2CO – – DRC MASHI HEBREW BIBLE and MASHI GREEK

Munkwa munene oku barhumisi ba Yezu na Ekleziya

bakolaga na C.D.P.C.L. Bukavu,  bulya omu EBIBLIYA NTAGATIFU,

Verbum Bible, Kinshasa 1992, rhudômire binwa binji bya mashi.

AMARUBA GA KABIRI MUTAGATIFU PAOLO AYANDIKIRAGA ABAKORINTI

Enshokolezi

Nta mbaka zirhume rhwatwîka Kristu nshusho ya Nnâmahanga, nirhu rhube nshusho ya Kristu. Oku akalamo ka Kristu eri ndolero y’entumwa, ngasi mwemêzi ali ndolero oku bandi (3, 17-18). Ngasi mbaka zibe za kuyêrekana erhi obwîra bwîrhu busêzire kuli Kristu owarhuhiraga omu bwîra bwa Nnâmahanga mpu nirhu rhulerhe abandi omu bwîra bwa Nnâmahanga. Ntaye walutwaga duba, ci rhulinde amango Nnâmahanga aha ngasi muguma irenge likwânîne, hano afulûla ebifulike omu ngasi murhima

Endagâno za Nnâmahanga zoshi muli Kristu ziba «Amen», Neci ntyo (1, 20). Owayemîre arhacishubiraga nyuma, bulya Kristu arhalimwo neci na nanga; ci aba neci oku mihigo ya Nnâmahanga. Kristu wacijiraga mukenyi mpu rhubone obuhirhi ali lwiganyo lwirhu okurhabâla abandi (8-9).

1

Enshokolezi ya Paolo kuli aga maruba

Paolo acîmanyîsa, ahana omusingo anavuga omunkwa

1 Paolo, ntumwa ya Yezu Kristu oku bulonza bwa Nyamuzinda, rhwe ne mwene wirhu Timoteyo, oku Ekleziya ya Nyamuzinda eri e Korinti n’oku batagatifu boshi bali omu Akaya yoshi. 2 Kuli mwe enshôkano n’obuholo bw’emwa Larha Nyamuzinda na Nyakasane Yezu Kristu!

3 Ayagirwe Nyamuzinda, Ishe wa Nnawirhu Yezu Kristu, Larha w’obwonjo na Nyamuzinda wa ngasi burhûlirize; 4 ye rhurhûlriza omu mbaka zirhu zoshi, mpu lyo nirhu rhurhûliriza abandi omu ngasi malibuko n’obwo burhûlirize rhuhâbwa na Nyamuzinda. 5 Neci, kulyâla amababale ga Kristu garhulugîre kwo n’oburhûlirize burhulugîre erhi Kristu orhuma. 6 Rhukalibuka erhi burhûlirize n’okucira kwinyu birhumire, bwo bumuha oku mwalemberamwo amababale rhudwîrhe rhwalembera nirhu. 7 N’obulangalire bwirhu muli mwe bwenêne bukomîre: rhumanyire oku obula mushangîre malibuko maguma nirhu, mukolaga mwayish’ishangira n’okurhûlirizibwa haguma nirhu.

8 Nanga, bene wirhu, rhurhalonzizi muhabe amalibuko rhwabwîne omu Aziya, gàrhurhindibuza bwenêne, gàrhalusa emisi yirhu, ciru rhurhali rhucilangalîre nti rhwabêramwo omûka. 9 Okuli, kwo rhwali rhuyôsire nka abatwirîrwe okufa, Iyo rhuleka okukacîkubagira emisi yirhu rhwêne, ci rhube Nyamuzinda ye rhucîkubagira, ye fûla abafù. 10 Yêne ye warhulîkûzagya oku lufù lungana olwo, ye wanacirhulîkûza kuli lwo; neci, ye rhucîkubagira oku aci­rhuciza kandi. 11 Ninyu murhurhabâle n’ensengero zinyu, Iyo eyo nshôkano ba­ntu banji barhushobôlera erhuma omunkwa gwavugwa rhwe rhurhumire.

I. Paolo kubêshera barnubêshîre

Ecarhum ga Paolo atamala amanalalira mpu ayisha

12 Irenge lirhu bw’obula buhamîrizi bw’omurhima gwirhu guhamîriza oku mw’eri igulu, na bwenêne emunda muli, rhwayôsire omu butagatifu n’omu kurhabêsha, n’okwôla rhwàkuhâbagwa na Nyamuzinda. Rhwàyosire ntyo, arhali oku bwenge bw’omubiri^a, ci oku burhabâle bw’enshôkano ya Nnâmahanga . 13 Bulyala omu maruba girhu nta kandi kantu rhuyandikamwo okuleka ebimusomamwo n’ebi muyumvamwo. Nnangalîre nti mwayumva lwoshi lwo­shi, 14 nka kulyâla mwayumvîrhe hitya oku rhwe igwârhiro ly’obukuze bwinyu, kulya ninyu mwa yish’iba igwârhiro ly’obwirhu Olusiku^b lwa Nnawirhu Yezu Kristu. 15 Obwôla bulangalire bwo bwarhumaga nnonza okurhang’ihika emwinyu, nti muhâbwe enshôkano ya kabiri^c; 16 kurhenga emwinyu naderha nti ntwîkanye omu Macedoniya, na kurhenga e Macedoniya nshubire emwinyu, ninyu mwàli mwandusa munampise omu Yudeya. 17 Ewe, k’erhi ndalira ntyo bwifudukwe^d nakulaliraga? Nîsi k’eyo migabo yani erigi ya bunya-mubiri, na ntyo nabamwo «neci, neci,» na «nanga, nanga» caligumiza? 18 Nyamuzinda orhagalula akanwa kâge ye ndahire: ebinwa mmubwira bi­rhaba «neci na nanga». 19 Bulyala olya Mugala wa Nyamuzinda, Yezu Kristu, rhwammubwîraga rhwe na Silvano na Timoteyo arhali «neci na nanga»; arhabamwo orhali «neci». 20 Neci, ebi Nyamuzinda alaganyagya byoshi, «neci» wabyo muli Ye aba. Ye narhuma rhwaderha «Amen»^e w’irenge rhuhà Nnâmahanga. 21 Orhuzibuhya haguma ninyu muli Kristu n’owarhushîgaga amavurha^f, ye Nyamuzinda, 22 ye wanarhuhiragakwo ecimanyîso^g câge, anaheba ecikinja ca Mûka omu mirhima yirhu . 23 Niehe Nyamuzinda ye ndahîre oku buzîne bwâni, oku kummufa lukogo kwarhumaga ntaciyishe e Korinti . 24 Arhali kuderha nti rhurhegeke obuyemêre bwinyu , ci nti rhuyushûle obusîme bwinyu ; bulya omu buyemêre muli bazibu.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

1

Salutation

1 Παῦλος ἀπόστολος Χριστοῦ Ἰησοῦ διὰ θελήματος θεοῦ καὶ Τιμόθεος ὁ ἀδελφὸς τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ θεοῦ τῇ οὔσῃ ἐν Κορίνθῳ σὺν τοῖς ἁγίοις πᾶσιν τοῖς οὖσιν ἐν ὅλῃ τῇ Ἀχαΐᾳ, 2 χάρις ὑμῖν καὶ εἰρήνη ἀπὸ θεοῦ πατρὸς ἡμῶν καὶ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Paul’s Thanksgiving after Affliction 3 Εὐλογητὸς ὁ θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ πατὴρ τῶν οἰκτιρμῶν καὶ θεὸς πάσης παρακλήσεως, 4 ὁ παρακαλῶν ἡμᾶς ἐπὶ πάσῃ τῇ θλίψει ἡμῶν εἰς τὸ δύνασθαι ἡμᾶς παρακαλεῖν τοὺς ἐν πάσῃ θλίψει διὰ τῆς παρακλήσεως ἧς παρακαλούμεθα αὐτοὶ ὑπὸ τοῦ θεοῦ. 5 ὅτι καθὼς περισσεύει τὰ παθήματα τοῦ Χριστοῦ εἰς ἡμᾶς, οὕτως διὰ τοῦ Χριστοῦ περισσεύει καὶ ἡ παράκλησις ἡμῶν. 6 εἴτε δὲ θλιβόμεθα, ὑπὲρ τῆς ὑμῶν παρακλήσεως καὶ σωτηρίας· εἴτε παρακαλούμεθα, ὑπὲρ τῆς ὑμῶν παρακλήσεως τῆς ἐνεργουμένης ἐν ὑπομονῇ τῶν αὐτῶν παθημάτων ὧν καὶ ἡμεῖς πάσχομεν. 7 καὶ ἡ ἐλπὶς ἡμῶν βεβαία ὑπὲρ ὑμῶν εἰδότες ὅτι ὡς κοινωνοί ἐστε τῶν παθημάτων, οὕτως καὶ τῆς παρακλήσεως. 8 Οὐ γὰρ θέλομεν ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, ὑπὲρ τῆς θλίψεως ἡμῶν τῆς γενομένης ἐν τῇ Ἀσίᾳ, ὅτι καθ᾽ ὑπερβολὴν ὑπὲρ δύναμιν ἐβαρήθημεν ὥστε ἐξαπορηθῆναι ἡμᾶς καὶ τοῦ ζῆν 9 ἀλλ᾽ αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς τὸ ἀπόκριμα τοῦ θανάτου ἐσχήκαμεν, ἵνα μὴ πεποιθότες ὦμεν ἐφ᾽ ἑαυτοῖς ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ θεῷ τῷ ἐγείροντι τοὺς νεκρούς 10 ὃς ἐκ τηλικούτου θανάτου ἐρρύσατο ἡμᾶς καὶ ῥύσεται, εἰς ὃν ἠλπίκαμεν [ὅτι] καὶ ἔτι ῥύσεται, 11 συν­υπουργούντων καὶ ὑμῶν ὑπὲρ ἡμῶν τῇ δεήσει, ἵνα ἐκ πολλῶν προσώπων τὸ εἰς ἡμᾶς χάρισμα διὰ πολλῶν εὐχαριστηθῇ ὑπὲρ ἡμῶν.

The Postponement of Paul’s Visit

12 Ἡ γὰρ καύχησις ἡμῶν αὕτη ἐστίν, τὸ μαρτύριον τῆς συνειδήσεως ἡμῶν, ὅτι ἐν ἁπλότητι καὶ εἰλικρινείᾳ τοῦ θεοῦ, [καὶ] οὐκ ἐν σοφίᾳ σαρκικῇ ἀλλ᾽ ἐν χάριτι θεοῦ, ἀνεστράφημεν ἐν τῷ κόσμῳ, περισσοτέρως δὲ πρὸς ὑμᾶς. 13 οὐ γὰρ ἄλλα γράφομεν ὑμῖν ἀλλ᾽ ἢ ἃ ἀναγινώσκετε ἢ καὶ ἐπιγινώσκετε· ἐλπίζω δὲ ὅτι ἕως τέλους ἐπιγνώσεσθε, 14 καθὼς καὶ ἐπέγνωτε ἡμᾶς ἀπὸ μέρους, ὅτι καύχημα ὑμῶν ἐσμεν καθάπερ καὶ ὑμεῖς ἡμῶν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τοῦ κυρίου [ἡμῶν] Ἰησοῦ. 15 Καὶ ταύτῃ τῇ πεποιθήσει ἐβουλόμην πρότερον πρὸς ὑμᾶς ἐλθεῖν, ἵνα δευτέραν χάριν σχῆτε, 16 καὶ δι᾽ ὑμῶν διελθεῖν εἰς Μακεδονίαν καὶ πάλιν ἀπὸ Μακεδονίας ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς καὶ ὑφ᾽ ὑμῶν προπεμφθῆναι εἰς τὴν Ἰουδαίαν. 17 τοῦτο οὖν βουλόμενος μήτι ἄρα τῇ ἐλαφρίᾳ ἐχρησάμην; ἢ ἃ βουλεύομαι κατὰ σάρκα βουλεύομαι, ἵνα ᾖ παρ᾽ ἐμοὶ τὸ Ναὶ ναὶ καὶ τὸ Οὒ οὔ; 18 πιστὸς δὲ ὁ θεὸς ὅτι ὁ λόγος ἡμῶν ὁ πρὸς ὑμᾶς οὐκ ἔστιν Ναὶ καὶ Οὔ. 19 ὁ τοῦ θεοῦ γὰρ υἱὸς Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ ἐν ὑμῖν δι᾽ ἡμῶν κηρυχθείς, δι᾽ ἐμοῦ καὶ Σιλουανοῦ καὶ Τιμοθέου, οὐκ ἐγένετο Ναὶ καὶ Οὒ ἀλλὰ Ναὶ ἐν αὐτῷ γέγονεν. 20 ὅσαι γὰρ ἐπαγγελίαι θεοῦ, ἐν αὐτῷ τὸ Ναί· διὸ καὶ δι᾽ αὐτοῦ τὸ Ἀμὴν τῷ θεῷ πρὸς δόξαν δι᾽ ἡμῶν. 21 ὁ δὲ βεβαιῶν ἡμᾶς σὺν ὑμῖν εἰς Χριστὸν καὶ χρίσας ἡμᾶς θεός, 22 ὁ καὶ σφραγισάμενος ἡμᾶς καὶ δοὺς τὸν ἀρραβῶνα τοῦ πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν. 23 Ἐγὼ δὲ μάρτυρα τὸν θεὸν ἐπικαλοῦμαι ἐπὶ τὴν ἐμὴν ψυχήν, ὅτι φειδόμενος ὑμῶν οὐκέτι ἦλθον εἰς Κόρινθον. 24 οὐχ ὅτι κυριεύομεν ὑμῶν τῆς πίστεως ἀλλὰ συνεργοί ἐσμεν τῆς χαρᾶς ὑμῶν· τῇ γὰρ πίστει ἑστήκατε.

2

1 Nàlalira obwôla nti ntashubira emwinyu omu burhe^h. 2 Bulyâla erhi nakammulerhera oburhe, ndi wankacirhuma nashagaluka aha nyuma y’olya nalerheraga oburhe? 3 N’akaba nayandisire ebi mumanyireⁱ, kwali kuderha nti Iyo hano nyisha ntag’iba burhe erhi abali bakwânîne okunsimîsa barhurna, bulya mmanyire oku okusîma kwâni kunali kwinyu mweshi. 4 Neci, burhe bunji nalimwo n’omutula omu murhima erhi mmuyandikira , erhi nnandi omu mule­nge arhali kuderha nti mmujire burhe, ci nti Iyo mumanya oku obuzigire; bwâni kuli mwe buli bunji bwenêne.

5 Akaba hali owajirîne burhe, arhali nie abujizire, ci mweshi, erhi nderhe oku baguma muli mwe abujizire Iyo ntagibugera. 6 Burhali buhane bunyi obwo kuli oyo muntu^j wahanyirwe na banji. 7 Mumubabalirage erhikwo munamuhire omurhima omu nda, oyo muhanya alek’irhogera omu burhe bulushire olugero. 8 Co cirhumire mmuhunyire nti muyêrekane obuzigire kuli ye. 9 N’erhi nya­ndika, kwali kuderha nti mmurhangule, nnandole erhi obumvi bwinyu burhali bwa bihimbi^k. 10 Ci kwônene oyu mubabalîre – akaba hali kantu namubabalire­ kwo – mwe mwarhumire namubabalira omu masù ga Kristu. 11 Mumanye rhwankarhebwa na Shetani! Emihigo yage rhurhayihabiri.

Kurhenga e Trowa kuhika e Macedoniya. Obugo bw’entumwa

12 Erhi mpika e Trowa nti mpanûle Omwanzi gw’Akalembe gwa Kristu, oku bamanyigulira olumvi muli Nyakasane, 13 Omurhima gwâni ntumvagya gu­rhûzire, bulyâla nabula bushanga mwene wirhu Tito. Nabasengaruka obwo, naja e Macedoniya.

14 Ci Nyamuzinda ayagirwe, orhuhimira ngasi mango muli Kristu, olumîza akasûnunu k’obumanye bwâge hoshi hoshi n’omukolo gwirhu! 15 Neci, omu masù ga Nyamuzinda, rhuli kasûnunu kinjinja ka Kristu omu karhî k’abacira n’omu karhî k’abahera. 16 Kuli baguma rhuli kasûnunu ka lufù kahêka ebwa lufù, oku bandi rhuli kasûnunu ka buzîne kahisa oku buzîne. Omukolo mutyo ndi wankaguhasha? 17 Bulyâla rhwehe rhurhali aka banji, bakaz’irhimbûla oluderho lwa Nyamuzinda; ci nka bantu nkana, nka baja-bugo ba Nyamuzi­nda, rhuyigîriza muli Kristu embere za Nnâmahanga .

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

2

1 ἔκρινα γὰρ ἐμαυτῷ τοῦτο τὸ μὴ πάλιν ἐν λύπῃ πρὸς ὑμᾶς ἐλθεῖν. 2 εἰ γὰρ ἐγὼ λυπῶ ὑμᾶς, καὶ τίς ὁ εὐφραίνων με εἰ μὴ ὁ λυπούμενος ἐξ ἐμοῦ; 3 καὶ ἔγραψα τοῦτο αὐτό, ἵνα μὴ ἐλθὼν λύπην σχῶ ἀφ᾽ ὧν ἔδει με χαίρειν, πεποιθὼς ἐπὶ πάντας ὑμᾶς ὅτι ἡ ἐμὴ χαρὰ πάντων ὑμῶν ἐστιν. 4 ἐκ γὰρ πολλῆς θλίψεως καὶ συνοχῆς καρδίας ἔγραψα ὑμῖν διὰ πολλῶν δακρύων, οὐχ ἵνα λυπηθῆτε ἀλλὰ τὴν ἀγάπην ἵνα γνῶτε ἣν ἔχω περισσοτέρως εἰς ὑμᾶς.

Forgiveness for the Offender

5 Εἰ δέ τις λελύπηκεν, οὐκ ἐμὲ λελύπηκεν, ἀλλ᾽ ἀπὸ μέρους, ἵνα μὴ ἐπιβαρῶ, πάντας ὑμᾶς. 6 ἱκανὸν τῷ τοιούτῳ ἡ ἐπιτιμία αὕτη ἡ ὑπὸ τῶν πλειόνων, 7 ὥστε τοὐναντίον μᾶλλον ὑμᾶς χαρίσασθαι καὶ παρακαλέσαι, μή πως τῇ περισσοτέρᾳ λύπῃ καταποθῇ ὁ τοιοῦτος. 8 διὸ παρακαλῶ ὑμᾶς κυρῶσαι εἰς αὐτὸν ἀγάπην 9 εἰς τοῦτο γὰρ καὶ ἔγραψα, ἵνα γνῶ τὴν δοκιμὴν ὑμῶν, εἰ εἰς πάντα ὑπήκοοί ἐστε. 10 ᾧ δέ τι χαρίζεσθε, κἀγώ· καὶ γὰρ ἐγὼ ὃ κεχάρισμαι, εἴ τι κεχάρισμαι, δι᾽ ὑμᾶς ἐν προσώπῳ Χριστοῦ, 11 ἵνα μὴ πλεονεκτηθῶμεν ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ· οὐ γὰρ αὐτοῦ τὰ νοήματα ἀγνοοῦμεν.

Paul’s Anxiety and Relief

12 Ἐλθὼν δὲ εἰς τὴν Τρῳάδα εἰς τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ καὶ θύρας μοι ἀνεῳγμένης ἐν κυρίῳ, 13 οὐκ ἔσχηκα ἄνεσιν τῷ πνεύματί μου τῷ μὴ εὑρεῖν με Τίτον τὸν ἀδελφόν μου, ἀλλ᾽ ἀποταξάμενος αὐτοῖς ἐξῆλθον εἰς Μακεδονίαν. 14 Τῷ δὲ θεῷ χάρις τῷ πάντοτε θριαμβεύοντι ἡμᾶς ἐν τῷ Χριστῷ καὶ τὴν ὀσμὴν τῆς γνώσεως αὐτοῦ φανεροῦντι δι᾽ ἡμῶν ἐν παντὶ τόπῳ 15 ὅτι Χριστοῦ εὐωδία ἐσμὲν τῷ θεῷ ἐν τοῖς σῳζομένοις καὶ ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις, 16 οἷς μὲν ὀσμὴ ἐκ θανάτου εἰς θάνατον, οἷς δὲ ὀσμὴ ἐκ ζωῆς εἰς ζωήν. καὶ πρὸς ταῦτα τίς ἱκανός; 17 οὐ γάρ ἐσμεν ὡς οἱ πολλοὶ καπηλεύοντες τὸν λόγον τοῦ θεοῦ, ἀλλ᾽ ὡς ἐξ εἰλικρινείας, ἀλλ᾽ ὡς ἐκ θεοῦ κατέναντι θεοῦ ἐν Χριστῷ λαλοῦμεν.

3

1 Ewe, ka rhushub’igwîra okucikunga rhwêne? Nisi nkabaga kukwânîne, aka baguma, rhube n’amaruba g’okucîmanyîsa emunda muli, erhi g’emwi­nyu? 2 Mw’oyo mwe maruba girhu, mayandike omu mirhima yirhu, gamanyikine n’okusomwa n’abantu boshi. 3 Neci, kurhafulikwa, muli maruba ga Kristu rhwasiribaga rhwênene, n’ago maruba garhali mayandike n’obwino, ci n’Omûka gwa Nyamuzinda ozîne; garhali mayandike oku mbaho z’amabuye, ci oku mbaho z’emibiri, oku mirhima yinyu. 4 Kwo rhucikubagire Nyamuzinda ntyo, erhi Kristu orhuma. 5 Arhali kuderha mpu oku bwirhu rhugwêrhe buhashe bwa kuderha mpu kantu kalebe kali kuli rhwe. Nanga! obuhashe bwirhu kuli Nyamuzinda burhenga. 6 Ye warhuhâga obuhashe bw’okuba baja-bugo b’endagâno mpyâhya; n’eyo ndagano erhali ya lwandiko^l, ci ya Mûka. Bulya olwandiko kuyîrha luyîrha, ci Mûka buzîne ahâna. 7 Erhi obuja-bugo bw’olufù^m, bwali buyandisirwe oku mabuye, bujiraga irenge lingana halya, ciru bene Israheli barhankalozire Musa ebusù erhi bulangashane b ‘obusù bwâge burhuma, n’obwo kugera bwageraga, 8 kurhi obuja-bugo bwa Mûka bwankabulaga irenge lilushire? 9 Bulyâla, erhi abaga obuja-bugo bw’olwayâga bwali irenge, kurhi obuja-bugo bw’olwayâza bwakabulaga kubona irenge lilushire? 10 N’erhi rhwankaligerera kw’eri irenge lilushire bwenêne, irenge ly’obuja-bugo burhanzi liri ntâlyo 11 Bulyâla, ebyagera erhi bibaga byabonesire omu irenge, ebirhagera kurhi? Ka bibule bwarhalusa irenge kulusha?

12 Kuziga obwôla rhugwêrhe obulangalire bwa bene obwo, rhugwêrhe aha rhucîkubagîre. 13 Arhali aka Musa wakag’icîbwîka obusù mpu bene lsraheli bankabona oku obwo bulangashane bwàli bwa okugera bwayûrha. 14 Ci obuke­ngere bwâbo bwatûha. Bulya kuhika olusiku lw’ene, nka basoma Endagâno ya rnîra, olwola lusîka ho lunaciba. Lurhasag’ikûlwa, bulya, Kristu olurhenza. 15 Neci, kuhika olusiku lw’ene, nka basoma Musa, olusîka lunabasîke emirhima. 16 Erhi omuntu ahindukira, Nyakasane, Iyo olusîka lutwîka. . 17 Nyakasane aba Mûka, n’aha Omûka gwa Nyakasane guli, ho n’omuntu aba ntagengwa. 18 Ci rhwehe kuno rhunali, obusù burhali bubwîke, rhudwîrhe rhwabonekamwo irenge lya Nyakasane nk’omu ndoleroⁿ, rhudwîrhe rhwahindulwa mpu rhushushe n’eyo nshusho, rhulangale kulusha rhunalangashane, nk ‘oku Nyakasane alonzize, bulya aba Mûka.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

3

Ministers of the New Covenant

1 Ἀρχόμεθα πάλιν ἑαυτοὺς συνιστάνειν; ἢ μὴ χρῄζομεν ὥς τινες συστατικῶν ἐπιστολῶν πρὸς ὑμᾶς ἢ ἐξ ὑμῶν; 2 ἡ ἐπιστολὴ ἡμῶν ὑμεῖς ἐστε, ἐγγεγραμμένη ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, γινωσκομένη καὶ ἀναγινωσκομένη ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων, 3 φανερούμενοι ὅτι ἐστὲ ἐπιστολὴ Χριστοῦ διακονηθεῖσα ὑφ᾽ ἡμῶν, ἐγγεγραμμένη οὐ μέλανι ἀλλὰ πνεύματι θεοῦ ζῶντος, οὐκ ἐν πλαξὶν λιθίναις ἀλλ᾽ ἐν πλαξὶν καρδίαις σαρκίναις. 4 Πεποίθησιν δὲ τοιαύτην ἔχομεν διὰ τοῦ Χριστοῦ πρὸς τὸν θεόν. 5 οὐχ ὅτι ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἱκανοί ἐσμεν λογίσασθαί τι ὡς ἐξ ἑαυτῶν, ἀλλ᾽ ἡ ἱκανότης ἡμῶν ἐκ τοῦ θεοῦ, 6 ὃς καὶ ἱκάνωσεν ἡμᾶς διακόνους καινῆς διαθήκης, οὐ γράμματος ἀλλὰ πνεύματος· τὸ γὰρ γράμμα ἀποκτέννει, τὸ δὲ πνεῦμα ζῳοποιεῖ. 7 Εἰ δὲ ἡ διακονία τοῦ θανάτου ἐν γράμμασιν ἐντετυπωμένη λίθοις ἐγενήθη ἐν δόξῃ, ὥστε μὴ δύνασθαι ἀτενίσαι τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ εἰς τὸ πρόσωπον Μωϋσέως διὰ τὴν δόξαν τοῦ προσώπου αὐτοῦ τὴν καταργουμένην, 8 πῶς οὐχὶ μᾶλλον ἡ διακονία τοῦ πνεύματος ἔσται ἐν δόξῃ; 9 εἰ γὰρ τῇ διακονίᾳ τῆς κατακρίσεως δόξα, πολλῷ μᾶλλον περισσεύει ἡ διακονία τῆς δικαιοσύνης δόξῃ. 10 καὶ γὰρ οὐ δεδόξασται τὸ δεδοξασμένον ἐν τούτῳ τῷ μέρει εἵνεκεν τῆς ὑπερβαλλούσης δόξης. 11 εἰ γὰρ τὸ καταργούμενον διὰ δόξης, πολλῷ μᾶλλον τὸ μένον ἐν δόξῃ. 12 Ἔχοντες οὖν τοιαύτην ἐλπίδα πολλῇ παρρησίᾳ χρώμεθα 13 καὶ οὐ καθάπερ Μωϋσῆς ἐτίθει κάλυμμα ἐπὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πρὸς τὸ μὴ ἀτενίσαι τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ εἰς τὸ τέλος τοῦ καταργουμένου. 14 ἀλλ᾽ ἐπωρώθη τὰ νοήματα αὐτῶν. ἄχρι γὰρ τῆς σήμερον ἡμέρας τὸ αὐτὸ κάλυμμα ἐπὶ τῇ ἀναγνώσει τῆς παλαιᾶς διαθήκης μένει, μὴ ἀνακαλυπτόμενον ὅτι ἐν Χριστῷ καταργεῖται 15 ἀλλ᾽ ἕως σήμερον ἡνίκα ἂν ἀναγινώσκηται Μωϋσῆς, κάλυμμα ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτῶν κεῖται 16 ἡνίκα δὲ ἐὰν ἐπιστρέψῃ πρὸς κύριον, περιαιρεῖται τὸ κάλυμμα. 17 ὁ δὲ κύριος τὸ πνεῦμά ἐστιν· οὗ δὲ τὸ πνεῦμα κυρίου, ἐλευθερία. 18 ἡμεῖς δὲ πάντες ἀνακεκαλυμμένῳ προσώπῳ τὴν δόξαν κυρίου κατοπτριζόμενοι τὴν αὐτὴν εἰκόνα μεταμορφούμεθα ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν καθάπερ ἀπὸ κυρίου πνεύματος.

4

1 Co cirhume, rhwe rhwàbêrirwe obwonjo erhi rhuhâbwa obwo bugo, rhurhagonyâla. 2 Ci okuhulika erhi nshonyi zirhuma, rhurhacikubâmwo. Obwenge bw’okurhebana rhurhabubâkwo, n’oluderho lwa Nyamuzinda rhurhaluhindula. Ci omu kuyêrekana okunali mwo rhucimanyikiza oku mirhima y’abantu omu masù ga Nnâmahanga. 3 N’akaba Emyanzi y’Akalembe rhuyigiîriza eciri mifulike, balya bâhera bo enafulisirwe, 4 balya barhayemêra, balya Nyamuzinda w’en’igulu^o ahusize obukengêre, mpu bankanabona obulanga­shane bw’Emyanzi y’ Akalembe y’irenge lya Kristu, y’eri nshusho ya Nnamaha­nga^p. 5 Bulyâla arhali rhwêne rhuja rhwaciderha, ci Nyakasane Yezu Kristu rhuja rhwamanyîsa. Rhwehe rhuli barhumisi binyu, erhi buzigire bwa Yezu Kristu burhuma. 6 Bulya Nyamuzinda waderhaga mpu omu omwizimya murhenge obumoleke, yêne ye wanamolekeraga omu mirhima yirhu, mpu obulangashane bw’irenge lya Nyamuzinda liri ebusù bwa Kristu bumanyibwe.

Amalibuko n’obulangalire bw’abaja-bugo

7 Ci kwônene obwo buhirhi omu mibiri y’obudaka rhubugwâsize, Iyo bamanya oku obuhashe butyo kuli Nyamuzinda burhenga, ci arhali kuli rhw. 8 Rhufunderire enyunda zoshi, ci rhurhahinangusiri; rhurhamanyiri cici rhulangalîrage, ci erhi rhunalangalîre. 9 Barhurhindbuza, ci rhurhali balîkirire; barhukubire, ci rhurhahimirwi. 10 Amababale g’olufù lwa Yezu, rhugadwîrhe omu mubiri gwirhu ngasi hoshi na ngasi mango, ly’obuzîne bwa Yezu nabo bubonekera omu mubiri gwirhu. 11 Bulya, ciru rhukaba rhuzîne, ngasi kasanzi rhuli batwîre okufa erhi Yezu orhuma, ly’obuzîne bwa Yezu nabo bubonekera omu mubiri gwirhu gwâfè. 12 Ntyo olufù ludwîrhe lwajira omukolo gwâlwo muli rhwe^q, ci muli mwe buzîne.

13 Ci kulya kuba nshôkano^r nguma y’obuyemêre rhugwêrhe, nka kulya biya­ndisirwe, mpu^s: Nàyemîre, co canarhumaga nshambâla, nirhu rhuyemîre, co cinarhuma rhushambâla; 14 bulya rhumanyire oku owafûlaga Nyakasane Yezu, ayish’irhufûla nirhu haguma na Yezu, anayish’irhuhira aha burhambi bwâge haguma ninyu. 15 N’ebyo byoshi mwe bibêra, mpu Iyo enshôkano nyinji kulu­sha erhuma omunkwa gwaluga, gunaluze abaguvuga, Iyo Nyamuzinda aja irenge.

16 Co cirhuma rhurhagonyâla. Ci oku omuntu orhuli embuga^t ashandâla, omuntu orhulimwo ahinduka muhyâhya ngasi lusiku. 17 Bulya okwôla kulibuka hityungunu kwa hisanzi hitya kurhurheganyiza kulusha ngasi lugero omwandu gw’irenge ly’ensiku n’amango. 18 Co cirhuma rhurhalola ebiboneka, ci ebi­rhaboneka; bulya ebiboneka birhashinga kasanzi, ci ebirhaboneka biri by’e­nsiku n’amango.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

4

Treasure in Earthen Vessels

1 Διὰ τοῦτο, ἔχοντες τὴν διακονίαν ταύτην καθὼς ἠλεήθημεν, οὐκ ἐγκακοῦμεν 2 ἀλλ᾽ ἀπειπάμεθα τὰ κρυπτὰ τῆς αἰσχύνης, μὴ περιπατοῦντες ἐν πανουργίᾳ μηδὲ δολοῦντες τὸν λόγον τοῦ θεοῦ ἀλλὰ τῇ φανερώσει τῆς ἀληθείας συνιστάνοντες ἑαυτοὺς πρὸς πᾶσαν συνείδησιν ἀνθρώπων ἐνώπιον τοῦ θεοῦ. 3 εἰ δὲ καὶ ἔστιν κεκαλυμμένον τὸ εὐαγγέλιον ἡμῶν, ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις ἐστὶν κεκαλυμμένον, 4 ἐν οἷς ὁ θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου ἐτύφλωσεν τὰ νοήματα τῶν ἀπίστων εἰς τὸ μὴ αὐγάσαι τὸν φωτισμὸν τοῦ εὐαγγελίου τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ, ὅς ἐστιν εἰκὼν τοῦ θεοῦ. 5 οὐ γὰρ ἑαυτοὺς κηρύσσομεν ἀλλ᾽ Ἰησοῦν Χριστὸν κύριον, ἑαυτοὺς δὲ δούλους ὑμῶν διὰ Ἰησοῦν. 6ὅτι ὁ θεὸς ὁ εἰπών, Ἐκ σκότους φῶς λάμψει, ὃς ἔλαμψεν ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν πρὸς φωτισμὸν τῆς γνώσεως τῆς δόξης τοῦ θεοῦ ἐν προσ­ώπῳ [Ἰησοῦ] Χριστοῦ. 7 Ἔχομεν δὲ τὸν θησαυρὸν τοῦτον ἐν ὀστρακίνοις σκεύεσιν, ἵνα ἡ ὑπερβολὴ τῆς δυνάμεως ᾖ τοῦ θεοῦ καὶ μὴ ἐξ ἡμῶν 8 ἐν παντὶ θλιβόμενοι ἀλλ᾽ οὐ στενοχωρούμενοι, ἀπορούμενοι ἀλλ᾽ οὐκ ἐξαπορούμενοι, 9 διωκόμενοι ἀλλ᾽ οὐκ ἐγκαταλειπόμενοι, καταβαλλόμενοι ἀλλ᾽ οὐκ ἀπολλύμενοι, 10 πάντοτε τὴν νέκρωσιν τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι περιφέροντες, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ. 11 ἀεὶ γὰρ ἡμεῖς οἱ ζῶντες εἰς θάνατον παραδιδόμεθα διὰ Ἰησοῦν, ἵνα καὶ ἡ ζωὴ τοῦ Ἰησοῦ φανερωθῇ ἐν τῇ θνητῇ σαρκὶ ἡμῶν. 12 ὥστε ὁ θάνατος ἐν ἡμῖν ἐνεργεῖται, ἡ δὲ ζωὴ ἐν ὑμῖν. 13 ἔχοντες δὲ τὸ αὐτὸ πνεῦμα τῆς πίστεως κατὰ τὸ γεγραμμένον, Ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα, καὶ ἡμεῖς πιστεύομεν, διὸ καὶ λαλοῦμεν, 14 εἰδότες ὅτι ὁ ἐγείρας τὸν κύριον Ἰησοῦν καὶ ἡμᾶς σὺν Ἰησοῦ ἐγερεῖ καὶ παραστήσει σὺν ὑμῖν. 15 τὰ γὰρ πάντα δι᾽ ὑμᾶς, ἵνα ἡ χάρις πλεονάσασα διὰ τῶν πλειόνων τὴν εὐχαριστίαν περισσεύσῃ εἰς τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ. Living by Faith 16 Διὸ οὐκ ἐγκακοῦμεν, ἀλλ᾽ εἰ καὶ ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος διαφθείρεται, ἀλλ᾽ ὁ ἔσω ἡμῶν ἀνακαινοῦται ἡμέρᾳ καὶ ἡμέρᾳ. 17 τὸ γὰρ παραυτίκα ἐλαφρὸν τῆς θλίψεως ἡμῶν καθ᾽ ὑπερβολὴν εἰς ὑπερβολὴν αἰώνιον βάρος δόξης κατεργάζεται ἡμῖν, 18 μὴ σκοπούντων ἡμῶν τὰ βλεπόμενα ἀλλὰ τὰ μὴ βλεπόμενα· τὰ γὰρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τὰ δὲ μὴ βλεπόμενα αἰώνια.

5

1 Rhumanyire oku erhi eci cihando^u rhubâmwo hano igulu cankashabûka, rhugwêrhe enyumpa yayûbakagwa na Nyamuzinda, mûbako gw’ensiku n’amango gurhàjiragwa na nfune za muntu, gunali omu irunga. 2 Gw’ogu mulenge rhulimwo mw’obu bworhere; rhudwîrhe rhwacifinja nti omûbako gwirhu gw’omu irunga^v rhuguyambalire oku gundi, 3 casinga rhurhimâmwe rhuyambîrhe^w, ci rhurhashangagwa rhuli bashugunu. 4 Neci, oku rhunaciri mw’eci cihando, erhi omu mulenge rhunali n’omu malibuko; kulya kuba rhurhalonza okuhogolwa ogwo mwambalo, ci rhuguyambalîre oku nyanya y’ogundi, mpu omubiri gwirhu gw’olufù guhinduke buzîne. 5 N’owarhubumbiraga okwo, anali Nyamuzinda yêne, ye wanarhuhâga Mûka Cikinja.

6 Kuziga, akaba ntyo, rhugwêrhe aha rhucikubagîre, rhunamanyire bwinja oku: «oku rhunacirimwo ogu mubiri, erhi n’emwa bene rhunali, kulî Nyakasane; 7. bulya buyemêre rhudwîrhe rhwagendamwo, ci arhali masù». 8 Rhurhwalihire obwo, rhurhankanabaga rhurhengemwo ogu mubiri, rhuj’ibêraho Nyakasane. 9 Na ntyo, rhubêziremwo ogu mubiri, rhubîre rhurhagubêziremwo; kumusimîsa rhulonza. 10 Bulyâla rhweshi kukwânîne rhuboneke aha lukîko lwa Kristu, Iyo ngasi muguma âhâbwa amakwânane g’ebi ajizire aciri omu mubiri, binja erhi bibi.

Omukolo gw’obugo bw’entumwa

11 Na ntyo, bulya rhuyishi oku kwânîne okuyôboha Nyakasane, rhudwiîrhage rhwayemêza abantu. Nyamuzinda yehe rhulangashîne ornu masù gâge. Ninyu nnanglire nti rhulangashîne omu mirhima yinyu. 12 Arhali kucîkunga rhwashubigwîra okucîkunga emunda muli, ci kuderha nti rhummuhe ecarhuma mwacîkuza erhi rhwe rhurhuma, Iyo rnubona oku mwashuza balya balimbira ebiboneka, babule bwalimbira ebiri omu murhima. 13 Akaba rhwahezize obukengêre^x, mwe kwabêra. 14 Neci, buzigire bwa Kristu burhuminisire. Kwo rhugerêreza oku akaba muguma afirîre boshi, kuziga boshi banafîre . 15 Boshi anafirîre, mpu abalimwo omûka barhacicîbêreragamwogwo, ci babe olya wabafîraga anabafûkira ye bagubêreramwo.

16 Rhwehe murhakacibona rhwarnanyira omuntu ebwa mubiri. 17 N’omuntu erhi akaba ali muli Kristu, erhi anakola ali ciremwa cihyâhya; okwali burhanzi kwahwîre, byoshi bikola bihyâhya. 18 Okwôla kwoshi, yo kurhenga emwa Nyamuzinda, owashubig’irhujira bîra bâge oku bulagizi bwa Kristu, anarhuhà obugo gw’okushubiza abandi omu bwîra bwâge. 19 Bulya Nyamuzinda yêne wa­shubizagya igulu omu bwîra bwâge muli Kristu, erhi ayibagira obubi bw’abantu, n’erhi arhuheba ekanwa enderho z’okushubiza abandi omu bwîra bwâge. 20 Ntyo rhuli baja-bugo bakirhu. Oku izîno lya Kristu, rhummuhunyire, mwe mukasinga; shubiri omu bwîra bwa Nnâmahanga! 21 Orhali oyishi ecâha, amujira câha rhwe rhurhumire^y, mpu Iyo muli ye rhushuba bushinganyanya bwa Nyamuzinda.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

5

1 Οἴδαμεν γὰρ ὅτι ἐὰν ἡ ἐπίγειος ἡμῶν οἰκία τοῦ σκήνους καταλυθῇ, οἰκοδομὴν ἐκ θεοῦ ἔχομεν, οἰκίαν ἀχειροποίητον αἰώνιον ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 2 καὶ γὰρ ἐν τούτῳ στενάζομεν τὸ οἰκητήριον ἡμῶν τὸ ἐξ οὐρανοῦ ἐπενδύσασθαι ἐπιποθοῦντες, 3 εἴ γε καὶ ἐκδυσάμενοι οὐ γυμνοὶ εὑρεθησόμεθα. 4 καὶ γὰρ οἱ ὄντες ἐν τῷ σκήνει στενάζομεν βαρούμενοι, ἐφ᾽ ᾧ οὐ θέλομεν ἐκδύσασθαι ἀλλ᾽ ἐπενδύσασθαι, ἵνα καταποθῇ τὸ θνητὸν ὑπὸ τῆς ζωῆς. 5 ὁ δὲ κατεργασάμενος ἡμᾶς εἰς αὐτὸ τοῦτο θεός, ὁ δοὺς ἡμῖν τὸν ἀρραβῶνα τοῦ πνεύματος. 6 Θαρροῦντες οὖν πάντοτε καὶ εἰδότες ὅτι ἐνδημοῦντες ἐν τῷ σώματι ἐκδημοῦμεν ἀπὸ τοῦ κυρίου 7 διὰ πίστεως γὰρ περιπατοῦμεν, οὐ διὰ εἴδους 8 θαρροῦμεν δὲ καὶ εὐδοκοῦμεν μᾶλλον ἐκδημῆσαι ἐκ τοῦ σώματος καὶ ἐνδημῆσαι πρὸς τὸν κύριον. 9 διὸ καὶ φιλοτιμούμεθα, εἴτε ἐνδημοῦντες εἴτε ἐκδημοῦντες, εὐάρεστοι αὐτῷ εἶναι. 10 τοὺς γὰρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθὸν εἴτε φαῦλον.

The Ministry of Reconciliation

11 Εἰδότες οὖν τὸν φόβον τοῦ κυρίου ἀνθρώπους πείθομεν, θεῷ δὲ πεφανερώμεθα· ἐλπίζω δὲ καὶ ἐν ταῖς συνειδήσεσιν ὑμῶν πεφανερῶσθαι. 12 οὐ πάλιν ἑαυτοὺς συνιστάνομεν ὑμῖν ἀλλ᾽ ἀφορμὴν διδόντες ὑμῖν καυχήματος ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα ἔχητε πρὸς τοὺς ἐν προσώπῳ καυχωμένους καὶ μὴ ἐν καρδίᾳ. 13 εἴτε γὰρ ἐξέστημεν, θεῷ· εἴτε σωφρονοῦμεν, ὑμῖν. 14 ἡ γὰρ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ συνέχει ἡμᾶς, κρίναντας τοῦτο, ὅτι εἷς ὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν, ἄρα οἱ πάντες ἀπέθανον 15 καὶ ὑπὲρ πάντων ἀπέθανεν, ἵνα οἱ ζῶντες μηκέτι ἑαυτοῖς ζῶσιν ἀλλὰ τῷ ὑπὲρ αὐτῶν ἀποθανόντι καὶ ἐγερθέντι. 16 Ὥστε ἡμεῖς ἀπὸ τοῦ νῦν οὐδένα οἴδαμεν κατὰ σάρκα· εἰ καὶ ἐγνώκαμεν κατὰ σάρκα Χριστόν, ἀλλὰ νῦν οὐκέτι γινώσκομεν. 17 ὥστε εἴ τις ἐν Χριστῷ, καινὴ κτίσις· τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονεν καινά 18 τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ θεοῦ τοῦ καταλλάξαντος ἡμᾶς ἑαυτῷ διὰ Χριστοῦ καὶ δόντος ἡμῖν τὴν διακονίαν τῆς καταλλαγῆς, 19 ὡς ὅτι θεὸς ἦν ἐν Χριστῷ κόσμον καταλλάσσων ἑαυτῷ, μὴ λογιζόμενος αὐτοῖς τὰ παραπτώματα αὐτῶν καὶ θέμενος ἐν ἡμῖν τὸν λόγον τῆς καταλλαγῆς. 20 ὑπὲρ Χριστοῦ οὖν πρεσβεύομεν ὡς τοῦ θεοῦ παρακαλοῦντος δι᾽ ἡμῶν· δεόμεθα ὑπὲρ Χριστοῦ, καταλλάγητε τῷ θεῷ. 21 τὸν μὴ γνόντα ἁμαρτίαν ὑπὲρ ἡμῶν ἁμαρτίαν ἐποίησεν, ἵνα ἡμεῖς γενώμεθα δικαιοσύνη θεοῦ ἐν αὐτῷ.

6

1 Na bulya ye rhudwîrhe rhwarhabâla, rhummuhunyire nti murhalekaga e­nshôkano ya Nnâmahanga yagera busha. 2 Kulya kuba adesire, erhi^z:Ornu mango gakwânîne nakuyumvirhîze, n’omu lusiku lw’okucira nakurhabîre. Amango gakwânîne go gano, olusiku lw’okucira lwo luno. 3 Rhurhasârhaza ndi, nti Iyo barhagayaguza obuja-bugo bwirhu. 4 Ci omu ngasi kantu, kwo rhunaciyêrekana nka baganda ba Nyamuzinda: omu kuzibuhira bwenêne ama­libuko, omu malumwa n’omu burhe; 5 omu kushûrhwa empimbo, omu mpami­kwa, omu bugome, omu mirhamo, omu kubula iro, n’omu kubula ebiryo; 6 omu bucese bw’omurhima, omu bumanye, omu kulembera amalibuko, omu butudu, muli Mûka Mutagatifu, n’omu buzigire bw’okunali; 7 omu luderho lw’okuli, n’omu buhashe bwa Nnâmahanga; omu kukolêsa amatumu gw’okufungira n’okulwîra obushinganyanya; 8 omu kukengwa n’omu kulolwa nka byasi, omu kuderhwa kubî n’omu kuderhwa kwinja; omu kujirwa ndyâlya, n’obwo rhurhaderha ebirhali by’okuli; 9 mpu barharhwîshi, ‘obwo ntâye orhuhabire; mpu rhuli obufà, n’obwo rhuli mitaraga; mpu rhuli bahane, ci barha­nkarhuyirha; 10 mpu rhuli burhe, n’obwo rhurhayôrha rhurhashagalusa; mpu rhuli ba buligo, n’obwo banji rhugaza; mpu rhurhagwêrhi kantu, n’obwo ntâco rhurhajira. Abakorinti nabo bayigule emirhima. 11 Nta kantu rhummufulisire, wâni Bakorinti! Omurhima gwirhu gwoshi guli mwigule! 12 Nanga! murhafundêriri emunda rhuli; ci omu mirhima yinyu mwo mufundêrîre. 13 Ninyu murhugalulirage! Kwo mmubwîzire nka kulya omuntu anabwîra abana bâge: ninyu muyigule omurhima gwinyu gwoshi gwoshi!

14 Mumanye mwakashangira mulindizo muguma n’abarhali bemêzi. Bici obushinganyanya bwankashangîra n’obubî? Nisi buguma buci obumoleke bwankajira n’omwizimya? 15 Bwîra buci Kristu agwêrhe bona Beliyari^a? Nisi bici omwemêzi ankashangira n’orhali mwemêzi? 16 Aka-Nyamuzinda bici kankafundikira haguma n’enshusho^b z’abazimu? Rhw’ono, neci, rhwe rhuli nyumpa ya Nyamuzinda bici kankafundikira haguma n’enshusho z’abazimu? Rhw’ono , neci ; rhwe rhuli nyu­mpa ya Nyamuzinda ozîne, nk’oku Nnâmahanga aderhaga, erhi^c: Nabêra omu karhî kâbo nnankabagerageramwo. Naba Nyamuzinda wâbo, nabo babe bantu bâni. 17 Rhengagi ekarhî kabo, munaciyegûle, kwo Nyakasane adesire. Mumanye mwankahuma oku kantu karhacîri, nani nammuyankirira. 18 Naba nie sho, ninyu mube bagala bâni na bâli bâni, ye kudesire Nyakasane ogala-byoshi.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

6

1 Συνεργοῦντες δὲ καὶ παρακαλοῦμεν μὴ εἰς κενὸν τὴν χάριν τοῦ θεοῦ δέξασθαι ὑμᾶς 2 λέγει γάρ, Καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου καὶ ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι. ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας 3 μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία, 4 ἀλλ᾽ ἐν παντὶ συνιστάντες ἑαυτοὺς ὡς θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, 5 ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν ἀκαταστασίαις, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις, ἐν νηστείαις, 6 ἐν ἁγνότητι, ἐν γνώσει, ἐν μακροθυμίᾳ, ἐν χρηστότητι, ἐν πνεύματι ἁγίῳ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, 7 ἐν λόγῳ ἀληθείας, ἐν δυνάμει θεοῦ· διὰ τῶν ὅπλων τῆς δικαιοσύνης τῶν δεξιῶν καὶ ἀριστερῶν, 8 διὰ δόξης καὶ ἀτιμίας, διὰ δυσφημίας καὶ εὐφημίας· ὡς πλάνοι καὶ ἀληθεῖς, 9 ὡς ἀγνοούμενοι καὶ ἐπιγινωσκόμενοι, ὡς ἀποθνῄσκοντες καὶ ἰδοὺ ζῶμεν, ὡς παιδευόμενοι καὶ μὴ θανατούμενοι, 10 ὡς λυπούμενοι ἀεὶ δὲ χαίροντες, ὡς πτωχοὶ πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες. 11 Τὸ στόμα ἡμῶν ἀνέῳγεν πρὸς ὑμᾶς, Κορίνθιοι, ἡ καρδία ἡμῶν πεπλάτυνται 12 οὐ στενοχωρεῖσθε ἐν ἡμῖν, στενοχωρεῖσθε δὲ ἐν τοῖς σπλάγχνοις ὑμῶν 13 τὴν δὲ αὐτὴν ἀντιμισθίαν, ὡς τέκνοις λέγω, πλατύνθητε καὶ ὑμεῖς.

The Temple of the Living God

14 Μὴ γίνεσθε ἑτεροζυγοῦντες ἀπίστοις· τίς γὰρ μετοχὴ δικαιοσύνῃ καὶ ἀνομίᾳ, ἢ τίς κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος; 15 τίς δὲ συμφώνησις Χριστοῦ πρὸς Βελιάρ, ἢ τίς μερὶς πιστῷ μετὰ ἀπίστου; 16 τίς δὲ συγκατάθεσις ναῷ θεοῦ μετὰ εἰδώλων; ἡμεῖς γὰρ ναὸς θεοῦ ἐσμεν ζῶντος, καθὼς εἶπεν ὁ θεὸς ὅτι Ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω καὶ ἔσομαι αὐτῶν θεὸς καὶ αὐτοὶ ἔσονταί μου λαός. 17 διὸ **ἐξέλθατε ἐκ μέσου αὐτῶν** καὶ ἀφορίσθητε,** λέγει κύριος, **καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε· κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς 18 καὶ **ἔσομαι** ὑμῖν **εἰς πατέρα** **καὶ** ὑμεῖς ἔσεσθέ **μοι εἰς υἱοὺς** καὶ θυγατέρας, λέγει κύριος παντοκράτωρ.

7

1 Obula rhugwêrhe endagâno ya bene eyo, bîra bâni, rhucîkulekwo ngasi izinga ly’omubiri erhi ly’omurhima, rhuyûkirize omukolo gw’okucîjira bimâna omu kurhinya Nnâmahanga. 2 Murhuyigulire emirhima yinyu! Ntâye rhwalenganyize, rhurhahombagya ndi, ntâye rhwalîre hyâge. 3 Ntadesiri ntyo nti mmuyagirize. Ka ntarhenzir’immubwîra oku muli omu mirhima yirhu omu kufà n’omu kulama! 4 Kurhali kunyi ncimmwikubagîre; mwe munali bukuze bwâni bunêne. Omurhima gwâni gurhulwîre;, nyunjwîre bushagaluke omu malibuko girhu goshi.

Paolo e Macedoniya yo Tito amushiganaga

5 Bulyâla, erhi rhuhika e Macedoniya, rhurhaderhaga ciru mpu omubiri ogu gwamarhamûka. Ci ntâkwo rhurhalibukaga: embuga entambala, erhi nie ono, n’omu nda obwôba, erhi nie ono. 6 Ci Nyamuzinda orhûlriza abazamba arhurhûliriza omu kuyisha kwa Tito; 7 arhanali omu kuyisha kwâge mwône, ci n’omu burhûlirize abwîne ekarhî kinyu. Arhubwîzire olwifinjo lwinyu, oburhe muli, n’obushiru bwinyu kuli nie, na ntyo nasîma bwenêne kulusha.

8 Ciru akaba nammujizire burhe, n’amaruba gâni, ntagayiri; n’akaba nali ntanzir’igaya, -mbwîne oku ago maruba gàli gammujizire burhe, ciru akaba hyali hizanzi hisungunu, – 9 buno nkola nsîmire, arhali okwenge mwàli burhe, ci kulya kuba obwo burhe bwàrhumire mwacîyunjuza. Bulyâla oburhe mwàli bwa kuli Nyamuzinda, na ntyo nta kantu kabî rhwàmmujirîre. 10 Neci, oburhe bwa kuli Nyamuzinda, kulerha bulerha obucîyunjize; ci oburhe bw’igulu bwohe, lufù bulerha. 11 Loli ninyu mwêne eci obwo burhe bwa kuli Nyarnuzinda bwammudwirhîre^d. Loli bukombêdu bunganaci! Arhanali hoshi aho. Loli kurhi mwacîngayire mpu mucîyêze! Loli burhe bunganaci! Loli bwôba bunganaci. Loli buhane bunganaci? Muli ebyo byoshi mwayêrekîne oku muli bêru-kwêru mw’olwo lubanja. 12 N’akaba nammuyandikîre, arhali olya wagayisanyagya ye warhumire, arhanali olya bagayisagya^e. Kwàli kuderha nti obukombêdu bwinyu kuli rhwe bubonekane embere za Nnâmahanga. 13 Okwôla kwo kwarhurhûlirize.

Okwo kurhûlirizibwa kwirhu kwànacijakwo obusîme bulushire bwenêne, erhi rhubona Tito asîmire, bulyâla mweshi oku munali mwarhumire omurhima gwâge gwadêkerera. 14 N’akaba omu masù gâge hali oku nacisîmire erhi mwe murhuma, ntakubêraga nshonyi. Ci nka kulyâla rhwammubwîraga byoshi oku binali, ntyo kwo n’okucîsîma kwirhu omu masù ga Tito kwayishirig’iba kwa kunali. 15 N’obuzigire bwâge kuli mwe bukola bulushisize, akakengera obumvi bwinyu mweshi, n’oku mwamuyankiriraga munayôbohire munadwîrhe mwageramwo omusisi. 16 Nsîmire obula omu ngasi hyoshi nanacimmwîkubagira mw’oyo.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

7

1 ταύτας οὖν ἔχοντες τὰς ἐπαγγελίας, ἀγαπητοί, καθαρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος, ἐπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ θεοῦ. Paul’s Joy at the Church’s Repentance 2 Χωρήσατε ἡμᾶς· οὐδένα ἠδικήσαμεν, οὐδένα ἐφθείραμεν, οὐδένα ἐπλεονεκτήσαμεν. 3 πρὸς κατάκρισιν οὐ λέγω· προείρηκα γὰρ ὅτι ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν ἐστε εἰς τὸ συναποθανεῖν καὶ συζῆν. 4 πολλή μοι παρρησία πρὸς ὑμᾶς, πολλή μοι καύχησις ὑπὲρ ὑμῶν· πεπλήρωμαι τῇ παρακλήσει, ὑπερπερισσεύομαι τῇ χαρᾷ ἐπὶ πάσῃ τῇ θλίψει ἡμῶν. 5 Καὶ γὰρ ἐλθόντων ἡμῶν εἰς Μακεδονίαν οὐδεμίαν ἔσχηκεν ἄνεσιν ἡ σὰρξ ἡμῶν ἀλλ᾽ ἐν παντὶ θλιβόμενοι· ἔξωθεν μάχαι, ἔσωθεν φόβοι. 6 ἀλλ᾽ ὁ παρακαλῶν τοὺς ταπεινοὺς παρεκάλεσεν ἡμᾶς ὁ θεὸς ἐν τῇ παρουσίᾳ Τίτου, 7 οὐ μόνον δὲ ἐν τῇ παρουσίᾳ αὐτοῦ ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ παρακλήσει ᾗ παρεκλήθη ἐφ᾽ ὑμῖν, ἀναγγέλλων ἡμῖν τὴν ὑμῶν ἐπιπόθησιν, τὸν ὑμῶν ὀδυρμόν, τὸν ὑμῶν ζῆλον ὑπὲρ ἐμοῦ ὥστε με μᾶλλον χαρῆναι. 8 ὅτι εἰ καὶ ἐλύπησα ὑμᾶς ἐν τῇ ἐπιστολῇ, οὐ μεταμέλομαι· εἰ καὶ μετεμελόμην, βλέπω [γὰρ] ὅτι ἡ ἐπιστολὴ ἐκείνη εἰ καὶ πρὸς ὥραν ἐλύπησεν ὑμᾶς, 9 νῦν χαίρω, οὐχ ὅτι ἐλυπήθητε ἀλλ᾽ ὅτι ἐλυπήθητε εἰς μετάνοιαν· ἐλυπήθητε γὰρ κατὰ θεόν, ἵνα ἐν μηδενὶ ζημιωθῆτε ἐξ ἡμῶν. 10 ἡ γὰρ κατὰ θεὸν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον ἐργάζεται· ἡ δὲ τοῦ κόσμου λύπη θάνατον κατεργάζεται. 11ἰδοὺ γὰρ αὐτὸ τοῦτο τὸ κατὰ θεὸν λυπηθῆναι πόσην κατειργάσατο ὑμῖν σπουδήν, ἀλλ᾽ ἀπολογίαν, ἀλλ᾽ ἀγανάκτησιν, ἀλλὰ φόβον, ἀλλ᾽ ἐπιπόθησιν, ἀλλὰ ζῆλον, ἀλλ᾽ ἐκδίκησιν. ἐν παντὶ συνεστήσατε ἑαυτοὺς ἁγνοὺς εἶναι τῷ πράγματι. 12 ἄρα εἰ καὶ ἔγραψα ὑμῖν, οὐχ ἕνεκεν τοῦ ἀδικήσαντος οὐδὲ ἕνεκεν τοῦ ἀδικηθέντος ἀλλ᾽ ἕνεκεν τοῦ φανερωθῆναι τὴν σπουδὴν ὑμῶν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν πρὸς ὑμᾶς ἐνώπιον τοῦ θεοῦ. 13 διὰ τοῦτο παρακεκλήμεθα. Ἐπὶ δὲ τῇ παρακλήσει ἡμῶν περισσοτέρως μᾶλλον ἐχάρημεν ἐπὶ τῇ χαρᾷ Τίτου, ὅτι ἀναπέπαυται τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἀπὸ πάντων ὑμῶν 14 ὅτι εἴ τι αὐτῷ ὑπὲρ ὑμῶν κεκαύχημαι, οὐ κατῃσχύνθην, ἀλλ᾽ ὡς πάντα ἐν ἀληθείᾳ ἐλαλήσαμεν ὑμῖν, οὕτως καὶ ἡ καύχησις ἡμῶν ἡ ἐπὶ Τίτου ἀλήθεια ἐγενήθη. 15 καὶ τὰ σπλάγχνα αὐτοῦ περισσοτέρως εἰς ὑμᾶς ἐστιν ἀναμιμνῃσκομένου τὴν πάντων ὑμῶν ὑπακοήν, ὡς μετὰ φόβου καὶ τρόμου ἐδέξασθε αὐτόν. 16 χαίρω ὅτι ἐν παντὶ θαρρῶ ἐν ὑμῖν.

8

II. Ensholôlo z’okurhabâla abemêzi b’e Yeruzalemu

Ecarhuma barhabâla

1 Rhulonzize okummumanyîsa, bene wirhu, enshôkano Nyamuzinda àshobôzize Ekleziya z’e Macedoniya. 2 Omu malibuko manji babwîne, obu­shagaluke bwâbo bunene n’obukenyi bwâbo bunji byayunjulirîne, byahinduka buhirhi bwa kurhabâla abandi. 3 Nk’oku banali bahashire, niene mpanyire obwo buhamîrize, ciru na kurhalusa obuhashe bwâbo bwône, 4 bayish’irhuyingi­nga mpu rhubashobôze nabo enshôkano y’okushangîra ogwo mukolo gw’okurhabâla abatagatifu^f. 5 Balushîriza ciru aha rhwàli rhulangalire là! Barhag’ija aho, bacihâna bone emwa Nyakasane, okubundi baîhâna emwirhu oku bulo­nza bwa Nnâmahanga. 6 Rhwanacihûna Tito obwo, nti obwôla ali amarho­ndêra ogwo mukolo gw’okurhabâlana aguyunjulize emwinyu. 7 Ci kulya mulushana muli byoshi: omu buyemêre n’omu kumany’iderha, n’omu buzigire rhwammuyigîrizagya, ntyo kwo munalushanage na mw’okwo kurhabâla abandi. 8 Lirhali irhegeko mmuhîre ene nderha ntyo; ci kuderha nti mbe nkanarhangula erhi obuzigire bwinyu bunali bo omu kushîbirira abandi. 9 Murhahabiri enshôkano ya Nyakasane Yezu Kristu, oku ye wali mugale acîjiraga mukenyi mwe murhumire, mpu Iyo obukenyi bwâge bummujira bahirhi. 10 Ihano kwône mmuhîre mw’okwo; okwôla kwo kunanamukwânîne mwe mwarhondêraga ogo mukolo kurhenga mwaka injo. Arhanali kurhondêra okugujira kwône, ci n’okugulonza. 11 Neci, ogwo mukolo muguyujuzagye, na ntyo kulyâla mwali mubiduhire omu kulalira, kwo munashubig’ibiduha n’omu kujira, nk’oku munahashire. 12 Obulonza bukabiduha, eci omuntu agwêrhe co cinarhuma asîmwa, ci arhankadôsibwa eci arhagwêrhi. 13 Ntadesiri nti mukule abandi olukoba emumiro, mucîhiremwolo, ci nti muyumanyanye. 14 Mw’okûla rhuli buno, ebimmulugîre birhabâle obukenyi bw’abinyu, Iyo ebibalugîre nabo biyish’irhabâla obukenyi bw’abinyu, na ntyo muyumanyanye, 15 nka kulya biyandisirwe, mpu^g: Owali orhôzire binji birhamulugiraga, n’owali orhôzire, binyi birhamunyihiraga.

Entumwa Paolo ali arhumire e Korinti

16 Mushana Nyamuzinda ayagirwe! owahiraga obu bushiru kuli mwe omu murhima gwa Tito. 17 Ayumvîrhe izù lyâni. Ciru aba bushiru kulusha, ayishire emwinyu oku kulonza kwâge yêne. 18 Rhumurhumîre bo na mwene wirhu muguma, olya irenge lyâge omu kulumiza Emyanzi y’Akalembe^h liderhwa omu Ekleziya zoshi. 19 Arhanali kwône okwo: acîshozirwe n’Ekleziya mpu anyôse rhukaz’ibalama rhwe naye mw’ogûla mukolo gw’enshôkano rhwàcihanyire­ kwo, Iyo Nyakasane aja irenge, Iyo n’omurhima gwirhu gurhûlûla. 20 Kulonza okwôla nti harhag’ijira owarhutumuza kw’ogûla mwandu gw’ebirugu barhuba­rhuzize. 21 Bulyâla rhulonza okujira aminja, arhali omu masù ga Nyamuzinda mwône, ci n’embere z’abantu. 22 Rhubarhumîre bo n’olya mwene wirhuⁱ wa­ rhuyêresire kanji kanji oku anaba mukombêdu, na buno acîyêrekîne wa bu­shiru kulusha bulya acimmwîkubagire bwenêne. 23 Tito yehe ye wirhu rhuba rhwe naye, ye nantabâla oku mukolo ekarhî kinyu. Abandi bene wirhu, Ekleziya zibarhumire, bali irenge lya Kristu. 24 Embere z’Ekleziya mubayêreke oku obuzigire bwinyu bunali bo, n’oku obwîkubagire rhummugwêrhemwo burhali bwa busha.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

8

Liberal Giving

1 Γνωρίζομεν δὲ ὑμῖν, ἀδελφοί, τὴν χάριν τοῦ θεοῦ τὴν δεδομένην ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τῆς Μακεδονίας, 2 ὅτι ἐν πολλῇ δοκιμῇ θλίψεως ἡ περισσεία τῆς χαρᾶς αὐτῶν καὶ ἡ κατὰ βάθους πτωχεία αὐτῶν ἐπερίσσευσεν εἰς τὸ πλοῦτος τῆς ἁπλότητος αὐτῶν 3 ὅτι κατὰ δύναμιν, μαρτυρῶ, καὶ παρὰ δύναμιν, αὐθαίρετοι 4 μετὰ πολλῆς παρακλήσεως δεόμενοι ἡμῶν τὴν χάριν καὶ τὴν κοινωνίαν τῆς διακονίας τῆς εἰς τοὺς ἁγίους, 5 καὶ οὐ καθὼς ἠλπίσαμεν ἀλλ᾽ ἑαυτοὺς ἔδωκαν πρῶτον τῷ κυρίῳ καὶ ἡμῖν διὰ θελήματος θεοῦ 6 εἰς τὸ παρακαλέσαι ἡμᾶς Τίτον, ἵνα καθὼς προενήρξατο οὕτως καὶ ἐπιτελέσῃ εἰς ὑμᾶς καὶ τὴν χάριν ταύτην. 7 ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν παντὶ περισσεύετε, πίστει καὶ λόγῳ καὶ γνώσει καὶ πάσῃ σπουδῇ καὶ τῇ ἐξ ἡμῶν ἐν ὑμῖν ἀγάπῃ, ἵνα καὶ ἐν ταύτῃ τῇ χάριτι περισσεύητε. 8 Οὐ κατ᾽ ἐπιταγὴν λέγω ἀλλὰ διὰ τῆς ἑτέρων σπουδῆς καὶ τὸ τῆς ὑμετέρας ἀγάπης γνήσιον δοκιμάζων 9 γινώσκετε γὰρ τὴν χάριν τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι δι᾽ ὑμᾶς ἐπτώχευσεν πλούσιος ὤν, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε. 10 καὶ γνώμην ἐν τούτῳ δίδωμι· τοῦτο γὰρ ὑμῖν συμφέρει, οἵτινες οὐ μόνον τὸ ποιῆσαι ἀλλὰ καὶ τὸ θέλειν προενήρξασθε ἀπὸ πέρυσι 11 νυνὶ δὲ καὶ τὸ ποιῆσαι ἐπιτελέσατε, ὅπως καθάπερ ἡ προθυμία τοῦ θέλειν, οὕτως καὶ τὸ ἐπιτελέσαι ἐκ τοῦ ἔχειν. 12 εἰ γὰρ ἡ προθυμία πρόκειται, καθὸ ἐὰν ἔχῃ εὐπρόσδεκτος, οὐ καθὸ οὐκ ἔχει. 13 οὐ γὰρ ἵνα ἄλλοις ἄνεσις, ὑμῖν θλῖψις, ἀλλ᾽ ἐξ ἰσότητος 14 ἐν τῷ νῦν καιρῷ τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων ὑστέρημα, ἵνα καὶ τὸ ἐκείνων περίσσευμα γένηται εἰς τὸ ὑμῶν ὑστέρημα, ὅπως γένηται ἰσότης, 15 καθὼς γέγραπται, Ὁ τὸ πολὺ οὐκ ἐπλεόνασεν, καὶ ὁ τὸ ὀλίγον οὐκ ἠλαττόνησεν.

Titus and His Companions

16 Χάρις δὲ τῷ θεῷ τῷ δόντι τὴν αὐτὴν σπουδὴν ὑπὲρ ὑμῶν ἐν τῇ καρδίᾳ Τίτου, 17 ὅτι τὴν μὲν παράκλησιν ἐδέξατο, σπουδαιότερος δὲ ὑπάρχων αὐθαίρετος ἐξῆλθεν πρὸς ὑμᾶς. 18 συνεπέμψαμεν δὲ μετ᾽ αὐτοῦ τὸν ἀδελφὸν οὗ ὁ ἔπαινος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ διὰ πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν, 19 οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ χειροτονηθεὶς ὑπὸ τῶν ἐκκλησιῶν συνέκδημος ἡμῶν σὺν τῇ χάριτι ταύτῃ τῇ διακονουμένῃ ὑφ᾽ ἡμῶν πρὸς τὴν [αὐτοῦ] τοῦ κυρίου δόξαν καὶ προθυμίαν ἡμῶν, 20 στελλόμενοι τοῦτο, μή τις ἡμᾶς μωμήσηται ἐν τῇ ἁδρότητι ταύτῃ τῇ διακονουμένῃ ὑφ᾽ ἡμῶν 21 προνοοῦμεν γὰρ καλὰ οὐ μόνον ἐνώπιον κυρίου ἀλλὰ καὶ ἐνώπιον ἀνθρώπων. 22 συνεπέμψαμεν δὲ αὐτοῖς τὸν ἀδελφὸν ἡμῶν ὃν ἐδοκιμάσαμεν ἐν πολλοῖς πολλάκις σπουδαῖον ὄντα, νυνὶ δὲ πολὺ σπουδαιότερον πεποιθήσει πολλῇ τῇ εἰς ὑμᾶς. 23 εἴτε ὑπὲρ Τίτου, κοινωνὸς ἐμὸς καὶ εἰς ὑμᾶς συνεργός· εἴτε ἀδελφοὶ ἡμῶν, ἀπόστολοι ἐκκλησιῶν, δόξα Χριστοῦ. 24 τὴν οὖν ἔνδειξιν τῆς ἀγάπης ὑμῶν καὶ ἡμῶν καυχήσεως ὑπὲρ ὑμῶν εἰς αὐτοὺς ἐνδεικνύμενοι εἰς πρόσωπον τῶν ἐκκλησιῶν.

9

1 Nago ogôla mukolo w’okurhabâla abatagitifu, ntacirhamya nti nammuyandikira kuli go. 2 Bulya ntahabiri oku mubiduha, mwe ncitakîra e Macedoniya, nti: «Akaya yôhe ecirheganyize kurhenga mwak’injo». N’obushiru bwinyu bwatuzire banji. 3 Mmurhumirage obwôla bene wirhu, nti lyo­ okwo kulimba rhummulimbamwo kurhag’iba ntâko muli okwo, Iyo munaba mucirheganyize nk’oku naderhaga, 4 erhi ab’e Macedoniya bankayisha bandusize, barhag’ishanga murhacirheganyizi, enshonyi zirhugwârhe -ntag’iderha nti mwe muli obwôla bulangalire. 5 Omurhima gwambwîraga obwo mpu kukwânîne ntume bene wirhu banshokolere emwinyu, barheganye erya nsholôlo yinyu mwalaganyagya, eyôrhe eri nteganye , -enabe nsholôlo y’okuli, ci karhabaga kantu ka bujinisi.

Nyamuzinda azigira ohâna anashagalusire

6 Kengeri: orhwêra binyi, binyi anasarûla; n’orhwêra binji, binji, anasarûla. 7 Ngasi muguma ahâne nk’oku omurhima gwâge gunamubwîzire; arhahânaga nk’oli burhe, nisi erhi nk’osezîbwe; bulya Nyamuzinda azigira ohâna anashagalusire^j. 8 Caba Nyamuzinda anahash’immushobôza enshôkano za ngasi lubero, lyo mubona ebi mmukwânîne muli byosi na ngasi mango, munabul’isi­gaza ebi mwajiramwo ngasi mukolo mwinja. 9 Ntyo kwo biyandisirwe, mpu^k: Agabire aminja gâge, ashobôza abakenyi; obushinganyanya bwâge buli bw’ensiku n’amango.

10 Olyala ohà omuhinzi emburho n’omugati alya, ammuhà ninyu emburho erhali nyi, anayiluze, anammuyûshulire amalehe g’obushinganyanya bwinyu. 11 Ntâho murhacigalira obwo, munakolaga mwâbona oku mwankarhabâla abandi omu ngasi kantu, na ntyo Nyamuzinda avugwe omunkwa oku bulagizi bwirhu. 12 Bulyâla ogwo mukolo rnutagatifu kurhali kurhabâla kwône gurhabâla abatagatifu omu bulagîrire bwâbo, ci ciru gurhuma bavuga Nyamuzinda omunkwa bwenêne. 13 Oburhabâle bwinyu bukolaga bwâbazibûla amasù, bagashânize Nnâmahanga, kulya kuba mwayemîre okuyêrekana Emyanzi y’Akalembe ya Kristu buzira kuyibêra nshonyi, na bulya murhajiraga bujinisi omu kubarhabâla n’omu kurhabâla boshi. 14 N’okushenga bammushengera kuyêrekîne oku bwenêne bammurhonya, bulyâla enshôkano Nnâmahanga ammushobôzize eri nyinji bwenêne. 15 Nyamuzinda akonkwa oku nshôkano yâge erhankaderhwa!

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

9

The Offering for the Saints

1 Περὶ μὲν γὰρ τῆς διακονίας τῆς εἰς τοὺς ἁγίους περισσόν μοί ἐστιν τὸ γράφειν ὑμῖν 2 οἶδα γὰρ τὴν προθυμίαν ὑμῶν ἣν ὑπὲρ ὑμῶν καυχῶμαι Μακεδόσιν, ὅτι Ἀχαΐα παρεσκεύασται ἀπὸ πέρυσι, καὶ τὸ ὑμῶν ζῆλος ἠρέθισεν τοὺς πλείονας. 3 ἔπεμψα δὲ τοὺς ἀδελφούς, ἵνα μὴ τὸ καύχημα ἡμῶν τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κενωθῇ ἐν τῷ μέρει τούτῳ, ἵνα καθὼς ἔλεγον παρεσκευασμένοι ἦτε, 4 μή πως ἐὰν ἔλθωσιν σὺν ἐμοὶ Μακεδόνες καὶ εὕρωσιν ὑμᾶς ἀπαρασκευάστους καταισχυνθῶμεν ἡμεῖς, ἵνα μὴ λέγω ὑμεῖς, ἐν τῇ ὑποστάσει ταύτῃ. 5 ἀναγκαῖον οὖν ἡγησάμην παρακαλέσαι τοὺς ἀδελφούς, ἵνα προέλθωσιν εἰς ὑμᾶς καὶ προκαταρτίσωσιν τὴν προεπηγγελμένην εὐλογίαν ὑμῶν, ταύτην ἑτοίμην εἶναι οὕτως ὡς εὐλογίαν καὶ μὴ ὡς πλεονεξίαν. 6 Τοῦτο δέ, ὁ σπείρων φειδομένως φειδομένως καὶ θερίσει, καὶ ὁ σπείρων ἐπ᾽ εὐλογίαις ἐπ᾽ εὐλογίαις καὶ θερίσει. 7 ἕκαστος καθὼς προῄρηται τῇ καρδίᾳ, μὴ ἐκ λύπης ἢ ἐξ ἀνάγκης· ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ ὁ θεός. 8 δυνατεῖ δὲ ὁ θεὸς πᾶσαν χάριν περισσεῦσαι εἰς ὑμᾶς, ἵνα ἐν παντὶ πάντοτε πᾶσαν αὐτάρκειαν ἔχοντες περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, 9 καθὼς γέγραπται, Ἐσκόρπισεν, ἔδωκεν τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα. 10 ὁ δὲ ἐπιχορηγῶν σπόρον τῷ σπείροντι καὶ ἄρτον εἰς βρῶσιν χορηγήσει καὶ πληθυνεῖ τὸν σπόρον ὑμῶν καὶ αὐξήσει τὰ γενήματα τῆς δικαιοσύνης ὑμῶν 11 ἐν παντὶ πλουτιζόμενοι εἰς πᾶσαν ἁπλότητα, ἥτις κατεργάζεται δι᾽ ἡμῶν εὐχαριστίαν τῷ θεῷ 12 ὅτι ἡ διακονία τῆς λειτουργίας ταύτης οὐ μόνον ἐστὶν προσαναπληροῦσα τὰ ὑστερήματα τῶν ἁγίων, ἀλλὰ καὶ περισσεύουσα διὰ πολλῶν εὐχαριστιῶν τῷ θεῷ. 13 διὰ τῆς δοκιμῆς τῆς διακονίας ταύτης δοξάζοντες τὸν θεὸν ἐπὶ τῇ ὑποταγῇ τῆς ὁμολογίας ὑμῶν εἰς τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ καὶ ἁπλότητι τῆς κοινωνίας εἰς αὐτοὺς καὶ εἰς πάντας, 14 καὶ αὐτῶν δεήσει ὑπὲρ ὑμῶν ἐπιποθούντων ὑμᾶς διὰ τὴν ὑπερβάλλουσαν χάριν τοῦ θεοῦ ἐφ᾽ ὑμῖν. 15 χάρις τῷ θεῷ ἐπὶ τῇ ἀνεκδιηγήτῳ αὐτοῦ δωρεᾷ.

10

III. Paolo ashuza balya bàli bamushobesire

Paolo arhaba ngonyi

1 Niehe Paolo mmuhunyire, mwe mukasinga, obutûdu n’obwinja bwa Kristu burhumire, nie erya ngonyi nka ndi embere zinyu, na nka ntammuliho nshube ntwâli. 2 Mmuhunyirage, rnwe rnukasinga, hano mpika eyo munda, ntarhengagamwo bulya burhwâli abagerêreza mpu mubiri gurhuhêka bacikêbwa mpu mbamwo. 3 Omu mubiri rhuba, neci, ci rhurhalwa kwa mubiri. 4 Nanga, amatumu rhulwamwo garhali ga bunya-mubiri, ci oku buzibu bwa Nyamuzinda gagwêrhe obuhashe bw’okuhongola ebishagala by’entambala by’abashombanyi. Emirâli rhwe rhuyitwamwo, 5 na ngasi bucîbone buderha mpu bwacîgererakwo okumanya Nyamuzinda, na ngasi bukengêre rhubugwârha mpira nti bushige Kristu. 6 Na hano obumvi bwinyu buba bwimaâna, rhulingûzize okuhana ngasi yeshi waciderhe mpu arhenguha.

7 Okuli mushi murhakubishaga! Ocikubagire mpu ali wa Kristu, ashub’icija emurhima, amanye oku ali wa Kristu kwo nirhu rhuli bâge. 8 Bulya, ciru obwo buhashe bwirhu nankabulimbira okurhalusire olugero hitya, obwo buhashe Nyakasane àrhuhâga mpu rhummuyûbakemwo mwoyo, arhali mpu rhummushâbemwo ntankabubêra nshonyi. 9 Bulyala ntalonzizi mumanye mpu kummuyôbohya nnonza okummuyôbohya n’amaruba gâni. 10 «Amaruba gâge, kwo baderha, gali ga bulume ganali makali; ci erhi wankamubona yêne, ngonyi, n’iderha lyâge liri ntâlyo»; 11 Olimw’okwo kwa bene okwo, amanye oku oku rhuyôrha omu iderha ly’amaruba girhu nka rhurhahali, kwo rhwanayish’iyôrha omu bijiro birhu hano rhuba rhukola rhuli ekarhî kinyu.

Paolo arhaba mucibonyi

12 Rhurhadesiri nti rhucihiremwo oburhwâli bw’okucîyumanyanya nisi erhi obw’okucîgererakwo balya bacikunga bône. Ci omu kucîkunga bône n’omu kucîshushanya bône na nnene, nta bukengêre! 13 Rhwehe rhurhacîkuza kurhaluka olugero^l, ci olugero Nyamuzinda arhugereragamwo erhi arhuhisa emwinyu, lwo rhwanacîgereramwo. 14 Rhurhanagandazizi okurhalusire olugero lwirhu, nka kulya rhurhali rhushubig’ihika emwinyu; ci rhwammuhisireho erhi rhummudwirhîre Emyanzi y’Akalembe ka Kristu. 15 Rhurharhalusire olugero n’okucîkungira emirimo ya bene, ci rhucîkubagîre oku, omu kuyushûka emunda muli buzira kurhalusa olugero lwirhu, 16 rhunalangalîre okuhisa Emyanzi y’Akalembe omu zindi ntambi kurhaluka emwinyu, ahali h’okulimbira emiko­lo mikole omu kwa bene. 17 Owalonza obukuze^m, abulongeze muli Nyakasane! 18 Bulya arhali ocîkunga yêne ye gera, ci oyu Nyakasane akunga.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

10

Paul Defends His Ministry

1 Αὐτὸς δὲ ἐγὼ Παῦλος παρακαλῶ ὑμᾶς διὰ τῆς πραΰτητος καὶ ἐπιεικείας τοῦ Χριστοῦ, ὃς κατὰ πρόσωπον μὲν ταπεινὸς ἐν ὑμῖν, ἀπὼν δὲ θαρρῶ εἰς ὑμᾶς 2 δέομαι δὲ τὸ μὴ παρὼν θαρρῆσαι τῇ πεποιθήσει ᾗ λογίζομαι τολμῆσαι ἐπί τινας τοὺς λογιζομένους ἡμᾶς ὡς κατὰ σάρκα περιπατοῦντας. 3 ἐν σαρκὶ γὰρ περιπατοῦντες οὐ κατὰ σάρκα στρατευόμεθα, 4 τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικὰ ἀλλὰ δυνατὰ τῷ θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων, λογισμοὺς καθαιροῦντες 5 καὶ πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατὰ τῆς γνώσεως τοῦ θεοῦ, καὶ αἰχμαλωτίζοντες πᾶν νόημα εἰς τὴν ὑπακοὴν τοῦ Χριστοῦ, 6 καὶ ἐν ἑτοίμῳ ἔχοντες ἐκδικῆσαι πᾶσαν παρακοήν, ὅταν πληρωθῇ ὑμῶν ἡ ὑπακοή. 7 Τὰ κατὰ πρόσωπον βλέπετε. εἴ τις πέποιθεν ἑαυτῷ Χριστοῦ εἶναι, τοῦτο λογιζέσθω πάλιν ἐφ᾽ ἑαυτοῦ, ὅτι καθὼς αὐτὸς Χριστοῦ, οὕτως καὶ ἡμεῖς. 8 ἐάν [τε] γὰρ περισσότερόν τι καυχήσωμαι περὶ τῆς ἐξουσίας ἡμῶν ἧς ἔδωκεν ὁ κύριος εἰς οἰκοδομὴν καὶ οὐκ εἰς καθαίρεσιν ὑμῶν, οὐκ αἰσχυνθήσομαι. 9 ἵνα μὴ δόξω ὡς ἂν ἐκφοβεῖν ὑμᾶς διὰ τῶν ἐπιστολῶν 10 ὅτι, Αἱ ἐπιστολαὶ μέν, φησίν, βαρεῖαι καὶ ἰσχυραί, ἡ δὲ παρουσία τοῦ σώματος ἀσθενὴς καὶ ὁ λόγος ἐξουθενημένος. 11 τοῦτο λογιζέσθω ὁ τοιοῦτος, ὅτι οἷοί ἐσμεν τῷ λόγῳ δι᾽ ἐπιστολῶν ἀπόντες, τοιοῦτοι καὶ παρόντες τῷ ἔργῳ. 12 Οὐ γὰρ τολμῶμεν ἐγκρῖναι ἢ συγκρῖναι ἑαυτούς τισιν τῶν ἑαυτοὺς συνιστανόντων, ἀλλ᾽ αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς ἑαυτοὺς μετροῦντες καὶ συγκρίνοντες ἑαυτοὺς ἑαυτοῖς οὐ συνιᾶσιν. 13 ἡμεῖς δὲ οὐκ εἰς τὰ ἄμετρα καυχησόμεθα ἀλλὰ κατὰ τὸ μέτρον τοῦ κανόνος οὗ ἐμέρισεν ἡμῖν ὁ θεὸς μέτρου, ἐφικέσθαι ἄχρι καὶ ὑμῶν. 14 οὐ γὰρ ὡς μὴ ἐφικνούμενοι εἰς ὑμᾶς ὑπερεκτείνομεν ἑαυτούς, ἄχρι γὰρ καὶ ὑμῶν ἐφθάσαμεν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ, 15 οὐκ εἰς τὰ ἄμετρα καυχώμενοι ἐν ἀλλοτρίοις κόποις, ἐλπίδα δὲ ἔχοντες αὐξανομένης τῆς πίστεως ὑμῶν ἐν ὑμῖν μεγαλυνθῆναι κατὰ τὸν κανόνα ἡμῶν εἰς περισσείαν 16 εἰς τὰ ὑπερέκεινα ὑμῶν εὐαγγελίσασθαι, οὐκ ἐν ἀλλοτρίῳ κανόνι εἰς τὰ ἕτοιμα καυχήσασθαι. 17 Ὁ δὲ καυχώμενος ἐν κυρίῳ καυχάσθω· 18 οὐ γὰρ ὁ ἑαυτὸν συνιστάνων, ἐκεῖνός ἐστιν δόκιμος, ἀλλ᾽ ὃν ὁ κύριος συνίστησιν.

11

Paolo asêzîbwe okucîkuza yêne

1 Acibaga mwankanzigira nasirâha hitya! Caba neci mwandembera 2 Bulyâla okuyâgala munyâgîre kuli kuyâgalwa kwa Nyamuzinda. Kulya kuba nammuhîre mulume muguma yenene, nka mwana w’obunyere orha­shubig’ihumwakwo w’okuyêreka Kristu. 3 Ci kwône nyôbohire bwenêne nti enkengêro zinyu zakasherêra zinacîkûle omu bwimâna bwa Kristu, nka kulyâla enjoka yarhebaga Eva n’obwenguhuza bwâyo. 4 Bulyâla erhi hankajira owayish’immuyigîriza owundi Kristu okuleka olya rhwammuyigîrizagya, erhi kwankaba kuhâbwa owundi Mûka okuleka olya mwahâbagwa, nisi erhi yindi Myanzi y’Akalernbe okuleka erya mwayankiriraga, murhankabula bwayemêra! 5 N’obwo ncikebirwe nti ezo «ntumwa nkulu» ntâco zindushire! 6 N’akaba nta bulenga bw’e kanwa njira, obumanye bwoki ntabuziri muli byoshi n’embere za boshi rhwammuyêresirekwo.

7 Ka kubiha nabihirage erhi nyunama nti mmulengeze, mmuyigîriza Emyanzi y’Akalembe ka Nnâmahanga buzira kuhûna kantu? 8 Zindi Ekleziya nànyazire, zo zampîre oburhabâle oku mukolo gwâni ekarhî kinyu. 9 N’obwôla nali emwinyu ntanagwêrhi cici, ntazidoheraga ndi; bene wirhu bàhubukaga e Macedoniya bo bampire ebi nal’indagîrirekwo. Muli byoshi nacilanga nti ntag’immuzidohera, nanacicîlanga. 10 Okuli kwa Kristu kundimwo kwo ndahîre: ako kalimbiriro kani ntâye wankakankulamwo omu cihugo c’Akaya! 11 Bulya kurhi? Ka mpu bulya ntammuzigira? Nyamuzinda yêne amanyire!

12 Oku nyôrha njira, nashub’ikakujira, Iyo mbatwîra omu myanzi balya bakaz’ilonza aha bankalimbira mpu bayumanana nirhu. . 13 Bulya abantu ba bene bo liri irumbi mpu ntumwa, bakozi endyâlya bakag’irhebana mpu ntumwa za Kristu. 14 N’okwo kurhankasomeza ndi; bulya Shetani naye anacîyôze nka malahika wa bumoleke. 15 Kuziga kurhali kudarhi abaganda bâge nabo bacîyôze nka ntumwa za bushinganyanya. Ci obuzinda bwâbo kwo nabo bwanaba ak’ebijiro byâbo.

16 Nashub’iderha là: harhabaga owamanya mpu ngwêrhwe n’isirhe. Na mukakuderha, yemêragi mbe musirhe, Iyo nani mba nka nacîkunga hitya. 17 Oku nkola naderha, ntakuderhe oku bwa Nyakasane, ci nka kula omusirhe anaba, erhi nnamanyire bwinja oku ngwêrhe ebyankalimbirwa. 18 Kulya kuba bandi banji bacîkunga kwa mubiri, ka nani ntang’icîkunga! 19 Mwe benge, murhahugûga amadâga muba mweshi! 20 Neci, banamrnujire bajà, munacihu­mbîre; bakammulya babishi, munacihulikire; banammunyage, ba­mmugayaguze, bammuhe ciru n’omulimba omu irhama, murhanahinye. 21 Nkudesire nti Iyo enshonyi zimmugwârha. Nkaba kwo mumanya mpu rhu­rhali balume!

Ci ngasi eci balimbira coshi, -ka nkuderhe nk’ogwêrhwe n’isirhe, – nani, nanacîrimbira. 22 Bali Bayahudi, nani ndi wundi! Bali b’oku nkomoka y’Abrahamu; ci nani! 23 Bali Baganda ba Kristu, -lero nkola naderha nka musirhe, ­ nie ono mbalushire! Mbalushire omu kuluza emikolo, omu kushwêkwa ka­nji-kanji omu kushûrhwa okurhalusize olugero. Kanga nalinzir’ifà? 24 Karhanu koshi nashûrhwa n’Abayahudi erya mikoba makumi asharhu na rnwenda. 25 Empindo nazishûsirwe kasharhu; nabandwa amabuye liguma; nazika omu nyanja kasharhu; nashinga mulegerere muguma na budufu buguma omu ndalâla y’enyanja. 26 Kanji-kanji erhi omu njira ndi; enyishi zampusha; nalinz’igwa omu bishumusi; nalinz’iyîrhwa n’ab’emwirhu; abapagani bampusha; nalinz’ifira omu cishagala; omu irungu niene niene; enyanja yalinz’impêka; nalinz’iyîrhwa n’endyâla mpu bene wirhu. 27 mbalushire omu kukola n’omu kurhama; kanji-kanji nalazire ntanahebiri olugohe oku lundi; ishali n’enyôrha, okucîshalisa kanji-kanji, okukayûla n’okubula eci nacibwîka. 28 Ntadesiri n’ebindi… Ngasi lusiku erhi omurhima gukangalire erhi Ekleziya zoshi zirhuma. 29 Ndi oba ngonyi, nkanabula bwagonyâla nani? Ndi ohirima, nkanabula bwayumva mbabîre bwenêne?

30 Akabaga kwo badesire mpu rhucîkuze, niehe buzamba bwâni nalimbira. 31 Nyamuzinda n’Ishe wa Nnawirhu Yezu -olya okayagirwa ensiku n’amango! – arhahabiri oku ntanywerha. 32 E Damasi, omurhambo wa mwâmi Areta àrhegeka mpu balange olugo lw’e Damasi Iyo bangwârha. 33 Omu cirhimbiri bampebire, bacigeza aha kabonezo, banyandagaza oku lukuta, na ntyo namufulumuka omu nfune.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

11

Paul and the False Apostles

1 Ὄφελον ἀνείχεσθέ μου μικρόν τι ἀφροσύνης· ἀλλὰ καὶ ἀνέχεσθέ μου. 2 ζηλῶ γὰρ ὑμᾶς θεοῦ ζήλῳ, ἡρμοσάμην γὰρ ὑμᾶς ἑνὶ ἀνδρὶ παρθένον ἁγνὴν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ 3 φοβοῦμαι δὲ μή πως, ὡς ὁ ὄφις ἐξηπάτησεν Εὕαν ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτοῦ, φθαρῇ τὰ νοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς ἁπλότητος [καὶ τῆς ἁγνότητος] τῆς εἰς τὸν Χριστόν. 4 εἰ μὲν γὰρ ὁ ἐρχόμενος ἄλλον Ἰησοῦν κηρύσσει ὃν οὐκ ἐκηρύξαμεν, ἢ πνεῦμα ἕτερον λαμβάνετε ὃ οὐκ ἐλάβετε, ἢ εὐαγγέλιον ἕτερον ὃ οὐκ ἐδέξασθε, καλῶς ἀνέχεσθε. 5 λογίζομαι γὰρ μηδὲν ὑστερηκέναι τῶν ὑπερλίαν ἀποστόλων. 6 εἰ δὲ καὶ ἰδιώτης τῷ λόγῳ, ἀλλ᾽ οὐ τῇ γνώσει, ἀλλ᾽ ἐν παντὶ φανερώσαντες ἐν πᾶσιν εἰς ὑμᾶς. 7 Ἢ ἁμαρτίαν ἐποίησα ἐμαυτὸν ταπεινῶν ἵνα ὑμεῖς ὑψωθῆτε, ὅτι δωρεὰν τὸ τοῦ θεοῦ εὐαγγέλιον εὐηγγελισάμην ὑμῖν; 8 ἄλλας ἐκκλησίας ἐσύλησα λαβὼν ὀψώνιον πρὸς τὴν ὑμῶν διακονίαν, 9 καὶ παρὼν πρὸς ὑμᾶς καὶ ὑστερηθεὶς οὐ κατενάρκησα οὐθενός· τὸ γὰρ ὑστέρημά μου προσανεπλήρωσαν οἱ ἀδελφοὶ ἐλθόντες ἀπὸ Μακεδονίας, καὶ ἐν παντὶ ἀβαρῆ ἐμαυτὸν ὑμῖν ἐτήρησα καὶ τηρήσω. 10 ἔστιν ἀλήθεια Χριστοῦ ἐν ἐμοὶ ὅτι ἡ καύχησις αὕτη οὐ φραγήσεται εἰς ἐμὲ ἐν τοῖς κλίμασιν τῆς Ἀχαΐας. 11 διὰ τί; ὅτι οὐκ ἀγαπῶ ὑμᾶς; ὁ θεὸς οἶδεν. 12 Ὃ δὲ ποιῶ, καὶ ποιήσω, ἵνα ἐκκόψω τὴν ἀφορμὴν τῶν θελόντων ἀφορμήν, ἵνα ἐν ᾧ καυχῶνται εὑρεθῶσιν καθὼς καὶ ἡμεῖς. 13 οἱ γὰρ τοιοῦτοι ψευδαπόστολοι, ἐργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εἰς ἀποστόλους Χριστοῦ. 14 καὶ οὐ θαῦμα· αὐτὸς γὰρ ὁ Σατανᾶς μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός. 15 οὐ μέγα οὖν εἰ καὶ οἱ διάκονοι αὐτοῦ μετασχηματίζονται ὡς διάκονοι δικαιοσύνης· ὧν τὸ τέλος ἔσται κατὰ τὰ ἔργα αὐτῶν.

Paul’s Sufferings as an Apostle

16 Πάλιν λέγω, μή τίς με δόξῃ ἄφρονα εἶναι· εἰ δὲ μή γε, κἂν ὡς ἄφρονα δέξασθέ με, ἵνα κἀγὼ μικρόν τι καυχήσωμαι. 17 ὃ λαλῶ, οὐ κατὰ κύριον λαλῶ ἀλλ᾽ ὡς ἐν ἀφροσύνῃ, ἐν ταύτῃ τῇ ὑποστάσει τῆς καυχήσεως. 18 ἐπεὶ πολλοὶ καυχῶνται κατὰ σάρκα, κἀγὼ καυχήσομαι. 19 ἡδέως γὰρ ἀνέχεσθε τῶν ἀφρόνων φρόνιμοι ὄντες 20 ἀνέχεσθε γὰρ εἴ τις ὑμᾶς καταδουλοῖ, εἴ τις κατεσθίει, εἴ τις λαμβάνει, εἴ τις ἐπαίρεται, εἴ τις εἰς πρόσωπον ὑμᾶς δέρει. 21 κατὰ ἀτιμίαν λέγω, ὡς ὅτι ἡμεῖς ἠσθενήκαμεν. ἐν ᾧ δ᾽ ἄν τις τολμᾷ, ἐν ἀφροσύνῃ λέγω, τολμῶ κἀγώ. 22 Ἑβραῖοί εἰσιν; κἀγώ. Ἰσραηλῖταί εἰσιν; κἀγώ. σπέρμα Ἀβραάμ εἰσιν; κἀγώ. 23 διάκονοι Χριστοῦ εἰσιν; παραφρονῶν λαλῶ, ὑπὲρ ἐγώ· ἐν κόποις περισσοτέρως, ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὑπερβαλλόντως, ἐν θανάτοις πολλάκις. 24 ὑπὸ Ἰουδαίων πεντάκις τεσσεράκοντα παρὰ μίαν ἔλαβον, 25 τρὶς ἐρραβδίσθην, ἅπαξ ἐλιθάσθην, τρὶς ἐναυάγησα, νυχθήμερον ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα 26 ὁδοιπορίαις πολλάκις, κινδύνοις ποταμῶν, κινδύνοις λῃστῶν, κινδύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις, 27 κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι 28 χωρὶς τῶν παρεκτὸς ἡ ἐπίστασίς μοι ἡ καθ᾽ ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν. 29 τίς ἀσθενεῖ καὶ οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι; 30 Εἰ καυχᾶσθαι δεῖ, τὰ τῆς ἀσθενείας μου καυχήσομαι. 31 ὁ θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ κυρίου Ἰησοῦ οἶδεν, ὁ ὢν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας, ὅτι οὐ ψεύδομαι. 32 ἐν Δαμασκῷ ὁ ἐθνάρχης Ἁρέτα τοῦ βασιλέως ἐφρούρει τὴν πόλιν Δαμασκηνῶν πιάσαι με, 33 καὶ διὰ θυρίδος ἐν σαργάνῃ ἐχαλάσθην διὰ τοῦ τείχους καὶ ἐξέφυγον τὰς χεῖρας αὐτοῦ.

12

1 Akaba kukwânîne rhucîkuze, -ci kunali kurhamira busha.- nkolaga naderha n’oku Nyakasane ambonekeraga n’ebi ambishûlîre. 2 Nyishi omuntu muli Kristu hamagera myâka ikumi n’ini. Oyo muntu, -erhi ali ahêsire omubiri, ntishi erhi agusiga ntishi, Nyamuzinda yêne amanyire, – erhi bamuzirundukana omu malunga, bamuhisa omu irunga lya kasharhu. 3 Nyishi oku oyo muntu, erhi ali ahesire omubiri, ntishi, agusga, ntishi, Nyamuzinda yêne amanyire, – 4 bamuzurundukîne omu paradizo, ayumva ebinwa birhankaderhwa; ebi ayumvîrhe omuntu arhayemêrirwi okubiderha. 5 Oyo muntu, neci, nanamulimbira; ci nie niehe ntankalimbira oburhali buzamba bwâni. 6 Ncilonzagya okucîkuza, lirhankabire isirhe; bulya ntankadesire ebirhali by’okuli. Ci nalekeraga aho, hakanajira owacinyikebwa mukulu kulusha oku abwîne ndi, nisi erhi oku ayumva naderha.

7 Lyo n’obukulu bw’ebyo banfulûliraga burhag’irhuma nacîbona, bampeba akababo omu mubiri, kali nka ntumwa ya Shetani ekaz’intimba ebifundo. 8 Namahûna Nyakasane kasharhu erhi okwôla kurhuma, nti amuntenzekwo. 9 Naye ambwira, erhi: «Enshôkano yâni erhakunyihiri; bulya obuhashe bwâni omu buzamba mwo bucîyerekana». Nkolaga nsimire okulimbira obuzamba bwâni, Iyo obuhashe bwa Kristu bumbêramwo. 10 Okwôla kwo kurhuma nyumva nsîmire omu buzamba bwâni, omu bijaci, omu malibuko, omu kurhindibuzibwa n’omu burhe, erhi Kristu orhuma. Bulya amango ndi muzamba, Iyo mba muzibu! 11 Ka ntashubirage musirhe! Mwe mwanarhumire. Kali singa mwe mwàli mwankunga! Bulya ntâco ndushirwe n’abo bali ntumwa nkulu, ciru nkaba ntali cici. 12 Ebiyêrekana oku ndi ntumwa, mwàbibwîne ekarhî kinyu: okulembera ngasi malibuko, ebimanyîso, ebisômerîne n’ebirhangâzo. 13 Ezindi Ekleziya cici zahâbirwe murhahâbagwa, aha nyuma ly’okuba nie ono ntammuzidoheraga? Mumbabalire okwôla kubîha nammubîhîre! 14 Bukola bwa kasharhu obu ncîrheganyize okuja emwinyu, ntanammuzidohere. Arhali abâna bo babîkira ababusi. Ci ababusi bo babîkira abâna bâbo. 15 Niehe nnonzize okuhâna byoshi n’oku cihâna niene nieshi-nieshi erhi mwe murhuma. Obûla mmuzigire kulusha, ka kukwânîne munzigire kunyi? 16 Erhi «Kubage!» nie ono ntammuzidoheraga; ci kulya kuba nali mwengûza, nammugwârhira omu bwengeⁿ. 17 Ewe, k’abanarhumaga emwinyu bàli­mwo muguma warhumire nammuyungukirakwo? 18 Nayinginga Tito, nanamurhuma bo n’olya mwene wirhu^o. Ka Tito ammuyungukirekwo? K’arhali njira nguma rhwalimwo, muguma akula okugula aha, owundi akuhebe ho?

Paolo ayôbohire okurhimâna Abakorinti omu mabî

19 Kurhenga mira mucîkêbwa mpu kusamba rhusamba embere zinyu! Embere za Nnâmahanga rhuderhera muli Kristu. Ebyo byoshi, bene wirhu, kuderha nti muje embere. 20 Bulya nyôbohire nti nkaba hano nyisha, arhali oku nnonzize mube kwo nashanga muyôsire; nti ninyu mwakanashanga nyôsire oku murhalonzizi mbe; nti nakanashanga mulimwo ennongwe, obwâgalwa, omungo, orhudali, okuderherana kubî, okuhûranana, obucîbone n’akavulindi. 21 Nyôbohire nti amango nashubira eyo, Nyamwagirwa Nyamuzinda akanambonêsa enshonyi embere zinyu, nti hakanajira banji nalakira bajizire ebyâha, banabula bwacîyunjuza oku bijiro byâbo by’okubî, by’okuhusha n’eby’okukala enshonyi.

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

12

Visions and Revelations

1 Καυχᾶσθαι δεῖ, οὐ συμφέρον μέν, ἐλεύσομαι δὲ εἰς ὀπτασίας καὶ ἀποκαλύψεις κυρίου. 2 οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων, εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ θεὸς οἶδεν, ἁρπαγέντα τὸν τοιοῦτον ἕως τρίτου οὐρανοῦ. 3 καὶ οἶδα τὸν τοιοῦτον ἄνθρωπον, εἴτε ἐν σώματι εἴτε χωρὶς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα, ὁ θεὸς οἶδεν, 4 ὅτι ἡρπάγη εἰς τὸν παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ῥήματα ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. 5 ὑπὲρ τοῦ τοιούτου καυχήσομαι, ὑπὲρ δὲ ἐμαυτοῦ οὐ καυχήσομαι εἰ μὴ ἐν ταῖς ἀσθενείαις. 6 ἐὰν γὰρ θελήσω καυχήσασθαι, οὐκ ἔσομαι ἄφρων, ἀλήθειαν γὰρ ἐρῶ· φείδομαι δέ, μή τις εἰς ἐμὲ λογίσηται ὑπὲρ ὃ βλέπει με ἢ ἀκούει [τι] ἐξ ἐμοῦ 7 καὶ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκαλύψεων. διὸ ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι, ἐδόθη μοι σκόλοψ τῇ σαρκί, ἄγγελος Σατανᾶ, ἵνα με κολαφίζῃ, ἵνα μὴ ὑπεραίρωμαι. 8 ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν κύριον παρεκάλεσα ἵνα ἀποστῇ ἀπ᾽ ἐμοῦ. 9 καὶ εἴρηκέν μοι, Ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου, ἡ γὰρ δύναμις ἐν ἀσθενείᾳ τελεῖται. ἥδιστα οὖν μᾶλλον καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου, ἵνα ἐπισκηνώσῃ ἐπ᾽ ἐμὲ ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ. 10 διὸ εὐδοκῶ ἐν ἀσθενείαις, ἐν ὕβρεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν διωγμοῖς καὶ στενοχωρίαις, ὑπὲρ Χριστοῦ ὅταν γὰρ ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι.

Paul’s Concern for the Corinthian Church

11 Γέγονα ἄφρων, ὑμεῖς με ἠναγκάσατε. ἐγὼ γὰρ ὤφειλον ὑφ᾽ ὑμῶν συνίστασθαι· οὐδὲν γὰρ ὑστέρησα τῶν ὑπερλίαν ἀποστόλων εἰ καὶ οὐδέν εἰμι. 12 τὰ μὲν σημεῖα τοῦ ἀποστόλου κατειργάσθη ἐν ὑμῖν ἐν πάσῃ ὑπομονῇ, σημείοις τε καὶ τέρασιν καὶ δυνάμεσιν. 13 τί γάρ ἐστιν ὃ ἡσσώθητε ὑπὲρ τὰς λοιπὰς ἐκκλησίας, εἰ μὴ ὅτι αὐτὸς ἐγὼ οὐ κατενάρκησα ὑμῶν; χαρίσασθέ μοι τὴν ἀδικίαν ταύτην. 14 Ἰδοὺ τρίτον τοῦτο ἑτοίμως ἔχω ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς, καὶ οὐ καταναρκήσω· οὐ γὰρ ζητῶ τὰ ὑμῶν ἀλλ᾽ ὑμᾶς. οὐ γὰρ ὀφείλει τὰ τέκνα τοῖς γονεῦσιν θησαυρίζειν ἀλλ᾽ οἱ γονεῖς τοῖς τέκνοις. 15 ἐγὼ δὲ ἥδιστα δαπανήσω καὶ ἐκδαπανηθήσομαι ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν. εἰ περισσοτέρως ὑμᾶς ἀγαπῶ[ν], ἧσσον ἀγαπῶμαι; 16 ἔστω δέ, ἐγὼ οὐ κατεβάρησα ὑμᾶς· ἀλλ᾽ ὑπάρχων πανοῦργος δόλῳ ὑμᾶς ἔλαβον. 17 μή τινα ὧν ἀπέσταλκα πρὸς ὑμᾶς, δι᾽ αὐτοῦ ἐπλεονέκτησα ὑμᾶς; 18 παρεκάλεσα Τίτον καὶ συναπέστειλα τὸν ἀδελφόν· μήτι ἐπλεονέκτησεν ὑμᾶς Τίτος; οὐ τῷ αὐτῷ πνεύματι περιεπατήσαμεν; οὐ τοῖς αὐτοῖς ἴχνεσιν; 19 Πάλαι δοκεῖτε ὅτι ὑμῖν ἀπολογούμεθα. κατέναντι θεοῦ ἐν Χριστῷ λαλοῦμεν· τὰ δὲ πάντα, ἀγαπητοί, ὑπὲρ τῆς ὑμῶν οἰκοδομῆς. 20 φοβοῦμαι γὰρ μή πως ἐλθὼν οὐχ οἵους θέλω εὕρω ὑμᾶς κἀγὼ εὑρεθῶ ὑμῖν οἷον οὐ θέλετε· μή πως ἔρις, ζῆλος, θυμοί, ἐριθείαι, καταλαλιαί, ψιθυρισμοί, φυσιώσεις, ἀκαταστασίαι 21 μὴ πάλιν ἐλθόντος μου ταπεινώσῃ με ὁ θεός μου πρὸς ὑμᾶς καὶ πενθήσω πολλοὺς τῶν προημαρτηκότων καὶ μὴ μετανοησάντων ἐπὶ τῇ ἀκαθαρσίᾳ καὶ πορνείᾳ καὶ ἀσελγείᾳ ᾗ ἔπραξαν.

13

1 Bukola bwa kasharhu obûla nja emwinyu. Ngasi lubanja lukatubwa oku cimwa ca bahamîrizi babiri erhi basharhu^p. 2 Nakubwîzire balya baji­zire ebyâha burhanzi, nakubwîra n’abandi boshi, nnaba nanashub’ikuderha kandi ene ntabalimwo, nka kulya najiraga erhi ndi eyo obwa kabiri: nkashubira eyo, lero ntâbe bwonjo. 3 Nkabaga mulonzize mubone oku Kristu odwîrhe aderhera omu kanwa kâni? Yehe erhaba ngonyi embere zinyu, ci ajira obuhashe muli mwe. 4 Abambiragwa oku musalaba erhi kugonyâla^q kurhuma, ci azîne oku buhashe bwa Nyamuzinda. Na nirhu, rhuli ngonyi muli ye, neci, ci rhwayi­sh’iyôrha rhuzîne haguma naye oku buhashe bwa Nyamuzinda muli mwe.

5 Ninyu mwene mubage nka mwagerêreza, mulole erhi munali omu buye­mêre; mucîrhangule mwene. Ka ninyu mwene murhamanyiri oku Yezu Kristu ammulimwo? Nkaba abage erhi muli mihera! 6 Ahali nkaba mwamanya oku rhwehe rhurhali mihera! 7 Rhudwîrhe rhwashenga Nnâmahanga ammurhabâle murhajiraga okubî; arhali kuderha nti Iyo babona oku rhuyâzize, ci kuderha nti lyo mw’oyo mujira okwinja, rhube rhwe rhuyâga. 8 Bulyâla rhurhagwêrhi buhashe bwa kulwîsa okuli, ci bwa kulwîra okuli bwône rhujira. 9 Neci, rhusîma rhw’ono rhube ngonyi^r, ninyu mube bazibu. Kwo rhunashenga omu nsengero zirhu okwo: nti mushube bimâna. 10 Co cirhumire nayandika nnandi kuli eco, nti lyo hano mba nkola mmuliho, ntag’ikaliha omu buhashe Nyakasane a­mpaga mpu nyûbake, ci arhali mpu nshabe.

Enfundiko

Amahano. Omusingo. Obwanga

11 Ntyo, bene wirhu, mushagaluke, mucîsêze okuba bimâna, muhanane omurhima, muyumvanye, mube n’omurhûla, na Nyamuzinda w’omurhûla aba ninyu. 12 Mulamusanye n’ehinunugurho hitagatifu. Abatagatifu boshi bammulamusize. 13 Enshôkano ya Nyakasane Yezu Kristu, n’obuzigire bwa Nyamuzinda, n’omulungano gwa Mûka Mutagatifu bibe ninyu mweshi!

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β

13

Final Warnings and Greetings

1 Τρίτον τοῦτο ἔρχομαι πρὸς ὑμᾶς· ἐπὶ στόματος δύο μαρτύρων καὶ τριῶν σταθήσεται πᾶν ῥῆμα. 2 προείρηκα καὶ προλέγω, ὡς παρὼν τὸ δεύτερον καὶ ἀπὼν νῦν, τοῖς προημαρτηκόσιν καὶ τοῖς λοιποῖς πᾶσιν, ὅτι ἐὰν ἔλθω εἰς τὸ πάλιν οὐ φείσομαι, 3 ἐπεὶ δοκιμὴν ζητεῖτε τοῦ ἐν ἐμοὶ λαλοῦντος Χριστοῦ, ὃς εἰς ὑμᾶς οὐκ ἀσθενεῖ ἀλλὰ δυνατεῖ ἐν ὑμῖν. 4 καὶ γὰρ ἐσταυρώθη ἐξ ἀσθενείας, ἀλλὰ ζῇ ἐκ δυνάμεως θεοῦ. καὶ γὰρ ἡμεῖς ἀσθενοῦμεν ἐν αὐτῷ, ἀλλὰ ζήσομεν σὺν αὐτῷ ἐκ δυνάμεως θεοῦ εἰς ὑμᾶς. 5 Ἑαυτοὺς πειράζετε εἰ ἐστὲ ἐν τῇ πίστει, ἑαυτοὺς δοκιμάζετε· ἢ οὐκ ἐπιγινώσκετε ἑαυτοὺς ὅτι Ἰησοῦς Χριστὸς ἐν ὑμῖν; εἰ μήτι ἀδόκιμοί ἐστε. 6 ἐλπίζω δὲ ὅτι γνώσεσθε ὅτι ἡμεῖς οὐκ ἐσμὲν ἀδόκιμοι. 7 εὐχόμεθα δὲ πρὸς τὸν θεὸν μὴ ποιῆσαι ὑμᾶς κακὸν μηδέν, οὐχ ἵνα ἡμεῖς δόκιμοι φανῶμεν, ἀλλ᾽ ἵνα ὑμεῖς τὸ καλὸν ποιῆτε, ἡμεῖς δὲ ὡς ἀδόκιμοι ὦμεν. 8 οὐ γὰρ δυνάμεθά τι κατὰ τῆς ἀληθείας ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας. 9 χαίρομεν γὰρ ὅταν ἡμεῖς ἀσθενῶμεν, ὑμεῖς δὲ δυνατοὶ ἦτε· τοῦτο καὶ εὐχόμεθα, τὴν ὑμῶν κατάρτισιν. 10 διὰ τοῦτο ταῦτα ἀπὼν γράφω, ἵνα παρὼν μὴ ἀποτόμως χρήσωμαι κατὰ τὴν ἐξουσίαν ἣν ὁ κύριος ἔδωκέν μοι εἰς οἰκοδομὴν καὶ οὐκ εἰς καθαίρεσιν. 11 Λοιπόν, ἀδελφοί, χαίρετε, καταρτίζεσθε, παρακαλεῖσθε, τὸ αὐτὸ φρονεῖτε, εἰρηνεύετε, καὶ ὁ θεὸς τῆς ἀγάπης καὶ εἰρήνης ἔσται μεθ᾽ ὑμῶν. 12 ἀσπάσασθε ἀλλήλους ἐν ἁγίῳ φιλήματι. ἀσπάζονται ὑμᾶς οἱ ἅγιοι πάντες. 13 Ἡ χάρις τοῦ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ θεοῦ καὶ ἡ κοινωνία τοῦ ἁγίου πνεύματος μετὰ πάντων ὑμῶν

---

 ^a1.12 : Obwenge bw’omubiri, bwo bwenge buyegemera eby’cen’ igulu.

 ^b1.14 : Olusiku lwa Nnawirhu Yezu Knstu, lwo lusiku lw olubanja luzinda.

 ^c1.15 : Enshôkano ya kabiri : masîma g’okubonakwo Paolo obwa kabiri ekarhî kâbo.

 ^d1.17 : Abashombanyi ba Paolo bakag’iderha mpu anakahiga binji, ci mpu arhajira ebi ahiga.

 ^e1.20 : «Amen» kuli kuderha: «Neci ntyo! Kwo biri ntyo, ebi odesire bisêzire».

 ^f1.21 : Amavurha g’obubatizo.

 ^g1.22 : Ecimanyiso cirhazazika c’Obubatizo n’Obukomezo. Ecikinja ca Mûka : lyo Isakramenta ly’Obukomezo.

 ^h2.1 : Paolo arhalonza okushubilerhera Abakorinti oburhe.

 ⁱ2.3 : Maruba marhanzi Paolo ayandikiraga Abakorinti; ci ago maruba gahezire. Abalenga banaderhe oku aga burhanzi gahezire, gala marhanzi go gàli ga kabirhi, n’aga ga kabiri go gàli ga kasharhu.

 ^j2.6 Omuntu wagayisagya Paolo. buno ahunyire abakristu b’e Korinti mpu bababalire oyo mwene wâbo.

 ^k2.9 : Galya maruba makali ago Paolo adesire; nkaba nshonyi zarhumire bagarhera!

 ^l3.6 : Olwandiko – Endagano ya Mîra – kuyirha luyirha, bulya luhâna amarhegeko, ci lurhahâna misi ya kugashimba. Muka yêhe – Endagano Mpyâhya – buzîne ahâna.

 ^m3.7 : Obuja-bugo bw’olufù: bulya amarhegeko ga mîra, owagavunaga, lufù atwîragwa. Ci nta misi obwo bugo bwahânaga y’okugashimba bwinja.

 ⁿ3.18 : Abashimbûlizi ba Kristu bali nka ndolero (cilolero) y’irenge lyâge; naye Kristu yo nshusho n’endolero y’irenge ly’Ishe.

 ^o4.4 Shetani oyo ocihamba mpu yekola nn’eri igulu, ye olya wabwira Yezu mpu amuharamye! (Mt 4, 9-11). Ntaye arhamanamanakwo.

 ^p4.4 rhulole amahugûlo omu 3, 18.

 ^q4.12 olufù luli lwajira omukolo gwâlwo: Omukolo n’amalibuko g’obugo’ bw’entumwa binyihya amagala gazo, ci byo birhuma Nnâmahanga ashobôza abemêzi obuzîne bw’okuli. Kwo omuganda ashusha Nnawâbo Yezu ntyo; Yezu acihanyire bunguke bw’abandi, kwo n’entumwa y’okuli ejira.

 ^r4.13 : Nshôkano ya Mûka Mutagatifu.

 ^s4.13 : Lul 115 (116), 10.

 ^t4.16 : Omuntu orhuli embunga gwo mubiri, n’orhulimwo, bwo buzîne rhwashobôlaga erhi rhuhinduka bana ba Nnâmahanga omu Bubatizo.

 ^u5.1 : Ogwo mûbako, gwo mubiri gw’irenge rhwâfûkane (1 Kr 15, 44-45).

 ^v5.2 : Omûbako gw’omu Irunga rhuguyambalire oku ogwo gundi: Rhwankalonza okuja omu irenge ly’ensiku n’amango buzira okurhang’ifa.

 ^w5.3 5, 3: Abayish’ishimânwa bayambîrhe, bo balya bâbe bacizîne, banali bajira ebijiro by’obulangashane amango Mwâmi yezu agaluka; n’abashangwe bashugunu, bo barhacibwisiri irenge lya Kristu kandi erhi bo balya bayish’iba bafîre amango Kristu ayisha (1 Kr 15, 51-53).

 ^x5.13 : Hali abakag’ilongôza Paolo mpu arhalusire olugero, mpu adwîrhe ajira nk’ogwê n’isirhe. Akaba ajizire nka muntu ohezire obukengêre, Nnâmahanga warhumag ajira ntyo; n’aka obukengere bwâge buli bugumaguma, bemêzi barholamwo obunguke.

 ^y5.21 : Nnâmahga abarhuzize Mwami Yezu obuhane bwoshi bw’ebyâha b’igulu.

 ^z6.2 : Iz 49, 8.

 ^a6.15 . Beliyari ye Shetani.

 ^b6.16 eidolos omu cigereki : «nshusho z’abazimu», kandi rhwanaderha nti «nshanga».

 ^c6.16 : Lub 29, 45.

 ^d7.11 :Oburhe bwa kuli Nnâmahanga: Bulya buhane Abakorinti bahaga olya wagayisagya Paolo. Erhi baba bamamuhana, ahinduka mwinja.

 ^e7.12 : Olya bagayisagya: omuntu Paolo arhumaga e Korinti.

 ^f8.4 : Abo batagatifu, bo bakristu b e Yeruzalemu.

 ^g8.15 : Lub 16, 18: Ebyo binwa biyêrekire amâna, bene Israheli balyaga omu irungu.

 ^h8.18 : Wabona Luka oyo adesire.

 ⁱ8.22 : Oyo «mwene wirhu» rhurhishi ye ndi; Paolo arhamudesiri izino.

 ^j9.7 : Mig 22, 8.

 ^k9.9 : Mig 22, 9; Lul 111 (112), 9.

 ^l10.13 :Oluge lw’omukolo gw’obugo bwa Paolo, liri igulu lyoshi. Muli okwo ntaye wankaderha mpu acigerera kuli ye.

 ^m10.17 :Owalonza obukuze……: Yer 9, 22-23; 1 Kr 1, 31.

 ⁿ12.16 : Eryo iderha lyàli lya bashombanyi ba Paolo.

 ^o12.18 12, 18: Lola 2 Kr 8, 18-22.

 ^p13.1 Bahamîrizi babiri erhi basharhu: Lush 1,15.

 ^q13.4 : Kugonyâla: kugonyohala.

 ^r13.9 : Abakorinti baba bazibu olugendo lwâbo lukaba lwimâna, Paolo anaba ngonyi obwo, bulya arhacigwêrhi igwarhiro ly’okukolêsa obuhashe bwâge, na ntyo anayâga.