HOS – – Bible en mashi du Congo

Bakonkwa Abarhumisi ba Yezu na Ekleziya omu C.D.P.C.L. Bukavu, rhulirhwadômamwo binji omu EBIBLIYA NTAGATIFU, Verbum Bible, Kinshasa 1992.

HOZEYA

Enshokolezi

Hozeya aburhiragwa omu cihugo c’omwami w’emwêné (lsraheli). Arhangiraga okuyigîriza amango ga Mwâmi Yerobwami wa kabirhi (783-743) embere ly’okuburhwa kwa Kristu, amango gonênè Omulébi Amosi ajàga ayigîri­za. Hozeya agendêrera okuyigîriza amango g’abâmi balondaga Yerobwami.

Hozeya ayanka Cameri nka mukâge anamuzigira bwenêne. Cikwône oyo mukazi amugayisa erhi kulama kubi kwâge kurhuma. Okwo kurharhumaga Hozeya amugayaguza, agendêrera okumuzigira. Enyuma lya myâka minji, mukâge acîrheganya okugaluka emwa Hozeya. Hozeya amuyankirira n’omurhima gw’obuzigire.

Akalamo k’omulêbi Hozeya lubà lwiganyo lw’okuyumvikana kwa Nnâmahanga na Israheli. Olwo lwiganyo luyêrekîne oku Nnâmahanga azigiraga olubaga lwâge lwishogwa. Olwo lubaga lwamugayisa; cikwône Nnâmahanga arhalekaga okuluzigira ensiku zoshi; aluhana lyo alugulula omu bworhere bwinja analugalulira obushagaluke bw’obuzigire burhanzi.

Hozeya akalihire kulusha abarhegesi bw’olubaga, abâmi n’abadâhwa bakulu. Okuharâmya ensanamu kurhenga muli ago mabî goshi. Aka Amosi, Hozeya agayaguza bwenêne obulyâlya n’okulibuza abantu.

Abandi balêbi, nka Yehezekiyeli na Yeremiyahu bakulikira Hozeya omu kumanyisa kurhi Nnâmahanga n’olubaga lwâge lw’e Israheli balagananaga. Endagâno Mpyahya n’Abakristu barhanzi bashimbire olwo lwiganyo omu kuyumvikana kwa Kristu n’Ekleziya yâge.

EBIRIMWO

1. Obuhya bwa Hozeya kwo kuderha kurhi: cigabi: 1-3

2. Ecâha n’obuhane bwa lsraheli: cigabi 4-13

3. Israheli agalukira Nyamuzinda, Nyamuzinda amuyankirira kandi: cigabi 14

1

Izîno ly’ecitabu

1 Akanwa Nyakasane abwiraga Hozeya, mugala wa Beri, oku ngoma ya Yoziyasi, ya Yotamu, ya Akazi n’eya Ezekiyasi^a, bami b’e Yuda, n’oku ngoma ya Yerobwamì, mugala wa Yowash, mwami w’Israheli.

I. Obuhya bwa Hozeya n’ihwe lyâbwô

2 Omurhondêro gw’akanwa ka Nyakasane, omu kanwa ka Hozeya. Nyaka­sane àbwîra Hozeya, erhi: «Genda, yanka omukazi w’embaraga n’abana b’e­mbaraga, bulya ecihugo ciko!a ca bya nsbonyi byône byône, caleka Nyamuzi­nda. 3 Anacigenda obwo, ayanka Gomeri, mwâli wa Diblayimu, anacibà izîmi, aburha mugala. 4 Nyamuzinda amubwîra, erhi: «Yirika-ye izîno lya Yizreeli, bulya hindi hitya hyône nahana enyumpa ya Yehu kwa gulya muko bàbulagaga aba Yizreeli, na ntyo mperêrekeze obwâmi bw’enyumpa y’Israheli. 5 Olwo lusiku nâvunira omuherho gw’Israheli omu lwa Yizreeli. 6 Nyamukazi àrhôla kandi izîmi, aburba mwâli. Nyamuzinda amubwîra, e­rhi, «Yirika-ye izîno lya Bashombe, bulya nkola nashomba enyumpa y’Israheli nta kuciyibabalira.^b 7 Ci nâbabalira enyumpa ya Yuda yoki, nnambacize muli Nyakasane, Nyamuzinda wâbo. Arhali muherho erhi ngôrho, erhi bîrha, erhi biterusi, erhi banyakulwîra oku biterusi bo nâbacizamwo.»^c 8 Bashombe ànena amônka, nnina arhôla erindi izîmi, aburha murhabana. 9 Nyamuzinda aderha, erhi: «Yirika-ye Lurhali-Lubaga-Lwani, bulya murhali lubaga lwani nani ntali Nyamuzinda winyu.»^d

2

Omu nsiku zâyisha

1 Bene Israheli bâluga nka mushenyi gw’omunyanja, gwo gurhaganjwa gu­rhanagerwa. Ahâli h’okucikaderhwa: «Murhali-Lubaga-Lwâni», bâkaziderhwa Bene-Nyamuzinda Ozîne. 2 Abana ba Yuda n’ab’Israheli balungana^e, bâbà na mwâmi muguma, bânagandâza kurhaluka olubibi lw’ecihugo câbo bulya lwâbà luhamu olusiku lwa Yizreeli. 3 Bwiragi bene winyu, erhi: «Lubaga lwâni», na bâli binyu, erhi: «Musîmwa»^f.

Obuhane n’obucîyunjuze bw’ishanja oku bubaraga

4 Muhêke nyoko lubanja mumusambîse^g. Bulya arhaciri mukânie, nâni ntaciri iba. Aleke obubaraga bwâge, arhenze obugonyi omu cifuba câge. 5 Akabâ nanga namugendêsa bushugunu, mmujire nk’olusiku àburhagwa, nâmushushîsa obwerûle, namujira nk’idaho lyûmu, mmuyirhe n’enyôrha^h. 6 N’abana bâge ntacibalonza bulya bali ba bubaraga. 7 Neci, nnina yàbîre mbaraga, owababurhaga àcîhemwîre; àderha, erhi: «Nâkulikira abalume bâni, bo bampa omugati n’amîshi, emishangi n’emipira, amavurha n’ecinyôbwa.»ⁱ 8 Co cirhumire nkola nafuka enjira yâge n’olûrhe, nâziba enjira yâge abule ihulukiro. 9 Akulikire abîra bâge, ci arhabahikekwo; abalonza arhacibabone. Buzi­nda aderhe, erhi: «Nkola nashubira emwa ibanie murhanzi, bulya nàli mwinja mîra kulusha buno.» 10 Arhamanyaga yehe oku nie nakâgimuhà engano, amamvu mahyahya n’amavurha, nie namuhâga obuhirhi bw’amasholo n’ensaranga^j, byo akagirhumikiramwo Baali!

11 Co cirhumire, nkola nâshubiyanka engano yâni omu mango gâyo, n’ama­mvu gâni mahyahya amango gâgo, nâmunyaga emishangi n’emipira yâni abwisiremwo obushugunu bwâge. 12 Na ntyo mmuyêrekane n’enshonyi zâge emwa abîra bâge, na ntâye wacimuntenza omu ikumi ly’eminwe. 13 Nârhenza amasîma gâge goshi, ensiku nkulu zâge, emyêzi yâge mihya­hya, eSabato zâge, n’emirimbo yâge yoshi. 14 Nahererekeza enkoma zâge n’amalehe gâge akâgilimbira, mpu: «Balume bâni babimpâga.» Nâbijira bulambo ensimba zâkâyâbukiramwo^k. 15 Nâmuhana oku nsiku za Baali, ezi akagimurherekêramwo, àkola ayambi­rhe engolo n’amagerha. Niehe anyibagira! Kanwa ka Nyamuzinda.

16 Co cirhumire !ero nkola namurhebêba, mmuhêke omu irungu^l, 17 nshambâze omurhima gwâge. Kurhenga aho mmugalulire enkoma zâge n’olubanda lwa Akori, muhango gwa bulangalire, ashuza lero nk’ama­ngo aciri mugêngere n’amango arhengaga omu cihugo c’e Misiri^m. 18 Olwo lusiku lero, -kwo Nyakasane adesire-, wanderha, mpu: «Ibanie», orhacinderhe mpu «Baali wâni»ⁿ. 19 Narhenza amazîno ga ba Baali omu kanwa kâge, barhakanaciderha ago mazîno bundi. 20 Olwo lusiku, nâjira kuli bo eciragâne haguma n’ensimba z’emuzirhu, e­nyunyi z’emalunga n’ebiyandala oku idaho; emiherho, engôrho, n’ebîrha, nâbivuna mbikage omu cihugo, nâmujira adêkerere n’omurhûla. 21 Nâkuyanka lwoshi ensiku zoshi, nâkuyanka omu bushinganyanya n’omu irhegeko, omu buzigire n’omu bwonjo. 22 Nâkuyanka omu bwemêzi, ntyo omanyîrire Nyamuzinda.

23 Mw’olwo lusiku, – kanwa ka Nyamuzinda, – nâshuza omu mpingu, nabo bashuze omu igulu. 24 lgulu lyâshuza omu kulerha engano, amanvu mahyahya n’amavurha, nabo bashuze e Yizrceli. 25 Nâmujira ishwa limîre omu cihugo, nâbabalira Bashombe, nabwîra Lu­rhali-Lubaga-Lwâni, nti: «We lubaga lwâni», naye anshuze, erhi: «Nyamuzinda wâni».

3

Okushubîrira omukazi mubî, ihwe ly’obwonjo bwa Nyamuzinda wâni

1 Nyamuzinda ashubimbwîra, erhi: «Genda kandi, ozigire omukazi ozigi­rwa n’iba n’obwo eri mbaraga, nka kula niono Nyakasane nzigira bene Israheli n’obwo bàshizire abandibandi banyamuzinda, basîma n’ebitumbura by’emizabibu birherekêrwa abazimu. 2 Nanacigendirhôla mukanie obwo, nahûna mikabûlè ikumi n’irhanu ya nsaranga na nkuluba ndarhu za ngano^o. 3 Nanamubwîra, nti: «Wabêra hano mwâni nsiku nyinji !ero, onaleke obu­shungu bwâwe. Nta kuyinjibana wundi mulume, nani nâjira ntyo emund’oli.

4 Kwo binali abantu b’Israheli bâyorha nsiku nyinji buzira mwâmi n’abarha­mbo, buzira nterekêro n’ibuye ly’emahêro, buzira ciru na efodi na terafimu. 5 Buzinda bwenêne bashubigaluka emunda Nyakasane ali, bayêrekera emwa Nyamuzinda wâbo n’emw’obûko bwa Daudi mwâmi wâbo. Omu nsiku zâyisha balongereza n’obukenge obusù bwa Nyakasane n’ebinja Nyakasane ahâna.

4

II Amaligo Israheli ajizire n’obuhane ayishirigahabirwa

Obubî bwabonekana hoshi

1 Muyumve akanwa ka Nyamuzinda, bene Israheli, bulya Nyamuzinda ali lubanja haguma n’abantu b’ecihugo. Omu cihugo, murhaciri mwikubagirwa, nta buzigire, nta kucimanya na kukenga Nyamuzinda. 2 Ci birha n’obunywesi, kunigana n’enshombo, bugonyi n’obulyâlya, kuyiîrhana ene n’irhondo. 3 Na ntyo ecihugo ciri omu mishîbo, n’abantu bamwo boshi bahosire, ciru n’ensimba z’emuzirhu n’enyunyi z’oku nkuba, ciru n’enfi z’omu nyanja ziherêrekire. Obulyâlya bw’abadâhwa 4 Ci kwône ntaye wajaga lubanja, ntâye wasambaga. We mudâhwa we nshimbire. 5 Ohirimire mâshi, ohirimire budufu, n’omulêbi ahirimire haguma nâwe, na ntyo nkola nâyirha nyoko. 6 Olubaga lwâni lufirire okubula obumanye. Bulya w’oyo wakabulire obumanye, nkolaga nakukaga omu budâhwa bwâni; wayibagîre e­ nyigîrizo za Nyamuzinda wâwe nkolaga nayibagira abana bâwe. 7 Boshi oku banali banjirire ebyâha, irenge lyâbo nâlihindula nshonyi. 8 Ebyâha by’olubaga lwâni bwo bwigusi bwâbo, n’amabî gâlwo go baha­rhira. 9 Ci omudâhwa naye nâmujira kuguma n’olubaga; nâmuhanira olugendo lwâge, nâmulyuza ebijiro byâge. 10 Bâlya, ci barhâyigurhe, bâjira obubaraga ci barhaburhe bana; bulya balesire Nyakasane bacihira ornu by’enshonyi. Enterekêro ya Israheli eri nterekêro ya banyamuzinda bw’obwihambi 11 Obugonyi n’amamvu irhwe biheza. 12 Olubaga lwani lunagendilaguza emw’enshushano y’omurhi. Cihimbi ca karhi cilufuliìlira emyanzi, bulya omurhima gw’obubaraga gwabaha­bwîre, balesire Nyamuzinda wâbo bashimba obubaraga. 13 Oku busôngerwe bw’entondo kwo barherekêrera, oku rhurhondo kwo bayôkera entûlo zâbo, idako ly’emirhi y’emishebeye, emitudu, n’­ enterebinta, mpu ho hali ecihôho. Co cirhumire, akaba bâli binyu ziri mbaraga, akaba bâlikazi binyu bali bagonyi, 14 Ntâhane bâli binyu oku bubaraga bwâbo, ntâhane balikazi binyu oku bugonyi bwâbo, bulya nabo bonene eburhambi bacîyegiìlire n’e­mbaraga, barherekêre haguma n’entazi.

Yuda na Israheli barhondwa

15 Akaba oli mbaraga, wâni Israheli, Yuda yehe amanyage obubî. Mu­rhajâga e Gilgali, murhasôkeraga e Bet-Avena^p, murhacigashaga, mpu: «mbotumirha Nyamuzinda». 16 Bulya Israheli aciyêrekîne nka cigamba, kurhi Nyamuzinda akacimuyàâbulira nka mwana-buzi omu bulambo bugali? 17 Efrayimu anywanîne n’abazimu, omuleke. 18 Ngasi hali endalwe ho balâla, barhishi n’oburhali bûbaraga, abarhambo bâbo, enshonyi lyo irenge lyâbo. 19 Empûsi yabakurubukana omu byubi byâyo, enshonyi zâbabumbira aha mpêro zâbo.

5

Abadâhwa, abarhamho n’ab[qmi bo b0hezize olubaga

1 Muyumve, mwe badâhwa yumvirhizi wâni nyumpa y’Israheli, nyumpa ya mwâmi rhega okurhwiri, mwe balanzi b’amarhegeko; bulya mwabîre murhego aha Mispa, kêshe karhege oku Tabora. 2 Bàyongobîre omu kuhabuka, niehe, nkolaga nabahana boshi. 3 Nyishi Efrayimu, na Israheli arhacinyifulisiri, neci, Efrayimu wàbîre mbaraga, nâwe Israheli wàhemusire. 4 Ebijiro byâbo birhankacibayemêrera bagaluka emwa Nyamuzinda wâbo, bulya omurhima gw’obubaraga gubasêzize, barhaciyishi Nyamuzinda. 5 Obucîbone bw’Israheli bumudwîrhe lubanja; amabî g’Efrayimu gamukulumbize na Yuda naye âhirima akàbo. 6 Bahêka ebibuzi n’empanzi zâbo mpu bajilonza Nyamuzinda ci ba­rhâmubone: àbarhenzirekwo! 7 Bàlenganyize Nyakasane, bàburha abana b’omu ifunze. Olekage ensiku nkulu zâbo zibaherêrekeze bon’amashwa gâbo.

Ebîrha by’abaguma

8 Mubûhe omushekera e Gilbeya, muhume omu ihembe e Rama, mubande endûlù e Bet-Avena, muhuluze Benyamini. 9 Efrayimu ayônwa olusiku lw’obuhane, namâderha okunali oku mashanja g’lsraheli. 10 Abarhambo ba Yuda kwo bali nka bantu bahama olubibi, nkolaga nâba­rhulirakwo obukunizi bwâni nka mîshi. 11 Efrayimu ali mulabarhe, aluyazire, bulya akulikîre abazimu. 12 Kwo nkola nayôrha kuli Efrayimu nka nnindi na nka mpêshe oku nyumpa ya Yuda.

Okunywâna n’amahanga kuli busha

13 Efrayimu erhi àbona obubî bwâge, n’Israheli erhi àbona ecibande câge, Efrayimu ajiyinjibana Asuru, Yuda arhuma, entumwa emw’omwâmi mukulu, ci kwône arhamufumye mweshi, arharhenze ecibande cinyu. 14 Bulya nâbà ntale kuli Efrayimu, mwana wa ntale oku nyumpa ya Yuda, niono, kudârhula nadârhula, nnancigendere, mpêke n’omunyama gwâni, na ntâye wagunyaga. 15 Neci, nkolaga nâcishubirira aha mwâni, kuhika bamanye oku bali babî, banalonze obusù bwâni; bâcinnonza omu bulagirire bwâbo.

6

Okugalukira Nyamuzinda kurhajiraga nsiku

1 Yishi rhugaluke emwa Nyamuzinda, Ye warhujaganulaga ye wânarhufu­mya; Ye wârhushûrhaga, ye wânarhuba ebibande birhu. 2 Hano kugera nsiku ibirhi ârhugalulira obuzîne, oku lwa kasharhu ârhuyinamule rhunamubêreho. 3 Rhumanyîrire Nyamuzinda, rhumulongereze, okuli rhwâmubona, âyisha emwirhu nka lumè, nka kula enkuba mpangûka ebombêza idaho. 4 Kurhi nakujira wâni Efrayimu? Kurhi nakujira wâni Yuda? Obuzigire bwinyu kwo buli nka citù ca lwikungu lwa sêzi, nka lumè lurhalegama. 5 Co carhumire mbatwa bihimbi n’abalêbi, mbayîrha n’enderho z’ekanwa kâni; 6 bulya buzigire nnonza, ci arhali nterekêro, bumanye bwa Nyamuzinda ci arhali ntûlo^q.

Amabi ga mira n’aga buno g’Israheli

7 Ci bôhe bene Adamu bàvunyire eciragâne, aho bannenganya. 8 Galaadi ciri cishagala ca bishumûsi, ciyunjwîre muko. 9 Kula ebishungu bicîfulika, omurhwe gw’abadâhwa gudwîrhe gwayîrha omu njira y’e Sikemi; okuli, olugendo lwâbo nshonyi nkulu. 10 Ebi nabwîne e Beteli, birhankaderhwa: yo Efrayimu ajirira obubaraga, yo Israheli ahemukira. 11 Ci kwône nawe Yuda, nkubîkîre byawe bitya, hano nshubiyimânika olubaga lwâni.

7

1 Oku ndwîrhe nti nafumya Israheli, amabî ga Efrayimu, gamaciyêrekana, n’obwengûza bwa Samâriya; bunywesi bwône bwône, ebishambo bi­dwîrhe byabera enyumpa, n’embuga elumîre bishungu. 2 Barhacidesiri omu murhima gwâbo oku ncikengîre obubî bwâbo. Ci kwône ebijiro byâbo bibagosire, biri embere zâni. 3 Bwenge bwâbo bashagalusamwo mwâmi, na bulyâlya bwâbo ba­shagalusamwo abarhambo. 4 Ci kwône boshi bali bagonyi. Bali badûrhu nka masiga g’omuduzi w’emi­gati wagatwanîrc anagaleka kurhenga aduzire obuntu kuhika bwalinda burhundugurha. 5 Badûndaguzize mwâmi n’abarhambo omu mamvu, naye yene ayinjibana emihera, 6 omu bulâlya bwâbo, omurhima gwâbo guli mudûrhu nka cîko, obudufu bwoshi erhi obukunizi bwâbo buli iro, sêzi buyâke nka ngulumira. 7 Boshi badûrhubîre nka cibêye, balyîre babishi abatwî b’emmanja bâbo. Ntyo, abâmi bâbo boshi bahwîre, ntâye wanyakûzize.

Israheli afire n’okunywâna n’amahanga

8 Efrayimu akomerîne n’amashanja g’ihanga, Efrayimu buli buntu bu­rhaniolagwa. 9 Abanya-mahanga bàmulîre emisi arhanîshi. Irhwe lyâge lyasheshusire mvi, arhanakuyishi. 10 Obucîbone bw’lsraheli bumudwîrhe lubanja; barhanagalusiri emunda Nyakasane Nyamuzinda wâbo ali, ciru bakamulongereza kwo kunyi mw’ebyo byoshi. 11 Efrayimu ngûkù mpwinja, erhagwerhi irhwe; bahamagîre Misiri, bàjîre omu Asuru. 12 Bagende, aha bankaja nâbarhega akeshe kâni, nâbamanula nka kanyunyi k’emalunga, nâbahana oku mabî gâbo.

Okurhavuga omunkwa n’obuhane bw’lsraheli

13 Buhanya bwâbo bulya bànyasire. Bahungumuke bulya banyabîre. Oku ndi nti nabacungula, badwîrhe bannywerhera. 14 Barhalaka n’omurhima gwoshi emunda ndi, amango bayâmira aha ba­gweshîre; balakira engano n’amamvu mahyahya gône, ci kuli nie, bwabiranyi bwône. 15 Nabayigîrîze nanabahà amaboko mazibu, ci enkengêro zâbo nshombo kuli nie. 16 Bashizire obusha bayôsire nka muherho murhebanyi. Abarhambo bâbo bahwêra oku ngôrho, erhi lulimi lwâbo lubî lurhuma, babashekera omu cihugo c’e Misiri.

8

Obiba empûsi, ayishisârûla omulaba

1 Bûha omushekera. Nka nyunda, obuhanya bwamacihunika oku nyumpa ya Nyamuzinda^r w’Israheli, bulya bàvunyire eciragâne câni, banakabu­lira irhegeko lyâni. 2 Ciru bakayâma, mpu: «Mâshi Nyamuzinda w’lsraheli, rhukumanyire.» 3 Israheli àkabulire aminja, lero omushombanyi amuhâbwa.

Ishabâbè omu Samâriya n’okukaziharamya akanina k’amasholo

4 Bàcihîre abâmi, ci kwône buzira okundôsa. Banayîmike abarhambo, ci kwône buzira okummanyîsa. Banarhôle ensaranga zâbo n’amasholo, bajiremwo abazimu. Bwo bulyo bwinja bw’okubaheza! 5 Mwe bantu b’e Samâriya, aka kanina kinyu k’amasholo, ntakalonza, mwanzukize obukunizi. Bene Israheli, kuhika mangaci mwayôrhe bouzira kutumula? 6 N’obwo we Israheli! Nako akanina kâwe, mubumbi wàkajiraga, karhali nyamuzinda. Okuli, akanina ka Samâriya kabunduka kajônjolekane. 7 Kulya kuba mwarhwezire empûsi, mukolaga mwasârûla omusirûla: e ngano yinyu erhajekwo muhuli. Nk’oku omugani gudesire, mpu: «E­ngano buzira muhuli, erhajira nshano». Na ciru gwankajakwo cempara-mîno z’emahanga zo zâgulya.

9

Olubaga lwa Nnâmahanga lukolaga lwâheza byoshi

1 Orhacîshingaga, Israheli, orhacîmogaga nka bapagani; bulya walesire nyamuzinda wâwe mpu oshimbe obubaraga, wàsîmire oluhembo lw’a­ mabî omu ngo zoshi z’engano. 2 N’oli engo, n’oli omukenzi birhabayiguse, amamvu mahyahya ga babuli­kira. 3 Barhacihêre omu cihogo ca Nyamuzinda, Efrayimu ashubira e Misiri, n’e Asîriya balyâyo ebiryo by’okubahumânya. 4 Barhâcidubule amamvu mpu barhûla Nyamuzinda, barhâcimuhe nterekêro, omugati gwâbo gwâbà nka mugati gwa mishîbo, ngasi ba­nkagulyakwo boshi bahumâne, bulya omugati gwâbo guli gwâbo bône­ne, gurhâhêkwe omu nyumpa ya Nyamuzinda. 5 Kurhi mwâjira amango g’olusiku lukulu^s, olusiku lukulu lwa Nyamuzinda? 6 Bo abo bakola ebwa kuhêra: Misiri âbayankirira, Menfisi âbabishe, obuhirhi bwâbo bw’ensaranga, nshenga yabuyîmamwo, enyumpa zâbo zijamwo olûrhe. Okurhonda abadahwa kwamâlerhera omulebi nya­mmanja.

Okumanyisa oku buhane barheganyîbwe

7 Ensiku z’obuhane zayishire. Ensiku z’okucîhôla zino. Israheli ayumve! «Omulêbi ali musirhe!» Neci nkaba bulya ecibî câwe ciri cinene, obuhane bwâluga, 8 n’omu nyumpa ya Nyamuzinda wâge, yabîre ntambala. Omujà-bulâbi wa Efrayimu ali haguma na Nyamuzinda wâni, ye mulêbi, ye badwîrhe ba­rhega emirhambikiro omu njira zoshi n’omu nyumpa ya Nyamuzinda wâge. 9 Babîhire lwoshi nk’omu nsiku za Gibeya; Nyamuzinda akengêra obubî bwâbo, âbahanira ebyâha byâbo.

Obuhane oku mabî ga Baali-Peori

10 Kula amalehe gabà omu bwerûle, kwo nàshimanaga Israheli; kula irehe lirhangiriza ly’ecanda liyôrha, kwo nàbonaga basho; ci kwône bôhe bahika aha Baali-Peori, barhangira okukâjira eby’enshonyi, banahi­nduka bikabulirwa nk’enzigi yâbo. 11 lrenge lya Efrayimu lyabalala nka kanyunyi: nta kuciburha, nta kucibà izîmi, nta kuciyâlala. 12 Ciru bakabà n’abana, nâbahurhula embere bakule; neci buhanya bwâbo erhi nankabaleka. 13 Efrayimu kwo nàmubonaga nka Tiri, murhwere omu bulambo, cikwône abana bâge abahêkera omubâzi. 14 Akaba kukwânîne habè obuhane, Nyakasane, buhi bâhâbwa? Bakâbo obahindule ngumba, bayume amabêre.

Obuhane oku mabÎ ga Gilgali

15 Obubî bwâbo bwoshi bwabonekeraga aha Gilgali, ho nabashomberaga. Bijiro byâbo bibî byàrhumaga nabakûla omu nyumpa yâni, nta buzigire ncigwerhe kuli bo; abarhambo bâbo bàli bâbiryanyi. 16 Efrayimu ali oku idaho, emizi yâge myûmu, barhâciyânekwo malehe. Ciru bankaciburha abana, nâyirha irene ly’enda yâbo. 17 Nyamuzinda wâni abakabulira, bulya barhamuyumvagya, bâbà mihabuka ekarhî k’agandi mashanja.

10

Okushâbwa kw’empêro z’abazimu b’lsraheli

1 Israheli lwàli lukoma lunagîrîre, lwakàgirhengamwo malehe manji. Oku amalehe gâge gal’iluzire, kwo aluzize n’empêro zâge. Oku ecihugo câge calihirhire, kwo ahirhizize n’amabuye gâge g’empêro. 2 Aba bantu bali banywesi kuhika aha nsholo y’omurhima gwâbo. Ba­kolaga bâbarhula omuzigo gw’obubî bwâbo. Nyakasane âshâba e­mpêro zâbo, avungunyule n’amabuye gâbo g’empêro. 3 Ago mango lyo baderha, mpu: «Rhurhajira mwâmi, bulya rhurharhînya Nyamuzinda; ci kwônene, omwâmi bici arhujirira? 4 Binwa oku binwa, cihango ca bunywesi, biragâne. Ci olubanja batwirîrwe lunagîrîre nka mburho mbî malingo g’amashwa. 5 Bene Samâriya badwîrhe bageramwo omusisi oku kanina k’e Bet­ Avena; neci, olubaga lwâko lwàkajirire emishîbo. Obwo bakahêsi­re, karhacibaliko, bacîshingirageko, eryo irumbi mpu badâhwa! mîra bagûkiraga kulî nako. 6 Nako kône kahêkwa e Asuru ntûlo oku mwâmi mukulu. Efrayimu âbona enshonyi, Israheli âgwarha ebusù oku muzimu wâge. 7 Samâriya akunungusire. Omwâmi wâge hikola hyasi enyanya ly’amìîshi. 8 Empêrero z’amabî zâshâbwa, câha c’Israheli: emishûgi n’enyûrhe zâmera oku mpêrero zâbo. Go mango bâkâbwîra entondo, mpu «Mu­rhufûnike», n’orhurhondo, mpu: «Murhuhirimirekw».

Israheli asârûle ehi arharhwezire

9 Kurhenga ensiku za Gibeya, wàjizire ebyâha, lsraheli. Barhalekaga. K’ebîrha, birhahike oku babî bali e Gibeya? 10 Nkola nâj’ibahana, amashanja gâbalundûkirakwo, buhane bwa bîrya byâha byâbo bibirhi. 11 Efrayimu yàli ndaku etwîre bwinja, yàsîma okuhama omu ngo; ci niehe, nkolaga nâyihira olukoba omu igosi, nâkanika Efrayimu, Yuda aje âhinga, Yakobo aje âkulula enfuka. 12 Murhwêre emburho y’obushinganyanya, musârûle emyâka y’obuzigi­re; muhinge amashwa mahyahya: bulya gakola mango g’okulonza Nyakasane, kuhika ayishimmuyigîriza obushinganyanya. 13 Ci kwône mwahinzire amabî, mwasârûlamwo obulyâlya, mwalya irehe ly’okurhebana. Bulya walangalîre cbiterusi byâwe, obunji bw’aba­lwî bâwe, 14 entambala ekolaga yâzûka omu bishagala byâwe, emyûbako yâwe mizibu-zibu ekola yashâbwa; nka kulya Shalmani ashabaga Bet-A­rbeli olusiku lw’ebîrha, amango omuzîre afira oku bana bâge. 15 Ntyo kwo Beteli akukolîre oku bubî bwâwe burhakaderhwa; bwali­ngicânûla, oleke wâbona oku bajira mwâmi w’Israheli.

11

Nyamubâho alyûza abakengulaga obuzigire abayêrekaga

1 Amango Israheli àciri kabonjo, nàmuzigira, nahamagala mugala wâni kurhenga e Misiri. 2 Ci kwône oku nàbahamagala bôhe bacinyegâlakwo; barherekîre ba Baali, banayôkera abazimu enterekêro. 3 N’obwo niene nàyigîrizagya Efrayimu okugenda, nakâmugwârhira oku kuboko, ci barhayumvagya oku kwàli kubalera. 4 Nakàbarhogoza, nakàbashishiriza n’obuzigire; kuli bo kwo nàliyôsire nka kula omulezi w’akabonjo akazikanûnugurha omu irhama, na­ kaziyûnamîra emunda ali nàmuhà ebi àlya. 5 Barhâshubire omu cihugo c’e Misiri; Asuru ye wâbà mwâmi wâbo. Bulya bàlahlre okugaluka emunda ndi, 6 engôrho yâzungula omu bishagala byâbo, yâherêrekeza, yâcîzanza omu nyumpa nzibuzibu, bubî bwâbo burhumire.

Nyamubâho aba wa lukogo

7 Olubaga lwani lwalwala obugoma; badwîrhe bashenga Baali, ci kwône arhabazùse. 8 Efrayimu, kurhi nankakulcka, kurhi nakuhana, Israheli? Kurhi na­ nkakujira aka Adma, nkujire nka Seboyimu? Omurhima gwamampindamuka omu cifuba, obulà bwamànjuguma. 9 Ntàciyuklriza obukunizi bwâni, !ero ntacishàbe Efrayimu, bulya udi Nyamuzinda, ci ntali muntu ekarhl kawe, ndì yo Mwìmàna, ntàyi­ she n’oburhe.

Okurhenga e luhungo

10 Abàlilulizîbwe bayishire bashimbire Nyakasane, naye àja àlumba nka ntale; neci, àlumba, n’abana bage bayishe bashagamusire kurhenga ebuzikiro bw’izûba. 11 Bârhenga e Misiri nka kanyuyi na nka ngûkù, omu cihugo c’Asuru, nâbadêkereza omu nyumpa zâbo obwo, kwo Nyakasane adesire.

12

Olubaga lurhebanyi kurhenga aha canjo

1 Efrayimu ampundikîre obunywesi, n’enyumpa y’Israheli oburhebanyi^t. Ci Yuda Nyamuzinda acimumanyire, kwo banamuderha mpu lubaga lwa Mwimàna. 2 Efrayimu àyigusire empûsi, n’empûsi y’ebushoshôkero bw’izûba yo akulikire; àyushwîre obunywesi n’obulyâlya: banywânîne bona A­sîriya, badwîrhe bârhûla Misiri amavurha.

Obuhane kuli Yakobo na Efrayimu

3 Nyamuzinda ali lubanja bona Israheli, âjirira Yakobo nk’oku n’obwo­rhere bwâge bunali, âmugalulira nk’oku ebijiro byâge binali. 4 Kurhenga omu nda ya nnina asigula mukulu wâge, erhi àbà musole, aàlwisa Nyamuzinda. 5 Alwîsa Malahika anamuhima, àrhoza emirenge, àhûna obwonjo. Amushimânaga aha Beteli, n’aho ho Nyamuzinda àmuderhekezagya. 6 Neci, Nyamubâho Nyamuzinda w’Emirhwe, Nyamubâho lyo izino lyâge. 7 Wehe, galuka emwa Nyamuzinda wâwe, langa obuzigire n’obushinga­ nyanya, onalangalire Nyamuzinda wâwe ensiku zoshi.

Obuhubu n’obuhane bw’lsraheli

8 Kanani afumbirhe eminzâni y’oburhebanyi, asîma okuyungunganya. 9 Efrayimu àdesire, erhi: «Neci, nkola mugale, nàlundisire obuhirhi.» Ci kwône ntâco câmusigalira kuli ebyo byoshi, bulya àjizire amabî.

Okulangalira okubabalirwa

10 Nie Nyamubâho, Nyamuzinda wâwe, kurhenga omu cihugo c’e Misiri. Nakuhândìsa kandi omu mahêma, nk’omu lusiku lw’okushimânana. 11 Nàbwira abalêbi, nàyushûla amalêbi, n’abalêbi bo bâderha-mwo emi­gani.

Kandi Nyamubâho ashubiba burhè

12 Galadi bwabire bubî bwône nabo, bali banywesi; e Gilgali bakazi­rherekêra empanzi; co cirhumire empêro zâbo zâbà nka nnundo ya mabuye omu ishwa. 13 Yakobo ayâkira omu ishwa ly’Aramu, Israheli âjishigira omukazi, akaziyâbula amasô mpu lyo abona omukazi. 14 Ci kwône, oku kanwa k’omulêbi, Nyamuzinda âyinamula Israheli e Misiri, âlangwa n’omulêbi. 15 Efrayimu akuniza bwenêne Nyamuzinda, Nyakasane wâge âmuba­rhuza omuko gwàbulajisire. Nnawabo âmugalulira ebijàci byâge.

13

Obuhane bw’okuharamya abazimu

1 Erhi Efrayimu àderhaga akanwa, kàli ka kuyôbohwa, àli mukulu omu lsraheli, ci kwône àjira amabî haguma na Baali, kwabà kufà. 2 Na buno kandi byâha balimwo, badwîrhe bàbumba ensalamu omu nsaranga zâbo, bo bazimu b’obukengêre bwâbo; mukolo gwa babu­mbi ebyo byoshi. Erhi bànaderha, mpu: «Mubarherekêre.» Abantu badwîrhe bàjikânunugurha orhunina. 3 Co carhuma bâbà nka lwikungu lwa sêzi, nka lumè lurhimangikala, nka hyasi hiyehûkanwa n’empûsi omu ngo, nka mugi gwahuluka omu kabonezo.

Obuhane bw’okurhavuga omunkwa

4 N’obwo nie Nyakasane, Nyamuzinda wâwe, kurhenga omu cihugo c’e Misiri, orhishi wundi Nyamuzinda kuleka nie, na kuleka nie, nta wundi Muciza. · 5 Nàkulîsize omu irungu, n’obwo cihugo ca bwerûle. 6 Nàbahîre aha bakerera, banayigurha; erhi bàbà bamâyigurha, omu­rhima gwâbo gwàcîbona lero nayibagira. 7 Co cirhumire nyôrha nka ntale kuli bo, nka ngwî oku burhambi bw’e­njira, nakâlingûza: 8 Nâcihunika liguma kuli bo nka mpunga onyazirwe abana, nâbashenyula ensholo y’omurhima, aho nâbashayagula nka ntale nkazi; e­nsimba z’emuzirhu z’abatwa bihimbi.

Okuyûrha kw’obwami

9 Israheli, k’orhacishabûka obu? Kàli nie burhabâle bwâwe. 10 Ngahigi omwâmi wâwe ali, akurhabâle? Abarhambo b’emwâwe bâkufungire? balya wakâgiderha, mpu: «Mpà-nâni omwâmi n’aba­rhambo.» 11 Omwârni nàkuhîreye omu burhe, n’omu burhe nkunyazire ye.

Okuherêrekera kwa Efrayimu kwo kunahali

12 Obubî bwa Efrayimu buli bugobeke, ecâha cage ciri cibikirîrwe bwi­nja. 13 Emikero y’izîmi^u emuzûkîree ci omwana ciri cinganyi; akola ahisize cemyezi, ci arhârhenga omu nda ya nnina. 14 Ka nâbarhenza ekuzimu? Ka nâbaciza oku lufù? Lufù we, ngahi cihûsi wâwe ali? Nn’ekuzimu we, ngahi ibala lyâwe liri? Olukogo Lu­mpwîre ebusù. 15 Ciru Efrayimu ankagandâza ekarhî ka bene wâbo, empûsi ya Nyamuzinda yâyinamuka omu irungu, yâganya enshôko zâge, yâyùûmya amaliba gâge, yâherêrekeza ecihugo câge n’ebinja byâco byo­shi.

14

1 Samâriya àhanwa, bulya àjizire obwabiranyi kuli Nyamuzinda wâge. Bakumba omu ngôrho, orhubonjo rhwâbo rhwâhinagwa, bakâbo bali mazîmi bâbwagûka enda.

III. Okugaluka n’okushubirhona kwa Israheli

Israheli agaluka omu bwira bwa Nyamuzinda

2 Galuka, Israheli, emwa Nyamuhaho, Nyamuzinda wâwe, bulya bubî bwâwe bwàkusârhazagya.

3 Ocìyikire ebinwa, oshubire emwa Nyamuzinda. Omubwire, erhi: «Orhenzagye ngasi hibî, orhôle ngasi hinja, àhâli h’empânzi, rhwaku­rhûla akanwa kirhu^v.

4 Asuru ârharhucize, rhurhâcishone oku biterusi, rhurhakanaciderha nti Nyamuzinda wirhu, obushanja bw’amaboko girhu^w, bulya emwâwe yo enfûzi ebona olukogo.

5 Nâfumya obugoma bwâbo nâshubibazigira n’omurhima gwoshi; bulya obukunizi bwâni bwahwîre kuli bo. 6 Nâbà nka lumè kuli Israhcli, âkulirira nka bwâso bwa liliya, âliha emizi nka nshebeyi y’e Libano.

7 Orhummerêra rhwâge rhwâgandâza, âbà mwinja nka mugavu gw’eLi­bano.

8 Bâgaluka babwarhale aha cìhòho câni, bâyêza engano yâbo, bâgwîka olukoma, lwarhengamwo amamvu minja nka g’e Libano.

9 Efrayimu, lushangi luci ociri mwe n’abazimu? Ndwîrhe nâmuyumvi­rhiza nânamulola. Kwo ndi nka nshebeyi enagîrîre, nie ntumire wâyêrakwo amalehe.

Akarhonde karhafà oku bulembo

  ¹⁰ Indi mwirhonzi ayumve ebyo binwa?

 Wa bukengêre, abihire omu marhwiri?

 Enjira za Nyamuzinda zibà nnungêdu.

 Abashinganyanya banazigeremwo bwinja,  ci abanyabyâha kusârhala bazisârhalamwo.

---

 ^a1.1 Enfarasè n’ecigereki byabahingwîre aga mazîno: עֻזִּיָּ֥ה UZIYAH; יֹותָ֛ם YOTAM; אָחָ֥ז AHAZ; YEHIZKIYAHU יְחִזְקִיָּ֖ה

 ^b1.6 Bashombe: kwo kuderha oyu barhabêre bwonjo.

 ^c1.7 : Ebyo binwa eri nyushulo y’abashimbûlizi ba Hozeya emunda bàli lubungo enyuma ly’okuhimwa kwa Samâriya.

 ^d1.9 Oku ago mazino ganali asharhu gayerekine obukunizi bwa Nyamuzinda. Lero obwonjo bwage bwamahwa.

 ^e2.2 Olwo lusiku abana ba Yuda n’ab’Israheli bahimana bashenshagane ecihugo na ntyo barhe­nge omu buja.

 ^f2.3 Lero gakola mazîno minja garhaciri nka agali muli 1, 6 na 1, 9.

 ^g2.4 Muhêke nyoko lubanja mumusambîse: emwa Abalêbi, okuhêkana lubanja bwàli bwo­rhere: 4, 1; Iz 3, 13; Mik 6, 1; Yer 2, 9. Ahà, Nyamuzinda ye ohêrhe olubaga lwâge lulalahi luba­nja.

 ^h2.5 : Omu bihugo by’ebushoshokero bw’izûba erhi bahanaga omukazi banamuleka bushugunu: Eze 16, 37-39; Iz 47. 2-3; Yer 13, 22; Nah 3. 5; Mal 17, 10. 2. 7: Oyo mukazi ashushanyîbwe n’ecihugo c’Israheli. Obuhirhi bwa Kanani bwarhumaga Israheli ahirima omu câha (10, 1; 13, 6) bwâhirigirha: 4, 3; 5, 7; 13. 15.

 ⁱ2.7 : Abalume bâni, bo banyamuzinda bw’obunywesi b’e Kanani.

 ^j2.10 : Ebyo byoshi byakagikolesibwa omu kulonza okuha Baali irenge.

 ^k2.14 : Olukoma n’amalehe: cimanyiso c’omurhûla n’obushagaluke kurhondêrera amango ga Salomoni (1 Bam 5. 5).

 ^l2.16 : Amango gw’olubungo, oluhaga lwaheza obworhere bw’akalamo k’omw’irungu (Am 5, 25; Hoz 12, 10). Erhi Israheli aciri mwana (Hoz 11, 1-4) arhalimanyire banyamuzinda b’ihanga lya bene. Akagishîmha Nyamuzinda wàli omu citù (Hoz 2, 16-17; Yer 2, 2-3).

 ^m2.17 2, 17: Lubanda lwa «Akori» luganjirwe omu mbanda ziba hofi na Yeriko ziyêrekire omu ndalala y’ecihugo, mwo bakagijirira ebijiro bigalugalu birhasimisa Nyamuzinda: Yoz 7, 24-26. lzîno ly’olwo lubanda kwo kuderha: lubanda lwa buhanya (Bac 7. 26) lwâyishibà muhango gwa lulangalire, bulya lwâhinduka njira ya kuja omu cihugo citagatifu.

 ⁿ2.18 : Baali: kwo kuderha «Nnawirhu» ntyo kwo ba nyamuzinda b’e Kanani bakagiderhwa.

 ^o3.2 : Hozeya agalula engulo Gomeri aliamagulwa emunda omulume wâge wa kabirhi ali. Eci­ twîro c’eyo ngulo ciyumanîne n’ecitwîro c’omuja (Lub 21, 32; Lev 27, 4).

 ^p4.15 : Bet-Avena: nyumpa ya bubî: câha. Lir’izino lya kugayaguza Beteli; n’obwo Beteli eri nyumpa ya Nyamuzinda.

 ^q6.6 : Lola 2, 21; 2, 22; Am 5, 21; 1 Sam 15, 22. Hoz 14, 3 adesire oku oburherekêre bushingânîne kuli kugaluka emwa Nnâmahanga.

 ^r8.1 : Obuhanya bwamacihonda: 9, 15; ahâla, enyumpa ya Nyamuzìnda karhali ka-Nyamuzinda ci cihugo c’amalaganyo.

 ^s9.5 : Olusiku lukulu lurhakagerera omu lubungo bulya kukwânîne ociyêrekane embere za Nnâmahanga (Lub 23, 16).

 ^t12.1 : Okuhundikira owundi obunywesi n’oburhebanyi; kwo kuli kumubwîkira olwibo e busù, kumurheba lwoshi lwoshi, anali asinza.

 ^u13.13 : Emikero y’izîmi eyêrekîne obuhanya burhezire olubaga (Yer 6, 24; 22, 23; Iz 26, 17; 66, 6-7). Buhanya Nyamuzinda abarhumîre lyo bahinduka omurhima: na ntyo barhondêre akalamo ka­ hyahya.

 ^v14.3 : Binwa bya kuhllna obwonìo. ci bìrhalì bya kurhûla enterekêro: 6, 6.

 ^w14.4 : Okukabulira enshusho babinjaga n’amaboko gabo kuli kuyêrekana oku obulangalire bwaho burhaciri oku misi ya Asuru n’omu marhwâli g’abasirika n’ebiterusi byalikola biri ahâli ha Nyamuzinda Mucunguzi wâbo: 8, 9; Iz 30, 1-5; 31, 1-3.