyamuzinda; ôyankirira irhegeko burhimanya ashobôla. 2 Kwo bumuyankirira nka kula nnina wa muntu amuyankirira, bumuyankirire nka muhya wayankirira iba; 3 bumulise akalyo k’obwirhonzi, bumunywese amîshi g’oburhimanya; 4 abuyegemere, arhanacidundagane, abusêrekwo, arhanacibulabule. 5 Bumulengereze enyanya ly’ababo, omu karhî k’endêko, bumubumbûle akanwa. 6 Ayumve omurhûla anabone ecimanè c’obusîme, ahabwe irenge ly’ensiku n’amango. 7 Abasirhe nta mango babuhikekwo, n’abanya-byâha barhakabubona. 8 Oburhimanya burhabonanako n’obucîbone, n’abanywesi barhabukwîrirwa. 9 Obukuze burhaba omu kanwa k’omubî, bulya Nyamuzinda arhamuhiribwo. 10 Bulya oburhimanya bwo buyêrekana obukuze, na Nyazmuzinda ye bulangûla enjira.

Obuhuru bw’omuntu

11 Orhaderhaga, erhi: «Nyamuzinda warhumire najira ecâha», bulya Nyamuzinda arhankajira ebi ashomba^p. 12 Orhaderhaga, erhi: «Nyamuzinda warhumire nahabuka», bulya ntaco ajira n’omunya-byâha. 13 Nta bikabulirwa Nyamuzinda akwîrirwa, n’abantu bamurhînya barhabikwîrirwa… 14 Kurheng’aha murhondêro ye walemaga omuntu, anamuleka omurhima gwâge gumuhe. 15 Nk’olonzize, amarhegcko wanagakulikira, okubêra omu njira nyinja okuhashire. 16 Embere zâwe, ahebireyo omuliro n’amîshi, lambûla okuboko, orhole eci olonzize. 17 Embere z’abantu, eri obuzîne n’olufu, muli byombi, eci balonzize co banacîshoga. 18 Bulya oburhimanya bwa Nyamuzinda burhajira lugero, byoshi ahashire na byoshi abona. 19 Amasù gâge gayerekire balya bamurhînya, amanyire yene emikolo yoshi y’abantu. 20 Ntaye akol’arhegesire mpu abe nkola-maligo, na ntaye akola ayemêrire mpu abe mugoma.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 15

1 ῾Ο φοβούμενος κύριον ποιήσει αὐτό, καὶ ὁ ἐγκρατὴς τοῦ νόμου καταλήμψεται αὐτήν· 2 καὶ ὑπαντήσεται αὐτῷ ὡς μήτηρ καὶ ὡς γυνὴ παρθενίας προσδέξεται αὐτόν· 3 ψωμιεῖ αὐτὸν ἄρτον συνέσεως καὶ ὕδωρ σοφίας ποτίσει αὐτόν· 4 στηριχθήσεται ἐπ᾽ αὐτὴν καὶ οὐ μὴ κλιθῇ, καὶ ἐπ᾽ αὐτῆς ἐφέξει καὶ οὐ μὴ καταισχυνθῇ· 5 καὶ ὑψώσει αὐτὸν παρὰ τοὺς πλησίον αὐτοῦ καὶ ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ἀνοίξει τὸ στόμα αὐτοῦ· 6 εὐφροσύνην καὶ στέφανον ἀγαλλιάματος εὑρήσει καὶ ὄνομα αἰῶνος κατακληρονομήσει. 7 οὐ μὴ καταλήμψονται αὐτὴν ἄνθρωποι ἀσύνετοι, καὶ ἄνδρες ἁμαρτωλοὶ οὐ μὴ ἴδωσιν αὐτήν· 8 μακράν ἐστιν ὑπερηφανίας, καὶ ἄνδρες ψεῦσται οὐ μὴ μνησθήσονται αὐτῆς. 9 Οὐχ ὡραῖος αἶνος ἐν στόματι ἁμαρτωλοῦ, ὅτι οὐ παρὰ κυρίου ἀπεστάλη· 10 ἐν γὰρ σοφίᾳ ῥηθήσεται αἶνος, καὶ ὁ κύριος εὐοδώσει αὐτόν.

11 μὴ εἴπῃς ὅτι Διὰ κύριον ἀπέστην· ἃ γὰρ ἐμίσησεν, οὐ ποιήσει. 12 μὴ εἴπῃς ὅτι Αὐτός με ἐπλάνησεν· οὐ γὰρ χρείαν ἔχει ἀνδρὸς ἁμαρτωλοῦ. 13 πᾶν βδέλυγμα ἐμίσησεν ὁ κύριος, καὶ οὐκ ἔστιν ἀγαπητὸν τοῖς φοβουμένοις αὐτόν. 14 αὐτὸς ἐξ ἀρχῆς ἐποίησεν ἄνθρωπον καὶ ἀφῆκεν αὐτὸν ἐν χειρὶ διαβουλίου αὐτοῦ. 15 ἐὰν θέλῃς, συντηρήσεις ἐντολὰς καὶ πίστιν ποιῆσαι εὐδοκίας. 16 παρέθηκέν σοι πῦρ καὶ ὕδωρ· οὗ ἐὰν θέλῃς, ἐκτενεῖς τὴν χεῖρά σου. 17 ἔναντι ἀνθρώπων ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος, καὶ ὃ ἐὰν εὐδοκήσῃ, δοθήσεται αὐτῷ. 18 ὅτι πολλὴ ἡ σοφία τοῦ κυρίου· ἰσχυρὸς ἐν δυναστείᾳ καὶ βλέπων τὰ πάντα, 19 καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς φοβουμένους αὐτόν, καὶ αὐτὸς ἐπιγνώσεται πᾶν ἔργον ἀνθρώπου. 20 οὐκ ἐνετείλατο οὐδενὶ ἀσεβεῖν καὶ οὐκ ἔδωκεν ἄνεσιν οὐδενὶ ἁμαρτάνειν.

16

Obuhanya bw’ababî

1 Orhacîfinjaga okuburha ha-bunji-bwa-busha, orhacîshingiraga abana b’ebyâbi. 2 Orhacîshingaga ciru bankaluga, nka barharhînya Nyamuzinda. 3 Orhalangaliraga okulama kwâbo, orhalangaliraga n’enjira balimwo, bulya muguma nkana ye mukulu aha cihumbi, n’aha omuntu akaburha enkola-maligo, akacîfira buzira mwana. 4 Omuntu muguma nkana anabumbe olugo, iburha ly’ababî kuhwa linahwa. 5 Niene nabwine n’amasù gani bintu binji bishushana; nanayumva n’amarhwiri gâni ebiri bizibu. 6 Omuliro gucîtuzire omu ndêko y’endyâlya, n’obukunizi buzûsire omu ngabo y’abagoma. 7 Nyamuzinda arhahabaliraga balya ba ciri-misi ha mîra, bagomaga erhi kulimbira emisi kurhuma^q. 8 Arhababaliraga olugo Loti^r aliyûhasiremwo, erhi obucîbone bwa bene-lwo bwamamugayisa. 9 Arhabaga bwonjo oku bûko bw’emihera^s, boshi baholoka erhi byâha byâho birhuma. 10 Akujirira n’engabo ya bihumbi magana galindarhu^t, balya bacîhindulaga^u erhi buzibu bwa mirhima yâbo burhuma. 11 Ciru ankabire muntu muguma cikanyi-cirhagomba, okumuleka arhahanyirwi kwanasômerana, bulya obwonjo n’obukunizi biri bya Nyamuzinda, nn’olukogo ye na nn’oburhè. 12 Obwonjo bwâge buluga, ci n’obukali bwâge burhali bunyi, anatwe olubanja lw’abantu nk’oku emikolo yâbo enali. 13 Arhaleka buzira kuhana omunya-byâha n’amabî gâge, arhanalindisa busha omuntu omurhînya. 14 Aba wa lukogo lunji, ci ngasi muguma ashobôla nk’oku ebijiro byâge binali. 15 Nyamuzinda adundaguzize omurhima gwa Faraoni mpu Iyo amanyisa emikolo yâge hano igulu. 16 Obwonjo bwâge bucîyêrekana oku biremwa byoshi, obulangashane n’omwizimya abijirire abantu boshi.

Oluhemho ho luli

17 Orhaderhaga, erhi: «Ka ntacîfulika oyo Nyamuzinda, eyo nyanya ndi wânkengêra?» «Ndi waja anfukula omu karhî k’entuliri y’abantu?» «Ndi ntaye ekarhî k’ebiremwa binji^v ntya». 18 Lola: empingu, enyanya kurhaluka amalunga, ekuzimu n’igulu, okuyisha kwâge kwamabigezamwo omusisi. 19 Caligumiza entondo n’eciriba c’igulu, byamageramwo ogwa nyugunyu embere zâge. 20 Ci kwône barhakengêra ebyo byoshi, ndi ogerêreza ogw’enjira zâge? 21 Ciru n’omusirûla gurhabonekana, hofi emikolo yâge yoshi gali mahwe. 22 «Emikolo y’obushingnyanya^w, ndi wayimanyisa? Ndi wayirinda? Bulya endagâno eri kuli». 23 Zo nkengcro z’omuntu w’obukengere bwofi ezo, omuhwinja n’omuhabà barhalôrha elirhali isirhe.

Omuntu omu biremwa

24 Nyumva, mwana wâni, oyigîrire, ebinwa nakubwira obirhege omurhima. 25 Nakuyêreka olugero lw’enjira, nacîhangana nkuyumvise omanye. 26 aha murhondêro, erhi Nyamuzinda alema ebiremwa byâge^x, oku ayusirema, agabira ngasi ciguma aha cabêra. 27 Ebiremwa byâge abiha olukere lw’ensiku n’amango, kurheng’emurhondêro gwabyo kuhika okuli kw’amango. Ebiremwa byâge birhafà ishali, birhafà murhamo, na nta mango bireka omukolo gwâbyo. 28 Ntaco cisagihukula ecâbo, na nta mango bibula kumuyumva. 29 Nyamuzinda asinza igulu obwo, aliyunjuza ebinja byâge. 30 Alihiramwo ngasi bûko bwa nsimba, n’omu idaho zânâshubire.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 16

1 Μὴ ἐπιθύμει τέκνων πλῆθος ἀχρήστων μηδὲ εὐφραίνου ἐπὶ υἱοῖς ἀσεβέσιν· 2 ἐὰν πληθύνωσιν, μὴ εὐφραίνου ἐπ᾽ αὐτοῖς, εἰ μή ἐστιν φόβος κυρίου μετ᾽ αὐτῶν. 3 μὴ ἐμπιστεύσῃς τῇ ζωῇ αὐτῶν καὶ μὴ ἔπεχε ἐπὶ τὸ πλῆθος αὐτῶν· κρείσσων γὰρ εἷς ἢ χίλιοι καὶ ἀποθανεῖν ἄτεκνον ἢ ἔχειν τέκνα ἀσεβῆ. 4 ἀπὸ γὰρ ἑνὸς συνετοῦ συνοικισθήσεται πόλις, φυλὴ δὲ ἀνόμων ἐρημωθήσεται. 5 Πολλὰ τοιαῦτα ἑόρακεν ὁ ὀφθαλμός μου, καὶ ἰσχυρότερα τούτων ἀκήκοεν τὸ οὖς μου. 6 ἐν συναγωγῇ ἁμαρτωλῶν ἐκκαυθήσεται πῦρ, καὶ ἐν ἔθνει ἀπειθεῖ ἐξεκαύθη ὀργή. 7 οὐκ ἐξιλάσατο περὶ τῶν ἀρχαίων γιγάντων, οἳ ἀπέστησαν τῇ ἰσχύι αὐτῶν· 8 οὐκ ἐφείσατο περὶ τῆς παροικίας Λωτ, οὓς ἐβδελύξατο διὰ τὴν ὑπερηφανίαν αὐτῶν· 9 οὐκ ἠλέησεν ἔθνος ἀπωλείας τοὺς ἐξηρμένους ἐν ἁμαρτίαις αὐτῶν 10 καὶ οὕτως ἑξακοσίας χιλιάδας πεζῶν τοὺς ἐπισυναχθέντας ἐν σκληροκαρδίᾳ αὐτῶν. 11 Κἂν ᾖ εἷς σκληροτράχηλος, θαυμαστὸν τοῦτο εἰ ἀθῳωθήσεται· ἔλεος γὰρ καὶ ὀργὴ παρ᾽ αὐτῷ, δυνάστης ἐξιλασμῶν καὶ ἐκχέων ὀργήν. 12 κατὰ τὸ πολὺ ἔλεος αὐτοῦ, οὕτως καὶ πολὺς ὁ ἔλεγχος αὐτοῦ· ἄνδρα κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ κρινεῖ. 13 οὐκ ἐκφεύξεται ἐν ἁρπάγματι ἁμαρτωλός, καὶ οὐ μὴ καθυστερήσει ὑπομονὴ εὐσεβοῦς. 14 πάσῃ ἐλεημοσύνῃ ποιήσει τόπον, ἕκαστος κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ εὑρήσει. 15  16  17 Μὴ εἴπῃς ὅτι ᾿Απὸ κυρίου κρυβήσομαι, καὶ ἐξ ὕψους τίς μου μνησθήσεται; ἐν λαῷ πλείονι οὐ μὴ γνωσθῶ, τίς γὰρ ἡ ψυχή μου ἐν ἀμετρήτῳ κτίσει; 18 ἰδοὺ ὁ οὐρανὸς καὶ ὁ οὐρανὸς τοῦ οὐρανοῦ, ἄβυσσος καὶ γῆ ἐν τῇ ἐπισκοπῇ αὐτοῦ σαλευθήσονται· 19 ἅμα τὰ ὄρη καὶ τὰ θεμέλια τῆς γῆς ἐν τῷ ἐπιβλέψαι εἰς αὐτὰ τρόμῳ συσσείονται. 20 καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς οὐ διανοηθήσεται καρδία, καὶ τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ τίς ἐνθυμηθήσεται; 21 καὶ καταιγίς, ἣν οὐκ ὄψεται ἄνθρωπος, τὰ δὲ πλείονα τῶν ἔργων αὐτοῦ ἐν ἀποκρύφοις. 22 ἔργα δικαιοσύνης τίς ἀναγγελεῖ; ἢ τίς ὑπομενεῖ; μακρὰν γὰρ ἡ διαθήκη. 23 ἐλαττούμενος καρδίᾳ διανοεῖται ταῦτα, καὶ ἀνὴρ ἄφρων καὶ πλανώμενος διανοεῖται μωρά.

24 ῎Ακουσόν μου, τέκνον, καὶ μάθε ἐπιστήμην καὶ ἐπὶ τῶν λόγων μου πρόσεχε τῇ καρδίᾳ σου· 25 ἐκφανῶ ἐν σταθμῷ παιδείαν καὶ ἐν ἀκριβείᾳ ἀπαγγελῶ ἐπιστήμην. 26 ᾿Εν κρίσει κυρίου τὰ ἔργα αὐτοῦ ἀπ᾽ ἀρχῆς, καὶ ἀπὸ ποιήσεως αὐτῶν διέστειλεν μερίδας αὐτῶν. 27 ἐκόσμησεν εἰς αἰῶνα τὰ ἔργα αὐτοῦ καὶ τὰς ἀρχὰς αὐτῶν εἰς γενεὰς αὐτῶν· οὔτε ἐπείνασαν οὔτε ἐκοπίασαν καὶ οὐκ ἐξέλιπον ἀπὸ τῶν ἔργων αὐτῶν· 28 ἕκαστος τὸν πλησίον αὐτοῦ οὐκ ἐξέθλιψεν, καὶ ἕως αἰῶνος οὐκ ἀπειθήσουσιν τοῦ ῥήματος αὐτοῦ. 29 καὶ μετὰ ταῦτα κύριος εἰς τὴν γῆν ἐπέβλεψεν καὶ ἐνέπλησεν αὐτὴν τῶν ἀγαθῶν αὐτοῦ· 30 ψυχῇ παντὸς ζῴου ἐκάλυψεν τὸ πρόσωπον αὐτῆς, καὶ εἰς αὐτὴν ἡ ἀποστροφὴ αὐτῶν.

17

1 Nyamuzinda arhenzize omuntu omu budaka, na buzinda omu idaho amushubiza^y. 2 Abantu àbatwirîre ensiku n’amango gagerêrîre, abaha obuhashe oku byoshi^z biri en’igulu. 3 Nk’oku yene ali, abahà emisi, abalema bamushushire^a. 4 Ahà ngasi ciremwa okuyôboha omuntu, ly’omuntu akulira ensimba n’ebinyunyi. 5 Bashobôla okukolêsa mahashe arhanu ga Nyakasane, nka buhashe bwa kalindarhu, bahabwa okukolêsa obwenge n’obushinganyanya nka buhashe bwa kalinda, buhugûla ago mahashe gâge. 6 Abalema bagwerhe akanwa, olulimi, amasu, amarhwiri, abahà omurhima gw’oburhimanya. 7 Abayunjuza bumanye n’obukengere, abamanyisa ehibî n’ehinja. 8 Abahir’obumoleke omu murhima, mpu babone obunji bw’emikolo^b yâge. 9 Anabaha okujira obukuze bw’ebisomerine byâge, ensiku n’amango. 10 Bakuze izino lyage limâna, baganire obunji bw’ebi ajizire. 11 Anabahe obumanye, kandi anabamanyise irhegeko ly’akalamo. 12 Ajira haguma nabo endagano y’ensiku n’amango, abamanyisa enkengero^c zâge. 13 amasù gâbo gabona obunji bw’irenge lyage, amarhwiri gâbo gayumva obunene n’obwinja bw’izù lyâge. 14 Ababwira, erhi: «Mucilange oku bubî bwoshi», abahà amarhegeko bakulikira ngasi muguma oku wâbo.

Nyamuzinda mutwi w’emmanja

15 Olugendo lwâbo kubona alubona ensiku zoshi, nta mango lucîfulike aha arhalubone. 16 Kurhenga oburho bwâbo, enjira yabo erhabayêreecza oburhali bubî, ciru barhanahashaga okuhindula omurhima gwâbo guli nk’ibâle, gube murhima gwa muntu. 17 Ngasi lubaga aluhîre omurhambo wâlurhegeka, Israheli yehe guli mwanya gwa Nyamuzinda yene. 18 Bulya ye murhanzi, amulera omu bworhere nkana, omu kuba amuyunjuzize bulangashane bw’obuzigire bwâge, arhacimulikiriraga. 19 Ebijiro byâbo byoshi biri nk’izûba embere zâge, amasu gâge garhahusa kwalola olugendo lwâbo. 20 Obulyâlya bwâbo burhacifulisiri amasù gâge, ebyâha byâbo byoshi biri embere za Nyamuzinda. 21 Cikwône Nyakasane aba mwinja, ayishi n’eciremwa câge, Arhabiherêrekeza erhi kubilîkirira, ci kulanga abilanga. 22 Okuhâna kw’obuzigire kuli kubîka kw’omuntu, kunalange ecijiro cinja nka mbonyi y’isù. 23 Olusiku Nyamuzinda abahemba ho luciri, abavangulire omugisho gw’oluhembo lwâbo. 24 Abacîyunjuzize anabahe omurhima gw’okugaluka, arhûlirize abacîzigulusire.

Muciyunjuze

25 Ogaluke emunda Nyamuzinda ali, oleke ebyâha byâwe, omushenge bwinja, oleke okumugayisa. 26 Oshubire Ow’Enyanya, oleke obulyâlya, oshomhe lwoshi lwoshi obulenzi. 27 Bulya ndigi wankajikuza Nyamuzinda ekuzimu, akaba abazîne barhamukuzizi, bamuhà irenge lyâge? 28 Obukuze burhaba emw’emifù nk’oku burhaba emw’abarhahali, ozîne agwerhe n’amagala ye Nyamuzinda. 29 Neci, obwonjo bwa Nyamuzinda bubà bunji, olukogo lwage oku bantu bayerekire emund’ali. 30 bulya omuntu arhankaba na byoshi, mwene-omuntu arhali karhafà. 31 Bici bimoleka kulusha izûba? Kurhahanga lirhafulikwa n’ecitû. Omubiri n’omuko maligo byaka­ nakola. 32 Nyamuzinda ye Iola ngasi buhashe buli enyanya emalunga, abantu boshi bunaba budaka na luvu.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 17

1 Κύριος ἔκτισεν ἐκ γῆς ἄνθρωπον καὶ πάλιν ἀπέστρεψεν αὐτὸν εἰς αὐτήν. 2 ἡμέρας ἀριθμοῦ καὶ καιρὸν ἔδωκεν αὐτοῖς καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τῶν ἐπ᾽ αὐτῆς. 3 καθ᾽ ἑαυτὸν ἐνέδυσεν αὐτοὺς ἰσχὺν καὶ κατ᾽ εἰκόνα αὐτοῦ ἐποίησεν αὐτούς. 4 ἔθηκεν τὸν φόβον αὐτοῦ ἐπὶ πάσης σαρκὸς καὶ κατακυριεύειν θηρίων καὶ πετεινῶν. 5  6 διαβούλιον καὶ γλῶσσαν καὶ ὀφθαλμούς, ὦτα καὶ καρδίαν ἔδωκεν διανοεῖσθαι αὐτοῖς. 7 ἐπιστήμην συνέσεως ἐνέπλησεν αὐτοὺς καὶ ἀγαθὰ καὶ κακὰ ὑπέδειξεν αὐτοῖς. 8 ἔθηκεν τὸν ὀφθαλμὸν αὐτοῦ ἐπὶ τὰς καρδίας αὐτῶν δεῖξαι αὐτοῖς τὸ μεγαλεῖον τῶν ἔργων αὐτοῦ, 9  10 καὶ ὄνομα ἁγιασμοῦ αἰνέσουσιν, ἵνα διηγῶνται τὰ μεγαλεῖα τῶν ἔργων αὐτοῦ. 11 προσέθηκεν αὐτοῖς ἐπιστήμην καὶ νόμον ζωῆς ἐκληροδότησεν αὐτοῖς. 12 διαθήκην αἰῶνος ἔστησεν μετ᾽ αὐτῶν καὶ τὰ κρίματα αὐτοῦ ὑπέδειξεν αὐτοῖς. 13 μεγαλεῖον δόξης εἶδον οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτῶν, καὶ δόξαν φωνῆς αὐτοῦ ἤκουσεν τὸ οὖς αὐτῶν. 14 καὶ εἶπεν αὐτοῖς Προσέχετε ἀπὸ παντὸς ἀδίκου· καὶ ἐνετείλατο αὐτοῖς ἑκάστῳ περὶ τοῦ πλησίον. 15 Αἱ ὁδοὶ αὐτῶν ἐναντίον αὐτοῦ διὰ παντός, οὐ κρυβήσονται ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ. 16  17 ἑκάστῳ ἔθνει κατέστησεν ἡγούμενον, καὶ μερὶς κυρίου Ισραηλ ἐστίν. 18  19 ἅπαντα τὰ ἔργα αὐτῶν ὡς ὁ ἥλιος ἐναντίον αὐτοῦ, καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ἐνδελεχεῖς ἐπὶ τὰς ὁδοὺς αὐτῶν. 20 οὐκ ἐκρύβησαν αἱ ἀδικίαι αὐτῶν ἀπ᾽ αὐτοῦ, καὶ πᾶσαι αἱ ἁμαρτίαι αὐτῶν ἔναντι κυρίου. 21  22 ἐλεημοσύνη ἀνδρὸς ὡς σφραγὶς μετ᾽ αὐτοῦ, καὶ χάριν ἀνθρώπου ὡς κόρην συντηρήσει. 23 μετὰ ταῦτα ἐξαναστήσεται καὶ ἀνταποδώσει αὐτοῖς καὶ τὸ ἀνταπόδομα αὐτῶν εἰς κεφαλὴν αὐτῶν ἀποδώσει· 24 πλὴν μετανοοῦσιν ἔδωκεν ἐπάνοδον καὶ παρεκάλεσεν ἐκλείποντας ὑπομονήν. 25 ᾿Επίστρεφε ἐπὶ κύριον καὶ ἀπόλειπε ἁμαρτίας, δεήθητι κατὰ πρόσωπον καὶ σμίκρυνον πρόσκομμα· 26 ἐπάναγε ἐπὶ ὕψιστον καὶ ἀπόστρεφε ἀπὸ ἀδικίας καὶ σφόδρα μίσησον βδέλυγμα. 27 ὑψίστῳ τίς αἰνέσει ἐν ᾅδου ἀντὶ ζώντων καὶ διδόντων ἀνθομολόγησιν; 28 ἀπὸ νεκροῦ ὡς μηδὲ ὄντος ἀπόλλυται ἐξομολόγησις· ζῶν καὶ ὑγιὴς αἰνέσει τὸν κύριον. 29 ὡς μεγάλη ἡ ἐλεημοσύνη τοῦ κυρίου καὶ ἐξιλασμὸς τοῖς ἐπιστρέφουσιν ἐπ᾽ αὐτόν. 30 οὐ γὰρ δύναται πάντα εἶναι ἐν ἀνθρώποις, ὅτι οὐκ ἀθάνατος υἱὸς ἀνθρώπου. 31 τί φωτεινότερον ἡλίου; καὶ τοῦτο ἐκλείπει· καὶ πονηρὸν ἐνθυμηθήσεται σὰρξ καὶ αἷμα. 32 δύναμιν ὕψους οὐρανοῦ αὐτὸς ἐπισκέπτεται, καὶ ἄνθρωποι πάντες γῆ καὶ σποδός.

18

Nyamuzinda abà mukulu

1 Nyamubaho ensiku n’amango ye walemaga byoshi. 2 Nyamuzinda yene mushinganyanya. 3 Nta wundi omulushire, yerhegeka igulu n’akashanashanwe, byoshi bikenga obulonza bwage, bulya ye mwâmi wa byoshi, oku buhashe bwage ye berûla ebitagatifu n’ebirhali bitagatifu. 4 Ndi àhîre obuhashe bw’okuderha ebijiro byâge, na ndi wankavûlula ebinja byâge? 5 Ndi wankagera obuhashe bw’obwâmi bwâge, na ndi wankaganira obwonjo bwâge? 6 Ntaco omuntu ankanyihyakwo na ntaco ankayushûlakwo, ntaye wankavûlula ebinja bya Nyamuzinda byoshi. 7 Erhi omuntu ayûsa, gwo gukola murhondêro, erhi kwo kukola kurha­ngira, n’erhi ahusa kube kurhângâla^d.

Omuntu aba ntaye

8 Omuntu aba cici? Abà wa bici? Ngahi ayinjihira na ngahi abihira? 9 Akalamo kage? Emyâka igana nk’eri minji. 10 Murhônyi gudômwa omu nyanja, mbeke ya mushenyi, kwo eyo myâka eri embere z’ensiku n’amango. 11 Co cirhuma Nyamuzinda alember’abantu, co cinarhuma anabarhulirako olukogo lwâge 12 Abwine, amanyire oku obuzinda bwâbo bubà buligo, co cirhuma aluza obwonjo. 13 Omuntu ababalira omulungu wâge, ci Nyamuzinda yehe ababalira ngasi muntu yeshi, anahanûle, akubûle, ayîgîrize, arhange kul’omungere anajira obuso bwâge^e. 14 Olukogo !wage luba oku bantu bakulikire enjira yâge, balya balongereza okushimba amarhegeko gâge.

Okuhâna kulimwo kubiri

15 Mwana wâni, aminja ojirire omuntu orhagakulikizagyako bijaci, n’ebi wahâna, orhabihânaga wanacîduduma. 16 Olume lunanyihye idûrhu bulya? Akanwa kinja kalushire okuhâna. 17 Neci, akanwa kinja kalushire okuhâna, ci omuntu nkana byombi haguma abihira. 18 Omusirhe anabe arhahâna anabulijâcirana, n’omwâgalwa anahâne ehi alakira.

Okucirhonda n’okulalira

19 Embere oje lubanja, orhangidôsa emirhima, ocîbuke oku orhacilwâla. 20 Ocîyâze embere oje lubanja, hano oluja, bakulîka. 21 Ocîrhohye embere olwâle, yerekana oku ocîyunjuzize nka wamajira ecâha. 22 Harhajiraga ecakuhanza kwayûkiriza eciragâne câwe bwacibona, orhalindaga olufù mpu Iyo obà mwinja. 23 Gerêreza embere olaganye Nyamuzinda, olekiyôrha nk’owarhangula Nyamuzinda. 24 Kengera obukunizi bw’ensiku nzinda, amango g’okucihôla, amango Nyamuzinda akengulana. 25 Amango oyezize, kengêra ecizomho, n’amango ohirhire, kengera obukenyi n’obuligo. 26 Kurhenga sêzi kuhika bijingo, akasanzi karhayimanga, byoshi kugera bigera duba embere za Nyamuzinda. 27 Omurhimanya kucîlanga acîlanga muli byoshi, omu nsiku z’obugoma, anacilange oku bulenzi. 28 Omuntu w’obukengêre yeshi ayishi oburhimanya; owabuhisirekwo kukûnga abukûnga. 29 Abantu b’obukengêre n’abadesi nkana nabo bashibirire oburhimanya, n’ebi baganira eri migani ekwânîne obushinganyanya.

Okucîrhegeka kw’omuntu

30 Orhayemêraga amagene g’àbakulula, oshube oku nyifinjo zâwe. 31 Okushimba enshumi z’amagene gâwe, kwanarhuma abashombanyi bâwe bakushekera. 32 Omanye wakarhonya obunùnîrizi bw’amasîma, orhayinjibanaga ab’enkomedu ziri ntyo. 33 Orhajiraga ensiku nkulu n’ensaranga mpozanyo, amango enshoho yâwe eri nyûmu.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 18

1 ῾Ο ζῶν εἰς τὸν αἰῶνα ἔκτισεν τὰ πάντα κοινῇ· 2 κύριος μόνος δικαιωθήσεται. 3  4 οὐθενὶ ἐξεποίησεν ἐξαγγεῖλαι τὰ ἔργα αὐτοῦ· καὶ τίς ἐξιχνεύσει τὰ μεγαλεῖα αὐτοῦ; 5 κράτος μεγαλωσύνης αὐτοῦ τίς ἐξαριθμήσεται; καὶ τίς προσθήσει ἐκδιηγήσασθαι τὰ ἐλέη αὐτοῦ; 6 οὐκ ἔστιν ἐλαττῶσαι οὐδὲ προσθεῖναι, καὶ οὐκ ἔστιν ἐξιχνιάσαι τὰ θαυμάσια τοῦ κυρίου· 7 ὅταν συντελέσῃ ἄνθρωπος, τότε ἄρχεται· καὶ ὅταν παύσηται, τότε ἀπορηθήσεται. 8 Τί ἄνθρωπος, καὶ τί ἡ χρῆσις αὐτοῦ; τί τὸ ἀγαθὸν αὐτοῦ, καὶ τί τὸ κακὸν αὐτοῦ; 9 ἀριθμὸς ἡμερῶν ἀνθρώπου πολλὰ ἔτη ἑκατόν· 10 ὡς σταγὼν ὕδατος ἀπὸ θαλάσσης καὶ ψῆφος ἄμμου, οὕτως ὀλίγα ἔτη ἐν ἡμέρᾳ αἰῶνος. 11 διὰ τοῦτο ἐμακροθύμησεν κύριος ἐπ᾽ αὐτοῖς καὶ ἐξέχεεν ἐπ᾽ αὐτοὺς τὸ ἔλεος αὐτοῦ. 12 εἶδεν καὶ ἐπέγνω τὴν καταστροφὴν αὐτῶν ὅτι πονηρά· διὰ τοῦτο ἐπλήθυνεν τὸν ἐξιλασμὸν αὐτοῦ. 13 ἔλεος ἀνθρώπου ἐπὶ τὸν πλησίον αὐτοῦ, ἔλεος δὲ κυρίου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα· ἐλέγχων καὶ παιδεύων καὶ διδάσκων καὶ ἐπιστρέφων ὡς ποιμὴν τὸ ποίμνιον αὐτοῦ. 14 τοὺς ἐκδεχομένους παιδείαν ἐλεᾷ καὶ τοὺς κατασπεύδοντας ἐπὶ τὰ κρίματα αὐτοῦ. 15 Τέκνον, ἐν ἀγαθοῖς μὴ δῷς μῶμον καὶ ἐν πάσῃ δόσει λύπην λόγων. 16 οὐχὶ καύσωνα ἀναπαύσει δρόσος; οὕτως κρείσσων λόγος ἢ δόσις. 17 οὐκ ἰδοὺ λόγος ὑπὲρ δόμα ἀγαθόν; καὶ ἀμφότερα παρὰ ἀνδρὶ κεχαριτωμένῳ. 18 μωρὸς ἀχαρίστως ὀνειδιεῖ, καὶ δόσις βασκάνου ἐκτήκει ὀφθαλμούς. 19 Πρὶν ἢ λαλῆσαι μάνθανε καὶ πρὸ ἀρρωστίας θεραπεύου. 20 πρὸ κρίσεως ἐξέταζε σεαυτόν, καὶ ἐν ὥρᾳ ἐπισκοπῆς εὑρήσεις ἐξιλασμόν. 21 πρὶν ἀρρωστῆσαί σε ταπεινώθητι καὶ ἐν καιρῷ ἁμαρτημάτων δεῖξον ἐπιστροφήν. 22 μὴ ἐμποδισθῇς τοῦ ἀποδοῦναι εὐχὴν εὐκαίρως καὶ μὴ μείνῃς ἕως θανάτου δικαιωθῆναι. 23 πρὶν εὔξασθαι ἑτοίμασον σεαυτὸν καὶ μὴ γίνου ὡς ἄνθρωπος πειράζων τὸν κύριον. 24 μνήσθητι θυμοῦ ἐν ἡμέραις τελευτῆς καὶ καιρὸν ἐκδικήσεως ἐν ἀποστροφῇ προσώπου. 25 μνήσθητι καιρὸν λιμοῦ ἐν καιρῷ πλησμονῆς, πτωχείαν καὶ ἔνδειαν ἐν ἡμέραις πλούτου. 26 ἀπὸ πρωίθεν ἕως ἑσπέρας μεταβάλλει καιρός, καὶ πάντα ἐστὶν ταχινὰ ἔναντι κυρίου. 27 ῎Ανθρωπος σοφὸς ἐν παντὶ εὐλαβηθήσεται καὶ ἐν ἡμέραις ἁμαρτιῶν προσέξει ἀπὸ πλημμελείας. 28πᾶς συνετὸς ἔγνω σοφίαν καὶ τῷ εὑρόντι αὐτὴν δώσει ἐξομολόγησιν. 29 συνετοὶ ἐν λόγοις καὶ αὐτοὶ ἐσοφίσαντο καὶ ἀνώμβρησαν παροιμίας ἀκριβεῖς. 30 ᾿Οπίσω τῶν ἐπιθυμιῶν σου μὴ πορεύου καὶ ἀπὸ τῶν ὀρέξεών σου κωλύου· 31 ἐὰν χορηγήσῃς τῇ ψυχῇ σου εὐδοκίαν ἐπιθυμίας, ποιήσει σε ἐπίχαρμα τῶν ἐχθρῶν σου. 32 μὴ εὐφραίνου ἐπὶ πολλῇ τρυφῇ, μὴ προσδεθῇς συμβολῇ αὐτῆς. 33 μὴ γίνου πτωχὸς συμβολοκοπῶν ἐκ δανεισμοῦ, καὶ οὐδέν σοί ἐστιν ἐν μαρσιππίῳ.

19

1 Omuntu ojira ntyo arhakagala, n’ogaya ehinyi agwerhe, bukenyi ahingira. 2 amamvu n’abakazi b’ebishungu byo bihûsa abalume omurhima, n’omwîra w’embaraga arhabâ nshonyi^f. 3 Oyo muntu guli munyama gw’ebigûku n’emivunyu, n’ecirala cirhafuma aho.

Omanye okudegenda

4 Oyemêra dudaduba erhi wa murhima mwangu, n’ojira ecâha yene ocîkolera amabî. 5 Osîma amabî ayishihanwa. 6 Orhakwîrirwa kalimi afuma lunji. 7 Omwanzi gwa bene orhagubwiraga owundi, ntaye wakushombera okwo. 8 Gwa bene orhagubwira ndi: oli omwîra wâwe, oli omushombanyi wâwe, nkaba libe irhegeko emund’oli ly’okuderha. 9 Bânakurhega amarhwiri, bâkukemerane, buzinda bakushombe. 10 Ka bakubwizire omwanzi? Ocibêre nshinda. Yaah! Orhabashe! 11 Mwanzi musungunu baguhe omwerûzi, gumuheke nka mukazi wabiga-bigwa n’emikero mibishi. 12 Omwanzi babwira ecinganyi, guli nka mwampi bamulashire omu cibero.

Wayumvirhe, gendaga olole wene

13 J’emw’omwîra wâwe: kwankanaba ntako anajizire, n’akaba hali oku anajijire, arhacishubirire. 14 J’emw’omulungu wâwe, kwankanaba ntakwo anadesire, n’akabâhali oku anadesire, arhacikuderhe. 15 Ja wene emw’omwîra wâwe: bulya abantu barhahimwa kunywerha, orhayemêrezagya ngasi coshi bakubwizire. 16 Kanji olulimi lufuma omuntu n’obwo arhakulonzagya, ndi akanwa karhasâgifuma? 17 Genda oshambâze mulungu wâwe embere omujise luhanja, kulikira amarhegeko g’Ow’Enyanya orhajira burhe. 18 Amarhegeko ga Nyamuzinda gwo guba murhwe gw’olukogo lwâge, n’obushinganyanya buyunguka obuzigire bwâge. 19 Okumanya amarhegeko ga Nyamuzinda^g n’okugakulikira yo njira y’a­ kalamo, abajira ebimusîmîsa banahumbûle oku murhi gw’obuzîne bw’ensiku n’amango.

Oburhimanya bw’okuli n’oburhali bwo

20 Ngasi burhimanya kubâ kurhînya Nyamuzinda, na ngasi burhimanya bubâmo okuyûkiriza irhegeko n’okumanya obuhashe bwage. 21 Omushizi obwira nnawabo erhi: «Ntajire ehi walonza». ciru ankahijira buzinda, kugayîsa agayîsa omuha eci alya. 22 Okumanya amabî burhaba burhimanya, n’ihano ly’abanya-byâha burhaba bwirhonzi. 23 Hali obulenga burhali bwo, musirhe, omuntu orhajira burhimanya. 24 Owaba na bwenge bunyi akanarhînya Nyamuzinda, ye mukulu aha mwenge-mwenge wavuna irhegeko. 25 Hali obulungu bw’obulyalya, hali abanywerha mpu Iyo babona eci balonza. 26 Hali abantu bagenda bajonjoboka n’omûngo, n’obwo kwa bwengûza. 27 Obone akube igosi, abe nka wa bihuli, ye na murhanzikola amaligo hano abona obulyo. 28 Hali onunirwa n’obuzamha bw’okujira ecâha, hano abona akasanzi k’okucijira erhi na yeshi oyo. 29 Ebusu omuntu amanyirwa, omuntu nkana abonekana emalanga. 30 Myamhalo y’omuntu emanyisa omukolo gwage, n’olugendo lwâge luyêrekane al muntu muci^h.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 19

1 ἐργάτης μέθυσος οὐ πλουτισθήσεται· ὁ ἐξουθενῶν τὰ ὀλίγα κατὰ μικρὸν πεσεῖται. 2 οἶνος καὶ γυναῖκες ἀποστήσουσιν συνετούς, καὶ ὁ κολλώμενος πόρναις τολμηρότερος ἔσται· 3 σήπη καὶ σκώληκες κληρονομήσουσιν αὐτόν, καὶ ψυχὴ τολμηρὰ ἐξαρθήσεται. 4 ῾Ο ταχὺ ἐμπιστεύων κοῦφος καρδίᾳ, καὶ ὁ ἁμαρτάνων εἰς ψυχὴν αὐτοῦ πλημμελήσει. 5 ὁ εὐφραινόμενος καρδίᾳ καταγνωσθήσεται, 6 καὶ ὁ μισῶν λαλιὰν ἐλαττονοῦται κακίᾳ. 7 μηδέποτε δευτερώσῃς λόγον, καὶ οὐθέν σοι οὐ μὴ ἐλαττονωθῇ. 8 ἐν φίλῳ καὶ ἐχθρῷ μὴ διηγοῦ, καὶ εἰ μή ἐστίν σοι ἁμαρτία, μὴ ἀποκάλυπτε· 9 ἀκήκοεν γάρ σου καὶ ἐφυλάξατό σε, καὶ ἐν καιρῷ μισήσει σε. 10 ἀκήκοας λόγον; συναποθανέτω σοι· θάρσει, οὐ μή σε ῥήξει. 11 ἀπὸ προσώπου λόγου ὠδινήσει μωρὸς ὡς ἀπὸ προσώπου βρέφους ἡ τίκτουσα. 12 βέλος πεπηγὸς ἐν μηρῷ σαρκός, οὕτως λόγος ἐν κοιλίᾳ μωροῦ. 13 ῎Ελεγξον φίλον, μήποτε οὐκ ἐποίησεν, καὶ εἴ τι ἐποίησεν, μήποτε προσθῇ. 14 ἔλεγξον τὸν πλησίον, μήποτε οὐκ εἶπεν, καὶ εἰ εἴρηκεν, ἵνα μὴ δευτερώσῃ. 15 ἔλεγξον φίλον, πολλάκις γὰρ γίνεται διαβολή, καὶ μὴ παντὶ λόγῳ πίστευε. 16 ἔστιν ὀλισθάνων καὶ οὐκ ἀπὸ ψυχῆς, καὶ τίς οὐχ ἥμαρτεν ἐν τῇ γλώσσῃ αὐτοῦ; 17 ἔλεγξον τὸν πλησίον σου πρὶν ἢ ἀπειλῆσαι καὶ δὸς τόπον νόμῳ ὑψίστου. 18  19  20 Πᾶσα σοφία φόβος κυρίου, καὶ ἐν πάσῃ σοφίᾳ ποίησις νόμου· 21  22 καὶ οὐκ ἔστιν σοφία πονηρίας ἐπιστήμη, καὶ οὐκ ἔστιν ὅπου βουλὴ ἁμαρτωλῶν φρόνησις. 23 ἔστιν πανουργία καὶ αὕτη βδέλυγμα, καὶ ἔστιν ἄφρων ἐλαττούμενος σοφίᾳ· 24 κρείττων ἡττώμενος ἐν συνέσει ἔμφοβος ἢ περισσεύων ἐν φρονήσει καὶ παραβαίνων νόμον. 25 ἔστιν πανουργία ἀκριβὴς καὶ αὕτη ἄδικος, καὶ ἔστιν διαστρέφων χάριν τοῦ ἐκφᾶναι κρίμα. 26 ἔστιν πονηρευόμενος συγκεκυφὼς μελανίᾳ, καὶ τὰ ἐντὸς αὐτοῦ πλήρη δόλου· 27 συγκρύφων πρόσωπον καὶ ἐθελοκωφῶν, ὅπου οὐκ ἐπεγνώσθη, προφθάσει σε· 28 καὶ ἐὰν ὑπὸ ἐλαττώματος ἰσχύος κωλυθῇ ἁμαρτεῖν, ἐὰν εὕρῃ καιρόν, κακοποιήσει. 29 ἀπὸ ὁράσεως ἐπιγνωσθήσεται ἀνήρ, καὶ ἀπὸ ἀπαντήσεως προσώπου ἐπιγνωσθήσεται νοήμων· 30 στολισμὸς ἀνδρὸς καὶ γέλως ὀδόντων καὶ βήματα ἀνθρώπου ἀναγγελεῖ τὰ περὶ αὐτοῦ. 31 πολλὴν ἀγρυπνίαν καὶ ἐπιστήμην προσενεγκάμενος 32 ἐν τῷ διαστήματι τοῦ χρόνου 33 πρὸς τὸ ἐπὶ πέρας ἀγαγόντα τὸ βιβλίον ἐκδόσθαι 34 καὶ τοῖς ἐν τῇ παροικίᾳ βουλομένοις φιλομαθεῖν 35 προκατασκευαζομένους τὰ ἤθη

20

Okuhulika n’okuderha

1 Hali ebinwa by’obukali birhalusire, hali n’okuhulika kuyêrekana omuntu w’obukengere. 2 Okukaliha kwo kukulu aha kubîka obukunizi. 3 Omuntu ocîshobeka yene erhi buhane afumire. 4 Kw’ali nk’enshahu yashimba okugwarha omunyere, omuntu wacîhambira okutwa olubanja n’akadali. 5 Lebe acihulikire, abonekana murhimanya, oku lebe w’engamîzi acîshombanya n’omuvovo gwâge. 6 Lebe ahulisire kubula eci aderha, na lebe ahulisire kulinda agâge mango g’okuderha. 7 Omurhimanya mango agera g’okuhulika, ci kadegende n’omusirhe barhishigera mango. 8 Kadesi acîshombanya, n’omanya mpu yene oyishiderha, nshombo acizûkiza.

Ebisômeza biluga

9 Lebe ânacirira omu buhanya; hali oyu obuhanya buciza, haligi n’amango obucire bulerha nyamanja. 10 Hali okuhâna kurhayûguka, haligi n’okuhâna kuyunguka kabiri, 11 Hali amango irenge lirhohya omuntu, haligi n’abantu balengerera omu buligo bwâbo. 12 Hali ogula birugu binji n’ensaranga nsungunu, n’obwo bamukanzire kali nda kulusha. 13 Omurhimanya anasîmirwe ebinwa byâge, n’okuhâna kw’omuhwinja kuhere busha. 14 Ebi omusirhe ahâna birhaciza, bulya abikonolire amasu mpu omugalulire kali kangana halya. 15 Oku arhahanyiri bici, abulihûna kulusha, anahâne nk’owahamagaza, ene akuhoze, irhondo ayishikulyûza: aba wa kukobwa. 16 Omusirhe anaderhe, erhi: «Ntajira mwiîa, mbona mpâna ci ntabona cavuga omunkwa, 17 abalya ebyani bajira akalimi kabi». Owa bene oyo barhahwa barhamushekera.

Akanwa kabi

18 Okusârhala n’amagulu kwo kukulu aha kusârhala n’olulimi; isârhala !ya bene eryo lirhahumba mubi. 19 Omuhwinja kw’ali nka lulibi, ebinganyi bilujire lwimbo. 20 Ecihwinja cirhatwa mugani gwâkûngwa, cihabe amango abandi bagutwa. 21 Hali oyu obukenyi bubera mpenzi ya kurhanga ecâha, amango g’okurhamûka, omurhima gurhamulya. 22 Hali ociheza erhi nshonyi zirhuma, aciheze mpu akenga omusirhe. 23 Hali olaganyiza omwîra wâge omu bwâba, hayishizûka enshombo y’obumâma.

Obunywesi

24 Okunywerha kuba kucîshûbula bwenêne, kurhahwa ekanwa k’ebinganyi. 25 Ecishambo co cikulu aha munywesi mukulu, cikwône bombi kuhera banahera. 26 Enkomedu y’okunywerha bubâ buhanya, n’omunywesi nshonyi zirhahwa zirhamubumbiri.

Obukulu n’embaka z’omurhimanya

27 Omurhimanya acikengêsa n’ebinwa byâge, n’omuntu mwenge ye abakulu basîma. 28 Omuhinzi kusârûla asârûla, n’osîmwa n’abakulu, anatumule anabuli babalirwa. 29 Okushegulwa n’okurhûlwa binarhume abagula bahurha amasù, kube kubashweka akanwa mpu bakanaderha. 30 Oburhimanya bufulike n’obuhirhi bubishe, bunguke buci bijira? 31 Omuntu wafulika isirhe lyage, ye mukulu oku wafulika oburhimanya bwâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 20 1 ῎Εστιν ἔλεγχος ὃς οὐκ ἔστιν ὡραῖος, καὶ ἔστιν σιωπῶν καὶ αὐτὸς φρόνιμος. 2 ὡς καλὸν ἐλέγξαι ἢ θυμοῦσθαι, 3 καὶ ὁ ἀνθομολογούμενος ἀπὸ ἐλαττώσεως κωλυθήσεται. 4 ἐπιθυμία εὐνούχου ἀποπαρθενῶσαι νεάνιδα, οὕτως ὁ ποιῶν ἐν βίᾳ κρίματα. 5 ἔστιν σιωπῶν εὑρισκόμενος σοφός, καὶ ἔστιν μισητὸς ἀπὸ πολλῆς λαλιᾶς. 6 ἔστιν σιωπῶν, οὐ γὰρ ἔχει ἀπόκρισιν, καὶ ἔστιν σιωπῶν εἰδὼς καιρόν. 7 ἄνθρωπος σοφὸς σιγήσει ἕως καιροῦ, ὁ δὲ λαπιστὴς καὶ ἄφρων ὑπερβήσεται καιρόν. 8 ὁ πλεονάζων λόγῳ βδελυχθήσεται, καὶ ὁ ἐνεξουσιαζόμενος μισηθήσεται. 9 ῎Εστιν εὐοδία ἐν κακοῖς ἀνδρί, καὶ ἔστιν εὕρεμα εἰς ἐλάττωσιν. 10 ἔστιν δόσις, ἣ οὐ λυσιτελήσει σοι, καὶ ἔστιν δόσις, ἧς τὸ ἀνταπόδομα διπλοῦν. 11 ἔστιν ἐλάττωσις ἕνεκεν δόξης, καὶ ἔστιν ὃς ἀπὸ ταπεινώσεως ἦρεν κεφαλήν. 12 ἔστιν ἀγοράζων πολλὰ ὀλίγου καὶ ἀποτιννύων αὐτὰ ἑπταπλάσιον. 13 ὁ σοφὸς ἐν λόγοις ἑαυτὸν προσφιλῆ ποιήσει, χάριτες δὲ μωρῶν ἐκχυθήσονται. 14 δόσις ἄφρονος οὐ λυσιτελήσει σοι, οἱ γὰρ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ἀνθ᾽ ἑνὸς πολλοί 15 ὀλίγα δώσει καὶ πολλὰ ὀνειδίσει καὶ ἀνοίξει τὸ στόμα αὐτοῦ ὡς κῆρυξ· σήμερον δανιεῖ καὶ αὔριον ἀπαιτήσει, μισητὸς ἄνθρωπος ὁ τοιοῦτος. 16 μωρὸς ἐρεῖ Οὐχ ὑπάρχει μοι φίλος, καὶ οὐκ ἔστιν χάρις τοῖς ἀγαθοῖς μου· 17 οἱ ἔσθοντες τὸν ἄρτον αὐτοῦ φαῦλοι γλώσσῃ, ποσάκις καὶ ὅσοι καταγελάσονται αὐτοῦ; 18 ᾿Ολίσθημα ἀπὸ ἐδάφους μᾶλλον ἢ ἀπὸ γλώσσης, οὕτως πτῶσις κακῶν κατὰ σπουδὴν ἥξει. 19 ἄνθρωπος ἄχαρις, μῦθος ἄκαιρος· ἐν στόματι ἀπαιδεύτων ἐνδελεχισθήσεται. 20 ἀπὸ στόματος μωροῦ ἀποδοκιμασθήσεται παραβολή· οὐ γὰρ μὴ εἴπῃ αὐτὴν ἐν καιρῷ αὐτῆς. 21 ῎Εστιν κωλυόμενος ἁμαρτάνειν ἀπὸ ἐνδείας, καὶ ἐν τῇ ἀναπαύσει αὐτοῦ οὐ κατανυγήσεται. 22 ἔστιν ἀπολλύων τὴν ψυχὴν αὐτοῦ δι᾽ αἰσχύνην, καὶ ἀπὸ ἄφρονος προσώπου ἀπολεῖ αὐτήν. 23 ἔστιν χάριν αἰσχύνης ἐπαγγελλόμενος φίλῳ, καὶ ἐκτήσατο αὐτὸν ἐχθρὸν δωρεάν. 24 Μῶμος πονηρὸς ἐν ἀνθρώπῳ ψεῦδος, ἐν στόματι ἀπαιδεύτων ἐνδελεχισθήσεται. 25 αἱρετὸν κλέπτης ἢ ὁ ἐνδελεχίζων ψεύδει, ἀμφότεροι δὲ ἀπώλειαν κληρονομήσουσιν. 26 ἦθος ἀνθρώπου ψευδοῦς ἀτιμία, καὶ ἡ αἰσχύνη αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ ἐνδελεχῶς. 27 ῾Ο σοφὸς ἐν λόγοις προάξει ἑαυτόν, καὶ ἄνθρωπος φρόνιμος ἀρέσει μεγιστᾶσιν. 28 ὁ ἐργαζόμενος γῆν ἀνυψώσει θημωνιὰν αὐτοῦ, καὶ ὁ ἀρέσκων μεγιστᾶσιν ἐξιλάσεται ἀδικίαν. 29 ξένια καὶ δῶρα ἀποτυφλοῖ ὀφθαλμοὺς σοφῶν καὶ ὡς φιμὸς ἐν στόματι ἀποτρέπει ἐλεγμούς. 30 σοφία κεκρυμμένη καὶ θησαυρὸς ἀφανής, τίς ὠφέλεια ἐν ἀμφοτέροις; 31 κρείσσων ἄνθρωπος ἀποκρύπτων τὴν μωρίαν αὐτοῦ ἢ ἄνθρωπος ἀποκρύπτων τὴν σοφίαν αὐτοῦ.

---

 ⁿ11.18 Oluhembo lwâbo: en’igulu emwa mugulûza, nta kucîbona. lolà Ayu 27, 16 … Lk 12, 16..

 ^o11.28 buzinda bwâge: okufà bwinja ly’iragi, ofe oli murhonyi emwa Nyamuzinda; ah’obugale bwankakurhanga, bwankakuzinda.

 ^p15.11 15, 11: Ebi ashomba: omuntu agwerhe obuhuru, anacîshoga ehi omurhima gumuhire; yene anacijâmwo, aderhe «nalonza hirebe, najira hirebe; ntâlonza, ntâjire … » buzira kusêzibwa na ndi, Omuntu arhankashobeka Nyamuzinda mpu ye wamujirîsize amabî: lola Yk 1, 13-14.

 ^q16.7 Muhimbo gwa busha: Iola Murh 6, 1-7.

 ^r16.8 Loti: mwene wâbo Ahrahamu: Iola Murh 19. 1-29.

 ^s16.9 Emihera: ab’e Kanâni barhanzi, balya barhashangîraga na Nyamuzinda w’okuli:

 ^t16.10 murhima gwabo mubi: Iola Lub 12, 37.

 ^u16.9 Emihera: ab’e Kanâni barhanzi, balya barhashangîraga na Nyamuzinda w’okuli.

 ^v16.17 Binji ntya: Iola Murh 3, 10; 4, 9.

 ^w16.22 Eri kuli: owalinda endagâno ya Nyamuzinda ahire omurhima omu nda, nta kuderha mpu ama!egama. arhâciyishe!

 ^x16.26 Ebiremwa byage: Iola Murh 1, 1: okulemwa kw’igulu.

 ^y17.1 Amushubiza: Iola Murh 2: omuntu kufà afà.

 ^z17.2 byoshi: Iola Murh 1, 28.

 ^a17.3 Bamushushire: Iola Murh 2, 27.

 ^b17.8 Emikolo yâge: lola Rm 1. 19-20.

 ^c17.12 Enkengêro zage: Marhegeko Nyamuzinda ahâga Musa.

 ^d18.7 Kurhângâla: ebya Nyamuzinda birhaheka, omuntu akwânîne alole, asômerwe, kandi aharamye owabijiraga.

 ^e18.13 Obuso bwâge: Nyamuzinda arhahimwa lukogo oku bantu, Iola 2 Mak 6, 13; Bush 12,19…

 ^f19.2 Omu kukulikira La bible de Jérusalem, otremolet.free.fr, rhukûzire emilongo yalijire yashubirirwa kabiri n’okuleka emihenge y’olukere lukûlisirwe kuli milongo miguma miguma omu mandiko g’ecigereki garhenga muli LXX

 ^g19.19 Okashimba amarhegeko gâge waba n’olukogo lwâge, n’obushinganyanya bwâwe bwâkulêrhera obuzigire bwâge.

 ^h19.30 Rhwamayimangira oku milongo 30 eri omu Ebibliya Ntagatifu , Verbum Bible, Kinshasa , 1992, n’obwo LXX ahisire oku milongo 35

21

Embero z’ebyâha

1 Mwana wâni, ka wajizire ecâha? orhacishubiriraga, ohûne obwonjo oku byâha byâwe byoshi bya mîra. 2 Oyâke ecâha kula onayâka enjoka: okaciyegera, cakuluma, amino gâco gali nka ga mpangaza, go gazigulula abalume. 3 Ngasi câha eba ngôrho ya môji abiri, aha yatwâga hanaje akafinjo. 4 Obukali n’entambala, kwo n’enyumpa ya cibone eshâbûka ntyo. 5 Omusengero gw’omukenyi omu marhwiri ga Nyamuzinda guhika, n’okushuza kwâge kurhalegama. 6 Orhasîma bamukalihire, kajira ka banya-byâha akulikira, orhînya Nyamuzinda yehe murhima agalula. 7 Kishiderha anaje irenge hoshi-hoshi, ci omuntu w’obukengere arhahabiri obuzamba bw’okwo. 8 Okuyûbaka aha mwâwe n’ebirugu bya bene, kuli kucîhumbira enshinda wanabona. 9 Endêko y’ababî, nsinga ya muliro, obuzinda bwâyo kukwebwa ecîko. 10 Enjira y’ababî erhahimwa kukoma, ci ekuzimuⁱ ehêka.

Omurhimanya n’omusirhe

11 Omuntu oshibirira irhegeko kushuba ashuba oku magene gâge, obwimâna bw’okurhînya Nyamuzinda buba burhimanya. 12 Hali oyâbirwa n’okucîyigîriza, kubula irhwe kurhuma, ci haligi n’oba agwerhe eyo nshokano y’irhwe emurhindibuze. 13 Omurhimanya eba nyenga ya bumanye, n’obulonza bwâge, iriba lya nshongôle. 14 Omurhima gw’omusirhe, ndaha mbere, yo erhabîka bici. 15 Omuntu mwenge akayumva akanwa kinja, anakabîke emurhima, ayushulekwo n’akâge; leka omusirhe akayumve, asheke, kwo na kuyîbagira. 16 Ebinwa by’omusirhe biba nka muzigo guyâbire omubalama, ci ekanwa k’omurhimanya binja biyirhenga. 17 Akanwa k’omuntu nkana basîma okukayumva omu ndêko, oku adesire, ngasi muguma anakuhire emurhima. 18 Nyumpa ya mushaka bwo burhimanya bw’ecihwinja, n’obumanye bw’omusirhe, binwa birhagwerhi nda na mugongo. 19 Emw’omusirhe, enjira ly’akalamo gubà mugozi emagulu, kabangiro emaboko. 20 Omusirhe nk’asheka, analinzi basha, ocikenzire yehe kugera agera amasheka gâge. 21 Emw’omuntu nkana, irhegeko gali masholo ga bulimbi, ngolo ekuboko kulyo. 22 Ecinganyi cinacishokoze okudâha, omuntu mwenge arhangiba nk’alinda; 23 ecinganyi cinakâhêngûliza oku lumvi, omuntu ocikenzire anabe nk’aciyegûla. 24 Okuyumvirhiza aha lumvi kuba kwa muntu orhaleragwa, nshonyi kubonêsa omuntu. 25 Akanwa ka bakadegende karhahwa kujumbulusa ebinwa bya bene, enderho z’abarhimanya zôhe zijira olugero. 26 Omurhima gw’ebinganyi ekanwa guba, ci akanwa k’abarhimanya, murhima gwâbo. 27 Omubî anahehêrere omushombanyi wâge, n’obwo yene ocihehêrire. 28 Omuntu ohambara abâbo, yene ocîkolera amabî, kushombwa ashombwa n’abalungu bâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 21

1 Τέκνον, ἥμαρτες; μὴ προσθῇς μηκέτι καὶ περὶ τῶν προτέρων σου δεήθητι. 2 ὡς ἀπὸ προσώπου ὄφεως φεῦγε ἀπὸ ἁμαρτίας· ἐὰν γὰρ προσέλθῃς, δήξεταί σε· ὀδόντες λέοντος οἱ ὀδόντες αὐτῆς ἀναιροῦντες ψυχὰς ἀνθρώπων. 3 ὡς ῥομφαία δίστομος πᾶσα ἀνομία, τῇ πληγῇ αὐτῆς οὐκ ἔστιν ἴασις. 4 καταπληγμὸς καὶ ὕβρις ἐρημώσουσιν πλοῦτον· οὕτως οἶκος ὑπερηφάνου ἐρημωθήσεται. 5 δέησις πτωχοῦ ἐκ στόματος ἕως ὠτίων αὐτοῦ, καὶ τὸ κρίμα αὐτοῦ κατὰ σπουδὴν ἔρχεται. 6 μισῶν ἐλεγμὸν ἐν ἴχνει ἁμαρτωλοῦ, καὶ ὁ φοβούμενος κύριον ἐπιστρέψει ἐν καρδίᾳ. 7 γνωστὸς μακρόθεν ὁ δυνατὸς ἐν γλώσσῃ, ὁ δὲ νοήμων οἶδεν ἐν τῷ ὀλισθάνειν αὐτόν. 8 ὁ οἰκοδομῶν τὴν οἰκίαν αὐτοῦ ἐν χρήμασιν ἀλλοτρίοις ὡς συνάγων αὐτοῦ τοὺς λίθους εἰς χειμῶνα. 9 στιππύον συνηγμένον συναγωγὴ ἀνόμων, καὶ ἡ συντέλεια αὐτῶν φλὸξ πυρός. 10 ὁδὸς ἁμαρτωλῶν ὡμαλισμένη ἐκ λίθων, καὶ ἐπ᾽ ἐσχάτων αὐτῆς βόθρος ᾅδου. 11 ῾Ο φυλάσσων νόμον κατακρατεῖ τοῦ ἐννοήματος αὐτοῦ, καὶ συντέλεια τοῦ φόβου κυρίου σοφία. 12 οὐ παιδευθήσεται ὃς οὐκ ἔστιν πανοῦργος, ἔστιν δὲ πανουργία πληθύνουσα πικρίαν. 13 γνῶσις σοφοῦ ὡς κατακλυσμὸς πληθυνθήσεται καὶ ἡ βουλὴ αὐτοῦ ὡς πηγὴ ζωῆς. 14 ἔγκατα μωροῦ ὡς ἀγγεῖον συντετριμμένον καὶ πᾶσαν γνῶσιν οὐ κρατήσει. 15 λόγον σοφὸν ἐὰν ἀκούσῃ ἐπιστήμων, αἰνέσει αὐτὸν καὶ ἐπ᾽ αὐτὸν προσθήσει· ἤκουσεν ὁ σπαταλῶν, καὶ ἀπήρεσεν αὐτῷ, καὶ ἀπέστρεψεν αὐτὸν ὀπίσω τοῦ νώτου αὐτοῦ. 16 ἐξήγησις μωροῦ ὡς ἐν ὁδῷ φορτίον, ἐπὶ δὲ χείλους συνετοῦ εὑρεθήσεται χάρις. 17 στόμα φρονίμου ζητηθήσεται ἐν ἐκκλησίᾳ, καὶ τοὺς λόγους αὐτοῦ διανοηθήσονται ἐν καρδίᾳ. 18 ῾Ως οἶκος ἠφανισμένος οὕτως μωρῷ σοφία, καὶ γνῶσις ἀσυνέτου ἀδιεξέταστοι λόγοι. 19 πέδαι ἐν ποσὶν ἀνοήτου παιδεία καὶ ὡς χειροπέδαι ἐπὶ χειρὸς δεξιᾶς. 20 μωρὸς ἐν γέλωτι ἀνυψοῖ φωνὴν αὐτοῦ, ἀνὴρ δὲ πανοῦργος μόλις ἡσυχῇ μειδιάσει. 21 ὡς κόσμος χρυσοῦς φρονίμῳ παιδεία καὶ ὡς χλιδὼν ἐπὶ βραχίονι δεξιῷ. 22 ποὺς μωροῦ ταχὺς εἰς οἰκίαν, ἄνθρωπος δὲ πολύπειρος αἰσχυνθήσεται ἀπὸ προσώπου. 23 ἄφρων ἀπὸ θύρας παρακύπτει εἰς οἰκίαν, ἀνὴρ δὲ πεπαιδευμένος ἔξω στήσεται. 24 ἀπαιδευσία ἀνθρώπου ἀκροᾶσθαι παρὰ θύραν, ὁ δὲ φρόνιμος βαρυνθήσεται ἀτιμίᾳ. 25 χείλη ἀλλοτρίων ἐν τούτοις διηγήσονται, λόγοι δὲ φρονίμων ἐν ζυγῷ σταθήσονται. 26 ἐν στόματι μωρῶν ἡ καρδία αὐτῶν, καρδία δὲ σοφῶν στόμα αὐτῶν. 27 ἐν τῷ καταρᾶσθαι ἀσεβῆ τὸν σατανᾶν αὐτὸς καταρᾶται τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν. 28 μολύνει τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ὁ ψιθυρίζων καὶ ἐν παροικήσει μισηθήσεται.

22

Omwolo

1 Omwôlo kwo ali nk’ibuye banîrekwo, ngasi wagera na kuheba olushungûrho. 2 Omwôlo kwo ali nka camvu ca njalira, mazingonoko, ngasi ogahumakwo kuhôrhola anahôrhola enfume.

Emifiriri y’abana

3 Zibâ nshonyi z’omulume okuburha ecirala c’omurhabana, ci okuburha ecirala c’omunyere kôhe kulengana bwenêne. 4 Omunyere nkana, buhirhi bw’owamuyanka, ci omunyere mubî, mûngo gw’owamuburhaga. 5 Cikala-nshonyi w’omunyere, ishe na nnina azibonêsa, bombi kukaga bamukaga. 6 Obukali burhagwerhi lugero, lwimbo lwa mishîbo, ci okushûrha n’okuhanûla buba burhimanya bukwânîne. 7 Abana bagwerhe ecibâlya banali birhonzi, banabuke ababusi bâbo omungo. 8 Abana bagayanyi na mbula bukenge, banajâcize obwôrhere bwinja bw’omulala gwâbo.

Oburhimanya n’isirhe

9 Okuyigîriza omusirhe kuba kuhanga orhujo, kuba kuzusa omuntu wafîre n’iro. 10 Okuhanûla omusirhe, kuba kuhanûla omuntu oli iro, buzinda akudôse, mpu: «Bici ebyo?» 11 Olakire ofire: agenzire, arhakàcibona izûba, olakire omusirhe: arhacigwerhi murhima, gwàhûsire; kunyi wâlakira ofire, bulya kurhamûka ajire, ci kuli omusirhe, olufu lwo lukulu aha kalamo kâge. 12 Emishîbo y’ofire ziba nsiku nda, ey’omusirhe n’omubî, nsiku zoshi z’akalamo kâbo. 13 Orhabwîraga omusirhe binwa binji-binji, orhajâga ciru emund’ali, omanye akulerhera embaka za busha, omanye akuzinza. Omuyâke, wabona omurhûla, ebihenyango byâge birhacikulibuze. 14 Bicigi bizirho kulusha amabuye? Kurhi biderhwa? Cingolongolo. 15 Omushenyi, omunyu, enundo y’ebyuma, byo byangu by’okubarhulwa aha cingolongolo. 16 Oburhungiri buyûbake n’emirhi mizibu, burhagagajwa na musisi, omurhima gurhanziricidôsa gubulihiga, gurhahomhagana ornu mango g’entambala. 17 Omurhima guyêgemire enkengêro z’oburhimanya, guli nka kulya bayinjihya olukuta n’irangi lyananira bwinja. 18 Orhubuye rhutya-rhutya ah’irhwerhwe ly’olukuta, rhurhalindira mpûsi, omurhima gw’ecingolongolo ebi gugerêreza byo binaguyôbohy.

Obwîra

19 Bakashûrha isu, linadwe emirenge, bakahika omuntu oku nyomvu y’omurhima, banamanye ecikuli. 20 Obanda irongo, abalaza orhunyunyi, ohângala omwîra, bwîra ayirha. 21 Akaba wayômolire omwîra engôrho, orharhâga omurhima, kwankanaba acigaluka; 22 akaba waderhire omwira kubî, orhayôbohaga, mwanaciyumvanya; ci omuhe rubanda, hoshi aho, obwîra bunafe. 23 Mulungu wâwe akenyire, mulole bwinja, hano agala, wasîma haguma nâye; akajakwo obuhanya, orhamurhibagamwo, hano afuma olwo, mwe naye mwagabana ebyâge. 24 Engulumira mugi guyishokolera, kwo n’okwo bijâci bishokolera omuko. 25 Ntakaba nshonyi z’okufungira omwîra, ntakanacîfulika ye. 26 Akabâga ye n’enganya, abandi bakuyumva bamujire ndyâlya.

Obe masu

27 Lero ndi wakampira omulanzi oku kanwa, ahire omu binwa byâni ecinwa c’obukengêre, Iyo ndekisârhala byo birhumire, olulimi lulekimpeza?

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 22

1 Λίθῳ ἠρδαλωμένῳ συνεβλήθη ὀκνηρός, καὶ πᾶς ἐκσυριεῖ ἐπὶ τῇ ἀτιμίᾳ αὐτοῦ. 2 βολβίτῳ κοπρίων συνεβλήθη ὀκνηρός, πᾶς ὁ ἀναιρούμενος αὐτὸν ἐκτινάξει χεῖρα. 3 αἰσχύνη πατρὸς ἐν γεννήσει ἀπαιδεύτου, θυγάτηρ δὲ ἐπ᾽ ἐλαττώσει γίνεται. 4 θυγάτηρ φρονίμη κληρονομήσει ἄνδρα αὐτῆς, καὶ ἡ καταισχύνουσα εἰς λύπην γεννήσαντος· 5 πατέρα καὶ ἄνδρα καταισχύνει ἡ θρασεῖα καὶ ὑπὸ ἀμφοτέρων ἀτιμασθήσεται. 6 μουσικὰ ἐν πένθει ἄκαιρος διήγησις, μάστιγες δὲ καὶ παιδεία ἐν παντὶ καιρῷ σοφίας. 7 ^j 8  9 συγκολλῶν ὄστρακον ὁ διδάσκων μωρόν, ἐξεγείρων καθεύδοντα ἐκ βαθέος ὕπνου. 10 διηγούμενος νυστάζοντι ὁ διηγούμενος μωρῷ, καὶ ἐπὶ συντελείᾳ ἐρεῖ Τί ἐστιν; 11 ἐπὶ νεκρῷ κλαῦσον, ἐξέλιπεν γὰρ φῶς, καὶ ἐπὶ μωρῷ κλαῦσον, ἐξέλιπεν γὰρ σύνεσιν· ἥδιον κλαῦσον ἐπὶ νεκρῷ, ὅτι ἀνεπαύσατο, τοῦ δὲ μωροῦ ὑπὲρ θάνατον ἡ ζωὴ πονηρά. 12 πένθος νεκροῦ ἑπτὰ ἡμέραι, μωροῦ δὲ καὶ ἀσεβοῦς πᾶσαι αἱ ἡμέραι τῆς ζωῆς αὐτοῦ. 13 μετὰ ἄφρονος μὴ πληθύνῃς λόγον καὶ πρὸς ἀσύνετον μὴ πορεύου· φύλαξαι ἀπ᾽ αὐτοῦ, ἵνα μὴ κόπον ἔχῃς καὶ οὐ μὴ μολυνθῇς ἐν τῷ ἐντιναγμῷ αὐτοῦ· ἔκκλινον ἀπ᾽ αὐτοῦ καὶ εὑρήσεις ἀνάπαυσιν καὶ οὐ μὴ ἀκηδιάσῃς ἐν τῇ ἀπονοίᾳ αὐτοῦ. 14 ὑπὲρ μόλιβον τί βαρυνθήσεται; καὶ τί αὐτῷ ὄνομα ἀλλ᾽ ἢ μωρός; 15 ἄμμον καὶ ἅλα καὶ βῶλον σιδήρου εὔκοπον ὑπενεγκεῖν ἢ ἄνθρωπον ἀσύνετον. 16 ῾Ιμάντωσις ξυλίνη ἐνδεδεμένη εἰς οἰκοδομὴν ἐν συσσεισμῷ οὐ διαλυθήσεται· οὕτως καρδία ἐστηριγμένη ἐπὶ διανοήματος βουλῆς ἐν καιρῷ οὐ δειλιάσει. 17 καρδία ἡδρασμένη ἐπὶ διανοίας συνέσεως ὡς κόσμος ψαμμωτὸς τοίχου ξυστοῦ. 18 χάρακες ἐπὶ μετεώρου κείμενοι κατέναντι ἀνέμου οὐ μὴ ὑπομείνωσιν· οὕτως καρδία δειλὴ ἐπὶ διανοήματος μωροῦ κατέναντι παντὸς φόβου οὐ μὴ ὑπομείνῃ. 19 ῾Ο νύσσων ὀφθαλμὸν κατάξει δάκρυα, καὶ νύσσων καρδίαν ἐκφαίνει αἴσθησιν. 20 βάλλων λίθον ἐπὶ πετεινὰ ἀποσοβεῖ αὐτά, καὶ ὁ ὀνειδίζων φίλον διαλύσει φιλίαν. 21 ἐπὶ φίλον ἐὰν σπάσῃς ῥομφαίαν, μὴ ἀφελπίσῃς, ἔστιν γὰρ ἐπάνοδος· 22 ἐπὶ φίλον ἐὰν ἀνοίξῃς στόμα, μὴ εὐλαβηθῇς, ἔστιν γὰρ διαλλαγή· πλὴν ὀνειδισμοῦ καὶ ὑπερηφανίας καὶ μυστηρίου ἀποκαλύψεως καὶ πληγῆς δολίας, ἐν τούτοις ἀποφεύξεται πᾶς φίλος. 23 πίστιν κτῆσαι ἐν πτωχείᾳ μετὰ τοῦ πλησίον, ἵνα ἐν τοῖς ἀγαθοῖς αὐτοῦ ὁμοῦ πλησθῇς· ἐν καιρῷ θλίψεως διάμενε αὐτῷ, ἵνα ἐν τῇ κληρονομίᾳ αὐτοῦ συγκληρονομήσῃς. 24 πρὸ πυρὸς ἀτμὶς καμίνου καὶ καπνός· οὕτως πρὸ αἱμάτων λοιδορίαι. 25 φίλον σκεπάσαι οὐκ αἰσχυνθήσομαι καὶ ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ οὐ μὴ κρυβῶ, 26 καὶ εἰ κακά μοι συμβήσεται δι᾽ αὐτόν, πᾶς ὁ ἀκούων φυλάξεται ἀπ᾽ αὐτοῦ. 27 Τίς δώσει ἐπὶ στόμα μου φυλακὴν καὶ ἐπὶ τῶν χειλέων μου σφραγῖδα πανοῦργον, ἵνα μὴ πέσω ἀπ᾽ αὐτῆς καὶ ἡ γλῶσσά μου ἀπολέσῃ με;

23

1 Yagirwa Nyamuzinda, we Larha we na Nnawâbo akalamo kâni, orhandekaga omu magene gâhyo, orhayemêraga nasârhala muli byo. 2 Lero ndi wayereka enkengêro zâni ornu za omurhima gwâni, aguyêreke ihano ly’oburhimanya, aleke okuntogoza amango mpabusire, ndekiyûbakwa n’ebyâha. 3 Ntyo, amabî gâni garhayushuke, ebyâha byâni birhaluge, ndeke okuhirima omu maboko g’ahashomhanyi bâni, omushombanyi wâni abule aha angwarhira. 4 Nyakasane-k’emirenge, Larha na Nyamuzinda w’akalamo kâni, ontabâle nyâke obucîbone. 5 Oncînge oku bwâgalwa, 6 amagene n’amîru mabî garhampimaga, orhanampanaga emunda enyifinjo mbî ziri.

Endahiro

7 Mwe bâna, muyumve ebinwa byâni, obikulikîre arhakabulabula. 8 Omunya-byâha yene ocishweka n’ebinwa byage, byo bihirimya omuhambûzi n’omucîbonyi. 9 Lek’enkômedu y’okucîgasha, orhakômerere okulahira izîno ly’Omwimâna. 10 Kul’omubôyi barhangula ngasi kasanzi arhafuma mpimbo, kwo n’omuntu ocîgasha n’okuderhaderha izino lya Nyamuzinda, arhafuma ecâha. 11 Omuntu osîrna okucîgasha ali mubî, obuhanya burharhenga aha mwâge. Akajira ecâha, ecâha câge cimuhonerc; akaderha mpu ahalîza, abîhire kabiri; akalahira ebirà, arhafungirwe, obuhanya bwamuhandira aha ka.

Ebinwa bibî

12 Hali iderha liyâkuza olufu, okwo nta mango kubâge muli bene Yakobo, bulya abantu nkana barhakwîrirwa ntyo, barhacîjandika n’omu câha. 13 Orhakomerezagya akanwa kâwe eby’obûmaguza, byo bibamo akanwa k’ecâha. 14 Kengêra sho na nyoko amango oli ekarhî k’abakulu, omanye wacîjandaga embere zâbo, kube kuyôrha nka cingolongolo, obone wamacînfinja abarhaburhagwa, otumuze olusiku waburhagwa. 15 Omuntu wakômerire ebinwa bibî arhakubûlwa. 16 Hali bibiri biluza ebyâha, n’ecâha kasharhu cilerhe oburhe; 17 gala mîru gayôca nka muliro, garhatwîka garhanayîgusiri, omuntu ocîfinja omubiri gwage yene, arhalèkè n’omuliro gurhacimuyôca, oku muntu mûmaguza, ngasi biryo erhi binunu, lufu lwo lwamutwa arnîru. 18 Omuntu ojirira ecâha aha ncingo yâge, n’okuderha, erhi: «Ndi wambona’? Omwizimya gundi eburhambi, ebizimbero bincîkirize, ntaye wambona, bicigi nayôboha? Ow’Enyanya arhankakengera ebyâha byâni». 19 Oyo masù ga bantu gône ayobohire, arhamanyiri oku amasù ga Nyamuzinda, galushire izûba bumolcke kali bihumbi ikumi, oku ganabône ebijiro by’abantu byoshi, gahike n’omu ngasi hyongobana. 20 Embere aleme, ali ayishi ebintu byoshi, n’erhi ayûsa kwo n’okwo. 21 Oya muntu omu lugo ahanirwa 1 obuhanya bwamamurhibukira amango arhalaliri.

Omukazi mugonyi

22 Omukazi ohemukira iba naye kw’ali ntyo, anamulerhere omwâna w’embuga mpu yo nfula. 23 Burhanzi avunyire irhegeko lya Nyamuzinda, kandi abîhîre iba; n’obwa kasharhu. acîshûbwîre n’okuhusha, haguma n’okwola kujishunda abâna embuga. 24 Omu ndêko bâheka olubanja !wâge, n’abâna bâge babasingirize. 25 Abâna bage barhâmerekwo muzi, amashami gâge garhajekwo hiciza. 26 Bakazimukengêrera okuhehêrerwa ahehêrîrwe, na ntâye wamukûle enshonyi. 27 Ntyo, abali enyuma zâge bamanya oku okurhînya Nyamuzinda kwône kushingânine, n’oku nta cinja cilushire okushimba amarhegeko gâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 23

1 κύριε πάτερ καὶ δέσποτα ζωῆς μου, μὴ ἐγκαταλίπῃς με ἐν βουλῇ αὐτῶν, μὴ ἀφῇς με πεσεῖν ἐν αὐτοῖς. 2 τίς ἐπιστήσει ἐπὶ τοῦ διανοήματός μου μάστιγας καὶ ἐπὶ τῆς καρδίας μου παιδείαν σοφίας, ἵνα ἐπὶ τοῖς ἀγνοήμασίν μου μὴ φείσωνται καὶ οὐ μὴ παρῇ τὰ ἁμαρτήματα αὐτῶν, 3 ὅπως μὴ πληθυνθῶσιν αἱ ἄγνοιαί μου καὶ αἱ ἁμαρτίαι μου πλεονάσωσιν καὶ πεσοῦμαι ἔναντι τῶν ὑπεναντίων καὶ ἐπιχαρεῖταί μοι ὁ ἐχθρός μου; 4 κύριε πάτερ καὶ θεὲ ζωῆς μου, μετεωρισμὸν ὀφθαλμῶν μὴ δῷς μοι 5 καὶ ἐπιθυμίαν ἀπόστρεψον ἀπ᾽ ἐμοῦ· 6 κοιλίας ὄρεξις καὶ συνουσιασμὸς μὴ καταλαβέτωσάν με, καὶ ψυχῇ ἀναιδεῖ μὴ παραδῷς με. 7 Παιδείαν στόματος ἀκούσατε, τέκνα, καὶ ὁ φυλάσσων οὐ μὴ ἁλῷ. 8 ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτοῦ καταληφθήσεται ἁμαρτωλός, καὶ λοίδορος καὶ ὑπερήφανος σκανδαλισθήσονται ἐν αὐτοῖς. 9 ὅρκῳ μὴ ἐθίσῃς τὸ στόμα σου καὶ ὀνομασίᾳ τοῦ ἁγίου μὴ συνεθισθῇς· 10 ὥσπερ γὰρ οἰκέτης ἐξεταζόμενος ἐνδελεχῶς ἀπὸ μώλωπος οὐκ ἐλαττωθήσεται, οὕτως καὶ ὁ ὀμνύων καὶ ὀνομάζων διὰ παντὸς ἀπὸ ἁμαρτίας οὐ μὴ καθαρισθῇ. 11 ἀνὴρ πολύορκος πλησθήσεται ἀνομίας, καὶ οὐκ ἀποστήσεται ἀπὸ τοῦ οἴκου αὐτοῦ μάστιξ· ἐὰν πλημμελήσῃ, ἁμαρτία αὐτοῦ ἐπ᾽ αὐτῷ, κἂν ὑπερίδῃ, ἥμαρτεν δισσῶς· καὶ εἰ διὰ κενῆς ὤμοσεν, οὐ δικαιωθήσεται, πλησθήσεται γὰρ ἐπαγωγῶν ὁ οἶκος αὐτοῦ. 12 ῎Εστιν λέξις ἀντιπαραβεβλημένη θανάτῳ, μὴ εὑρεθήτω ἐν κληρονομίᾳ Ιακωβ· ἀπὸ γὰρ εὐσεβῶν ταῦτα πάντα ἀποστήσεται, καὶ ἐν ἁμαρτίαις οὐκ ἐγκυλισθήσονται. 13 ἀπαιδευσίαν ἀσυρῆ μὴ συνεθίσῃς τὸ στόμα σου· ἔστιν γὰρ ἐν αὐτῇ λόγος ἁμαρτίας. 14 μνήσθητι πατρὸς καὶ μητρός σου, ἀνὰ μέσον γὰρ μεγιστάνων συνεδρεύεις, μήποτε ἐπιλάθῃ ἐνώπιον αὐτῶν καὶ τῷ ἐθισμῷ σου μωρανθῇς καὶ θελήσεις εἰ μὴ ἐγεννήθης καὶ τὴν ἡμέραν τοῦ τοκετοῦ σου καταράσῃ. 15 ἄνθρωπος συνεθιζόμενος λόγοις ὀνειδισμοῦ ἐν πάσαις ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ οὐ μὴ παιδευθῇ. 16 Δύο εἴδη πληθύνουσιν ἁμαρτίας, καὶ τὸ τρίτον ἐπάξει ὀργήν· 17 ψυχὴ θερμὴ ὡς πῦρ καιόμενον, οὐ μὴ σβεσθῇ ἕως ἂν καταποθῇ· ἄνθρωπος πόρνος ἐν σώματι σαρκὸς αὐτοῦ, οὐ μὴ παύσηται ἕως ἂν ἐκκαύσῃ πῦρ· ἀνθρώπῳ πόρνῳ πᾶς ἄρτος ἡδύς, οὐ μὴ κοπάσῃ ἕως ἂν τελευτήσῃ. 18 ἄνθρωπος παραβαίνων ἀπὸ τῆς κλίνης αὐτοῦ λέγων ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ Τίς με ὁρᾷ; σκότος κύκλῳ μου, καὶ οἱ τοῖχοί με καλύπτουσιν, καὶ οὐθείς με ὁρᾷ· τί εὐλαβοῦμαι; τῶν ἁμαρτιῶν μου οὐ μὴ μνησθήσεται ὁ ὕψιστος. 19 καὶ ὀφθαλμοὶ ἀνθρώπων ὁ φόβος αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἔγνω ὅτι ὀφθαλμοὶ κυρίου μυριοπλασίως ἡλίου φωτεινότεροι ἐπιβλέποντες πάσας ὁδοὺς ἀνθρώπων καὶ κατανοοῦντες εἰς ἀπόκρυφα μέρη. 20 πρὶν ἢ κτισθῆναι τὰ πάντα ἔγνωσται αὐτῷ, οὕτως καὶ μετὰ τὸ συντελεσθῆναι. 21 οὗτος ἐν πλατείαις πόλεως ἐκδικηθήσεται, καὶ οὗ οὐχ ὑπενόησεν, πιασθήσεται. 22 Οὕτως καὶ γυνὴ καταλιποῦσα τὸν ἄνδρα καὶ παριστῶσα κληρονόμον ἐξ ἀλλοτρίου. 23 πρῶτον μὲν γὰρ ἐν νόμῳ ὑψίστου ἠπείθησεν, καὶ δεύτερον εἰς ἄνδρα αὐτῆς ἐπλημμέλησεν, καὶ τὸ τρίτον ἐν πορνείᾳ ἐμοιχεύθη καὶ ἐξ ἀλλοτρίου ἀνδρὸς τέκνα παρέστησεν. 24 αὕτη εἰς ἐκκλησίαν ἐξαχθήσεται, καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα αὐτῆς ἐπισκοπὴ ἔσται. 25 οὐ διαδώσουσιν τὰ τέκνα αὐτῆς εἰς ῥίζαν, καὶ οἱ κλάδοι αὐτῆς οὐκ οἴσουσιν καρπόν. 26 καταλείψει εἰς κατάραν τὸ μνημόσυνον αὐτῆς, καὶ τὸ ὄνειδος αὐτῆς οὐκ ἐξαλειφθήσεται, 27 καὶ ἐπιγνώσονται οἱ καταλειφθέντες ὅτι οὐθὲν κρεῖττον φόβου κυρίου καὶ οὐθὲν γλυκύτερον τοῦ προσέχειν ἐντολαῖς κυρίου.

24

Oburhimanya bwaderha nka muntu

1 Oburhimanya bukolaga bwacivuga, bukolaga bwarhangifekembera omu karhî k’olubaga^k. 2 Bwamàderha ntya omu ndêko y’Ow’enyanya, bwàmilyerekana irenge lyabwo embere z’Obuhashe, erhi: 3 «Ndi nkonôka y’oku Kanwa k’Ow’Enyanya, nàyisha nacibulula nka lwikungu nàbwikira igulu. 4 Aha mwâni, emalunga, entebe yâni gwàli mulunga gwa bitû. 5 Niene, kuno na ndi, nazungulusire engo y’emalunga, nàjire kuli kuhika ekuzimu. 6 Obwâmi bwâmi bwàgandazize omu nyanja, omu igulu, oku ngasi lubaga n’oku ngasi cihugo. 7 Emwa boshi nàlonzize ahantu nâdêkerera, nàlonzize ngahi nâgwike icumbi lyâni. 8 Lero Lulema w’igulu ànacimpa irhegeko, owàndemaga angwikîsa ihêma lyâni, àmbwira, erhi: «Yûbaka muli Yakobo, oje omu kashambala k’Israheli». 9 Embere ly’amango, kurhenga omurhondêro ly’andemaga, ensiku n’amango erhi ho mba. 10 Omu cihando citagatifu, embere zâge nagashâniza, na ntyo nacumbika omu Siyoni^l, 11 nàbêra omu Kinja k’olugo, omu Yeruzalemu mwo obuhashe bwâni buba. 12 Nàmezire emizi emw’olubaga lw’irenge, omu kwa Nyamuzinda, omu cishumba câge. 13 Nàkuliremwo nka nduluma y’e Libano, nka murhi oku ntondo ya Hermoni. 14 Nakula nka mubô gw’En-Gadi, nka mirhô ya bwâso bw’e Yeriko, nka muzeti gunagirîre omu lubanda, nakula nkanduluma ya murhi. 15 Obwehe bwâni buli nk’ obw’ecinamoma na nk’obw’omusipalata, akisununu kâni kali nk’ak’enshângi ntumîrira, nk’ak’egalbanumo, onikisi n’obubâni, nka cidûrhu ca nshângi omu Cihando. 16 Nàlandiza amashami nka murhi gwa terbenta, mashami ga bwinja n’irenge. 17 Kwo ndi nka muzabibu gulandizize emirhô minja-minja, n’obwâso bwâni eba mburho y’irenge n’obuhirhi. 18 [Nie nnina w’obuzigire nkana, nie nnina w’olukengwa, nnina w’obumanye n’obulangalire; nahîrwe lwoshi abâna bâni bo­shi, balya Yene agoshôlaga kurhenga ensiku n’amango.]^m 19 Muyishe emwâni, mwe mucînyifinja, mulye oku mburho yâni. 20 Bulya okunkengêra kulushire obununu bw’obûci, akashambala kâni ko kinja aha cigukulu c’obûci. 21 Abandya barhakaleka okushwira emunda ndi, n’abanywa barhakàgambwa. 22 Oyumva ebi mmubwîra, arhankabibêra burhe, n’abajira emikolo yâni barhakàhirima omu câha.

Oburhimanya n’lrhegeko

23 Ebyo byoshi citabu c’Endagâno ya Nyamuzinda w’Enyanya eco. Irhegeko lyàmanyisibagwa na Musa, ko kashambala kàsigiragwa endêko za Yakobo. 24 Murhalekaga okucîzibuhya muli Nyakasane, mumusêrekwo Iyo amu­zibuhya, Nyakasane w’Emirhwe yene Nyamuzinda, buziraye, ntawundi mu­ciza. 25 Er’lrhegeko Iyo liluza oburhimanya nka mîshi ga Fizone, nka kula olwîshi lwa Tigre luyunjula amango emyâka eyezire; 26 Iyo liluza obukengêre nka mîshi g’Efrati, nk’aga Yordani amango bakalala; 27 Iyo lihûna enjira nk’olwîshi lwa Nili, na nka Gihini omu nsiku bahumbûla emizabibu. 28 Oku omurhanzi arhaciyûsa okulimya, kwo n’omuzinda aciri kulî nalyo. 29 Bulya obukengêre bwalyo bulushire enyanja bunji, n’emihigo yalyo yo miri kulusha enyenga. 30 Niono, kwo ndi nka mubunda gwârhenga omu lwîshi, nka hîshi hihesire omu ishwa ly’amasîma. 31 Nâdesire, nti: «Nkola nadômerera omu kwâni, ngeze amîshi omu ishwa lyâni». Lero nabona omubunda gwâni gwahinduka lwîshi, n’olwîshi yashuba nyanja. 32 Nkolaga nalomeka enjira kurhenga sêzi, akamole kabone kuhika emahanga. 33 Navangula enyigîrizo nka bulêbi, zihike n’oku maburhwa gali nyuma. 34 K’obwîne: arhali nie nacîlongeza, ci nakolera balya boshi bazilonza.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 24

1 ῾Η σοφία αἰνέσει ψυχὴν αὐτῆς καὶ ἐν μέσῳ λαοῦ αὐτῆς καυχήσεται· 2 ἐν ἐκκλησίᾳ ὑψίστου στόμα αὐτῆς ἀνοίξει καὶ ἔναντι δυνάμεως αὐτοῦ καυχήσεται 3 ᾿Εγὼ ἀπὸ στόματος ὑψίστου ἐξῆλθον καὶ ὡς ὁμίχλη κατεκάλυψα γῆν· 4 ἐγὼ ἐν ὑψηλοῖς κατεσκήνωσα, καὶ ὁ θρόνος μου ἐν στύλῳ νεφέλης· 5 γῦρον οὐρανοῦ ἐκύκλωσα μόνη καὶ ἐν βάθει ἀβύσσων περιεπάτησα· 6 ἐν κύμασιν θαλάσσης καὶ ἐν πάσῃ τῇ γῇ καὶ ἐν παντὶ λαῷ καὶ ἔθνει ἐκτησάμην. 7 μετὰ τούτων πάντων ἀνάπαυσιν ἐζήτησα καὶ ἐν κληρονομίᾳ τίνος αὐλισθήσομαι. 8 τότε ἐνετείλατό μοι ὁ κτίστης ἁπάντων, καὶ ὁ κτίσας με κατέπαυσεν τὴν σκηνήν μου καὶ εἶπεν ᾿Εν Ιακωβ κατασκήνωσον καὶ ἐν Ισραηλ κατακληρονομήθητι. 9 πρὸ τοῦ αἰῶνος ἀπ᾽ ἀρχῆς ἔκτισέν με, καὶ ἕως αἰῶνος οὐ μὴ ἐκλίπω. 10 ἐν σκηνῇ ἁγίᾳ ἐνώπιον αὐτοῦ ἐλειτούργησα καὶ οὕτως ἐν Σιων ἐστηρίχθην· 11 ἐν πόλει ἠγαπημένῃ ὁμοίως με κατέπαυσεν, καὶ ἐν Ιερουσαλημ ἡ ἐξουσία μου· 12 καὶ ἐρρίζωσα ἐν λαῷ δεδοξασμένῳ, ἐν μερίδι κυρίου, κληρονομίας αὐτοῦ. 13 ὡς κέδρος ἀνυψώθην ἐν τῷ Λιβάνῳ καὶ ὡς κυπάρισσος ἐν ὄρεσιν Αερμων· 14 ὡς φοῖνιξ ἀνυψώθην ἐν Αιγγαδοις καὶ ὡς φυτὰ ῥόδου ἐν Ιεριχω, ὡς ἐλαία εὐπρεπὴς ἐν πεδίῳ, καὶ ἀνυψώθην ὡς πλάτανος. 15 ὡς κιννάμωμον καὶ ἀσπάλαθος ἀρωμάτων δέδωκα ὀσμὴν καὶ ὡς σμύρνα ἐκλεκτὴ διέδωκα εὐωδίαν, ὡς χαλβάνη καὶ ὄνυξ καὶ στακτὴ καὶ ὡς λιβάνου ἀτμὶς ἐν σκηνῇ. 16 ἐγὼ ὡς τερέμινθος ἐξέτεινα κλάδους μου, καὶ οἱ κλάδοι μου κλάδοι δόξης καὶ χάριτος. 17 ἐγὼ ὡς ἄμπελος ἐβλάστησα χάριν, καὶ τὰ ἄνθη μου καρπὸς δόξης καὶ πλούτου. 18  19 προσέλθετε πρός με, οἱ ἐπιθυμοῦντές μου, καὶ ἀπὸ τῶν γενημάτων μου ἐμπλήσθητε· 20 τὸ γὰρ μνημόσυνόν μου ὑπὲρ τὸ μέλι γλυκύ, καὶ ἡ κληρονομία μου ὑπὲρ μέλιτος κηρίον. 21 οἱ ἐσθίοντές με ἔτι πεινάσουσιν, καὶ οἱ πίνοντές με ἔτι διψήσουσιν. 22 ὁ ὑπακούων μου οὐκ αἰσχυνθήσεται, καὶ οἱ ἐργαζόμενοι ἐν ἐμοὶ οὐχ ἁμαρτήσουσιν. 23 Ταῦτα πάντα βίβλος διαθήκης θεοῦ ὑψίστου, νόμον ὃν ἐνετείλατο ἡμῖν Μωυσῆς κληρονομίαν συναγωγαῖς Ιακωβ, 24  25 ὁ πιμπλῶν ὡς Φισων σοφίαν καὶ ὡς Τίγρις ἐν ἡμέραις νέων, 26 ὁ ἀναπληρῶν ὡς Εὐφράτης σύνεσιν καὶ ὡς Ιορδάνης ἐν ἡμέραις θερισμοῦ, 27 ὁ ἐκφαίνων ὡς φῶς παιδείαν, ὡς Γηων ἐν ἡμέραις τρυγήτου. 28 οὐ συνετέλεσεν ὁ πρῶτος γνῶναι αὐτήν, καὶ οὕτως ὁ ἔσχατος οὐκ ἐξιχνίασεν αὐτήν· 29 ἀπὸ γὰρ θαλάσσης ἐπληθύνθη διανόημα αὐτῆς καὶ ἡ βουλὴ αὐτῆς ἀπὸ ἀβύσσου μεγάλης. 30 Κἀγὼ ὡς διῶρυξ ἀπὸ ποταμοῦ καὶ ὡς ὑδραγωγὸς ἐξῆλθον εἰς παράδεισον· 31 εἶπα Ποτιῶ μου τὸν κῆπον καὶ μεθύσω μου τὴν πρασιάν· καὶ ἰδοὺ ἐγένετό μοι ἡ διῶρυξ εἰς ποταμόν, καὶ ὁ ποταμός μου ἐγένετο εἰς θάλασσαν. 32 ἔτι παιδείαν ὡς ὄρθρον φωτιῶ καὶ ἐκφανῶ αὐτὰ ἕως εἰς μακράν· 33 ἔτι διδασκαλίαν ὡς προφητείαν ἐκχεῶ καὶ καταλείψω αὐτὴν εἰς γενεὰς αἰώνων. 34 ἴδετε ὅτι οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ἐκοπίασα, ἀλλ᾽ ἅπασιν τοῖς ἐκζητοῦσιν αὐτήν.

25

Emigani

1 Hali bisharhu omurhima gwâni gucîfinja, birhahimwa kusîmisa Nyamuzinda n’abantu; okuyumvanya kw’abaguma, enyumpa omulume na mukage bayumvanyamwo. 2 Haligi na bantu basharhu omurhima gwâni gurhabonakwo, na nkayumva oku ho bacibâ nnânshologorhwe; omukenyi w’obucîbone, omugale munywesi, omushosi w’enkonola-masu bagwârha omu mwa bene.

Abashosi

3 Amango orhabikaga ociri musole, bici wabonage okola mushosi? 4 Ala nka zayinjiha emvi zigwerhe ihano! Okumanya ihano kw’abakulukulu nako kuyinjiha. 5 Ala nka bwayinjiha oburhimanya bw’abashosi, n’obukengêre bwinja bw’abakulu b’er’igulu. 6 Irenge ly’abashosi kuli kulya kuba «Babwine binji», okulimba kwâbo kunali kulya «Babwine binji», okulimba kwâbo kunali kulya kurhînya Nyamuzinda. Okurhînya Nyamuzinda bwône bukulu 7 Hali bintu mwenda nkengireⁿ, nambwine oku birimwo iragi, n’eca kali ikumi nakubwiraco: Omuntu obona omwishingo omw’iburha lyâge, ye obona omu kalamo kâge oku abashombanyi bâge baherêrekera; 8 Iragi lyâge ojira omukazi mwirhonzi, omuntu orhahingan’empanzi na punda, omuntu orhasagijira ecâha omu nderho, omuntu wabwine omushigo mwinja. 9 Iragi lyâge owahisire oku bwirhonzi, n’obwîra owayumva. 10 Neci, ali mukulu owahisire oku burhimanya, ci ntaye ocilushire orhînya Nyamuzinda. 11 Okurhînya Nyamuzinda kurhalusire byoshi, owahisire aho, bici ankagererwakwo?

Abakazi babî

12 Okurhînya Nyakasane gwo guba murhondêro gw’obuzigire bwâge, ci, oku buyemêre barhondêrera n’okumusêrako. 13 Oyâgalike ci orhayâgalikaga omurhima! oshimbe obumînya, ci orhashimânaga obumînya bw’omukazi! 14 Bube buhanya, ci burhabâga bwa kuhubuka emw’omubisha! bube bulyâlya, ci burhabâga bwa kuhubuka emw’omushomhanyi! 15 Nta bwêge bubî kulusha amanjokanjoka, nta nshombo nkulu kulusha ey’omubisha. 16 Okubêra haguma n’empangaza erhi enkuba-joka, kwo kukulu aha kubêra nyumpa nguma n’omukazi mumînya. 17 Obumînya bw’omukazi bunamuhindule obusu, abange enzizi, omanye rnpu akola ciryanyi. 18 Oku iba ali oku mêza haguma n’abalungu bâge, erhi adwirhe adwira n’omu nda nk’ihiri. 19 Obumînya bwoshi ntabwo buhisire oku buminya bw’omukazi: mâshi! abona eci abanya-byâha babona! 20 Nsinga ya mushenyi omu magulu g’omushosi, ye mukazi w’akalimi aha mw’omulume w’omurhûla. 21 Omanye warhebwa n’iranga ly’omukazi, orhahîra okaleka omukazi akubuza murhima. 22 Kurhahimwa kujira omuntu burhe, kumubulise obukenge, kunamubonêse nshonyi, okuyumva mpu muka lebè yekola obîka iba. 23 Burhe omu murhima, burhe emalanga, cibande cifulike, gwo mukolo gw’omukazi mumînya. Maboko gahozire, madwi gakomanya, ye mukazi ohanyagaza iba. 24 Ecâha oku mukazi càrhondêreraga, na mukazi warhumire rhweshi rhukafa. 25 Orhasîkûliraga amîshi, orhahâga n’omukazi mumînya oluhya lw’okuderha. 26 Akaba arhayumvirhiri oku munwe erhi omu masù, omuyâke.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 25

1 ᾿Εν τρισὶν ὡραΐσθην καὶ ἀνέστην ὡραία ἔναντι κυρίου καὶ ἀνθρώπων· ὁμόνοια ἀδελφῶν, καὶ φιλία τῶν πλησίον, καὶ γυνὴ καὶ ἀνὴρ ἑαυτοῖς συμπεριφερόμενοι. 2 τρία δὲ εἴδη ἐμίσησεν ἡ ψυχή μου καὶ προσώχθισα σφόδρα τῇ ζωῇ αὐτῶν· πτωχὸν ὑπερήφανον, καὶ πλούσιον ψεύστην, γέροντα μοιχὸν ἐλαττούμενον συνέσει. 3 ᾿Εν νεότητι οὐ συναγείοχας, καὶ πῶς ἂν εὕροις ἐν τῷ γήρᾳ σου; 4 ὡς ὡραῖον πολιαῖς κρίσις καὶ πρεσβυτέροις ἐπιγνῶναι βουλήν. 5 ὡς ὡραία γερόντων σοφία καὶ δεδοξασμένοις διανόημα καὶ βουλή. 6 στέφανος γερόντων πολυπειρία, καὶ τὸ καύχημα αὐτῶν φόβος κυρίου. 7 ᾿Εννέα ὑπονοήματα ἐμακάρισα ἐν καρδίᾳ καὶ τὸ δέκατον ἐρῶ ἐπὶ γλώσσης· ἄνθρωπος εὐφραινόμενος ἐπὶ τέκνοις, ζῶν καὶ βλέπων ἐπὶ πτώσει ἐχθρῶν· 8 μακάριος ὁ συνοικῶν γυναικὶ συνετῇ, καὶ ὃς ἐν γλώσσῃ οὐκ ὠλίσθησεν, καὶ ὃς οὐκ ἐδούλευσεν ἀναξίῳ ἑαυτοῦ· 9 μακάριος ὃς εὗρεν φρόνησιν, καὶ ὁ διηγούμενος εἰς ὦτα ἀκουόντων· 10 ὡς μέγας ὁ εὑρὼν σοφίαν· ἀλλ᾽ οὐκ ἔστιν ὑπὲρ τὸν φοβούμενον τὸν κύριον· 11 φόβος κυρίου ὑπὲρ πᾶν ὑπερέβαλεν, ὁ κρατῶν αὐτοῦ τίνι ὁμοιωθήσεται; 12  13 Πᾶσαν πληγὴν καὶ μὴ πληγὴν καρδίας, καὶ πᾶσαν πονηρίαν καὶ μὴ πονηρίαν γυναικός· 14πᾶσαν ἐπαγωγὴν καὶ μὴ ἐπαγωγὴν μισούντων, καὶ πᾶσαν ἐκδίκησιν καὶ μὴ ἐκδίκησιν ἐχθρῶν. 15 οὐκ ἔστιν κεφαλὴ ὑπὲρ κεφαλὴν ὄφεως, καὶ οὐκ ἔστιν θυμὸς ὑπὲρ θυμὸν ἐχθροῦ. 16 συνοικῆσαι λέοντι καὶ δράκοντι εὐδοκήσω ἢ συνοικῆσαι μετὰ γυναικὸς πονηρᾶς. 17 πονηρία γυναικὸς ἀλλοιοῖ τὴν ὅρασιν αὐτῆς καὶ σκοτοῖ τὸ πρόσωπον αὐτῆς ὡς ἄρκος· 18 ἀνὰ μέσον τῶν πλησίον αὐτοῦ ἀναπεσεῖται ὁ ἀνηρ αὐτῆς καὶ ἀκουσίως ἀνεστέναξεν πικρά. 19 μικρὰ πᾶσα κακία πρὸς κακίαν γυναικός, κλῆρος ἁμαρτωλοῦ ἐπιπέσοι αὐτῇ. 20 ἀνάβασις ἀμμώδης ἐν ποσὶν πρεσβυτέρου, οὕτως γυνὴ γλωσσώδης ἀνδρὶ ἡσύχῳ. 21 μὴ προσπέσῃς ἐπὶ κάλλος γυναικὸς καὶ γυναῖκα μὴ ἐπιποθήσῃς. 22 ὀργὴ καὶ ἀναίδεια καὶ αἰσχύνη μεγάλη γυνὴ ἐὰν ἐπιχορηγῇ τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς. 23 καρδία ταπεινὴ καὶ πρόσωπον σκυθρωπὸν καὶ πληγὴ καρδίας γυνὴ πονηρά· χεῖρες παρειμέναι καὶ γόνατα παραλελυμένα ἥτις οὐ μακαριεῖ τὸν ἄνδρα αὐτῆς. 24 ἀπὸ γυναικὸς ἀρχὴ ἁμαρτίας, καὶ δι᾽ αὐτὴν ἀποθνῄσκομεν πάντες. 25 μὴ δῷς ὕδατι διέξοδον μηδὲ γυναικὶ πονηρᾷ παρρησίαν· 26 εἰ μὴ πορεύεται κατὰ χεῖράς σου, ἀπὸ τῶν σαρκῶν σου ἀπότεμε αὐτήν.

26

Omukazi mwinja n’omubî

1 Iragi lyâge omulume ojira omukazi nkana, omubalè gw’ensiku zâge gwayushûka kabiri. 2 Omukazi nkana busîme emw’iba, iba alama n’omurhûla emyâka yâge yoshi. 3 Omukazi nkana eba nshokano yâgoyâgo, eshobâlwa n’abalume barhînya Nyamuzinda. 4 Babe bagale erhi bakenyi, busîme buli emurhima gwâbo, ensiku zoshi busù bwa nshagali. 5 Hali bisharhu nyôboha: n’eca kani musisi cingezâmwo: obunywesi bulumira eka, okunyagwa kw’olubaga, okuhêka owundi lubanja oku busha: ebyo bibâ bibi kulusha olufù; 6 ci kuli nka kurhîngamira omuntu, gali malumwa omukazi okuyâgalwa n’owâbo, okwo kwoshi abâ nyamanjà olerhwa n’akalimi. 7 Omukazi mumînya, murhamba gwa mpanzi bashwesire kubî; okacihamba mpu wamugomhya kuli kugwârha cilumira-habiri. 8 Omukazi mulalwe ali wakujira omuntu burhe, enshonyi acibonêsa zirhayibagirwa. 9 Omukazi w’ecirala omu masù ahonekera, kukema-kema kwage kumuyêrekana. 10 Omanye omunyere oyengehusire kubî, orhamufume hano abona obuzamba bwâwe. 11 Omanye amasuù gahwîremwo enshonyi, orhacisômeragwa hano gakuhira omu mashumi. 12 Kw’ayâshama aka mubalama enyôrha egwerhe, amîshi ashimanyire go ananywa, obugonyi bwâge ntaho arhabuhêka, omubiri gwâge agurhege ngasi izinga. 13 Obwinja bw’omukazi busîme bulerhera iba, obukengêre bwâge misi bumuyûshûlira. 14 Omukazi orhaderhera eba ngalo ya Nyamuzinda, oyu balezire bwinja ntaco ankagererwakwo. 15 Omukazi ocîkenga aba mwinja kabiri, ow’omurhima gucîre arhagwerhi buhirhi akagererwako. 16 Kul’izûba lishoshoka oku ntondo za Nyamuzinda, kwo n’obwinja bw’omukazi buyôrha omu nyumpa alimo. 17 Kula akamole kanayôrha emugamba omu ka-Nyamuzinda, kwo n’iranga linja linayôrha oku mubiri gw’omwana hya. 18 Mitungo ya masholo omu ciriba c’ebyûma, amagulu minja oku rhunsisirha rhuzibu. 19 «Mwana wâni, omanye wahemula obusole bwâwe n’emisi yawe orhayihaga abanya-mahanga. 20 Hano oba wamalonza ishwa liyêra kulusha agandi g’omu cihugo, orhwêremwo emburho yâwe, kucîkubagira oburhwa bw’obûko bwâwe kurhumire. 21 Ntyo, abâna wânasige bayishikâcîkunga, bulya bamanyire oku ziri ntwâli. 22 Omukazi omuntu arhizagya arhali ciru nka bikâyiza, omukazi w’obuyumpa aba muzibu nka mulunga (gwa lufu). 23 Omukazi w’ecishungu ayishigabirwa omunya-byâha, omukazi mwirhonzi ayishihâbwa omuntu orhînya Nyakasane. 24 Omukazi mûmaguza wahwîre kw’enshonyi kuzigira azigira okuhemu­ka, omukazi orhayûmaguza bwinja ayôrha, ciru na nk’ali n’iba. 25 Entwâli y’omukazi erhakengwa kulusha akabwa, cikwône omukazi mwirhohye kuyôboha ayôboha Nyakasane. 26 Omukazi okengêsa iba abâ murhimanya omu masù ga boshi, cikwône obonêsa iba nshonyi, kugayaguzibwa agayaguzibwa omu bucibone bwage. Ali muny’iragi omulume ojira omukazi nkana, bulya omubale gw’ensiku zage hano igulu gwayushuka kabirhi. 27 Omukazi oderhaderha na w’akajamwe guba mushekera gutula enta­mbala, ngasi mulume ojira owamwen’oyo arhahwa ntambala omu kalamo kâge.»

Ebintu by’oburhe

28 Hali bibiri nyumva bindumire n’eca kasharhu candwâza ecirungula: okubona owafungiraga ecihugo afà bushosi omu buligo, okubona abantu barhimanya bahirwâkwo akagayo, omuntu ocirhenza omu njira nyinja aja omu y’ecâha, yehe ngôrho ya Nyamuzinda yamuyîrha.

Oburhunzi

29 Oku murhunzi, okuhima amashumi kuli kuzibu, omugulirwa, kuzibu okuyâka ecâha.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 26

1 Γυναικὸς ἀγαθῆς μακάριος ὁ ἀνήρ, καὶ ἀριθμὸς τῶν ἡμερῶν αὐτοῦ διπλάσιος. 2 γυνὴ ἀνδρεία εὐφραίνει τὸν ἄνδρα αὐτῆς, καὶ τὰ ἔτη αὐτοῦ πληρώσει ἐν εἰρήνῃ. 3 γυνὴ ἀγαθὴ μερὶς ἀγαθή, ἐν μερίδι φοβουμένων κύριον δοθήσεται· 4 πλουσίου δὲ καὶ πτωχοῦ καρδία ἀγαθή, ἐν παντὶ καιρῷ πρόσωπον ἱλαρόν. 5 ᾿Απὸ τριῶν εὐλαβήθη ἡ καρδία μου, καὶ ἐπὶ τῷ τετάρτῳ προσώπῳ ἐδεήθην· διαβολὴν πόλεως, καὶ ἐκκλησίαν ὄχλου, καὶ καταψευσμόν, ὑπὲρ θάνατον πάντα μοχθηρά. 6 ἄλγος καρδίας καὶ πένθος γυνὴ ἀντίζηλος ἐπὶ γυναικὶ καὶ μάστιξ γλώσσης πᾶσιν ἐπικοινωνοῦσα. 7 βοοζύγιον σαλευόμενον γυνὴ πονηρά, ὁ κρατῶν αὐτῆς ὡς ὁ δρασσόμενος σκορπίου. 8 ὀργὴ μεγάλη γυνὴ μέθυσος καὶ ἀσχημοσύνην αὐτῆς οὐ συγκαλύψει. 9 πορνεία γυναικὸς ἐν μετεωρισμοῖς ὀφθαλμῶν καὶ ἐν τοῖς βλεφάροις αὐτῆς γνωσθήσεται. 10 ἐπὶ θυγατρὶ ἀδιατρέπτῳ στερέωσον φυλακήν, ἵνα μὴ εὑροῦσα ἄνεσιν ἑαυτῇ χρήσηται· 11 ὀπίσω ἀναιδοῦς ὀφθαλμοῦ φύλαξαι καὶ μὴ θαυμάσῃς, ἐὰν εἰς σὲ πλημμελήσῃ· 12 ὡς διψῶν ὁδοιπόρος τὸ στόμα ἀνοίξει καὶ ἀπὸ παντὸς ὕδατος τοῦ σύνεγγυς πίεται, κατέναντι παντὸς πασσάλου καθήσεται καὶ ἔναντι βέλους ἀνοίξει φαρέτραν. 13 Χάρις γυναικὸς τέρψει τὸν ἄνδρα αὐτῆς, καὶ τὰ ὀστᾶ αὐτοῦ πιανεῖ ἡ ἐπιστήμη αὐτῆς. 14 δόσις κυρίου γυνὴ σιγηρά, καὶ οὐκ ἔστιν ἀντάλλαγμα πεπαιδευμένης ψυχῆς· 15 χάρις ἐπὶ χάριτι γυνὴ αἰσχυντηρά, καὶ οὐκ ἔστιν σταθμὸς πᾶς ἄξιος ἐγκρατοῦς ψυχῆς. 16 ἥλιος ἀνατέλλων ἐν ὑψίστοις κυρίου καὶ κάλλος ἀγαθῆς γυναικὸς ἐν κόσμῳ οἰκίας αὐτῆς· 17 λύχνος ἐκλάμπων ἐπὶ λυχνίας ἁγίας καὶ κάλλος προσώπου ἐπὶ ἡλικίᾳ στασίμῃ· 18 στῦλοι χρύσεοι ἐπὶ βάσεως ἀργυρᾶς καὶ πόδες ὡραῖοι ἐπὶ στέρνοις εὐσταθοῦς. 19  20  21  22  23  24  25  26  27  28 ᾿Επὶ δυσὶ λελύπηται ἡ καρδία μου, καὶ ἐπὶ τῷ τρίτῳ θυμός μοι ἐπῆλθεν· ἀνὴρ πολεμιστὴς ὑστερῶν δι᾽ ἔνδειαν, καὶ ἄνδρες συνετοὶ ἐὰν σκυβαλισθῶσιν, ἐπανάγων ἀπὸ δικαιοσύνης ἐπὶ ἁμαρτίαν· ὁ κύριος ἑτοιμάσει εἰς ῥομφαίαν αὐτόν. 29 Μόλις ἐξελεῖται ἔμπορος ἀπὸ πλημμελείας, καὶ οὐ δικαιωθήσεται κάπηλος ἀπὸ ἁμαρτίας.

27

1 Banji bahirima omu câha erhi kusîma obunguke kurhuma, owalonza obugale arhafa bwonjo. 2 Banafunde omurhi ekarhî k’amabuye gagwarhîne, ekarhî k’okugula n’okuguza ecâha ciyija. 3 Omuntu orhasêzizi okurhînya Nyamuzinda, enyumpa yâge erhi yanajire oku idaho.

Enderho

4 Nka bashebula ensheke zinasigale oku kayungiro, kwo n’okwo binwa bya muntu bimanyisa ishembo lyâge. 5 Omubumbi muliro arhangulamwo obuzibu bw’enyungu zâge, omuntu naye binwa byâge bamurhangulamwo. 6 Ishwa limanyirwa oku mburho yarhengamwo, kwo n’okwo ebinwa by’omuntu bimanyisa eciri emurhima gwâge. 7 Orhakûngaga omuntu embere oyumve eci adesire, aho ho wamugwârhira.

Obushinganyanya

8 Erhi wakakulikira obushinganyanya, wanabuhikakwo, obuyambale obwo nka mwambalo gwa lusiku lukulu. 9 Ecihungu cirhagwa aharhali câbo, obushinganyanya bulonza obukulikire. 10 Entale kulingûza eringûza omunyama gwâyo, ecâha naco cisîma abalyâlyânya. 11 Ebinwa by’omuntu nkana ensiku zoshi kurhimanya, ci ecingolongolo kwo cihinduka nka mwêzi. 12 Nk’oli mwe n’ebingolongolo, onagere amango, ci nk’oli mwe n’abantu nkana, ogende buzira bwôba. 13 Ebinwa by’abahwinja bibî bya kushologosa, okusheka kwâbo erhi kucishingira byâha. 14 Ebinwa by’osîma okucîgasha, binarhume emviri ziri oku irhwe ly’omu­ntu zagurumanwa. Okulongôla kwâge kunafuke abantu amarhwiri. 15 Okulongôla kw’abacibonyi muko kubulaga, n’ebijâci byâbo bibî bya kushaza.

Amahwe

16 Omuntu obera amahwe arhalangalirwa, na nta mwîra nkana abona. 17 Osîme onalangalire omwîa wâwe, ci olusiku wâbera amahwe gâge, erhi na hoshi aho obwîra bwamafa; 18 bulya kwo wayisire obwîra nka kula bayîrha omubisha. 19 Kul’omuntu akanalîka akanyunyi afumbirhe, kacîbalalira, kwo nâwe walîsire omwîra, orhâcimubone. 20 Orhamukulikiraga, mira akol’ali kulî, acigendire kula akashafu kayâka omurhego. 21 Banarhube ecihulu, bababalire n’ecijâci, ci omuntu wàbasize ihwe, nanga.

Obulyâlya

22 Omuntu okomakomya erhi bulyâlya adwirhe asinga, na ntaye wamurhanga. 23 Amango ali embere zâwe. ye Iûbika, ebinwa byawe binamurhwe yeshi, buzinda akunioke, akuderhere oku orhadesire, aderhe mpu wajâcire lebè. 24 Nshomba binji, ci oyo muntu ntamubonakwo, na Nyamuzinda arhamusîma. 25 Obanda ibuye emalunga, ah’irhwe acibandalyo, olibandira obulenzi yene ocîrenganya. 26 Ohumba omwîna, agurhogeramwo, orhega omurhego gunamugwârhe. 27 Ecibi cirha nnaco, arhamanya ciru olunda cahubuka. 28 Akanege n’ebijâci biba bya mucîbonyi, ci kwône olwihôlo lumulingûzize nka ntale. 29 Omu murhego bagwa abantu bacîshingira okuhanyagala kw’abantu bi­nja, abôla amagala gabalya embere bafe.

Obumvu

30 Obumvu n’obukunizi nabyo bindi bikabulirwa, bimera omu ishwa ly’e­ nkola-maligo.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 27

1 χάριν διαφόρου πολλοὶ ἥμαρτον, καὶ ὁ ζητῶν πληθῦναι ἀποστρέψει ὀφθαλμόν. 2 ἀνὰ μέσον ἁρμῶν λίθων παγήσεται πάσσαλος, καὶ ἀνὰ μέσον πράσεως καὶ ἀγορασμοῦ συντριβήσεται ἁμαρτία. 3 ἐὰν μὴ ἐν φόβῳ κυρίου κρατήσῃ κατὰ σπουδήν, ἐν τάχει καταστραφήσεται αὐτοῦ ὁ οἶκος. 4 ᾿Εν σείσματι κοσκίνου διαμένει κοπρία, οὕτως σκύβαλα ἀνθρώπου ἐν λογισμῷ αὐτοῦ. 5 σκεύη κεραμέως δοκιμάζει κάμινος, καὶ πειρασμὸς ἀνθρώπου ἐν διαλογισμῷ αὐτοῦ. 6 γεώργιον ξύλου ἐκφαίνει ὁ καρπὸς αὐτοῦ, οὕτως λόγος ἐνθυμήματος καρδίας ἀνθρώπου. 7 πρὸ λογισμοῦ μὴ ἐπαινέσῃς ἄνδρα· οὗτος γὰρ πειρασμὸς ἀνθρώπων.

8 ᾿Εὰν διώκῃς τὸ δίκαιον, καταλήμψῃ καὶ ἐνδύσῃ αὐτὸ ὡς ποδήρη δόξης. 9 πετεινὰ πρὸς τὰ ὅμοια αὐτοῖς καταλύσει, καὶ ἀλήθεια πρὸς τοὺς ἐργαζομένους αὐτὴν ἐπανήξει. 10 λέων θήραν ἐνεδρεύει, οὕτως ἁμαρτία ἐργαζομένους ἄδικα. 11 διήγησις εὐσεβοῦς διὰ παντὸς σοφία, ὁ δὲ ἄφρων ὡς σελήνη ἀλλοιοῦται. 12 εἰς μέσον ἀσυνέτων συντήρησον καιρόν, εἰς μέσον δὲ διανοουμένων ἐνδελέχιζε. 13 διήγησις μωρῶν προσόχθισμα, καὶ ὁ γέλως αὐτῶν ἐν σπατάλῃ ἁμαρτίας. 14 λαλιὰ πολυόρκου ἀνορθώσει τρίχας, καὶ ἡ μάχη αὐτῶν ἐμφραγμὸς ὠτίων. 15 ἔκχυσις αἵματος μάχη ὑπερηφάνων, καὶ ἡ διαλοιδόρησις αὐτῶν ἀκοὴ μοχθηρά.

16 ῾Ο ἀποκαλύπτων μυστήρια ἀπώλεσεν πίστιν καὶ οὐ μὴ εὕρῃ φίλον πρὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ. 17 στέρξον φίλον καὶ πιστώθητι μετ᾽ αὐτοῦ· ἐὰν δὲ ἀποκαλύψῃς τὰ μυστήρια αὐτοῦ, μὴ καταδιώξῃς ὀπίσω αὐτοῦ. 18 καθὼς γὰρ ἀπώλεσεν ἄνθρωπος τὸν νεκρὸν αὐτοῦ, οὕτως ἀπώλεσας τὴν φιλίαν τοῦ πλησίον· 19 καὶ ὡς πετεινὸν ἐκ χειρός σου ἀπέλυσας, οὕτως ἀφῆκας τὸν πλησίον καὶ οὐ θηρεύσεις αὐτόν. 20 μὴ αὐτὸν διώξῃς, ὅτι μακρὰν ἀπέστη καὶ ἐξέφυγεν ὡς δορκὰς ἐκ παγίδος. 21 ὅτι τραῦμα ἔστιν καταδῆσαι, καὶ λοιδορίας ἔστιν διαλλαγή, ὁ δὲ ἀποκαλύψας μυστήρια ἀφήλπισεν.

22 Διανεύων ὀφθαλμῷ τεκταίνει κακά, καὶ οὐδεὶς αὐτὰ ἀποστήσει ἀπ᾽ αὐτοῦ· 23 ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν σου γλυκανεῖ τὸ στόμα αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τῶν λόγων σου ἐκθαυμάσει, ὕστερον δὲ διαστρέψει τὸ στόμα αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς λόγοις σου δώσει σκάνδαλον. 24 πολλὰ ἐμίσησα καὶ οὐχ ὡμοίωσα αὐτῷ, καὶ ὁ κύριος μισήσει αὐτόν. 25 ὁ βάλλων λίθον εἰς ὕψος ἐπὶ κεφαλὴν αὐτοῦ βάλλει, καὶ πληγὴ δολία διελεῖ τραύματα. 26 ὁ ὀρύσσων βόθρον εἰς αὐτὸν ἐμπεσεῖται, καὶ ὁ ἱστῶν παγίδα ἐν αὐτῇ ἁλώσεται. 27 ὁ ποιῶν πονηρά, εἰς αὐτὸν κυλισθήσεται, καὶ οὐ μὴ ἐπιγνῷ πόθεν ἥκει αὐτῷ. 28 ἐμπαιγμὸς καὶ ὀνειδισμὸς ὑπερηφάνῳ, καὶ ἡ ἐκδίκησις ὡς λέων ἐνεδρεύσει αὐτόν. 29 παγίδι ἁλώσονται οἱ εὐφραινόμενοι πτώσει εὐσεβῶν, καὶ ὀδύνη καταναλώσει αὐτοὺς πρὸ τοῦ θανάτου αὐτῶν.

30 Μῆνις καὶ ὀργή, καὶ ταῦτά ἐστιν βδελύγματα, καὶ ἀνὴρ ἁμαρτωλὸς ἐγκρατὴς ἔσται αὐτῶν.

28

1 Omuntu ocihôla naye arhâfume olwihôlo lwa Nyamuzinda, Nyamuzi­nda ye yishi oku ebyâha biganjwa. 2 Babalira owinyu obubi bwâge, Iyo nâwe, hano oshenga, obabalirwa. 3 Kurhi omuntu obikîre owabo obumvu akashenga mpu Nyamuzinda amufumye? 4 Omuntu orhaba bwonjo oku wâbo, kurhi akashenga mpu yehe abâge ye babalirwa? 5 Ye muntu kwône abikîre owâbo omujina, ndigi yeki abwine wamubabalira? 6 Kengêra obuzinda, oleke okushombana, kengêra okufà n’okubola, oshimbe n’amarhegeko. 7 Kengêra amarhegeko, oleke okubîka omujina, oyîbagire ecijâci.

Entambala

8 Oyâke entambala, wayâka ecâha, omuntu w’amagene ye nyankozi omu babo. 9 Omubî kavango ahira omu bîra, ye côkêza-malambo ekarhî k’abantu barhulwire. 10 Oku enshâli ziri kwo n’omuliro gugulumira, oku entambala ekozîbwe, kw’enaluga. Omuntu arukûza nk’oku emisi yâge enali, n’oku obu­gale bwâge buli, kw’anakunira. 11 Entambala y’obushâlashâla enazûse omuliro, ennongwe y’obuhwinja enabulage omuko. 12 Bûha oku isese omuliro guyâke, ogutwireko guzime, obonereho obuhashe bw’akanwa kâwe.

Olulimi

13 Omanye kadegende n’enderhera-habiri, abo bombi bahezize abantu balicîberire omu murhûla. 14 Akalimi kàyimusize bantu banji, kabashandâza cihugo omu cindi; kahongwîre ebishagala bizibuzibu, kashâbira n’abarhwâli. 15 Akalimi kahulusize abakazi omu mwâbo, kabanyagisa cmyâka yabo. 16 Oyumvirhiza omudesi-wagwo arhaja iro, anabule omurhûla. 17 Bashûrhe omuntu akarhî, kasiga omubambu, bamushûrhe akalimi, kamujonjaga yeshi. 18 Bantu banji bafire n’engôrho, ci abafire n’akalimi bo banji kulusha. 19 Iragi lyâge oyu karhasâgihikakwo, oyu karhali omu njira yâge, oyu karhasâgijira muja wâko, oyu karhasâgiziriringa n’emigozi yako. 20 Obuja bwâko buha buja buzibu, n’emigozi yako, migozi ya budagule. 21 Olufù lwâko, lufù lubi bwenêne, ekuzimu yo nkulu kuli lwo. 22 Akalimi karhahasha abantu barhînya Nyamuzinda, engulumira yako erhabayâsha. 23 Abacîrhenza kuli Nyamuzinda, yo minyama yako, engulumira yako e­rhazima muli bo, kwo kabahiva nka ntale, kabashangule nka ngwi. 24 Yumva: oyubake ecogo c’emishllgi aha mwâwe, oseze ebirugu n’obu­ gale bwâwe. 25 Ohire enderho zâwe oku munzani, ozigere, ohire omurhemere n’igu­fuli oku kanwa. 26 Omanye wakasârhalira ekanwa, olekigwa omu maboko g’okugu­ngezize.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 28

1 ὁ ἐκδικῶν παρὰ κυρίου εὑρήσει ἐκδίκησιν, καὶ τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ διατηρῶν διατηρήσει. 2 ἄφες ἀδίκημα τῷ πλησίον σου, καὶ τότε δεηθέντος σου αἱ ἁμαρτίαι σου λυθήσονται. 3 ἄνθρωπος ἀνθρώπῳ συντηρεῖ ὀργήν, καὶ παρὰ κυρίου ζητεῖ ἴασιν; 4 ἐπ᾽ ἄνθρωπον ὅμοιον αὐτῷ οὐκ ἔχει ἔλεος, καὶ περὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ δεῖται; 5 αὐτὸς σὰρξ ὢν διατηρεῖ μῆνιν, τίς ἐξιλάσεται τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ; 6 μνήσθητι τὰ ἔσχατα καὶ παῦσαι ἐχθραίνων, καταφθορὰν καὶ θάνατον, καὶ ἔμμενε ἐντολαῖς. 7 μνήσθητι ἐντολῶν καὶ μὴ μηνίσῃς τῷ πλησίον, καὶ διαθήκην ὑψίστου καὶ πάριδε ἄγνοιαν.

8 ᾿Απόσχου ἀπὸ μάχης, καὶ ἐλαττώσεις ἁμαρτίας· ἄνθρωπος γὰρ θυμώδης ἐκκαύσει μάχην, 9 καὶ ἀνὴρ ἁμαρτωλὸς ταράξει φίλους καὶ ἀνὰ μέσον εἰρηνευόντων ἐμβαλεῖ διαβολήν. 10 κατὰ τὴν ὕλην τοῦ πυρὸς οὕτως ἐκκαυθήσεται, καὶ κατὰ τὴν στερέωσιν τῆς μάχης ἐκκαυθήσεται· κατὰ τὴν ἰσχὺν τοῦ ἀνθρώπου ὁ θυμὸς αὐτοῦ ἔσται, καὶ κατὰ τὸν πλοῦτον ἀνυψώσει ὀργὴν αὐτοῦ. 11 ἔρις κατασπευδομένη ἐκκαίει πῦρ, καὶ μάχη κατασπεύδουσα ἐκχέει αἷμα. 12 ἐὰν φυσήσῃς εἰς σπινθῆρα, ἐκκαήσεται, καὶ ἐὰν πτύσῃς ἐπ᾽ αὐτόν, σβεσθήσεται· καὶ ἀμφότερα ἐκ τοῦ στόματός σου ἐκπορεύεται.

13 Ψίθυρον καὶ δίγλωσσον καταράσασθε· πολλοὺς γὰρ εἰρηνεύοντας ἀπώλεσεν. 14 γλῶσσα τρίτη πολλοὺς ἐσάλευσεν καὶ διέστησεν αὐτοὺς ἀπὸ ἔθνους εἰς ἔθνος καὶ πόλεις ὀχυρὰς καθεῖλεν καὶ οἰκίας μεγιστάνων κατέστρεψεν. 15 γλῶσσα τρίτη γυναῖκας ἀνδρείας ἐξέβαλεν καὶ ἐστέρεσεν αὐτὰς τῶν πόνων αὐτῶν. 16 ὁ προσέχων αὐτῇ οὐ μὴ εὕρῃ ἀνάπαυσιν οὐδὲ κατασκηνώσει μεθ᾽ ἡσυχίας. 17 πληγὴ μάστιγος ποιεῖ μώλωπα, πληγὴ δὲ γλώσσης συγκλάσει ὀστᾶ. 18 πολλοὶ ἔπεσαν ἐν στόματι μαχαίρας, καὶ οὐχ ὡς οἱ πεπτωκότες διὰ γλῶσσαν. 19 μακάριος ὁ σκεπασθεὶς ἀπ᾽ αὐτῆς, ὃς οὐ διῆλθεν ἐν τῷ θυμῷ αὐτῆς, ὃς οὐχ εἵλκυσεν τὸν ζυγὸν αὐτῆς καὶ ἐν τοῖς δεσμοῖς αὐτῆς οὐκ ἐδέθη· 20 ὁ γὰρ ζυγὸς αὐτῆς ζυγὸς σιδηροῦς, καὶ οἱ δεσμοὶ αὐτῆς δεσμοὶ χάλκειοι· 21 θάνατος πονηρὸς ὁ θάνατος αὐτῆς, καὶ λυσιτελὴς μᾶλλον ὁ ᾅδης αὐτῆς. 22 οὐ μὴ κρατήσῃ εὐσεβῶν, καὶ ἐν τῇ φλογὶ αὐτῆς οὐ καήσονται. 23 οἱ καταλείποντες κύριον ἐμπεσοῦνται εἰς αὐτήν, καὶ ἐν αὐτοῖς ἐκκαήσεται καὶ οὐ μὴ σβεσθῇ· ἐπαποσταλήσεται αὐτοῖς ὡς λέων καὶ ὡς πάρδαλις λυμανεῖται αὐτούς. 24 ἰδὲ περίφραξον τὸ κτῆμά σου ἀκάνθαις, τὸ ἀργύριόν σου καὶ τὸ χρυσίον κατάδησον· 25 καὶ τοῖς λόγοις σου ποίησον ζυγὸν καὶ σταθμὸν καὶ τῷ στόματί σου ποίησον θύραν καὶ μοχλόν. 26 πρόσεχε μήπως ὀλίσθῃς ἐν αὐτῇ, μὴ πέσῃς κατέναντι ἐνεδρεύοντος.

29

Okuhoza

1 Okuhoza owinyu kuli kumufà lukogo, okumurhabâla kuli kushimba amarhegeko. 2 Kuli kwinja okuhoza owinyu amango alagîrîre, ci kukwânîne okulyûla amango mwalagânîne. 3 Orhatwâga omu kanwa kâwe, onayumvanye n’abandi, n’amango wa­ lagîrira, wabona oburhabâle. 4 Banji bahoza bamanye mpu kubêrwa, bayumîrize balya babàhozagya. 5 Embere ly’okuhoza, kurhângishisha nyakuhozibwa, kukunga obugalc bwâge, olusiku lw’okulyûla lulegerere, lube lwa mirongwe, oyumve mpu amango gali mabî! 6 Ka balyûla Nyakulyûza akabona ecihimbi c’ebyâge erhi abirîrwe. Akaba arhalyûzirwi, ebirugu bimuhere. kandi abe n’omushombanyi w’obumâma, oku alyûla ajâcira n’okutulagula, ebijâci gube gwo munkwa bwo na bukenge. 7 Bantu banji –burhali bulonza bubî – balahira kuhoza, barhalonza cebyâbo bihere.

Okuhâna

8 Obe wa lukogo oku b’obuligo, orhabayumukizagya aha mwâwe bali­nda oburhabâle. 9 Oshimbe irhegeko, orhabâle omukenyi; alagîrîre, orhamugalulaga maboko mumu. 10 Ebirugu byâwe bije emwa mwene winyu n’omwîra, birhaboleraga e­ mwîna busha. 11 Okolêse obugale bwâwe nk’oku Nyamuzinda arhegesire, wâgala kulu­sha. 12 Okuhâna guli muhako gwawe, gwakuciza amango g’obuhanya. 13 Okuhâna kwo kukulu aha mpenzi nzibu, ah’itumu lyôji, kwâkulwira e­mbere z’omushombanyi.

Okucîhâna cikinja

14 Omuntu nkana anacihâne cikinja erhi wâbo orhuma, bulya okumuliki­rira ziri nshonyi nkulu. 15 Orhayibagiraga aminja g’owakufungiraga, acihâna yene ahali hâwe. 16 Omubî arhakengêra obwinja bw’omufungizi, n’omugâmbanyi anayi­bagire omuciza. 17 Ecikinja cakenyize àbali bagale, cabahêka eyi n’eyi nka mulaba gw’o­mu nyanja. 18 Caluliza abantu banênênè, bahabukira omu bihugo, emahanga. 19 Omuminya anashwire okucihâna cikinja, mpu ly’ayunguka, n’obwo buhanya ashwirîre. 20 Orhabâle owinyu nk’oku onahashire, ci omanye nawe wâhirima.

Okuba cigolo

21 Akantu karhanzi k’okulama: mîshi, kalyo, mwambalo n’enyumpa y’o­ kulâla. 22 Okubêra mukenyi aha mwâwe, omu nyumpa yâwe y’obukere, kwo kukulu aha kukâyigurhira omu nyumpa nyinja ya bene. 23 Ogale erhi okene, osîme, orhacijiraga cigolo. 24 Kalamo kabî, okuhandûla ene n’irhondo, aha wankaja, nta kubu­mbûla akanwa; 25 oli ho cigolo, n’enshonyi zâwe haguma, n’ebinwa bakubwira, bya kanego: 26 «Bwîra oyo w’ekuli, ayishe arheganye amêza. arhujirire ebi rhwâlya». 27 «Ewâni sho! orhenge omwo, bulya mwâja owundi: mwene wirhu a­mbalamîre, mwo nanamuhandisa omwo». 28 Nshonyi ezo muntu w’obukengere okucinaguzibwa ntyo oku cihando, n’okulolwa nka muntu oli omu mwenda.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 29

1 ῾Ο ποιῶν ἔλεος δανιεῖ τῷ πλησίον, καὶ ὁ ἐπισχύων τῇ χειρὶ αὐτοῦ τηρεῖ ἐντολάς. 2 δάνεισον τῷ πλησίον ἐν καιρῷ χρείας αὐτοῦ καὶ πάλιν ἀπόδος τῷ πλησίον εἰς τὸν καιρόν· 3 στερέωσον λόγον καὶ πιστώθητι μετ᾽ αὐτοῦ, καὶ ἐν παντὶ καιρῷ εὑρήσεις τὴν χρείαν σου. 4 πολλοὶ ὡς εὕρεμα ἐνόμισαν δάνος καὶ παρέσχον κόπον τοῖς βοηθήσασιν αὐτοῖς. 5 ἕως οὗ λάβῃ, καταφιλήσει χεῖρας αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τῶν χρημάτων τοῦ πλησίον ταπεινώσει φωνήν· καὶ ἐν καιρῷ ἀποδόσεως παρελκύσει χρόνον καὶ ἀποδώσει λόγους ἀκηδίας καὶ τὸν καιρὸν αἰτιάσεται. 6 ἐὰν ἰσχύσῃ, μόλις κομίσεται τὸ ἥμισυ καὶ λογιεῖται αὐτὸ ὡς εὕρεμα· εἰ δὲ μή, ἀπεστέρησεν αὐτὸν τῶν χρημάτων αὐτοῦ, καὶ ἐκτήσατο αὐτὸν ἐχθρὸν δωρεάν· κατάρας καὶ λοιδορίας ἀποδώσει αὐτῷ καὶ ἀντὶ δόξης ἀποδώσει αὐτῷ ἀτιμίαν. 7 πολλοὶ οὐ χάριν πονηρίας ἀπέστρεψαν, ἀποστερηθῆναι δωρεὰν εὐλαβήθησαν. 8 Πλὴν ἐπὶ ταπεινῷ μακροθύμησον καὶ ἐπ᾽ ἐλεημοσύνῃ μὴ παρελκύσῃς αὐτόν. 9 χάριν ἐντολῆς ἀντιλαβοῦ πένητος καὶ κατὰ τὴν ἔνδειαν αὐτοῦ μὴ ἀποστρέψῃς αὐτὸν κενόν. 10 ἀπόλεσον ἀργύριον δι᾽ ἀδελφὸν καὶ φίλον, καὶ μὴ ἰωθήτω ὑπὸ τὸν λίθον εἰς ἀπώλειαν. 11 θὲς τὸν θησαυρόν σου κατ᾽ ἐντολὰς ὑψίστου, καὶ λυσιτελήσει σοι μᾶλλον ἢ τὸ χρυσίον. 12 σύγκλεισον ἐλεημοσύνην ἐν τοῖς ταμιείοις σου, καὶ αὕτη ἐξελεῖταί σε ἐκ πάσης κακώσεως· 13 ὑπὲρ ἀσπίδα κράτους καὶ ὑπὲρ δόρυ ὁλκῆς κατέναντι ἐχθροῦ πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ. 14 ᾿Ανὴρ ἀγαθὸς ἐγγυήσεται τὸν πλησίον, καὶ ὁ ἀπολωλεκὼς αἰσχύνην ἐγκαταλείψει αὐτόν. 15 χάριτας ἐγγύου μὴ ἐπιλάθῃ· ἔδωκεν γὰρ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ὑπὲρ σοῦ. 16 ἀγαθὰ ἐγγύου ἀνατρέψει ἁμαρτωλός, καὶ ἀχάριστος ἐν διανοίᾳ ἐγκαταλείψει ῥυσάμενον. 17 ἐγγύη πολλοὺς ἀπώλεσεν κατευθύνοντας καὶ ἐσάλευσεν αὐτοὺς ὡς κῦμα θαλάσσης· 18 ἄνδρας δυνατοὺς ἀπῴκισεν, καὶ ἐπλανήθησαν ἐν ἔθνεσιν ἀλλοτρίοις. 19 ἁμαρτωλὸς ἐμπεσὼν εἰς ἐγγύην καὶ διώκων ἐργολαβίας ἐμπεσεῖται εἰς κρίσεις. 20 ἀντιλαβοῦ τοῦ πλησίον κατὰ δύναμίν σου καὶ πρόσεχε σεαυτῷ μὴ ἐμπέσῃς. 21 ᾿Αρχὴ ζωῆς ὕδωρ καὶ ἄρτος καὶ ἱμάτιον καὶ οἶκος καλύπτων ἀσχημοσύνην. 22 κρείσσων βίος πτωχοῦ ὑπὸ σκέπην δοκῶν ἢ ἐδέσματα λαμπρὰ ἐν ἀλλοτρίοις. 23 ἐπὶ μικρῷ καὶ μεγάλῳ εὐδοκίαν ἔχε, καὶ ὀνειδισμὸν παροικίας οὐ μὴ ἀκούσῃς. 24 ζωὴ πονηρὰ ἐξ οἰκίας εἰς οἰκίαν, καὶ οὗ παροικήσεις, οὐκ ἀνοίξεις στόμα· 25 ξενιεῖς καὶ ποτιεῖς εἰς ἀχάριστα καὶ πρὸς ἐπὶ τούτοις πικρὰ ἀκούσῃ 26 Πάρελθε, πάροικε, κόσμησον τράπεζαν, καὶ εἴ τι ἐν τῇ χειρί σου, ψώμισόν με· 27 ἔξελθε, πάροικε, ἀπὸ προσώπου δόξης, ἐπεξένωταί μοι ὁ ἀδελφός, χρεία τῆς οἰκίας. 28 βαρέα ταῦτα ἀνθρώπῳ ἔχοντι φρόνησιν, ἐπιτίμησις οἰκίας καὶ ὀνειδισμὸς δανειστοῦ.

30

Okulera

1 Omubusi ozigira omwana wâge arhamurhogoza, irhondo erhi olya mwana yekola cimala-mungo. 2 Olera bwinja omwana wâge âsîma, bâmukûnga ekarhî k’abîra bâge. 3 Oyigîriza bwinja omwana wâge, buyâgalwa azukiza omushombanyi wâge, ci busîme ekarhî k’abîra bâge. 4 Ciru ishe w’omwana mulere akafà, kurhali kufà afire, bulya asizire oli nka ye. 5 Acizîne, abwîne obusîme muli ye, buno akol’afà, nta burhe. 6 Asizire entwâli y’okucîhôla oku bashomhanyi, asigîre abîra bâge owa­bavuga omunkwa oku minja bamujirîre. 7 Orhogoza ornwana wâge, acirheganye n’okukârhuba ebibande, ngasi kuyâma, omurhima gumukangalale. 8 Enfarasi nshwêke kubî enagâmbane, karhagobaga naye kubî akula. 9 Nêci, orhogoze omwana, kwône acikukanga, omushâse kwône, wâci­cîlakira. 10 Orhashekaga mwe naye âkaba orhalonza okulaka mwe naye, wâcizi­nzibala obusù. 11 Orhamulekêreraga amango acikula, orhazibaga mpu orhagibona obu­bî bwâge. 12 Omuyumvise bwinja oku acikula, ciru n’okumushûrha amango aciri mwana, bulya cikaba cigamba arhakàkuyumva, n’oburhe bukugwaârhe. 13 Lera onaherhe bwinja omwana, ly’oleka okuyishirhindibuka n’obuga­mba bwâge.

Amagala minja

14 Omukenyi muzibu w’amagala minja, ye mukulu aha mugale w’amaga­la magalu-galu. 15 Amagala minja n’emisi bilushire obuhirhi bwoshi bw’igulu, amagala mazibu galushire obugale. 16 Nta buhirhi bulushire amagala, na nta bugale hulushire obusîmc bw’omurhima. 17 Olufù lwo lukulu aha kalamo k’omutula, obuluhûke bw’ensiku n’ama­ngo bwo bwinja aha ndwâla erhafuma. 18 Okuhira entûlo aha nshinda, kwo kuguma n’okuhira ebiryo oku kanwa kabumbe, 19 Ebi barhûla ensalamu êrhalya erhanahinya, bibâ bya cici? Ntyo kw’ali omuntu Nyamuzinda ashimhire. 20 Analabaganye, ayise mutya. Kw’ali nka kulya bashahula omuntu ba­bulimuha omukazi, abande enani.

Obusime

21 Orhabâga we nnaburhe, orhacirhegega entânya zilerha omutula. 22 Busîme bw’omurhima ko kalamo k’omuntu, bushagaluke kwo kuyu­shûla ensiku zâge. 23 Orhebe entanya zâwe, orhûlirize omurhima, ohive oburhe: bulya omugungunu gwâyîsire banji, nta bûnguke gwankalerha. 24 Amagene n’obukunizi binanyihye akalamo, entanya zinabiduhye obu­shosi. 25 Nka omurhima gushagalusire, ebiryo binazigire omuntu, ehi omuntu àlyaga himugwe bwinja.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 30

1 ῾Ο ἀγαπῶν τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐνδελεχήσει μάστιγας αὐτῷ, ἵνα εὐφρανθῇ ἐπ᾽ ἐσχάτων αὐτοῦ· 2 ὁ παιδεύων τὸν υἱὸν αὐτοῦ ὀνήσεται ἐπ᾽ αὐτῷ καὶ ἀνὰ μέσον γνωρίμων ἐπ᾽ αὐτῷ καυχήσεται· 3 ὁ διδάσκων τὸν υἱὸν αὐτοῦ παραζηλώσει τὸν ἐχθρὸν καὶ ἔναντι φίλων ἐπ᾽ αὐτῷ ἀγαλλιάσεται. 4 ἐτελεύτησεν αὐτοῦ ὁ πατήρ, καὶ ὧς οὐκ ἀπέθανεν· ὅμοιον γὰρ αὐτῷ κατέλιπεν μετ᾽ αὐτόν. 5 ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ εἶδεν καὶ εὐφράνθη καὶ ἐν τῇ τελευτῇ αὐτοῦ οὐκ ἐλυπήθη· 6 ἐναντίον ἐχθρῶν κατέλιπεν ἔκδικον καὶ τοῖς φίλοις ἀνταποδιδόντα χάριν. 7 περιψύχων υἱὸν καταδεσμεύσει τραύματα αὐτοῦ, καὶ ἐπὶ πάσῃ βοῇ ταραχθήσεται σπλάγχνα αὐτοῦ. 8 ἵππος ἀδάμαστος ἐκβαίνει σκληρός, καὶ υἱὸς ἀνειμένος ἐκβαίνει προαλής. 9 τιθήνησον τέκνον, καὶ ἐκθαμβήσει σε· σύμπαιξον αὐτῷ, καὶ λυπήσει σε. 10 μὴ συγγελάσῃς αὐτῷ, ἵνα μὴ συνοδυνηθῇς, καὶ ἐπ᾽ ἐσχάτων γομφιάσεις τοὺς ὀδόντας σου. 11 μὴ δῷς αὐτῷ ἐξουσίαν ἐν νεότητι· 12 θλάσον τὰς πλευρὰς αὐτοῦ, ὡς ἔστιν νήπιος, μήποτε σκληρυνθεὶς ἀπειθήσῃ σοι. 13 παίδευσον τὸν υἱόν σου καὶ ἔργασαι ἐν αὐτῷ, ἵνα μὴ ἐν τῇ ἀσχημοσύνῃ αὐτοῦ προσκόψῃς. 14 Κρείσσων πτωχὸς ὑγιὴς καὶ ἰσχύων τῇ ἕξει ἢ πλούσιος μεμαστιγωμένος εἰς σῶμα αὐτοῦ. 15 ὑγίεια καὶ εὐεξία βελτίων παντὸς χρυσίου, καὶ σῶμα εὔρωστον ἢ ὄλβος ἀμέτρητος. 16 οὐκ ἔστιν πλοῦτος βελτίων ὑγιείας σώματος, καὶ οὐκ ἔστιν εὐφροσύνη ὑπὲρ χαρὰν καρδίας. 17 κρείσσων θάνατος ὑπὲρ ζωὴν πικρὰν καὶ ἀνάπαυσις αἰῶνος ἢ ἀρρώστημα ἔμμονον. 18 ἀγαθὰ ἐκκεχυμένα ἐπὶ στόματι κεκλεισμένῳ θέματα βρωμάτων παρακείμενα ἐπὶ τάφῳ. 19 τί συμφέρει κάρπωσις εἰδώλῳ; οὔτε γὰρ ἔδεται οὔτε μὴ ὀσφρανθῇ· οὕτως ὁ ἐκδιωκόμενος ὑπὸ κυρίου. 20 βλέπων ἐν ὀφθαλμοῖς καὶ στενάζων ὥσπερ εὐνοῦχος περιλαμβάνων παρθένον καὶ στενάζων. 21 Μὴ δῷς εἰς λύπην τὴν ψυχήν σου καὶ μὴ θλίψῃς σεαυτὸν ἐν βουλῇ σου. 22 εὐφροσύνη καρδίας ζωὴ ἀνθρώπου, καὶ ἀγαλλίαμα ἀνδρὸς μακροημέρευσις. 23 ἀπάτα τὴν ψυχήν σου καὶ παρακάλει τὴν καρδίαν σου καὶ λύπην μακρὰν ἀπόστησον ἀπὸ σοῦ· πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν ἡ λύπη, καὶ οὐκ ἔστιν ὠφέλεια ἐν αὐτῇ. 24 ζῆλος καὶ θυμὸς ἐλαττοῦσιν ἡμέρας, καὶ πρὸ καιροῦ γῆρας ἄγει μέριμνα. 25λαμπρὰ καρδία καὶ ἀγαθὴ ἐπὶ ἐδέσμασιν τῶν βρωμάτων αὐτῆς ἐπιμελήσεται.

---

 ⁱ21.10 Ekuzimu: Iola Mt 7, 13.

22. 6: Bukwânîne: okuhana n’okushûrha: Iola Mig 13,24; 19,18; 22,15; 23, 13-14; 29, 15-17,

 ^j22.7 Ngasi habulisire omulongo omu LXX, rhuli rhwahazabûla n’oburhabâle bwa Vulgata (https:www.academic-bible.com/en/online-bibles/biblia-sacra-vulgata/read-the-bible-text/bibel/text/lesen/stelle/43/220001/229999/ch/549aad1a89fa5e1a4109a70598f4606e/) na Ebibliya Ntagatifu, Verbum Bible, Kinshasa, 1992

 ^k24.1 Ohurhimanya bwaderha: ahâla oburhimanya kwo buli nka muntu, n’eci cigabi kwo ciri nka murhima gw’eci citabu. Lola Mig 8, 22. Omu Liturjiya katolika. ebi binwa Ekleziya ebiyereke­zize Bikira Mariya.

 ^l24.10 Nàrhumikire omukolo omu ka-Nyamuzinda guli mukolo gwa Burhimanya: lola 24, 23…

 ^m24.18 Ohushinganyanya bwayishigererwako Yezu Kristu. Lola Yn l4, 6.

 ⁿ25.7 Abashombanyi bahirime: Nnawirhu Yezu Kristu arhegesire rhuzigire abantu boshi, ciru n’abashombanyi birhu, Iola Mt 5, 44; 9-40: Lk 6, 27-35.

31

Obuhirhi

1 Okubula iro buhirhi bukulerha, kurhamya kunarhamya, entanya z’obuhirhi iro zihiva. 2 Entanya z’omûshi zinarhume omuntu arhaja iro, endwâla nkali enaha­nze îro. 3 Omugale akola mpu ly’ebirugu byâge biluga, n’okurhamûka kwage e­rhi kucîsîmîsa; 4 omukenyi akola mpu ly’abona eci alya, n’okurhamûka kwâge bushube buligo. 5 Osîma ensaranga arhafuma câha, ohubira obunguke bwo bunamuhubya. 6 Banji ensaranga zayîsire, lufù bàlimo, barhakabuzire bufà. 7 Guba murhego oku bantu bazisîma, n’abahwinja boshi mo bahwêra. 8 lragi lyâge omugale oyôsire buzira izabyo, n’orhashimbulula masholo. 9 Ye ndi oyo rhumusîme? ajirire olubaga aminja garhankaderhwa. 10 Ndi wajire muli ebyo anarhengamwo mugumaguma? ndi oyo wabula­ga bujira ecâha n’obwo ali akuhashire? abula bujirira abandi amabi, n’obwo àkagajizire? 11 Obugale bwâge burhahuligane, n’endêko yâmanyisa aminja àjizire.

Ebiryo

12 K’amêza olikwo gahirhîre? orhaderhaga n’okucîkunga, mpu: «Neci, ene nayîgurha, byamâluga!» 13 Kengêra obubî bw’amasù g’obudambyè: ka hali eciremwa cibi kulusha isù? erilakira obusha! 14 Orhalikiraga okuboko ah’okulalisire ayêrekîze okwâge, orhaci­rhunikaga oku cibo kuguma nâye. 15 Manyira owinyu kuli we wene, na muli byoshi obe murhimanya. 16 Olye nka mugula ehi bakuhîre, oleke okuvûkuza amarhama, n’okuci­ bonesa nshonyi. 17 Obe we rhangireka okulya, bugula obwo, orhahùbaga zakanaba nsho­nyi. 18 Akaba muli banji oku mêza, orhacîhaga embere z’abandi. 19 Hitya hiyîgusa omulume! erhi agwishira, ayise bwinja. 20 Hunga bwinja. ntalya-binene, omuntu asagizûka duba, anayumve i­rhwe liri lyangu. Enkananga, olushalo, okulumwa omu nda, lwo luhembo lw’omudambyè. 21 Kwankanaba wasezîbwe okudambiha, yîmuka, oje embuga, oshale, wayumva okola mwangu. 22 Nyumva, mwana wâni, orhangayaga, buzinda Iyo wayumva ebi nku­bwizire. Obe n’olugero omu ngasi mukolo wakola, wabona oku nta mango endwâla yakuhikeko. 23 Omushamuka olalikîne akaluza ebiryo bwenêne asîmwa, banajire nsi­ku baderha okuhâna kwâge. 24 Ci kwone olalikîne akabijinikira kushekerwa ashekerwa omu lugo, n’obujinisi bwâge kuderhwa buderhwa.

Amamvu

25 Orhabâga ntwâli y’amamvu, amamvu gahezize banji. 26 Eluganda, muliro barhangulamwo ecûma, ntyo kw’amamvu garha­ngula emirhima aha abalume banywera. 27 Amamvu ko kalamo k’omulume, casinga omuntu anywe galya g’oluge­ro. 28 Bushagaluke bwa murhima, busîme bw’omuntu, go mamvu omuntu a­nywa ensa nyinja, n’omu lugero lwinja. 29 Kaheza, go mamvu omuntu anywa nk’ahagula, aganywere amîru n’o­ mujina. 30 Endalwe enazûkize omuhwinja enongwe yamuheza, emuheze, emisi ­enyihe n’okulwa kuhaje, evune enjingo abulilerha amalwa. 31 Muli oku mêza, orhasholoshonzagya owinyu, orhamushekeraga akaja­ mwo orukara, orhamubonesagya nshonyi, orhanamujiraga burhe mpu akulyûlage.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 31

1 ᾿Αγρυπνία πλούτου ἐκτήκει σάρκας, καὶ ἡ μέριμνα αὐτοῦ ἀφιστᾷ ὕπνον. 2 μέριμνα ἀγρυπνίας ἀποστήσει νυσταγμόν, καὶ ἀρρώστημα βαρὺ ἐκνήψει ὕπνον. 3 ἐκοπίασεν πλούσιος ἐν συναγωγῇ χρημάτων καὶ ἐν τῇ ἀναπαύσει ἐμπίμπλαται τῶν τρυφημάτων αὐτοῦ. 4 ἐκοπίασεν πτωχὸς ἐν ἐλαττώσει βίου καὶ ἐν τῇ ἀναπαύσει ἐπιδεὴς γίνεται. 5 ῾Ο ἀγαπῶν χρυσίον οὐ δικαιωθήσεται, καὶ ὁ διώκων διάφορα ἐν αὐτοῖς πλανηθήσεται. 6 πολλοὶ ἐδόθησαν εἰς πτῶμα χάριν χρυσίου, καὶ ἐγενήθη ἡ ἀπώλεια αὐτῶν κατὰ πρόσωπον αὐτῶν. 7 ξύλον προσκόμματός ἐστιν τοῖς ἐνθουσιάζουσιν αὐτῷ, καὶ πᾶς ἄφρων ἁλώσεται ἐν αὐτῷ. 8 μακάριος πλούσιος, ὃς εὑρέθη ἄμωμος καὶ ὃς ὀπίσω χρυσίου οὐκ ἐπορεύθη· 9 τίς ἐστιν; καὶ μακαριοῦμεν αὐτόν· ἐποίησεν γὰρ θαυμάσια ἐν λαῷ αὐτοῦ. 10 τίς ἐδοκιμάσθη ἐν αὐτῷ καὶ ἐτελειώθη; καὶ ἔσται αὐτῷ εἰς καύχησιν. τίς ἐδύνατο παραβῆναι καὶ οὐ παρέβη, καὶ ποιῆσαι κακὰ καὶ οὐκ ἐποίησεν; 11 στερεωθήσεται τὰ ἀγαθὰ αὐτοῦ, καὶ τὰς ἐλεημοσύνας αὐτοῦ ἐκδιηγήσεται ἐκκλησία.

12 ᾿Επὶ τραπέζης μεγάλης ἐκάθισας; μὴ ἀνοίξῃς ἐπ᾽ αὐτῆς φάρυγγά σου καὶ μὴ εἴπῃς Πολλά γε τὰ ἐπ᾽ αὐτῆς· 13 μνήσθητι ὅτι κακὸν ὀφθαλμὸς πονηρός. πονηρότερον ὀφθαλμοῦ τί ἔκτισται; διὰ τοῦτο ἀπὸ παντὸς προσώπου δακρύει. 14 οὗ ἐὰν ἐπιβλέψῃ, μὴ ἐκτείνῃς χεῖρα καὶ μὴ συνθλίβου αὐτῷ ἐν τρυβλίῳ. 15 νόει τὰ τοῦ πλησίον ἐκ σεαυτοῦ καὶ ἐπὶ παντὶ πράγματι διανοοῦ. 16 φάγε ὡς ἄνθρωπος τὰ παρακείμενά σοι καὶ μὴ διαμασῶ, μὴ μισηθῇς. 17 παῦσαι πρῶτος χάριν παιδείας καὶ μὴ ἀπληστεύου, μήποτε προσκόψῃς· 18 καὶ εἰ ἀνὰ μέσον πλειόνων ἐκάθισας, πρότερος αὐτῶν μὴ ἐκτείνῃς τὴν χεῖρά σου. 19 ῾Ως ἱκανὸν ἀνθρώπῳ πεπαιδευμένῳ τὸ ὀλίγον, καὶ ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ οὐκ ἀσθμαίνει. 20 ὕπνος ὑγιείας ἐπὶ ἐντέρῳ μετρίῳ· ἀνέστη πρωί, καὶ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ μετ᾽ αὐτοῦ. πόνος ἀγρυπνίας καὶ χολέρας καὶ στρόφος μετὰ ἀνδρὸς ἀπλήστου· 21 καὶ εἰ ἐβιάσθης ἐν ἐδέσμασιν, ἀνάστα ἔμεσον πόρρω, καὶ ἀναπαύσῃ. 22 ἄκουσόν μου, τέκνον, καὶ μὴ ἐξουδενήσῃς με, καὶ ἐπ᾽ ἐσχάτων εὑρήσεις τοὺς λόγους μου· ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου γίνου ἐντρεχής, καὶ πᾶν ἀρρώστημα οὐ μή σοι ἀπαντήσῃ. 23 λαμπρὸν ἐπ᾽ ἄρτοις εὐλογήσει χείλη, καὶ ἡ μαρτυρία τῆς καλλονῆς αὐτοῦ πιστή. 24 πονηρῷ ἐπ᾽ ἄρτῳ διαγογγύσει πόλις, καὶ ἡ μαρτυρία τῆς πονηρίας αὐτοῦ ἀκριβής.

25 ᾿Εν οἴνῳ μὴ ἀνδρίζου· πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν ὁ οἶνος. 26 κάμινος δοκιμάζει στόμωμα ἐν βαφῇ, οὕτως οἶνος καρδίας ἐν μάχῃ ὑπερηφάνων. 27 ἔφισον ζωῆς οἶνος ἀνθρώποις, ἐὰν πίνῃς αὐτὸν ἐν μέτρῳ αὐτοῦ. τίς ζωὴ ἐλασσουμένῳ οἴνῳ; καὶ αὐτὸς ἔκτισται εἰς εὐφροσύνην ἀνθρώποις. 28 ἀγαλλίαμα καρδίας καὶ εὐφροσύνη ψυχῆς οἶνος πινόμενος ἐν καιρῷ αὐτάρκης· 29 πικρία ψυχῆς οἶνος πινόμενος πολὺς ἐν ἐρεθισμῷ καὶ ἀντιπτώματι. 30 πληθύνει μέθη θυμὸν ἄφρονος εἰς πρόσκομμα ἐλαττῶν ἰσχὺν καὶ προσποιῶν τραύματα. 31 ἐν συμποσίῳ οἴνου μὴ ἐλέγξῃς τὸν πλησίον καὶ μὴ ἐξουθενήσῃς αὐτὸν ἐν εὐφροσύνῃ αὐτοῦ· λόγον ὀνειδισμοῦ μὴ εἴπῃς αὐτῷ καὶ μὴ αὐτὸν θλίψῃς ἐν ἀπαιτήσει.

32

Ebiryo by’olusiku lukulu

1 Bakujizire mukulu w’amêza, orhajiraga bucîbone, obere ekarhî k’abi­nyu nka muntu akâbo, obagabulire obulibwârhala nâwe. 2 Wamajira emikolo yâwe yoshi oku enali, bwârhalaga, nâwe osîme haguma n’abinyu, bakusîme, lwo luhembo lw’omukolo mwinja wa­kozire. 3 We mushosi, derhaga, kuli kwinja emund’oli, ci bunyi-bunyi, o­rhahulisagya enyimbo. 4 Amango bali bayumvirhiza oluzihwa, orhaluzagya olubî, oleke okuhahàbuka. 5 Amango bali oku mêza, olulanga aba namulisa, kuli nka kula bayu­shûla enjuma nyinja-nyinja oku magerha. 6 Cifungo ca hibuye hinjinja omu burhunge bw’amasholo, lwo lulanga lw’omulya mwinja amango banywa orhwamvu rhwinja. 7 Derhaga, nawe musole, akaba kwa bulagirire, akabiri karhali kanyi e­rhi bakàkudosa. 8 Oyofihye ebinwa byâwe, oderhe binji omu bisungunu, obe wa kuhulika-kwa-muhya^o. 9 Orhaderhezagya abakulu nka binyu mûmanîne mweshi, owundi mu­ntu akaderha, oshube oku byâwe binwa. 10 Mukemezo gushokolera omukungulo, inêma lishokolera omuntu mu­rhimanya. 11 Amango gâwe gamahika, gendaga, orhacilegerere, libirhira eka, oleke okula kusharhira omu njira. 12 Aha ka, ocîmîmise, oshârhe, orhabihaga omu kuderha buzira lugero. 13 Ovuge Lulema omunkwa kuli byoshi, ye kushobôza aminja gâge.

Okurhînya Nyamuzinda

14 Omuntu orhînya Nyamuzinda, ayumva akanwa kâge, abamulonza ku­rhona barhona emwâge. 15 Omuntu odôkereza irhegeko kuyîgusa limuyîgusa, ci endyâlya kusa­rhaza liyîsârhaza. 16 Abarhînya Nyamuzinda banajirwe bashinganyanya, ebijiro byôbo bi­nja kwo bimoleka nka kamole. 17 Omubi arhaziga bamuhanûla, arhabula igwarhiro ly’okujira obulonza bwâge. 18 Omuntu nkana arhagaya ihano, mubi-ogayana yehe arhaba lugwêgwè. 19 Orhajiraga bici buzira kugerêreza, ntyo orhacîyunjuze kw’ebi wàjizire. 20 Orhageraga omu njira y’ebikunguzo, orhagija wasârhala. 21 Orhacîkubagiraga enjira ekubûsire, 22 n’abana bâwe nabo orhacîkubagiragabo. 23 Ocîlange wene muli byoshi, okwo nakwo kuli kushimba amarhegeko. 24 Omuntu ocîkubagire irhegeko, kushimba ashimba ebi lirhegesire, olangalira Nyamuzinda arhabulabula.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 32

1 ῾Ηγούμενόν σε κατέστησαν; μὴ ἐπαίρου· γίνου ἐν αὐτοῖς ὡς εἷς ἐξ αὐτῶν, φρόντισον αὐτῶν καὶ οὕτω κάθισον· 2 καὶ πᾶσαν τὴν χρείαν σου ποιήσας ἀνάπεσε, ἵνα εὐφρανθῇς δι᾽ αὐτοὺς καὶ εὐκοσμίας χάριν λάβῃς στέφανον. 3 Λάλησον, πρεσβύτερε, πρέπει γάρ σοι, ἐν ἀκριβεῖ ἐπιστήμῃ καὶ μὴ ἐμποδίσῃς μουσικά. 4 ὅπου ἀκρόαμα, μὴ ἐκχέῃς λαλιὰν καὶ ἀκαίρως μὴ σοφίζου. 5 σφραγὶς ἄνθρακος ἐπὶ κόσμῳ χρυσῷ σύγκριμα μουσικῶν ἐν συμποσίῳ οἴνου· 6 ἐν κατασκευάσματι χρυσῷ σφραγὶς σμαράγδου μέλος μουσικῶν ἐφ᾽ ἡδεῖ οἴνῳ. 7 Λάλησον, νεανίσκε, εἰ χρεία σου, μόλις δὶς ἐὰν ἐπερωτηθῇς· 8 κεφαλαίωσον λόγον, ἐν ὀλίγοις πολλά· γίνου ὡς γινώσκων καὶ ἅμα σιωπῶν. 9 ἐν μέσῳ μεγιστάνων μὴ ἐξισάζου καὶ ἑτέρου λέγοντος μὴ πολλὰ ἀδολέσχει. 10 πρὸ βροντῆς κατασπεύδει ἀστραπή, καὶ πρὸ αἰσχυντηροῦ προελεύσεται χάρις. 11 ἐν ὥρᾳ ἐξεγείρου καὶ μὴ οὐράγει, ἀπότρεχε εἰς οἶκον καὶ μὴ ῥᾳθύμει· 12 ἐκεῖ παῖζε καὶ ποίει τὰ ἐνθυμήματά σου καὶ μὴ ἁμάρτῃς λόγῳ ὑπερηφάνῳ. 13 καὶ ἐπὶ τούτοις εὐλόγησον τὸν ποιήσαντά σε καὶ μεθύσκοντά σε ἀπὸ τῶν ἀγαθῶν αὐτοῦ.

14 ῾Ο φοβούμενος κύριον ἐκδέξεται παιδείαν, καὶ οἱ ὀρθρίζοντες εὑρήσουσιν εὐδοκίαν. 15 ὁ ζητῶν νόμον ἐμπλησθήσεται αὐτοῦ, καὶ ὁ ὑποκρινόμενος σκανδαλισθήσεται ἐν αὐτῷ. 16 οἱ φοβούμενοι κύριον εὑρήσουσιν κρίμα καὶ δικαιώματα ὡς φῶς ἐξάψουσιν. 17 ἄνθρωπος ἁμαρτωλὸς ἐκκλινεῖ ἐλεγμὸν καὶ κατὰ τὸ θέλημα αὐτοῦ εὑρήσει σύγκριμα. 18 ᾿Ανὴρ βουλῆς οὐ μὴ παρίδῃ διανόημα, ἀλλότριος καὶ ὑπερήφανος οὐ καταπτήξει φόβον. 19 ἄνευ βουλῆς μηθὲν ποιήσῃς καὶ ἐν τῷ ποιῆσαί σε μὴ μεταμελοῦ. 20 ἐν ὁδῷ ἀντιπτώματος μὴ πορεύου καὶ μὴ προσκόψῃς ἐν λιθώδεσιν. 21 μὴ πιστεύσῃς ἐν ὁδῷ ἀπροσκόπῳ 22 καὶ ἀπὸ τῶν τέκνων σου φύλαξαι. 23 ἐν παντὶ ἔργῳ πίστευε τῇ ψυχῇ σου· καὶ γὰρ τοῦτό ἐστιν τήρησις ἐντολῶν. 24 ὁ πιστεύων νόμῳ προσέχει ἐντολαῖς, καὶ ὁ πεποιθὼς κυρίῳ οὐκ ἐλαττωθήσεται.

33

1 Orhînya Nyamuzinda, obubî bunamugere kulî, ciru n’amarhangulo gabwo anagafume. 2 Oshomba irhegeko arhali murhimanya, n’oli mpu alishimbire a­rhanalishimbiri kw’ali nka bwârho omu mulaba. 3 Omuntu w’obukengêre kucîkubagira acîkubagira irhegeko, oku bwaâge likwânîne okuyemerwa nka mulêbi. 4 Ogerêreze eci waderha Iyo bakuyumva, ocije emurhifma embere oshuze. 5 Ebiba emurhima gw’ecinganyi kwo biyôrha nka mizizi ya ngâlè, obukengêre bwâge kwo buzunguluka nka masini 6 Enfarasi nto kw’eri nka mwîra olimbira amasheka, bakagerêreza mpu bayishonakwo, eyâne.

Birhûmâna

7 Cirhuma ensiku zirhayûmânana? n’obwo omwâka gwoshi, omûshi oku izûba gurhenga? 8 Kuli kuderha oku Nyamuzinda arhayûmânyanyagya ensiku: ye wajira- ga ecanda n’empondo n’ensiku nkulu. 9 Akuza anayîminika nguma-nguma, ezindi azijira nsiku kwône. 10 Abantu boshi barhenga omu budaka, Adamu budaka àlemagwamwo. 11 Nyamuzinda omu burhimanya bwâge ababerûla, abagerera ngasi muguma kwâge-kwâge. 12 Hali baguma agishire, abahira enyanya, abagoshôla, abahira hofi naye, hali n’aba àkazire, àbarhanya, àbakaga aha bàli. 13 Kul’ibumba liyôrha omu nfune z’omubumbi, alibûmbe oku alonzize, kwo n’abantu bayôsire omu masù ga Lulema, ye bagabira n’obushi­nganyanya bwâge. 14 Obwinja buyîmanzire omu masù g’obubî, n’obuzîne buyîmanzire omu masù g’olufù, ntyo n’omunya-byâha omu masù g’omuntu nkana. 15 Osingirize ebiremwa by’Ow’Enyanya byoshi, byoshi bigenda bibiri­ bibiri biyerekerîne^p. 16 Niono, nie muzindiyisha, nàyirîrwe, naba nk’omurholigozi wayisha e­nyuffia z’âbasarûla. 17 Omugisho gwa Nyamuzinda gwanjira wa burhanzi, nka musarûzi, nabûmba olurhanda. 18 Omanye kwône oku ntakoleraga bûnguke bwani bwône, ci n’obwa ba­lya boshi basîma okuyîgîrira. 19 Munyumve, mweshi bakulu b’olubaga, mwe mukulire endêko, mu­rhege amarhwiri.

Okuba ntagengwa kw’omuntu

20 Aha mwawe, mango ocizîne, orhalekaga mpu omwana wawe, muka­ we, mene winyu, omwîra wâwe akurhegeke. Orhahaga owundi ebirugu byâwe, kwanaba kucîyunjuza buzinda mango wabihûna. 21 Oku ocizîne onacidwirhe wayîsa omûka, orhacîjiraga muja wa ndi. 22 Okuhûnwa n’abana bâwe, kwo kukulu aha kuyerekera abana oburha wabahûna. 23 Ngasi kantu wajira koshi, oyôrhe we nnako, omanye wankacîshubula. 24 Amango waba wamayunjuza ensiku z’akalamo kâwe, lwo kusiku lw’o­kufa, ogabe ebyawe.

Abaja

25 Ecihêsi ciri ca byahirwa, karhi na mizigo, omuja ali wa biryo, buhane^q na mukolo. 26 Okolese omuja wâwe, wabona omurhûla, omuleke buzira mukolo, wabona oku naye alonza kurhi ankarhenga omu buja. 27 Omurhamba n’olukoba, binagombye ecihêsi, obukali n’akarhi binatwe ifêka, ly’omushizi mubî. 28 Omuhe omukolo, akole, aleke okuyôloha, bulya kuyôloha kuyîgîriza amenge mabî. 29 Omuhe omukolo gumukwânîne, n’akakalahira, omuhogeke omugozi. 30 Ci oleke obukali bw’okumînya oku bantu, okulikire obushinganyanya. 31 K’ogwerhe muja muguma yene? omulole nka ye we, bulya wamulibukîre. 32 Ka muja muguma yene ogwerhe? omulole nka mwene winyu, bulya omulagîrirekwo. 33 Bulya okamukolêsa kubî, akuyâka, ngahi wacimurhangira?

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 33

1 Τῷ φοβουμένῳ κύριον οὐκ ἀπαντήσει κακόν, ἀλλ᾽ ἐν πειρασμῷ καὶ πάλιν ἐξελεῖται. 2 ἀνὴρ σοφὸς οὐ μισήσει νόμον, ὁ δὲ ὑποκρινόμενος ἐν αὐτῷ ὡς ἐν καταιγίδι πλοῖον. 3 ἄνθρωπος συνετὸς ἐμπιστεύσει νόμῳ, καὶ ὁ νόμος αὐτῷ πιστὸς ὡς ἐρώτημα δήλων. 4 ἑτοίμασον λόγον καὶ οὕτως ἀκουσθήσῃ, σύνδησον παιδείαν καὶ ἀποκρίθητι. 5 τροχὸς ἁμάξης σπλάγχνα μωροῦ, καὶ ὡς ἄξων στρεφόμενος ὁ διαλογισμὸς αὐτοῦ. 6 ἵππος εἰς ὀχείαν ὡς φίλος μωκός, ὑποκάτω παντὸς ἐπικαθημένου χρεμετίζει.

7 Διὰ τί ἡμέρα ἡμέρας ὑπερέχει, καὶ πᾶν φῶς ἡμέρας ἐνιαυτοῦ ἀφ᾽ ἡλίου; 8 ἐν γνώσει κυρίου διεχωρίσθησαν, καὶ ἠλλοίωσεν καιροὺς καὶ ἑορτάς· 9 ἀπ᾽ αὐτῶν ἀνύψωσεν καὶ ἡγίασεν καὶ ἐξ αὐτῶν ἔθηκεν εἰς ἀριθμὸν ἡμερῶν. 10 καὶ ἄνθρωποι πάντες ἀπὸ ἐδάφους, καὶ ἐκ γῆς ἐκτίσθη Αδαμ· 11 ἐν πλήθει ἐπιστήμης κύριος διεχώρισεν αὐτοὺς καὶ ἠλλοίωσεν τὰς ὁδοὺς αὐτῶν· 12 ἐξ αὐτῶν εὐλόγησεν καὶ ἀνύψωσεν καὶ ἐξ αὐτῶν ἡγίασεν καὶ πρὸς αὐτὸν ἤγγισεν· ἀπ᾽ αὐτῶν κατηράσατο καὶ ἐταπείνωσεν καὶ ἀνέστρεψεν αὐτοὺς ἀπὸ στάσεως αὐτῶν. 13 ὡς πηλὸς κεραμέως ἐν χειρὶ αὐτοῦ— πᾶσαι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ κατὰ τὴν εὐδοκίαν αὐτοῦ—, οὕτως ἄνθρωποι ἐν χειρὶ τοῦ ποιήσαντος αὐτοὺς ἀποδοῦναι αὐτοῖς κατὰ τὴν κρίσιν αὐτοῦ. 14 ἀπέναντι τοῦ κακοῦ τὸ ἀγαθόν, καὶ ἀπέναντι τοῦ θανάτου ἡ ζωή, οὕτως ἀπέναντι εὐσεβοῦς ἁμαρτωλός· 15 καὶ οὕτως ἔμβλεψον εἰς πάντα τὰ ἔργα τοῦ ὑψίστου, δύο δύο, ἓν κατέναντι τοῦ ἑνός. 16 Κἀγὼ ἔσχατος ἠγρύπνησα ὡς καλαμώμενος ὀπίσω τρυγητῶν· 17 ἐν εὐλογίᾳ κυρίου ἔφθασα καὶ ὡς τρυγῶν ἐπλήρωσα ληνόν. 18 κατανοήσατε ὅτι οὐκ ἐμοὶ μόνῳ ἐκοπίασα, ἀλλὰ πᾶσιν τοῖς ζητοῦσιν παιδείαν. 19 ἀκούσατέ μου, μεγιστᾶνες λαοῦ, καὶ οἱ ἡγούμενοι ἐκκλησίας, ἐνωτίσασθε.

20 Υἱῷ καὶ γυναικί, ἀδελφῷ καὶ φίλῳ μὴ δῷς ἐξουσίαν ἐπὶ σὲ ἐν ζωῇ σου· καὶ μὴ δῷς ἑτέρῳ τὰ χρήματά σου, ἵνα μὴ μεταμεληθεὶς δέῃ περὶ αὐτῶν. 21 ἕως ἔτι ζῇς καὶ πνοὴ ἐν σοί, μὴ ἀλλάξῃς σεαυτὸν ἐν πάσῃ σαρκί· 22 κρεῖσσον γάρ ἐστιν τὰ τέκνα δεηθῆναί σου ἢ σὲ ἐμβλέπειν εἰς χεῖρας υἱῶν σου. 23 ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου γίνου ὑπεράγων, μὴ δῷς μῶμον ἐν τῇ δόξῃ σου. 24 ἐν ἡμέρᾳ συντελείας ἡμερῶν ζωῆς σου καὶ ἐν καιρῷ τελευτῆς διάδος κληρονομίαν.

25 Χορτάσματα καὶ ῥάβδος καὶ φορτία ὄνῳ, ἄρτος καὶ παιδεία καὶ ἔργον οἰκέτῃ. 26 ἔργασαι ἐν παιδί, καὶ εὑρήσεις ἀνάπαυσιν· ἄνες χεῖρας αὐτῷ, καὶ ζητήσει ἐλευθερίαν. 27 ζυγὸς καὶ ἱμὰς τράχηλον κάμψουσιν, καὶ οἰκέτῃ κακούργῳ στρέβλαι καὶ βάσανοι· 28 ἔμβαλε αὐτὸν εἰς ἐργασίαν, ἵνα μὴ ἀργῇ, πολλὴν γὰρ κακίαν ἐδίδαξεν ἡ ἀργία· 29 εἰς ἔργα κατάστησον, καθὼς πρέπει αὐτῷ, κἂν μὴ πειθαρχῇ, βάρυνον τὰς πέδας αὐτοῦ. 30 καὶ μὴ περισσεύσῃς ἐπὶ πάσῃ σαρκὶ καὶ ἄνευ κρίσεως μὴ ποιήσῃς μηδέν. 31 Εἰ ἔστιν σοι οἰκέτης, ἔστω ὡς σύ, ὅτι ἐν αἵματι ἐκτήσω αὐτόν· 32 εἰ ἔστιν σοι οἰκέτης, ἄγε αὐτὸν ὡς ἀδελφόν, ὅτι ὡς ἡ ψυχή σου ἐπιδεήσεις αὐτῷ· 33 ἐὰν κακώσῃς αὐτὸν καὶ ἀπάρας ἀποδρᾷ, ἐν ποίᾳ ὁδῷ ζητήσεις αὐτόν;

34

Ebilôrho

1 Okulangalira obusha n’ebirhaboneke, kuli kwa musirhe, n’ebingolo­ngolo byo birhambira ebilôrho. 2 Kuli kugwârha ecizunguzungu na kushimba empûsi, okulegerera oku bilôrho. 3 Ecilolero n’ebilôrho bishushîne, ociloleremwo, wabona obusu bwâwe. 4 Cinja cici cirhenga omu izinga? K’okuli kunarhenge omu bunywesi? 5 Okulagula, okukera engoko, ebilôrho, byoshi busha, kahalalo ka mukazi oli izîmi. 6 Akaba arhali Nyamuzinda obirhumire, orhabishibiriraga. 7 Ebilôrho byarhebire banji, banji balibilangalîre bahona. 8 Amarhegeko garhanywerha, Irhegeko lyôhe linakulikirwe buzira ku­rhebana, oburhimanya nabo buba bwimâna burhabêsha.

Okubalama

9 Okubalama kuyigîriza binji, owagezire omu bihugo binji anamanye na binji, n’omuntu wabwîne binji yenayishiganîra. 10 Omuntu orhasâgija omu malibuko, arhishi binji, ci owàgenzire ayishi orhunjirhunji. 11 Nabwine binji ebwa kubalama, ebi nayumvirhe byo binji kulusha ebi nakamanyiderha. 12 Olufù lwampushire kanji kanji, nanatwa oku isî, alagi kurhi: 13 Abarhînya Nyamuzinda balama, bulya bamulangalîre, bulya baciku­bagîre owakanabaciza. 14 Orhînya Nyamuzinda arhayôboha cici, arhajuguma, Nyamuzinda ye aba acîkubagîre. 15 lragi ly’omuntu orhînya Nyamuzinda, ndi ayimangîrekwo? ndi ayege­mîre?

16 Amasù ga Nyakasane, gayerekîre balya bamusîma, ye mulikûza, mu­tuga muzibu, ye mâkiro, omu mpûsi y’omu irungu, ye mbohôlolo oku idûrhu ly’akasirahinga^r, ye mucika-ntambala, ye na muko­ma-afungira-abali-bhirima. 17 Kulengereza alengereza emirhima, azibûle amasù, ahûne amagala, akalamo n’omugisho.

Enterekêro

18 Okurhûla Nyamuzinda ebizimbano kuli kumushekera, entûlo z’ababî zirhamusimîsa. 19 Ow’Enyanya arhabona oku ntûlo z’ababî, arhali bunji bwa mbâgwa burhuma ababalira ebyâha^s. 20 Kuli kuniga omwana n’ishe asinza, okurhûla Nyamuzinda ebi wa­ nyagaga abakenyi. 21 Ehitya hy’omukenyi ko kalamo kâge, okumunyagahyo kuli kumuyîrha. 22 Kuli kuniga owinyu okumunyaga ehi alamirakwo, oyîma omukozi oluhembo lwâge erhi mwîsi wa bantu. 23 Muguma ayûbake, owundi ashâbe, bunguke buci barhenzamwo aha nyuma ly’oburhe. 24 Muguma agishe, owundi ahehêrere: muguma ohi Nyakasane ayumva? 25 Owacîshuka kulya kuba anahumire omurhumba akanashubiguhuma­ko, erhi cici acîshukirage? 26 Kw’ali ntyo omuntu ocîshalisa oku byâha byâge, buzinda kandi abi­shubîrire! ndi okolaga ayumva omusengero gwâge? bunguke buci burhenzirage muli okwo kucîrhohya?

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 34

1 Κεναὶ ἐλπίδες καὶ ψευδεῖς ἀσυνέτῳ ἀνδρί, καὶ ἐνύπνια ἀναπτεροῦσιν ἄφρονας. 2 ὡς δρασσόμενος σκιᾶς καὶ διώκων ἄνεμον οὕτως ὁ ἐπέχων ἐνυπνίοις· 3 τοῦτο κατὰ τούτου ὅρασις ἐνυπνίων, κατέναντι προσώπου ὁμοίωμα προσώπου. 4 ἀπὸ ἀκαθάρτου τί καθαρισθήσεται; καὶ ἀπὸ ψευδοῦς τί ἀληθεύσει; 5 μαντεῖαι καὶ οἰωνισμοὶ καὶ ἐνύπνια μάταιά ἐστιν, καὶ ὡς ὠδινούσης φαντάζεται καρδία· 6 ἐὰν μὴ παρὰ ὑψίστου ἀποσταλῇ ἐν ἐπισκοπῇ, μὴ δῷς εἰς αὐτὰ τὴν καρδίαν σου· 7 πολλοὺς γὰρ ἐπλάνησεν τὰ ἐνύπνια, καὶ ἐξέπεσον ἐλπίζοντες ἐπ᾽ αὐτοῖς. 8ἄνευ ψεύδους συντελεσθήσεται νόμος, καὶ σοφία στόματι πιστῷ τελείωσις.

9 ᾿Ανὴρ πεπλανημένος ἔγνω πολλά, καὶ ὁ πολύπειρος ἐκδιηγήσεται σύνεσιν· 10 ὃς οὐκ ἐπειράθη, ὀλίγα οἶδεν, ὁ δὲ πεπλανημένος πληθυνεῖ πανουργίαν. 11 πολλὰ ἑώρακα ἐν τῇ ἀποπλανήσει μου, καὶ πλείονα τῶν λόγων μου σύνεσίς μου· 12 πλεονάκις ἕως θανάτου ἐκινδύνευσα καὶ διεσώθην τούτων χάριν. 13 πνεῦμα φοβουμένων κύριον ζήσεται· ἡ γὰρ ἐλπὶς αὐτῶν ἐπὶ τὸν σῴζοντα αὐτούς. 14 ὁ φοβούμενος κύριον οὐδὲν εὐλαβηθήσεται καὶ οὐ μὴ δειλιάσῃ, ὅτι αὐτὸς ἐλπὶς αὐτοῦ. 15 φοβουμένου τὸν κύριον μακαρία ἡ ψυχή· τίνι ἐπέχει; καὶ τίς αὐτοῦ στήριγμα; 16 οἱ ὀφθαλμοὶ κυρίου ἐπὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτόν, ὑπερασπισμὸς δυναστείας καὶ στήριγμα ἰσχύος, σκέπη ἀπὸ καύσωνος καὶ σκέπη ἀπὸ μεσημβρίας, φυλακὴ ἀπὸ προσκόμματος καὶ βοήθεια ἀπὸ πτώσεως, 17 ἀνυψῶν ψυχὴν καὶ φωτίζων ὀφθαλμούς, ἴασιν διδούς, ζωὴν καὶ εὐλογίαν.

18 Θυσιάζων ἐξ ἀδίκου προσφορὰ μεμωμημένη, καὶ οὐκ εἰς εὐδοκίαν δωρήματα ἀνόμων. 19 οὐκ εὐδοκεῖ ὁ ὕψιστος ἐν προσφοραῖς ἀσεβῶν οὐδὲ ἐν πλήθει θυσιῶν ἐξιλάσκεται ἁμαρτίας. 20 θύων υἱὸν ἔναντι τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ὁ προσάγων θυσίαν ἐκ χρημάτων πενήτων. 21 ἄρτος ἐπιδεομένων ζωὴ πτωχῶν, ὁ ἀποστερῶν αὐτὴν ἄνθρωπος αἱμάτων. 22 φονεύων τὸν πλησίον ὁ ἀφαιρούμενος ἐμβίωσιν, καὶ ἐκχέων αἷμα ὁ ἀποστερῶν μισθὸν μισθίου. 23 εἷς οἰκοδομῶν, καὶ εἷς καθαιρῶν· τί ὠφέλησαν πλεῖον ἢ κόπους; 24 εἷς εὐχόμενος, καὶ εἷς καταρώμενος· τίνος φωνῆς εἰσακούσεται ὁ δεσπότης; 25 βαπτιζόμενος ἀπὸ νεκροῦ καὶ πάλιν ἁπτόμενος αὐτοῦ, τί ὠφέλησεν ἐν τῷ λουτρῷ αὐτοῦ; 26 οὕτως ἄνθρωπος νηστεύων ἐπὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ καὶ πάλιν πορευόμενος καὶ τὰ αὐτὰ ποιῶν· τῆς προσευχῆς αὐτοῦ τίς εἰσακούσεται; καὶ τί ὠφέλησεν ἐν τῷ ταπεινωθῆναι αὐτόν;

34, 19: Ebyaha: Iola Am 5,21..

35

Amarhegeko n’enterekêro

1 Okushimba irhegeko kuli kuluza entûlo, okusêra oku marhegeko^t kuli kuhâna enterekêro y’omurhûla. 2 Okujira akantu k’obuzigire kuli kurhûla obwâso bw’enshâno, oku­rhabala abakenyi kuli kuhâna enterekêro y’obukuze. 3 Ecisimisa Nyamuzinda kuli kuleka amabî, okuyâka obulyâlya kuli kuhâna enterekêro y’okubabalirwa ebyâha. 4 Orhajaga embere za Nyakasane maboko mûmu, ojire ebyo byoshi bu­lya birhegesirwe. 5 Entûlo y’omushinganyanya ebâ nyinja aha luhêro, akisununu kâyo e­ mw’Ow’Enyanya kayînamukira. 6 Enterekêro y’omushinganyanya erhahimwa kusîmwa, nta mango yayîbagirwe. 7 Kuza Nyamuzinda n’obushiru, orhayâgalagwa n’omwâka muhyahya warhûla. 8 Nka warhûla, orhûle oshagalusire, n’entûlo y’abakenyi oyihâne n’obu­sîme. 9 Orhûle Nyamuzinda nk’oku ànakuhîre, ohâne n’obushiru nk’oku ona­gwerhe. 10 Bulya Nyamuzinda kalembu ahâna, washobôla kali nda kali nk’oku ohânyire.

Ohushinganyanya bwa Nyamuzinda

11 Omanye wankagèreza mpu wahôngera Nyamuzinda, arhakaziga; o­rhacîkubagiraga enterekero y’obushambo. 12 Bulya Nyamuzinda abâ mutwi wa mmanja. yehe arhajira kabôlo omu bantu. 13 Nyamuzinda arhajira kabôlo ka kulenganya omukenyi, kuyumvirhiza ayumvirhiza omulenge gw’oyu badwirhe bâlibuza. 14 Arhakengula enfûzi emulakire, arhayîbagira n’emirenge y’omukana. 15 K’emirenge y’omukana erhahulula omu marhama gâge bulya, k’e­ndûlù yâge erhabonêsa nshonyi owamulasagya? 16 Omuntu okolera Nyamuzinda n’omurhima gwoshi kurhona arhona, n’izu lyâge enyanya lihika. 17 Omusengero gw’omwirhohye bitû gurhulukânya. arharhûlirira gu­rhanacihika. 18 Arhagoheka na Nyamuzinda arhacimushuza, nka Nyamuzinda arhacitwa olubanja lw »abashinganyanya, n’okukubûla enjira y’obushinga­nyanya. 19 Nyamuzinda arhâlegame, arhâlembere emihera, 20 kuhika avune ezo ncuku omugongo, acihôe oku mashanja; 21 kuhika aherêrekeze bacibone boshi, avune akarhi k’oburhegesi bw’e­ ndyâlya; 22 kuhika ahembe ngasi muguma nk’oku ebijiro byâge binali, atwire aba­ntu olubanja nk’oku emirhima yâbo eri; 23 kuhika atwire olubaga !wâge olubanja lw’obushinganyanya, alu­shobôze obusîme bw’obwonjo bwâge. 24 Obwonjo burhahimwa kuyinjiha amango g’amalibuko, nka kula ecitû c’enkuba cinaboneka canda.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 35

1 ῾Ο συντηρῶν νόμον πλεονάζει προσφοράς, θυσιάζων σωτηρίου ὁ προσέχων ἐντολαῖς. 2 ἀνταποδιδοὺς χάριν προσφέρων σεμίδαλιν, καὶ ὁ ποιῶν ἐλεημοσύνην θυσιάζων αἰνέσεως. 3 εὐδοκία κυρίου ἀποστῆναι ἀπὸ πονηρίας, καὶ ἐξιλασμὸς ἀποστῆναι ἀπὸ ἀδικίας. 4μὴ ὀφθῇς ἐν προσώπῳ κυρίου κενός· πάντα γὰρ ταῦτα χάριν ἐντολῆς. 5 προσφορὰ δικαίου λιπαίνει θυσιαστήριον, καὶ ἡ εὐωδία αὐτῆς ἔναντι ὑψίστου. 6 θυσία ἀνδρὸς δικαίου δεκτή, καὶ τὸ μνημόσυνον αὐτῆς οὐκ ἐπιλησθήσεται. 7 ἐν ἀγαθῷ ὀφθαλμῷ δόξασον τὸν κύριον καὶ μὴ σμικρύνῃς ἀπαρχὴν χειρῶν σου. 8 ἐν πάσῃ δόσει ἱλάρωσον τὸ πρόσωπόν σου καὶ ἐν εὐφροσύνῃ ἁγίασον δεκάτην. 9 δὸς ὑψίστῳ κατὰ τὴν δόσιν αὐτοῦ καὶ ἐν ἀγαθῷ ὀφθαλμῷ καθ᾽ εὕρεμα χειρός· 10 ὅτι κύριος ἀνταποδιδούς ἐστιν καὶ ἑπταπλάσια ἀνταποδώσει σοι.

11 Μὴ δωροκόπει, οὐ γὰρ προσδέξεται, καὶ μὴ ἔπεχε θυσίᾳ ἀδίκῳ· 12 ὅτι κύριος κριτής ἐστιν, καὶ οὐκ ἔστιν παρ᾽ αὐτῷ δόξα προσώπου. 13 οὐ λήμψεται πρόσωπον ἐπὶ πτωχοῦ καὶ δέησιν ἠδικημένου εἰσακούσεται· 14 οὐ μὴ ὑπερίδῃ ἱκετείαν ὀρφανοῦ καὶ χήραν, ἐὰν ἐκχέῃ λαλιάν· 15 οὐχὶ δάκρυα χήρας ἐπὶ σιαγόνα καταβαίνει καὶ ἡ καταβόησις ἐπὶ τῷ καταγαγόντι αὐτά; 16 θεραπεύων ἐν εὐδοκίᾳ δεχθήσεται, καὶ ἡ δέησις αὐτοῦ ἕως νεφελῶν συνάψει· 17 προσευχὴ ταπεινοῦ νεφέλας διῆλθεν, καὶ ἕως συνεγγίσῃ, οὐ μὴ παρακληθῇ· 18 καὶ οὐ μὴ ἀποστῇ, ἕως ἐπισκέψηται ὁ ὕψιστος καὶ κρινεῖ δικαίοις καὶ ποιήσει κρίσιν. 19 καὶ ὁ κύριος οὐ μὴ βραδύνῃ οὐδὲ μὴ μακροθυμήσῃ ἐπ᾽ αὐτοῖς, 20 ἕως ἂν συντρίψῃ ὀσφὺν ἀνελεημόνων καὶ τοῖς ἔθνεσιν ἀνταποδώσει ἐκδίκησιν, 21 ἕως ἐξάρῃ πλῆθος ὑβριστῶν καὶ σκῆπτρα ἀδίκων συντρίψει, 22 ἕως ἀνταποδῷ ἀνθρώπῳ κατὰ τὰς πράξεις αὐτοῦ καὶ τὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων κατὰ τὰ ἐνθυμήματα αὐτῶν, 23 ἕως κρίνῃ τὴν κρίσιν τοῦ λαοῦ αὐτοῦ καὶ εὐφρανεῖ αὐτοὺς ἐν τῷ ἐλέει αὐτοῦ. 24 ὡραῖον ἔλεος ἐν καιρῷ θλίψεως αὐτοῦ ὡς νεφέλαι ὑετοῦ ἐν καιρῷ ἀβροχίας.

36

Omusengero gw’okulikûza n’okuyûbaka Israheli buhyâhya

1 Orhubabalire, Nyamwagirwa, Nyamuzinda w’igulu, Iola, ojugumye amashanja goshi. 2 Oshunge amashanja g’ihanga okuboko, gabone oku buhashe onajira. 3 Kulya wabayêrekaga oku oli Mwimâna, warhulibuza banasinza, kw’ojirage buno, nirhu orhuyêreke obukulu bwâwe kuli bo. 4 Bakumanye nk’oku nirhu rhwamanyaga oku nta wundi Nyamuzinda kuleka We, Nyamwagirwa. 5 Oshubirire okujira ebirhangâzo, ojire cbindi bisômerîne, oyêrekane obukulu bwâwe, okengêse okuboko kwâwe, okulyo kwâwe kuj’ire­ nge. 6 Ozuse omungo, obulage omutula, oyîrhe omubisha, oherêrekeze omushombanyi. 7 Obiduhye ago mango, kengera ecihango, ojire rhukuze ebijiro byâwe by’oburhwâli. 8 Omuliro gwâwe gw’olwihôlo gusingônole abasigîre, balya barhi­ndibuza olubaga lwâwe bahererekere. 9 Otuntume amarhwe ga balya bakulu b’ihanga, baderha, mpu: «Mâshi rhwêne!» 10 Oshubûze emilala ya Yakobo yoshi, oyigalulire omwanya gwayo nk’o­ku byâli burhanzi. 11 Nyakasane k’emirenge, babalira olubaga luderhwa izîno lyawe: babali­ra Israheli, we wamujiraga nfula yâwe. 12 Olukogo lw’ecishagala câwe citagatifu lukugwârhe, lukogo lwa Yeruzalemi, ho mwâwe orhamûkira. 13 Siyoni, omuyunjuze bukuze bwâwe, n’akarhwa-bwâmi kâwe okajire kayunjule irenge. 14 Oyîmangire ebiremwa byâwe birhanzi: oyêrekane okuli kw’obulêbi bwajiragwa oku izîno lyâwe. 15 Orhimûle abakulangalira, kubonekane oku abalêbi bâwe bo ba­ nyamuderha-kuba. 16 Nyakasane, oyumvirhize omusengero gwa bambali bâwe, kulyala kw’omugisho gwa Aroni oku lubaga lwâwe. 17 Boshi, en’igulu, bamanye oku we Nyakasane, Nyamuzinda w’ensiku n’amango.

Okuhugûkwa

18 Olurholero luyankirira ngasi kalyo luhabirwe, ci hali ebiryo binja kulu­sha ebindi. 19 Olulimi lumanyira ehisimbi-simbi oku bwehe bwahyo, kwo n’okwo omurhima murhonde gurhahaba ebinwa by’obunywesi. 20 Omurhima mubî gunayîrhe mutula, ci omuntu wâbona kucîlanga acîla­nga kuli gô.

Okulonza omukazi

21 Omukazi arhayîra mulume, ci abanyere babamwo bamunyere nkana na bacinyere kwone. 22 Obwinja bw’omukazi kusîmîsa busimisa amasù, kwo n’omurhima gw’omulume gulakira. 23 Omukazi ogwerhe ohwinja n’obutûdu ekanwa, iba ali w’iragi ekarhî k’abandi. 24 Okuyanka omukazi guba murhondêro gw’obuhirhi, ye murhabâzi oli akâge, nyamwegemerwa wâge. 25 Ishwa lirhajira côgo lirhahwa kuyônwa, buzira mukazi, omulume ye milumbo na muhabuka. 26 Kurhi wakacîkubagira cishamho-ali-magala. Orhali eyo arhali n’eno? 27 Ntyo kw’ali omulume orhajira aha abâ, olâla ah’obudufu bunamu­shimanyire.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 36

1 ᾿Ελέησον ἡμᾶς, δέσποτα ὁ θεὸς πάντων, καὶ ἐπίβλεψον καὶ ἐπίβαλε τὸν φόβον σου ἐπὶ πάντα τὰ ἔθνη· 2 ἔπαρον τὴν χεῖρά σου ἐπὶ ἔθνη ἀλλότρια, καὶ ἰδέτωσαν τὴν δυναστείαν σου. 3ὥσπερ ἐνώπιον αὐτῶν ἡγιάσθης ἐν ἡμῖν, οὕτως ἐνώπιον ἡμῶν μεγαλυνθείης ἐν αὐτοῖς· 4 καὶ ἐπιγνώτωσάν σε, καθάπερ καὶ ἡμεῖς ἐπέγνωμεν ὅτι οὐκ ἔστιν θεὸς πλὴν σοῦ, κύριε. 5 ἐγκαίνισον σημεῖα καὶ ἀλλοίωσον θαυμάσια, δόξασον χεῖρα καὶ βραχίονα δεξιόν· 6 ἔγειρον θυμὸν καὶ ἔκχεον ὀργήν, ἔξαρον ἀντίδικον καὶ ἔκτριψον ἐχθρόν. 7 σπεῦσον καιρὸν καὶ μνήσθητι ὁρκισμοῦ, καὶ ἐκδιηγησάσθωσαν τὰ μεγαλεῖά σου. 8 ἐν ὀργῇ πυρὸς καταβρωθήτω ὁ σῳζόμενος, καὶ οἱ κακοῦντες τὸν λαόν σου εὕροισαν ἀπώλειαν. 9 σύντριψον κεφαλὰς ἀρχόντων ἐχθρῶν λεγόντων Οὐκ ἔστιν πλὴν ἡμῶν. 10 συνάγαγε πάσας φυλὰς Ιακωβ καὶ κατακληρονόμησον αὐτοὺς καθὼς ἀπ᾽ ἀρχῆς. 11 ἐλέησον λαόν, κύριε, κεκλημένον ἐπ᾽ ὀνόματί σου καὶ Ισραηλ, ὃν πρωτογόνῳ ὡμοίωσας. 12 οἰκτίρησον πόλιν ἁγιάσματός σου, Ιερουσαλημ τόπον καταπαύματός σου· 13 πλῆσον Σιων ἀρεταλογίας σου καὶ ἀπὸ τῆς δόξης σου τὸν λαόν σου. 14 δὸς μαρτύριον τοῖς ἐν ἀρχῇ κτίσμασίν σου καὶ ἔγειρον προφητείας τὰς ἐπ᾽ ὀνόματί σου· 15 δὸς μισθὸν τοῖς ὑπομένουσίν σε, καὶ οἱ προφῆταί σου ἐμπιστευθήτωσαν. 16 εἰσάκουσον, κύριε, δεήσεως τῶν ἱκετῶν σου κατὰ τὴν εὐλογίαν Ααρων περὶ τοῦ λαοῦ σου, 17 καὶ γνώσονται πάντες οἱ ἐπὶ τῆς γῆς ὅτι κύριος εἶ ὁ θεὸς τῶν αἰώνων. 18 Πᾶν βρῶμα φάγεται κοιλία, ἔστιν δὲ βρῶμα βρώματος κάλλιον. 19 φάρυγξ γεύεται βρώματα θήρας, οὕτως καρδία συνετὴ λόγους ψευδεῖς. 20 καρδία στρεβλὴ δώσει λύπην, καὶ ἄνθρωπος πολύπειρος ἀνταποδώσει αὐτῷ. 21 πάντα ἄρρενα ἐπιδέξεται γυνή, ἔστιν δὲ θυγάτηρ θυγατρὸς κρείσσων. 22 κάλλος γυναικὸς ἱλαρύνει πρόσωπον καὶ ὑπὲρ πᾶσαν ἐπιθυμίαν ἀνθρώπου ὑπεράγει· 23 εἰ ἔστιν ἐπὶ γλώσσης αὐτῆς ἔλεος καὶ πραΰτης, οὐκ ἔστιν ὁ ἀνὴρ αὐτῆς καθ᾽ υἱοὺς ἀνθρώπων. 24 ὁ κτώμενος γυναῖκα ἐνάρχεται κτήσεως, βοηθὸν κατ᾽ αὐτὸν καὶ στῦλον ἀναπαύσεως. 25 οὗ οὐκ ἔστιν φραγμός, διαρπαγήσεται κτῆμα· καὶ οὗ οὐκ ἔστιν γυνή, στενάξει πλανώμενος. 26 τίς γὰρ πιστεύσει εὐζώνῳ λῃστῇ ἀφαλλομένῳ ἐκ πόλεως εἰς πόλιν; 27οὕτως ἀνθρώπῳ μὴ ἔχοντι νοσσιὰν καὶ καταλύοντι οὗ ἐὰν ὀψίσῃ.

37

Irumhi mpu bîra

1 Ngasi mwîa anaderhe: «Nani ndi mwîra wâwe», ci hali omwîra w’iziîno kwône. 2 Ka gurhali mutula munene oku muntu okubona owinyu erhi mwîra ahinduka mushombanyi? 3 Aye! murhima mubî, kurhi weki walemirwe, mpu ohire obuminya o­mw’igulu? 4 Winyu kwône ali mwîra amango ayôsire bwinja, hano ensiku zici­kwihindulira, naye acihindule. 5 Winyu kwône ali mwîra amango akulinzirekwo akantu, amango g’e­ntambala akutulikekwo amatumu. 6 Orhayîbagiraga omwîra w’okuli omu ntambala, omubîke emurhima omu bugale bwâwe.

Abahanûzi

7 Ngasi muhanûzi mahano ahâna, ci hali abagahânira okulonza obu­nguke. 8 Omanye omuhanûzi. burhanzi cidôse bulagirire buci bumugwerhe – kwankanaba bûnguke bwâge bwône alonza, – alekikuhirakwo aka­rhunzi. 9 Arhakubwiraga erhi «njira nyinja eyo olimo, abule na bwaja ebulabi akabona oku byâba. 10 Orhadôsagya ihano emw’orhakusîma, n’abayâgalwa nawe orhaba­ bwîraga emihigo yâwe. 11 Orhadôsagya omukazi ihano liyerekire mukîba, n’omwôba orhamudôsagya ihano ly’okulwa, n’omurhunzi orhamudôsagya ery’okurhiîmbûla, n’owagula orhamudôsagya ery’okuguza, n’omuyâgalwa o­rhamudôsagya ery’okuvuga omunkwa, n’omujinisi orhamudôsagya ery’okuhâna, n’omwôlo orhamudôsagya ery’okukola, n’omulimya orhamudôsagya ery’okuyûsa omukolo, omushizi mwôlo o­rhamudôsagya ery’omukolo muzibu; abo nt’ihano bankakuhà. 12 Ci ohûne ihano emw’omuntu orhînya Nyamuzinda, olya omanyire oku ashimba amarhegeko, olya omurhima guli nk’ogwâwe, olya wakufà lukogo erhi wankayâbirwa. 13 Buzinda, osêre oku ihano ly’omurhima gwâwe, bulya nta mwîra ôku­rhonya kugulusha. 14 Kanji kanji omurhima gw’omuntu gunamurhonde bwinja, kulusha bajishamba nda bali oku ntondo. 15 Kulushisa aho, oshenge Nyamuzinda: ayerekeze amagulu gâwe omu njira y’okuli.

Oburhimanya: obw’okuli n’obw’obunywesi

16 Omurhondêro gwa ngasi cijiro, bukengêre, gerêreza embere orho­ndêre omukolo. 17 Omuzi gw’enkengêro, murhima, gugwerhe mashami ani: 18 aminja n’amabî, obuzîne n’olufù, n’ensiku zoshi olulimi luyôsire lubiyimangire. 19 Wanabona ali mulenga w’okuyigîriza abandi, n’obwo kuli ye yene ali wa busha; 20 lebè: w’akalimi, ye nyamakobwa, azinda erhi ishali lyamuyîrha, 21 bulya Nyakasane arhamurhonyizi, nta burhimanya agwerhe. 22 Lebè abà murhimanya omu nkengêro zâge yene, n’omu iderha lyâge, obukengere bwâge liri ishwa liyêra. 23 Omurhimanya w’okuli lubaga !wâge ayigîriza, n’emikolo y’obukoengêre bwâge esêzire. 24 Omurhimanya abà ayunjwire mugisho, abamubona boshi bamuderha w’iragi. 25 Ensiku z’akalamo k’omuntu ziri nganje, ci ez’lsraheli zoki zirhankaga­njwa. 26 Omurhimanya, ekarhî k’olubaga, ali mwikubagirwa, izîno lyâge lya­ bâho ensiku n’amango.

Onyihye oku mîru gâwe

27 Mwana wâni, amango ocizîne, omanye ohworhere bwâwe, hi­rhakujîri, orhahîhambiraga. é8 Bulya arhali ngasi kantu kakwânana hoshi arhali na ngasi muntu okômera byoshi. 29 Orhahubiraga ngasi hyanuna, oleke okuziga ebiryo, 30 bulya obudambye buli bubî, nda-ya-byo arhahwa kulumwa omu nda. 31 Banji balîre n’obudambye, omuntu ocîlanga bwinja anayushûla akalamo kâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 37

1 Πᾶς φίλος ἐρεῖ ᾿Εφιλίασα κἀγώ· ἀλλ᾽ ἔστιν φίλος ὀνόματι μόνον φίλος. 2 οὐχὶ λύπη ἔνι ἕως θανάτου ἑταῖρος καὶ φίλος τρεπόμενος εἰς ἔχθραν; 3 ὦ πονηρὸν ἐνθύμημα, πόθεν ἐνεκυλίσθης καλύψαι τὴν ξηρὰν ἐν δολιότητι; 4 ἑταῖρος φίλου ἐν εὐφροσύνῃ ἥδεται καὶ ἐν καιρῷ θλίψεως ἔσται ἀπέναντι· 5 ἑταῖρος φίλῳ συμπονεῖ χάριν γαστρός, ἔναντι πολέμου λήμψεται ἀσπίδα. 6 μὴ ἐπιλάθῃ φίλου ἐν τῇ ψυχῇ σου καὶ μὴ ἀμνημονήσῃς αὐτοῦ ἐν χρήμασίν σου. 7 Πᾶς σύμβουλος ἐξαίρει βουλήν, ἀλλ᾽ ἔστιν συμβουλεύων εἰς ἑαυτόν. 8 ἀπὸ συμβούλου φύλαξον τὴν ψυχήν σου καὶ γνῶθι πρότερον τίς αὐτοῦ χρεία— καὶ γὰρ αὐτὸς ἑαυτῷ βουλεύσεται—, μήποτε βάλῃ ἐπὶ σοὶ κλῆρον 9 καὶ εἴπῃ σοι Καλὴ ἡ ὁδός σου, καὶ στήσεται ἐξ ἀναντίας ἰδεῖν τὸ συμβησόμενόν σοι. 10 μὴ βουλεύου μετὰ τοῦ ὑποβλεπομένου σε καὶ ἀπὸ τῶν ζηλούντων σε κρύψον βουλήν, 11 μετὰ γυναικὸς περὶ τῆς ἀντιζήλου αὐτῆς καὶ μετὰ δειλοῦ περὶ πολέμου, μετὰ ἐμπόρου περὶ μεταβολίας καὶ μετὰ ἀγοράζοντος περὶ πράσεως, μετὰ βασκάνου περὶ εὐχαριστίας καὶ μετὰ ἀνελεήμονος περὶ χρηστοηθείας, μετὰ ὀκνηροῦ περὶ παντὸς ἔργου καὶ μετὰ μισθίου ἐφετείου περὶ συντελείας, οἰκέτῃ ἀργῷ περὶ πολλῆς ἐργασίας, μὴ ἔπεχε ἐπὶ τούτοις περὶ πάσης συμβουλίας· 12 ἀλλ᾽ ἢ μετὰ ἀνδρὸς εὐσεβοῦς ἐνδελέχιζε, ὃν ἂν ἐπιγνῷς συντηροῦντα ἐντολάς, ὃς ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ κατὰ τὴν ψυχήν σου, καὶ ἐὰν πταίσῃς, συναλγήσει σοι. 13 καὶ βουλὴν καρδίας στῆσον, οὐ γὰρ ἔστιν σοι πιστότερος αὐτῆς· 14 ψυχὴ γὰρ ἀνδρὸς ἀπαγγέλλειν ἐνίοτε εἴωθεν ἢ ἑπτὰ σκοποὶ ἐπὶ μετεώρου καθήμενοι ἐπὶ σκοπῆς. 15 καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις δεήθητι ὑψίστου, ἵνα εὐθύνῃ ἐν ἀληθείᾳ τὴν ὁδόν σου. 16 ᾿Αρχὴ παντὸς ἔργου λόγος, καὶ πρὸ πάσης πράξεως βουλή. 17 ἴχνος ἀλλοιώσεως καρδίας τέσσαρα μέρη ἀνατέλλει, 18 ἀγαθὸν καὶ κακόν, ζωὴ καὶ θάνατος, καὶ ἡ κυριεύουσα ἐνδελεχῶς αὐτῶν γλῶσσά ἐστιν. 19 ἔστιν ἀνὴρ πανοῦργος πολλῶν παιδευτής, καὶ τῇ ἰδίᾳ ψυχῇ ἐστιν ἄχρηστος. 20 ἔστιν σοφιζόμενος ἐν λόγοις μισητός, οὗτος πάσης τροφῆς καθυστερήσει· 21 οὐ γὰρ ἐδόθη αὐτῷ παρὰ κυρίου χάρις, ὅτι πάσης σοφίας ἐστερήθη. 22 ἔστιν σοφὸς τῇ ἰδίᾳ ψυχῇ, καὶ οἱ καρποὶ τῆς συνέσεως αὐτοῦ ἐπὶ στόματος πιστοί. 23 ἀνὴρ σοφὸς τὸν ἑαυτοῦ λαὸν παιδεύσει, καὶ οἱ καρποὶ τῆς συνέσεως αὐτοῦ πιστοί. 24 ἀνὴρ σοφὸς πλησθήσεται εὐλογίας, καὶ μακαριοῦσιν αὐτὸν πάντες οἱ ὁρῶντες. 25 ζωὴ ἀνδρὸς ἐν ἀριθμῷ ἡμερῶν, καὶ αἱ ἡμέραι τοῦ Ισραηλ ἀναρίθμητοι. 26 ὁ σοφὸς ἐν τῷ λαῷ αὐτοῦ κληρονομήσει πίστιν, καὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα. 27 Τέκνον, ἐν ζωῇ σου πείρασον τὴν ψυχήν σου καὶ ἰδὲ τί πονηρὸν αὐτῇ καὶ μὴ δῷς αὐτῇ· 28 οὐ γὰρ πάντα πᾶσιν συμφέρει, καὶ οὐ πᾶσα ψυχὴ ἐν παντὶ εὐδοκεῖ. 29 μὴ ἀπληστεύου ἐν πάσῃ τρυφῇ καὶ μὴ ἐκχυθῇς ἐπὶ ἐδεσμάτων· 30 ἐν πολλοῖς γὰρ βρώμασιν ἔσται νόσος, καὶ ἡ ἀπληστία ἐγγιεῖ ἕως χολέρας· 31 δι᾽ ἀπληστίαν πολλοὶ ἐτελεύτησαν, ὁ δὲ προσέχων προσθήσει ζωήν.

38

Omufumu (Munganga), amafumu n’endwâla

1 Okenge munganga, nk’oku akwânîne okukengwa erhi mikolo yâge e­rhuma, bulya nâye Nyamuzinda wamulemaga. 2 Okufuma emwa Ow’Enyanya kurhenga, kwo kuyîsha nka nshokano y’ebwmami. 3 Obumanye bwa munganga bwo burhuma akananda, bwo bunasômeza abagale. 4 Nyamuzinda analengeze abanyinyi, omuntu wabona arhabagayaguza. 5 Kali karhi lushâli kayinjihagya amîshi^u, kayêrekana obuhashe. 6 Nyamuzinda ye hà kandi abantu obukengêre, kandi ye hà abantu obuhashe, mpu bacitakîrire ebinja by’obuhashe bwâge. 7 Anabikolêse, oku kubuka n’okurhûliriza, omufumu anarhôle atu­nturnîre haguma kwône. 8 Ntyo emikoio yâge erhahwa, ye lumiza n’aminja omu igulu. 9 Mwana wâni, mango walwâla, oleke okulumbwîja, shenga Nyamuzinda akafumya. 10 Oleke obubi bwâwe, onalange n’enfune zâwe omu bucêse, onashuke omurhima gwâwe ko ebyâha. 11 N’akakengêzo k’obwâso bw’enshâno, orhûle nk’oku obugale bwâwe bunali. 12 Kandi oje emwa munganga, bulya naye Nyamuzinda wamulemaga, orhamulahiraga, omulagirîrekwo. , 13 Hali amango okufuma kuli omu maboko ga bamuganga. 14 Nabo bakolaga bashenga Nyamuzinda, mpu abashobôze engalo y’oku­rhuliriza, n’ey’okufumya Iyo bamanyigalukira abandi. 15 Omuntu ojira ecâha omu masù ga Lulema, akumbe omu maboko ga muganga.

Olufù n’emishîbo

16 Mwana wâni, olakire owâwe ofire, olake omutula gwâwe, o­rhayîbagiraga n’okukâkenga ecusho câge. 17 Olake bwenêne, olake omutula gwâwe, oshîbe nk’oku nyakufa ana­kwanîne^v, lusiku luguma erhi ibiri, bulya ekanwa k’abantu ebabwa, buzinda omutula gwâwe gurhûlirire. 18 Bulya omutula gunayîrhe, omurhima gwamarhoga nta buzibu guci­gwerhe. 19 Wamabisha omuntu wâwe, oyîbagirage omutula gwâwe, omutula gu­rhalamirwakwo. 20 Orhabîkiriraga omutula emurhima, ogurhenze, kengêra okuhwa kw’a­ kalamo kawe. 21 Orhayîbagiraga, ejibwa ci erharhengwa^w, emirenge yâwe erhagalule nyakufa: nâwe wene kucîbabaza ocîbabazize. 22 Kengêra aka kanwa kani, kaba kâwe nâwe: «injo erhi nie ene ali we». 23 Mango wamabisha omuntu wâwe, orhingiba nka waleka okumuke­ngera, obu omûka gwamurhenziremwo, orhûlirirage nâwe.

Obushanja bw’amaboko

24 Oburhimanya bw’omwandisi buyîgwa amango g’okurhamuka, n’o­rhaliko mmanja yeba murhimanya. 25 Kurhi akaba murhimanya omuntu ozukira oku ngâlè y’okuhinga, omu­ntu irenge lyâge lyoshi liri omu kufumbarha akarhi k’okuyâbula, omuntu oja atunda empanzi anaziregerereko, ôrhaderha ogurhali gwa nkafu!^x 26 Omurhima gwâge guli omu by’okuhinga, n’ebijingo byoshi erhi ayahi­rira amanina. 27 Kwo na kuguma n’abanyakasi n’abanya bushanja boshi, bali oku kasi buca-buyira, barhagoheka, abajira obulonga bw’okubinja ebima­nyiso^y, bahindulage ene n’irhondo ecimanyiso babijirire: mpu Iyo bayumanyanya n’ecisiki, balale oku ciko mpu Iyo bashwinja obushanja bwâbo. 28 Kwo na kuguma n’abatuzi eluganda: obone arhole ecûma, idûrhu ly’omuliro limuyûdukire, yeshi arhubanukirwe; okutôrha kw’enyundo kumufuke amarhwiri, arhasinza handi, cirya cûma cône; omu­rhima gwoshi kwa gulya mukolo gunali, oku ciko alala mpu Iyo ayûnjuza. 29 Kwo na kugurna na nababômbi, aha bushanja bwâge, ayôkoleze n’a­magulu; obushanja bumuli aha nyomvu, n’okucîbûnda guli mulâli; 30 amaboko gabûmbe ibûmba, amagulu galilabarhe, emurhima kuko­mbeza bwinja kwône, na ngasi bijingo kuhyajira amasiga. 31 Abo bantu boshi bacîkubagire amaboko gabo, ngasi muguma ali mule­nga omu bushanja bwâge. 32 Buzira bo, nta lugo lwankayûbakwa, ntaye wankabalama erhi kujiyuûbaka handi. 33 Ci kwône orhabashimâne omu ihano ly’ecihugo, barhali n’omu lugero lw’abakulu b’endêko. Barhali bazûzi, barhanayumva irhegeko oku ligenda. 34 Barhali bayigîriza, barhali ba kugerêreza bwenêne, barhali b’omu mu­rhwe gw’abajizi b’emigani. Ci kwône bali mutungo omu igulu, n’omusengero gwâbo guba guyerekire obushanja-bwâbo.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 38

1 Τίμα ἰατρὸν πρὸς τὰς χρείας αὐτοῦ τιμαῖς αὐτοῦ, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισεν κύριος· 2 παρὰ γὰρ ὑψίστου ἐστὶν ἴασις, καὶ παρὰ βασιλέως λήμψεται δόμα. 3 ἐπιστήμη ἰατροῦ ἀνυψώσει κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ ἔναντι μεγιστάνων θαυμασθήσεται. 4 κύριος ἔκτισεν ἐκ γῆς φάρμακα, καὶ ἀνὴρ φρόνιμος οὐ προσοχθιεῖ αὐτοῖς. 5 οὐκ ἀπὸ ξύλου ἐγλυκάνθη ὕδωρ εἰς τὸ γνωσθῆναι τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ; 6 καὶ αὐτὸς ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ· 7 ἐν αὐτοῖς ἐθεράπευσεν καὶ ἦρεν τὸν πόνον αὐτοῦ, μυρεψὸς ἐν τούτοις ποιήσει μεῖγμα, 8 καὶ οὐ μὴ συντελεσθῇ ἔργα αὐτοῦ, καὶ εἰρήνη παρ᾽ αὐτοῦ ἐστιν ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς. 9 Τέκνον, ἐν ἀρρωστήματί σου μὴ παράβλεπε, ἀλλ᾽ εὖξαι κυρίῳ, καὶ αὐτὸς ἰάσεταί σε· 10 ἀπόστησον πλημμέλειαν καὶ εὔθυνον χεῖρας καὶ ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας καθάρισον καρδίαν· 11 δὸς εὐωδίαν καὶ μνημόσυνον σεμιδάλεως καὶ λίπανον προσφορὰν ὡς μὴ ὑπάρχων. 12 καὶ ἰατρῷ δὸς τόπον, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισεν κύριος, καὶ μὴ ἀποστήτω σου, καὶ γὰρ αὐτοῦ χρεία. 13 ἔστιν καιρὸς ὅτε καὶ ἐν χερσὶν αὐτῶν εὐοδία· 14 καὶ γὰρ αὐτοὶ κυρίου δεηθήσονται, ἵνα εὐοδώσῃ αὐτοῖς ἀνάπαυσιν καὶ ἴασιν χάριν ἐμβιώσεως. 15 ὁ ἁμαρτάνων ἔναντι τοῦ ποιήσαντος αὐτὸν ἐμπέσοι εἰς χεῖρας ἰατροῦ. 16 Τέκνον, ἐπὶ νεκρῷ κατάγαγε δάκρυα καὶ ὡς δεινὰ πάσχων ἔναρξαι θρήνου, κατὰ δὲ τὴν κρίσιν αὐτοῦ περίστειλον τὸ σῶμα αὐτοῦ καὶ μὴ ὑπερίδῃς τὴν ταφὴν αὐτοῦ. 17 πίκρανον κλαυθμὸν καὶ θέρμανον κοπετὸν καὶ ποίησον τὸ πένθος κατὰ τὴν ἀξίαν αὐτοῦ ἡμέραν μίαν καὶ δύο χάριν διαβολῆς καὶ παρακλήθητι λύπης ἕνεκα· 18 ἀπὸ λύπης γὰρ ἐκβαίνει θάνατος, καὶ λύπη καρδίας κάμψει ἰσχύν. 19ἐν ἐπαγωγῇ παραμένει καὶ λύπη, καὶ βίος πτωχοῦ κατὰ καρδίας. 20 μὴ δῷς εἰς λύπην τὴν καρδίαν σου, ἀπόστησον αὐτὴν μνησθεὶς τὰ ἔσχατα· 21 μὴ ἐπιλάθῃ, οὐ γάρ ἐστιν ἐπάνοδος, καὶ τοῦτον οὐκ ὠφελήσεις καὶ σεαυτὸν κακώσεις. 22 μνήσθητι τὸ κρίμα μου, ὅτι οὕτως καὶ τὸ σόν· ἐμοὶ ἐχθὲς καὶ σοὶ σήμερον. 23 ἐν ἀναπαύσει νεκροῦ κατάπαυσον τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ καὶ παρακλήθητι ἐν αὐτῷ ἐν ἐξόδῳ πνεύματος αὐτοῦ. 24 Σοφία γραμματέως ἐν εὐκαιρίᾳ σχολῆς, καὶ ὁ ἐλασσούμενος πράξει αὐτοῦ σοφισθήσεται. 25 τί σοφισθήσεται ὁ κρατῶν ἀρότρου καὶ καυχώμενος ἐν δόρατι κέντρου, βόας ἐλαύνων καὶ ἀναστρεφόμενος ἐν ἔργοις αὐτῶν, καὶ ἡ διήγησις αὐτοῦ ἐν υἱοῖς ταύρων; 26 καρδίαν αὐτοῦ δώσει ἐκδοῦναι αὔλακας, καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ εἰς χορτάσματα δαμάλεων. 27 οὕτως πᾶς τέκτων καὶ ἀρχιτέκτων, ὅστις νύκτωρ ὡς ἡμέρας διάγει· οἱ γλύφοντες γλύμματα σφραγίδων, καὶ ἡ ἐπιμονὴ αὐτοῦ ἀλλοιῶσαι ποικιλίαν· καρδίαν αὐτοῦ δώσει εἰς ὁμοιῶσαι ζωγραφίαν, καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ τελέσαι ἔργον. 28 οὕτως χαλκεὺς καθήμενος ἐγγὺς ἄκμονος καὶ καταμανθάνων ἔργα σιδήρου· ἀτμὶς πυρὸς τήξει σάρκας αὐτοῦ, καὶ ἐν θέρμῃ καμίνου διαμαχήσεται· φωνῇ σφύρης κλινεῖ τὸ οὖς αὐτοῦ, καὶ κατέναντι ὁμοιώματος σκεύους οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ· καρδίαν αὐτοῦ δώσει εἰς συντέλειαν ἔργων, καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ κοσμῆσαι ἐπὶ συντελείας. 29 οὕτως κεραμεὺς καθήμενος ἐν ἔργῳ αὐτοῦ καὶ συστρέφων ἐν ποσὶν αὐτοῦ τροχόν, ὃς ἐν μερίμνῃ κεῖται διὰ παντὸς ἐπὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ, καὶ ἐναρίθμιος πᾶσα ἡ ἐργασία αὐτοῦ· 30 ἐν βραχίονι αὐτοῦ τυπώσει πηλὸν καὶ πρὸ ποδῶν κάμψει ἰσχὺν αὐτοῦ· καρδίαν ἐπιδώσει συντελέσαι τὸ χρῖσμα, καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ καθαρίσαι κάμινον. 31 Πάντες οὗτοι εἰς χεῖρας αὐτῶν ἐνεπίστευσαν, καὶ ἕκαστος ἐν τῷ ἔργῳ αὐτοῦ σοφίζεται· 32 ἄνευ αὐτῶν οὐκ οἰκισθήσεται πόλις, καὶ οὐ παροικήσουσιν οὐδὲ περιπατήσουσιν. 33 ἀλλ᾽ εἰς βουλὴν λαοῦ οὐ ζητηθήσονται καὶ ἐν ἐκκλησίᾳ οὐχ ὑπεραλοῦνται· ἐπὶ δίφρον δικαστοῦ οὐ καθιοῦνται καὶ διαθήκην κρίματος οὐ διανοηθήσονται. 34 οὐδὲ μὴ ἐκφάνωσιν παιδείαν καὶ κρίμα καὶ ἐν παραβολαῖς οὐχ εὑρεθήσονται, ἀλλὰ κτίσμα αἰῶνος στηρίσουσιν, καὶ ἡ δέησις αὐτῶν ἐν ἐργασίᾳ τέχνη

39

Omwandisi

1 Kundi kundi ayôrha omuntu osêgeza omurhima n’enkengêro oku i­rhegeko ly’Ow’Enyanya. Kulongereza alongereza oburhimanya bw’abakulukulu boshi, amango gâge g’okurhamûka, arhamûkire oku bulêbi. 2 Kubîka abîkirira emyanzi y’abantu bajire irenge, asheshere omu rhwonga-rhwonga rhw’emigani. 3 Analongereze okuhundûla omugani, ayumve irala ly’amahwe g’emi­gani. 4 Ekarhî k’abakulu yo akolera, wamushimâna haguma n’abarhegesi. Abalame, aj’ihanga, abwine ebinja n’ebibi bibâ omu bantu. 5 Kurhenga sêzi, n’omurhima gwoshi, emwa Nyamuzinda, Lulema wâge ayêrekera, ayinamulîre omurhima emw’Ow’Enyanya, arhenge omu kanwa, ashenge, ahûne obwonjo oku byâha byâge yene. 6 Omukulu Nyamuzinda akalonza, amuyunjuza mûka gwa bukengere. Naye yene aderha ebinwa by’oburhimanya, ashenga avuge Nyamuzinda omunkwa. 7 Abona obumanye n’ihano lishingânîne n’amahwe mafulike aga­shwêkere oku murhima. 8 Ebi ayigîrizîbwe abiyêrekana, analimbire irhegeko ly’endagâno ya Nyamuzinda. 9 Banji bakunga obukengêre bwâge, na nta mango ayîbagirwe. Barhakahusa kumukengera, izîno lyâge lyâlama omu ngasi maburhwa. 10 Amashanja gâganira oburhimanya bwâge, n’endêko ekuze irenge lyaâge. 11 Erhi akalama bwenêne, izîno lyâge lyaj’irenge kulusha ecihumbi, n’cerhi akafà duba, gurhali muhona.

Mukuze Nyamuzinda

12 Nnonzire okushubiderha enkengêro zâni, omurhima gwâni guyunjwire nka mwêzi mukulu. 13 Munyumve bana bâni, mukule nka roza ntwêre oku cikunguzo c’olwlîshi. 14 Murhengemwo akisûnunu kinja nka nshangi, muyâse nka mburho, o­bwehe bwinyu buyudûke, muyimbe olwimbo, mukuze Nyamuzinda oku mikolo yâge. 15 Mukuze izîno lyâge, muyâlize irenge lyâge, muyimbe muzihe, mude­rhe mpu: 16 Neci mushâna, erhahimwa kuyinjiha emikolo ya Nyamuzinda! oku adesire kwo binabâ. Nta kuderha mpu: Byo bici ebyo? Cirhumire bibâ ntyo? Ngasi kantu kayîgwa omu mango gâko. 17 Oluderho !wâge lwône lunasike amîshi, lugasingike, izu lyâge linafu­kule amîshi, 18 oku adesire kunabe, ntaye wankacika ecijiro câge c’okuciza. 19 Ebi abantu bajira byoshi abimanyire, kurhankahashikana habe eci a­rhabona. 20 Kubona abona kurhenga ensiku n’amango, ntaco cimusômera. 21 Nta kuderha mpu: Co cici eco? Cirhumire bibà ntyo? ngasi kantu ka­gwerhe eci kalemîrwe. 22 Kul’omugisho gwâge gwalumiraga byoshi nka lwîshi, gwajomya idaho nka nkuba y’ecihonzi, 23 kw’agabira amashanja obukunizi bwâge, ntyo kw’ahindulaga amîshi^z mûnyu. 24 Oku enjira zâge zishinganyire oku bantu bamurhînya, kwo zinali za bikunguzo oku bantu babî. 25 Ebinja byàlemîrwe abinja kurhenga emurhondêro, n’ebibî ababî. 26 Akantu karhanzi k’obulagirire omu kalamo k’omuntu: mîshi, muliro, cûma c’omûnyu, nshâno, marha n’obûci, murhobo gw’oku muzabiîbu, mavurha n’omwambalo. 27 Ebyo byoshi bibâ binja oku binja, ci oku babî, binahinduke bibî. 28 Hali empûsi balemeraga okuhâna, oku bukunizi bwage ayijira buha­nya. amango g’obuhane enayishe n’omuhûsi gwâyo, ejire omukolo obukunizi bwa Lulema buyirhumire. 29 Omuliro, olubula, ecizombo n’olufù, ebyo byoshi byalemirwe okuba buhane. 30 Amîno g’ebiryanyi, endumira-mucira, enjoka engôrho y’olwihôlo lw’okuheza ababî, 31 byoshi ebà nganda yâge y’okujira oku adesire, biri en’igulu byalinga okurhumwa, hano amango gahika, birharhenguhe. 32 Co carhumaga nyanka omuhigo kurhenga emurhondêro. nagerêreza nanayandika nti: 33 «Emikolo ya Nyamuzinda yoshi eba minja aha nsa ekwânîne, ana­shobôze olagirîre. 34 Nta kuderha mpu: ehi hirhali hinja nka hira, bulya ngasi kantu kali ki­nja omu mango gâko. 35 Bun6ôa, n’omurhima gwoshi muyashamage, muyimbe, mukuze izîno lya Nyamuzinda!»

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 39

1 Πλὴν τοῦ ἐπιδιδόντος τὴν ψυχὴν αὐτοῦ καὶ διανοουμένου ἐν νόμῳ ὑψίστου, σοφίαν πάντων ἀρχαίων ἐκζητήσει καὶ ἐν προφητείαις ἀσχοληθήσεται, 2 διήγησιν ἀνδρῶν ὀνομαστῶν συντηρήσει καὶ ἐν στροφαῖς παραβολῶν συνεισελεύσεται, 3 ἀπόκρυφα παροιμιῶν ἐκζητήσει καὶ ἐν αἰνίγμασι παραβολῶν ἀναστραφήσεται. 4 ἀνὰ μέσον μεγιστάνων ὑπηρετήσει καὶ ἔναντι ἡγουμένων ὀφθήσεται· ἐν γῇ ἀλλοτρίων ἐθνῶν διελεύσεται, ἀγαθὰ γὰρ καὶ κακὰ ἐν ἀνθρώποις ἐπείρασεν. 5 τὴν καρδίαν αὐτοῦ ἐπιδώσει ὀρθρίσαι πρὸς κύριον τὸν ποιήσαντα αὐτὸν καὶ ἔναντι ὑψίστου δεηθήσεται· καὶ ἀνοίξει στόμα αὐτοῦ ἐν προσευχῇ καὶ περὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ δεηθήσεται. 6 ἐὰν κύριος ὁ μέγας θελήσῃ, πνεύματι συνέσεως ἐμπλησθήσεται· αὐτὸς ἀνομβρήσει ῥήματα σοφίας αὐτοῦ καὶ ἐν προσευχῇ ἐξομολογήσεται κυρίῳ· 7 αὐτὸς κατευθυνεῖ βουλὴν αὐτοῦ καὶ ἐπιστήμην καὶ ἐν τοῖς ἀποκρύφοις αὐτοῦ διανοηθήσεται· 8 αὐτὸς ἐκφανεῖ παιδείαν διδασκαλίας αὐτοῦ καὶ ἐν νόμῳ διαθήκης κυρίου καυχήσεται. 9 αἰνέσουσιν τὴν σύνεσιν αὐτοῦ πολλοί, καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος οὐκ ἐξαλειφθήσεται· οὐκ ἀποστήσεται τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ, καὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ζήσεται εἰς γενεὰς γενεῶν· 10 τὴν σοφίαν αὐτοῦ διηγήσονται ἔθνη, καὶ τὸν ἔπαινον αὐτοῦ ἐξαγγελεῖ ἐκκλησία· 11 ἐὰν ἐμμείνῃ, ὄνομα καταλείψει ἢ χίλιοι, καὶ ἐὰν ἀναπαύσηται, ἐκποιεῖ αὐτῷ.

12 ῎Ετι διανοηθεὶς ἐκδιηγήσομαι καὶ ὡς διχομηνία ἐπληρώθην. 13 εἰσακούσατέ μου, υἱοὶ ὅσιοι, καὶ βλαστήσατε ὡς ῥόδον φυόμενον ἐπὶ ῥεύματος ὑγροῦ 14 καὶ ὡς λίβανος εὐωδιάσατε ὀσμὴν καὶ ἀνθήσατε ἄνθος ὡς κρίνον. διάδοτε ὀσμὴν καὶ αἰνέσατε ᾆσμα, εὐλογήσατε κύριον ἐπὶ πᾶσιν τοῖς ἔργοις, 15 δότε τῷ ὀνόματι αὐτοῦ μεγαλωσύνην καὶ ἐξομολογήσασθε ἐν αἰνέσει αὐτοῦ ἐν ᾠδαῖς χειλέων καὶ ἐν κινύραις καὶ οὕτως ἐρεῖτε ἐν ἐξομολογήσει 16 Τὰ ἔργα κυρίου πάντα ὅτι καλὰ σφόδρα, καὶ πᾶν πρόσταγμα ἐν καιρῷ αὐτοῦ ἔσται· οὐκ ἔστιν εἰπεῖν Τί τοῦτο; εἰς τί τοῦτο; πάντα γὰρ ἐν καιρῷ αὐτοῦ ζητηθήσεται. 17 ἐν λόγῳ αὐτοῦ ἔστη ὡς θημωνιὰ ὕδωρ καὶ ἐν ῥήματι στόματος αὐτοῦ ἀποδοχεῖα ὑδάτων. 18 ἐν προστάγματι αὐτοῦ πᾶσα ἡ εὐδοκία, καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἐλαττώσει τὸ σωτήριον αὐτοῦ. 19 ἔργα πάσης σαρκὸς ἐνώπιον αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἔστιν κρυβῆναι ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ· 20 ἀπὸ τοῦ αἰῶνος εἰς τὸν αἰῶνα ἐπέβλεψεν, καὶ οὐθέν ἐστιν θαυμάσιον ἐναντίον αὐτοῦ. 21 οὐκ ἔστιν εἰπεῖν Τί τοῦτο; εἰς τί τοῦτο; πάντα γὰρ εἰς χρείας αὐτῶν ἔκτισται. 22 ῾Η εὐλογία αὐτοῦ ὡς ποταμὸς ἐπεκάλυψεν καὶ ὡς κατακλυσμὸς ξηρὰν ἐμέθυσεν· 23 οὕτως ὀργὴν αὐτοῦ ἔθνη κληρονομήσει, ὡς μετέστρεψεν ὕδατα εἰς ἅλμην. 24 αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ τοῖς ὁσίοις εὐθεῖαι, οὕτως τοῖς ἀνόμοις προσκόμματα· 25 ἀγαθὰ τοῖς ἀγαθοῖς ἔκτισται ἀπ᾽ ἀρχῆς, οὕτως τοῖς ἁμαρτωλοῖς κακά. 26 ἀρχὴ πάσης χρείας εἰς ζωὴν ἀνθρώπου, ὕδωρ καὶ πῦρ καὶ σίδηρος καὶ ἅλας καὶ σεμίδαλις πυροῦ καὶ γάλα καὶ μέλι, αἷμα σταφυλῆς καὶ ἔλαιον καὶ ἱμάτιον· 27 ταῦτα πάντα τοῖς εὐσεβέσιν εἰς ἀγαθά, οὕτως τοῖς ἁμαρτωλοῖς τραπήσεται εἰς κακά. 28 ῎Εστιν πνεύματα, ἃ εἰς ἐκδίκησιν ἔκτισται καὶ ἐν θυμῷ αὐτοῦ ἐστερέωσεν μάστιγας αὐτῶν· ἐν καιρῷ συντελείας ἰσχὺν ἐκχεοῦσιν καὶ τὸν θυμὸν τοῦ ποιήσαντος αὐτοὺς κοπάσουσιν. 29 πῦρ καὶ χάλαζα καὶ λιμὸς καὶ θάνατος, πάντα ταῦτα εἰς ἐκδίκησιν ἔκτισται· 30 θηρίων ὀδόντες καὶ σκορπίοι καὶ ἔχεις καὶ ῥομφαία ἐκδικοῦσα εἰς ὄλεθρον ἀσεβεῖς· 31 ἐν τῇ ἐντολῇ αὐτοῦ εὐφρανθήσονται καὶ ἐπὶ τῆς γῆς εἰς χρείας ἑτοιμασθήσονται καὶ ἐν καιροῖς αὐτῶν οὐ παραβήσονται λόγον. 32 Διὰ τοῦτο ἐξ ἀρχῆς ἐστηρίχθην καὶ διενοήθην καὶ ἐν γραφῇ ἀφῆκα 33 Τὰ ἔργα κυρίου πάντα ἀγαθὰ καὶ πᾶσαν χρείαν ἐν ὥρᾳ αὐτῆς χορηγήσει, 34 καὶ οὐκ ἔστιν εἰπεῖν Τοῦτο τούτου πονηρότερον, πάντα γὰρ ἐν καιρῷ εὐδοκιμηθήσεται. 35 καὶ νῦν ἐν πάσῃ καρδίᾳ καὶ στόματι ὑμνήσατε καὶ εὐλογήσατε τὸ ὄνομα κυρίου.

40

Obuligo

1 Obuhanya bwàjire oku bantu boshi, omucîmba gw’obuja gwarhamize bene Adamu, kurhenga olusiku omuntu arhenga omu nda ya nnina, kuhika olusiku ashubira emwa nnina wa boshi^a. 2 Enkengêro zâbo, obwôba bubali emurhima, binali birya bihamba by’olusiku luminya lw’okufà. 3 Mwâmi otamîre oku ntebe y’irenge, na nyakahuku otamîre omu mvu­ngu n’omu luvu, 4 omukulu oyambalîre obugale, ensirha y’obukulu omu irhwe, na hibu­shangi-bufundike, kuli boshi burhe, mutula, ntemu, musisi, bwâba bwa kufà, ntambala n’enongwe. 5 îro ly’obudufu, mango omuntu agwishîre, mpu arhamûka, liba lya kuyîbagiza kwône amaganya: 6 hano omuntu aderha mpu akarhamûkaga, ayumve oku liguma nka gukola mûshi, n’obwo ali îro, bamugezemwo omusisi^b, nka muntu washugunusire amatumu. 7 Erhi asinsimuka-atulûka, gabe nka go mango bamulîkûzize, asômerwe yene n’obwôba bwâge. 8 Oku ngasi ciremwa, kurhenga oku omuntu kuhika oku nsimba, ci bwenêne kali nda oku banya-byâha: 9 lufù, muko, ntambala n’engôrho, mutula, cizombo, buhanya, ye lwa-bo­shi! 10 Ebyo byoshi byalemîrwe abanya-byâha, bo barhumaga n’ecihonzi cinene cimirîra igulu. 11 Ngasi hirhenga omu budaka, omu budaka hishubira, na ngasi hirhenga omu mîshi, omu nyanja hija.

Emigani

12 Okuhonga n’okulenganya byacihwa, ci obuyêmêre bw’omurhima nka­na bwayôrha ensiku n’amango. 13 Abagale b’endyâlya bahuba nka mugezi, bâhirigirha nka mulazo gwa nkuba nyâmûka, 14 Omubî akabumbûla enfune anacîshinge, n’obwo kukola kuhera^c kwâge. 15 lburha ly’ababî lirhaluza mashami, emizî migalu-galu erhabugâna aga­rhali mabâle. 16 Kasheke akunda amîshi n’ebikunguzo, ye barhangitwa. 17 Okurhona kwo kuli nk’ishwa liyunjwîre mugisho, n’okusholôlera omukenyi, mugisho gw’ensiku n’amango.

Ebinja

18 Entagengwa n’ogwerhe omukolo gwâge bajira akalamo kinja, ci owa­rhôzire obuhirhi acirhalusire. 19 Abana n’olugo lûbake banalamye izîno, ci okuhika oku burhimanya kucilushire. Okushwêka enkafu, okuba n’amashwa, kunajîse irenge, ci okuyanka omukazi nkana kulushire. 20 Erivayi n’obulenga binashagaluse omuntu, ci okuzigira oburhimanya kucilushire. 21 Akarhera n’oluzihwa binanyunye olwimbo, ci izu linja lilushire. 22 lranga n’igenda linja binashagaluse amasù, ci olwange luli omu ishwa lucilushire. 23 Abîra n’abayumanîne banashimânane, ci okushimânana kw’omulume na mukâge kwo kukulu. 24 Bene winyu n’abunkwa baba bakukurhabâla amango oli omu mbaka, ci okusholôlera omukenyi kunamugalukire bwenêne kulusha. 25 Amasholo n’ensaranga binalimbîse omuntu, ci ihano linja licikwânîne kulusha. 26 Obugale n’emisi binarhwalihye omurhima, ci okurhînya Nyamuzinda kulushire. 27 Okurhînya Nyamuzinda kuli nk’ishwa lirimwo omwavu, irenge lyakwo lilushire agandi goshi kumanyilanga.

Okuja kwahûna

28 Mwana wâni, orhalamiraga okuja kwahûna, okufà kwo kukulu aha kuhûniriza ene n’irhondo. 29 Omuntu okonolera ebya bene amasù, akalamo kâge karhakaderhwa kalamo. Kuli kushâhuka okukalâlira eby’embuga, omuntu balezire banamuhanûla, arhakômera eyo njira. 30 Ekanwa k’owahwîrekwo enshonyi, okuhûniriza kuba kwinja, ci kwône erhi na muliro omu nda yâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 40

1 ᾿Ασχολία μεγάλη ἔκτισται παντὶ ἀνθρώπῳ καὶ ζυγὸς βαρὺς ἐπὶ υἱοὺς Αδαμ ἀφ᾽ ἡμέρας ἐξόδου ἐκ γαστρὸς μητρὸς αὐτῶν ἕως ἡμέρας ἐπιστροφῆς εἰς μητέρα πάντων· 2 τοὺς διαλογισμοὺς αὐτῶν καὶ φόβον καρδίας, ἐπίνοια προσδοκίας, ἡμέρα τελευτῆς. 3 ἀπὸ καθημένου ἐπὶ θρόνου ἐνδόξου καὶ ἕως τεταπεινωμένου ἐν γῇ καὶ σποδῷ, 4 ἀπὸ φοροῦντος ὑακίνθινον καὶ στέφανον καὶ ἕως περιβαλλομένου ὠμόλινον θυμὸς καὶ ζῆλος καὶ ταραχὴ καὶ σάλος καὶ φόβος θανάτου καὶ μηνίαμα καὶ ἔρις. 5καὶ ἐν καιρῷ ἀναπαύσεως ἐπὶ κοίτης ὕπνος νυκτὸς ἀλλοιοῖ γνῶσιν αὐτοῦ· 6ὀλίγον ὡς οὐδὲν ἐν ἀναπαύσει, καὶ ἀπ᾽ ἐκείνου ἐν ὕπνοις ὡς ἐν ἡμέρᾳ σκοπιᾶς τεθορυβημένος ἐν ὁράσει καρδίας αὐτοῦ ὡς ἐκπεφευγὼς ἀπὸ προσώπου πολέμου· 7 ἐν καιρῷ χρείας αὐτοῦ ἐξηγέρθη καὶ ἀποθαυμάζων εἰς οὐδένα φόβον. 8 μετὰ πάσης σαρκὸς ἀπὸ ἀνθρώπου ἕως κτήνους, καὶ ἐπὶ ἁμαρτωλῶν ἑπταπλάσια πρὸς ταῦτα· 9 θάνατος καὶ αἷμα καὶ ἔρις καὶ ῥομφαία, ἐπαγωγαί, λιμὸς καὶ σύντριμμα καὶ μάστιξ. 10 ἐπὶ τοὺς ἀνόμους ἐκτίσθη ταῦτα πάντα, καὶ δι᾽ αὐτοὺς ἐγένετο ὁ κατακλυσμός. 11 πάντα, ὅσα ἀπὸ γῆς, εἰς γῆν ἀναστρέφει, καὶ ἀπὸ ὑδάτων, εἰς θάλασσαν ἀνακάμπτει.

12 Πᾶν δῶρον καὶ ἀδικία ἐξαλειφθήσεται, καὶ πίστις εἰς τὸν αἰῶνα στήσεται. 13 χρήματα ἀδίκων ὡς ποταμὸς ξηρανθήσεται καὶ ὡς βροντὴ μεγάλη ἐν ὑετῷ ἐξηχήσει· 14 ἐν τῷ ἀνοῖξαι αὐτὸν χεῖρας εὐφρανθήσεται, οὕτως οἱ παραβαίνοντες εἰς συντέλειαν ἐκλείψουσιν. 15 ἔκγονα ἀσεβῶν οὐ πληθυνεῖ κλάδους, καὶ ῥίζαι ἀκάθαρτοι ἐπ᾽ ἀκροτόμου πέτρας· 16 ἄχι ἐπὶ παντὸς ὕδατος καὶ χείλους ποταμοῦ πρὸ παντὸς χόρτου ἐκτιλήσεται. 17 χάρις ὡς παράδεισος ἐν εὐλογίαις, καὶ ἐλεημοσύνη εἰς τὸν αἰῶνα διαμενεῖ.

18 Ζωὴ αὐτάρκους καὶ ἐργάτου γλυκανθήσεται, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα ὁ εὑρίσκων θησαυρόν. 19 τέκνα καὶ οἰκοδομὴ πόλεως στηρίζουσιν ὄνομα, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα γυνὴ ἄμωμος λογίζεται. 20 οἶνος καὶ μουσικὰ εὐφραίνουσιν καρδίαν, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα ἀγάπησις σοφίας. 21 αὐλὸς καὶ ψαλτήριον ἡδύνουσιν μέλη, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα γλῶσσα ἡδεῖα. 22 χάριν καὶ κάλλος ἐπιθυμήσει ὀφθαλμὸς καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα χλόην σπόρου. 23 φίλος καὶ ἑταῖρος εἰς καιρὸν ἀπαντῶντες, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα γυνὴ μετὰ ἀνδρός. 24 ἀδελφοὶ καὶ βοήθεια εἰς καιρὸν θλίψεως, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα ἐλεημοσύνη ῥύσεται. 25 χρυσίον καὶ ἀργύριον ἐπιστήσουσιν πόδα, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα βουλὴ εὐδοκιμεῖται. 26 χρήματα καὶ ἰσχὺς ἀνυψώσουσιν καρδίαν, καὶ ὑπὲρ ἀμφότερα φόβος κυρίου· οὐκ ἔστιν ἐν φόβῳ κυρίου ἐλάττωσις, καὶ οὐκ ἔστιν ἐπιζητῆσαι ἐν αὐτῷ βοήθειαν· 27 φόβος κυρίου ὡς παράδεισος εὐλογίας, καὶ ὑπὲρ πᾶσαν δόξαν ἐκάλυψεν αὐτόν. 28 Τέκνον, ζωὴν ἐπαιτήσεως μὴ βιώσῃς· κρεῖσσον ἀποθανεῖν ἢ ἐπαιτεῖν. 29 ἀνὴρ βλέπων εἰς τράπεζαν ἀλλοτρίαν, οὐκ ἔστιν αὐτοῦ ὁ βίος ἐν λογισμῷ ζωῆς, ἀλισγήσει ψυχὴν αὐτοῦ ἐν ἐδέσμασιν ἀλλοτρίοις· ἀνὴρ δὲ ἐπιστήμων καὶ πεπαιδευμένος φυλάξεται. 30 ἐν στόματι ἀναιδοῦς γλυκανθήσεται ἐπαίτησις, καὶ ἐν κοιλίᾳ αὐτοῦ πῦρ καήσεται.

---

 ^o32.8 Kuhulika kwa muhya: omuntu anahulike n’ohwo arhahuziri eci âderha; ci kwa burhima­nya, kuyumvirhiza ebi abandi baderha.

 ^p33.15 Biyerekerîne: Iola 42,24; Murh 3,1-8.

 ^q33.25 Abaja: obukenge oku baja, Iola Ef 6,9; Kl 4,1; Fm 16.

 ^r34.16 Akasirahinga: gala mango izûba lija omu nkuba karhî, ntaye wahinga erhi idûrhu Iirhuma « okuhinga kumuzire ».

 ^s34.19 Ebyâha: lola Am 5, 21

 ^t35.1 35. 1: Amarhegcko n’enterekêro: okurherekêra liri irhegeko, ci arhali hoshi aho, hali agandi marhegeko ganali makulu: obushinganyanya n’obuzigire: Iola Lk 11,42.

 ^u38.5 Obukulu omu mîshi: Iola Lub 15,23: ecisômerine c’e Mara.

 ^v38.17 Ekanwa ebâbwa: hali ebihugo bijira enkomedu erhi wakabula bulakira omuntu ofire, banakushobeke mpu we muyisire’..

 ^w38.21 Erhagalukwa: ekuzimu.

 ^x38.25 Empanzi: omuntu orhagerêreza bindi bici ogurhali mukolo gwâge gwône, erya nkomedu n’erya nka masini, acibuzire akantu; oburhimanya buhûnyire omuntu acidôse «cici cirhuma njira ntya?»

 ^y38.27 Ebimanyiso: kantu kamanyisa nn’akantu bakananisirekwo, kandi erhi kashè.,

 ^z39.23 Agahindula mûnyu: Iola Murh 19, 24-26.

 ^a40.1 Olukulu: lubanja lukulu, buhanya bwa kufà; nnina wa boshi: budaka, ekuzimu, Iola Ayu 14, 1-2.

 ^b40.6 Omusisi: kuyôboha okufà ngasi mango ecikango c’olufù câjîre omu bantu, omu nyanja: Iola 40, 10; Muh 1, 7; Murh 3, 19: Lul 146.

 ^c40.14 Okuhera kwâge: omuhwinja w’ensiku…

41

Olufu

1 Lufù mâshi! okukengêra oku h’oli kurhahimwa bululu oku muntu oli n’iragi ekarhî k’ebyâge, kuli kàshêga, oyu byoshi bibêrîre, n’owacîhasha okulya yene. 2 Mâshi lufù, kâli irhegeko lyâwe licîfinjirwe emwa kàlibwîre^d, oyu ama­gala gàrhibire mîra, emw’omushosi civandagwa olâl’arhânya, ôwa­rhibire omurhima arhiba n’obulangalire. 3 Orhayôbohaga olufù, kengera àbakushokolire n’abali nyuma zawe. 4 Liri irhegeko Nyamuzinda àhebirekwo ngasi muntu cakarhuma wacikenyagulira obulonza bw’Ow’Enyanya? Olame myâka ikumi, myâka igana erhi myâka cihumbi, ekuzimu barhakutumuze obula­mu bwâwe.

Oluhembo lw’abantu babî

5 Bana ba mihera endyâlya ziburha, abakômera enyumpa z’enkola-ma­ligo. 6 Akashambala basigira abana baburhwa na abanya-byâha kuhera ka­ nahera, iburha lyâbo cijâci ca ngasi lusiku. 7 Omubusi mubî kujâcirwa ajâcirwa n’abana bâge, bulya kulî ye ecibi carhengaga. 8 Buhanya bwinyu, mwe nkola-maligo, bulya mwalesire irhegeko lya Nyamuzinda w’Enyanya. 9 Mwabusirwe, mwaburhirwa obuhanya, mwâfa, mufâne n’obuhanya. 10 Ngasi hirhenga omu budaka, omu budaka hishubira, enkola-maligo kwo na kwo, bahehêrirwe na kuhera bahera. 11 Emishîbo bajirira abafîre eba eyerekîre emigogo yâbo, ci izîno ly’e­mihera kuhera linahera. 12 Oshîbirire izîno lyawe bulya Iyo lyasigala, Iyo likulu aha buhirhi bw’e­nsaranga. 13 Akalamo k’iragi kanashinge nsiku, ci izîno ly’irenge libà ly’ensiku n’amango.

Enshonyi

14 Bana bâni, mubîkirire n’omurhûla enyigîrizo zâni, Burhimanya bufuli­ke na buhirhi burhaboneka, makwânane maci byâkabona? 15 Omuntu wafulika oku ali musirhe ye mukulu, oku muntu wafulika oburhimanya bwâge. 16 Ntyo mukaziyumva enshonyi nk’oku namubwîra, bulya enshonyi zibàmo kunji, hali ezikwânîne omuntu, hali n’ezirhamukwânîni, n’aba­ntu boshi barhazibà kuguma. 17 Mube nshonyi z’obûmaguza embere za sho na nyoko, n’ez’okunywe­rha embere z’omurhegesi n’omukulu, 18 ez’okuvuna irhegeko embere z’omuzûzi, n’embere z’omurhambo w’a­ bazûzi, n’ez’okubà mubî embere z’endêko y’olubaga. 19 Obe nshonyi z’obulyâlya embere z’owinyu n’omwîra, n’ez’obushambo eka; 20 embere z’okuli kwa Nyamuzinda n’endagâno yâge; obe nshonyi z’o­kuhira engofola oku mêza^e, 21 ez’okuhânira embere z’abagayanyi, ez’okurhâgalula omusingo gw’âbakulamusize: 22 ez’okulolêreza embaraga, n’ez’okuyôza ow’emwinyu; 23 ez’okunyaga ornwanya gw’owundi erhi akantu bamuhîre, ez’okuloleêreza omukazi ogwerhe iba; 24 ez’okushâsa mwambali-kazi wâwe, omanye encingo yâge. 25 Ez’okuderha kubî embere z’abîra bâwe, n’oyu wahâga orhamuka­ngulaga; 26 ez’okuja kwaderha n’okulumîza omwanzi wayumvirhe, n’okuderha amahwe ga bene. 27 Ntyo wanamanya enshonyi zikwânîne, n’abandi boshi bânakurhonya.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 41

1 ῏Ω θάνατε, ὡς πικρόν σου τὸ μνημόσυνόν ἐστιν ἀνθρώπῳ εἰρηνεύοντι ἐν τοῖς ὑπάρχουσιν αὐτοῦ, ἀνδρὶ ἀπερισπάστῳ καὶ εὐοδουμένῳ ἐν πᾶσιν καὶ ἔτι ἰσχύοντι ἐπιδέξασθαι τροφήν. 2 ὦ θάνατε, καλόν σου τὸ κρίμα ἐστὶν ἀνθρώπῳ ἐπιδεομένῳ καὶ ἐλασσουμένῳ ἰσχύι, ἐσχατογήρῳ καὶ περισπωμένῳ περὶ πάντων καὶ ἀπειθοῦντι καὶ ἀπολωλεκότι ὑπομονήν. 3 μὴ εὐλαβοῦ κρίμα θανάτου, μνήσθητι προτέρων σου καὶ ἐσχάτων· 4 τοῦτο τὸ κρίμα παρὰ κυρίου πάσῃ σαρκί, καὶ τί ἀπαναίνῃ ἐν εὐδοκίᾳ ὑψίστου; εἴτε δέκα εἴτε ἑκατὸν εἴτε χίλια ἔτη, οὐκ ἔστιν ἐν ᾅδου ἐλεγμὸς ζωῆς. 5 Τέκνα βδελυρὰ γίνεται τέκνα ἁμαρτωλῶν καὶ συναναστρεφόμενα παροικίαις ἀσεβῶν· 6 τέκνων ἁμαρτωλῶν ἀπολεῖται κληρονομία, καὶ μετὰ τοῦ σπέρματος αὐτῶν ἐνδελεχιεῖ ὄνειδος. 7 πατρὶ ἀσεβεῖ μέμψεται τέκνα, ὅτι δι᾽ αὐτὸν ὀνειδισθήσονται. 8 οὐαὶ ὑμῖν, ἄνδρες ἀσεβεῖς, οἵτινες ἐγκατελίπετε νόμον θεοῦ ὑψίστου· 9 καὶ ἐὰν γεννηθῆτε, εἰς κατάραν γεννηθήσεσθε, καὶ ἐὰν ἀποθάνητε, εἰς κατάραν μερισθήσεσθε. 10 πάντα, ὅσα ἐκ γῆς, εἰς γῆν ἀπελεύσεται, οὕτως ἀσεβεῖς ἀπὸ κατάρας εἰς ἀπώλειαν. 11 Πένθος ἀνθρώπων ἐν σώμασιν αὐτῶν, ὄνομα δὲ ἁμαρτωλῶν οὐκ ἀγαθὸν ἐξαλειφθήσεται. 12 φρόντισον περὶ ὀνόματος, αὐτὸ γάρ σοι διαμενεῖ ἢ χίλιοι μεγάλοι θησαυροὶ χρυσίου· 13 ἀγαθῆς ζωῆς ἀριθμὸς ἡμερῶν, καὶ ἀγαθὸν ὄνομα εἰς αἰῶνα διαμενεῖ. 14 παιδείαν ἐν εἰρήνῃ συντηρήσατε, τέκνα· σοφία δὲ κεκρυμμένη καὶ θησαυρὸς ἀφανής, τίς ὠφέλεια ἐν ἀμφοτέροις; 15 κρείσσων ἄνθρωπος ἀποκρύπτων τὴν μωρίαν αὐτοῦ ἢ ἄνθρωπος ἀποκρύπτων τὴν σοφίαν αὐτοῦ. 16 Τοιγαροῦν ἐντράπητε ἐπὶ τῷ ῥήματί μου· οὐ γάρ ἐστιν πᾶσαν αἰσχύνην διαφυλάξαι καλόν, καὶ οὐ πάντα πᾶσιν ἐν πίστει εὐδοκιμεῖται. 17 αἰσχύνεσθε ἀπὸ πατρὸς καὶ μητρὸς περὶ πορνείας καὶ ἀπὸ ἡγουμένου καὶ δυνάστου περὶ ψεύδους, 18 ἀπὸ κριτοῦ καὶ ἄρχοντος περὶ πλημμελείας καὶ ἀπὸ συναγωγῆς καὶ λαοῦ περὶ ἀνομίας, 19 ἀπὸ κοινωνοῦ καὶ φίλου περὶ ἀδικίας καὶ ἀπὸ τόπου, οὗ παροικεῖς, περὶ κλοπῆς, 20 ἀπὸ ἀληθείας θεοῦ καὶ διαθήκης καὶ ἀπὸ πήξεως ἀγκῶνος ἐπ᾽ ἄρτοις, 21 ἀπὸ σκορακισμοῦ λήμψεως καὶ δόσεως καὶ ἀπὸ ἀσπαζομένων περὶ σιωπῆς, 22 ἀπὸ ὁράσεως γυναικὸς ἑταίρας καὶ ἀπὸ ἀποστροφῆς προσώπου συγγενοῦς, 23 ἀπὸ ἀφαιρέσεως μερίδος καὶ δόσεως καὶ ἀπὸ κατανοήσεως γυναικὸς ὑπάνδρου, 24 ἀπὸ περιεργίας παιδίσκης αὐτοῦ καὶ μὴ ἐπιστῇς ἐπὶ τὴν κοίτην αὐτῆς, 25 ἀπὸ φίλων περὶ λόγων ὀνειδισμοῦ καὶ μετὰ τὸ δοῦναι μὴ ὀνείδιζε, 26 ἀπὸ δευτερώσεως καὶ λόγου ἀκοῆς καὶ ἀπὸ καλύψεως λόγων κρυφίων· 27 καὶ ἔσῃ αἰσχυντηρὸς ἀληθινῶς καὶ εὑρίσκων χάριν ἔναντι παντὸς ἀνθρώπου.

42

1 Ci kwône, orhabâga nshonyi z’ebîra bikulikîre^f, orhajiraga ecâha erhi bwôba bwa bantu burhuma. 2 Orhabêraga irhegeko lya Nyamuzinda n’endagâno yâge nshonyi, o­rhabâga nshonyi z’okutwîra enkola-maligo olubanja lwâbo, 3 ez’okushâmbâa n’abinyu muli mweshi, ez’okuhà abîra bâwe oku byaâwe sho àkusigiraga. 4 okulola bwinja omunzâni n’olugero lwâgwo, okubà n’obunguke busu­ ngunu erhi bunene bw’olugeru, 5 okuyunguka omu burhunzi bwâwe, okukalihira abana bâwe, okuha­nûla n’akarhi omuja mubî. 6 Embere z’omukazi wakulonzako emyanzi, okuhulika kwo kukulu, n’aha abantu bahumahuma, orhayîbagiraga okufûnikira bwinja. 7 Okuganja n’okugera bwinja kwo kumanyibîka, ebyâwe n’ebya bene byoshi biyandikwe. 8 Orhabâga nshonyi z’okuhabûla omuhwinja n’omusirhe, n’omushosi w’emvi waja kadali n’emisole. Kwo wayerekana ntyo oku wàlezirwe bwinja, n’abandi boshi bakusîma.

Entanya z’ishe w’omunyere

9 Buzira kumanya, omunyere ntanya nyinji alerhera ishe, enkengero amulerhera zinamuhanze kuja îro: nka aciri murho, bwôba mpu nkaba ârhayishiheruke duba; erhi aheruka, bwôba mpu k’abona obunyumpa bwinja! 10 Oku aciri munyere, bwôba mpu erhi bakamurhebaga, abêre ifûnze aha mwâbo! Amango akol’agwerhe iba, bwâba mpu erhi akagumbaga 11 Mwâli wâwe arhayumva? Omulange bwinja, omanye akubonêsa nsho­nyi emw’abashombanyi bâwe, olekiba lwimbo oku lugo, muderhwa w’esêzi n’ow’cbijingo, abantu boshi bakakushunga omunwe!

Abakazi

12 Oleke okulolêreza iranga lya ngasi muntu, oleke n’okukâbwârhala haguma n’abakazi. 13 Bulya omwambalo gujira obugukuzimu bwâgwo, n’omukazi naye a­gwerhe obubî bw’omukazi. 14 Obubî bw’omulume bwo bukulu aha bwinja bw’omukazi: omukazi analerhe ihanja^g n’ecitumulè.

II. lrenge lya Nyamuzinda

15 Buno, nkolaga naganira ogw’emikolo ya Nyamuzinda, nkola naganira ebi nàbwine. Luderho lwâge^h Nyamuzinda àjiragamwo emikolo yâge, n’ebiremwa byâge oku alonzize kwo bijira. 16 Izûba kumoleka limoleka, libone ngasi kantu, n’omukolo gwa Nyamuzinda guyunjwire irenge lyâge. 17 Nyamuzinda àrhahâga abatagatifu obuhashe bw’okuganira ebinja byâge byoshi, ebi Nyamuzinda, nnawabo-byoshi, asimbanyize mpu ly’i­gulu libêra omu irenge lyâge. 18 Alikîrc isù omu cirumbi c’enyanga n’omu murhima gw’omuntu, abona amenge gâbo, bulyal’Ow’Enyanya ye nn’obumanye bwoshi, alolerîze ebimanyîso by’amango. 19 Anayêrekane ebyàgezire n’ebyâyisha; amanyise n’ebifulike. 20 Nta nkengêro ahabire, nta kanwa kamuhuzireⁱ. 21 Ebinja byage byoshi àbirhondesire n’oburhimanya, bulya ali w’ensiku n’amango, ntaco ankayushûlirwa, na ntaco bankamunyaga, a­rhalagîrîri oku ihano lya ndi. 22 Emikolo yâge yoshi erhahimwa bwinja, kw’eri kula omuntu akalolêreza enkunya-kunye. 23 Ebyo byoshi ho bibà binali by’ensiku n’amartgo, na ngasi mango biyu­mva oku adesire. 24 Ebiremwa byoshi bigenda bibirhi-bibirhi biyerekerîne, ntaco ajizire ci­rhayûmânini. 25 Ngasi ciremwa ciyerekine obwinja bw’ecindi, ndi wankarhama n’okusingiriza irenge lyâge?

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 42

1 Μὴ περὶ τούτων αἰσχυνθῇς καὶ μὴ λάβῃς πρόσωπον τοῦ ἁμαρτάνειν· 2 περὶ νόμου ὑψίστου καὶ διαθήκης καὶ περὶ κρίματος δικαιῶσαι τὸν ἀσεβῆ, 3 περὶ λόγου κοινωνοῦ καὶ ὁδοιπόρων καὶ περὶ δόσεως κληρονομίας ἑταίρων, 4 περὶ ἀκριβείας ζυγοῦ καὶ σταθμίων καὶ περὶ κτήσεως πολλῶν καὶ ὀλίγων, 5 περὶ διαφόρου πράσεως ἐμπόρων καὶ περὶ παιδείας τέκνων πολλῆς καὶ οἰκέτῃ πονηρῷ πλευρὰν αἱμάξαι· 6 ἐπὶ γυναικὶ πονηρᾷ καλὸν σφραγίς, καὶ ὅπου χεῖρες πολλαί, κλεῖσον· 7 ὃ ἐὰν παραδιδῷς, ἐν ἀριθμῷ καὶ σταθμῷ, καὶ δόσις καὶ λῆμψις, πάντα ἐν γραφῇ·

8 περὶ παιδείας ἀνοήτου καὶ μωροῦ καὶ ἐσχατογήρως κρινομένου πρὸς νέους· καὶ ἔσῃ πεπαιδευμένος ἀληθινῶς καὶ δεδοκιμασμένος ἔναντι παντὸς ζῶντος. 9 Θυγάτηρ πατρὶ ἀπόκρυφος ἀγρυπνία, καὶ ἡ μέριμνα αὐτῆς ἀφιστᾷ ὕπνον· ἐν νεότητι αὐτῆς, μήποτε παρακμάσῃ, καὶ συνῳκηκυῖα, μήποτε μισηθῇ· 10 ἐν παρθενίᾳ, μήποτε βεβηλωθῇ καὶ ἐν τοῖς πατρικοῖς αὐτῆς ἔγκυος γένηται· μετὰ ἀνδρὸς οὖσα, μήποτε παραβῇ, καὶ συνῳκηκυῖα, μήποτε στειρωθῇ. 11 ἐπὶ θυγατρὶ ἀδιατρέπτῳ στερέωσον φυλακήν, μήποτε ποιήσῃ σε ἐπίχαρμα ἐχθροῖς, λαλιὰν ἐν πόλει καὶ ἔκκλητον λαοῦ, καὶ καταισχύνῃ σε ἐν πλήθει πολλῶν.

12 παντὶ ἀνθρώπῳ μὴ ἔμβλεπε ἐν κάλλει καὶ ἐν μέσῳ γυναικῶν μὴ συνέδρευε· 13 ἀπὸ γὰρ ἱματίων ἐκπορεύεται σὴς καὶ ἀπὸ γυναικὸς πονηρία γυναικός. 14 κρείσσων πονηρία ἀνδρὸς ἢ ἀγαθοποιὸς γυνή, καὶ γυνὴ καταισχύνουσα εἰς ὀνειδισμόν.

15 Μνησθήσομαι δὴ τὰ ἔργα κυρίου, καὶ ἃ ἑόρακα, ἐκδιηγήσομαι· ἐν λόγοις κυρίου τὰ ἔργα αὐτοῦ. 16 ἥλιος φωτίζων κατὰ πᾶν ἐπέβλεψεν, καὶ τῆς δόξης κυρίου πλῆρες τὸ ἔργον αὐτοῦ. 17 οὐκ ἐξεποίησεν τοῖς ἁγίοις κυρίου ἐκδιηγήσασθαι πάντα τὰ θαυμάσια αὐτοῦ, ἃ ἐστερέωσεν κύριος ὁ παντοκράτωρ στηριχθῆναι ἐν δόξῃ αὐτοῦ τὸ πᾶν. 18 ἄβυσσον καὶ καρδίαν ἐξίχνευσεν καὶ ἐν πανουργεύμασιν αὐτῶν διενοήθη· ἔγνω γὰρ ὁ ὕψιστος πᾶσαν εἴδησιν καὶ ἐνέβλεψεν εἰς σημεῖον αἰῶνος 19 ἀπαγγέλλων τὰ παρεληλυθότα καὶ τὰ ἐσόμενα καὶ ἀποκαλύπτων ἴχνη ἀποκρύφων· 20 οὐ παρῆλθεν αὐτὸν πᾶν διανόημα, οὐκ ἐκρύβη ἀπ᾽ αὐτοῦ οὐδὲ εἷς λόγος. 21 τὰ μεγαλεῖα τῆς σοφίας αὐτοῦ ἐκόσμησεν, ὡς ἔστιν πρὸ τοῦ αἰῶνος καὶ εἰς τὸν αἰῶνα· οὔτε προσετέθη οὔτε ἠλαττώθη, καὶ οὐ προσεδεήθη οὐδενὸς συμβούλου. 22 ὡς πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐπιθυμητὰ καὶ ὡς σπινθῆρός ἐστιν θεωρῆσαι· 23 πάντα ταῦτα ζῇ καὶ μένει εἰς τὸν αἰῶνα ἐν πάσαις χρείαις, καὶ πάντα ὑπακούει. 24 πάντα δισσά, ἓν κατέναντι τοῦ ἑνός, καὶ οὐκ ἐποίησεν οὐδὲν ἐλλεῖπον· 25 ἓν τοῦ ἑνὸς ἐστερέωσεν τὰ ἀγαθά, καὶ τίς πλησθήσεται ὁρῶν δόξαν αὐτοῦ;

43

Izûba

1 43  1 Okulîmba kw’amalunga, ecirêre cilangashane, ntyo kw’amalunga ga­ bonekana omu irenge lyâgo. 2 lzûba erhi lishoshôka sêzi linahamagaze: «Al’obwinja bw’omukolo gw’Ow’Enyanyal» 3 Erhi lija omu nkuba-karhî, likaze igulu, ciru ndi wankalinda idûrhu lijira! 4 Cibêye batwâna àbalonza idûrhu linji, izûba lyôhe linayôce entondo kasharhu kalushire; citumbûkemo ecidûrhu cayôca, lirike emisholo yalyo, amasù gahune. 5 Mushâna, Nyakasane waliremaga ali mukulu, na luderho !wâge luliyeêreka enjira lyageramo buhena.

Omwêzi

6 Omwêzi nago ngasi mango gwo na gulya, gwo gugaba emyêzi gutwe n’amango. 7 Gwo gumanyisa ensiku nkulu, ciba cimole cishubira eburho, n’obwo carhenga ebukulu. 8 Mwêzi-cimole gurhengako omwêzi-nsiku, gunaje gwâkula-bugenda­ njira, cibà cimanyiso c’engabo z’e malunga, co cimolekera ecirêre oku nkuba.

Enyenyêzi

9 Obumoleke bw’enyenyêzi bwo buyêrekana obwinja bw’emalunga, zi­rhahimwa kuyinjihya amalunga ga Nyamuzinda. 10 Oku Mwimîma adesire kwo zinahêka, zirhagosa omukolo gwâzo.

Omutirigongo

11 Lola omutirigongo, okuze Lulema, gurhahimwa bwinja omu mya­mbalo yagwo. 12 Guba muherho gw’irenge ly’emalunga, kuboko kwa Nyamuzinda kwa­gugokaga.

Obwinja bw’ebiremwa

13 Nyarnuzinda oku bulonza bwâge ananiêse olubula, arhurne n’emikemezo. 14 Obone enfûnikire zâge zifûnuke, ebitû bibalale nka binyunyi. 15 Oku buhashe bwâge, ebitû binànage, bihinduke mabuye. 16 Oku buhashe bwâge, oku bulonza bwâge, empûsi y’ifô enahûse. 17 lzuù ly’ornukungulo gwâge linajugurnye idaho, kul’omusirûla guhubuka enyanya bo na kalemêra. 18 Kul’orhunyunyi rhugwa oku idaho, kw’arhoza olubula, lugwe nka nzige. Amasù gasômerwe n’okuhona olwêru-lwêru, obukengêre bu­rhangâle n’okulubona. 19 Kandi, idaho alibulagirekwo oguli nka rnûnyu, lume lwanazire n’emboho, luhinduke rhushûgi-rhushûgi. 20 Empûsi y’emboho y’enyanya yamahûsa, ebigakala byanamera oku miîshi, ngasi cidekêra ca mîshi cinajekwo ebigakala. 21 Wampûsi anayabuke entondo, ahyajire empinga, asingônole ebyâsi nka muliro. 22 Lero obwo, ebitû nabyo birhinde nka bufumu, olurne lugalule obuzîne ecanda càmâhwa. 23 Nyamuzinda, oku mulali gwâge, ahima enyanja, n’omu nyanja, ame­zamo ebirhwa. 24 Abagera omu nyanja banarhubwire ebibarnwo; ernyanzi yâbo eri ya kurhusôrneza: 25 kutwa batwa oku isi, barhangâle: aha nsirnba za ngasi lubero, aha mahirahira g’omu nyanja. 26 Iragi, Nyarnuzinda anabihêke bwinja: na byoshi bishirnbe oluderho !wâge. 27 Erhi rhwankaganira ebyo, bwanaca bunayire; arhankaderhwa: «Ye byoshi». 28 Mbwiraga aha ernisi yarhenga y’okurnukuza? bulya ye Shabukuru, e­ nyanya lya byoshi, 29 Nyakasane, Côbohwa Nnârnahanga, Obuhashe bwâge busôrnerine. 30 Mucitakîrire Nyarnuzinda nk’oku rnunahashire, arhankaderhwa. Murnukuze n’ernisi yoshi, rnurharharnaga, bulya rnurhayuse. 31 Ndi okol’ornubwine wankaderha oku ali? ndi wakarnukuza oku a­kwânine? 32 Arnahwe gâge rhurhishi go rnanji kulusha ebyo; bulya ebi rhubona biri binyi ornu mikolo yâge. 33 Nyakasane ye walemaga byoshi, ye hà n’abantu bamurhînya oburhimanya bajira.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 43

1 Γαυρίαμα ὕψους στερέωμα καθαριότητος, εἶδος οὐρανοῦ ἐν ὁράματι δόξης. 2 ἥλιος ἐν ὀπτασίᾳ διαγγέλλων ἐν ἐξόδῳ σκεῦος θαυμαστόν, ἔργον ὑψίστου· 3 ἐν μεσημβρίᾳ αὐτοῦ ἀναξηραίνει χώραν, καὶ ἐναντίον καύματος αὐτοῦ τίς ὑποστήσεται; 4 κάμινον φυσῶν ἐν ἔργοις καύματος, τριπλασίως ἥλιος ἐκκαίων ὄρη· ἀτμίδας πυρώδεις ἐκφυσῶν καὶ ἐκλάμπων ἀκτῖνας ἀμαυροῖ ὀφθαλμούς. 5 μέγας κύριος ὁ ποιήσας αὐτόν, καὶ ἐν λόγοις αὐτοῦ κατέσπευσεν πορείαν. 6Καὶ ἡ σελήνη ἐν πᾶσιν εἰς καιρὸν αὐτῆς, ἀνάδειξιν χρόνων καὶ σημεῖον αἰῶνος· 7 ἀπὸ σελήνης σημεῖον ἑορτῆς, φωστὴρ μειούμενος ἐπὶ συντελείας. 8 μὴν κατὰ τὸ ὄνομα αὐτῆς ἐστιν αὐξανόμενος θαυμαστῶς ἐν ἀλλοιώσει, σκεῦος παρεμβολῶν ἐν ὕψει, ἐν στερεώματι οὐρανοῦ ἐκλάμπων. 9 κάλλος οὐρανοῦ δόξα ἄστρων, κόσμος φωτίζων ἐν ὑψίστοις κυρίου· 10 ἐν λόγοις ἁγίου στήσονται κατὰ κρίμα καὶ οὐ μὴ ἐκλυθῶσιν ἐν φυλακαῖς αὐτῶν. 11 ἰδὲ τόξον καὶ εὐλόγησον τὸν ποιήσαντα αὐτὸ σφόδρα ὡραῖον ἐν τῷ αὐγάσματι αὐτοῦ· 12 ἐγύρωσεν οὐρανὸν ἐν κυκλώσει δόξης, χεῖρες ὑψίστου ἐτάνυσαν αὐτό. 13 Προστάγματι αὐτοῦ κατέσπευσεν χιόνα καὶ ταχύνει ἀστραπὰς κρίματος αὐτοῦ· 14 διὰ τοῦτο ἠνεῴχθησαν θησαυροί, καὶ ἐξέπτησαν νεφέλαι ὡς πετεινά· 15 ἐν μεγαλείῳ αὐτοῦ ἴσχυσεν νεφέλας, καὶ διεθρύβησαν λίθοι χαλάζης· 16 καὶ ἐν ὀπτασίᾳ αὐτοῦ σαλευθήσεται ὄρη, ἐν θελήματι αὐτοῦ πνεύσεται νότος. 17 φωνὴ βροντῆς αὐτοῦ ὠνείδισεν γῆν καὶ καταιγὶς βορέου καὶ συστροφὴ πνεύματος. 18 ὡς πετεινὰ καθιπτάμενα πάσσει χιόνα, καὶ ὡς ἀκρὶς καταλύουσα ἡ κατάβασις αὐτῆς· κάλλος λευκότητος αὐτῆς ἐκθαυμάσει ὀφθαλμός, καὶ ἐπὶ τοῦ ὑετοῦ αὐτῆς ἐκστήσεται καρδία. 19 καὶ πάχνην ὡς ἅλα ἐπὶ γῆς χέει, καὶ παγεῖσα γίνεται σκολόπων ἄκρα. 20 ψυχρὸς ἄνεμος βορέης πνεύσει, καὶ παγήσεται κρύσταλλος ἐφ᾽ ὕδατος· ἐπὶ πᾶσαν συναγωγὴν ὕδατος καταλύσει, καὶ ὡς θώρακα ἐνδύσεται τὸ ὕδωρ. 21 καταφάγεται ὄρη καὶ ἔρημον ἐκκαύσει καὶ ἀποσβέσει χλόην ὡς πῦρ. 22 ἴασις πάντων κατὰ σπουδὴν ὁμίχλη, δρόσος ἀπαντῶσα ἀπὸ καύσωνος ἱλαρώσει. 23 Λογισμῷ αὐτοῦ ἐκόπασεν ἄβυσσον καὶ ἐφύτευσεν ἐν αὐτῇ νήσους. 24 οἱ πλέοντες τὴν θάλασσαν διηγοῦνται τὸν κίνδυνον αὐτῆς, καὶ ἀκοαῖς ὠτίων ἡμῶν θαυμάζομεν· 25 καὶ ἐκεῖ τὰ παράδοξα καὶ θαυμάσια ἔργα, ποικιλία παντὸς ζῴου, κτίσις κητῶν. 26 δι᾽ αὐτὸν εὐοδοῖ ἄγγελος αὐτοῦ, καὶ ἐν λόγῳ αὐτοῦ σύγκειται τὰ πάντα. 27 Πολλὰ ἐροῦμεν καὶ οὐ μὴ ἀφικώμεθα, καὶ συντέλεια λόγων Τὸ πᾶν ἐστιν αὐτός. 28 δοξάζοντες ποῦ ἰσχύσομεν; αὐτὸς γὰρ ὁ μέγας παρὰ πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ. 29 φοβερὸς κύριος καὶ σφόδρα μέγας, καὶ θαυμαστὴ ἡ δυναστεία αὐτοῦ. 30 δοξάζοντες κύριον ὑψώσατε καθ᾽ ὅσον ἂν δύνησθε, ὑπερέξει γὰρ καὶ ἔτι· καὶ ὑψοῦντες αὐτὸν πληθύνατε ἐν ἰσχύι, μὴ κοπιᾶτε, οὐ γὰρ μὴ ἀφίκησθε. 31 τίς ἑόρακεν αὐτὸν καὶ ἐκδιηγήσεται; καὶ τίς μεγαλυνεῖ αὐτὸν καθώς ἐστιν; 32 πολλὰ ἀπόκρυφά ἐστιν μείζονα τούτων, ὀλίγα γὰρ ἑωράκαμεν τῶν ἔργων αὐτοῦ· 33 πάντα γὰρ ἐποίησεν ὁ κύριος καὶ τοῖς εὐσεβέσιν ἔδωκεν σοφίαν

43. 23: Ebilwa (cbirhwa): hihugo crhi cihugo ciri omu karhi k’cnyanja. 43, 25: Mahirahira g’omu nyanja: biryanyi by’omu nyan.ia. 43. 27: Ye byoshi: Ye nna-byoshi. byoshi emwage biha yo binarhenga. 43, 28: Shahukuru (Shabukulu): Ye Nn’obukulu bwoshi, Ye Mukulu wa byoshi.

44

Irenge ly’abashakulûza

1 Rhuderhage ogw’abajire irenge, bashakulûza^j nk’oku banakulikirine. 2 Nyamuzinda aluzize irenge, ayêrekana obukulu bwâge kurhenga e­nsiku za mîra. 3 Omu balume, baguma bahâbwa obwâmi, banaja irenge erhi burhwâli bwâbo burhuma, abandi baba balenga omu kuhâna ihano, batwa emigani y’obulêbi. 4 Abandi barhegeka olubaga n’amahano gâbo, n’obukengêre burhima­nya omu lubaga, banayigîriza n’ebinwa by’oburhimanya. 5 Abandi bashuba bazihi, bayandika n’ebinwa binunu. 6 Abandi bahirhira oku birugu n’oku buhashe, balama n’omurhûla aha mwâbo. 7 Boshi oku banali baba n’olukengwa, emw’abantu b’amango gâbo, bakuzibwa omu kalamo kâbo. 8 Baguma muli bo basiga izîno, izîno liciderhwa n’obukenge kuhika ene, 9 Abandi barhasigaga kashambala; bagenzire nk’abarhahali. Kwo bali nka kuno barhali en’igulu, kwo n’okwo iburha lyâbo enyuma zâbo. 10 Ci lolaga abagabo, aba aminja gâbo garhayibagiragwa. 11 Iburha lyâbo lyalanzire akashambala kâbo, omwîmo gwâbo guli mwîmo gwa bulume. 13 Obûko bwâbo bukulikire amarhegeko, n’abana bâbo omu njira yâbo. 11 lburha lyâbo lyâbâho ensiku zoshi, irenge lyâbo lirhakageramo citû, 14 Emibiri yâbo yabishirwe n’omurhûla: izîno lyâbo liyôsire lizîne omu maburhwa. 15 Ebihugo byaderha oburhimanya bwâbo, n’endêko emanyise obukuze bwâbo.

Henoki

16 Henoki asimîsa Nyamuzinda, Nyamuzinda amuhêka, lwinganyo lw’okuhinduka kw’amaburhwa.

Nûhu

17 Nûhu abonekana okunali muntu mushinganyanya, omu mango g’obu­kunizi, aba ye nyamerè: oku burhabale bwâge, igulu lyayôrhana kasigwa^k, amango ecihonzi camirîraga igulu. 18 Muli ye, endagâno z’ensiku zoshi zajirwa,: mpu ly’abantu baleki­ shubiholoka n’ecihûsi.

Abrahamu

19 Abrahamu, shakulûza w’irenge w’amashanja mwandu, ntaye wàhisire oku irenge lyâge. 20 Akulikira irhegeko ly’Ow’Enyanya; àjira n’eciragâne haguma naye. Eco ciragâne acijira omu mubiri gwâge, n’erhi arhangulwa, abonekana oku anali mwemêzi. 21 Co carhumire Nyamuzinda amulaganya n’ecihango, oku agisha ama­shanja goshi omu iburha lyâge, n’oku aluza obûko bwâge nka katulo k’oku idaho, analengereze iburha lyâge nka nyenyêzi z’emalunga, abahè ecihugo bayîmamwo, kurhenga oku nyanja kuhika oku yindi, kurhenga oku lwîshi kuhika ah’igulu lihekera.

Izaki na Yakobo

22 Nyamuzinda kandi ashubulula, omugisho gwâge oku bantu boshi muli Izaki, erhi ishe Abrahamu orhuma; adekereza ecihango oku irhwe lya Yakobo. Amuyîmika omu mugisho gwâge; amugabira n’ecihugo c’omwîmo, acitwâmwo mpande, acigabanyiza emilala oku enali iku­ mi n’ibiri.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 44

1 Αἰνέσωμεν δὴ ἄνδρας ἐνδόξους καὶ τοὺς πατέρας ἡμῶν τῇ γενέσει· 2 πολλὴν δόξαν ἔκτισεν ὁ κύριος, τὴν μεγαλωσύνην αὐτοῦ ἀπ᾽ αἰῶνος. 3 κυριεύοντες ἐν ταῖς βασιλείαις αὐτῶν καὶ ἄνδρες ὀνομαστοὶ ἐν δυνάμει· βουλεύοντες ἐν συνέσει αὐτῶν, ἀπηγγελκότες ἐν προφητείαις· 4 ἡγούμενοι λαοῦ ἐν διαβουλίοις καὶ συνέσει γραμματείας λαοῦ, σοφοὶ λόγοι ἐν παιδείᾳ αὐτῶν· 5 ἐκζητοῦντες μέλη μουσικῶν καὶ διηγούμενοι ἔπη ἐν γραφῇ· 6ἄνδρες πλούσιοι κεχορηγημένοι ἰσχύι, εἰρηνεύοντες ἐν κατοικίαις αὐτῶν· 7 πάντες οὗτοι ἐν γενεαῖς ἐδοξάσθησαν, καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτῶν καύχημα. 8 εἰσὶν αὐτῶν οἳ κατέλιπον ὄνομα τοῦ ἐκδιηγήσασθαι ἐπαίνους· 9 καὶ εἰσὶν ὧν οὐκ ἔστιν μνημόσυνον καὶ ἀπώλοντο ὡς οὐχ ὑπάρξαντες καὶ ἐγένοντο ὡς οὐ γεγονότες καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν μετ᾽ αὐτούς. 10 ἀλλ᾽ ἢ οὗτοι ἄνδρες ἐλέους, ὧν αἱ δικαιοσύναι οὐκ ἐπελήσθησαν· 11 μετὰ τοῦ σπέρματος αὐτῶν διαμενεῖ, ἀγαθὴ κληρονομία ἔκγονα αὐτῶν· 12 ἐν ταῖς διαθήκαις ἔστη τὸ σπέρμα αὐτῶν καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν δι᾽ αὐτούς· 13 ἕως αἰῶνος μενεῖ σπέρμα αὐτῶν, καὶ ἡ δόξα αὐτῶν οὐκ ἐξαλειφθήσεται· 14 τὰ σώματα αὐτῶν ἐν εἰρήνῃ ἐτάφη, καὶ τὸ ὄνομα αὐτῶν ζῇ εἰς γενεάς· 15σοφίαν αὐτῶν διηγήσονται λαοί, καὶ τὸν ἔπαινον ἐξαγγέλλει ἐκκλησία.

16 Ενωχ εὐηρέστησεν κυρίῳ καὶ μετετέθη ὑπόδειγμα μετανοίας ταῖς γενεαῖς.

17 Νωε εὑρέθη τέλειος δίκαιος, ἐν καιρῷ ὀργῆς ἐγένετο ἀντάλλαγμα· διὰ τοῦτον ἐγενήθη κατάλειμμα τῇ γῇ, ὅτε ἐγένετο κατακλυσμός· 18 διαθῆκαι αἰῶνος ἐτέθησαν πρὸς αὐτόν, ἵνα μὴ ἐξαλειφθῇ κατακλυσμῷ πᾶσα σάρξ.

19 Αβρααμ μέγας πατὴρ πλήθους ἐθνῶν, καὶ οὐχ εὑρέθη ὅμοιος ἐν τῇ δόξῃ· 20 ὃς συνετήρησεν νόμον ὑψίστου καὶ ἐγένετο ἐν διαθήκῃ μετ᾽ αὐτοῦ· ἐν σαρκὶ αὐτοῦ ἔστησεν διαθήκην καὶ ἐν πειρασμῷ εὑρέθη πιστός· 21 διὰ τοῦτο ἐν ὅρκῳ ἔστησεν αὐτῷ ἐνευλογηθῆναι ἔθνη ἐν σπέρματι αὐτοῦ, πληθῦναι αὐτὸν ὡς χοῦν τῆς γῆς καὶ ὡς ἄστρα ἀνυψῶσαι τὸ σπέρμα αὐτοῦ καὶ κατακληρονομῆσαι αὐτοὺς ἀπὸ θαλάσσης ἕως θαλάσσης καὶ ἀπὸ ποταμοῦ ἕως ἄκρου τῆς γῆς.

22 καὶ ἐν τῷ Ισαακ ἔστησεν οὕτως δι᾽ Αβρααμ τὸν πατέρα αὐτοῦ. 23 εὐλογίαν πάντων ἀνθρώπων καὶ διαθήκην κατέπαυσεν ἐπὶ κεφαλὴν Ιακωβ· ἐπέγνω αὐτὸν ἐν εὐλογίαις αὐτοῦ καὶ ἔδωκεν αὐτῷ ἐν κληρονομίᾳ· καὶ διέστειλεν μερίδας αὐτοῦ, ἐν φυλαῖς ἐμέρισεν δέκα δύο.

45

Mûsa

1 Nyamuzinda arhôlamwo Yakobo omuntu nkana, musimwa emwa bo­shi, rnurhonyi wâge n’ow’abantu, ye Mûsa, mukengêre-okengêre­rwa-omugisho. 2 Amuhà irenge liyumânîne n’ery’abatagatifu, amuhà obuhashe bw’okujugumya abashombanyi. 3 Oku cinwa ca Mûsa, Nyamuzinda ayimanza ebirhangâzo^l, amukuza e­mbere z’abâmi, amuhà amarhegeko oku lubaga !wâge, aba nk’a­muyereka oku irenge lyâge. 4 Omu bwemêzi n’omu butûdu amuyinjihya, acishoga-ye ekarhî k’aba­zine boshi; 5 amuyumvisa izu lyâge, amuheka omu bitû, amuhira embere zâge, amuhà amarhegeko, irhegeko lya kalamo n’obukengêre, ga kuyigiîriza Yakobo endagâno, ga kuyêreka lsraheli enjira.

Aroni

6 Azûsa Aroni, mutagatifu aka Mûsa, mwene wâbo, w’oku mulala gwa Levi. 7 Afundika haguma naye endagâno y’ensiku zoshi, arnuhâ obudâhwa bw’olubaga. Amujira w’iragi ornu rnyarnbalo yâge, arnubwîka ornwarnbalo gw’irenge^m. 8 Arnuhondakwo irenge linene, arnuyarnbika ecinya-bugale, ernyambalo y’ornu ndalâla, ecirondo c’oku nyanya n’omuroha. 9 Emyambalo yâge ayihirakwo amashondo, n’enzege z’amasholo, nyinja bwenêne eburharnbi n’obundi: oku agenda zajegera, baziyumve ornu ka-Nyarnuzinda, kantu olubaga lwakâmukengêrerakwoⁿ. 10 Amuyambika omwambalo gw’amasholo gw’ecirhînyiro, gwa mukara na mudukula, bushanja bwa mulenga; amuha ecirnanyîso c’ekagombe, Urimu na Tumimu^o, cidukula, kandi bushanja bwa mulenga. 11 Arnuhà olunigi lwinjinja lw’enjurna ziyandisirweko n’akali nka kashè, zinarhunzirwe -oku rnugozi gw’amasholo, mukolo gwa murhûnzi mulenga, mpu ebe nkumbu, hagurna n’arnandiko mabinje, nk’oku emilala y’lsraheli enali. 12 Amuhà ishungwe ly’amasholo mpu akaliyarnbalira oku citambara bu­nya-nsirha, baliyandisirekwo oku ali mwîshogwa wa Nyamuzinda, mandiko ga bulenga, mukolo rnukornbêre: busîme oku masù eyo myambalo yoshi. 13 Embere zâge barhalisâgibuna ebyo bundi, na nta mango ôw’embuga abiyambirhe: bana bâge bone n’omulala gwâge ensiku zoshi. 14 Enterekêro zâge z’okusingônoka lwoshi, kabiri ornu lusiku amango go­shi. 15 Mûsa ye wamuyambikaga akashala k’omwîshogwa^p , anamushîga arnavurha matagatifu, Yaba ndagâno y’ensiku n’arnango kuli ye n’oku bûko bwâge amango amalunga ganacihabâ, mpu akulire abarherekêzi, akole ornukolo gw’obudâhwa, agishe n’olubaga oku izîno lya Nyakasane. 16 Nyamuzinda acishoga ye ekarhJ k’abazine boshi, mpu abe mu­ rherekczi wa Nyakasane, atûmbûse enshangi n’obukù bw’akake­ngêro, arherekêre enterekêro y’olubôle^q oku byâha by’olubaga. 17 Amuha amarhegeko gâge, arnubwira na kurhi gashirnbwa, rnpu ayigiîrize Yakobo eyo njira, anarnolekere Israheli ornu biyerekire i­rhegeko lya Nyakasane. 18 Ebigolo byanaciyisha, byamujira ihinzi^r, bayâgalwa naye omu irungu, ornurhwe gwa Datani na Abirarni, n’ogwa Korè, ba bumvu na ba ntambala. 19 Lero Nyamuzinda ababona, akunira, obukunizi bwâge bwabahu­ngumula. Abahirakwo ebirhangâzo, bahungumuka n’engulumira^s y’omuliro gwâge. 20 Ayushûla irenge lya Aroni, omuhà omwanya, amushobôza okurhûlwa omwâka muhyahya^t, burhanzi omugati gwakayîgusa. 21 Enterekêro Nyamuzinda arherekêrwa byo biryo balya, yene wamuhâga cco cikono ahà n’obûko bwâge^u. 22 Ci omu cihugo arhajiramwo lyâge ishwa, arhajira gwâge mwanya omu lubaga, Nyamuzinda yene ye mwanya gwâge.

Pinâsi

23 Pinâsi naye, mwene Eleyazari, ye wa kasharhu oku irenge, bulya ayerekine obushiru bw’okurhînya Nyamuzinda, asimika n’obu­rhwâli embere z’olubaga n’obwo lwamàgoma^v, Israheli ababalirwa e­rhi yerhuma. 24 Endagâno y’omurhûla yafundikwa naye, yamujira mukulu w’Ecirhi­nyiro ca Nyamuzinda n’ow’olubaga, na ntyo ye bo n’iburha lyâge, bàgwerhe ecikono c’omudâhwa mukulu w’ensiku n’amango. 25 Hâbire endagâno haguma na Daudi, mwene Yese, w’oku mulala gwa Yuda, mwîmo gwa bwâmi; yene omu bana ishe aburha, ayambala akashâmbala. Aroni yehe, akashâmbala kage kali k’obûko bwâge bwoshi. 26 Mâshi, Nyamuzinda ajire mube barhimanya, murhegeke n’obushinga­nyanya olubaga !wâge, Iyo amalume ga bashakulûza galek’ihera, Iyo n’abana bâbo bakaziyôrha bayambirhe akashâmbala k’irenge lya bîshe.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 45

1 Καὶ ἐξήγαγεν ἐξ αὐτοῦ ἄνδρα ἐλέους εὑρίσκοντα χάριν ἐν ὀφθαλμοῖς πάσης σαρκὸς ἠγαπημένον ὑπὸ θεοῦ καὶ ἀνθρώπων Μωυσῆν, οὗ τὸ μνημόσυνον ἐν εὐλογίαις· 2 ὡμοίωσεν αὐτὸν δόξῃ ἁγίων καὶ ἐμεγάλυνεν αὐτὸν ἐν φόβοις ἐχθρῶν· 3 ἐν λόγοις αὐτοῦ σημεῖα κατέπαυσεν, ἐδόξασεν αὐτὸν κατὰ πρόσωπον βασιλέων· ἐνετείλατο αὐτῷ πρὸς λαὸν αὐτοῦ καὶ ἔδειξεν αὐτῷ τῆς δόξης αὐτοῦ· 4 ἐν πίστει καὶ πραΰτητι αὐτὸν ἡγίασεν, ἐξελέξατο αὐτὸν ἐκ πάσης σαρκός· 5 ἠκούτισεν αὐτὸν τῆς φωνῆς αὐτοῦ καὶ εἰσήγαγεν αὐτὸν εἰς τὸν γνόφον καὶ ἔδωκεν αὐτῷ κατὰ πρόσωπον ἐντολάς, νόμον ζωῆς καὶ ἐπιστήμης, διδάξαι τὸν Ιακωβ διαθήκην καὶ κρίματα αὐτοῦ τὸν Ισραηλ. 6 Ααρων ὕψωσεν ἅγιον ὅμοιον αὐτῷ ἀδελφὸν αὐτοῦ ἐκ φυλῆς Λευι· 7 ἔστησεν αὐτὸν διαθήκην αἰῶνος καὶ ἔδωκεν αὐτῷ ἱερατείαν λαοῦ· ἐμακάρισεν αὐτὸν ἐν εὐκοσμίᾳ καὶ περιέζωσεν αὐτὸν περιστολὴν δόξης· 8 ἐνέδυσεν αὐτὸν συντέλειαν καυχήματος καὶ ἐστερέωσεν αὐτὸν σκεύεσιν ἰσχύος, περισκελῆ καὶ ποδήρη καὶ ἐπωμίδα· 9 καὶ ἐκύκλωσεν αὐτὸν ῥοΐσκοις, χρυσοῖς κώδωσιν πλείστοις κυκλόθεν, ἠχῆσαι φωνὴν ἐν βήμασιν αὐτοῦ, ἀκουστὸν ποιῆσαι ἦχον ἐν ναῷ εἰς μνημόσυνον υἱοῖς λαοῦ αὐτοῦ· 10 στολῇ ἁγίᾳ, χρυσῷ καὶ ὑακίνθῳ καὶ πορφύρᾳ, ἔργῳ ποικιλτοῦ, λογείῳ κρίσεως, δήλοις ἀληθείας, κεκλωσμένῃ κόκκῳ, ἔργῳ τεχνίτου, 11 λίθοις πολυτελέσιν γλύμματος σφραγῖδος ἐν δέσει χρυσίου, ἔργῳ λιθουργοῦ, εἰς μνημόσυνον ἐν γραφῇ κεκολαμμένῃ κατ᾽ ἀριθμὸν φυλῶν Ισραηλ· 12 στέφανον χρυσοῦν ἐπάνω κιδάρεως, ἐκτύπωμα σφραγῖδος ἁγιάσματος, καύχημα τιμῆς, ἔργον ἰσχύος, ἐπιθυμήματα ὀφθαλμῶν κοσμούμενα· 13ὡραῖα πρὸ αὐτοῦ οὐ γέγονεν τοιαῦτα, ἕως αἰῶνος οὐκ ἐνεδύσατο ἀλλογενὴς πλὴν τῶν υἱῶν αὐτοῦ μόνον καὶ τὰ ἔκγονα αὐτοῦ διὰ παντός. 14θυσίαι αὐτοῦ ὁλοκαρπωθήσονται καθ᾽ ἡμέραν ἐνδελεχῶς δίς. 15ἐπλήρωσεν Μωυσῆς τὰς χεῖρας καὶ ἔχρισεν αὐτὸν ἐν ἐλαίῳ ἁγίῳ· ἐγενήθη αὐτῷ εἰς διαθήκην αἰῶνος καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ ἐν ἡμέραις οὐρανοῦ λειτουργεῖν αὐτῷ ἅμα καὶ ἱερατεύειν καὶ εὐλογεῖν τὸν λαὸν αὐτοῦ ἐν τῷ ὀνόματι. 16ἐξελέξατο αὐτὸν ἀπὸ παντὸς ζῶντος προσαγαγεῖν κάρπωσιν κυρίῳ, θυμίαμα καὶ εὐωδίαν εἰς μνημόσυνον, ἐξιλάσκεσθαι περὶ τοῦ λαοῦ σου. 17ἔδωκεν αὐτῷ ἐν ἐντολαῖς αὐτοῦ ἐξουσίαν ἐν διαθήκαις κριμάτων διδάξαι τὸν Ιακωβ τὰ μαρτύρια καὶ ἐν νόμῳ αὐτοῦ φωτίσαι Ισραηλ. 18ἐπισυνέστησαν αὐτῷ ἀλλότριοι καὶ ἐζήλωσαν αὐτὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἄνδρες οἱ περὶ Δαθαν καὶ Αβιρων καὶ ἡ συναγωγὴ Κορε ἐν θυμῷ καὶ ὀργῇ· 19εἶδεν κύριος καὶ οὐκ εὐδόκησεν, καὶ συνετελέσθησαν ἐν θυμῷ ὀργῆς· ἐποίησεν αὐτοῖς τέρατα καταναλῶσαι ἐν πυρὶ φλογὸς αὐτοῦ. 20καὶ προσέθηκεν Ααρων δόξαν καὶ ἔδωκεν αὐτῷ κληρονομίαν· ἀπαρχὰς πρωτογενημάτων ἐμέρισεν αὐτῷ, ἄρτον πρώτοις ἡτοίμασεν πλησμονήν· 21καὶ γὰρ θυσίας κυρίου φάγονται, ἃς ἔδωκεν αὐτῷ τε καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ. 22πλὴν ἐν γῇ λαοῦ οὐ κληρονομήσει, καὶ μερὶς οὐκ ἔστιν αὐτῷ ἐν λαῷ· αὐτὸς γὰρ μερίς σου καὶ κληρονομία. 23Καὶ Φινεες υἱὸς Ελεαζαρ τρίτος εἰς δόξαν ἐν τῷ ζηλῶσαι αὐτὸν ἐν φόβῳ κυρίου καὶ στῆναι αὐτὸν ἐν τροπῇ λαοῦ ἐν ἀγαθότητι προθυμίας ψυχῆς αὐτοῦ· καὶ ἐξιλάσατο περὶ τοῦ Ισραηλ. 24διὰ τοῦτο ἐστάθη αὐτῷ διαθήκη εἰρήνης προστατεῖν ἁγίων καὶ λαοῦ αὐτοῦ, ἵνα αὐτῷ ᾖ καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ ἱερωσύνης μεγαλεῖον εἰς τοὺς αἰῶνας. 25καὶ διαθήκη τῷ Δαυιδ υἱῷ Ιεσσαι ἐκ φυλῆς Ιουδα κληρονομία βασιλέως υἱοῦ ἐξ υἱοῦ μόνου· κληρονομία Ααρων καὶ τῷ σπέρματι αὐτοῦ. 26δῴη ὑμῖν σοφίαν ἐν καρδίᾳ ὑμῶν κρίνειν τὸν λαὸν αὐτοῦ ἐν δικαιοσύνῃ, ἵνα μὴ ἀφανισθῇ τὰ ἀγαθὰ αὐτῶν καὶ τὴν δόξαν αὐτῶν εἰς γενεὰς αὐτῶν.

46

Yozwe

1 Ali ntwâli omu matabâro^w, Yozwe, mwene Nûni, mukula wa Musa omu mukolo gw’okulêba, izîno lyanamukwânana, aciyerekana mukulu wa kuciza abîshogwa, ahana abashombanyi bagoma, adêkereza Israheli omu cihugo câge. 2 Neci, yàIi ntwaâi, erhi wakamubwine amaboko enyanya, engôrho omu nfune, ajirhêra ebishagala by’ababisha! 3 Muntu ndi, embeze zâge, wahisire aho oku burhwâli? Yene aàshokolera abalwi b’amatumu ga Nyamuzinda. 4 Kali ye wabwiraga izûba mpu liyimange^x: omulegerege muguma yaba ibiri? 5 Ashenga Nyamuzinda, erhi akol’aminisire abashombanyi hingole­ngole enyunda zoshi, Nyamuzinda ayumva omusengero gwâge, aniêsa enkuba y’olubula okurhasagiboneka. 6 Arhibukira oku ngabo y’abashombanyi, abaminikakwo akabayirhira oku mwandagalo: ayereka amashanja oku amatumu gâge garhaji­bwa omu irhwe, mpu Iyo bamanya oku Nyamuzinda badwirhe ba­lwisa.

Kalebu

7 Bulya àIi muntu wa Nyamuzinda, mîra, amango ga Mûsa, ayerekana obushiru bw’omurhima nkana, bona Kalebu, mwene Yefunè, go mango bahagalikaga omwandu gw’abantu, bahanza olubaga okujira ecâha, bahulisa n’okucîduduma^y kubi. 8 Bombi bone barhahumagwakwo, ekarhî ka bihumbi magana ndarhu ga balwi, mpu bahike oku kashambala, omu cihugo ciluza amarha n’obûci. 9 Nyamuzinda aha Kalebu emisi, n’eyo misi ayiyôrhana kuhika ebu­shosi, amusôsa oku ntondo ziri omu cihugo, ko kàbire kashambala abana bâge bayimiremo buno, 10 mpu ly’Israheli yeshi abona oku neci, kunali kwinja okukulikira Nyamuzinda.

Abacîrânuzi

11 Abacîrânuzi, ngasi muguma nk’oku anahamagîrwe, balya boshi baàrhagomaga murhima, barhacîhinduliraga Nyamuzinda, okubakengêra gubê mugisho. 12 Amavuha gabo gazibuhe ekuzimu, amazîno gabo galame, abo ba­ny’irenge bagashânize abana babo.

Samweli

13 Samweli^z arhona bwenêne emwa Nyamuzinda, ashuba mulêbi wa Nyamuzinda, anayimanika obwâmi, ashîga abâmi b’ecihugo amavu­rha. 14 Akâtwa emmanja z’endêko omu kukulikira amarhegeko ga Nyamuzi­nda, na ntyo Nyamuzinda aba haguma na Yakobo. 15 Omu bwemêzi bwâge, abonekana oku anali mulebi, omu nderho zâge, acîmanyisa oku ye nyamuderha kuba. 16 Ashenga Nyamuzinda Ogala-byoshi, amango abashombanyi balimu­ gosire enyunda zoshi, arherekêra omwana-buzi orhalikwo izâbyo. 17 Nyamuzinda, kurhenga emalunga, avuza omukungulo, enkuba yàku­ngula, izù lyâge lyayumvikana; 18 àhungumula abakulu b’abashombanyi, n’abarhambo b’ Abafilistini. 19 Samweli, embere aluhûke ensiku n’amango, acîgasha emunda Nyamuzinda na mwâmi bali, erhi: «Niono nta muntu nalenganyize oku hyâge; ciru enkwerho y’emigozi yo nyi». Na ntaye wamuhêsire lubanja. 20 Abire amafà abulirêba, abwira mwâmi oku obwâmi bwâge bwàhwire; izù lyage lyarhenga ekuzimu; lyalêba kwa kuzaza obubî bw’olubaga.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 46

1 Κραταιὸς ἐν πολέμῳ ᾿Ιησοῦς Ναυη καὶ διάδοχος Μωυσῆ ἐν προφητείαις, ὃς ἐγένετο κατὰ τὸ ὄνομα αὐτοῦ μέγας ἐπὶ σωτηρίᾳ ἐκλεκτῶν αὐτοῦ ἐκδικῆσαι ἐπεγειρομένους ἐχθρούς, ὅπως κατακληρονομήσῃ τὸν Ισραηλ. 2 ὡς ἐδοξάσθη ἐν τῷ ἐπᾶραι χεῖρας αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ ἐκτεῖναι ῥομφαίαν ἐπὶ πόλεις. 3 τίς πρότερος αὐτοῦ οὕτως ἔστη; τοὺς γὰρ πολέμους κυρίου αὐτὸς ἐπήγαγεν. 4 οὐχὶ ἐν χειρὶ αὐτοῦ ἐνεποδίσθη ὁ ἥλιος καὶ μία ἡμέρα ἐγενήθη πρὸς δύο; 5 ἐπεκαλέσατο τὸν ὕψιστον δυνάστην ἐν τῷ θλῖψαι αὐτὸν ἐχθροὺς κυκλόθεν, καὶ ἐπήκουσεν αὐτοῦ μέγας κύριος ἐν λίθοις χαλάζης δυνάμεως κραταιᾶς· 6 κατέρραξεν ἐπ᾽ ἔθνος πόλεμον καὶ ἐν καταβάσει ἀπώλεσεν ἀνθεστηκότας, ἵνα γνῶσιν ἔθνη πανοπλίαν αὐτοῦ ὅτι ἐναντίον κυρίου ὁ πόλεμος αὐτοῦ.

7 Καὶ γὰρ ἐπηκολούθησεν ὀπίσω δυνάστου καὶ ἐν ἡμέραις Μωυσέως ἐποίησεν ἔλεος αὐτὸς καὶ Χαλεβ υἱὸς Ιεφοννη ἀντιστῆναι ἔναντι ἐκκλησίας κωλῦσαι λαὸν ἀπὸ ἁμαρτίας καὶ κοπάσαι γογγυσμὸν πονηρίας. 8 καὶ αὐτοὶ δύο ὄντες διεσώθησαν ἀπὸ ἑξακοσίων χιλιάδων πεζῶν εἰσαγαγεῖν αὐτοὺς εἰς κληρονομίαν εἰς γῆν ῥέουσαν γάλα καὶ μέλι. 9 καὶ ἔδωκεν ὁ κύριος τῷ Χαλεβ ἰσχύν, καὶ ἕως γήρους διέμεινεν αὐτῷ, ἐπιβῆναι αὐτὸν ἐπὶ τὸ ὕψος τῆς γῆς, καὶ τὸ σπέρμα αὐτοῦ κατέσχεν κληρονομίαν, 10 ὅπως ἴδωσιν πάντες οἱ υἱοὶ Ισραηλ ὅτι καλὸν τὸ πορεύεσθαι ὀπίσω κυρίου.

11 Καὶ οἱ κριταί, ἕκαστος τῷ αὐτοῦ ὀνόματι, ὅσων οὐκ ἐξεπόρνευσεν ἡ καρδία καὶ ὅσοι οὐκ ἀπεστράφησαν ἀπὸ κυρίου, εἴη τὸ μνημόσυνον αὐτῶν ἐν εὐλογίαις· 12 τὰ ὀστᾶ αὐτῶν ἀναθάλοι ἐκ τοῦ τόπου αὐτῶν καὶ τὸ ὄνομα αὐτῶν ἀντικαταλλασσόμενον ἐφ᾽ υἱοῖς δεδοξασμένων αὐτῶν.

13 ᾿Ηγαπημένος ὑπὸ κυρίου αὐτοῦ Σαμουηλ προφήτης κυρίου κατέστησεν βασιλείαν καὶ ἔχρισεν ἄρχοντας ἐπὶ τὸν λαὸν αὐτοῦ· 14 ἐν νόμῳ κυρίου ἔκρινεν συναγωγήν, καὶ ἐπεσκέψατο κύριος τὸν Ιακωβ· 15 ἐν πίστει αὐτοῦ ἠκριβάσθη προφήτης καὶ ἐγνώσθη ἐν ῥήμασιν αὐτοῦ πιστὸς ὁράσεως. 16 καὶ ἐπεκαλέσατο τὸν κύριον δυνάστην ἐν τῷ θλῖψαι ἐχθροὺς αὐτοῦ κυκλόθεν ἐν προσφορᾷ ἀρνὸς γαλαθηνοῦ· 17 καὶ ἐβρόντησεν ἀπ᾽ οὐρανοῦ ὁ κύριος καὶ ἐν ἤχῳ μεγάλῳ ἀκουστὴν ἐποίησεν τὴν φωνὴν αὐτοῦ 18 καὶ ἐξέτριψεν ἡγουμένους Τυρίων καὶ πάντας ἄρχοντας Φυλιστιιμ. 19 καὶ πρὸ καιροῦ κοιμήσεως αἰῶνος ἐπεμαρτύρατο ἔναντι κυρίου καὶ χριστοῦ αὐτοῦ Χρήματα καὶ ἕως ὑποδημάτων ἀπὸ πάσης σαρκὸς οὐκ εἴληφα· καὶ οὐκ ἐνεκάλεσεν αὐτῷ ἄνθρωπος. 20 καὶ μετὰ τὸ ὑπνῶσαι αὐτὸν προεφήτευσεν καὶ ὑπέδειξεν βασιλεῖ τὴν τελευτὴν αὐτοῦ καὶ ἀνύψωσεν ἐκ γῆς τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἐν προφητείᾳ ἐξαλεῖψαι ἀνομίαν λαοῦ.

47

Natani

1 Hayisha Natani enyuma lya Samweli, alêba oku ngoma ya Daudi.

Daudi

2 Kula bananûla amashushi oku cimasha c’enterekêro y’okuvuga omunkwa, kwo Daudi acîshozirwe ekarhi ka bene-Israheli. 3 Ashâsa empangaza kula bashâsa omwana-hene, eciryanyi kula bajira omwana-buzi. 4 K’arhabâga aciri murho ayîrha n’entwâli, akûla ecihugo nshonyi: ahe­ba ehibuye oku muzâreti, ahibanda hyanakoza, atwa Goliyati ifeka? 5 Aho erhi amàshenga Nyamuzinda w’Enyanya, naye Nyamuzinda amuhà emisi y’okuyîrha omulwi mukulu, n’okuzûsa ihembe lya Israheli^a. 6 Okwo kwarhuma bamuhà irenge lya bihumbi ikumi^b, bàmukuza omu mugisho gwa Nyamuzinda, bàmuyambika akashala k’irenge. 7 Ashâbira abashombanyi bali eburhambi, aherêrekeza abashombanyi b’e Filisteya, àbalambika burhazûka. 8 Omu mikolo yâge yoshi, akuza Omwimâna w’Enyanya n’ebinwa by’irenge^c; acîtakiraye n’omurhima gwoshi, ayerekana oku azigira Lulema. 9 Ahira ennanga aha luhêro, omulya gwâzo gwàkazirhuma izùu ly’abazihi lyayinjiha okurhalusire. 10 Ayinjihya ensiku nkulu, zalangashana okulushine, Obwimâna bw’lziîno lya Nyamuzinda bwakuzibwa, ecirhînyiro^d ca Nyamuzinda cakazi­dumûka kurhenga sêzi. 11 Nyamuzinda àmubabalira ebyâha byâge^e, àlengereza obuhashe bwâge

Salomoni

12 Salomoni, mwene Daudi, muntu mwirhonzi, ayîma omu by’ishe; n’o­ku burhabâle bw’ishe alama omu iragi. 13 Salomoni arhegeka ecihugo omu mango g’omurhûla, Nyamuzinda àmuhira omurhûla eburhambi n’obundi, mpu ly’ayubakira Izîno lyâge enyumpa, anarheganye ecirhînyiro c’ensiku n’amango. 14 Neci, wàli murhimanya omu busole bwâwe, wàli wa bukengêre bunji nka mîshi! 15 Obukenêere bwâwe bwahundikire igulu, waliyunjuza migani mizibu. 16 Irenge lyâwe lyahika emahanga, wazigirwa omu murhûla gwawe. 17 Ennanga, emigani, obulenga omu binwa n’amashuzo gâwe byasômeza igulu. 18 Oku izîno !ya Nyakasane Nyamuzinda, ye Nyamuzinda rhuderha w’l­sraheli, walundika amasholo nka byûma, n’ensaranga zakulugira nka mabuye^f. 19 Ci aye! mubiri gwâwe wagurhega abakazi, wacîjira muja w’amagene gâwe. 20 Ntyo wadôkôza irenge lyâwe, wahira ihanja oku bûko bwâwe, wa­rhuma obukunizi bwacîhonda oku bana bâwe n’omutula oku iburha Iyâwe: 21 amâmimâmi gazûka, Efrayimu azûkamwo obugoma. 22 Ci kwône Nyamuzinda arhayibagiraga obwonjo bwâge, arhatwâga omu kanwa kâge, arhayimaga omwîshogwa wâge iburha, a­rhaherêrekezagya obûko bw’owalimuzigîre. Ntyo àlekera Yakobo hikasigwa, na Daudi omuzi gwa kuli ye.

Roboami

23 Salomoni ajirhamûka haguma na bîshe, asiga ow’oku mulala gwâge, musirhe bwenêne ekarhî k’olubaga, muntu orhagwerhi bukengêre buci: ye Roboami, ye wasunikaga ecihugo omu bugoma.

Yerobwami

24 Yerobwami mwene Nebati naye, ajirîsa Israheli ecâha, ayigîriza Efra­yimu enjira y’amabî. Kurhenga ago mango, ebyâha byâbo byalugîrira, byarhuma balulizibwa kulî n’ecihugo câbo. 25 Bali bacihêsire omu bibi bya ngasi lubero, byarhuma bahâbwa obuha­ne.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 47

1 Καὶ μετὰ τοῦτον ἀνέστη Ναθαν προφητεύειν ἐν ἡμέραις Δαυιδ.

2 ὥσπερ στέαρ ἀφωρισμένον ἀπὸ σωτηρίου, οὕτως Δαυιδ ἀπὸ τῶν υἱῶν Ισραηλ. 3 ἐν λέουσιν ἔπαιξεν ὡς ἐν ἐρίφοις καὶ ἐν ἄρκοις ὡς ἐν ἄρνασι προβάτων. 4 ἐν νεότητι αὐτοῦ οὐχὶ ἀπέκτεινεν γίγαντα καὶ ἐξῆρεν ὀνειδισμὸν ἐκ λαοῦ ἐν τῷ ἐπᾶραι χεῖρα ἐν λίθῳ σφενδόνης καὶ καταβαλεῖν γαυρίαμα τοῦ Γολιαθ; 5 ἐπεκαλέσατο γὰρ κύριον τὸν ὕψιστον, καὶ ἔδωκεν ἐν τῇ δεξιᾷ αὐτοῦ κράτος ἐξᾶραι ἄνθρωπον δυνατὸν ἐν πολέμῳ ἀνυψῶσαι κέρας λαοῦ αὐτοῦ. 6 οὕτως ἐν μυριάσιν ἐδόξασαν αὐτὸν καὶ ᾔνεσαν αὐτὸν ἐν εὐλογίαις κυρίου ἐν τῷ φέρεσθαι αὐτῷ διάδημα δόξης· 7 ἐξέτριψεν γὰρ ἐχθροὺς κυκλόθεν καὶ ἐξουδένωσεν Φυλιστιιμ τοὺς ὑπεναντίους, ἕως σήμερον συνέτριψεν αὐτῶν κέρας. 8 ἐν παντὶ ἔργῳ αὐτοῦ ἔδωκεν ἐξομολόγησιν ἁγίῳ ὑψίστῳ ῥήματι δόξης· ἐν πάσῃ καρδίᾳ αὐτοῦ ὕμνησεν καὶ ἠγάπησεν τὸν ποιήσαντα αὐτόν. 9 καὶ ἔστησεν ψαλτῳδοὺς κατέναντι τοῦ θυσιαστηρίου καὶ ἐξ ἠχοῦς αὐτῶν γλυκαίνειν μέλη· 10 ἔδωκεν ἐν ἑορταῖς εὐπρέπειαν καὶ ἐκόσμησεν καιροὺς μέχρι συντελείας ἐν τῷ αἰνεῖν αὐτοὺς τὸ ἅγιον ὄνομα αὐτοῦ καὶ ἀπὸ πρωίας ἠχεῖν τὸ ἁγίασμα. 11 κύριος ἀφεῖλεν τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ καὶ ἀνύψωσεν εἰς αἰῶνα τὸ κέρας αὐτοῦ καὶ ἔδωκεν αὐτῷ διαθήκην βασιλέων καὶ θρόνον δόξης ἐν τῷ Ισραηλ.

12 Μετὰ τοῦτον ἀνέστη υἱὸς ἐπιστήμων καὶ δι᾽ αὐτὸν κατέλυσεν ἐν πλατυσμῷ· 13 Σαλωμων ἐβασίλευσεν ἐν ἡμέραις εἰρήνης, ᾧ ὁ θεὸς κατέπαυσεν κυκλόθεν, ἵνα στήσῃ οἶκον ἐπ᾽ ὀνόματι αὐτοῦ καὶ ἑτοιμάσῃ ἁγίασμα εἰς τὸν αἰῶνα. 14 ὡς ἐσοφίσθης ἐν νεότητί σου καὶ ἐνεπλήσθης ὡς ποταμὸς συνέσεως. 15 γῆν ἐπεκάλυψεν ἡ ψυχή σου, καὶ ἐνέπλησας ἐν παραβολαῖς αἰνιγμάτων· 16 εἰς νήσους πόρρω ἀφίκετο τὸ ὄνομά σου, καὶ ἠγαπήθης ἐν τῇ εἰρήνῃ σου· 17 ἐν ᾠδαῖς καὶ παροιμίαις καὶ παραβολαῖς καὶ ἐν ἑρμηνείαις ἀπεθαύμασάν σε χῶραι. 18 ἐν ὀνόματι κυρίου τοῦ θεοῦ τοῦ ἐπικεκλημένου θεοῦ Ισραηλ συνήγαγες ὡς κασσίτερον τὸ χρυσίον καὶ ὡς μόλιβον ἐπλήθυνας ἀργύριον. 19 παρανέκλινας τὰς λαγόνας σου γυναιξὶν καὶ ἐνεξουσιάσθης ἐν τῷ σώματί σου· 20 ἔδωκας μῶμον ἐν τῇ δόξῃ σου καὶ ἐβεβήλωσας τὸ σπέρμα σου ἐπαγαγεῖν ὀργὴν ἐπὶ τὰ τέκνα σου καὶ κατανυγῆναι ἐπὶ τῇ ἀφροσύνῃ σου 21 γενέσθαι δίχα τυραννίδα καὶ ἐξ Εφραιμ ἄρξαι βασιλείαν ἀπειθῆ. 22 ὁ δὲ κύριος οὐ μὴ καταλίπῃ τὸ ἔλεος αὐτοῦ καὶ οὐ μὴ διαφθείρῃ ἀπὸ τῶν λόγων αὐτοῦ οὐδὲ μὴ ἐξαλείψῃ ἐκλεκτοῦ αὐτοῦ ἔκγονα καὶ σπέρμα τοῦ ἀγαπήσαντος αὐτὸν οὐ μὴ ἐξάρῃ· καὶ τῷ Ιακωβ ἔδωκεν κατάλειμμα καὶ τῷ Δαυιδ ἐξ αὐτοῦ ῥίζαν.

23 Καὶ ἀνεπαύσατο Σαλωμων μετὰ τῶν πατέρων αὐτοῦ καὶ κατέλιπεν μετ᾽ αὐτὸν ἐκ τοῦ σπέρματος αὐτοῦ λαοῦ ἀφροσύνην καὶ ἐλασσούμενον συνέσει Ροβοαμ, ὃς ἀπέστησεν λαὸν ἐκ βουλῆς αὐτοῦ.

24 καὶ Ιεροβοαμ υἱὸς Ναβατ, ὃς ἐξήμαρτεν τὸν Ισραηλ καὶ ἔδωκεν τῷ Εφραιμ ὁδὸν ἁμαρτίας· καὶ ἐπληθύνθησαν αἱ ἁμαρτίαι αὐτῶν σφόδρα ἀποστῆσαι αὐτοὺς ἀπὸ τῆς γῆς αὐτῶν· 25 καὶ πᾶσαν πονηρίαν ἐξεζήτησαν, ἕως ἐκδίκησις ἔλθῃ ἐπ᾽ αὐτούς.

48

Eliya

1 Lero omulêbi Eliya anacizûka nka muliro, ebinwa byâge bwakâyôca nka ngoke. 2 Ye wàbahamagaliraga ecizombo, n’omu bushiru bwâge, abahu­ngumula. 3 Oku luderho lwa Nyamuzinda, àhangamya enkuba, kasharhu koshi àmanula omuliro emalunga. 4 Eliya neci wàli ojire irenge omu birhangâzo byâwe! ndi muntu wa­nkaba n’obucîbone bw’okucîgerera kuli we ? 5 We wàkûlaga omuntu omu nfune z’olufù, wamurhenza ekuzimu, oku luderho lw’Ow’Enyanya. 6 We wàshabiraga abâmi, abakulu wàbarhenza oku ntebe. 7 We wayumvagya obukali oku Sinayi, n’irhegeko ly’olwihôlo oku Ho­rebu, 8 washîga abâmi b’okucîhôla amavurha, washîga n’abakûla bâwe amavurha g’obulêbi, 9 wàhekwa muli kalemera w’omuliro^g, oku ngale, y’ebihesi by’omuliro, 10 we wacishogeragwa obukali bwayisha, mpu obe murhuliriza w’obuku­nizi embere buyishe, mpu oshubize omurhima gw’ishe w’omwana oku mwana^h, onayinamule emilala ya Yakobo. 11 Iragi lyabayishikubona, n’abafânîne obuzigire, bulya nirhu rhwayi­shiba n’obuzîne.

Elizeyo

12 Ntyo kwo Eliya ali, ye muntu wahekagwa muli kalemêra. Omûka gwâge gwayunjuza Elizeyo; omu nsiku z’akalamo kâge, nta mu­rhegesi wakamuyâshire, ntaye wakamugombize. 13 Ntaco camuyabiraga, owalêbaga ciru ali n’ekuzimu!ⁱ 14 Amango àIi azîne ajira ebirhangâzo, anabire amâfa ajira n’ebisômerîne.

Obugoma n’obuhane

15 Byaba ntyo, ci omurhima gw’olubaga gurhagalukaga, basera oku byâha byâbo, balinda balulizibwa kuli n’ecihugo câbo, bàbasha­ndabanya omu igulu lyoshi. 16 Hasigala amahûnga g’olwàli lubaga, n’omurhambo w’oku mulala gwa Daudi. Muli bo, baguma baguma basimîsa Nyamuzinda, ci abandi bashubikaluza ebyâha.

Ezekiyasi

17 Ezekiyasi azibuhya ecishagala, ahisa amîshi omu lugo !wâge, arhula ibuye n’ecûma, ayûbaka iriba ly’amîshi. 18 Mw’ago mango, Senakeribu amera omu muherho, arhuma Rabusha­kè, naye Rabushakè omu bucîbone bwâge, arhêra Siyoni. 19 Lero bajuguma amaboko n’omurhima, balumwa nka mukazi waja aha lubako^j, 20 bayakûza Nyamuzinda w’obwonjo, bamurhega amaboko, Omwimâna abayumva kurhenga empingu, abaciza n’okuboko kwa Izaya. 21 alasa ebihando by’ab’e Sîriya, malahika wâge abahungumula.

lzaya

22 Byabà ntyo bulya Ezekiyasi amasimîsa Nyamuzinda, acîyerekana mu­zibu omu kukulikira enjira y’ishe Daudi, nk’oku omulêbi Izaya ali amurhegesire, Izaya mukulu na mutabêsha omu bulêbi bwâge. 23 Omu nsiku zâge, iziûba lyàgenda cinyumanyuma, n’akalamo ka mwâmi^k kayushûka. 24 Abonera omu buhashe bwa Mûka oku ensiku zahwire, arhûliriza abagogomirwe b’e Siyoni, 25 amanyisa ebyâyisha binaciri kuli omu mwizimya gw’ensiku n’amango, n’ebifulike abimanyisa embere bibonekane.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 48

1 Καὶ ἀνέστη Ηλιας προφήτης ὡς πῦρ, καὶ ὁ λόγος αὐτοῦ ὡς λαμπὰς ἐκαίετο· 2 ὃς ἐπήγαγεν ἐπ᾽ αὐτοὺς λιμὸν καὶ τῷ ζήλῳ αὐτοῦ ὠλιγοποίησεν αὐτούς· 3 ἐν λόγῳ κυρίου ἀνέσχεν οὐρανόν, κατήγαγεν οὕτως τρὶς πῦρ. 4 ὡς ἐδοξάσθης, Ηλια, ἐν θαυμασίοις σου· καὶ τίς ὅμοιός σοι καυχᾶσθαι; 5ὁ ἐγείρας νεκρὸν ἐκ θανάτου καὶ ἐξ ᾅδου ἐν λόγῳ ὑψίστου· 6 ὁ καταγαγὼν βασιλεῖς εἰς ἀπώλειαν καὶ δεδοξασμένους ἀπὸ κλίνης αὐτῶν· 7 ἀκούων ἐν Σινα ἐλεγμὸν καὶ ἐν Χωρηβ κρίματα ἐκδικήσεως· 8 ὁ χρίων βασιλεῖς εἰς ἀνταπόδομα καὶ προφήτας διαδόχους μετ᾽ αὐτόν· 9 ὁ ἀναλημφθεὶς ἐν λαίλαπι πυρὸς ἐν ἅρματι ἵππων πυρίνων· 10 ὁ καταγραφεὶς ἐν ἐλεγμοῖς εἰς καιροὺς κοπάσαι ὀργὴν πρὸ θυμοῦ, ἐπιστρέψαι καρδίαν πατρὸς πρὸς υἱὸν καὶ καταστῆσαι φυλὰς Ιακωβ. 11 μακάριοι οἱ ἰδόντες σε καὶ οἱ ἐν ἀγαπήσει κεκοιμημένοι· καὶ γὰρ ἡμεῖς ζωῇ ζησόμεθα.

12 Ηλιας ὃς ἐν λαίλαπι ἐσκεπάσθη, καὶ Ελισαιε ἐνεπλήσθη πνεύματος αὐτοῦ· καὶ ἐν ἡμέραις αὐτοῦ οὐκ ἐσαλεύθη ὑπὸ ἄρχοντος, καὶ οὐ κατεδυνάστευσεν αὐτὸν οὐδείς. 13 πᾶς λόγος οὐχ ὑπερῆρεν αὐτόν, καὶ ἐν κοιμήσει ἐπροφήτευσεν τὸ σῶμα αὐτοῦ· 14 καὶ ἐν ζωῇ αὐτοῦ ἐποίησεν τέρατα, καὶ ἐν τελευτῇ θαυμάσια τὰ ἔργα αὐτοῦ.

15 ᾿Εν πᾶσιν τούτοις οὐ μετενόησεν ὁ λαὸς καὶ οὐκ ἀπέστησαν ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν, ἕως ἐπρονομεύθησαν ἀπὸ γῆς αὐτῶν καὶ διεσκορπίσθησαν ἐν πάσῃ τῇ γῇ. 16 καὶ κατελείφθη ὁ λαὸς ὀλιγοστός, καὶ ἄρχων ἐν τῷ οἴκῳ Δαυιδ· τινὲς μὲν αὐτῶν ἐποίησαν τὸ ἀρεστόν, τινὲς δὲ ἐπλήθυναν ἁμαρτίας.

17 Εζεκιας ὠχύρωσεν τὴν πόλιν αὐτοῦ καὶ εἰσήγαγεν εἰς μέσον αὐτῆς ὕδωρ, ὤρυξεν σιδήρῳ ἀκρότομον καὶ ᾠκοδόμησεν κρήνας εἰς ὕδατα. 18 ἐν ἡμέραις αὐτοῦ ἀνέβη Σενναχηριμ καὶ ἀπέστειλεν Ραψακην, καὶ ἀπῆρεν· καὶ ἐπῆρεν χεῖρα αὐτοῦ ἐπὶ Σιων καὶ ἐμεγαλαύχησεν ἐν ὑπερηφανίᾳ αὐτοῦ. 19 τότε ἐσαλεύθησαν καρδίαι καὶ χεῖρες αὐτῶν, καὶ ὠδίνησαν ὡς αἱ τίκτουσαι· 20 καὶ ἐπεκαλέσαντο τὸν κύριον τὸν ἐλεήμονα ἐκπετάσαντες τὰς χεῖρας αὐτῶν πρὸς αὐτόν. καὶ ὁ ἅγιος ἐξ οὐρανοῦ ταχὺ ἐπήκουσεν αὐτῶν καὶ ἐλυτρώσατο αὐτοὺς ἐν χειρὶ Ησαιου· 21 ἐπάταξεν τὴν παρεμβολὴν τῶν ᾿Ασσυρίων, καὶ ἐξέτριψεν αὐτοὺς ὁ ἄγγελος αὐτοῦ.

22 ἐποίησεν γὰρ Εζεκιας τὸ ἀρεστὸν κυρίῳ καὶ ἐνίσχυσεν ἐν ὁδοῖς Δαυιδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἃς ἐνετείλατο Ησαιας ὁ προφήτης ὁ μέγας καὶ πιστὸς ἐν ὁράσει αὐτοῦ. 23 ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ ἀνεπόδισεν ὁ ἥλιος καὶ προσέθηκεν ζωὴν βασιλεῖ. 24 πνεύματι μεγάλῳ εἶδεν τὰ ἔσχατα καὶ παρεκάλεσεν τοὺς πενθοῦντας ἐν Σιων. 25 ἕως τοῦ αἰῶνος ὑπέδειξεν τὰ ἐσόμενα καὶ τὰ ἀπόκρυφα πρὶν ἢ παραγενέσθαι αὐτά.

49

Yoziyasi na Yeremiya

1 Yoziyasi okumukengêra kuli nka kujira envange nyinja y’obubâni kula omuvanzi w’amarâshi anajira; buli nka bûci bwo bununa omu ngasi kanwa, nka lulanga lwazihwa omu idinye. 2 Aj’aho, Yoziyasi, akulikira enjira nyinja, erya y’okugalula omurhima gw’olubaga, arhenza obugalugalu bulya bukakàbulirwa; 3 omurhima gwâge aguyerekeza Nyamuzinda, n’omu mango g’amabi, a­lwisa anahimira obukunda-Lulema.

Abami n’abalebi bazinda

4 Kuleka ba Daudi, Ezekiyasi, na Yoziyasi, abandi boshi baluza obugo­ma, bajahika irhegeko ly’Ow’Enyanya: abâmi b’e Yudeya bahwa. 5 Obuzibu bwâbo erhi babulekîre abandi, irenge lyâbo erhi balirekîre ecihugo c’emahanga. 6 Ecishagala citagatifu cîshogwa, abashombanyi baciyôca, emihanda ya­co bayihambya, 7 Kulya Yeremiya anaderhaga. Bàli bamulibuzize n’obwo ali mulebi mwîshogwa kurhenga omu nda ya nina, mpu akundule, ashâbe analambike, ci kwône kandi mpu ayûbake anarhwere^l. 8 Ezekiyeli abonekerwa n’irenge, Nyamuzinda amuyerekalyo oku nya­nya ly’engâle ya Bakerubi^m. 9 akengera abashombanyi omu nkuba y’ecihonzi, mpu Iyo ahimira abakulikira enjira nyinja. 10 Balya balêbi ikumi na babiri nabo, amavuha gabo gashabuke nka mburho omu nshinda zâbo, bulya barhûlirîze Yakobo, bamuciza omu buyemere n’omu bulangalire.

Zorobabeli na Yozwe

11 Kurhi rhwacitakirira Zorobabeli? Kw’ali nka kashè omu kuboko ku­lyoⁿ; 12 naye owabo Yozwe, mwene Yosedeki, bombi, omu mango gabo. bayûbaka aka-Nyamuzinda, bayabulira Nyamuzinda olubaga luta­gatifu, lubaga lubikirwe irenge ly’ensiku n’amango.

Nehemiya

13 Nehemiya naye ali mukulu w’okukengêrwa, ye warhuzûkizagya enkuta zàli zamahongoka, ajira enyumvi anazisimbanya, ayinamula eka.

Okushubftlula

14 Ntaye en’igulu walemirwe mpu ayumanane na Enoki; ye bàbalalanaga kurhenga igulu. . 15 Ntaye kandi wabusirwe oli nka Yozefu, arhona emwa bakulu bâge, aba nyamwegemerwa w’olubaga lwâge, amavuha gâge gajirekwo omugisho. 16 Semu na Seti nabo bajire irenge omu bantu, ci kwône Adamu yenaciri enyanya lya ngasi ciremwa cizîne.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 49

1 Μνημόσυνον Ιωσιου εἰς σύνθεσιν θυμιάματος ἐσκευασμένον ἔργῳ μυρεψοῦ· ἐν παντὶ στόματι ὡς μέλι γλυκανθήσεται καὶ ὡς μουσικὰ ἐν συμποσίῳ οἴνου. 2 αὐτὸς κατευθύνθη ἐν ἐπιστροφῇ λαοῦ καὶ ἐξῆρεν βδελύγματα ἀνομίας· 3 κατεύθυνεν πρὸς κύριον τὴν καρδίαν αὐτοῦ, ἐν ἡμέραις ἀνόμων κατίσχυσεν τὴν εὐσέβειαν.

4 Πάρεξ Δαυιδ καὶ Εζεκιου καὶ Ιωσιου πάντες πλημμέλειαν ἐπλημμέλησαν· κατέλιπον γὰρ τὸν νόμον τοῦ ὑψίστου, οἱ βασιλεῖς Ιουδα ἐξέλιπον· 5 ἔδωκαν γὰρ τὸ κέρας αὐτῶν ἑτέροις καὶ τὴν δόξαν αὐτῶν ἔθνει ἀλλοτρίῳ. 6ἐνεπύρισαν ἐκλεκτὴν πόλιν ἁγιάσματος καὶ ἠρήμωσαν τὰς ὁδοὺς αὐτῆς 7 ἐν χειρὶ Ιερεμιου· ἐκάκωσαν γὰρ αὐτόν, καὶ αὐτὸς ἐν μήτρᾳ ἡγιάσθη προφήτης ἐκριζοῦν καὶ κακοῦν καὶ ἀπολλύειν, ὡσαύτως οἰκοδομεῖν καὶ καταφυτεύειν. 8 Ιεζεκιηλ ὃς εἶδεν ὅρασιν δόξης, ἣν ὑπέδειξεν αὐτῷ ἐπὶ ἅρματος χερουβιν· 9 καὶ γὰρ ἐμνήσθη τῶν ἐχθρῶν ἐν ὄμβρῳ καὶ ἀγαθῶσαι τοὺς εὐθύνοντας ὁδούς. 10 καὶ τῶν δώδεκα προφητῶν τὰ ὀστᾶ ἀναθάλοι ἐκ τοῦ τόπου αὐτῶν· παρεκάλεσαν γὰρ τὸν Ιακωβ καὶ ἐλυτρώσαντο αὐτοὺς ἐν πίστει ἐλπίδος.

11 Πῶς μεγαλύνωμεν τὸν Ζοροβαβελ; καὶ αὐτὸς ὡς σφραγὶς ἐπὶ δεξιᾶς χειρός, 12 οὕτως ᾿Ιησοῦς υἱὸς Ιωσεδεκ, οἳ ἐν ἡμέραις αὐτῶν ᾠκοδόμησαν οἶκον καὶ ἀνύψωσαν ναὸν ἅγιον κυρίῳ ἡτοιμασμένον εἰς δόξαν αἰῶνος.

13 καὶ Νεεμιου ἐπὶ πολὺ τὸ μνημόσυνον τοῦ ἐγείραντος ἡμῖν τείχη πεπτωκότα καὶ στήσαντος πύλας καὶ μοχλοὺς καὶ ἀνεγείραντος τὰ οἰκόπεδα ἡμῶν.

14 Οὐδεὶς ἐκτίσθη ἐπὶ τῆς γῆς τοιοῦτος οἷος Ενωχ· καὶ γὰρ αὐτὸς ἀνελήμφθη ἀπὸ τῆς γῆς. ¹⁵ οὐδὲ ὡς Ιωσηφ ἐγεννήθη ἀνὴρ ἡγούμενος ἀδελφῶν, στήριγμα λαοῦ, καὶ τὰ ὀστᾶ αὐτοῦ ἐπεσκέπησαν. 16 Σημ καὶ Σηθ ἐν ἀνθρώποις ἐδοξάσθησαν, καὶ ὑπὲρ πᾶν ζῷον ἐν τῇ κτίσει Αδαμ.

50

Omudahwa Simoni

1 Omudahwa mukulu, Simoni, mwene Oniasi, ye washakalaga aka-Nya­muzinda, amango acihali, azibuhya n’ecirhînyiro. 2 Ye wabandaga eciriba c’okuyûbaka banyamwegemerwa babirhi omu bululi bw’aka-Nyamuzinda. 3 Amango gage lyo bahumbaga ecibîkiro c’amîshi, bahumba ecîna cigali bwenêne nka nyanja. 4 Ayûbaka buzibu olugo, mpu ly’acingira bwinja olubaga amango lu­rhêzirwe. 5 Arhàhimagwa kukwananwa ekarhî k’olubaga, erhi abàga ahuluka a­rhenga ebwa lusîka, 6 nka nyenyêzi y’esêzi omu bitû, nka mwêzi mukulu^o, 7 nka myonzi y’izûba oku nyanya ly’aka-Nyamuzinda kw’Ow’Enyanya, nka mutirigongo gwalangashana omu bitû by’irenge, 8 nka bwâso bwa rôza omu mpondo, nka bwâso bwa lisi emezire hofi n’iriba, nk’ihaji lya murhi gwa kasuku omu canda, 9 nka muliro n’obubâni omu cetêzo, nka kabindi ka masholo, katâke n’ensobeke y’ensobeke y’enfuma za ngasi lubero, 10 nka muzeti gujagalîre malehe, nka murhi gwa nsindani guhisire omu nkuba karhî. 11 Oku akazâgikwânanwa erhi abâga ayambalîre olusiku lukulu, arhôle n’emyambalo y’obukulu, erhi abâga akola ayinamukira aha luhêre­ro lutagatifu, amanabumba obululi bw’aka-Nyamuzinda bwoshi ire­nge! 12 Ala oku ayinjihaga erhi abaga akola ayankirira eby’enterekêro omu maboko g’abadâhwa, erhi abaga ayimanzire yene ebwa karhî k’oluhêrero, na bene wâbo bamuyimanzirage eburhambi! onabone ayosire nka nduluma y’e Libano n’amashami gâyo, nka kula omubô guba guzonzirwe n’amashami gâgwo. 13 Ala oku ayinjihaga amango bene Aroni boshi omu irenge lyâbo babaâga bafumbîrhe entulo za Nyakasane, baligi embere z’endêko ya bene lsraheli, 14 naye yene adwirhage arherekêra aha Luhêrero, analiko ashumbiriza n’obukenge Ow’Enyanya entûlo z’obukulu 15 Obone alambulire okuboko oku kabehe, ayanke ntonyi nsungunu za murhobo gwa muzabibu, azibulagire aha burhambi bw’oluhêrero, hazûke ehisûnunu hy’okusîmîsa Ow’Enyanya, Nnâmahanga goshi. 16 Ago mango lyo bene Aroni bakazagibanda orhuhababo, babuhe emi­shekera yâbo minene y’amarhale, izù lishakânye, mpu kabe kake­ngêzo emw’Ow’Enyanya. 17 Erhi bahikaga aho, onabone olubaga lwoshi, luhwere oku idaho cali­gumiza, luharamye Nyakasane Ogala byoshi, Nyamubaho w’Enya­nya bwenêne. 18 Abimbiza nabo bayankirire, bayimbe obukuze, ogwo mulenge gwoshi gwakazishuba lwimbo lwinjinja. 19 Olubaga lusengerage Nyamuzinda w’Enyanya obwo, lushenge Nyaka­sane k’emirenge, kuhika ogwo mukolo gw’okurhumikira Nyamuzi­enda guhwe. 20 Enyuma Iy’aho, onabone ayandagale, alambûlire endêko y’olubaga lw’Israheli kw’amaboko, n’izù linene, abahe omugisho gwa Nyamuzinda, erhi anagwerhe irenge ly’obuhashe bw’okuderha eryol’izîno. 21 Aho, bukolaga bwa kabiri obwo, olubaga lwanafukama luyankirire omugisho gw’Ow’Enyanya.

Museze omurhima

22 Na bunola, kuzagi Nyamuzinda Nnâmahanga, yejira ebinja n’ebinênè­nè ngasi hoshi, ye walengezagya ensiku zirhu kurhenga omu nda za banyâma, arhujirira nk’oku obwonjo bwâge bunali. 23 Arhuhage n’omurhima gushagalusire, arhushobôze omurhûla rnwa zi­no nsiku zirhu, gugandâze omu Israheli ensiku n’amango. 24 Inema lyage liyôrhe liba haguma nirhu, anarhulikûze mwa gano ma­ngo.

Omugani

25 Hali mashanja abiri ntabonakwo, erya kasharhu lirhali ishanja: 26 abantu b’entondo y’e Seyiri, Abafilistini, n’olubaga lw’abahwinja b’e Sikemi.

Enfundika-binwa

27 Nyigîrizo za burhimanya n’obumanye ezira Yezu, Mwene-Sira, Eleya­zari w’e Yeruzalemu, asiribire mw’eci citabu, adubuliramo obu­rhimanya bw’omurhima gwâge, nka kul’enkuba enadubuka. 28 Iragi lyâge omuntu ogwerhe amango g’okucîyigîriza, anabone obu­rhimanya n’okubuheba e murhima. 29 Akahêka ntyo, âba ali muzibu ngasi mango, bulya akamole ka Nyamuzinda yo njira yâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 50

1 Σιμων Ονιου υἱὸς ἱερεὺς ὁ μέγας, ὃς ἐν ζωῇ αὐτοῦ ὑπέρραψεν οἶκον καὶ ἐν ἡμέραις αὐτοῦ ἐστερέωσεν ναόν· 2 καὶ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐθεμελιώθη ὕψος διπλῆς, ἀνάλημμα ὑψηλὸν περιβόλου ἱεροῦ· 3 ἐν ἡμέραις αὐτοῦ ἐλατομήθη ἀποδοχεῖον ὑδάτων, λάκκος ὡσεὶ θαλάσσης τὸ περίμετρον· 4 ὁ φροντίζων τοῦ λαοῦ αὐτοῦ ἀπὸ πτώσεως καὶ ἐνισχύσας πόλιν ἐν πολιορκήσει. 5 ὡς ἐδοξάσθη ἐν περιστροφῇ λαοῦ, ἐν ἐξόδῳ οἴκου καταπετάσματος· 6 ὡς ἀστὴρ ἑωθινὸς ἐν μέσῳ νεφελῶν, ὡς σελήνη πλήρης ἐν ἡμέραις, 7 ὡς ἥλιος ἐκλάμπων ἐπὶ ναὸν ὑψίστου καὶ ὡς τόξον φωτίζον ἐν νεφέλαις δόξης, 8 ὡς ἄνθος ῥόδων ἐν ἡμέραις νέων, ὡς κρίνα ἐπ᾽ ἐξόδῳ ὕδατος, ὡς βλαστὸς Λιβάνου ἐν ἡμέραις θέρους, 9 ὡς πῦρ καὶ λίβανος ἐπὶ πυρείου, ὡς σκεῦος χρυσίου ὁλοσφύρητον κεκοσμημένον παντὶ λίθῳ πολυτελεῖ, 10 ὡς ἐλαία ἀναθάλλουσα καρποὺς καὶ ὡς κυπάρισσος ὑψουμένη ἐν νεφέλαις. 11 ἐν τῷ ἀναλαμβάνειν αὐτὸν στολὴν δόξης καὶ ἐνδιδύσκεσθαι αὐτὸν συντέλειαν καυχήματος, ἐν ἀναβάσει θυσιαστηρίου ἁγίου ἐδόξασεν περιβολὴν ἁγιάσματος· 12 ἐν δὲ τῷ δέχεσθαι μέλη ἐκ χειρῶν ἱερέων, καὶ αὐτὸς ἑστὼς παρ᾽ ἐσχάρᾳ βωμοῦ, κυκλόθεν αὐτοῦ στέφανος ἀδελφῶν ὡς βλάστημα κέδρων ἐν τῷ Λιβάνῳ καὶ ἐκύκλωσαν αὐτὸν ὡς στελέχη φοινίκων, 13 καὶ πάντες οἱ υἱοὶ Ααρων ἐν δόξῃ αὐτῶν καὶ προσφορὰ κυρίου ἐν χερσὶν αὐτῶν ἔναντι πάσης ἐκκλησίας Ισραηλ, 14 καὶ συντέλειαν λειτουργῶν ἐπὶ βωμῶν κοσμῆσαι προσφορὰν ὑψίστου παντοκράτορος, 15 ἐξέτεινεν ἐπὶ σπονδείου χεῖρα αὐτοῦ καὶ ἔσπεισεν ἐξ αἵματος σταφυλῆς, ἐξέχεεν εἰς θεμέλια θυσιαστηρίου ὀσμὴν εὐωδίας ὑψίστῳ παμβασιλεῖ. 16 τότε ἀνέκραγον οἱ υἱοὶ Ααρων, ἐν σάλπιγξιν ἐλαταῖς ἤχησαν, ἀκουστὴν ἐποίησαν φωνὴν μεγάλην εἰς μνημόσυνον ἔναντι ὑψίστου· 17 τότε πᾶς ὁ λαὸς κοινῇ κατέσπευσαν καὶ ἔπεσαν ἐπὶ πρόσωπον ἐπὶ τὴν γῆν προσκυνῆσαι τῷ κυρίῳ αὐτῶν παντοκράτορι θεῷ ὑψίστῳ· 18 καὶ ᾔνεσαν οἱ ψαλτῳδοὶ ἐν φωναῖς αὐτῶν, ἐν πλείστῳ ἤχῳ ἐγλυκάνθη μέλος· 19 καὶ ἐδεήθη ὁ λαὸς κυρίου ὑψίστου ἐν προσευχῇ κατέναντι ἐλεήμονος, ἕως συντελεσθῇ κόσμος κυρίου καὶ τὴν λειτουργίαν αὐτοῦ ἐτελείωσαν. 20 τότε καταβὰς ἐπῆρεν χεῖρας αὐτοῦ ἐπὶ πᾶσαν ἐκκλησίαν υἱῶν Ισραηλ δοῦναι εὐλογίαν κυρίου ἐκ χειλέων αὐτοῦ καὶ ἐν ὀνόματι αὐτοῦ καυχήσασθαι· 21 καὶ ἐδευτέρωσαν ἐν προσκυνήσει ἐπιδέξασθαι τὴν εὐλογίαν παρὰ ὑψίστου.

22 Καὶ νῦν εὐλογήσατε τὸν θεὸν πάντων τὸν μεγάλα ποιοῦντα πάντῃ, τὸν ὑψοῦντα ἡμέρας ἡμῶν ἐκ μήτρας καὶ ποιοῦντα μεθ᾽ ἡμῶν κατὰ τὸ ἔλεος αὐτοῦ. 23 δῴη ἡμῖν εὐφροσύνην καρδίας καὶ γενέσθαι εἰρήνην ἐν ἡμέραις ἡμῶν ἐν Ισραηλ κατὰ τὰς ἡμέρας τοῦ αἰῶνος· 24 ἐμπιστεύσαι μεθ᾽ ἡμῶν τὸ ἔλεος αὐτοῦ καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις ἡμῶν λυτρωσάσθω ἡμᾶς.

25 ᾿Εν δυσὶν ἔθνεσιν προσώχθισεν ἡ ψυχή μου, καὶ τὸ τρίτον οὐκ ἔστιν ἔθνος· 26 οἱ καθήμενοι ἐν ὄρει Σαμαρείας καὶ Φυλιστιιμ καὶ ὁ λαὸς ὁ μωρὸς ὁ κατοικῶν ἐν Σικιμοις.

27 Παιδείαν συνέσεως καὶ ἐπιστήμης ἐχάραξεν ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ ᾿Ιησοῦς υἱὸς Σιραχ Ελεαζαρ ὁ Ιεροσολυμίτης, ὃς ἀνώμβρησεν σοφίαν ἀπὸ καρδίας αὐτοῦ. 28 μακάριος ὃς ἐν τούτοις ἀναστραφήσεται, καὶ θεὶς αὐτὰ ἐπὶ καρδίαν αὐτοῦ σοφισθήσεται· 29 ἐὰν γὰρ αὐτὰ ποιήσῃ, πρὸς πάντα ἰσχύσει· ὅτι φῶς κυρίου τὸ ἴχνος αὐτοῦ.

51

Okucitakira kw’omunkwa

1 Nkola nilkuvuga omunkwa, Yagirwa Mwâmi, nakukuza, Nyamuzi­nda, Muciza wâni, 2 Wàndwirîre, wànfungira, wandikûza omu mino ga nyamulûmba, wa­ ntenza omu murhego gw’olulimi lubî, wankûla ekanwa k’aba­nywesi; wanyimangira embere z’abangosire, wanciza, 3 omu lukogo lwâwe lunji n’oku bukuze bw’izîno lyâwe, wandikûza omu kanwa k’abayashamire mpu bandye, wantenza omu maboko g’aba­nshimbire mpu banyîrhe, omu malibuko goshi nabwine, 4 wankûla eciko nnankola ndi buhuba, wankûla omu muliro muhangala! 5 wandikuza oku lulimi lw’obulyâlya, n’oku nderho z’obunywesi. 6 – kalimi ka balenzi omu bwâmi.- Nashugunuka olufù, omûka gwâni gwagalukira aha nshinda-burhambi. 7 Bangorha nieshi, nabula n’ecirhabîre; nalola eyi n’eyi nti nkaba nabo­na owirhu wantabâla, namubula. 8 Ka lêro ntakengera obwonjo bwâwe, Nyakasane k’emirenge, emikolo yâwe ya kurhenga ensiku n’amango, nakengera oku we ciza abakulangalira, obakûle omu maboko g’abashombanyi. 9 Omusengero gwâni gwayînamukira emund’oli, nashenga nti ondikûze omu lufù. 10 Nashenga Nyakasane, ishe wa Nnahamwirhu, nti: «Orhantibe omu nsiku z’amalibuko, omu nsiku z’abacîbonyi n’abalenzi. Nâkuza izîno lyâwe ngasi mango, nâcîtakiriralyo, mvuge omunkwa». 11 Omusengcro gwâni gwàyankirirwa, wantenza ekuzimu, wandikûza oku mango g’obubî. 12 Co cirhumire nacîtakira, nkuvuge omunkwa, nkuze izîno lya Nyakasa­ne.

Olulanga lw’oburhimanya

13 Omu busole bwâni, erhi nàbaga nabalama, nantangishenga, nsengere n’obwâlagale oburhimanya. 14 Nabusengerera aha luso lw’ecirhînyiro: na kuhika olusiku lwâni luzi­nda erhi bwo nankulikire. 15 Amango bwàli buyâsize, nka muzabibu guyanyire, omurhima gwâni gwabusîma. Amagulu gâni gaja omu njira ekubûsire, kurhenga ebusole bwâni erhi burhimanya nnongereza. 16 Naburhega okurhwiri, nanabuhabwa, nahika oku nyigîrizo nyinji. 17 Nàgenda bwinja bwo burhumire, nàkuza owampaga oburhimanya. 18 Bulya narhozire omuhigo gw’okubukulikira, nalongereza n’obushiru enjira y’aminja, nta mango nâbulabule. 19 Iroho lyani lyabulwira, nacîseza okushimba irhegeko, nayinamulira amaboko enyanya, nahuna obwonjo oku buhwinja bwâni. 20 Omurhima gwâni gwàyerekera emunda buli, nàbushimana n’omu­rhima gucire; bw’obûla nkulikire kurhenga emurhondêro, co ca­rhuma ntasigala omu marhabi, 21 Nayekemba enda erhi bwo burhuma, nàbushimâna, nàrhimana ebinja. 22 Nyamuzinda ampire, ampa engalo y’olulimi lw’okumukuza, 23 Muyishe emunda ndi, mwe bahwinja, muje omu masomo gâni. 24 Cirhumire mucijira bakenyi, n’obwo enyôrha y’oburhimanya emugwe­rhe? 25 Nabumbwîre akanwa nti nderhe: gulagi, burhafa nsaranga^p, 26 mugombe ecikanyi, muyigîrizibwe, enyigîrizo hofi hofi ninyu ziri. 27 Ninyu mwene mucîbonere: mubwine okuntarhamaga bwenêne, nabu­libona obuluhûkiro bw’enkwîra. 28 Muhâne birugu binji oku nyigîrizo, zammuhisa oku mwandu gw’ama­sholo. 29 Omurhima gwinyu, gurhimukwe n’olukogo lwa Nyakasane, mu­rhabâga nshonyi z’okumukuza. 30 Mujire omukolo gwinyu oku amango garhacihika, olusiku hano luyi­sha, ammuhà. oluhembo lwinyu. Nyakasane akuzibwe emyâka yoshi, n’izîno lyâge liyimbwe kurhenga oku iburha kuja oku lindi iburha.

Omunwe muzinda: Burhimanya bwa Yezu! Mwene -Sira.

ΣΟΦΙΑ ΣΙΡΑΧ 51

1 ᾿Εξομολογήσομαί σοι, κύριε βασιλεῦ, καὶ αἰνέσω σε θεὸν τὸν σωτῆρά μου, ἐξομολογοῦμαι τῷ ὀνόματί σου, 2 ὅτι σκεπαστὴς καὶ βοηθὸς ἐγένου μοι καὶ ἐλυτρώσω τὸ σῶμά μου ἐξ ἀπωλείας καὶ ἐκ παγίδος διαβολῆς γλώσσης, ἀπὸ χειλέων ἐργαζομένων ψεῦδος καὶ ἔναντι τῶν παρεστηκότων ἐγένου βοηθὸς καὶ ἐλυτρώσω με 3 κατὰ τὸ πλῆθος ἐλέους καὶ ὀνόματός σου ἐκ βρυγμῶν ἕτοιμον εἰς βρῶμα, ἐκ χειρὸς ζητούντων τὴν ψυχήν μου, ἐκ πλειόνων θλίψεων, ὧν ἔσχον, 4 ἀπὸ πνιγμοῦ πυρᾶς κυκλόθεν καὶ ἐκ μέσου πυρός, οὗ οὐκ ἐξέκαυσα, 5 ἐκ βάθους κοιλίας ᾅδου καὶ ἀπὸ γλώσσης ἀκαθάρτου καὶ λόγου ψευδοῦς. 6 βασιλεῖ διαβολὴ γλώσσης ἀδίκου. ἤγγισεν ἕως θανάτου ἡ ψυχή μου, καὶ ἡ ζωή μου ἦν σύνεγγυς ᾅδου κάτω. 7 περιέσχον με πάντοθεν, καὶ οὐκ ἦν ὁ βοηθῶν· ἐνέβλεπον εἰς ἀντίλημψιν ἀνθρώπων, καὶ οὐκ ἦν. 8 καὶ ἐμνήσθην τοῦ ἐλέους σου, κύριε, καὶ τῆς ἐργασίας σου τῆς ἀπ᾽ αἰῶνος, ὅτι ἐξαιρῇ τοὺς ὑπομένοντάς σε καὶ σῴζεις αὐτοὺς ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν. 9 καὶ ἀνύψωσα ἀπὸ γῆς ἱκετείαν μου καὶ ὑπὲρ θανάτου ῥύσεως ἐδεήθην· 10 ἐπεκαλεσάμην κύριον πατέρα κυρίου μου μή με ἐγκαταλιπεῖν ἐν ἡμέραις θλίψεως, ἐν καιρῷ ὑπερηφανιῶν ἀβοηθησίας· αἰνέσω τὸ ὄνομά σου ἐνδελεχῶς καὶ ὑμνήσω ἐν ἐξομολογήσει. 11 καὶ εἰσηκούσθη ἡ δέησίς μου· ἔσωσας γάρ με ἐξ ἀπωλείας καὶ ἐξείλου με ἐκ καιροῦ πονηροῦ. 12 διὰ τοῦτο ἐξομολογήσομαί σοι καὶ αἰνέσω σε καὶ εὐλογήσω τῷ ὀνόματι κυρίου. 13 ῎Ετι ὢν νεώτερος πρὶν ἢ πλανηθῆναί με ἐζήτησα σοφίαν προφανῶς ἐν προσευχῇ μου. 14 ἔναντι ναοῦ ἠξίουν περὶ αὐτῆς καὶ ἕως ἐσχάτων ἐκζητήσω αὐτήν. 15 ἐξ ἄνθους ὡς περκαζούσης σταφυλῆς εὐφράνθη ἡ καρδία μου ἐν αὐτῇ. ἐπέβη ὁ πούς μου ἐν εὐθύτητι, ἐκ νεότητός μου ἴχνευον αὐτήν. 16 ἔκλινα ὀλίγον τὸ οὖς μου καὶ ἐδεξάμην καὶ πολλὴν εὗρον ἐμαυτῷ παιδείαν. 17 προκοπὴ ἐγένετό μοι ἐν αὐτῇ· τῷ διδόντι μοι σοφίαν δώσω δόξαν. 18 διενοήθην γὰρ τοῦ ποιῆσαι αὐτὴν καὶ ἐζήλωσα τὸ ἀγαθὸν καὶ οὐ μὴ αἰσχυνθῶ. 19 διαμεμάχισται ἡ ψυχή μου ἐν αὐτῇ καὶ ἐν ποιήσει νόμου διηκριβασάμην. τὰς χεῖράς μου ἐξεπέτασα πρὸς ὕψος καὶ τὰ ἀγνοήματα αὐτῆς ἐπένθησα. 20 τὴν ψυχήν μου κατεύθυνα εἰς αὐτὴν καὶ ἐν καθαρισμῷ εὗρον αὐτήν. καρδίαν ἐκτησάμην μετ᾽ αὐτῆς ἀπ᾽ ἀρχῆς· διὰ τοῦτο οὐ μὴ ἐγκαταλειφθῶ. 21 καὶ ἡ κοιλία μου ἐταράχθη τοῦ ἐκζητῆσαι αὐτήν· διὰ τοῦτο ἐκτησάμην ἀγαθὸν κτῆμα. 22 ἔδωκεν κύριος γλῶσσάν μοι μισθόν μου, καὶ ἐν αὐτῇ αἰνέσω αὐτόν. 23 ἐγγίσατε πρός με, ἀπαίδευτοι, καὶ αὐλίσθητε ἐν οἴκῳ παιδείας. 24 τί ὅτι ὑστερεῖσθαι λέγετε ἐν τούτοις καὶ αἱ ψυχαὶ ὑμῶν διψῶσι σφόδρα; 25 ἤνοιξα τὸ στόμα μου καὶ ἐλάλησα Κτήσασθε ἑαυτοῖς ἄνευ ἀργυρίου. 26 τὸν τράχηλον ὑμῶν ὑπόθετε ὑπὸ ζυγόν, καὶ ἐπιδεξάσθω ἡ ψυχὴ ὑμῶν παιδείαν. ἐγγύς ἐστιν εὑρεῖν αὐτήν. 27 ἴδετε ἐν ὀφθαλμοῖς ὑμῶν ὅτι ὀλίγον ἐκοπίασα καὶ εὗρον ἐμαυτῷ πολλὴν ἀνάπαυσιν. 28 μετάσχετε παιδείας ἐν πολλῷ ἀριθμῷ ἀργυρίου καὶ πολὺν χρυσὸν κτήσασθε ἐν αὐτῇ. 29 εὐφρανθείη ἡ ψυχὴ ὑμῶν ἐν τῷ ἐλέει αὐτοῦ, καὶ μὴ αἰσχυνθείητε ἐν αἰνέσει αὐτοῦ. 30 ἐργάζεσθε τὸ ἔργον ὑμῶν πρὸ καιροῦ, καὶ δώσει τὸν μισθὸν ὑμῶν ἐν καιρῷ αὐτοῦ.

---

 ^d41.2 Emwa kàlibwîre: amalibuko ganarhuma omuntu acîfinja ôwafire.

 ^e41.20 Engofola oku mêza: kuli kubula bukenge okuhira engofola oku mêza amango walya, kwo kuguma n’okuhira okuboko ah’irhama..

 ^f42.1 Enshonyi zirhakwânîni: hali enshonyi z’obukenge, zo nyinja; hali n’enshonyi z’obuhwinja n’ohwôba, zo mbî, zinayise nnazo.

 ^g42.14 Ihanja: Lola Muh 7, 26-28.

 ^h42.15 Luderho lwâge: Iola Murh 1, 3; Yn 1,1.

 ⁱ42.20 Nta kamuhuzire: Nyamuzinda ntaco ahabire, ayîshi byoshi.

 ^j44.1 Abakulùkulu birhu: balarha, bashakulûza.

 ^k44.17 Kasigwa: mwana ishe afire amusiga omu izîmi erhi amusiga aciburhwa ntya: Nûhu n’omulala gwâge ali «kasigwa»; kwo kuderha owasigire yene abandi boshi bàmafà., Iola Iz 4,3.

 ^l45.3 Birhanâzo embere z’abâmi, Iola Lub 8,8; 9,33… oku irenge lyâge: Iola Lub 19.1; 33.20..

 ^m45.7 Mwambalo gw’irenge: Lola Lub 28.

 ⁿ45.9 Lwâkâmukngêrerakwo: kukengera oku lebe ayôrhaga, oku ayambalaga.

 ^o45.10 Urimu na Tumimu: Iola Lub 28,6 ; 1 Sam 14.

 ^p45.15 Omwîshogwa: Iola Lev 8,1-13; Obukù: kantu kabaya bwinja, marashi.

 ^q45.16 Kuzimiza, kufungira, kubwira olubaga mpu luciyunjuze, Iola Lev 16,1.

 ^r45.18 Ihinzi: ihano abantu bayumvinyemwo mpu bajire kulebe, kwinja erhi kubi.

 ^s45.19 Ngulumira: lola Mib 16,1; 17,15.

 ^t45.20 Mirhangisârûlwa: busârûlle burhanzi, emyâka erhangiyêra, Iola Mib 18, 12-13.

 ^u45.21 Obûko bwâge: Iola Lub 29,28.

 ^v45.23 Lwamàgoma: Iola Mib 25,7.

 ^w46.1 Matabâro: matumu, birha, kulwa. lzîno limukwânine: Yozwe erhi Yezu; kwo kuderha: Nyamuzinda kuciza aciza: ye Muciza, Côkola.

 ^x46.4 Liyimange: Iola Yoz 10,13.

 ^y46.7 Okucîduduma kubi: Iola Mib 14,6-10.

 ^z46.13 Samweli: Iola 1 Sam 10,1…… 16.13.

 ^a47.5 Israheli: Iola 1 Sam 17.

 ^b47.6 Bihumbi ikumi, lola 1 Sam 18,7.

 ^c47.8 Binwa by’irenge: Nnanga za Daudi, Iola 2 Sam 23,1.

 ^d47.10 Cirhînyiro: hantu harhînywa, ha lukengwa, aha luhêrero.

 ^e47.11 Ebyâha byâge: Iola 2 Sam 12,13,24, ensiku n’amango, amujirira endagâno y’obwâmi, amuhà entebe y’irenge omu Israheli.

 ^f47.18 47. 18: Nka mabuye: obugale bwa Salomoni bwàli bunji bwenêne: Iola 1 Sam 10,11…. ; Mt 6,29. 47, 19: Mujà w’amagene gâwe: Iola 1 Barn 11,1-13.

 ^g48.9 By’omuliro: Iola 2 Barn 2,1-11.

 ^h48.10 Oku mwana: lola Mal 3,24.

 ⁱ48.13 Ali n’ekuzimu: Iola 2 Barn 13, 20-21.

 ^j48.19 Aha lubako: okuja aha lubako kuli kuhurha.

 ^k48.23 Akalamo ka Mwami kayushûka: Iola 2 Barn 20, 4-11; Iz 38,4-8.

 ^l49.7 Anarhwera: Iola Yer 1,10.

 ^m49.8 Bakerubi: Iola Eze 1-3; 9-10.

 ⁿ49.11 Kulyo: okuboko kulyo haba hantu ha bukenge, muntu mukengwa bahira ekulyo.

 ^o50.6 50, 6: Cirhêbo ca mwêzi: gala mango omwêzi gukola mukulu, gukola guyunjwire, muburunguse, nka cirhêho c’aha ngombe.

 ^p51.25 Burhafà nsaranga: Iola Iz 55,1; Mig 4,5-7.

WIS – – DRC MASHI HEBREW BIBLE and MASHI GREEK

1

OBUSHINGANYANYA

Enshokolezi

Eci citabu cayandikagwa omu lulimi lw’e cigereki myaka hofi 100 embere ly’okuburhwa kwa Yezu Kristu. Cayandikagwa na Muyahudi muguma w’omu cishagala c’e Aleksandriya omu cihugo c’e Misiri. Izino lyage lirhaba limanyirwi. Aciyandikaga oku bwimangizi bwa Nyamuzinda yene, nk’oku byali omu mikolo yage ya kurhenga mîra bwenêne; obwo burhimanya bwo burhegeka igulu lyoshi; ci bwenêne bwo burhabâla omuntu omu mikolo yage. Obwo bushinganyanya bwo bwalangaga olubaga lw’Israheli nalwo erhi Abayahudi barhacibâ basungunu, erhi babêra e Misiri n’erhi bagera omw’irungu, n’omu kalamo kabo koshi. Owayandikaga eci citabu ayerekana oku buli buhwinja bunene okuharamya enshushano.

Ecitabu c’Obushinganyanya ciyerekire Abayahudi balama e Misiri, Owaciyandikaga alonzagya okuhà abacisoma amîru gw’okuba n’oburhimanya bw’okuli; n’okurhûliriza ngasi bali balibuzibwa. Abayîgîriza oku obuyêmêre bw’okuli n’obworhere bwinja bulerha oluhembo lw’ensiku zoshi.

Omu mango ga mîra, eci citabu caderhagwa « Burhimanya bwa Salomoni» bulya ebinwa byaco bishushana n’ebya Salomoni yene. Salomoni ali mwîgîriza mukulu w’oburhimanya.

Owaciyandikaga alonzagya okuyâsa Abayahudi mpu lyo barhag’ibâ baja b’amasîma g’ebirugu by’en’igulu. Abayîgîriza obushinganyanya bw’okuli Nyamuzinda amanyisagya olubaga lwage erhi bwonjo bwâge yene burhuma.

Ntyo eci citabu c’obushinganyanya cikûla ngasi nyankola-maligo omu bubi, cimumolekera n’okulangaliza abali balibuzibwa kurhenga myaka minji: «Ebyayandikagwa mîra byoshi, rhwe byayandikiragwa, mpu bibê nyîgîrizo zirhu, lyo rhuba n’obulangalire» (Rm 15, 4), kwo Paolo arhukengezize. Yumvagi isala liri muli eci citabu:

EBIRIMWO

1. Obushinganyanya n’omuhigo gw’omuntu: cigabi 1-5, 23

2. Obworhere bw’obushinganyanya: c. 6, l-9, 18

3. Omukolo gw’obushinganyanya omu kalamo k’olubaga lwishogwa: c. 10, 1-19, 22

I. Obushinganyanya n’obworhere bw’omuntu

Okulongereza Nyamuzinda n’okuyâka ecâha. Okulwira ohushinganyanya

1 Muzigire obushinganyanya^a, mwe murhegeka igulu omu bya Nyakasane, mukaz’igerêreza enkengêro zishinganine mukaz’imulonza n’omurhima gushongwire. 2 Bulyala abarhamurhega, anabaleke bamuhikeko, n’abacimwikubagira, anaciyerekebo. 3 Enkengero z’ebinzongo-nzongo zinahambule omuntu kuli Nyamuzinda; n’Ogala-byoshi bakamurhega anabonese abasirhe nshonyi. 4 Nanga, Obushinganyanya burhaja omu murhima mubi, burhaja n’omu mubiri gushangira ecâha. 5 Na Mûka Mwimâna orhulera, anakaz’iyâka enderha-kubirhi, arhalirâna abagerêreza buzira bukengêre arhanakwirirwa obubi buyishe. 6 Obushinganyanya guba mûka gusîma abantu, ci kwone burhakabula bwahana enderha-maligo oku binwa byâyo; bulyala Nyamuzinda anakaz’ibona ensiko^b zâyo. Ye ciri-ebulabi c’okunali c’omurhima gwâyo n’ebinwa byâyo anabiyumve. 7 Ncci, Omûka gwa Nyakasane guyunjwire igulu, na bulya gwo gugwâsa^c byoshi haguma, guyishi ngasi kanwa kaderhwa.

Akasheba ka Nyamuzinda

8 Ntaye ôderha akanwa kagalugalu wakafume, akasheba ka Nyamuzinda karhankamusiga. 9 Emirali y’enkola-maligo bayidôkereza bayimanye, izu ly’ebinwa byâge lyahikako Nyakasane lyo obulala bwâge buhanwa.

10 Okurhwiri kuli-luhali byoshi kuyumvirhiza ciru n’izu ly’owaciduduma erhi kunaliyumvirhe, 11 Mumanyage okuciduduma kwa busha busha, Mulange akanwa kinyu oku iderha libi; akanwa kafuma omuntu karhagenda cîru, akanwa kanywesi lufu kalerhera omuntu,

Olufù

12 Murhacîhamagaliraga olufù n’amahabwe g’obuzîne bwinyu, murhacîhamagaliraga okuhera n’emikolo y’amaboko ginyu. 13 Nyamuzinda arhalemaga olufù^d, arhakwirirwa okuhera kwa abazine. 14 Alemire byoshi mpu byoshi bihabe^e, ebiremwa by’eno igulu biba bya kuciza, birhabamo bwôge bwa kuyirha ciru ehitya, n’okuzimu arhali kwo kurhegeka igulu; 15 bulyala obushinganyanya bujira akalamo karhahwa^f.

Enkola-maligo

16 Enkola-maligo^g zohe zinabe zamakema olufù zishub’inaluhamagala, mpu zamabona aha omwîra ali, zimurhamirage obwo, zimunywâne, bulya ziyumvirhe zisîmire okuba mwanya gwâge.

ΣΟΦΙΑ ΣΑΛΩΜΩΝΟΣWIS 1

1 ᾿Αγαπήσατε δικαιοσύνην, οἱ κρίνοντες τὴν γῆν, φρονήσατε περὶ τοῦ κυρίου ἐν ἀγαθότητι καὶ ἐν ἁπλότητι καρδίας ζητήσατε αὐτόν. 2 ὅτι εὑρίσκεται τοῖς μὴ πειράζουσιν αὐτόν, ἐμφανίζεται δὲ τοῖς μὴ ἀπιστοῦσιν αὐτῷ. 3 σκολιοὶ γὰρ λογισμοὶ χωρίζουσιν ἀπὸ θεοῦ, δοκιμαζομένη τε ἡ δύναμις ἐλέγχει τοὺς ἄφρονας. 4 ὅτι εἰς κακότεχνον ψυχὴν οὐκ εἰσελεύσεται σοφία οὐδὲ κατοικήσει ἐν σώματι κατάχρεῳ ἁμαρτίας. 5 ἅγιον γὰρ πνεῦμα παιδείας φεύξεται δόλον καὶ ἀπαναστήσεται ἀπὸ λογισμῶν ἀσυνέτων καὶ ἐλεγχθήσεται ἐπελθούσης ἀδικίας. 6 φιλάνθρωπον γὰρ πνεῦμα σοφία καὶ οὐκ ἀθῳώσει βλάσφημον ἀπὸ χειλέων αὐτοῦ· ὅτι τῶν νεφρῶν αὐτοῦ μάρτυς ὁ θεὸς καὶ τῆς καρδίας αὐτοῦ ἐπίσκοπος ἀληθὴς καὶ τῆς γλώσσης ἀκουστής. 7 ὅτι πνεῦμα κυρίου πεπλήρωκεν τὴν οἰκουμένην, καὶ τὸ συνέχον τὰ πάντα γνῶσιν ἔχει φωνῆς.

8 διὰ τοῦτο φθεγγόμενος ἄδικα οὐδεὶς μὴ λάθῃ, οὐδὲ μὴ παροδεύσῃ αὐτὸν ἐλέγχουσα ἡ δίκη. 9 ἐν γὰρ διαβουλίοις ἀσεβοῦς ἐξέτασις ἔσται, λόγων δὲ αὐτοῦ ἀκοὴ πρὸς κύριον ἥξει εἰς ἔλεγχον ἀνομημάτων αὐτοῦ· 10 ὅτι οὖς ζηλώσεως ἀκροᾶται τὰ πάντα, καὶ θροῦς γογγυσμῶν οὐκ ἀποκρύπτεται. 11 Φυλάξασθε τοίνυν γογγυσμὸν ἀνωφελῆ καὶ ἀπὸ καταλαλιᾶς φείσασθε γλώσσης· ὅτι φθέγμα λαθραῖον κενὸν οὐ πορεύσεται, στόμα δὲ καταψευδόμενον ἀναιρεῖ ψυχήν.

12 μὴ ζηλοῦτε θάνατον ἐν πλάνῃ ζωῆς ὑμῶν μηδὲ ἐπισπᾶσθε ὄλεθρον ἐν ἔργοις χειρῶν ὑμῶν· 13 ὅτι ὁ θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν οὐδὲ τέρπεται ἐπ᾽ ἀπωλείᾳ ζώντων. 14 ἔκτισεν γὰρ εἰς τὸ εἶναι τὰ πάντα, καὶ σωτήριοι αἱ γενέσεις τοῦ κόσμου, καὶ οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς φάρμακον ὀλέθρου οὔτε ᾅδου βασίλειον ἐπὶ γῆς.

15 δικαιοσύνη γὰρ ἀθάνατός ἐστιν. 16 ᾿Ασεβεῖς δὲ ταῖς χερσὶν καὶ τοῖς λόγοις προσεκαλέσαντο αὐτόν, φίλον ἡγησάμενοι αὐτὸν ἐτάκησαν καὶ συνθήκην ἔθεντο πρὸς αὐτόν, ὅτι ἄξιοί εἰσιν τῆς ἐκείνου μερίδος εἶναι.

2

1 Nka bakola baciderheza omu buhwinja bwâbo, banayishe erhi: «Akalamo kirhu kali kofi kanayunjwire rnirenge, nta bufumu amango olufù lwamahambira omuntu, nta mulenga wakalikûza ornuntu omu nfune za nnakuzimu. 2 «Kahanga rhwaburhirwe, rhwazinda erhi rhuli nka abarhahali. Omûka rhuyisa gunali mugi kwone, n’enkengêro zirhu, enali nkunyakunye ecîbalalira erhi omurhima gu­rhinda; 3 eyo nkunyakunye ekazima, n’omubiri gwirhu gunashube luvu, n’omûka gunahirigirhe nka hiboho hyangu. 4 Oku ensiku zagera erhi n’izîno lirhu lyânayibagirwa, ntaye wacikengêre emirirno yirhu, obuzîne bwirhu kwo bwagera nka nshando za citu, bunyamûke nka lwikungu lwo luhivwa n’emisholo y’izûba, lwo lunyamûka erhi luyumva ehidurhu hy’izûba. 5 Neci, ensiku zirhu ziri kugera kwa cizunguzungu, olufù lurhashubira enyuma, ifundo lyàmafundikwa: ntaye ogaluka. 6 «Erhi hiri eyo! Rhulye ebinja-binja, rhukolêse ebiremwa n’obushiru nka bana ba misole. 7 Rhunywe amamvu rhulaluke rhunacîshîge amalashi, rhurhalindaga obwaso bw’empondo bwahungumuka. 8 Rhujire ebimane bya amauwa ga roza rhuhire oku irhwe, rhujire duba rhurhacihungumuka^h. 9 Harhajiraga owa muli rhwe warhala, ngasi hantu rhulekeho ecêrekane c’obusîme bwirhu: gwo mwanya gwirhu co na cigabi cirhu.

Erhi rhuhimbe amalala

10 Omushinganyanyaⁱ, orhagwerhi hyage rhumulibuze, ciru n’omukana, emvi z’omushosi okola mulamu rhurhazikengaga. 11 Emisi yirhu libe Iyo likola irhegeko ly’obushinganyanya, bulyala ôrhajira misi ye na busha. 12 Rhushimbûlule omushinganyanya bulyala ye rhusisire, ashimbulwire olugendo lwirhu. bulya adwirhe arhutumuza okuvuna amarhegeko, anadwirhe arhushobeka obulenzi oku balezi bàrhuleraga. 13 Adwirhe acikunga mpu yeyishi Nyamuzinda, anadwirhe aciderha mugala wa Nyakasane. 14 Okubaho kwâge kuli kutumula kw’enkengêro zirhu, rhukamulolakwo kwone, rhunayumve rhutumwire. 15 Oku ayôrha arhali kwo abandi bayôrha, obworhere hwage buha bwâgo bwâgo. 16 Omu masu gage rhuli bikabulirwa^j; kuyaka arhuyaka nka kula bayaka ishembo. Anaje ahamagaza mpu olufù lw’abashinganyanya luba lw’iragi; n’okucikunga mpu yehe Nyamuzinda y’ishe. 17 Muleke rhulolc erhi cbinwa byage biri by’okuli, rhusingirize obuzinda bwâge oku bwaba. 18 Akaba omushinganyanya ali mwene Nyamuzinda, Nyamuzinda amuyimangira, amurhenza omu nfune z’abashombanyi bage. 19 Rhurhang’imugera, rhumujacire, rhumulibuze rhuyish’imanya ntyo erhi anali mutudu, rhwâmanya erhi ayish’ihira omurhima omu nda. 20 Rhumutwire olufù lubi, bulya acîkubagire mpu bamurhabala^k».

Okuhaba kw’enkola-maligo

21 Kwo ziderha ntyola enkola-maligo, ci kwone kuli kuhaba; obubi bwabo bunakaz’ibahilsa. 22 Barhishi amahwe ga Nyamuzin<la, barhalinga okuhemberwa obushinganyanya, barhanalonza ciru okuyêmêra oku hali oluhembo lw’amaroho gacire. 23 Ncci, Nyamuzinda alemire omuntu okurhafa, amujira nshusho y’obworherc bwâge. 24 Bwagalwa bwa shetani^l bwarhumire olufù lilja omu igulu abamushiga nabo bone bacibonerakwo.

ΣΟΦΙΑ ΣΑΛΩΜΩΝΟΣWIS 2

1 εἶπον γὰρ ἐν ἑαυτοῖς λογισάμενοι οὐκ ὀρθῶς ᾿Ολίγος ἐστὶν καὶ λυπηρὸς ὁ βίος ἡμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν ἴασις ἐν τελευτῇ ἀνθρώπου, καὶ οὐκ ἐγνώσθη ὁ ἀναλύσας ἐξ ᾅδου. 2 ὅτι αὐτοσχεδίως ἐγενήθημεν καὶ μετὰ τοῦτο ἐσόμεθα ὡς οὐχ ὑπάρξαντες· ὅτι καπνὸς ἡ πνοὴ ἐν ῥισὶν ἡμῶν, καὶ ὁ λόγος σπινθὴρ ἐν κινήσει καρδίας ἡμῶν, 3 οὗ σβεσθέντος τέφρα ἀποβήσεται τὸ σῶμα καὶ τὸ πνεῦμα διαχυθήσεται ὡς χαῦνος ἀήρ. 4 καὶ τὸ ὄνομα ἡμῶν ἐπιλησθήσεται ἐν χρόνῳ, καὶ οὐθεὶς μνημονεύσει τῶν ἔργων ἡμῶν· καὶ παρελεύσεται ὁ βίος ἡμῶν ὡς ἴχνη νεφέλης καὶ ὡς ὁμίχλη διασκεδασθήσεται διωχθεῖσα ὑπὸ ἀκτίνων ἡλίου καὶ ὑπὸ θερμότητος αὐτοῦ βαρυνθεῖσα. 5 σκιᾶς γὰρ πάροδος ὁ καιρὸς ἡμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν ἀναποδισμὸς τῆς τελευτῆς ἡμῶν, ὅτι κατεσφραγίσθη καὶ οὐδεὶς ἀναστρέφει. 6 δεῦτε οὖν καὶ ἀπολαύσωμεν τῶν ὄντων ἀγαθῶν καὶ χρησώμεθα τῇ κτίσει ὡς ἐν νεότητι σπουδαίως· 7 οἴνου πολυτελοῦς καὶ μύρων πλησθῶμεν, καὶ μὴ παροδευσάτω ἡμᾶς ἄνθος ἔαρος· 8 στεψώμεθα ῥόδων κάλυξιν πρὶν ἢ μαρανθῆναι· 9 μηδεὶς ἡμῶν ἄμοιρος ἔστω τῆς ἡμετέρας ἀγερωχίας, πανταχῇ καταλίπωμεν σύμβολα τῆς εὐφροσύνης, ὅτι αὕτη ἡ μερὶς ἡμῶν καὶ ὁ κλῆρος οὗτος.

10 καταδυναστεύσωμεν πένητα δίκαιον, μὴ φεισώμεθα χήρας μηδὲ πρεσβύτου ἐντραπῶμεν πολιὰς πολυχρονίους· 11 ἔστω δὲ ἡμῶν ἡ ἰσχὺς νόμος τῆς δικαιοσύνης, τὸ γὰρ ἀσθενὲς ἄχρηστον ἐλέγχεται. 12 ἐνεδρεύσωμεν τὸν δίκαιον, ὅτι δύσχρηστος ἡμῖν ἐστιν καὶ ἐναντιοῦται τοῖς ἔργοις ἡμῶν καὶ ὀνειδίζει ἡμῖν ἁμαρτήματα νόμου καὶ ἐπιφημίζει ἡμῖν ἁμαρτήματα παιδείας ἡμῶν· 13 ἐπαγγέλλεται γνῶσιν ἔχειν θεοῦ καὶ παῖδα κυρίου ἑαυτὸν ὀνομάζει· 14 ἐγένετο ἡμῖν εἰς ἔλεγχον ἐννοιῶν ἡμῶν, βαρύς ἐστιν ἡμῖν καὶ βλεπόμενος, 15 ὅτι ἀνόμοιος τοῖς ἄλλοις ὁ βίος αὐτοῦ, καὶ ἐξηλλαγμέναι αἱ τρίβοι αὐτοῦ· 16 εἰς κίβδηλον ἐλογίσθημεν αὐτῷ, καὶ ἀπέχεται τῶν ὁδῶν ἡμῶν ὡς ἀπὸ ἀκαθαρσιῶν· μακαρίζει ἔσχατα δικαίων καὶ ἀλαζονεύεται πατέρα θεόν. 17 ἴδωμεν εἰ οἱ λόγοι αὐτοῦ ἀληθεῖς, καὶ πειράσωμεν τὰ ἐν ἐκβάσει αὐτοῦ· 18 εἰ γάρ ἐστιν ὁ δίκαιος υἱὸς θεοῦ, ἀντιλήμψεται αὐτοῦ καὶ ῥύσεται αὐτὸν ἐκ χειρὸς ἀνθεστηκότων. 19 ὕβρει καὶ βασάνῳ ἐτάσωμεν αὐτόν, ἵνα γνῶμεν τὴν ἐπιείκειαν αὐτοῦ καὶ δοκιμάσωμεν τὴν ἀνεξικακίαν αὐτοῦ· 20 θανάτῳ ἀσχήμονι καταδικάσωμεν αὐτόν, ἔσται γὰρ αὐτοῦ ἐπισκοπὴ ἐκ λόγων αὐτοῦ.

21 Ταῦτα ἐλογίσαντο, καὶ ἐπλανήθησαν· ἀπετύφλωσεν γὰρ αὐτοὺς ἡ κακία αὐτῶν, 22 καὶ οὐκ ἔγνωσαν μυστήρια θεοῦ οὐδὲ μισθὸν ἤλπισαν ὁσιότητος οὐδὲ ἔκριναν γέρας ψυχῶν ἀμώμων. 23 ὅτι ὁ θεὸς ἔκτισεν τὸν ἄνθρωπον ἐπ᾽ ἀφθαρσίᾳ καὶ εἰκόνα τῆς ἰδίας ἀϊδιότητος ἐποίησεν αὐτόν· 24 φθόνῳ δὲ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον, πειράζουσιν δὲ αὐτὸν οἱ τῆς ἐκείνου μερίδος ὄντες.

3

Abashinganyanya n’enkola-maligo

1 Amaroho g’abashinganyanya gôhe, omu nfune za Nyamuzinda gaba, na nta malibuko gabahikakwo. 2 Omu masu g’abahwinja, ko bali nka abafire; okurhenga kwabo hano igulu kwaba nka kuhanyagala, 3 n’okurhusiga kwabo kwaba nka kuhera, ci kwone bôhe omu murhûla^m bacîbêrîre. 4 Akabaga omu masu g’abantu buhane bahâbirwe, bàli bayunjwire bulangalire bwa kurhafa; 5 oku malibuko masungunu, bâyish’ihâbwa binja binji; kurhangula Nyamuzinda abarhangulaga, anabugâna bamukwanine. 6 Abarhangula nka masholo omu cibeye, abayankirira nka nterekêro. 7 Olusiku ayish’ibarhandûla kulangashana balangashana, bakanye nka nkunya-kunye ya bukere bw’oku nyurnpa. 8 Bârhegeka amashanja banalye ebihugo, naye Nyakasane abarhegeka ensiku n’arnango. 9 Abacikuhagîreye bâyumva bwinja, n’abàli bemêzi babêra aha burhambi bwâge omu buzigire, bulyala abishogwaⁿ bâge bo babona oburhonyi n’olukogo.

Enkola-maligo

10 Ahalenzi, kulya kuba bàlêkerire omushinganyanya banacirhenza kuli Nyakasane, bahâbwa obuhane bw’ekengêro zabo. 11 Neci bali bahanya^o abantu bagayaguza oburhirnanya bakagayaguza n’ihano, busha balangalire, busha badwirhe barhamira, na nta bunguke bw’emikolo yabo; 12 bakâbo basirhe, abana bâbo bigarnba, iburha lyâbo liri lihehêrere.

Aha omuntu akaburha kubi akagumba

13 Iragi lyage omukazi orhaburha^p ci arhalikwo ishembo, olya nn’encingo erhahêkwako isharha; olusiku Iw’okurhandûlwa kw’amaroho, Iyo babona oku muzire. 14 Naye ali w’iragi omulume bashahwire ci kwone wa kuboko kurhakola maligo, arhanagerêreza nkengêro ngalu-galu kuli Nyakasane: ashobôla engalo y’okunali oku budahemuka bwâge, mwanya mununu ashobôla omu ngombe ya Nyakasane. 15 Bulyala obunguke bw’emikolo minja buyunjwire irenge, gurhahirigirha omuzi gw’oburhimanya. 16 Ci kwone abana b’oku lugurhu barhakatwa, iburha ly’omu bugonyi kuherêrekera lyaherêrekere. 17 Ciru bakalama kurhi barhashibirirwe, bazinda erhi bashosihala buzira irenge; 18 na bakafa duba barhabone calangaliza, barhabone carhuliriza olusiku lw’olubanja; 19 neci, kuminya ziminya ensiku z’enyumpa mbi.

ΣΟΦΙΑ ΣΑΛΩΜΩΝΟΣWIS 3

1 Δικαίων δὲ ψυχαὶ ἐν χειρὶ θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. 2 ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων τεθνάναι, καὶ ἐλογίσθη κάκωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν 3 καὶ ἡ ἀφ᾽ ἡμῶν πορεία σύντριμμα, οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήνῃ. 4 καὶ γὰρ ἐν ὄψει ἀνθρώπων ἐὰν κολασθῶσιν, ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης· 5 καὶ ὀλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται, ὅτι ὁ θεὸς ἐπείρασεν αὐτοὺς καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυτοῦ· 6 ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αὐτούς. 7 καὶ ἐν καιρῷ ἐπισκοπῆς αὐτῶν ἀναλάμψουσιν καὶ ὡς σπινθῆρες ἐν καλάμῃ διαδραμοῦνται· 8 κρινοῦσιν ἔθνη καὶ κρατήσουσιν λαῶν, καὶ βασιλεύσει αὐτῶν κύριος εἰς τοὺς αἰῶνας. 9 οἱ πεποιθότες ἐπ᾽ αὐτῷ συνήσουσιν ἀλήθειαν, καὶ οἱ πιστοὶ ἐν ἀγάπῃ προσμενοῦσιν αὐτῷ· ὅτι χάρις καὶ ἔλεος τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ. 10 Οἱ δὲ ἀσεβεῖς καθὰ ἐλογίσαντο ἕξουσιν ἐπιτιμίαν οἱ ἀμελήσαντες τοῦ δικαίου καὶ τοῦ κυρίου ἀποστάντες· 11 σοφίαν γὰρ καὶ παιδείαν ὁ ἐξουθενῶν ταλαίπωρος, καὶ κενὴ ἡ ἐλπὶς αὐτῶν, καὶ οἱ κόποι ἀνόνητοι, καὶ ἄχρηστα τὰ ἔργα αὐτῶν· 12 αἱ γυναῖκες αὐτῶν ἄφρονες, καὶ πονηρὰ τὰ τέκνα αὐτῶν, ἐπικατάρατος ἡ γένεσις αὐτῶν. 13 ὅτι μακαρία στεῖρα ἡ ἀμίαντος, ἥτις οὐκ ἔγνω κοίτην ἐν παραπτώματι, ἕξει καρπὸν ἐν ἐπισκοπῇ ψυχῶν, 14 καὶ εὐνοῦχος ὁ μὴ ἐργασάμενος ἐν χειρὶ ἀνόμημα μηδὲ ἐνθυμηθεὶς κατὰ τοῦ κυρίου πονηρά, δοθήσεται γὰρ αὐτῷ τῆς πίστεως χάρις ἐκλεκτὴ καὶ κλῆρος ἐν ναῷ κυρίου θυμηρέστερος. 15 ἀγαθῶν γὰρ πόνων καρπὸς εὐκλεής, καὶ ἀδιάπτωτος ἡ ῥίζα τῆς φρονήσεως. 16 τέκνα δὲ μοιχῶν ἀτέλεστα ἔσται, καὶ ἐκ παρανόμου κοίτης σπέρμα ἀφανισθήσεται. 17 ἐάν τε γὰρ μακρόβιοι γένωνται, εἰς οὐθὲν λογισθήσονται, καὶ ἄτιμον ἐπ᾽ ἐσχάτων τὸ γῆρας αὐτῶν· 18 ἐάν τε ὀξέως τελευτήσωσιν, οὐχ ἕξουσιν ἐλπίδα οὐδὲ ἐν ἡμέρᾳ διαγνώσεως παραμύθιον· 19 γενεᾶς γὰρ ἀδίκου χαλεπὰ τὰ τέλη.

4

Enkômedu nyinja

1 Owaba arhagwerhi mwana nka agwerhe enkômedu^q nyinja, ye mukulu, bulyala okurhafa kunanîre oku kukengêrwa enkômedu nyinja. Nyamuzinda aba ayirhonyize, n’abantu kwo na kwo. 2 Enkômedu, nk’eri hofi, banayiyige, nk’erhali hofi bacifinjeyo, eyambisirwe ecimane c’okuhimana ensiku n’amango, bulyala yahimine omu ntambala buzira kuhemuka.

Enyumpa mbi…

3 lburha ly’endyâlya, ciru lyakaluga, linali lya busha, kwo liyisha nka mashami ga cisholo, lirhamere mizi^r, lirhanabone nsimiko lyayimangirakwo. 4 Ciru lyakarhang’iba nka lyaluza amashami, bulyala lirhagwerhi nsimiko oku idaho, empûsi yanalihenangula likunduke n’omuhûsi gw’erya mpûsi. 5 amashami g’eryôla iburha gavunika ganaciri marho, amalehe galyo garharhengemwo bunguke buci, garhalibwe erhi kurhôha kurhuma, garhanakole kafu ka ruguru. 6 Abana barhenga omu iro ly’obulyâlya, hano Nyamuzinda akola abadôsa, bone bo banayerekana obubi bwa ababusi babo.

Okufa murho kw’omushinganyanya

7 Omushinganyanya yehe ciru akafa murho, arhabule kuluhuka^s. 8 Obushosi bukengwa, arhali bula bulerhwa n’ensiku nyinji, nisi erhi bula baganjira emyaka; 9 Oburhimanya nabwo zinabe mvi z’omuntu, akalamo karhalimwo izabyo nako erhi bunali bukulu. 10 Ali asimîsize Nyamuzinda anarhona emunda ali, na bulyala omu karhi k’enkola-maligo ali, azurundukanwa. 11 Ahêkwa ntyo mpu Iyo obubi bulek’ishereza obukengêre bwâge, n’obulyâlya bulek’ihabula omurhima gwage; 12 bulyalya okuhenekera obubi kunasîke obwinja, n’enzungu amagene galerha, enashereze omurhima gurhâli gucibiha. 13 Okutwa bwinja na duba, kwarhuma ashuba mulamu. 14 Omurhima gwâge gwali gusimîsize Nyakasane, okwola kwarhuma amurhenza duba omu nkola-maligo. Olubaga lunabone okwo erhi lurhanayumvirhi kwo kuderha kurhi, bulyala barhahiziri aka kanwa oku murhima: 15 Abishogwa ba Nyakasane banasîme babona baberirwe obwonjo, n’abatagatifu bâge bashanga olwakiro.

Barhafà kuguma

16 Omushinganyanya ofire ayâgiriza ababi bazîne, n’oburho buhisire duha oku bugula, buyâgirize obulamu bw’enkola-maligo. 17 Oluhaga lunabone okuyûrha kw’omurhimanya, ci erhi barhanayumvirhi mirâli mici Nyamuzinda agwerhe kuli ye, nisi erhi ecirhumire Nyakasanc amukema. 18 Okubona banabone barhânashibirire, ci kwone Nyakasane yehe kushekera abashekera. 19 Barhârham’ihinduke cijandagwa ca cirunda, omu karhi k’ababire bagwarhwa n’enshonyi z’ensiku n’amango. Nyakasane abakweba barhoge butuli, burhashagala, abashugula abakûle oku nsimikiro zabo; baherêrekere lwoshi lwoshi, bayumve emikero mibishi, n’izino lyabo liherêrekere.

Enkola-maligo aha rukîko

20 Hano baba bakola baganjirwa cbyaha, bayisha bayunjwire bihamba, amaligo gabo go gabajisa lubanja ganabashobeke.

ΣΟΦΙΑ ΣΑΛΩΜΩΝΟΣWIS 4

1 κρείσσων ἀτεκνία μετὰ ἀρετῆς· ἀθανασία γάρ ἐστιν ἐν μνήμῃ αὐτῆς, ὅτι καὶ παρὰ θεῷ γινώσκεται καὶ παρὰ ἀνθρώποις. 2 παροῦσάν τε μιμοῦνται αὐτὴν καὶ ποθοῦσιν ἀπελθοῦσαν· καὶ ἐν τῷ αἰῶνι στεφανηφοροῦσα πομπεύει τὸν τῶν ἀμιάντων ἄθλων ἀγῶνα νικήσασα.

3 πολύγονον δὲ ἀσεβῶν πλῆθος οὐ χρησιμεύσει καὶ ἐκ νόθων μοσχευμάτων οὐ δώσει ῥίζαν εἰς βάθος οὐδὲ ἀσφαλῆ βάσιν ἑδράσει· 4 κἂν γὰρ ἐν κλάδοις πρὸς καιρὸν ἀναθάλῃ, ἐπισφαλῶς βεβηκότα ὑπὸ ἀνέμου σαλευθήσεται καὶ ὑπὸ βίας ἀνέμων ἐκριζωθήσεται. 5 περικλασθήσονται κλῶνες ἀτέλεστοι, καὶ ὁ καρπὸς αὐτῶν ἄχρηστος, ἄωρος εἰς βρῶσιν καὶ εἰς οὐθὲν ἐπιτήδειος· 6 ἐκ γὰρ ἀνόμων ὕπνων τέκνα γεννώμενα μάρτυρές εἰσιν πονηρίας κατὰ γονέων ἐν ἐξετασμῷ αὐτῶν.

7 Δίκαιος δὲ ἐὰν φθάσῃ τελευτῆσαι, ἐν ἀναπαύσει ἔσται· 8 γῆρας γὰρ τίμιον οὐ τὸ πολυχρόνιον οὐδὲ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται, 9 πολιὰ δέ ἐστιν φρόνησις ἀνθρώποις καὶ ἡλικία γήρως βίος ἀκηλίδωτος. 10 εὐάρεστος θεῷ γενόμενος ἠγαπήθη καὶ ζῶν μεταξὺ ἁμαρτωλῶν μετετέθη· 11 ἡρπάγη, μὴ κακία ἀλλάξῃ σύνεσιν αὐτοῦ ἢ δόλος ἀπατήσῃ ψυχὴν αὐτοῦ· 12 βασκανία γὰρ φαυλότητος ἀμαυροῖ τὰ καλά, καὶ ῥεμβασμὸς ἐπιθυμίας μεταλλεύει νοῦν ἄκακον. 13 τελειωθεὶς ἐν ὀλίγῳ ἐπλήρωσεν χρόνους μακρούς· 14 ἀρεστὴ γὰρ ἦν κυρίῳ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ, διὰ τοῦτο ἔσπευσεν ἐκ μέσου πονηρίας· οἱ δὲ λαοὶ ἰδόντες καὶ μὴ νοήσαντες μηδὲ θέντες ἐπὶ διανοίᾳ τὸ τοιοῦτο, 15 ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ.

16 κατακρινεῖ δὲ δίκαιος καμὼν τοὺς ζῶντας ἀσεβεῖς καὶ νεότης τελεσθεῖσα ταχέως πολυετὲς γῆρας ἀδίκου· 17 ὄψονται γὰρ τελευτὴν σοφοῦ καὶ οὐ νοήσουσιν τί ἐβουλεύσατο περὶ αὐτοῦ καὶ εἰς τί ἠσφαλίσατο αὐτὸν ὁ κύριος. 18 ὄψονται καὶ ἐξουθενήσουσιν· αὐτοὺς δὲ ὁ κύριος ἐκγελάσεται, 19 καὶ ἔσονται μετὰ τοῦτο εἰς πτῶμα ἄτιμον καὶ εἰς ὕβριν ἐν νεκροῖς δι᾽ αἰῶνος, ὅτι ῥήξει αὐτοὺς ἀφώνους πρηνεῖς καὶ σαλεύσει αὐτοὺς ἐκ θεμελίων, καὶ ἕως ἐσχάτου χερσωθήσονται καὶ ἔσονται ἐν ὀδύνῃ, καὶ ἡ μνήμη αὐτῶν ἀπολεῖται.

20 ἐλεύσονται ἐν συλλογισμῷ ἁμαρτημάτων αὐτῶν δειλοί, καὶ ἐλέγξει αὐτοὺς ἐξ ἐναντίας τὰ ἀνομήματα αὐτῶν.

5

1 Ago mango lyo omushinganyanya ayimanga buzira bwôba, omu masu g’abakazâg’imurhindibuza, balya bakazâg’ikengula amalibuko gâge. 2 Amango bamubona, musisi bageramwo, basômerwe n’okubona ye wamacira. 3 Babwirane obwo n’ebihamba emurhima, n’ebirenge-renge n’ecifufu: 4 «Erhi kali olya rhwakazâg’ishekera mira oyo wâni, olya rhwakazâg’ijacira rhwanamukwâma, omu buhwinja bwirhu, obuzine bwâge rhwabujira isirhe, n’olufù lwage rhwalujira kufa kwa nshahu 5 Kurhi amaganjiragwa omu karhî ka bene Nyamuzinda? Kurhi amabonaga ogwâge mwanya omu karhî k’abatagatifu? 6 Neci kuhabuka rhwali rhuhabusire^t, rhwarhenga omu njira y’okunali, akamole k’obushinganyanya karharhumolekeraga, n’izûba arhali rhwe lyàbashîre. 7 Rhwayigurhîre omu njira z’ababi n’ez’emihera rhwâtwikanya omu mpinga zirhabamwo njira, n’enjira ya Nyakasane rhwayihaba. 8 Okugayana kwirhu bici kwarhudwirhîre? Bunguke buci rhwakuzire omu bugale n’omu bulimbi? 9 Ebyo byoshi kwo byagezire nka cizunguzungu, nkakula balibirhana omwanzi. 10&nb