BAR – – DRC MASHI HEBREW BIBLE and MASHI GREEK

BARUKI

Enshokolezi

Eci citabu cayandikagwa na bantu banji banji. Omurhondêro gwâco gu­rhumayisa oku Baruki ye waciyandikaga erhi ali mwandisi w’omulêbi Yeremiya (1,1-14). Cikwône bigabi biguma biguma byayandikagwa n’owundi muntu erhi n’abandi bantu. Buzinda muntu muguma abiheba haguma, càbà citabu ciguma, cahêka izino lya Baruki, muntu wagwerhe irenge linene. Eco citabu cirhuyêreka oku Abayahudi bàli kuli na aka-Nyamuzinda k’e Yeruzalemu bàcihangana okushimbûlira enyigirizo n’okuyunjuza amarhegeko gâbo: okusalira, okurherekêra omu milungano, okushimba Amarhegeko, okuyumvikana na bene wâbo b’e Yeruzalemu, okulangalira okuyisha kw’Omu­cunguzi.

EBIRIMWO

1. Enshokolezi: cigabi 1,1-14

2. Isala ly’abalulize: c. 1,15-3, 8

3. Olwimbo lw’oburhimanya: c. 3,9-4,4

4. Endûlù n’obulangalire bwa Yeruzalemu: c. 4,5-5,9

Amaruba ga Yeremiya: Okuleka okuharâmya banyamuzinda bw’obu­nywesi: c. 6

1

Enshula–mwanzi

Baruki embere z’olubaga lw’Abayahudi e Babiloni

1 Ebi biri binwa by’ecitabu Baruki, mwene Neriyasi^a, Neriyasi ya Masiyasi, Masiyasi ya Sedekiyasi, Sedesiyasi^b mwene Asadiyasi^c, mwene Hilkiyasi^d ayandikiraga e Babiloni, 2 omu mwaka gwa karhanu, nsiku ndarhu z’omwêzi, ga­lya mango Abakaldeya bàgwarhaga Yeruzalemu, banamudûlika muliro^e. 3 Baruki anacisomera ebinwa by’eci citabu embere za Yekoniya^f mwene Yehoyakimu, mwâmi w’e Yuda, n’embere z’abantu boshi balishubûzinye mpu bayish’iyumva, 4 embere z’abarhambo na bagala ba mwâmi, embere z’abagula, embere z’abantu boshi, abakulu n’abarho, embere za ngasi boshi bàli e Babilo­ni, ishiriza ly’olwîshi lwa Sudi. 5 Abantu bakazilaka, bacîshalisa, banashenga e­ mbere za Nyakasane. 6 Okubundi banacisholola ensaranga, ngasi muguma akaz’ihâna nk’oku anahashire, 7 bazirhurna e Yeruzalernu, ernw’ornudâhwa Yowakirnu, rnugala wa Helkiyasi, rnwinjikulu Salornu, n’ernwa abandi badiâhwa bali hagurna naye eyo Yeruzalernu. 8 Baruki ye wali erhi ashubûzize ebirugu by’ornu ka-Nyarnuzinda ka Nyakasane, ornu nsiku ikurni z’ornwêzi gwa Siwani, byàli birugu bya rnarhale Sedekiyasi, rnwene Yosiyasi rnwâmi w’e Yuda àtulisagya, 9 erhi Nabukondonozori mwârni w’e Babiloni arnayus’iluliza Yekoniya kurhenga e Yeruzalernu anamuhêka e Babiloni hagurna n’abarha­rnbo, abashwêke, abakulu b’olubaga n’olubaga lwoshi. 10 Banaciderha, rnpu: «Loli oku rhwammurhumîre ensaranga, ogwo rnubalè rnugulernwo ernbâgwa z’okuhâna ntûlo n’enterekêro oku byâha, rnugule enshângi, rnujire entûlo, rnuhâne enterekêro oku luhêrero lwa Nyakasane Nyamuzinda wirhu, 11 munasengerere akalamo ka Nabukondonozori, mwâmi w’e Babiloni, n’ak’ornugala Baltazari, Iyo ensiku zâbo za hano igulu ziba nk’ez’ernalunga. 12 Okubundi obwo Nyakasane arhuhe emisi arhurnolekere n’arnasù, rhularne idako ly’ecîhôho ca Nabukondonozori, n’idako ly’ecihôho c’ornugala Baltazari, rhubarhurnikire nsiku nyinji bwenêne rhunarhone ornu rnasù gabo^g. 13 Nirhu rnurhusengerere ernwa Nyakasane Nyarnuzinda wirhu, bu­lya rhwàgornîre Nyakasane Nyarnuzinda wirhu, na kuhika olusiku lw’ene, obu­rhe n’obukunizi bwa Nyamuzinda burhasag’irhurhengakwo. 14 Cazindà rnusorne eci citabu rhummurhumire lyo mujira obucîyunjuze bw’ebyâha, omu ka-Nyarnuzinda ka Nyakasane, arnango g’olusiku lukulu, n’ezindi nsiku zi­kwânîne. 15 Muyish’iderha ntya, rnpu:

I. Isala ly’abalulize

Okufulûla ebyâha

«Obushinganyanya buli bwa Nyakasane Nyarnuzinda wirhu, ci kwône kuli rhwe, nshonyi ebusù, nk’oku binabonekîne ene! Nshonyi oku rnuntu w’e Yudeya n’abantu b’e Yeruzalernu^h, 16 nshonyi oku bâmi birhu, abarharnbo birhu, abadâlhwa birhu, abalêbi birhu na balarha. 17 Bulya rhwàbihîre Nyakasa­ne, 18 rhwàmugomîre, rhurhayumvirhizagya izù lya Nyakasane Nyamuzinda wirhu, owàkâgirhubwîra mpu rhukulikire amarhegeko àhizire embere zirhu. 19 Kurhenga lulya lusiku Nyakasane àrhenzagya balarha omu cihugo c’e Misiri kuhika olusiku lw’ene, rhurhasag’ihusa okuba bagoma emunda Nyakasane Nyamuzinda wirhu ali, rhwanakaz’ikola ebigalugalu omu kurhayumva izù lyaâge. 20 Na kandi, nk’oku binabonekîne ene, amahanya garhunanîrekwo, na zi­rya nfûlago Musa mwambali wa Nyamuzinda àderhaga oku irhegeko lya Nya­kasane, lulya lusiku àrhenzagya balarha omu cihugo c·e Misiri mpu arhuhe ecihugo cihululamwo amarha n’obûci. 21 Rhurhayumvirhizagya izù lya Nyaka­sane Nyamuzinda wirhu, nk’oku ebinwa hy’abalêbi bâge akagirhurhumira binadesire, 22 ci rhweshi rhwàkâgenda ngasi muguma nk’oku omurhima gwâge mubî gunamubwîzire, okurhumikira abandi banyamuzinda, okujira ebiri biga­lugalu omu masù ga Nyakasane Nyamuzinda wirhu.

ΒΑΡΟΥΧ 1

1 Καὶ οὗτοι οἱ λόγοι τοῦ βιβλίου, οὓς ἔγραψεν Βαρουχⁱ υἱὸς Νηριου υἱοῦ Μαασαιου υἱοῦ Σεδεκιου υἱοῦ Ασαδιου υἱοῦ Χελκιου ἐν Βαβυλῶνι 2 ἐν τῷ ἔτει τῷ πέμπτῳ ἐν ἑβδόμῃ τοῦ μηνὸς ἐν τῷ καιρῷ, ᾧ ἔλαβον οἱ Χαλδαῖοι τὴν Ιερουσαλημ καὶ ἐνέπρησαν αὐτὴν ἐν πυρί. 3 καὶ ἀνέγνω Βαρουχ τοὺς λόγους τοῦ βιβλίου τούτου ἐν ὠσὶν Ιεχονιου υἱοῦ Ιωακιμ βασιλέως Ιουδα καὶ ἐν ὠσὶ παντὸς τοῦ λαοῦ τῶν ἐρχομένων πρὸς τὴν βίβλον 4 καὶ ἐν ὠσὶν τῶν δυνατῶν καὶ υἱῶν τῶν βασιλέων καὶ ἐν ὠσὶ τῶν πρεσβυτέρων καὶ ἐν ὠσὶ παντὸς τοῦ λαοῦ ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου, πάντων τῶν κατοικούντων ἐν Βαβυλῶνι ἐπὶ ποταμοῦ Σουδ. 5 καὶ ἔκλαιον καὶ ἐνήστευον καὶ ηὔχοντο ἐναντίον κυρίου 6 καὶ συνήγαγον ἀργύριον, καθὰ ἑκάστου ἠδύνατο ἡ χείρ, 7 καὶ ἀπέστειλαν εἰς Ιερουσαλημ πρὸς Ιωακιμ υἱὸν Χελκιου υἱοῦ Σαλωμ τὸν ἱερέα καὶ πρὸς τοὺς ἱερεῖς καὶ πρὸς πάντα τὸν λαὸν τοὺς εὑρεθέντας μετ᾽ αὐτοῦ ἐν Ιερουσαλημ

8 ἐν τῷ λαβεῖν αὐτὸν τὰ σκεύη οἴκου κυρίου τὰ ἐξενεχθέντα ἐκ τοῦ ναοῦ ἀποστρέψαι εἰς γῆν Ιουδα τῇ δεκάτῃ τοῦ Σιουαν, σκεύη ἀργυρᾶ, ἃ ἐποίησεν Σεδεκιας υἱὸς Ιωσια βασιλεὺς Ιουδα 9 μετὰ τὸ ἀποικίσαι Ναβουχοδονοσορ βασιλέα Βαβυλῶνος τὸν Ιεχονιαν καὶ τοὺς ἄρχοντας καὶ τοὺς δεσμώτας καὶ τοὺς δυνατοὺς καὶ τὸν λαὸν τῆς γῆς ἀπὸ Ιερουσαλημ καὶ ἤγαγεν αὐτὸν εἰς Βαβυλῶνα.

10 καὶ εἶπαν ᾿Ιδοὺ ἀπεστείλαμεν πρὸς ὑμᾶς ἀργύριον, καὶ ἀγοράσατε τοῦ ἀργυρίου ὁλοκαυτώματα καὶ περὶ ἁμαρτίας καὶ λίβανον καὶ ποιήσατε μαννα καὶ ἀνοίσατε ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον κυρίου θεοῦ ἡμῶν 11 καὶ προσεύξασθε περὶ τῆς ζωῆς Ναβουχοδονοσορ βασιλέως Βαβυλῶνος καὶ εἰς ζωὴν Βαλτασαρ υἱοῦ αὐτοῦ, ἵνα ὦσιν αἱ ἡμέραι αὐτῶν ὡς αἱ ἡμέραι τοῦ οὐρανοῦ ἐπὶ τῆς γῆς. 12 καὶ δώσει κύριος ἰσχὺν ἡμῖν καὶ φωτίσει τοὺς ὀφθαλμοὺς ἡμῶν, καὶ ζησόμεθα ὑπὸ τὴν σκιὰν Ναβουχοδονοσορ βασιλέως Βαβυλῶνος καὶ ὑπὸ τὴν σκιὰν Βαλτασαρ υἱοῦ αὐτοῦ καὶ δουλεύσομεν αὐτοῖς ἡμέρας πολλὰς καὶ εὑρήσομεν χάριν ἐναντίον αὐτῶν. 13 καὶ προσεύξασθε περὶ ἡμῶν πρὸς κύριον τὸν θεὸν ἡμῶν, ὅτι ἡμάρτομεν τῷ κυρίῳ θεῷ ἡμῶν, καὶ οὐκ ἀπέστρεψεν ὁ θυμὸς κυρίου καὶ ἡ ὀργὴ αὐτοῦ ἀφ᾽ ἡμῶν ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης. 14 καὶ ἀναγνώσεσθε τὸ βιβλίον τοῦτο, ὃ ἀπεστείλαμεν πρὸς ὑμᾶς ἐξαγορεῦσαι ἐν οἴκῳ κυρίου ἐν ἡμέρᾳ ἑορτῆς καὶ ἐν ἡμέραις καιροῦ, 15 καὶ ἐρεῖτε Τῷ κυρίῳ θεῷ ἡμῶν ἡ δικαιοσύνη, ἡμῖν δὲ αἰσχύνη τῶν προσώπων ὡς ἡ ἡμέρα αὕτη, ἀνθρώπῳ Ιουδα καὶ τοῖς κατοικοῦσιν Ιερουσαλημ 16 καὶ τοῖς βασιλεῦσιν ἡμῶν καὶ τοῖς ἄρχουσιν ἡμῶν καὶ τοῖς ἱερεῦσιν ἡμῶν καὶ τοῖς προφήταις ἡμῶν καὶ τοῖς πατράσιν ἡμῶν, 17 ὧν ἡμάρτομεν ἔναντι κυρίου 18 καὶ ἠπειθήσαμεν αὐτῷ καὶ οὐκ ἠκούσαμεν τῆς φωνῆς κυρίου θεοῦ ἡμῶν πορεύεσθαι τοῖς προστάγμασιν κυρίου, οἷς ἔδωκεν κατὰ πρόσωπον ἡμῶν. 19 ἀπὸ τῆς ἡμέρας, ἧς ἐξήγαγεν κύριος τοὺς πατέρας ἡμῶν ἐκ γῆς Αἰγύπτου, καὶ ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης ἤμεθα ἀπειθοῦντες πρὸς κύριον θεὸν ἡμῶν καὶ ἐσχεδιάζομεν πρὸς τὸ μὴ ἀκούειν τῆς φωνῆς αὐτοῦ. 20 καὶ ἐκολλήθη εἰς ἡμᾶς τὰ κακὰ καὶ ἡ ἀρά, ἣν συνέταξεν κύριος τῷ Μωυσῇ παιδὶ αὐτοῦ ἐν ἡμέρᾳ, ᾗ ἐξήγαγεν τοὺς πατέρας ἡμῶν ἐκ γῆς Αἰγύπτου δοῦναι ἡμῖν γῆν ῥέουσαν γάλα καὶ μέλι ὡς ἡ ἡμέρα αὕτη. 21 καὶ οὐκ ἠκούσαμεν τῆς φωνῆς κυρίου τοῦ θεοῦ ἡμῶν κατὰ πάντας τοὺς λόγους τῶν προφητῶν, ὧν ἀπέστειλεν πρὸς ἡμᾶς, 22 καὶ ᾠχόμεθα ἕκαστος ἐν διανοίᾳ καρδίας αὐτοῦ τῆς πονηρᾶς ἐργάζεσθαι θεοῖς ἑτέροις ποιῆσαι τὰ κακὰ κατ᾽ ὀφθαλμοὺς κυρίου θεοῦ ἡμῶν

2

1 Co cirhumire Nyakasane ayunjuliza akanwa aderhaga kuli rhwe, oku bacîrânuzi birhu balirhegesire Israheli, oku bâmi n’abarhambo birhu, oku bantu b’lsrahcli n’ab’e Yuda, 2 hano idako ly’amalunga harhasag’ijirwa ebiri nk’ebi ajizire aha Yeruzalemu, nka kulya binayandisirwe omu Irhegeko lya Musa; 3 kuhika rhwalinda rhuhika aha omuntu alya enyama y’omugala, owu­ndi naye alye enyama y’omwâli. 4 Na kulusha aho, Nyakasane abahâna omu buhashe bw’amâmi garhuzungulusire goshi, mpu Iyo rhubà masheka na binioko emw’abantu b’ebihugo birhuli eburhambi n’obundi, ebi Nyakasane arhushandabanyizemwo. 5 Rhwàbà bashizi, ahâli h’okubà barhegesi, bulya rhwiàbihîre Nyakasane Nyamuzinda wirhu, erhi rhubula buyumvirhiza izù lyage. 6 Obushinganyanya bunali bwa Nyakasane Nyamuzinda wirhu, ci kuli rhwe na kuli balarha, nshonyi ebusù nk’oku binabonekîne ene. 7 Ebi Nyakasane aderhaga kuli rhwe byoshi, ago mahanya goshi gacihonda kuli rhwe. 8 Rhurha­shengaga obusù bwa Nyakasane nti ahindule enkengêro z’omurhima mubî gwa ngasi muguma muli rhwe. 9 Nyakasane naye àbikirira ago mahanya ànarhu­rhumirago; bulya Nyakasane abà mushinganyanya mw’ebi àrhurhegekaga mpu rhujire byoshi, 10 ci kwône rhurhayumvirhizagya izù lyâge lyarhubwîraga mpu rhukaz’igera omu njira y’amarhegeko Nyakasane ahizire embere zirhu.

Ornusengero gw’amingingo

11 Lero bunôla, Yagirwa Nyakasane, Nyamuzinda w’Israheli, we wàrhenza­gya olubaga lwâwe omu cihugo c’e Misiri n’okuboko kwâwe kuzibuzibu, omu bimanyîso n’ebirhangâzo, oku buhashe bunene n’okuboko kulambûle, wàcîbo­nera ntyo Izîno ly’irenge kuhika ene^j. 12 Yagirwa Nyakasane, Nyamuzinda wi­rhu, rhwajizire ebyâha, rhwàlogosire, rhwàbuzire obushinganyanya oku ma­rhegeko gâwe. 13 Ojire obukunizi bwâwe burhugere kuli bulya rhukola rhusigîre mâhungà masungunu omu karhî k’amashanja wàrhushandabanyizemwo. 14 Yagirwa Nyakasane, oyumvirhize ensengero n’endûlù yirhu, orhucize erhi lukengwa lwâwe lurhumire, orhuyêrekeze olukogo lwâwe embere z’abantu bàrhululizagya, 15 Iyo n’igulu lyoshi limanya oku we Nyakasane Nyamuzinda wi­rhu, bulya Israheli n’iburha lyâge Izîno lyâwe bayirisirwe. 16 Yagirwa Nyakasa­ne, olole kurhenga ebwa ndâro yâwe ntagatifu, orhukengêre: rhega okurhwiri, orhuyumvirhize; 17 lambûla^k amasù gâwe Nyakasane, obone: emifu y’ekuzimu, eyarhenzibwe omuka omu mubiri, arhali yo yankahà Nyakasane irenge n’obu­kuze, 18 ci omurhima gugogomirwe bwenêne, omuntu wagenda ayûnamirize anajogonokîrwe; amasù gali buzimangana, n’omurhima gushâlisire, byo bya­ nkakuhà irenge n’obukuze, Yagirwa Nyakasane!^l

19 Rhurhacikubagiri makwânane ga balarha erhi ga bâmi birhu obu rhwadu­bulira ensengero zirhu embere ly’obusù bwâwe, Yagirwa Nyakasane, Nyamuzinda wirhu. 20 Bulya warhurhulirekwo oburhe n’omutula gwâwe, nk’o­ku wanaderhaga mîra omu kanwa k’abalêbi bambali bâwe, amango wade­rhaga, erhi: 21 «Ntya kwo Nyakasane adesire: Mugombye ebirhugo, mu­rhumikire mwâmi w’e Babiloni, Iyo muyishibêra omu cihugo nahâga bâsho. 22 Ci akaba murhayumvirhizi izù )ya Nyakasane ommubwizire mpu mu­rhumikire omwâmi w’e Babiloni, 23 ncijira kwoshi kuhika izù ly’arnasîma n’o­mwishingo, izù ly’omuhya-mulume n’ery’omuhya bizimangane omu bishagala bya Yuda birhenge n’omu Yeruzalemu, ecihugo coshi ciyôrhe bwâmwa, ci­rhâciyimbwemwo muntu.» 24 Ci kwone rhurhayumvirhizagya izù ]yâwe lyakâg’irhubwîra mpu rhurhumikire omwâmi w’e Babiloni, lero wayunjuliza ntyo ebinwa waderhaga omu kanwa k’abalêbi bambali bâwe, erhi: «Amavuha g’abâmi birhu n’amavuha ga balarha gabishûlwa aha gàli omu nshinda.» 25 Go gano ganakolaga galangisirwe oku idûrhu ly’omûshi n’oku mboho y’olubula lw’obudufu; bafîre omu malumwa madârhi, g’ishali n’engôrho n’obukagwa, 26 n’eyi nyumpa yakâg’iderhwa izîno lyâwe wayihindwîre yayôrha nk’oku ena­kola eyôsire ene, erhi bugamba bw’enyumpa y’Israheli n’enyumpa ya Yuda bu­rhuma.

27 Ciru na ntyo, Nyakasane, kwo warhujirîre nk’oku obwonjo bwâwe bunali n’obutûdu bwâwe bunji bwenêne, 28 nk’oku wanali erhi wadesire omu kanwa ka mwambali wâwe Musa lulya lusiku wamurhegekaga mpu ayandikire Irhegeko lyâwe embere !ya bene Israheli, waderha, erhi: 29 «Mukabà mu­rhayumivirhîzi izù lyâni, mwabona oku oyu nyamugege w’abantu yeshi anyiha, babe mâhungà ga bantu omu karhî k’amashanja nayish’ibashandabanyamwo, 30 bulya mmanyire oku barhanyumve, bali lubaga lwa cikanyi-cirhagomba. Ci kwône bacicija emurhima bonene mw’eryo ihanga lya bene balulizibwemwo, 31 banamanye oku nie Nyakasane Nyamuzinda wâbo. Nabahà omurhima n’amarhwiri g’okuyumva. 32 Bampêra irenge mw’eco cihugo balulizibwemwo, bakengêra izîno lyâni; 33 barhacibe bacikanyi-cirhagomba; bashologorhwa n’e­ bijiro byâbo bibi bakengêra omwanya gwa bishe bagomeraga Nyakasane. 34 Okubundi nshub’ibagalula omu cihugo nalaganyagya bishe wâbo Abrahamu, Izaki na Yakobo, baciyîmemwo. Nâbaluza barhanacinyihe. 35 Nâbayîmangiza endagâno y’ensiku n’amango, Iyo mba Nyamuzinda wâbo, nabo babe lubaga lwâni. Ciru n’olubaga lwâni lw’Israheli ntakacilurhenza omu cihugo naluhire.»

ΒΑΡΟΥΧ 2

1 καὶ ἔστησεν κύριος τὸν λόγον αὐτοῦ, ὃν ἐλάλησεν ἐφ᾽ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τοὺς δικαστὰς ἡμῶν τοὺς δικάσαντας τὸν Ισραηλ καὶ ἐπὶ τοὺς βασιλεῖς ἡμῶν καὶ ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας ἡμῶν καὶ ἐπὶ ἄνθρωπον Ισραηλ καὶ Ιουδα. 2 οὐκ ἐποιήθη ὑποκάτω παντὸς τοῦ οὐρανοῦ καθὰ ἐποίησεν ἐν Ιερουσαλημ κατὰ τὰ γεγραμμένα ἐν τῷ νόμῳ Μωυσῆ 3 τοῦ φαγεῖν ἡμᾶς ἄνθρωπον σάρκας υἱοῦ αὐτοῦ καὶ ἄνθρωπον σάρκας θυγατρὸς αὐτοῦ. 4 καὶ ἔδωκεν αὐτοὺς ὑποχειρίους πάσαις ταῖς βασιλείαις ταῖς κύκλῳ ἡμῶν εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς ἄβατον ἐν πᾶσι τοῖς λαοῖς τοῖς κύκλῳ, οὗ διέσπειρεν αὐτοὺς κύριος ἐκεῖ. 5 καὶ ἐγενήθησαν ὑποκάτω καὶ οὐκ ἐπάνω, ὅτι ἡμάρτομεν κυρίῳ θεῷ ἡμῶν πρὸς τὸ μὴ ἀκούειν τῆς φωνῆς αὐτοῦ.— 6 τῷ κυρίῳ θεῷ ἡμῶν ἡ δικαιοσύνη, ἡμῖν δὲ καὶ τοῖς πατράσιν ἡμῶν ἡ αἰσχύνη τῶν προσώπων ὡς ἡ ἡμέρα αὕτη. 7 ἃ ἐλάλησεν κύριος ἐφ᾽ ἡμᾶς, πάντα τὰ κακὰ ταῦτα ἦλθεν ἐφ᾽ ἡμᾶς. 8 καὶ οὐκ ἐδεήθημεν τοῦ προσώπου κυρίου τοῦ ἀποστρέψαι ἕκαστον ἀπὸ τῶν νοημάτων τῆς καρδίας αὐτῶν τῆς πονηρᾶς. 9 καὶ ἐγρηγόρησεν κύριος ἐπὶ τοῖς κακοῖς, καὶ ἐπήγαγε κύριος ἐφ᾽ ἡμᾶς, ὅτι δίκαιος ὁ κύριος ἐπὶ πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ, ἃ ἐνετείλατο ἡμῖν. 10 καὶ οὐκ ἠκούσαμεν τῆς φωνῆς αὐτοῦ πορεύεσθαι τοῖς προστάγμασιν κυρίου, οἷς ἔδωκεν κατὰ πρόσωπον ἡμῶν.— 11 καὶ νῦν, κύριε ὁ θεὸς Ισραηλ, ὃς ἐξήγαγες τὸν λαόν σου ἐκ γῆς Αἰγύπτου ἐν χειρὶ κραταιᾷ καὶ ἐν σημείοις καὶ ἐν τέρασιν καὶ ἐν δυνάμει μεγάλῃ καὶ ἐν βραχίονι ὑψηλῷ καὶ ἐποίησας σεαυτῷ ὄνομα ὡς ἡ ἡμέρα αὕτη, 12 ἡμάρτομεν ἠσεβήσαμεν ἠδικήσαμεν, κύριε ὁ θεὸς ἡμῶν, ἐπὶ πᾶσιν τοῖς δικαιώμασίν σου. 13 ἀποστραφήτω ὁ θυμός σου ἀφ᾽ ἡμῶν, ὅτι κατελείφθημεν ὀλίγοι ἐν τοῖς ἔθνεσιν, οὗ διέσπειρας ἡμᾶς ἐκεῖ. 14 εἰσάκουσον, κύριε, τῆς προσευχῆς ἡμῶν καὶ τῆς δεήσεως ἡμῶν καὶ ἐξελοῦ ἡμᾶς ἕνεκεν σοῦ καὶ δὸς ἡμῖν χάριν κατὰ πρόσωπον τῶν ἀποικισάντων ἡμᾶς, 15 ἵνα γνῷ πᾶσα ἡ γῆ ὅτι σὺ κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν, ὅτι τὸ ὄνομά σου ἐπεκλήθη ἐπὶ Ισραηλ καὶ ἐπὶ τὸ γένος αὐτοῦ. 16 κύριε, κάτιδε ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ ἁγίου σου καὶ ἐννόησον εἰς ἡμᾶς· κλῖνον, κύριε, τὸ οὖς σου καὶ ἄκουσον· 17 ἄνοιξον, κύριε, τοὺς ὀφθαλμούς σου καὶ ἰδέ· ὅτι οὐχ οἱ τεθνηκότες ἐν τῷ ᾅδῃ, ὧν ἐλήμφθη τὸ πνεῦμα αὐτῶν ἀπὸ τῶν σπλάγχνων αὐτῶν, δώσουσιν δόξαν καὶ δικαίωμα τῷ κυρίῳ, 18 ἀλλὰ ἡ ψυχὴ ἡ λυπουμένη ἐπὶ τὸ μέγεθος, ὃ βαδίζει κύπτον καὶ ἀσθενοῦν καὶ οἱ ὀφθαλμοὶ οἱ ἐκλείποντες καὶ ἡ ψυχὴ ἡ πεινῶσα δώσουσίν σοι δόξαν καὶ δικαιοσύνην, κύριε. 19 ὅτι οὐκ ἐπὶ τὰ δικαιώματα τῶν πατέρων ἡμῶν καὶ τῶν βασιλέων ἡμῶν ἡμεῖς καταβάλλομεν τὸν ἔλεον ἡμῶν κατὰ πρόσωπόν σου, κύριε ὁ θεὸς ἡμῶν, 20 ὅτι ἐνῆκας τὸν θυμόν σου καὶ τὴν ὀργήν σου εἰς ἡμᾶς, καθάπερ ἐλάλησας ἐν χειρὶ τῶν παίδων σου τῶν προφητῶν λέγων 21 Οὕτως εἶπεν κύριος Κλίνατε τὸν ὦμον ὑμῶν καὶ ἐργάσασθε τῷ βασιλεῖ Βαβυλῶνος καὶ καθίσατε ἐπὶ τὴν γῆν, ἣν ἔδωκα τοῖς πατράσιν ὑμῶν· 22 καὶ ἐὰν μὴ ἀκούσητε τῆς φωνῆς κυρίου ἐργάσασθαι τῷ βασιλεῖ Βαβυλῶνος, 23 ἐκλείψειν ποιήσω ἐκ πόλεων Ιουδα καὶ ἔξωθεν Ιερουσαλημ φωνὴν εὐφροσύνης καὶ φωνὴν χαρμοσύνης, φωνὴν νυμφίου καὶ φωνὴν νύμφης, καὶ ἔσται πᾶσα ἡ γῆ εἰς ἄβατον ἀπὸ ἐνοικούντων. 24 καὶ οὐκ ἠκούσαμεν τῆς φωνῆς σου ἐργάσασθαι τῷ βασιλεῖ Βαβυλῶνος, καὶ ἔστησας τοὺς λόγους σου, οὓς ἐλάλησας ἐν χερσὶν τῶν παίδων σου τῶν προφητῶν τοῦ ἐξενεχθῆναι τὰ ὀστᾶ βασιλέων ἡμῶν καὶ τὰ ὀστᾶ τῶν πατέρων ἡμῶν ἐκ τοῦ τόπου αὐτῶν, 25 καὶ ἰδού ἐστιν ἐξερριμμένα τῷ καύματι τῆς ἡμέρας καὶ τῷ παγετῷ τῆς νυκτός, καὶ ἀπεθάνοσαν ἐν πόνοις πονηροῖς, ἐν λιμῷ καὶ ἐν ῥομφαίᾳ καὶ ἐν ἀποστολῇ. 26 καὶ ἔθηκας τὸν οἶκον, οὗ ἐπεκλήθη τὸ ὄνομά σου ἐπ᾽ αὐτῷ, ὡς ἡ ἡμέρα αὕτη διὰ πονηρίαν οἴκου Ισραηλ καὶ οἴκου Ιουδα.— 27 καὶ ἐποίησας εἰς ἡμᾶς, κύριε ὁ θεὸς ἡμῶν, κατὰ πᾶσαν ἐπιείκειάν σου καὶ κατὰ πάντα οἰκτιρμόν σου τὸν μέγαν, 28 καθὰ ἐλάλησας ἐν χειρὶ παιδός σου Μωυσῆ ἐν ἡμέρᾳ ἐντειλαμένου σου αὐτῷ γράψαι τὸν νόμον σου ἐναντίον υἱῶν Ισραηλ λέγων 29 ᾿Εὰν μὴ ἀκούσητε τῆς φωνῆς μου, ἦ μὴν ἡ βόμβησις ἡ μεγάλη ἡ πολλὴ αὕτη ἀποστρέψει εἰς μικρὰν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, οὗ διασπερῶ αὐτοὺς ἐκεῖ· 30 ὅτι ἔγνων ὅτι οὐ μὴ ἀκούσωσίν μου, ὅτι λαὸς σκληροτράχηλός ἐστιν. καὶ ἐπιστρέψουσιν ἐπὶ καρδίαν αὐτῶν ἐν γῇ ἀποικισμοῦ αὐτῶν 31 καὶ γνώσονται ὅτι ἐγὼ κύριος ὁ θεὸς αὐτῶν. καὶ δώσω αὐτοῖς καρδίαν καὶ ὦτα ἀκούοντα, 32 καὶ αἰνέσουσίν με ἐν γῇ ἀποικισμοῦ αὐτῶν καὶ μνησθήσονται τοῦ ὀνόματός μου 33 καὶ ἀποστρέψουσιν ἀπὸ τοῦ νώτου αὐτῶν τοῦ σκληροῦ καὶ ἀπὸ πονηρῶν πραγμάτων αὐτῶν, ὅτι μνησθήσονται τῆς ὁδοῦ πατέρων αὐτῶν τῶν ἁμαρτόντων ἔναντι κυρίου. 34 καὶ ἀποστρέψω αὐτοὺς εἰς τὴν γῆν, ἣν ὤμοσα τοῖς πατράσιν αὐτῶν τῷ Αβρααμ καὶ τῷ Ισαακ καὶ τῷ Ιακωβ, καὶ κυριεύσουσιν αὐτῆς· καὶ πληθυνῶ αὐτούς, καὶ οὐ μὴ σμικρυνθῶσιν· 35 καὶ στήσω αὐτοῖς διαθήκην αἰώνιον τοῦ εἶναί με αὐτοῖς εἰς θεὸν καὶ αὐτοὶ ἔσονταί μοι εἰς λαόν· καὶ οὐ κινήσω ἔτι τὸν λαόν μου Ισραηλ ἀπὸ τῆς γῆς, ἧς ἔδωκα αὐτοῖς.—

3

1 Yagirwa Nyakasane Ogala-byoshi, Yagirwa Nyamuzinda w’Israheli, murhima gugogomîrwe, murhima gurhadêkeriri byo bidwîrhe byakubirikira. 2 Oyumvirhize Nyakasane, onababalire, bulya rhwajizire ebyâha embere zâwe, 3 wehe oyôrha obâho ensiku zoshi, ci rhwehe. rhwaherêrekire lwoshi! 4 Yagi­rwa, Nyakasane Ogala-byoshi, Nyamuzinda w’lsraheli, oyumvirhize, Waliha, omusengero gw’eyi mifu y’Israheli, bu bana ba balya bantu bàkubîhiraga: ba­rhàyumvagya izù lya Nyakasane Nyamuzinda wâbo, lêro amahanya ga­ rhunanîragekwo. 5 Orhacikengeraga ebyâha bya balarha, ci mwo kano kasanzi, okengêre okuboko kwâwe n’lzîno lyâwe^m, 6 bulya we Nyakasane Nyamuzimla wirhu, nirhu rhukâkukuza Nyakasane. 7 Bulya wahizire ecâba câwe omu mi­rhima yirhu, mpu Iyo rhukaz’ishenga Izîno lyâwe. Rhulonzize rhukaz’ikukuza mw’obu bukagwa bwirhu, bulya rhwarhenzize obubî bwa balarha omu mirhima yirhu, bo bàkujiriraga ebyâha. 8 Ololage oku ene rhuli mw’obu bukagwa wa­ rhushandabanyizemwo mpu rhube banyamakobwa, bahehêrere, erhi mabî ga balarha garhuma bo bacinanûlaga kuli Nyakasane Nyamuzinda wirhu.

II. Oburhimanya: kashambala Israheli arhashangira na ndi

9 Wâni Israheli, yumvirhiza amarhegeko g’obuzine, orhege okurhwiri kwâwe, okengukwe, orhacibe idâga.

10 Kurhi oku, wâni Israheli, ci oli omu cihugo c’abashombanyi bâwe? Ca­ rhumire washosihalira ihanga lya bene?

11 Wàhemukîre omu karhî k’abapagani, bali nka mifu, waganjirwa muli banya­kwigendera bâjà ekuzimu.

12 Kali bulya wàlesire Enshoko y’Obushinganyanya.

13 Ocishimbaga enjira ya Nyamuzinda, wankabwîne omurhûla ensiku n’ama­ngo.

14 Manyîrira ngahi obumanye buli, n’emisi, n’obukengêre: Iyo omanya ngahi obunji bw’ensiku buli, omanye n’aha obulangashane bw’amasù buli n’omurhûla.

Ntaye wankahash’ifulûla obushingauyanya

15 Ndi wafulwîre aha obushinganyanya buhanda n’omu Obushinganyanya bubikirwa?

16 Ngahi baligi balya barhegesi b’amashanja na balya bàkag’ishwêka ensimba z’erubala,

17 balya bakag’irhegeka ebinyunyi by’ernalunga, balunda ensaranga n’amasholo, byo abantu bacîkubagira, balya bantu obugale bwâbo burhàgwerhe lugero?

18 Erhi balya bakâg’itula arnarhale n’obushiru bunene kuhika emikolo yabo ya­ rhaluka obukengêre?

19 Boshi bahirigisire, bakaz’iyandagalira ekuzirnu! N’abandi bayisha enyurna zâbo.

20 Abarho kulusha babalirnwo, babwîne oburnoleke banabêra hano igulu, ci kwône barharnanyaga enjira y’obushinganyanya,

21 barhashibiriraga okurnanya emikâba yabwo, nabo abana bacîyegûla n’enjira ya bishe.

22 Ntâye wayurnvirhe Obushinganyanya bwaderhwa e Kanani, nîsi erhi bwàba­ nwa e Temani,

23 ciru bene Hqgari balongereza amalenga ga hano igulu abarhunzi b’e Merani n’ab’e Tema, abahugûla emigani n’abalongereza amalenga, barhama­nyaga enjira y’Obushinganyanya barhanashibiriraga okumanya ernikâba yabwo.

24 Mâshi Israheli, ala oku enyumpa ya Nyarnuzindaⁿ yaluga wâni, ala oku ecihugo c’omwîmo gwâge cagaliha wâni!

25 Ciba cinene cirhajira lubibi, ciba cirîrî kurhalusa olugero!

26 Yo baburhagwa balya bantu banênènè ba rnîra, balya bàli balîrî bwenêne na ntwâli omu bîrha.

27 Arhali bo Nyamuzinda àcîshozire, arhanali bo àyeresire enjira y’Obushinga­nyanya;

28 boshi baherêrekera, bulya barhagwerhe bumanye, baherêrekera erhi buhwi­nja bwâbo burhuma.

29 Ndi wàsôkire emalunga agend’iburhôla anabuyandagaza kurhenga omu bi­tù?

30 Ndi wayikîre enyanja aj’ibulonza abulêrha oku citwîro ciri nk’ec’amasholo gacîre bwenêne?

31 Ntâye ciru n’ornuguma oyishi enjira y’Obushinganyanya, ntâye wankamanya aha bugera.

Nyamuzinda yene ye hà lsraheli obushinganyanya

32 Ci kwône, Olya oyishi byoshi, yeki oyishi enjira yabwo, àyifulûlaga n’obuke­ngêre bwâge: Yene wayimanzagya igulu burhadundagana, analiyunjuza nsimba za magulu ani.

33 Anarhume obulangashane rnpu bugende; anashub’ibuhamagala buyishe bwajuguma.

34 Enyenyêzi kulangashana zilangashana, ziyîze n’omwishingo.

35 Anazihamagale, nazo ziyakûze, mpu: «Ho rhuli hano!» Obwo zilangashane n’ornwishingo, Mulemi wazo orhumire.

36 Oyo ye Nyamuzinda wirhu, ciru nta wundi omushusha.

37 Afulwîre enjira z’Obushinganyanya zoshi, azifumbika Yakobo, mwambali wâge, na Israheli, murhonyi wâge.

38 Obushinganyanya nabwo bwàpamuka omu igulu, bwàjiyûbaka haguma n’abantu.

ΒΑΡΟΥΧ 3

1 κύριε παντοκράτωρ ὁ θεὸς Ισραηλ, ψυχὴ ἐν στενοῖς καὶ πνεῦμα ἀκηδιῶν κέκραγεν πρὸς σέ. 2 ἄκουσον, κύριε, καὶ ἐλέησον, ὅτι ἡμάρτομεν ἐναντίον σου· 3 ὅτι σὺ καθήμενος τὸν αἰῶνα, καὶ ἡμεῖς ἀπολλύμενοι τὸν αἰῶνα. 4 κύριε παντοκράτωρ ὁ θεὸς Ισραηλ, ἄκουσον δὴ τῆς προσευχῆς τῶν τεθνηκότων Ισραηλ καὶ υἱῶν τῶν ἁμαρτανόντων ἐναντίον σου, οἳ οὐκ ἤκουσαν τῆς φωνῆς κυρίου θεοῦ αὐτῶν καὶ ἐκολλήθη ἡμῖν τὰ κακά. 5 μὴ μνησθῇς ἀδικιῶν πατέρων ἡμῶν, ἀλλὰ μνήσθητι χειρός σου καὶ ὀνόματός σου ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ· 6 ὅτι σὺ κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν, καὶ αἰνέσομέν σε, κύριε. 7 ὅτι διὰ τοῦτο ἔδωκας τὸν φόβον σου ἐπὶ καρδίαν ἡμῶν τοῦ ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομά σου, καὶ αἰνέσομέν σε ἐν τῇ ἀποικίᾳ ἡμῶν, ὅτι ἀπεστρέψαμεν ἀπὸ καρδίας ἡμῶν πᾶσαν ἀδικίαν πατέρων ἡμῶν τῶν ἡμαρτηκότων ἐναντίον σου. 8 ἰδοὺ ἡμεῖς σήμερον ἐν τῇ ἀποικίᾳ ἡμῶν, οὗ διέσπειρας ἡμᾶς ἐκεῖ εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς ἀρὰν καὶ εἰς ὄφλησιν κατὰ πάσας τὰς ἀδικίας πατέρων ἡμῶν, οἳ ἀπέστησαν ἀπὸ κυρίου θεοῦ ἡμῶν.

9 ῎Ακουε, Ισραηλ, ἐντολὰς ζωῆς, ἐνωτίσασθε γνῶναι φρόνησιν. 10 τί ἐστιν, Ισραηλ, τί ὅτι ἐν γῇ τῶν ἐχθρῶν εἶ, ἐπαλαιώθης ἐν γῇ ἀλλοτρίᾳ, 11 συνεμιάνθης τοῖς νεκροῖς, προσελογίσθης μετὰ τῶν εἰς ᾅδου; 12 ἐγκατέλιπες τὴν πηγὴν τῆς σοφίας. 13 τῇ ὁδῷ τοῦ θεοῦ εἰ ἐπορεύθης, κατῴκεις ἂν ἐν εἰρήνῃ τὸν αἰῶνα. 14 μάθε ποῦ ἐστιν φρόνησις, ποῦ ἐστιν ἰσχύς, ποῦ ἐστιν σύνεσις τοῦ γνῶναι ἅμα, ποῦ ἐστιν μακροβίωσις καὶ ζωή, ποῦ ἐστιν φῶς ὀφθαλμῶν καὶ εἰρήνη.

— 15 τίς εὗρεν τὸν τόπον αὐτῆς, καὶ τίς εἰσῆλθεν εἰς τοὺς θησαυροὺς αὐτῆς; 16 ποῦ εἰσιν οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν καὶ οἱ κυριεύοντες τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, 17 οἱ ἐν τοῖς ὀρνέοις τοῦ οὐρανοῦ ἐμπαίζοντες καὶ τὸ ἀργύριον θησαυρίζοντες καὶ τὸ χρυσίον, ᾧ ἐπεποίθεισαν ἄνθρωποι, καὶ οὐκ ἔστιν τέλος τῆς κτήσεως αὐτῶν, 18 οἱ τὸ ἀργύριον τεκταίνοντες καὶ μεριμνῶντες, καὶ οὐκ ἔστιν ἐξεύρεσις τῶν ἔργων αὐτῶν; 19 ἠφανίσθησαν καὶ εἰς ᾅδου κατέβησαν, καὶ ἄλλοι ἀντανέστησαν ἀντ᾽ αὐτῶν. 20 νεώτεροι εἶδον φῶς καὶ κατῴκησαν ἐπὶ τῆς γῆς, ὁδὸν δὲ ἐπιστήμης οὐκ ἔγνωσαν 21 οὐδὲ συνῆκαν τρίβους αὐτῆς οὐδὲ ἀντελάβοντο αὐτῆς· οἱ υἱοὶ αὐτῶν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ αὐτῶν πόρρω ἐγενήθησαν. 22 οὐδὲ ἠκούσθη ἐν Χανααν οὐδὲ ὤφθη ἐν Θαιμαν, 23 οὔτε υἱοὶ Αγαρ οἱ ἐκζητοῦντες τὴν σύνεσιν ἐπὶ τῆς γῆς, οἱ ἔμποροι τῆς Μερραν καὶ Θαιμαν οἱ μυθολόγοι καὶ οἱ ἐκζητηταὶ τῆς συνέσεως ὁδὸν τῆς σοφίας οὐκ ἔγνωσαν οὐδὲ ἐμνήσθησαν τὰς τρίβους αὐτῆς.— 24 ὦ Ισραηλ, ὡς μέγας ὁ οἶκος τοῦ θεοῦ καὶ ἐπιμήκης ὁ τόπος τῆς κτήσεως αὐτοῦ· 25 μέγας καὶ οὐκ ἔχει τελευτήν, ὑψηλὸς καὶ ἀμέτρητος. 26 ἐκεῖ ἐγεννήθησαν οἱ γίγαντες οἱ ὀνομαστοὶ οἱ ἀπ᾽ ἀρχῆς, γενόμενοι εὐμεγέθεις, ἐπιστάμενοι πόλεμον. 27 οὐ τούτους ἐξελέξατο ὁ θεὸς οὐδὲ ὁδὸν ἐπιστήμης ἔδωκεν αὐτοῖς· 28 καὶ ἀπώλοντο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν φρόνησιν, ἀπώλοντο διὰ τὴν ἀβουλίαν αὐτῶν.— 29 τίς ἀνέβη εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἔλαβεν αὐτὴν καὶ κατεβίβασεν αὐτὴν ἐκ τῶν νεφελῶν; 30 τίς διέβη πέραν τῆς θαλάσσης καὶ εὗρεν αὐτὴν καὶ οἴσει αὐτὴν χρυσίου ἐκλεκτοῦ; 31 οὐκ ἔστιν ὁ γινώσκων τὴν ὁδὸν αὐτῆς οὐδὲ ὁ ἐνθυμούμενος τὴν τρίβον αὐτῆς·

32 ἀλλὰ ὁ εἰδὼς τὰ πάντα γινώσκει αὐτήν, ἐξεῦρεν αὐτὴν τῇ συνέσει αὐτοῦ· ὁ κατασκευάσας τὴν γῆν εἰς τὸν αἰῶνα χρόνον, ἐνέπλησεν αὐτὴν κτηνῶν τετραπόδων· 33 ὁ ἀποστέλλων τὸ φῶς, καὶ πορεύεται, ἐκάλεσεν αὐτό, καὶ ὑπήκουσεν αὐτῷ τρόμῳ· 34 οἱ δὲ ἀστέρες ἔλαμψαν ἐν ταῖς φυλακαῖς αὐτῶν καὶ εὐφράνθησαν, 35 ἐκάλεσεν αὐτοὺς καὶ εἶπον Πάρεσμεν, ἔλαμψαν μετ᾽ εὐφροσύνης τῷ ποιήσαντι αὐτούς. 36 οὗτος ὁ θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. 37 ἐξεῦρεν πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Ιακωβ τῷ παιδὶ αὐτοῦ καὶ Ισραηλ τῷ ἠγαπημένῳ ὑπ᾽ αὐτοῦ· 38 μετὰ τοῦτο ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη καὶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη.

4

1 Obushinganyanya, co citabu c’Amarhegeko ga Nyamuzinda, na mahano ga kulama ensiku n’amango. Ngasi boshi bagashimba, bashobôla akalamo, ci abagaleka, kufa banafa. Kukwânîne okuba n’obushinganyanya

2 Galuka, mashi Yakobo, ogashimbe, shubira emunda omulengêzi guli obu wacibona.

3 Irenge lyâwe orhalihe wundi, nîsi erhi okuhà ishanja ly’ebigolo obunguke bwâwe.

4 Rhuli bany’iragi, mâshi Israheli: bulya ebisîmîsa Nyamuzinda rhwe byàfululîrwe.

Ill. Emirenge n’omulangaliro gwa Yeruzalemu

5 Ozibuhe, lubaga lwâni, we kashambala k’Israheli!

6 Bàmmuguzize emw’amashanja, ci kwône murhâhere. Mwàbihîre Nyamuzi­nda co carhumire muhânwa omu maboko g’abashombanyi.

7 Bulya mwagayîsize Lulema, mwàrherekêra abazimu, mwàleka Nyamuzinda.

8 Mwàliyibagire ommuhà eci mwalya, Nyamuzinda w’ensiku n’amango, mwàgayîsa na Yeruzalemu, nyoko.

9 Bulya erhi àbona oburhe bwa Nyamuzinda bumujakwo, aderha, erhi:

Yeruzalemu ârhuliriza abana bâge balulize

«Muyumve, mwe balungu ba Siyoni; Nyamuzinda antumire ibala likulu.

10 Nàbwine oku bagala bâni na bâli bâni bahekwa buja, n’okwo kwârhenga e­mwa Nyamuzinda.

11 Nakag’ibalera erhi nambasîmire, erhi bàhekwa bujà, nalaka nalakûla.

12 Mumanyage ntâye ocîshingirage oku ndi: nie nyamugosha na namunyagwa. Niono nkola kahumba erhi byâha by’abana bâni birhuma, bulya bàvunyire Amarhegeko ga Nyamuzinda,

13 barhamanyaga amahano gâge, barhageraga omu njira z’amarhegeko ga Nyamuzinda, barhanashimbaga enjira y’okubalera omu bushinganyanya bwâge.

14 Balya balungu ba Siyoni bayishage! Mukengere obujà Nyamubâho ahizire­ mwo bagala bâni na bâli bâni.

15 Bulya àbanisirekwo ishanja lyarhenga ihanga, ishanja lirhafa nshonyi, lya lulimi lurhumvûbwa, lirhakenga mushosi, lirhafa mwana na cirhaba bwo­njo;

16 Iyo lyàhesire abana bazigirwa b’omukana, lyàmusiga buhumba amafirwa na bâli bâge,

17 Niono, kurhi nâmmurhabalaga,

18 Olya wammurhuliragakwo ago mahanya, ye wânammukula omu nfune z’abashombanyi binyu,

19 Kanyi, bana bâni, mucîgendere, niehe nie oyu namalekwa mpugalîre, omu buhumba;

20 nahogwire ecishûli c’omurhûla nayambala sunzu w’emishîbo; nâkaz’ilakira Ow’Enyanya ensiku z’akalamo kâni zoshi,

21 Muzibuhe, bana bâni! Mulakire ernunda Nyamuzinda ali, âmmurhenza mw’obwo burhegesi bubî, âmmukula omu maboko g’abashombanyi bi­nyu;

22 bulya niehe Nyamubâho ye mpiziremwo obulangalire bw’okucira kwinyu, nyunjwîre mwishingo gwarhenga emw’Omwîmâna: obwonjo bwâmmuyîshira kurhenga emw’Omwîmâna Mucunguzi winyu,

23 Bulya nàmmulekaga mwagenda omu malumwa n’amalibuko, ci kwône Nyamuzinda âshub’immugalula emunda ndi omu masîma n’omwishingo gw’ensiku zoshi,

24 Nk’okûla abalungu ba Siyoni badwîrhe babona obujà mulimwo buno, ntyo kwo bânabona obucire bwinyu bwa muli Nyamuzinda, bwâmmuyishira omu bushagaluke bunene, oku irenge lya Nyamubâho,

25 Bana bâni, mulembere obukunizi bwàmmurhengeraga emwa Nyamuzinda, Omushombanyi wâwe akulibuzize, ci kwône orhâyimang’ibone oku âherêrekera onamulabarhe igosi,

26 Abana bâni bazigirwa bàgezire omu njira z’olukalabuye, abashombanyi bàbaheka n’emisi ak’ezajibâgwa.

27 Mucisêze, bana bâni, muyakûze Nyamuzinda. Ye wâmmushûrhaga, Ye wânammulembûla.

28 Nk’oku mwàgwerhe omuhigo gw’okuhabukira kulî na Nyamuzinda, ntyo kwo mugalukage, mulongereze Nyamuzinda kal’ikumi kulusha burhanzi.

29 Bulya Ye wàmmuhiragakwo obu buhanya, Ye wânashub’immuhà obusîme bw’ensiku n’amango, âmmucize.

Omulangaliro gwa Yeruzalemu

30 Zibuha, Yeruzalemu. Olya wàkuhaga izîno lyâwe, âkurhûliriza^o.

31 Buhanya bwâbo balya bàkukoleraga amaligo banacishingira okuhanyagala kwâwe!

32 Biri bihanya birya bishagala abana bâwe balimwo bujà! Ciri cihanya eci­shagala cayankiriraga abana bâwe.

33 Bulya, nka kulya cakushekeraga erhi ohirima, canacishingira okushâbûka kwâwe, ntyo kwo naco câlumwa n’okuhongoka kwâco conene;

34 nâcinyaga omwishingo gw’okubona cibamwo bantu banji, n’omuhimbo gwaâco gwahinduka malibuko;

35 bulya Nyamubâho w’ensiku n’amango acirhulirakwo omuliro gw’ensiku nyi­nji cibe icumbi lya bashetâni nsiku nyinji bwenêne.

36 Yeruzalemu, Iola Ebushoshokero bw’izûba, obone obusîme bukuyîshîre ku­rhenga emwa Nyamuzinda.

37 Alaga, bayîshire abana wàbonaga bagenda, bayîshire, bashubûzinye kurhe­nga ebushoshôkero kuhika ebuzikiro oku kanwa k’Omwîmâna, bâyisha bacishingira irenge lya Nyamuzinda.

ΒΑΡΟΥΧ 4

1 αὕτη ἡ βίβλος τῶν προσταγμάτων τοῦ θεοῦ καὶ ὁ νόμος ὁ ὑπάρχων εἰς τὸν αἰῶνα· πάντες οἱ κρατοῦντες αὐτῆς εἰς ζωήν, οἱ δὲ καταλείποντες αὐτὴν ἀποθανοῦνται.— 2 ἐπιστρέφου, Ιακωβ, καὶ ἐπιλαβοῦ αὐτῆς, διόδευσον πρὸς τὴν λάμψιν κατέναντι τοῦ φωτὸς αὐτῆς. 3 μὴ δῷς ἑτέρῳ τὴν δόξαν σου καὶ τὰ συμφέροντά σοι ἔθνει ἀλλοτρίῳ. 4 μακάριοί ἐσμεν, Ισραηλ, ὅτι τὰ ἀρεστὰ τῷ θεῷ ἡμῖν γνωστά ἐστιν. 5 Θαρσεῖτε, λαός μου, μνημόσυνον Ισραηλ. 6 ἐπράθητε τοῖς ἔθνεσιν οὐκ εἰς ἀπώλειαν, διὰ δὲ τὸ παροργίσαι ὑμᾶς τὸν θεὸν παρεδόθητε τοῖς ὑπεναντίοις· 7παρωξύνατε γὰρ τὸν ποιήσαντα ὑμᾶς θύσαντες δαιμονίοις καὶ οὐ θεῷ. 8 ἐπελάθεσθε δὲ τὸν τροφεύσαντα ὑμᾶς θεὸν αἰώνιον, ἐλυπήσατε δὲ καὶ τὴν ἐκθρέψασαν ὑμᾶς Ιερουσαλημ· 9 εἶδεν γὰρ τὴν ἐπελθοῦσαν ὑμῖν ὀργὴν παρὰ τοῦ θεοῦ καὶ εἶπεν ᾿Ακούσατε, αἱ πάροικοι Σιων, ἐπήγαγέν μοι ὁ θεὸς πένθος μέγα· 10 εἶδον γὰρ τὴν αἰχμαλωσίαν τῶν υἱῶν μου καὶ τῶν θυγατέρων, ἣν ἐπήγαγεν αὐτοῖς ὁ αἰώνιος· 11 ἔθρεψα γὰρ αὐτοὺς μετ᾽ εὐφροσύνης, ἐξαπέστειλα δὲ μετὰ κλαυθμοῦ καὶ πένθους. 12 μηδεὶς ἐπιχαιρέτω μοι τῇ χήρᾳ καὶ καταλειφθείσῃ ὑπὸ πολλῶν· ἠρημώθην διὰ τὰς ἁμαρτίας τῶν τέκνων μου, διότι ἐξέκλιναν ἐκ νόμου θεοῦ, 13 δικαιώματα δὲ αὐτοῦ οὐκ ἔγνωσαν οὐδὲ ἐπορεύθησαν ὁδοῖς ἐντολῶν θεοῦ οὐδὲ τρίβους παιδείας ἐν δικαιοσύνῃ αὐτοῦ ἐπέβησαν. 14 ἐλθάτωσαν αἱ πάροικοι Σιων, καὶ μνήσθητε τὴν αἰχμαλωσίαν τῶν υἱῶν μου καὶ θυγατέρων, ἣν ἐπήγαγεν αὐτοῖς ὁ αἰώνιος· 15 ἐπήγαγεν γὰρ ἐπ᾽ αὐτοὺς ἔθνος μακρόθεν, ἔθνος ἀναιδὲς καὶ ἀλλόγλωσσον, οἳ οὐκ ᾐσχύνθησαν πρεσβύτην οὐδὲ παιδίον ἠλέησαν 16 καὶ ἀπήγαγον τοὺς ἀγαπητοὺς τῆς χήρας καὶ ἀπὸ τῶν θυγατέρων τὴν μόνην ἠρήμωσαν. 17 ἐγὼ δὲ τί δυνατὴ βοηθῆσαι ὑμῖν; 18 ὁ γὰρ ἐπαγαγὼν τὰ κακὰ ὑμῖν ἐξελεῖται ὑμᾶς ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν ὑμῶν. 19 βαδίζετε, τέκνα, βαδίζετε, ἐγὼ γὰρ κατελείφθην ἔρημος· 20 ἐξεδυσάμην τὴν στολὴν τῆς εἰρήνης, ἐνεδυσάμην δὲ σάκκον τῆς δεήσεώς μου, κεκράξομαι πρὸς τὸν αἰώνιον ἐν ταῖς ἡμέραις μου.— 21 θαρσεῖτε, τέκνα, βοήσατε πρὸς τὸν θεόν, καὶ ἐξελεῖται ὑμᾶς ἐκ δυναστείας, ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν. 22 ἐγὼ γὰρ ἤλπισα ἐπὶ τῷ αἰωνίῳ τὴν σωτηρίαν ὑμῶν, καὶ ἦλθέν μοι χαρὰ παρὰ τοῦ ἁγίου ἐπὶ τῇ ἐλεημοσύνῃ, ἣ ἥξει ὑμῖν ἐν τάχει παρὰ τοῦ αἰωνίου σωτῆρος ὑμῶν. 23 ἐξέπεμψα γὰρ ὑμᾶς μετὰ πένθους καὶ κλαυθμοῦ, ἀποδώσει δέ μοι ὁ θεὸς ὑμᾶς μετὰ χαρμοσύνης καὶ εὐφροσύνης εἰς τὸν αἰῶνα. 24 ὥσπερ γὰρ νῦν ἑωράκασιν αἱ πάροικοι Σιων τὴν ὑμετέραν αἰχμαλωσίαν, οὕτως ὄψονται ἐν τάχει τὴν παρὰ τοῦ θεοῦ ὑμῶν σωτηρίαν, ἣ ἐπελεύσεται ὑμῖν μετὰ δόξης μεγάλης καὶ λαμπρότητος τοῦ αἰωνίου. 25 τέκνα, μακροθυμήσατε τὴν παρὰ τοῦ θεοῦ ἐπελθοῦσαν ὑμῖν ὀργήν· κατεδίωξέν σε ὁ ἐχθρός σου, καὶ ὄψει αὐτοῦ τὴν ἀπώλειαν ἐν τάχει καὶ ἐπὶ τραχήλους αὐτῶν ἐπιβήσῃ. 26 οἱ τρυφεροί μου ἐπορεύθησαν ὁδοὺς τραχείας, ἤρθησαν ὡς ποίμνιον ἡρπασμένον ὑπὸ ἐχθρῶν.— 27 θαρσήσατε, τέκνα, καὶ βοήσατε πρὸς τὸν θεόν, ἔσται γὰρ ὑμῶν ὑπὸ τοῦ ἐπάγοντος μνεία. 28 ὥσπερ γὰρ ἐγένετο ἡ διάνοια ὑμῶν εἰς τὸ πλανηθῆναι ἀπὸ τοῦ θεοῦ, δεκαπλασιάσατε ἐπιστραφέντες ζητῆσαι αὐτόν. 29 ὁ γὰρ ἐπαγαγὼν ὑμῖν τὰ κακὰ ἐπάξει ὑμῖν τὴν αἰώνιον εὐφροσύνην μετὰ τῆς σωτηρίας ὑμῶν. 30 Θάρσει, Ιερουσαλημ, παρακαλέσει σε ὁ ὀνομάσας σε. 31 δείλαιοι οἱ σὲ κακώσαντες καὶ ἐπιχαρέντες τῇ σῇ πτώσει, 32 δείλαιαι αἱ πόλεις αἷς ἐδούλευσαν τὰ τέκνα σου, δειλαία ἡ δεξαμένη τοὺς υἱούς σου. 33 ὥσπερ γὰρ ἐχάρη ἐπὶ τῇ σῇ πτώσει καὶ εὐφράνθη ἐπὶ τῷ πτώματί σου, οὕτως λυπηθήσεται ἐπὶ τῇ ἑαυτῆς ἐρημίᾳ. 34 καὶ περιελῶ αὐτῆς τὸ ἀγαλλίαμα τῆς πολυοχλίας, καὶ τὸ ἀγαυρίαμα αὐτῆς ἔσται εἰς πένθος. 35 πῦρ γὰρ ἐπελεύσεται αὐτῇ παρὰ τοῦ αἰωνίου εἰς ἡμέρας μακράς, καὶ κατοικηθήσεται ὑπὸ δαιμονίων τὸν πλείονα χρόνον.— 36 περίβλεψαι πρὸς ἀνατολάς, Ιερουσαλημ, καὶ ἰδὲ τὴν εὐφροσύνην τὴν παρὰ τοῦ θεοῦ σοι ἐρχομένην. 37 ἰδοὺ ἔρχονται οἱ υἱοί σου, οὓς ἐξαπέστειλας, ἔρχονται συνηγμένοι ἀπ᾽ ἀνατολῶν ἕως δυσμῶν τῷ ῥήματι τοῦ ἁγίου χαίροντες τῇ τοῦ θεοῦ δόξῃ.—

5

1 Yeruzalemu, ohogole omushangi gw’emishîbo n’oburhe, oyambale obu­uze bw’irenge lya Nyamuzinda ensiku n’amango.

2 Ocîhundikire ecishûli c’obushinganyanya bwarhenga emwa Nyamuzinda, ohire n’ishûngwe ly’irenge !ya Nyamubâho w’ensiku n’amango oku irhwe lyâwe.

3 Bulya Nyamuzinda ayêrekana obwinja bwâwe omu igulu lyoshi linaba idako ly’amalunga,

4 ânakuhe izîno oku nsiku zoshi, eryo izîno ly’eri^p: «Murhûla-gwa-Bushinganyanya», na «Irenge-lya-Bukuze».

5 Yimuka, Yeruzalemu, oyimange ahalengerire, olabe ebushoshôkero bw’izûba, Iola oku abana bâwe bashubûzibwe n’akanwa k’Omwîmâna kurhenga ebuzikiro bw’izûba kuhika emunda lishoshoka, erhi banashangalusire oku Nyamuzinda anakengîre.

6 Bàrhenzire omu mihango yâwe bàgenda n’amagulu, erhi baminisirwe n’abashombanyi, ci Nyamuzinda àkugalulîrebo, badwîrhwe omw’ire­nge nka kula bahêka entebe y’omwâmi.

7 Bulya Nyamuzinda ànarhegesire okuyofihya ngasi ntondo elihûsire, Iyo igulu lyoshi liyumânana, ntyo Israheli anahash’igenda kwinja omu ire­nge lya Nyamuzinda.

8 Ciru n’emizirhu na ngasi murhi gwa buku buhumula bwinja, nayo yaàrheganyîze Israheli ecihoho câyo, oku bulonza bwa Nyamuzinda.

9 Bulya Nyamuzinda âhêka Israheli n’obusîme, omu bulangashane bw’ire­nge lyâge, omu lukogo n’obushinganyanya bwârhenga emwage.

IV. Amaruba ga Yeremiya

Empamîso y’amaruba Yeremiya^q arhumiraga abagwârhagwa bahêkwa bujà e Babiloni n’omwâmi w’e Babiloni, mpu ababwire ebi Nyamuzinda amu­rhumire.

ΒΑΡΟΥΧ 5

1 ἔκδυσαι, Ιερουσαλημ, τὴν στολὴν τοῦ πένθους καὶ τῆς κακώσεώς σου καὶ ἔνδυσαι τὴν εὐπρέπειαν τῆς παρὰ τοῦ θεοῦ δόξης εἰς τὸν αἰῶνα. 2 περιβαλοῦ τὴν διπλοΐδα τῆς παρὰ τοῦ θεοῦ δικαιοσύνης, ἐπίθου τὴν μίτραν ἐπὶ τὴν κεφαλήν σου τῆς δόξης τοῦ αἰωνίου. 3 ὁ γὰρ θεὸς δείξει τῇ ὑπ᾽ οὐρανὸν πάσῃ τὴν σὴν λαμπρότητα. 4 κληθήσεται γάρ σου τὸ ὄνομα παρὰ τοῦ θεοῦ εἰς τὸν αἰῶνα Εἰρήνη δικαιοσύνης καὶ δόξα θεοσεβείας.— 5 ἀνάστηθι, Ιερουσαλημ, καὶ στῆθι ἐπὶ τοῦ ὑψηλοῦ καὶ περίβλεψαι πρὸς ἀνατολὰς καὶ ἰδέ σου συνηγμένα τὰ τέκνα ἀπὸ ἡλίου δυσμῶν ἕως ἀνατολῶν τῷ ῥήματι τοῦ ἁγίου χαίροντας τῇ τοῦ θεοῦ μνείᾳ. 6 ἐξῆλθον γὰρ παρὰ σοῦ πεζοὶ ἀγόμενοι ὑπὸ ἐχθρῶν, εἰσάγει δὲ αὐτοὺς ὁ θεὸς πρὸς σὲ αἰρομένους μετὰ δόξης ὡς θρόνον βασιλείας. 7 συνέταξεν γὰρ ὁ θεὸς ταπεινοῦσθαι πᾶν ὄρος ὑψηλὸν καὶ θῖνας ἀενάους καὶ φάραγγας πληροῦσθαι εἰς ὁμαλισμὸν τῆς γῆς, ἵνα βαδίσῃ Ισραηλ ἀσφαλῶς τῇ τοῦ θεοῦ δόξῃ· 8 ἐσκίασαν δὲ καὶ οἱ δρυμοὶ καὶ πᾶν ξύλον εὐωδίας τῷ Ισραηλ προστάγματι τοῦ θεοῦ· 9 ἡγήσεται γὰρ ὁ θεὸς Ισραηλ μετ᾽ εὐφροσύνης τῷ φωτὶ τῆς δόξης αὐτοῦ σὺν ἐλεημοσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ τῇ παρ᾽

6

IV. Amaruba ga Yeremiya

Empamîso y’amaruba Yeremiya^r arhumiraga abàgwârhagwa bahêkwa bujà e Babiloni n’omwâmi w’e Babiloni, mpu ababwîre ebi Nyamuzinda amu­rhumire.

1 Mwâlulizibwa na Nabukondonozori, mwâmi w’e Babiloni, muhêkwe e Babiloni, erhi ebyâha mwàjizire birhuma^s. 2 Hano muhika eyo Babiloni, mwâbêrayo myaka minji bwenêne, ciru kuhika oku mabu­rhwa nda; ci kwône buzinda, nâmmurhenza eyo munda n’omurhûla. 3 Kurhe­nga ene, eyo munda e Babiloni mwakaz’ibonayo banyamuzinda b’amarhale, ab’amasholo n’ab’emirhi, abakaz’ibarhulwa aha lurhugo banayôbohya amashanja bwenêne. 4 Mumanye! Murhashimbaga okw’ebyo bigolo, erhi nîsi mpu mwayôboha abo banyamuzinda^t 5 hano mukaz’ibona orhutù rhw’abantu rhuli e­nyuma n’embere zâbo rhwaja rhwabaharâmya. Ci munakaz’iderha omu mu­rhima gwinyu, erhi: «Yagirwa, Nyakasane, wenene rhukwânine okuharâmya.>> 6 Bulya malahika wâni ali ekarhî kinyu, ye washibirira akalamo kinyu. 7 Bulya, olulimi lw’ebyo bibomborogo lwakomezibagwa n’omulenga, banababwikirakwo ehyûla hy’amasholo n’amarhale; biba bibomborogo, birha­nkahash’iderha ciru n’ehitya. 8 Nka kula omwana-nyere analongereza eby’omulimbo, abo bantu banarhôle amasholo batulemwo ishungwè bahira oku marhwe g’abo banyamuzinda wâbo. 9 Haligi n’amango abadâhwa bâbo babazi­mba ago masholo n’ago marhale, bagakolese oku makwânane gâbo bone, 10 ciru banalinde bagahêkera n’abakazi b’ebishungu babêra omu nyumpa y’e­nyanya. N’abo banyamuzinda b’amarhale, b’amasholo n’ab’emirhi, banabaya­mbike emyambalo nka bantu. 11 Ci kwône bonene barhankacîcingakwo ngisha erhi nnundo, oku bayambîrhage ntyo emyambalo y’obwâmi, abantu bana­kaz’ibahôrhola amalanga, bulya akatulo k’omu mpêro zâbo kanakaz’ibayudû kirakwo kanji bwenêne. 12 Abo banyamuzinda, banabemwo ofumhasire akarhî k’obukulu nka mucirânuzi wa cihugo, n’obwo ciru arhankahash’iyîrha owamu­jirire kubî, 13 banabemwo n’ofumbasire engôrho n’embasha, cikwône arha­nkacicinga oku bîrha n’oku bishambo. 14 Kwo binaligi oku barhabà banyamuzi­nda, kuziga murhabayôbohaga! 15 Nka kula endaha mbere erhakolesibwa kuli bici, 16 kwo n’abo banyamuzi­nda bali ntyo amango bamabahira omu mpêro zâbo: amasù gâbo ganayunjule katulo kabalazibwa n’abantu bajà omu luhêro. 17 Na kula owajacîre mwâmi bamuhamikira omu nyumpa, balinda okugend’imuniga, ntyo kwo abadâhwa bahamika empêro n’enyumvi buzibuzibu n’orhuhamikizo, mpu abo ba­nyamuzinda bankahêkwa n’ebishumûsi. 18 Banayâse orhumole rhunji rhunji kulusha orhu bankaciyâkiza bonene, n’obwo abo banyamuzinda barhankaha­sh’ibona ciru n’akaguma mulirhwo. 19 Kwo bali nk’era mitungo y’oluhêro: aba­ ntu banaderhe mpu enahabe erhi yanalundugusirwe omu ndalâla, nabo ennu­ndo erhenge omu idaho enabalundugurhe haguma n’emyambalo yâbo, barhanayumve. 20 Barhabona oku busù bwâbo bwayiruhire n’omugi gw’omu luhêro. 21 Bakubukubu, orhwiremberembe n’orhundi rhunyunyi, ebyo byoshi binakaz’ibabalalira oku mubiri gwâbo n’oku irhwe, ciru na babûsi banakaz’i­bagerakwo. 22 Co mwamanyirakwo eco oku barhaba banyamuzinda; kuziga murhahiraga mukabayôboha! 23 Baba bashîge masholo g’okubayinjihya, ci kwône nka nta muntu w’okukaz’igakulakwo engisha, bonene barhankagayinjihya mpu galangashane. Bulya erhi batulwa barhayumvagya akantu. 24 Ebyo bibomborogo banabigule oku citwîro cidârhi. Ci kwônene birhayimbwamwo mûka gwa buzîne. 25 Kulya kuba barhajira magulu, banaje babarhulwa aha lurhugo, buzira hicikirizô, baje bahûsa abantu amasù. Balya babarhumikira nabo zinali nshonyi kuli bo, bulya erhi bankarhibukira oku idaho barhankacizûsa bonene, kuhika abo bambali bâbo babarhabâle. 26 Erhi abantu babayimanza, bonene barhankahash’icidu­nda, bakabayimanza oluhengu, barhankaderha mpu baciyinamula bonene; n’erhi abantu babarherekêra entûlo, kunali nka kuzirhûla emifu. 27 N’ebintu bàbarhulaga, abadâhwa bâbo banabiguze bacîboneremwo obunguke; ciru n’ebindi bakâbo babirhwêsemwo omunyu, barhanaderhe ciru mpu babihakwo omukenyi n’omuzamba. Omukazi oli omu mugongo n’owaciburhaga, banahu­ma oku ntûlo z’abo banyamuzinda. 28 Kuziga mwanamanyiraga kw’ezo nyiga­nyo oku barhaba banyamuzinda, murhakâg’ibayôboha! 29 Kurhigi bankaderhwa Nyamuzinda menemene, n’obwo banakazi­ rhumikira abo banyamuzinda b’amarhale, b’amasholo n’ab’emirhi? 30 Abadaâhwa banahêke engâlè omu mpêro zâbo, basharhule emyambalo bayambirhe, bacikungule emviri bamôme n’obwânwa, n’irhwe lirhali libwîkire: 31 barha­ngirage balumba obwo n’okuyâmira embere za banyamuzinda wâbo nka bantu bali omu mishîbo. 32 Abadâhwa banayanka emyambalo y’abo banyamuzinda bayiyambike bakâbo n’abana bâbo. 31 Abo banyamuzinda, obajirire kwinja e­rhi kuligo, ntâco bankahash’imugalulira; barhankanahash’iyimika mwâmi erhi kumuyîmûla. 34 Na kandi barhankahashivangulira omuntu obugale nîsi erhi okumuha ciru n’olusaranga luguma; nka hali owabuzire buyunjuliza eciragane abajirîre, barhakahasha okumudôsa ecarhumire. 35 Barhankayôkola omuntu omu lufu, erhi nîsi okurhenza omuzamba omu maboko ga cirimisi. 36 Barha­ nkahurhûla omuhûrha; omuntu oli omu mbaka barhankamukûla muli zo, 37 e­rhi okufa omukana bwonjo, erhi ciru okubabalira enfûzi. 38 Abo banyamuzinda babwîke amarhale n’amasholo, kwo banali nka gala mabuye bahumba omu ntondo, ababarhumikira nshonyi zâbabumba. 39 Kurhigi rhwankacîkebwa erhi kuderha nti bali banyamuzinda!. 40 Abakaldeya nabo bone banababonese nshonyi: gala mango babona aka­duma bagend’ikayimanza embere za Baali, bamuhune mpu oyo muntu aderhe, nka kuno oyo nyamuzinda wâbo ankahash’iyumva^u; 41 ci barhankahash’irhima­nya kw’oko, bakabajandika, bulya nta kurhimanya bagwerhe! 42 Abakazi banashwêkere omugozi ecibunu, baburhamale oku njira, barhangire bayôca omulolo ahali h’enshangi, 43 na muguma muli bo akakululagwa n’omugera wacigerera mw’eyo njira, akagend’ihusha bo naye , nyamukazi erhi agaluka arhondêre okugayaguza owabo mpu barhayumanîni naye, bulya yehe ntâye wacimwishozire, n’omugozi gwâge ntâye wagutwîre. 44 Ngasi byoshi biyêrekire abo banyamuzinda, bunali bunywesi; kurhigi bankalolwa erhi kuderhwa mpu bali banyamuzinda? 45 Babinji ba mirhi babakolaga n’abatuzi b’amasholo, barhankanahinduka mpu bashusha kundi-kundi okurhali kulya abo balenga balonzagya mpu bayoôrhe. 46 Ciru n’abo bàbakolaga bone barhankalama myâka minji. 47 Kurhigi obulenga bw’amaboko gâbo bwankaba banyamuzinda? Ntyo kwo abo bantu bayishisigira iburha lyabo obunywesi n’enshonyi. 48 Ebîrha bikayishira abantu erhi mbaka ndebe, abadâhwa b’abo banyamuzinda banajire ihano ly’okulonza ngahi bagend’icifulika haguma na banyamuzinda bâbo. 49 Kurhigi barha­nkamaywa oku barhali banyamuzinda abarhankahash’icifulumula omu bîrha e­rhi kucicinga omu mbaka? 50 Binaba bintu bishîge amarhale n’amasholo, buzinda byâyish’ibonekana oku bunali bunywesi bwone; embere za boshi, embere z’abantu n’amabî, n’oku nta cijiro ciru n’eciguma ca Nyamuzinda cibabâmwo. 51 Ndigi yeki orhabwini oku kwo kunali abo barhali banyamuzinda » 52 Bulya barhankayimika mwâmi omu cihugo, erhi okuniekeza abantu e­nkuba; 53 barhankatwa emmanja z’abantu, erhi kuciza olagirizîbwe, kwo banali kula hungwe abalala emalunga, nta buhashe bajira. 54 Oluhêro lw’abo ba­nyamuzinda babwîke amarhale n’amasholo erhi lwankagwârha muliro, abadâhwa bamwo banaciyâkire bafumye akakoba kabo, ci bôhc banasingônoke nka bisinde bya mirhi omu karhî k’engulumira. 55 Barhankahash’ilwîsa omwâmi e­rhi nîsi omushomhanyi. 56 Kurhigi omuntu ankayemêra erhi kucikebwa mpu bali banyamuzinda? 57 Abo banyamuzinda babwisirwe ecula c’amarhale n’amasholo, barha­nkahash’icifulumula omu maboko g’ebishambo erhi g’abanyazi, abacîgwârhîre mîsi babanyaga ago masholo n’amarhale, babihêke haguma n’emyambalo bàlibayambisire, ciru barhankahash’icîrhabâla. 58 Kuziga okuba mwâmi wayeêrekana oburhwâli kwo kukulu; nîsi erhi ecirugu c’omu nyumpa cakolesibwa na nnaco co cikulu kulusha abo banyamuzinda b’obunywesi; erhi ciru olumvi lw’omu nyumpa luyigalira ebirugu bimuli, lwo lukulu hali abo banyamuzinda. 59 lzûba, omwêzi n’enyenyêzi bimoleka bijire omukolo byahîrwe, binaguyu­njulize; 60 omulazo nagwo, gukalangashana gunasimîse amasù; empûsi enahûse omu ngasi cihugo, 61 ebitù nabyo biyûkirize irhegeko byahîrwe na Nyamuzinda ly’okugera omu igulu lyoshi; n’omuliro gumanuka emalunga gusingônola ento­ ntondo n’emizirhu, gunajire omukolo gwarhumirwe. 62 Ci kwône, abo banyamuzi­nda barhahisiri kw’ebyo oku bwinja n’oku buhashe. 63 Kuziga ntâkwo rhwa­nkacikebwa erhi kuderha nti bali banyamuzinda, bulya banayabirwe n’okuciraânula, barhankanakwânana abantu bici. 64 Mumanyirage obwo oku barhali banyamuzinda, murhabayôbohaga! 65 Bulya barhankahash’ihehêrera mwâmi erhi kumusûhira obwanga, 66 nta cimanyîso c’oku nkuba bankahash’iyêreka abantu, barhankalangashana nk’i­ zûba erhi kumoleka nka mwêzi. 67 Ensimba z’erubala zibalushire: bulya zohe zinalibirhire ahali ecigala zicifulike abazishimbire. 68 Nta kantu ciru n’akaguma kankayêrekana oku bali banyamuzinda, kuziga murhabayôbohaga! 69 Abo banyamuzinda bâbo b’emirhi bashîzirwe amasholo n’amarhale, kwo banali nka cisinde cigwîke omu ishwa ly’emyungu, co cirhalanga cici. 70 Niîi e­rhi nk’ishaka lya mishûgi omu karhî k’ishwa, Iyo lirhwâkwo ebinyunyi bya ngasi lubero, kandi erhi nka murhumba bakabulîre omu mwizimya, ntyo kwo bali abo banyamuzinda b’emirhi bashîzirwe amasholo n’amarhale. 71 Omu kubona emyambalo y’akaduku n’ecitâni byababolerakwo, Iyo mwankamanya oku barhali banyamuzinda. Cazinda nabo bone balundugurhwa, bayish’ihinduka nshonyi. 72 Omuntu mushinganyanya orhagashâniza nshusho ya muzimu ye mukulu, yeki wâyish’ifulumuka enshonyi!

LIBER BARUCH (BARUCH) 6

EXEMPLUM EPISTULAE QUAM MISIT HIEREMIAS AD ABDUCTOS CAPTIVOS IN BABYLONIAM A REGE BABYLONIORUM UT NUNTIARET ILLIS SECUNDUM QUOD PRAECEPTUM EST ILLI A DEO

1 propter peccata quae peccastis ante deum abducemini in Babyloniam captivi a Nabuchodonosor rege Babylonum 2 ingressi itaque in Babyloniam eritis illic annis plurimis et tempus longum usque ad generationes septem post hoc autem educam vos inde cum pace 3 nunc autem videbitis in Babylonia deos aureos et argenteos et lapideos et ligneos in umeros portari ostentantes metum gentibus 4 videte ergo ne et vos similes efficiamini factis alienis et metuatis et metus vos capiat in ipsis 5 visa itaque turba de retro et ab ante adorantes dicite in cordibus vestris tibi oportet adorari Domine 6 angelus autem meus vobiscum est ipse autem exquiram animas vestras 7 nam lingua ipsorum polita a fabro ipsa etiam inaurata et inargentata falsa sunt et non possunt loqui 8 et sicut virgini amanti ornamenti ita accepto auro fabricati sunt 9 coronas certe habent aureas super capita sua dii illorum unde subtrahent sacerdotes ab eis aurum et argentum et erogant illud in semet ipsis 10 dant autem et ex ipso prostitutis et meretrices ornant et iterum cum receperint illud a meretricibus ornant deos suos 11 hii autem non liberantur ab erugine et tinea 12 opertis autem illis veste purpurea extergent faciem ipsorum propter pulverem domus qui est plurimus inter eos 13 sceptrum autem habet ut homo sicut iudex regionis qui in se peccantem non interficit 14 habet etiam gladium in manu et securem se autem de bello et a latronibus non liberat unde vobis notum sit quia non sunt dii 15 ne ergo timueritis eos sicut enim vas hominis confractum inutile efficitur tales sunt et dii illorum 16 constitutis illis in domo oculi eorum pleni sunt pulvere a pedibus introeuntium 17 et sicut alicui qui regem offendit circumseptae sunt ianuae aut sicut ad sepulchrum adductum mortuum ita tutant sacerdotes ostia clusuris et seris ne a latronibus expolientur 18 lucernas accendunt illis et quidem multas ex quibus nullam videre possunt sunt autem sicut trabes in domo 19 corda vero eorum dicunt elingere serpentes qui de terra sunt dum comedent eos et vestimentum ipsorum et non sentiunt 20 nigrae fiunt facies eorum a fumo qui in domo fit 21 supra corpus eorum et supra caput volant noctuae et hirundines et aves etiam similiter et cattae 22 unde scietis quia non sunt dii ne ergo timueritis eos 23 aurum etiam quod habent ad speciem est nisi aliquis exterserit eruginem non fulgebunt neque enim dum conflarentur sentiebant 24 ex omni pretio empta sunt in quibus spiritus non est in ipsis 25 sine pedibus in umeris portantur ostentantes ignobilitatem suam hominibus confundantur etiam qui colunt ea 26 propterea si ceciderint in terram a semet ipsis non surgent neque si quis eum statuerit rectum per semet ipsum stabit sed sicut mortuis munera eorum illis adponentur 27 hostias illorum sacerdotes ipsorum vendunt et abutuntur similiter et mulieres eorum decerpentes neque infirmo neque mendicanti aliquid inpertiunt 28 de sacrificiis eorum fetae et menstruatae contingunt scientes itaque ex his quia non sunt dii ne timeatis eos 29 unde enim vocantur dii quia mulieres adponunt diis argenteis et aureis et ligneis 30 et in domibus eorum sacerdotes sedent habentes tunicas scissas et capita et barbas rasa quorum capita nuda sunt 31 rugiunt autem clamantes contra deos suos sicut in cena mortui 32 a vestimento eorum auferent sacerdotes et vestiunt uxores suas et filios suos 33 neque si quid mali patiantur ab aliquo neque si quid bonum poterunt retribuere neque regem constituere possunt neque auferre 34 similiter neque divitias dare possunt neque malum retribuere si quis illis votum voverit et non reddiderit nec hoc requirent 35 hominem a morte non liberant neque infimum a potentiore eripient 36 hominem caecum ad visum non restituent de necessitate hominem non liberabunt 37 viduae non miserebuntur neque orfanis benefacient 38 lapidibus de monte similes sunt dii illorum lignei et lapidei aurei et argentei qui autem colunt illa confundentur 39 quomodo ergo aestimandum est aut dicendum illos esse deos 40 adhuc enim ipsis Chaldeis non honorantibus ea qui cum audierint mutum non posse loqui offerent illum ad Bel postulantes ab eo loqui 41 quasi possint sentire qui non habent motum et ipsi cum intellexerint relinquent ea sensum enim non habent ipsi dii illorum 42 mulieres autem circumdatis funibus in viis sedent succendentes ossa olivarum 43 cum autem aliqua ex ipsis adtracta ab aliquo transeunte dormierit proximae suae exprobrat quod ea non sit digna habita sicut ipsa neque funis eius disruptus sit 44 omnia autem quae illis fiunt falsa sunt quomodo ergo aestimandum aut dicendum est esse illos deos 45 a fabris autem et ab aurificibus facta sunt nihil aliud erint nisi id quod volunt esse sacerdotes 46 aurifices ipsi etiam qui ea faciunt non sunt multi temporis numquid ergo possunt quae ab ipsis fabricata sunt esse dii 47 reliquerunt autem falsa et obprobrium postea futuris 48 nam cum supervenerit illis proelium et mala cogitant post se sacerdotes ubi se abscondant cum illis 49 quomodo ergo sentiri debeant quoniam dii sunt qui nec de bello se liberant neque de malis se eripiunt 50 nam cum sint lignea et inaurata et inargentata scietur postea quia falsa sunt gentibus universis et regibus quae manifestata sunt quia non sunt dii sed opera manuum hominum et nullum opus Dei in illis 51 unde ergo notum est quia non sunt dii sed opera manuum hominum et nullum Dei opus in ipsis est 52 regem regioni non suscitant neque pluviam hominibus dabunt 53 iudicium quoque non discernent neque regionem liberabunt ab iniuria quia nihil possunt sicut corniculae inter medium caeli et terrae 54 etenim cum inciderit ignis in domum deorum ligneorum aureorum et argenteorum sacerdotes quidem ipsorum fugient et liberabuntur ipsi vero sicut trabes in medio conburentur 55 regi autem et bello non resistent quomodo ergo aestimandum est aut recipiendum quia dii sunt 56 non a furibus neque a latronibus se liberabunt dii lignei et lapidei et inaurati et argentati quibus hii qui fortiores sunt 57 aurum et argentum et vestimentum quod operti sunt auferent illis et abibunt nec sibi auxilium ferunt 58 itaque melius est esse regem ostentantem virtutem suam aut vas in domo utile in quo gloriabitur qui possidet illud quam falsi dii vel ostium in domo quod custodit quae in ipsa sunt quam falsi dii 59 sol quidem et luna sidera cum sint splendida et emissa ad utilitates obaudiunt 60 similiter et fulgur cum apparuerit perspicuum est id ipsum autem et spiritus in omni regione spirat 61 et nubes quibus cum imperatum fuerit a Deo perambulare universum orbem perficiunt quod imperatum est eis 62 ignis etiam missus desuper ut consumat montes et silvas facit quod praeceptum est ei haec autem neque speciebus neque virtutibus uni eorum similia sunt 63 unde neque aestimandum est neque dicendum esse illos deos quando non possint neque iudicium iudicare neque benefacere hominibus 64 scientes itaque quia non sunt dii ne ergo timueritis eos 65 neque enim regibus maledicent neque benedicent 66 signa etiam in caelo gentibus non ostendunt neque ut sol lucebunt neque inluminabunt ut luna 67 bestiae meliores sunt illis quae possunt fugere sub tectum ac prodesse sibi 68 nullo itaque modo nobis est manifestum quia sunt dii propter quod ne timeatis eos 69 nam sicut in cucumeraria formido nihil custodit ita sunt dii illorum lignei et argentei et inaurati 70 eodem modo et in horto spina alba supra quam omnis avis sedet similiter et mortuo proiecto in tenebris similes sunt dii illorum lignei et inaurati et inargentati 71 a purpura quoque et marmore quae supra illos tineant scietis itaque quia non sunt dii ipsi etiam postremo comeduntur et erit obprobrium in regione 72 melior est homo iustus qui non habet simulacra nam erit longe ab obprobriis EXPLICIT LIBER BARUCH^v

---

 ^a1.1 Omu cihebraniya, Neriyasi ye Neriyahu ; Masiyasi ye Masyahu;

 ^b1.1 omu cihebraniya, Sedekiyasi ye Sedekiyahu, Masiyasi ye Mashiyahu

 ^c1.1 omu cihebraniya, Asadiyasi ye Asadyahu

 ^d1.1 omu cihebraniya, Hilkiyasi ye Hilkiyahu

 ^e1.2 Mwâka gwa karhanu kurhenga Abayahudi bahêkagwa e Babiloni. Lola Yer 52, 12; 2 Bam 25, 8.

 ^f1.3 omu cihebraniya, Yekoniya ye Yekonyahu

 ^g1.12 Okulama idako ly’ecihôho ca Nabukondonozori kwo kulangwa na Nabukondonozori.

 ^h1.15 Aga mahano gayêrekire gurhi Ahayahudi bacijaga emurhima, bayemêra oku bàbihire (Bar 1, 15-20), bàgerêreza oku Nyamuzinda abahîre obuhane bushingânîne (Bar 2, 1-10). Rhulole muli Dan 9, 4-19.

 ⁱ1.1 https:www.academic-bible.com/en/online-bibles/septuagint-lxx/read-the-bible-text/ (11/12/2020)

 ^j2.11 Okurhenga omu bujà bw’e Misiri kw’oluhaga lw’Israheli, kwàrhuma irenge lya Nyamu­bâho lyalengerera; okwo kwàrhuma baba n’obulangalire omu ngasi cijiro c’obucire. Omu kucihà olukengwa, Nyamubâho ayôkola Bayahudi baguma (Bar 2, 11-18), ci, barhali balingânîne okubabalirwa (Bar 2, 19-26), cikône Nyamubâho abamanyisa oku olubaga lwâge lucîyunjuze lunamugalukire (Bar 2, 27-35). Isala ly’okucîyunjuza (3, 1-8).

 ^k2.17 lambûla amasù, kandi erhi: « bungûla amasù »

 ^l2.18 «Abirhohye b’en’igulu» bwo balanganyizibwe obucunguzi (Lola Sof 2, 3).

 ^m3.5 Eyi milongo: 3, 5-4, 1, eyerekire Obukuze bw’obushinganyanya. Rhulole muli Mig 8; Burh 24; Ayu 28.

 ⁿ3.24 Enyumpa ya Nyamuzinda, kwo kuderha igulu.

 ^o4.30 Omwandisi amarhuliriza ecihugo ca Yeruzalemu omu kucilaganya Omucunguzi wayi­sh’iciyûbaka buhyahya. Omulêbi ali adesa Yeruzalemu omu nderho ziri zayîbusa Iz 40-55; Yer 31-33.

 ^p5.4 Agandi mazîno ga Yeruzalemu, rhulole muli Iz 1, 26; 60, 14; Yer 33, 16; Eze 48, 35. lzîno lihyahya lirhengerîre kuli Iz 43, 1; 56, 5-6; 62, 2. 4. 12.

 ^q5.9 omu cihebraniya, oyu mulêbi aderhwa YEREMIYAHU

 ^r6.0 Yereiya, omu cihebraniya ye YEREMIYAHU oyo enfarasè n’ecigereki byahindwire Yeremiya, bulya enfarasè n’ecigereki bijira embaka z’okuhubula erq herufi H, omu cihebraniya ba h bali basharhu: babiri b’ebiraka n’ozahubulwa nka mashi, kiswahili erhi cingereza

 ^s6.1 Aga maruba gàlishambîre kuli ngasi baharâmya banyamuzinda bâbo b’obunywesi.

 ^t6.4 Lola Yer 10, 1-16; Iz 40, 20.

 ^u6.40 Abakaldeya, aha, badâhwa ba Baali badesirwe. Rhulole muli Dan 2, 2.

 ^v6.72 Cf. https:www.academic-bible.com/en/online-bibles/biblia-sacra-vulgata/read-the-bible-text/bibel/text/lesen/stelle/44/60001/69999/ch/3b787e08c1f8955bd0ba1e74c37c1039/ (11/12/2020). Omu mashi rhulole aga maruba ga Baruki, Ebibliya Ntagatifu, Verbum Bible, Kinshasa, 1992, Baruki 6 (11/12/2020).