YUDITI-Ἰουδὶθ – Judith^a

Enshokolezi

Ecitabu ca Yuditi cishambâla kurhi omulala mwishogwa gwahimaga aba shombanyi bagwo erhi burhwali bwa mukazi muguma burhuma, izino lyage ye Yuditi, kwo kuderha Muyahudi. Holaferno. arhumwa na Nabukondonozori, mwami w’e Babeli, mpu a rhegeke igulu lyoshi n’okuseza abantu okuharamya Nabukondonozori yene nka Nyamuzinda. Abayahudi balahira okufukamira Nabukondonozori. Muli obwo bworhere n’ako kalamo kadarhi, mukana muguma wa bukenge kuli Nyamuzinda na wa bukengere bunji, Yuditi, abonekerwa. Oyo mukana ahûna Nyamuzinda mpu amurhabâle. Arhenga e Betuliya anaciyerekana embere za Holoferno. Erhi aba akola ali yene n’omusirika mukulu wali wamalaluka, amutwa irhwe. Erhi abasirika ba Holoferno babona omusirika wabo mukulu amanigwa, bayôboha banayaka. Abantu ba mw’eco cihugo bakuza Yuditi banavuga Nyamuzinda omunkwa, bayimba irenge lyage. Enyigirizo z’eci citabu zidesire oku abantu bamanye bankakacilibuza n’ebi babona en’igulu. Eci citabu cirhumanyisa oku Nyamuzinda ye ohima shetani. Holoferno ali lwiganyo lw’obubi. Nka muhabûzi w’olubaga lwishogwa, Yuditi ali lwiganyo lw’ obwinja. Nyamuzinda ahîre abantu obuhashe bw’ okuhima omushombanyi n’okuboko kuzamba kw’omukazi. Luli luhembo lw’amasala gage. Eci citabu cayandikiragwa omu Palestina ekarhi k’emyaka 120 na 80 embere ly’okuburhwa kwa Kristu.

EBlRlMWO

1. Bene lsraheli barhêrwa na mwami w’e Babeti: cigabi 1-7 2.

2. Yuditi ye murhondêro gw’okuhima: c. 8-16

1

I. Amatabaro ga Holoferno

Nabukondonozori na Arfazadi

1 Mwali omu mwaka gw’ikumi n’ibirhi kurhenga mwami Nabukondonozori ali mwami w’e Sîriya, na Ninive bwo bwali bwami bwage; naye Arfazadi e rhi yeri mwami omu Banya-Medi, aha Ekbatani. 2 Anaciyûbaka omu marha mbi g’Ekbatani enkuta z’amabuye marhendeze; obugali bwage makoro a rhanu, n’obuli makoro ndarhu; ayûbaka olugurhu lwa makoro makumi gali ndarhu oku buli n’oku bugali makoro makumi arhanu. 3 Oku mihango ayûbakirakwo eminara ya burherema bwa makoro igana na burhambirhambi bwa makoro makumi 4 Enyumvi zonène zali za makoro makumi galindarhu burherema na makoro makumi ani bugali, mpu lyo engabo yage ekaz’ihuluka caligumiza n’okugenda omungondo kwa balya basirika bagenda n’amagulu.

5 Muli ago mago mwami Nabukondonozori anacitula entambala oku wabo mwami Arfazadi omu kabanda kanene, kwo kuderha akabanda kali cihugo ca Ragau. 6 Bacihira kuli ye abantu boshi banayûbakaga omu ntondo, ab’oku Efrata, Tigri na Hidaspesi n’aba omu kabanda ka Arioki mwami w’Aba­nya-Elimeni na gandi mashanja manji gacigusha oku ngabo za mwene Sheleudi.

7 Nabukondonozori mwami w’Abanya-Sîriya arhegeka mpu abantu bage boshi baje ekagombe, bo baligi aba Persi, oku bantu b’ebuzikira-zûba, ab’omu Silisiya, ab’e Damasi, ab’e Libano, ab’omu marhambi ga Libano n’abayûbakaga oku burhambi bw’enyanja, 8 amashanja g’e Karmeli, ag’e Galadi, ab’omu Galileya y’enyanya n’ab’omu kabanda kanene k’Esdreloni, 9 abantu boshi b’e Samâriya n’ab’omu bishagala byage byoshi, ecihugo ciri ishiriza lya Yordani kuhika aha Yeruzalemu, Batani, Shelusi, Gadesi n’aba oku lwîshi lw’e Misiri boshi na Tafna, Ramsesi n’ecihugo coshi ca Gosheni, 10 kuhika enyanya lya Tanisi na Menfisi, n’abantu boshi b’e Misiri kuhika oku lubibi lw’Etiyopiya. 11 Ci abantu b’ebyo bihugo byoshi bagayaguza ebinwa bya Nabukondonozori mwami w’Abasîriya, barhacilungaga kuli ye mpu baje oku matabaro, bulya ba rhacimuyobohaga, banakazag’ibona oku ali muntu okola ali yenene: bagalula entumwa zage busha, ciru bababonesa nshonyi. 12 Nabukondonozori anacikunira bwenêne erhi ebyo bihugo birhuma. Alahira okw’izîno ly’ishungwe lyage, n’ely’obwami bwage okucihôla n’okumalira n’enôrho yage olugo lwa Silisiya loshi, olwa Damasi na Sîriya, abantu boshi b’e Mowabu, bene Amoni, ab’omu Buyahudi, Abanya-Misiri boshi, kuhika oku buzinda bw’enyanja zombi. Okulwisa Arfazadi.

13 Ye na engabo yage atulakwo mwami Arfazadi entambala omu mwaka gw’ikumi na nda, anacihima okwo kulwa. Acandabukakwo engabo y’Arfazadi, abalwira oku nfarasi zage zoshi n’ebihesi byage byoshi. 14 Arhôla ngasi lugo lwage, ahikira cingana aha Ekbatani, arhôla eminara yamwo, asherêza emirimbwa yamwo n’ebindi byalimbisagya olwo lugo byoshi abisherêza. 15 Agwarhira Arfazadi Omu birhondo bya Ragall, amllgwika amatllmu ga­ ge, amllYirha loshi. 16 Okubundi arhabaluka n’engabo zage, n’omwandu gw’abantu ba ngasi lubero banali naye. Anacihumûka, alisa, ahindisa engabo yage nsiku igana na makumi abirhi.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 1

1 ΕΤΟΥΣ δωδεκάτου τῆς βασιλείας Ναβουχοδονόσορ, ὃς ἐβασίλευσεν ᾿Ασσυρίων ἐν Νινευῆ τῇ πόλει τῇ μεγάλῃ, ἐν ταῖς ἡμέραις ᾿Αρφαξάδ, ὃς ἐβασίλευσεν Μήδων ἐν ᾿Εκβατάνοις, 2 καὶ ᾠκοδόμησεν ἐπ᾿ ᾿Εκβατάνων κύκλῳ τείχη ἐκ λίθων λελαξευμένων εἰς πλάτος πηχῶν τριῶν καὶ εἰς μῆκος πηχῶν ἓξ καὶ ἐποίησε τὸ ὕψος τοῦ τείχους πηχῶν ἑβδομήκοντα καὶ τὸ πλάτος αὐτοῦ πηχῶν πεντήκοντα 3 καὶ τοὺς πύργους αὐτοῦ ἔστησεν ἐπὶ ταῖς πύλαις αὐτῆς πηχῶν ἑκατὸν καὶ τὸ πλάτος αὐτῆς ἐθεμελίωσεν εἰς πήχεις ἑξήκοντα 4 καὶ ἐποίησε τὰς πύλας αὐτῆς πύλας διεγειρομένας εἰς ὕψος πηχῶν ἑβδομήκοντα καὶ τὸ πλάτος αὐτῶν πήχεις τεσσαράκοντα εἰς ἐξόδους δυνάμεων δυνατῶν αὐτοῦ καὶ διατάξεις τῶν πεζῶν αὐτοῦ. 5 καὶ ἐποίησε πόλεμον ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ὁ βασιλεὺς Ναβουχοδονόσορ πρὸς βασιλέα ᾿Αρφαξὰδ ἐν τῷ πεδίῳ τῷ μεγάλῳ, τοῦτό ἐστιν ἐν τοῖς ὁρίοις Ραγαῦ. 6 καὶ συνήντησαν πρὸς αὐτὸν πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν ὀρεινὴν καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες τὸν Εὐφράτην καὶ τὸν Τίγριν καὶ τὸν ῾Υδάσπην καὶ πεδία ᾿Αριὼχ βασιλέως ᾿Ελυμαίων· καὶ συνῆλθον ἔθνη πολλὰ σφόδρα εἰς παράταξιν υἱῶν Χελεούδ. 7 καὶ ἀπέστειλε Ναβουχοδονόσορ ὁ βασιλεὺς ᾿Ασσυρίων ἐπὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴν Περσίδα καὶ ἐπὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας πρὸς δυσμαῖς, τοὺς κατοικοῦντας Κιλικίαν καὶ Δαμασκόν, τὸν Λίβανον καὶ ᾿Αντιλίβανον, καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας κατὰ πρόσωπον παραλίας 8 καὶ τοὺς ἐν τοῖς ἔθνεσι τοῦ Καρμήλου καὶ Γαλαὰδ καὶ τὴν ἄνω Γαλιλαίαν καὶ τὸ μέγα πεδίον ᾿Εσδρηλὼν 9 καὶ πάντας τοὺς ἐν Σαμαρείᾳ καὶ ταῖς πόλεσιν αὐτῆς καὶ πέραν τοῦ ᾿Ιορδάνου ἕως ῾Ιερουσαλὴμ καὶ Βετάνη καὶ Χελλοὺς καὶ Κάδης καὶ τοῦ ποταμοῦ Αἰγύπτου καὶ Ταφνὰς καὶ Ραμεσσὴ καὶ πᾶσαν γῆν Γεσὲμ 10 ἕως τοῦ ἐλθεῖν ἐπάνω Τάνεως καὶ Μέμφεως καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴν Αἴγυπτον ἕως τοῦ ἐλθεῖν ἐπὶ τὰ ὅρια τῆς Αἰθιοπίας. 11 καὶ ἐφαύλισαν πάντες οἱ κατοικοῦντες πᾶσαν τὴν γῆν τὸ ρῆμα Ναβουχοδονόσορ τοῦ βασιλέως ᾿Ασσυρίων καὶ οὐ συνῆλθον αὐτῷ εἰς τὸν πόλεμον, ὅτι οὐκ ἐφοβήθησαν αὐτόν, ἀλλ᾿ ἦν ἐναντίον αὐτῶν ὡς ἀνὴρ εἷς, καὶ ἀνέστρεψαν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ κενοὺς ἐν ἀτιμίᾳ προσώπου αὐτῶν. 12 καὶ ἐθυμώθη Ναβουχοδονόσορ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην σφόδρα καὶ ὤμοσε κατὰ τοῦ θρόνου καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ, εἰ μὴν ἐκδικήσειν πάντα τὰ ὅρια τῆς Κιλικίας καὶ Δαμασκηνῆς καὶ Συρίας, ἀνελεῖν τῇ ρομφαίᾳ αὐτοῦ καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν γῇ Μωὰβ καὶ τοὺς υἱοὺς ᾿Αμμὼν καὶ πᾶσαν τὴν ᾿Ιουδαίαν καὶ πάντας τοὺς ἐν Αἰγύπτῳ ἕως τοῦ ἐλθεῖν ἐπὶ τὰ ὅρια τῶν δύο θαλασσῶν. 13 καὶ παρετάξατο ἐν τῇ δυνάμει αὐτοῦ πρὸς ᾿Αρφαξὰδ βασιλέα ἐν τῷ ἔτει τῷ ἑπτακαιδεκάτῳ καὶ ἐκραταιώθη ἐν τῷ πολέμῳ αὐτοῦ καὶ ἀνέστρεψε πᾶσαν τὴν δύναμιν ᾿Αρφαξὰδ καὶ πᾶσαν τὴν ἵππον αὐτοῦ καὶ πάντα τὰ ἅρματα αὐτοῦ 14 καὶ ἐκυρίευσε τῶν πόλεων αὐτοῦ καὶ ἀφίκετο ἕως ᾿Εκβατάνων καὶ ἐκράτησε τῶν πύργων καὶ ἐπρονόμευσε τὰς πλατείας αὐτῆς καὶ τὸν κόσμον αὐτῆς ἔθηκεν εἰς ὄνειδος αὐτῆς. 15 καὶ ἔλαβε τὸν ᾿Αρφαξὰδ ἐν τοῖς ὄρεσι Ραγαῦ καὶ κατηκόντισεν αὐτὸν ἐν ταῖς ζιβύναις αὐτοῦ καὶ ἐξωλόθρευσεν αὐτὸν ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης. 16 καὶ ἀνέστρεψε μετ᾿ αὐτῶν αὐτὸς καὶ πᾶς ὁ σύμμικτος αὐτοῦ, πλῆθος ἀνδρῶν πολεμιστῶν πολὺ σφόδρα· καὶ ἦν ἐκεῖ ραθυμῶν καὶ εὐωχούμενος αὐτὸς καὶ ἡ δύναμις αὐτοῦ ἐφ᾿ ἡμέρας ἑκατὸν εἴκοσι.

2

Entambala y’olunda lw’ebuzikira-zûba

1 Omu mwaka gwa kali ikumi na munani, omu nsiku makumi abirhi n’ibirhi z’omwezi gwa burhanzi, barhondêra okuderha oku bwami mpu Nabukon donozori mwami w’Asîriya akola alonza okucihola omw’igulu lyoshi nk’oku anali amahiga. 2 Anacishubûza entwali zage zoshi n’abarhambo bage; banacijira ihano bufunda funda; anacirhôla omuhigo yene omu kanwa kage gw’okumalira ecihugo coshi. 3 Boshi banacirhôla ogwo muhigo gw’okumalira balya boshi barhashimbaga akanwa kage. 4 Erhi aba amarhôla ogwo muhigo gwage, Nabukondonozori, mwami w’A sîriya, anahamagala Holoferno, ye wali murhambo mukulu w’engabo zage na wa kabirhi oku bukulu. Anacimubwira, erhi: 5 «Omwami mukulu oku adesire kw’oku, ye mwami mukulu w’igulu lyoshi: Okanye ogende n’abantu bikubagirwa omu burhwali bwabo, ba bihumbi igana na makumi abirhi bagenda n’amagulu n’engabo erhali nyi ya bihumbi ikumi na bibirhi bya balwi b’oku nfarasi, 6 obulirhêra abantu b’omu bihugo by’obuzikira-zûba bulya barhayumvagya akanwa kani. 7 Obabwire barheganye idaho n’amîshi bulya nkola nabatulakwo entambala muli obu bukunizi bwani; abasirika bani bakola bashandabana omu igulu lyoshi, banabanyage. 8 Abatumisirwe ebibande muli bwo babumba emisima, n’emirhumba yabumba emigezi n’enyishi zihulula. 9 Nabagwarhamwo abajà kurhenga ebuzinda bw’igulu. 10 Kuli we okanyagye, ogend’ingwarhira eco cihugo cabo; bonene bayisha bacidwirhe emunda oli, onabandangire kuhika oku lusiku lw’obuhane bwabo. 11 Kuli bacikanyi cirhagomba, isu lyawe lirhababaliraga ciru n’omuguma, obanigûze, onahagule ccihugo cabo. 12 Bulya niono ndahire mbofa, mbo nyagwa n’obwami akaba oku naderhaga ntanakujiziri na okuboko kwani. 13 Kuli we wenene, omanyage wankaderha mpu warhalukiza ciru n’oburhegesi buguma muli ebira binwa bya Nnahamwinyu, ci obishimbe bwinja nk’oku nakurhegesire, ojire duba.

14 Oku arhenga omu mwa nnahamwabo, Holoferno anahamagala ngasi banali bakulu boshi, abarhambo bakulu b’abalwi, abarhambulaga engabo y’Asuru. 15 Anacigabula abantu oku bagend’ilwa nka kulya mwami ananamurhegekaga: bihumbi igana na makumi abirhi bagenda n’amagulu na bihumbi ikumi na bibirhi balwa n’enfarasi; 16 anabakerekanya kulya bankanahash’ikerekanya engabo oku matabaro. 17 Omu kuhêka emizigo yabo arhôla engamiya, bapunda, ba punda-farasi mwandu, n’oku lwiko lwabo, barhôla ebibuzi, ebimasha, empene mwandu. 18 Kuguma barhôla n’ebiryo, mwandu kuli ngasi mulume amasholo n’ensaranga zarhenga omu mbîko ya mwami, binji bwenêne.

19 Anacilikula aja oku matabaro ye n’omurhwe gwage mpu abe ashokolera mwami Nabukondonozori, anashandabane omu cihugo c’ebuzikira-zûba na zirya ngâle zage na balya banyakulwira oku nfarasi bage, kuguma na balya basirika balambagira n’amagulu, boshi balume ba ntwali. 20 Abantu bayishaga babakulikire bàli mwandu nka nzige, nka mushenyi gw’okw’idaho, ntaye wa nkahashir’ibaganja erhi bunji burhuma.

Amashonezo g’engabo ya Holoferno

21 Barhenga e Ninive, bajira nsiku isharhu bagenda omu kabanda ka Be ktileti. Bagenditwa ecirâlo hofi n’entondo yali eyegire Silisiya w’enyanya, ebwa kumosho. 22 Anaciyanka engabo yage yoshi, banyakulambagira n’amagulu, banyakulwira oku nfarasi, aba engâle, akanya, ajija oku ntondo. 23 Arhema anahonjeka Puto na Ludu; anyaga bene Rasisi boshi, na bene Ismaeli ababa hofi n’irungu, eburhambi bw’ecihugo ca Sheleoni. 24 Akulikira Efrata yeshi, a rhulukana omu Mezopotamiya, ashandaza ebishagala byoshi byanali enyanya ly’omugezi gw’Abroni kuhika oku nyanja. 25 Arhôla ecihugo ca Silisiya coshi, anigûza ngasi balya banakazag’irhangula okumucîka, alinda ahika oku lubibi lwa Yafeti, eburhambi bw’Arabiya. 26 Agorha bene Mediana boshi, ayôca enyumpa zabo, anyaga n’amaso gabo. 27 Anacibungulukira omu kabanda ka Damasi amango g’okukalala emburho, ayôca amashwa gabo goshi, anigûza ebibuzi byabo, ebimasha byabo, ahagula ebishagala byabo, emanda zabo zoshi azijira bwamwa, n’abana’rhabana boshi abageza oku boji bw’engôrho. 28 Ajugumya abantu hoshi banayûbakaga oku burhamhi hw’enyanja, ab’e Si­ doni, ab’e Tiri, abayûbakaga e Suri, e Okina n’abayûbakaga e Yama, e Azoti n’e Askaloni: bajuguma bwenênc emhere zage.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 2

1 ΚΑΙ ἐν τῷ ἔτει τῷ ὀκτωκαιδεκάτῳ, δευτέρᾳ καὶ εἰκάδι τοῦ πρώτου μηνός, ἐγένετο λόγος ἐν οἴκῳ Ναβουχοδονόσορ βασιλέως ᾿Ασσυρίων ἐκδικῆσαι πᾶσαν τὴν γῆν καθὼς ἐλάλησε. 2 καὶ συνεκάλεσε πάντας τοὺς θεράποντας αὐτοῦ καὶ πάντας τοὺς μεγιστᾶνας αὐτοῦ καὶ ἔθετο μετ᾿ αὐτῶν τὸ μυστήριον τῆς βουλῆς αὐτοῦ καὶ συνετέλεσε πᾶσαν τὴν κακίαν τῆς γῆς ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ. 3 καὶ αὐτοὶ ἔκριναν ὀλοθρεῦσαι πᾶσαν σάρκα, οἳ οὐκ ἠκολούθησαν τῷ λόγῳ τοῦ στόματος αὐτοῦ. 4 καὶ ἐγένετο ὡς συνετέλεσε τὴν βουλὴν αὐτοῦ, ἐκάλεσε Ναβουχοδονόσορ βασιλεὺς ᾿Ασσυρίων τὸν ᾿Ολοφέρνην ἀρχιστράτηγον τῆς δυνάμεως αὐτοῦ, δεύτερον ὄντα μετ᾿ αὐτόν, καὶ εἶπε πρὸς αὐτόν· 5 τάδε λέγει ὁ βασιλεὺς ὁ μέγας, ὁ κύριος πάσης τῆς γῆς· ἰδοὺ σὺ ἐξελεύσῃ ἐκ τοῦ προσώπου μου καὶ λήψῃ μετὰ σεαυτοῦ ἄνδρας πεποιθότας ἐν ἰσχύϊ αὐτῶν, πεζῶν εἰς χιλιάδας ἑκατὸν εἴκοσι καὶ πλῆθος ἵππων σὺν ἀναβάταις μυριάδων δεκαδύο, 6 καὶ ἐξελεύσῃ εἰς συνάντησιν πάσῃ τῇ γῇ ἐπὶ δυσμάς, ὅτι ἠπείθησαν τῷ ρήματι τοῦ στόματός μου. 7 καὶ ἀπαγγελεῖς αὐτοῖς ἑτοιμάζειν γῆν καὶ ὕδωρ. ὅτι ἐξελεύσομαι ἐν θυμῷ μου ἐπ᾿ αὐτοὺς καὶ καλύψω πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς ἐν τοῖς ποσὶ τῆς δυνάμεώς μου καὶ δώσω αὐτοὺς εἰς διαρπαγὴν αὐτοῖς· 8 καὶ οἱ τραυματίαι αὐτῶν πληρώσουσι τὰς φάραγγας καὶ τοὺς χειμάρρους αὐτῶν, καὶ ποταμὸς ἐπικλύζων τοῖς νεκροῖς αὐτῶν πληρωθήσεται· 9 καὶ ἄξω τὴν αἰχμαλωσίαν αὐτῶν ἐπὶ τὰ ἄκρα πάσης τῆς γῆς. 10 σὺ δὲ ἐξελθὼν προκαταλήψῃ μοι πᾶν ὅριον αὐτῶν, καὶ ἐκδώσουσί σοι ἑαυτούς, καὶ διατηρήσεις ἐμοὶ αὐτοὺς εἰς ἡμέραν ἐλεγμοῦ αὐτῶν· 11 ἐπὶ δὲ τοὺς ἀπειθοῦντας οὐ φείσεται ὁ ὀφθαλμός σου τοῦ δοῦναι αὐτοὺς εἰς φόνον καὶ ἁρπαγὴν ἐν πάσῃ τῇ γῇ σου. 12 ὅτι ζῶν ἐγὼ καὶ τὸ κράτος τῆς βασιλείας μου, λελάληκα καὶ ποιήσω ταῦτα ἐν χειρί μου. 13 καὶ σὺ δὲ οὐ παραβήσῃ ἕν τι τῶν ρημάτων τοῦ κυρίου σου, ἀλλ᾿ ἐπιτελῶν ἐπιτελέσεις καθότι προστέταχά σοι, καὶ οὐ μακρυνεῖς τοῦ ποιῆσαι αὐτά. 14 καὶ ἐξῆλθεν ᾿Ολοφέρνης ἀπὸ προσώπου τοῦ κυρίου αὐτοῦ καὶ ἐκάλεσε πάντας τοὺς δυνάστας καὶ τοὺς στρατηγοὺς καὶ ἐπιστάτας τῆς δυνάμεως ᾿Ασσοὺρ 15 καὶ ἠρίθμησεν ἐκλεκτοὺς ἄνδρας εἰς παράταξιν, καθότι ἐκέλευσεν αὐτῷ ὁ κύριος αὐτοῦ εἰς μυριάδας δεκαδύο καὶ ἱππεῖς τοξότας μυρίους δισχιλίους, 16 καὶ διέταξεν αὐτοὺς ὃν τρόπον πολέμου πλῆθος συντάσσεται. 17 καὶ ἔλαβε καμήλους καὶ ὄνους καὶ ἡμιόνους εἰς τὴν ἀπαρτίαν αὐτῶν, πλῆθος πολὺ σφόδρα, καὶ πρόβατα καὶ βόας καὶ αἶγας εἰς τὴν παρασκευὴν αὐτῶν, ὧν οὐκ ἦν ἀριθμός, 18 καὶ ἐπισιτισμὸν παντὶ ἀνδρὶ εἰς πλῆθος καὶ χρυσίον καὶ ἀργύριον ἐξ οἴκου βασιλέως πολὺ σφόδρα. 19 καὶ ἐξῆλθεν αὐτὸς καὶ πᾶσα ἡ δύναμις αὐτοῦ εἰς πορείαν τοῦ προελθεῖν βασιλέως Ναβουχοδονόσορ καὶ καλύψαι πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς πρὸς δυσμαῖς ἐν ἅρμασι καὶ ἱππεῦσι καὶ πεζοῖς ἐπιλέκτοις αὐτῶν. 20 καὶ πολὺς ὁ ἐπίμικτος ὡς ἀκρὶς συνεξῆλθον αὐτοῖς καὶ ὡς ἡ ἄμμος τῆς γῆς· οὐ γὰρ ἦν ἀριθμὸς ἀπὸ πλήθους αὐτῶν. 21 καὶ ἀπῆλθον ἐκ Νινευῆ ὁδὸν τριῶν ἡμερῶν ἐπὶ πρόσωπον τοῦ πεδίου Βεκτιλὲθ καὶ ἐστρατοπέδευσαν ἀπὸ Βεκτιλὲθ πλησίον τοῦ ὄρους τοῦ ἐπ᾿ ἀριστερᾷ τῆς ἄνω Κιλικίας. 22 καὶ ἔλαβε πᾶσαν τὴν δύναμιν αὐτοῦ, τοὺς πεζοὺς καὶ τοὺς ἱππεῖς καὶ τὰ ἅρματα αὐτοῦ, καὶ ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν εἰς τὴν ὀρεινήν. 23 καὶ διέκοψε τὸ Φοὺδ καὶ Λοὺδ καὶ ἐπρονόμευσαν πάντας υἱοὺς Ρασσὶς καὶ υἱοὺς ᾿Ισμαὴλ τοὺς κατὰ πρόσωπον τῆς ἐρήμου πρὸς νότον τῆς Χελεών. 24 καὶ παρῆλθε τὸν Εὐφράτην καὶ διῆλθε τὴν Μεσοποταμίαν καὶ διέσκαψε πάσας τὰς πόλεις τὰς ὑψηλὰς τὰς ἐπὶ τοῦ χειμάρρου ᾿Αβρωνᾶ ἕως τοῦ ἐλθεῖν ἐπὶ θάλασσαν. 25 καὶ κατελάβετο τὰ ὅρια τῆς Κιλικίας καὶ κατέκοψε πάντας τοὺς ἀντιστάντας αὐτῷ καὶ ἦλθεν ἕως ὁρίων ᾿Ιάφεθ τὰ πρὸς νότον κατὰ πρόσωπον τῆς ᾿Αραβίας. 26 καὶ ἐκύκλωσε πάντας τοὺς υἱοὺς Μαδιὰμ καὶ ἐνέπρησε τὰ σκηνώματα αὐτῶν καὶ ἐπρονόμευσε τὰς μάνδρας αὐτῶν. 27 καὶ κατέβη εἰς πεδίον Δαμασκοῦ ἐν ἡμέραις θερισμοῦ πυρῶν καὶ ἐνέπρησε πάντας τοὺς ἀγροὺς αὐτῶν καὶ τὰ ποίμνια καὶ τὰ βουκόλια ἔδωκεν εἰς ἀφανισμὸν καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν ἐσκύλευσε καὶ τὰ παιδία αὐτῶν ἐξελίκμησε καὶ ἐπάταξε πάντας τοὺς νεανίσκους αὐτῶν ἐν στόματι ρομφαίας. 28 καὶ ἐπέπεσεν ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος αὐτοῦ ἐπὶ τοὺς κατοικοῦντας τὴν παραλίαν, τοὺς ὄντας ἐν Σιδῶνι καὶ Τύρῳ καὶ τοὺς κατοικοῦντας Σοὺρ καὶ ᾿Οκινά, καὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ῾Ιεμναάν, καὶ οἱ κατοικοῦντες ἐν ᾿Αζώτῳ καὶ ᾿Ασκάλωνι ἐφοβήθησαν αὐτὸν σφόδρα.

3

1 Banacimurhumira entumwa z’okushenga omurhûla, mpu: 2 «Ala oku rhwono rhuli bantu ba Nabukondonozori, omwami mukulu, rhwono rhuli embere zawe, orhujire nk’oku wankanalonza. 3 Ala enyumpa zirhu, ecishagala cirhu coshi. amashwa girhu g’engano, ebibuzi birhu, enkafu zirhu, na ngasi buso bw’omu nyumpa zirhu zoshi; byoshi biri embere zawe, obikolese nk’oku wankanalonza. 4 N’ebishagala birhu ebi n’abantu balimwo boshi, rhuli baja bawe. Oyishe olambagiremwo kulya onabwine kuli kwinja. 5 Abo bantu ba­ cihâna ntyo emwa Holoferno, banacimuyinginga n’ebyo binwa biri ntyo. 6 Anacirhôla omwandagalo gwage n’engabo yage yoshi; anacihira abalanzi omu cihugo cabo; anacisingamwo abandi basirika omu balume banali ba ntwali boshi. 7 Banacimuyankirira bohe omu cishagala cabo coshi; bakayisha baya­mbirhe ebimane by’okushiga; bakayisha basama banarhimba engoma. 8 Aha­gula omu cishagala cabo coshi, anatwa emirhi yabo. Banacimuyemerera okuhongola eby’abazimu omwo cihugo coshi, lyo amashanja goshi gaharamya Nabukondonozori yenene, na ngasi bûko bwabo n’olulimi lwabo lwamushenga nka Nyamuzinda wabo muguma yenene. 9 Alinda ahika ah’ishiriza ly’Esdrolini hofi na Dotaya oli hofi n’omuzinzi munene gw’entondo z’e Buyahudi. 10 Anacihanda ekarhi ka Geba na Shitopoli­ si; anacigezaho mwezi mugumaguma adwirhage ashubuza analundika bwinja bwinja ebirugu by’engabo yage.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 3

1 ΚΑΙ ἀπέστειλαν πρὸς αὐτὸν ἀγγέλους λόγοις εἰρηνικοῖς λέγοντες· 2 ἰδοὺ ἡμεῖς οἱ παῖδες Ναβουχοδονόσορ βασιλέως μεγάλου παρακείμεθα ἐνώπιόν σου, χρῆσαι ἡμῖν καθὼς ἀρεστόν ἐστι τῷ προσώπῳ σου· 3 ἰδοὺ αἱ ἐπαύλεις ἡμῶν καὶ πᾶν πεδίον πυρῶν καὶ τὰ ποίμνια καὶ τὰ βουκόλια καὶ πᾶσαι αἱ μάνδραι τῶν σκηνῶν ἡμῶν παράκεινται πρὸ προσώπου σου, χρῆσαι καθ᾿ ὃν ἂν ἀρέσκῃ σοι. 4 ἰδοὺ καὶ αἱ πόλεις ἡμῶν καὶ οἱ κατοικοῦντες ἐν αὐταῖς δοῦλοί σού εἰσιν· ἐλθὼν ἀπάντησον αὐταῖς ὡς ἔστιν ἀγαθὸν ἐν ὀφθαλμοῖς σου. 5 καὶ παρεγένοντο οἱ ἄνδρες πρὸς ᾿Ολοφέρνην καὶ ἀπήγγειλαν αὐτῷ κατὰ τὰ ρήματα ταῦτα. 6 καὶ κατέβη ἐπὶ τὴν παραλίαν αὐτὸς καὶ ἡ δύναμις αὐτοῦ καὶ ἐφρούρησε τὰς πόλεις τὰς ὑψηλὰς καὶ ἔλαβεν ἐξ αὐτῶν εἰς συμμαχίαν ἄνδρας ἐπιλέκτους· 7 καὶ ἐδέξαντο αὐτὸν αὐτοὶ καὶ πᾶσα ἡ περίχωρος αὐτῶν μετὰ στεφάνων καὶ χορῶν καὶ τυμπάνων. 8 καὶ κατέσκαψε πάντα τὰ ὅρια αὐτῶν καὶ τὰ ἄλση αὐτῶν ἐξέκοψε, καὶ ἦν δεδομένον αὐτῷ ἐξολοθρεῦσαι πάντας τοὺς θεοὺς τῆς γῆς, ὅπως αὐτῷ μόνῳ τῷ Ναβουχοδονόσορ λατρεύσωσι πάντα τὰ ἔθνη, καὶ πᾶσαι αἱ γλῶσσαι καὶ πᾶσαι αἱ φυλαὶ αὐτῶν ἐπικαλέσωνται αὐτὸν εἰς θεόν. 9 καὶ ἦλθε κατὰ πρόσωπον ᾿Εσδρηλὼν πλησίον τῆς Δωταίας, ἥ ἐστιν ἀπέναντι τοῦ πρίονος τοῦ μεγάλου τῆς ᾿Ιουδαίας, 10 καὶ κατεστρατοπέδευσεν ἀνὰ μέσον Γαβαὶ καὶ Σκυθῶν πόλεως, καὶ ἦν ἐκεῖ μῆνα ἡμερῶν εἰς τὸ συλλέξαι πᾶσαν τὴν ἀπαρτίαν τῆς δυνάμεως αὐτοῦ.

4

Abayahudi bahiga okuhagalika Holoferno

1 Bene Israheli bayûbakaga omu Yudeya banayumva kurhi Holoferno omu rhambo mukulu w’abalwi ba mwami Nabukondonozori mwami w’e Sîriya, ahenyeraga agandi mashanja na kurhi ahenangulaga empero zabo zoshi n’oku zihagula. 2 Bamuyôboha bwenêne n’omungo gwa Yeruzalcmu kuguma n’aka-Nyamuzinda wabo gwabagwarha. 3 Bulya lyaciri duba barhengaga ebwa kululizibwa na harhali hacigera nsiku olubaga lw’e Buyahudi loshi lwali lwamashubûzanya na ngasi birugu, oluhêrero n’aka-Nyamuzinda ebyo byoshi oku byali byamasherezibwa, bashub’ibiha omugisho.

4 Banacirhuma entumwa omu cishagala ca Samâriya coshi, eyindi e Kona, e Beteroni, e Belmaini, e Yeriko kuguma na Koba, e Asora n’omu kabanda ka Salemi. 5 Balanga ngasi busongerwe bw’entondo yanali ejire cnyanya kulusha, ebishagala byabo babizonga lugurhu, babilunda biryo byankanabalanga ago mangog’entambala, kulya kuba erhi bacishuba bahaka emyaka. 6 Yoyakimu ye wali mudâhwa mukulu muli ago mango aha Yeruzalemu anaciyandikira abantu b’e Betuli n’aba e Betomestairi eyegire Esdreloni ah’ishiriza ly’akabanda kaye gire Dotaini oku kubahûna mpu balange ngasi kabokwe ka ntondo koshi 7 bu lya eri njira ya kuja e Buyahudi; kandi kwanali kulembu okulanga abantu balek’igera bulya hali hantu hafunda ha kugera bantu babirhi bonene caligumi za. 8 Bene Israheli banacijira okwola amarhegeko g’omudâhwa Yoyakimu n’Ihano likulu lya olubaga lwa bene Israheli batwaga, amango bali ekagombe aha Yeruzalemu.

Emisengero mikulu

9 Bene lsrahcli boshi balaka balakûla embere za Nyamuzinda, bacibabaza bwenêne. 10 Abalume, bakabo, abana babo, ebintu byabo, ngasi bambali babo b’e bigolo, abalimya, n’abaja bagulagwa ensaranga, abo boshi bahira sunzu ecibunu omu kucibabaza. 11 Abalume boshi ba bene Israheli, abakazi, abana banabaga aha Yeruzalemu banacikafukamiriza embere z’aka-Nyamuzinda, babumba amarhwe gabo luvu, bakacigalanjula n’olya sunzu wabo embere za Nyamuzinda. 12 Oluhêrero nalo balubwika sunzu; balaka bwenêne emunda Nyamuzinda wa Israheli ali boshi kuguma mpu abana babo balek’iba baja, bakabo mpira, mpu ebishagala kashambala kabo bilek’ishambûlwa, mpu oluhêrero lwabo lulek’ihemulwa n’okunenaguzibwa n’agandi mashanja.

13 Nnâmahanga ayumva omusengero gwaho anabona kurhi balumirwe. Olubaga lwacishalisa nsiku nyinji la omu Buyahudi n’e Yeruzalemu embere z’Oluhêrero lwa Nnâmahanga Ogala-byoshi. 14 Yoyakimu yerigi mudâhwa mu kulu n’abandi badâhwa banakazag’ikola embere za Nnamahanga n’abandi bo shi banali omu mikolo ya Nnâmahanga oku sunzu abali ecibunu erhi banad wirhe bahêra enterekêro yabo ngasi lusiku, emisegero n’entûlo abantu bone ne balêrha omu bulonza bwabo. 15 Ensirha zabo zali nshîge oluvu, banakaz’ila kira Nyamuzinda n’emisi yaho yoshi mpu alole bwinja enyum pa ya Israheli yo shi.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 4

1 ΚΑΙ ἤκουσαν οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ οἱ κατοικοῦντες ἐν τῇ ᾿Ιουδαίᾳ πάντα, ὅσα ἐποίησεν ᾿Ολοφέρνης τοῖς ἔθνεσιν, ὁ ἀρχιστράτηγος Ναβουχοδονόσορ βασιλέως ᾿Ασσυρίων, καὶ ὃν τρόπον ἐσκύλευσε πάντα τὰ ἱερὰ αὐτῶν καὶ ἔδωκεν αὐτὰ εἰς ἀφανισμόν, 2 καὶ ἐφοβήθησαν σφόδρα σφόδρα ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ καὶ περὶ ῾Ιερουσαλὴμ καὶ τοῦ ναοῦ Κυρίου Θεοῦ αὐτῶν ἐταράχθησαν. 3 ὅτι προσφάτως ἦσαν ἀναβεβηκότες ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας, καὶ νεωστὶ πᾶς ὁ λαὸς συνελέλεκτο τῆς ᾿Ιουδαίας, καὶ τὰ σκεύη καὶ τὸ θυσιαστήριον καὶ ὁ οἶκος ἐκ τῆς βεβηλώσεως ἡγιασμένα ἦν. 4 καὶ ἀπέστειλαν εἰς πᾶν ὅριον Σαμαρείας καὶ Κωνὰ καὶ Βαιθωρὼν καὶ Βελμαὶν καὶ ῾Ιεριχὼ καὶ εἰς Χωβὰ καὶ Αἰσωρὰ καὶ τὸν αὐλῶνα Σαλὴμ 5 καὶ προκατελάβοντο πάσας τὰς κορυφὰς τῶν ὀρέων τῶν ὑψηλῶν καὶ ἐτειχίσαντο τὰς ἐν αὐτοῖς κώμας καὶ παρέθεντο εἰς ἐπισιτισμὸν εἰς παρασκευὴν πολέμου, ὅτι προσφάτως ἦν τὰ πεδία αὐτῶν τεθερισμένα. 6 καὶ ἔγραψεν ᾿Ιωακὶμ ὁ ἱερεὺς ὁ μέγας, ὃς ἦν ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐν ῾Ιερουσαλήμ, τοῖς κατοικοῦσι Βαιτυλούα καὶ Βαιτομεσθαίμ, ἥ ἐστιν ἀπέναντι ᾿Εσδρηλὼν κατὰ πρόσωπον τοῦ πεδίου τοῦ πλησίον Δωθαΐμ, 7 λέγων διακατασχεῖν τὰς ἀναβάσεις τῆς ὀρεινῆς, ὅτι δι᾿ αὐτῶν ἦν ἡ εἴσοδος εἰς τὴν ᾿Ιουδαίαν, καὶ ἦν εὐχερῶς διακωλῦσαι αὐτοὺς προσβαίνοντας, στενῆς τῆς προσβάσεως οὔσης ἐπ᾿ ἄνδρας τοὺς πάντας δύο. 8 καὶ ἐποίησαν οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ καθὰ συνέταξεν αὐτοῖς ᾿Ιωακὶμ ὁ ἱερεὺς ὁ μέγας καὶ ἡ γερουσία παντὸς δήμου ᾿Ισραήλ, οἳ ἐκάθηντο ἐν ῾Ιερουσαλήμ. 9 καὶ ἀνεβόησαν πᾶς ἀνὴρ ᾿Ισραὴλ πρὸς τὸν Θεὸν ἐν ἐκτενίᾳ μεγάλῃ καὶ ἐταπεινοῦσαν τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἐν ἐκτενίᾳ μεγάλῃ. 10 αὐτοὶ καὶ αἱ γυναῖκες αὐτῶν καὶ τὰ νήπια αὐτῶν καὶ τὰ κτήνη αὐτῶν καὶ πᾶς πάροικος ἢ μισθωτὸς καὶ ἀργυρώνητος αὐτῶν ἐπέθεντο σάκκους ἐπὶ τὰς ὀσφύας αὐτῶν. 11 καὶ πᾶς ἀνὴρ ᾿Ισραὴλ καὶ γυνὴ καὶ τὰ παιδία καὶ οἱ κατοικοῦντες ἐν ῾Ιερουσαλὴμ ἔπεσον κατὰ πρόσωπον τοῦ ναοῦ καὶ ἐσποδώσαντο τὰς κεφαλὰς αὐτῶν καὶ ἐξέτειναν τοὺς σάκκους αὐτῶν κατὰ πρόσωπον Κυρίου· 12 καὶ τὸ θυσιαστήριον σάκκῳ περιέβαλον καὶ ἐβόησαν πρὸς τὸν Θεὸν ᾿Ισραὴλ ὁμοθυμαδὸν ἐκτενῶς τοῦ μὴ δοῦναι εἰς διαρπαγὴν τὰ νήπια αὐτῶν καὶ τὰς γυναῖκας εἰς προνομὴν καὶ τὰς πόλεις τῆς κληρονομίας αὐτῶν εἰς ἀφανισμὸν καὶ τὰ ἅγια εἰς βεβήλωσιν καὶ ὀνειδισμόν, ἐπίχαρμα τοῖς ἔθνεσι. 13 καὶ εἰσήκουσε Κύριος τῆς φωνῆς αὐτῶν καὶ εἰσεῖδε τὴν θλῖψιν αὐτῶν· καὶ ἦν ὁ λαὸς νηστεύων ἡμέρας πλείους ἐν πάσῃ τῇ ᾿Ιουδαίᾳ καὶ ῾Ιερουσαλὴμ κατὰ πρόσωπον τῶν ἁγίων Κυρίου παντοκράτορος. 14 καὶ ᾿Ιωακὶμ ὁ ἱερεὺς ὁ μέγας καὶ πάντες οἱ παρεστηκότες ἐνώπιον Κυρίου, ἱερεῖς καὶ οἱ λειτουργοῦντες Κυρίῳ, σάκκους περιεζωσμένοι τὰς ὀσφύας αὐτῶν προσέφερον τὴν ὁλοκαύτωσιν τοῦ ἐνδελεχισμοῦ καὶ τὰς εὐχὰς καὶ τὰ ἑκούσια δόματα τοῦ λαοῦ, 15 καὶ ἦν σποδὸς ἐπὶ τὰς κιδάρεις αὐτῶν. καὶ ἐβόων πρὸς Κύριον ἐκ πάσης δυνάμεως εἰς ἀγαθὸν ἐπισκέψασθαι πάντα οἶκον ᾿Ισραήλ.

5

Ihano ly’amatabaro omu ngabo ya Holoferno

1 Banacimanyisa Holoferno, ye murhambo mukulu w’abalwi b’Asuru oku bene Israheli badwirhe bacirheganya okulwa n’oku bafusire enjira z’omu ntondo, oku bazungulusire enkuta oku ngasi ntondo enali enyanya zinarhalusire ezabo, n’oku bahizire emirhego omu ngasi rhubanda. 2 Yeshi anaciyâka bwenêne n’oburhe, ahamagala abarhambo n’engabo y’e Mowabu boshi abakulu b’abasirika b’engabo y’e Amoni n’abashamuka b’oku burhambi bw’enyanja, anacibabwira, erhi: 3 Mbwiri nani bene Kanani lwo lubaga luci olwo luyûbaka omu ntondo, bishagala bihi luyûbaka, omurhwe gwabo gw’okulwa gwanahika omu bantu banga, buhashe buci bajira, na bulyo buci balwamo, mwami wabo ye ndi, ndi murhambo obadwirhe oku matabaro? 4 Cirhumire bone omu bantu bayûbaka eno buzikira-zûba bo balahire okuja eno munda· ndi?

5 Akioro, murhambo wa bene Amoni boshi, anacimubwira, crhi: «Nnahamwirhu ayumve akanwa k’omurhumisi wage. Nanakumanyisa eby’okunali byoshi kuli olwo lubaga luyûbaka kula ntondo enali hofi n’ecirâlo cawe, na nta bunywesi bwarhenga omu kanwa ka mwambali wawe. 6 Olwo lubaga luli lw’oku bûko bw’Abanya-Kaldeya. 7 Bayûbakaga mîra e Mezopotamiya, ci barhayemeraga okukolera abazimu b’ahabusi babo b’eyo Kaldeya. 8 Barhenga omu njira y’ababusi babo bakaz’iharamya Nyamuzinda w’e mpingu, Nyamuzinda banamanyaga bwinja bwinja oku ho anaba. Erhi bakagwa n’ababusi babo, babahêka kuli n’abazimu babo, bayaka aho bàbaga. bajiyûbaka handi omu Mezopotamiya nsiku ndi. 9 Oyo Nyamuzinda waho anacibabwira mpu barhenge omu cihugo cabo, bagend’iyûbaka omu cihugo ca Kanani; banacigend’iyûbaka eyo munda, n’erhi bayihika, bagala omu masholo, omu nsaranga n’omu maso g’ebintu mwandu. 10 Banacibungulukira omu cihugo c’e Misiri erhi ishali likali lyamazûka omu Kanani, banayûbaka eyo munda amango banacikazag’ibonayo ebiryo byoshi; eyôla munda banaciluga bwenêne, ntaye wankacihashire okuganja ngasi bûko bwabo. 11 Mwami w’e Misiri anacibashomba, abarhindibuza n’omukolo gw’okujira amatofali, babajira kuligo bahinduka bajà. 12 Banacilakira Nyamuzinda wabo, naye alibuza abanya-Misiri n’ebibande birhayishigi bafumu. 13 Abanya-Misiri banabalihirhakwo emwabo: 14 Nyamuzinda ayûmya enyanja Ndukula erhi bo barhuma, abageza omu njira y’e Sînayi, n’omu Kadesi- Barneya; anacikungusha abantu bayûbaka omu ntondo boshi. 15 Bayûbaka omu cihugo c’ Abanya-Amori; bahungumulamwo Abaheshiboniti erhi misi yaho erhuma. Erhi baba bamayîkira Yordani, ba nayûbaka entondo yoshi, 16 balibirhakwo Abanya-Kanani, Abaferezeni, AbaYebuscni, Abanya-Sikemi, Abanya-Girgashi, babêra omwo cihugo nsiku nyinji. 17 Amango goshi barhanajira kubi embere z’oyo Nyamuzinda, anabagwase oku iragi lyabo, bulya ye nabo bagaya obulyalya. 18 Ci erhi banarhengaga omu njira abalangulaga banagukumuke n’okulwa kwa ngasi lubero, bahekwe bujà omu by’ihanga, aka-Nyamuzinda wabo koshi bakajire bwamwa n’ebishagala byabo binyagwe n’abashombanyi babo.

19 Buno, ebwa kuba bashubir’igomera Nyamuzinda wabo, barhenzirage emunda bajaga babashandaliza, bashubir’iyûbaka omu Yeruzalemu, banahira mwo oluhêrero lwabo. Banacishub’iyûbaka omu ntondo yali ekola eba irungu. 20 Na buno Yagirwa Muhanyi, akaba olwo lubaga lwajizire amabi, bagayisa oyo Nyamuzinda wabo, rhulole erhi muli bo munali eco cankarhuma bahimwa, ka ndi rhwanasôkera emwaho, rhwanabahima. 21 Ci akaba nta bubi balimwo, Nnawirhu kwanaba kwinja aharhalukire, bulya oyo Nyamuzinda wabo anaha sh’ibalwira, kandi obone rhwamarhenzayo okwarhubonesa nshonyi omu igulu lyoshi.

22 Erhi Akioro ayus’ishambaJa ebyo binwa, omwidudumo gwazûka omu ngabo yali ezungulusire enyuma n’abàlimwo. Abarhambo ba Holoferno, kugu ma n’abantu bayûbakaga oku burhambi bw’enyanja na bene Mowabu baderha mpu bamuyirhe. 23 N’ecarhuma bulya rhurharhinyiri abo bene Israheli. Luli lubaga lurhajira buhashe na misi mici y’okulwa kuzibu. 24 Co carhuma rhwono rhwasôka, wabona oku balibwa na engabo yawe yagirwa Holoferno.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 5

1 ΚΑΙ ἀνηγγέλη ᾿Ολοφέρνῃ ἀρχιστρατήγῳ δυνάμεως ᾿Ασσοὺρ διότι οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ παρεσκευάσαντο εἰς πόλεμον καὶ τὰς διόδους τῆς ὀρεινῆς συνέκλεισαν καὶ ἐτείχισαν πᾶσαν κορυφὴν ὄρους ὑψηλοῦ καὶ ἔθηκαν ἐν τοῖς πεδίοις σκάνδαλα. 2 καὶ ὠργίσθη θυμῷ σφόδρα καὶ ἐκάλεσε πάντας τοὺς ἄρχοντας Μωὰβ καὶ τοὺς στρατηγοὺς ᾿Αμμὼν καὶ πάντας σατράπας τῆς παραλίας 3 καὶ εἶπεν αὐτοῖς· ἀναγγείλατε δή μοι, υἱοὶ Χαναάν, τίς ὁ λαὸς οὗτος ὁ καθήμενος ἐν τῇ ὀρεινῇ, καὶ τίνες ἃς κατοικοῦσι πόλεις, καὶ τὸ πλῆθος τῆς δυνάμεως αὐτῶν, καὶ ἐν τίνι τὸ κράτος αὐτῶν, καὶ ἡ ἰσχὺς αὐτῶν, καὶ τίς ἀνέστηκεν ἐπ᾿ αὐτῶν βασιλεὺς ἡγούμενος στρατιᾶς αὐτῶν, 4 καὶ διατὶ κατενωτίσαντο τοῦ μὴ ἐλθεῖν εἰς ἀπάντησίν μοι παρὰ πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν δυσμαῖς; 5 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν ᾿Αχιὼρ ὁ ἡγούμενος πάντων υἱῶν ᾿Αμμών· ἀκουσάτω δὴ ὁ κύριός μου λόγον ἐκ στόματος τοῦ δούλου σου, καὶ ἀναγγελῶ σοι τὴν ἀλήθειαν περὶ τοῦ λαοῦ, ὃς κατοικεῖ τὴν ὀρεινὴν ταύτην, πλησίον σου οἰκοῦντος, καὶ οὐκ ἐξελεύσεται ψεῦδος ἐκ τοῦ στόματος τοῦ δούλου σου. 6 ὁ λαὸς οὗτός εἰσιν ἀπόγονοι Χαλδαίων, 7 καὶ παρῴκησαν τὸ πρότερον ἐν τῇ Μεσοποταμίᾳ, ὅτι οὐκ ἐβουλήθησαν ἀκολουθῆσαι τοῖς θεοῖς τῶν πατέρων αὐτῶν, οἳ ἐγένοντο ἐν γῇ Χαλδαίων· 8 καὶ ἐξέβησαν ἐξ ὁδοῦ τῶν γονέων αὐτῶν καὶ προσεκύνησαν τῷ Θεῷ τοῦ οὐρανοῦ, Θεῷ ᾧ ἐπέγνωσαν, καὶ ἐξέβαλον αὐτοὺς ἀπὸ προσώπου τῶν θεῶν αὐτῶν, καὶ ἔφυγον εἰς Μεσοποταμίαν καὶ παρῴκησαν ἐκεῖ ἡμέρας πολλάς. 9 καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς αὐτῶν ἐξελθεῖν ἐκ τῆς παροικίας αὐτῶν καὶ πορευθῆναι εἰς γῆν Χαναάν, καὶ κατῴκησαν ἐκεῖ καὶ ἐπληθύνθησαν χρυσίῳ καὶ ἀργυρίῳ καὶ ἐν κτήνεσι πολλοῖς σφόδρα. 10 καὶ κατέβησαν εἰς Αἴγυπτον, ἐκάλυψε γὰρ τὸ πρόσωπον τῆς γῆς Χαναὰν λιμός, καὶ παρῴκησαν ἐκεῖ μέχρις οὗ διετράφησαν· καὶ ἐγένοντο ἐκεῖ εἰς πλῆθος πολύ, καὶ οὐκ ἦν ἀριθμὸς τοῦ γένους αὐτῶν. 11 καὶ ἐπανέστη αὐτοῖς ὁ βασιλεὺς Αἰγύπτου καὶ κατεσοφίσαντο αὐτοὺς ἐν πόνῳ καὶ ἐν πλίνθῳ, καὶ ἐταπείνωσαν αὐτοὺς καὶ ἔθεντο αὐτοὺς εἰς δούλους· 12 καὶ ἀνεβόησαν πρὸς τὸν Θεὸν αὐτῶν, καὶ ἐπάταξε πᾶσαν τὴν γῆν Αἰγύπτου πληγαῖς, ἐν αἷς οὐκ ἦν ἴασις· καὶ ἐξέβαλον αὐτοὺς οἱ Αἰγύπτιοι ἀπὸ προσώπου αὐτῶν. 13 καὶ κατεξήρανεν ὁ Θεὸς τὴν ἐρυθρὰν θάλασσαν ἔμπροσθεν αὐτῶν 14 καὶ ἤγαγεν αὐτοὺς εἰς ὁδὸν τοῦ Σινὰ καὶ Κάδης Βαρνή· καὶ ἐξέβαλον πάντας τοὺς κατοικοῦντας ἐν τῇ ἐρήμῳ 15 καὶ ᾤκησαν ἐν γῇ ᾿Αμορραίων καὶ πάντας τοὺς ᾿Εσεβωνίτας ἐξωλόθρευσαν ἐν τῇ ἰσχύϊ αὐτῶν. καὶ διαβάντες τὸν ᾿Ιορδάνην ἐκληρονόμησαν πᾶσαν τὴν ὀρεινὴν 16 καὶ ἐξέβαλον ἐκ προσώπου αὐτῶν τὸν Χαναναῖον καὶ τὸν Φερεζαῖον καὶ τὸν ᾿Ιεβουσαῖον καὶ τὸν Συχὲμ καὶ πάντας τοὺς Γεργεσαίους καὶ κατῴκησαν ἐν αὐτῇ ἡμέρας πολλάς. 17 καὶ ἕως οὐχ ἥμαρτον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ αὐτῶν, ἦν τὰ ἀγαθὰ μετ᾿ αὐτῶν, ὅτι Θεὸς μισῶν ἀδικίαν μετ᾿ αὐτῶν ἐστιν. 18 ὅτε δὲ ἀπέστησαν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ, ἧς διέθετο αὐτοῖς, ἐξωλοθρεύθησαν ἐν πολλοῖς πολέμοις ἐπὶ πολὺ σφόδρα καὶ ᾐχμαλωτεύθησαν εἰς γῆν οὐκ ἰδίαν, καὶ ὁ ναὸς τοῦ Θεοῦ αὐτῶν ἐγενήθη εἰς ἔδαφος, καὶ οἱ πόλεις αὐτῶν ἐκρατήθησαν ὑπὸ τῶν ὑπεναντίων. 19 καὶ νῦν ἐπιστρέψαντες ἐπὶ τὸν Θεὸν αὐτῶν ἀνέβησαν ἐκ τῆς διασπορᾶς, οὗ διεσπάρησαν ἐκεῖ, καὶ κατέσχον τὴν ῾Ιερουσαλήμ, οὗ τὸ ἁγίασμα αὐτῶν, καὶ κατῳκίσθησαν ἐν τῇ ὀρεινῇ, ὅτι ἦν ἔρημος. 20 καὶ νῦν, δέσποτα κύριε, εἰ μέν ἐστιν ἀγνόημα ἐν τῷ λαῷ τούτῳ καὶ ἁμαρτάνουσιν εἰς τὸν Θεὸν αὐτῶν καὶ ἐπισκεψόμεθα ὅτι ἐστὶν ἐν αὐτοῖς σκάνδαλον τοῦτο, καὶ ἀναβησόμεθα καὶ ἐκπολεμήσομεν αὐτούς. 21 εἰ δὲ οὐκ ἔστιν ἀνομία ἐν τῷ ἔθνει αὐτῶν, παρελθέτω δὴ ὁ κύριός μου, μήποτε ὑπερασπίσῃ ὁ Κύριος αὐτῶν καὶ ὁ Θεὸς αὐτῶν ὑπὲρ αὐτῶν, καὶ ἐσόμεθα εἰς ὀνειδισμὸν ἐναντίον πάσης τῆς γῆς. 22 καὶ ἐγένετο ὡς ἐπαύσατο ᾿Αχιὼρ λαλῶν τοὺς λόγους τούτους, καὶ ἐγόγγυσε πᾶς ὁ λαὸς ὁ κυκλῶν τὴν σκηνὴν καὶ περιεστώς, καὶ εἶπαν οἱ μεγιστᾶνες ᾿Ολοφέρνου καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν παραλίαν καὶ τὴν Μωὰβ συγκόψαι αὐτόν· 23 οὐ γὰρ φοβηθησόμεθα ἀπὸ υἱῶν ᾿Ισραήλ· ἰδοὺ γὰρ λαός, ἐν ᾧ οὐκ ἔστι δύναμις οὐδὲ κράτος εἰς παράταξιν ἰσχυράν· 24 διὸ δὴ ἀναβησόμεθα, καὶ ἔσονται εἰς κατάβρωμα πάσης τῆς στρατιᾶς σου, δέσποτα ᾿Ολοφέρνη.

6

Oburhe bwa Holoferno

1 Erhi olubi luhwa muli balya bantu bàli bazongolosire endêko, Holoferno, omurhambo mukuJu w’engabo y’abalwi b’Asuru, anacibwira Akioro na ngasi bandi bene Mowabu embere za oJubaga Jw’ahandi erhi: 2 «Oli muntu muci wani Akioro na bala balimya bene Efrayimu, obu okola wajira obulêbi kuli rhwe, onakola warhubwira buno mpu rhurhajag’ilwisa bene IsraheJi ebwa kuba Nyamuzinda wabo anakabalwira!Ndi Nyamuzinda kuleka Nabuko­ndonozori? Yenene arhuma engabo yage, anabaheze hano igulu, n’oyo Nyamuzinda wabo arhabayôkole. 3 Ci rhwono bambali ba Nabukondonozori wabona oku rhwabarhimbaguliza nka muntu muguma, barhankaderha mpu bacishomya embere z’enfarasi zirhu. 4 Rhwabayôkera eyo mwabo, n’entondo zabo zalaluka omuko gwabo, orhubanda rhwabo rhuyunjule mifu. Barhabone misi y’okuhangaza embere zirhu, ci kukwanine boshi bafe, kwo adesire mwami Nabukondonozori orhegeka iguJu lyoshi. 5 BuJya adesire, n’ebinwa byage bi rhagaluka kone. Kuli we wani Akioro wa bene Amoni we, odesire ebira binwa, ahala onajirire okubi, orhakacilola oku busu bwani, kurhenga ene, kuhika ncihôle kulii balya barhengaga e Misiri. 6 Okubundi obwo, ecuma c’engabo yani n’omurhwc gwa bambali bani cakurhulungula enkanga na hano nshubûka, bakuhimbagulize, ofe. 7 Bambali bani bakola bakuheka omwo ntondo, baji kuhira omu cishagaJa cigwerhe akafomeko. 8 Na hano ofa, wanafa haguma nabo. 9 Na kulya kuba olangalire oku barhagwarhwe, omanye obusu bwawe burhacizinzibalaga. Nadesire, na ntako kurhabe omu binwa byani.»

10 Holoferno anacirhegeka abambali bali omu nyumpa mpu bagwarhe Akioro, bamuheke e Betuli, bamuhane emwa bene Israheli. 11 Balya barhumisi banacimugwarha, bamurhenza omu cihando, bamuhêka omu kabanda, banaci rhenga omwo kabanda, basôkera oku ntondo bahika aha maliba gali hofi na Betuli. 12 Abantu b’omwo lugo erhi bababona, banacirhôla emirasano yabo, banacishagamuka omu lugo, baja oku irhwerhwc ly’entondo. Abalwa n’ama buye babacika okusôka omu kubabanda amabuye. 13 Banacizonga omu marha mbi g’entondo, baziriringa Akioro, bamukweba halya erya ntondo erhondêrera, banacishubira emunda nawabo ali.

14 Oku babunguluka oku ntondo, bene Israheli banarhinda ahali; bamu shwekula, bamuheka e Betuli, baj’imuyereka abakulu b’ccishagala. 15 Mw’ago mango, abo bakulu bali: Uziyahu, mwene Mika, w’omu buko bwa Simoni, Sha­ brisi, mugala wa Gotonieli na Sharmisi mugaJa wa Melkieli. 16 Banacishubûza abashamuka b’oku lugo loshi, n’abana n’abakazi boshi balundukira bw’eyo endêko. Banaciyisha badwirhe Akioro omu karhî k’olwo lubaga loshi, na Uziyahu anacimudôsa kurhi byabire koshi, 17 Anacibashuza, abashambalira n’olw’o lw’endêko ya Holoferno, ebinwa ananaderhaga omu karhî k’abarhambo b’A suru na ngasi bindi analogosire kuli bene Israheli byoshi. 18 Olubaga lwafukamiriza, lwaharamya Nnâmahanga, lwayâma, mpu: 19 «Nnahamwirhu, Nyamuzinda w’empingu, olole obwo bucibone bwabo, obwonjo bw’okunenaguzibwa kw’olubaga lwawe bukugwarhe, olole Yagirwa muli luno lusiku obusu bw’aba wagishaga! 20 Barhuliriza Akioro banacimukuza bwenêne. 21 Erhi barhenga omw’ihano, Uziyahu amuhêka emwage, n’abashamuka abaha oku mamvu. Banacirhondêra bashenga oburhabâle emwa Nyamuzinda w’lsraheli muli obwo budufu boshi.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 6

1ΚΑΙ ὡς κατέπαυσεν ὁ θόρυβος τῶν ἀνδρῶν τῶν κύκλῳ τῆς συνεδρίας, καὶ εἶπεν ᾿Ολοφέρνης ὁ ἀρχιστράτηγος δυνάμεως ᾿Ασσοὺρ πρὸς ᾿Αχιὼρ ἐναντίον παντὸς τοῦ δήμου ἀλλοφύλων καὶ πρὸς πάντας υἱοὺς Μωάβ· 2 καὶ τίς εἶ σύ, ᾿Αχιὼρ καὶ οἱ μισθωτοὶ τοῦ ᾿Εφραίμ, ὅτι ἐπροφήτευσας ἐν ἡμῖν καθὼς σήμερον καὶ εἶπας τὸ γένος ᾿Ισραὴλ μὴ πολεμῆσαι, ὅτι ὁ Θεὸς αὐτῶν ὑπερασπιεῖ αὐτῶν; καὶ τίς ὁ Θεὸς εἰ μὴ Ναβουχοδονόσορ; οὗτος ἀποστελεῖ τὸ κράτος αὐτοῦ καὶ ἐξολοθρεύσει αὐτοὺς ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς, καὶ οὐ ρύσεται αὐτοὺς ὁ Θεὸς αὐτῶν· 3 ἀλλ᾿ ἡμεῖς οἱ δοῦλοι αὐτοῦ πατάξομεν αὐτοὺς ὡς ἄνθρωπον ἕνα, καὶ οὐχ ὑποστήσονται τὸ κράτος τῶν ἵππων ἡμῶν. 4 κατακαύσομεν γὰρ αὐτοὺς ἐν αὐτοῖς, καὶ τὰ ὄρη αὐτῶν μεθυσθήσεται ἐν τῷ αἵματι αὐτῶν, καὶ τὰ πεδία αὐτῶν πληρωθήσεται νεκρῶν αὐτῶν, καὶ οὐκ ἀντιστήσεται τὸ ἴχνος τῶν ποδῶν αὐτῶν κατὰ πρόσωπον ἡμῶν, ἀλλὰ ἀπωλείᾳ ἀπολοῦνται, λέγει ὁ βασιλεὺς Ναβουχοδονόσορ ὁ κύριος πάσης τῆς γῆς· εἶπε γάρ, οὐ ματαιωθήσεται τὰ ρήματα τῶν λόγων αὐτοῦ. 5 σὺ δὲ ᾿Αχιὼρ μισθωτὲ τοῦ ᾿Αμμών, ὃς ἐλάλησας τοὺς λόγους τούτους ἐν ἡμέρᾳ ἀδικίας σου, οὐκ ὄψει ἔτι τὸ πρόσωπόν μου ἀπὸ τῆς ἡμέρας ταύτης, ἕως οὗ ἐκδικήσω τὸ γένος τῶν ἐξ Αἰγύπτου· 6 καὶ τότε διελεύσεται ὁ σίδηρος τῆς στρατιᾶς μου καὶ ὁ λαὸς τῶν θεραπόντων μου τὰς πλευράς σου, καὶ πεσῇ ἐν τοῖς τραυματίαις αὐτῶν, ὅταν ἐπιστρέψω. 7 καὶ ἀποκαταστήσουσί σε οἱ δοῦλοί μου εἰς τὴν ὀρεινὴν καὶ θήσουσί σε ἐν μιᾷ τῶν πόλεων τῶν ἀναβάσεων, 8 καὶ οὐκ ἀπολῇ ἕως οὗ ἐξολοθρευθῇς μετ᾿ αὐτῶν. 9 καὶ εἴπερ ἐλπίζεις τῇ καρδίᾳ σου ὅτι οὐ ληφθήσονται, μὴ συμπεσέτω σου τὸ πρόσωπον· ἐλάλησα, καὶ οὐδὲν διαπεσεῖται τῶν ρημάτων μου. 10 καὶ προσέταξεν ᾿Ολοφέρνης τοῖς δούλοις αὐτοῦ, οἳ ἦσαν παρεστηκότες ἐν τῇ σκηνῇ αὐτοῦ, συλλαβεῖν τὸν ᾿Αχιὼρ καὶ ἀποκαταστῆσαι αὐτὸν εἰς Βαιτυλούα καὶ παραδοῦναι εἰς χεῖρας υἱῶν ᾿Ισραήλ. 11 καὶ συνέλαβον αὐτὸν οἱ δοῦλοι αὐτοῦ καὶ ἤγαγον αὐτὸν ἔξω τῆς παρεμβολῆς εἰς τὸ πεδίον καὶ ἀπῇραν ἐκ μέσου τῆς πεδινῆς εἰς τὴν ὀρεινὴν καὶ παρεγένοντο ἐπὶ τὰς πηγάς, αἳ ἦσαν ὑποκάτω Βαιτυλούα. 12 καὶ ὡς εἶδαν αὐτοὺς οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐπὶ τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους, ἀνέλαβον τὰ ὅπλα αὐτῶν καὶ ἀπῆλθον ἔξω τῆς πόλεως ἐπὶ τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους, καὶ πᾶς ἀνὴρ σφενδονήτης διεκράτησαν τὴν ἀνάβασιν αὐτῶν καὶ ἔβαλον ἐν λίθοις ἐπ᾿ αὐτούς. 13 καὶ ὑποδύσαντες ὑποκάτω τοῦ ὄρους ἔδησαν τὸν ᾿Αχιὼρ καὶ ἀφῆκαν ἐρριμμένον ὑπὸ τὴν ρίζαν τοῦ ὄρους καὶ ἀπῴχοντο πρὸς τὸν κύριον αὐτῶν. 14 καταβάντες δὲ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ἐκ τῆς πόλεως αὐτῶν ἐπέστησαν αὐτῷ καὶ λύσαντες αὐτὸν ἀπήγαγον εἰς τὴν Βαιτυλούα καὶ κατέστησαν αὐτὸν ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας τῆς πόλεως αὐτῶν, 15 οἳ ἦσαν ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, ᾿Οζίας ὁ τοῦ Μιχὰ ἐκ τῆς φυλῆς Συμεὼν καὶ ᾿Αβρὶς ὁ τοῦ Γοθονιὴλ καὶ Χαρμὶς υἱὸς Μελχιήλ. 16 καὶ συνεκάλεσαν πάντας τοὺς πρεσβυτέρους τῆς πόλεως, καὶ συνέδραμον πᾶς νεανίσκος αὐτῶν καὶ αἱ γυναῖκες εἰς τὴν ἐκκλησίαν, καὶ ἔστησαν τὸν ᾿Αχιὼρ ἐν μέσῳ παντὸς τοῦ λαοῦ αὐτῶν, καὶ ἐπηρώτησεν αὐτὸν ᾿Οζίας τὸ συμβεβηκός. 17 καὶ ἀποκριθεὶς ἀπήγγειλεν αὐτοῖς τὰ ρήματα τῆς συνεδρίας ᾿Ολοφέρνου καὶ πάντα τὰ ρήματα, ὅσα ἐλάλησεν ἐν μέσῳ τῶν ἀρχόντων υἱῶν ᾿Ασσούρ, καὶ ὅσα ἐμεγαλορρημόνησεν ᾿Ολοφέρνης εἰς τὸν οἶκον ᾿Ισραήλ. 18 καὶ πεσόντες ὁ λαὸς προσεκύνησαν τῷ Θεῷ καὶ ἐβόησαν λέγοντες· 19 Κύριε ὁ Θεὸς τοῦ οὐρανοῦ, κάτιδε ἐπὶ τὰς ὑπερηφανίας αὐτῶν καὶ ἐλέησον τὴν ταπείνωσιν τοῦ γένους ἡμῶν καὶ ἐπίβλεψον ἐπὶ τὸ πρόσωπον τῶν ἡγιασμένων σοι ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ. 20 καὶ παρεκάλεσαν τὸν ᾿Αχιὼρ καὶ ἐπῄνεσαν αὐτὸν σφόδρα. 21 καὶ παρέλαβεν αὐτὸν ᾿Οζίας ἐκ τῆς ἐκκλησίας εἰς οἶκον αὐτοῦ καὶ ἐποίησε πότον τοῖς πρεσβυτέροις, καὶ ἐπεκαλέσαντο τὸν Θεὸν ᾿Ισραὴλ εἰς βοήθειαν ὅλην τὴν νύκτα ἐκείνην.

7

. Ekurhêrwa kwa Betuli

Okurhêrwa kwa Israheli

1 Erhi buca Holoferno arhegeka engabo yage, emirhwe yage yoshi, na balya bàyishaga okubarhabâla mpu bagandûle bahêke ecirâlo e Betuli, bagwarhe obuhumana bw’entondo, banalwise bene Israheli. 2 Olwo lusiku abasirika babo boshi bagandûla; emisi yabo omu kuganja abalume b’amatabâro bali bihumbi igana na makumi gali ndarhu ga bantu bagenda n’amagulu, bihumbi ikumi na bibirhi bya bantu bagenda n’enfarasi, buzira kuganja ab’emikolo n’abandi bayishaga babalusize: gwali mwandu gurhankaganjwa. 3 Banacitwa olugerêro omu kabanda hofi na Betuli aha iriba. Banacihanda omu murhambirhambi kuhika e Belaini na Dotaini, kandi kurhenga e Betuli kuhika e Shiyamoni ah’i shiriza lya Esdreloni. 4 Bene Israheli erhi babona erya nkumo y’abantu, bayô boha, ngasi muguma akabwira owabo erhi: «Lero abâla boshi bamalira igulu. Nta ntondo ejire enyanya, nisi erhi kafomeko, erhi hirhondo hyankalembera obuzirho bwabo». 5 Erhi baba bamarhôla ngasi muguma eby’okulwa, n’erhi baba bamayasa orhumole oku minara y’okulanga, bageza obwo budufu boshi babalinzire.

6 Oku lusiku lwa kabirhi, Holoferno ayîsha adwirhe balya basirika bage bagenda n’enfarasi boshi; abageza olunda bene Israheli bali, omu Betuli, alâba emihango y’ebishagala byabo byoshi. 7 Arhangula amaliba gabo goshi, aganyaga, anahiraho abalanzi; yene ashubira emunda engabo yage yali. 8 Na, erhi bamujaho, bene Ezau boshi, abarhambo ba bene Mowabu boshi, abarhambo b’oku lunda lw’enyanja, bamubwira, mpu: 9 «Nnawirhu ayumve bwinja akâla kanwa lyo engabo yawe elek’itumirhwa. 10 Bulya olu lubaga lwa bene Israheli emisi yabo bayihira arhali omu kulwa amatumu ci omu buliri bw’ezi ntondo bayûbakamwo. Kurhali kulembu okusôka ezi ntondo bayûbakamwo.

11 Yagirwa orhaderhaga mpu okerese abantu okala wabalwisa na ntyo harhahirime ciru n’omuntu muguma omu mirhwe yawe. 12 Obere oku lugerêro lwawe, olange kwo abantu b’emisi yawe, n’abarhumisi bawe bagend’ilanga amaliba garhenga omu marhambi g’entondo. 13 Bulya ahôla ho abantu b’e Betuli boshi bayish’ikadôma: enyôrha yabasêza okuhâna olugo lwabo. Kuli rhwe rhwenene, rhukola rhwasôkera oku marhwerhwe g’entondo ziri hofi, rhugend’itwayo amacûmbi g’okubalanga lyo balek’ijira owarhenga omu lugo. 14 Ishali lyabahungumuliramwo na bakabo n’abana babo embere engôrho ebahôlereze; balambukira omu njira z’aha bayûbaka. 15 Kandi wenene wanayi shig’ibahemba kulya kugalugalu banakwanine, bulya barhalonzagya okuyish’i shiga n’omurhûla emunda oli.»

16 Ebyo binwa byasimisa bwenêne Holoferno n’engabo yage; anacirhegeka mpu bajire okwo banadesire. 17 Cikembe ciguma ca bene Amoni cagenda na bene Asuru bihumbi birhanu, bahanda omu kafomeko k’entondo, banyaga enyishi n’amaliba ga bene Israheli. 18 Nabo bene Ezau na bene Amoni basôka e ntondo bagend’itwa icûmbi oku ntondo ya Dotaini, banacirhuma abantu babo olundi lunda lw’ishiriza lya Egrebeli hofi na Kusi, cishagala ciba hofi n’omugezi gwa Mokimuri. Abasigalaga omu ngabo ya Asuru bahanda omu kabanda, bakabumba bantu. Amahema gabo n’ebirugu byabo byajira olugerêro lw’o rhuyumpa rhunji rhunji, nabo bone bàli ngabo nyinji bwenêne.

19 Bene Israheli balakira Nnâmahanga Nyamuzinda wabo, erhi boshi bamarhemuka, bulya bamagorhwa n’abashombanyi babo, na ntako bankacihashire okubafumamwo. 20 N’eyo ngabo ya bene Asuru yanacibazunguluka ntyo nsiku makumi asharhu: abalambagira n’amagulu kone, abagenda omu ngâle n’abagenda n’enfarasi. Abantu b’e Betuli banacibona omuhako gwabo gw’amîshi gukola buhwa. 21 Emina yagana, barhanacihashaga okunywa mpu batwe enyôrha, bulya bal’i kola bakagera amîshi babahà ga okunywa. 22 Abana babo balikola ba nta magala, abana babo barhorho na bakabo balembagûka n’enyôrha, bakahirima omu njira n’omu muhango, bulya nta misi bacigwerhe.

23 Okubundi obwo, olubaga loshi lwanaciyisha, lwazunguluka Uziyahu n’aba rhambo b’olwo lugo, abana bagererire, abakazi barho, banaciyâma n’izu linene, banaciderha, banabwira abashamuka, mpu: 24 Nnâmahanga yenene atwage olubanja ekarhî kirhu na ninyu kuli oku mwarhujirire ebwa kuba murhabwiraga bene Asuru ebinwa by’omurhûla. 25 Rhwono buno rhurhacigwerhi burhabâle, Nyamuzinda arhuhânyire omu maboko gabo, erhi aleka rhufe n’enyôrha nnene, rhunagukumukire ntyo embere zabo. 26 Mukanyagye mubahamagale buno, olugo muluhâne mpira emw’eyi ngabo ya Holoferno n’emirhwe yage yoshi. 27 Kwanaba kukulu barhunyagûze, barhuhêke bujà, rhunagend’ilama ahali h’okubona n’amasu girhu abana birhu bafa, bakirhwe bafe n’abana kuguma. 28 Abahamirizi birhu yo mpingu n’igulu, Nyamuzinda wirhu, Nnâmahanga wa balarha, ye warhuhana erhi byâha birhu birhuma n’ebyâha bya balarha lyo alek’ijira kwa bene oku ene la. 29 Boshi caligllmiza banayâma, balaka bwenêne emunda Nyakasane Nyamuzinda ali n’izu linene.

30 Uziyahu anacibabwira, erhi mube n’obulangalire bone, mulinde zindi nsiku irhanu: mw’ago mango, Nnâmahanga Nyamuzinda wirhu arhuyerekeza obwonjo bwage, bulya arharhulekerere kuhika ebuzinda. 31 Ezo nsiku zikagera n’oburhabâle burhacirhuyîshira, nanajira nk’oku muna desire. 32 Asengaruka olubaga, alushubiza oku cihando, balanga enkuta, eminara y’olugo lwabo, abakazi n’abana babashubiza omu nyumpa. Boshi bàli bamatwika enjingo omu lugo.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 7

1 Τῌ δ᾿ ἐπαύριον παρήγγειλεν ᾿Ολοφέρνης πάσῃ τῇ στρατιᾷ αὐτοῦ καὶ παντὶ τῷ λαῷ αὐτοῦ, οἳ παρεγένοντο ἐπὶ τὴν συμμαχίαν αὐτοῦ, ἀναζευγνύειν ἐπὶ Βαιτυλούα καὶ τὰς ἀναβάσεις τῆς ὀρεινῆς προκαταλαμβάνεσθαι καὶ ποιεῖν πόλεμον πρὸς τοὺς υἱοὺς ᾿Ισραήλ. 2 καὶ ἀνέζευξεν ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ πᾶς ἀνὴρ δυνατὸς αὐτῶν· καὶ ἡ δύναμις αὐτῶν ἀνδρῶν πολεμιστῶν χιλιάδες ἀνδρῶν πεζῶν ἑκατὸν ἑβδομήκοντα καὶ ἱππέων χιλιάδες δεκαδύο, χωρὶς τῆς ἀποσκευῆς καὶ τῶν ἀνδρῶν, οἳ ἦσαν πεζοὶ ἐν αὐτοῖς, πλῆθος πολὺ σφόδρα. 3 καὶ παρενέβαλον ἐν τῷ αὐλῶνι πλησίον Βαιτυλούα ἐπὶ τῆς πηγῆς καὶ παρέτειναν εἰς εὖρος ἐπὶ Δωθαΐμ καὶ ἕως Βελβαὶμ καὶ εἰς μῆκος ἀπὸ Βαιτυλούα ἕως Κυαμῶνος, ἥ ἐστιν ἀπέναντι ᾿Εσδρηλών. 4 οἱ δὲ υἱοὶ ᾿Ισραήλ, ὡς εἶδον αὐτῶν τὸ πλῆθος, ἐταράχθησαν σφόδρα καὶ εἶπεν ἕκαστος πρὸς τὸν πλησίον αὐτοῦ· νῦν ἐκλείξουσιν οὖτοι τὸ πρόσωπον τῆς γῆς πάσης, καὶ οὔτε τὰ ὄρη τὰ ὑψηλὰ οὔτε αἱ φάραγγες οὔτε οἱ βουνοὶ ὑποστήσονται τὸ βάρος αὐτῶν. 5 καὶ ἀναλαβόντες ἕκαστος τὰ σκεύη τὰ πολεμικὰ αὐτῶν καὶ ἀνακαύσαντες πυρὰς ἐπὶ τοὺς πύργους αὐτῶν, ἔμενον φυλάσσοντες ὅλην τὴν νύκτα ἐκείνην. 6 τῇ δὲ ἡμέρᾳ τῇ δευτέρᾳ ἐξήγαγεν ᾿Ολοφέρνης πᾶσαν τὴν ἵππον αὐτοῦ κατὰ πρόσωπον τῶν υἱῶν ᾿Ισραήλ, οἳ ἦσαν ἐν Βαιτυλούᾳ, 7 καὶ ἐπεσκέψατο τὰς ἀναβάσεις τῆς πόλεως αὐτῶν καὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων αὐτῶν ἐφώδευσε καὶ προκατελάβετο αὐτὰς καὶ ἐπέστησεν αὐταῖς παρεμβολὰς ἀνδρῶν πολεμιστῶν, καὶ αὐτὸς ἀνέζευξεν εἰς τὸν λαὸν αὐτοῦ. 8 καὶ προσελθόντες αὐτῷ οἱ ἄρχοντες τῶν υἱῶν ῾Ησαῦ καὶ πάντες οἱ ἡγούμενοι τοῦ λαοῦ Μωὰβ καὶ οἱ στρατηγοὶ τῆς παραλίας εἶπαν· 9 ἀκουσάτω δὴ λόγον ὁ δεσπότης ἡμῶν, ἵνα μὴ γένηται θραῦσμα ἐν τῇ δυνάμει σου· 10 ὁ γὰρ λαὸς οὗτος τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ οὐ πέποιθαν ἐπὶ τοῖς δόρασιν αὐτῶν, ἀλλ᾿ ἐπὶ τοῖς ὕψεσι τῶν ὀρέων αὐτῶν, ἐν οἷς αὐτοὶ ἐνοικοῦσιν ἐν αὐτοῖς· οὐ γάρ ἐστιν εὐχερὲς προσβῆναι ταῖς κορυφαῖς τῶν ὀρέων αὐτῶν. 11 καὶ νῦν, δέσποτα, μὴ πολέμει πρὸς αὐτούς, καθὼς γίνεται πόλεμος παρατάξεως, καὶ οὐ πεσεῖται ἐκ τοῦ λαοῦ σου ἀνὴρ εἷς. 12 ἀνάμεινον ἐπὶ τῆς παρεμβολῆς σου διαφυλάσσων πάντα ἄνδρα ἐκ τῆς δυνάμεώς σου, καὶ ἐπικρατησάτωσαν οἱ παῖδές σου τῆς πηγῆς τοῦ ὕδατος, ἣ ἐκπορεύεται ἐκ τῆς ρίζης τοῦ ὄρους, 13 διότι ἐκεῖθεν ὑδρεύονται πάντες οἱ κατοικοῦντες Βαιτυλούα, καὶ ἀνελεῖ αὐτοὺς ἡ δίψα, καὶ ἐκδώσουσι τὴν πόλιν ἑαυτῶν· καὶ ἡμεῖς καὶ ὁ λαὸς ἡμῶν ἀναβησόμεθα ἐπὶ τὰς πλησίον κορυφὰς τῶν ὀρέων καὶ παρεμβαλοῦμεν ἐπ᾿ αὐταῖς εἰς προφυλακὴν τοῦ μὴ ἐξελθεῖν ἐκ τῆς πόλεως ἄνδρα ἕνα. 14 καὶ τακήσονται ἐν τῷ λιμῷ αὐτοὶ καὶ αἱ γυναῖκες αὐτῶν καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν, καὶ πρὶν ἐλθεῖν τὴν ρομφαίαν ἐπ᾿ αὐτούς, καταστρωθήσονται ἐν ταῖς πλατείαις τῆς οἰκήσεως αὐτῶν. 15 καὶ ἀνταποδώσεις αὐτοῖς ἀνταπόδομα πονηρόν, ἀνθ᾿ ὧν ἐστασίασαν, καὶ οὐκ ἀπήντησαν τῷ προσώπῳ σου ἐν εἰρήνῃ. 16 καὶ ἤρεσαν οἱ λόγοι αὐτῶν ἐνώπιον ᾿Ολοφέρνου καὶ ἐνώπιον πάντων τῶν θεραπόντων αὐτοῦ, καὶ συνέταξαν ποιεῖν καθὼς ἐλάλησαν. 17 καὶ ἀπῇρε παρεμβολὴ υἱῶν ᾿Αμμὼν καὶ μετ᾿ αὐτῶν χιλιάδες πέντε υἱῶν ᾿Ασσοὺρ καὶ παρενέβαλον ἐν τῷ αὐλῶνι καὶ προκατελάβοντο τὰ ὕδατα καὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων τῶν υἱῶν ᾿Ισραήλ. 18 καὶ ἀνέβησαν υἱοὶ ῾Ησαῦ καὶ οἱ υἱοὶ ᾿Αμμὼν καὶ παρενέβαλον ἐν τῇ ὀρεινῇ ἀπέναντι Δωθαΐμ. καὶ ἀπέστειλαν ἐξ αὐτῶν πρὸς νότον καὶ ἀπηλιώτην ἀπέναντι ᾿Εγρεβήλ, ἥ ἐστι πλησίον Χούς, ἥ ἐστιν ἐπὶ τοῦ χειμάρρου Μοχμούρ. καὶ ἡ λοιπὴ στρατιὰ τῶν ᾿Ασσυρίων παρενέβαλον ἐν τῷ πεδίῳ καὶ ἐκάλυψαν πᾶν τὸ πρόσωπον τῆς γῆς· καὶ αἱ σκηναὶ καὶ αἱ ἀπαρτίαι αὐτῶν κατεστρατοπέδευσαν ἐν ὄχλῳ πολλῷ καὶ ἦσαν εἰς πλῆθος πολὺ σφόδρα. 19 Καὶ οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ἀνεβόησαν πρὸς Κύριον Θεὸν αὐτῶν, ὅτι ὠλιγοψύχησε τὸ πνεῦμα αὐτῶν, ὅτι ἐκύκλωσαν πάντες οἱ ἐχθροὶ αὐτῶν καὶ οὐκ ἦν διαφυγεῖν ἐκ μέσου αὐτῶν. 20 καὶ ἔμεινε κύκλῳ αὐτῶν πᾶσα παρεμβολὴ ᾿Ασσούρ, οἱ πεζοὶ καὶ τὰ ἅρματα καὶ οἱ ἱππεῖς αὐτῶν, ἡμέρας τριακοντατέσσαρας. καὶ ἐξέλιπε πάντας τοὺς κατοικοῦντας Βαιτυλούα πάντα τὰ ἀγγεῖα αὐτῶν τῶν ὑδάτων, 21 καὶ οἱ λάκκοι ἐξεκενοῦντο, καὶ οὐκ εἶχον πιεῖν εἰς πλησμονὴν ὕδωρ ἡμέραν μίαν, ὅτι ἐν μέτρῳ ἐδίδοσαν αὐτοῖς πιεῖν. 22 καὶ ἠθύμησαν τὰ νήπια αὐτῶν, καὶ αἱ γυναῖκες αὐτῶν καὶ οἱ νεανίσκοι ἐξέλιπον ἀπὸ τῆς δίψης καὶ ἔπιπτον ἐν ταῖς πλατείαις τῆς πόλεως καὶ ἐν ταῖς διόδοις τῶν πυλῶν, καὶ οὐκ ἦν κραταίωσις ἔτι ἐν αὐτοῖς. 23 καὶ ἐπισυνήχθησαν πᾶς ὁ λαὸς ἐπὶ ᾿Οζίαν καὶ τοὺς ἄρχοντας τῆς πόλεως, οἱ νεανίσκοι καὶ αἱ γυναῖκες καὶ τὰ παιδία, καὶ ἀνεβόησαν φωνῇ μεγάλῃ καὶ εἶπαν ἐναντίον πάντων τῶν πρεσβυτέρων· 24 κρίναι ὁ Θεὸς ἀνὰ μέσον ἡμῶν καὶ ὑμῶν, ὅτι ἐποιήσατε ἐν ἡμῖν ἀδικίαν μεγάλην οὐ λαλήσαντες εἰρηνικὰ μετὰ τῶν υἱῶν ᾿Ασσούρ. 25 καὶ νῦν οὐκ ἔστι βοηθὸς ἡμῶν, ἀλλὰ πέπρακεν ἡμᾶς ὁ Θεὸς εἰς τὰς χεῖρας αὐτῶν τοῦ καταστρωθῆναι ἐναντίον αὐτῶν ἐν δίψῃ καὶ ἀπωλείᾳ μεγάλῃ. 26 καὶ νῦν ἐπικαλέσασθε αὐτοὺς καὶ ἔκδοσθε τὴν πόλιν πᾶσαν εἰς προνομὴν τῷ λαῷ ᾿Ολοφέρνου καὶ πάσῃ τῇ δυνάμει αὐτοῦ· 27 κρεῖσσον γὰρ ἡμῖν γενηθῆναι αὐτοῖς εἰς διαρπαγήν, ἐσόμεθα γὰρ εἰς δούλους, καὶ ζήσεται ἡ ψυχὴ ἡμῶν, καὶ οὐκ ὀψόμεθα τὸν θάνατον τῶν νηπίων ἡμῶν ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν καὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὰ τέκνα ἡμῶν ἐκλειπούσας τὰς ψυχὰς αὐτῶν. 28 μαρτυρόμεθα ὑμῖν τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὸν Θεὸν ἡμῶν καὶ Κύριον τῶν πατέρων ἡμῶν, ὃς ἐκδικεῖ ἡμᾶς κατὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν καὶ κατὰ τὰ ἁμαρτήματα τῶν πατέρων ἡμῶν, ἵνα μὴ ποιήσῃ κατὰ τὰ ρήματα ταῦτα ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ σήμερον. 29 καὶ ἐγένετο κλαυθμὸς μέγας ἐν μέσῳ τῆς ἐκκλησίας πάντων ὁμοθυμαδὸν καὶ ἐβόησαν πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν φωνῇ μεγάλῃ. 30 καὶ εἶπε πρὸς αὐτοὺς ᾿Οζίας· θαρσεῖτε, ἀδελφοί, διακαρτερήσωμεν ἔτι πέντε ἡμέρας, ἐν αἷς ἐπιστρέψει Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἐφ᾿ ἡμᾶς, οὐ γὰρ ἐγκαταλείψει ἡμᾶς εἰς τέλος· 31 ἐὰν δὲ διέλθωσιν αὗται καὶ μὴ ἔλθῃ ἐφ᾿ ἡμᾶς βοήθεια, ποιήσω κατὰ τὰ ρήματα ὑμῶν. 32 καὶ ἐσκόρπισε τὸν λαὸν εἰς τὴν ἑαυτοῦ παρεμβολήν, καὶ ἐπὶ τὰ τείχη καὶ τοὺς πύργους τῆς πόλεως αὐτῶν ἀπῆλθον, καὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὰ τέκνα εἰς τοὺς οἴκους αὐτῶν ἐξαπέστειλε· καὶ ἦσαν ἐν ταπεινώσει πολλῇ ἐν τῇ πόλει.

8

III. Yuditi

Emyanzi ya Yuditi

1 Muli ezo nsiku ogwo mwanzi gwanacihika kuli Yuditi mwâli wa Merari, mwene Uziyahu mugala wa Yozefu mwene Ozieli, mugala wa Elkia, mugala w’Ananiya mwene Gedeoni, mwene Rafeni, mwene Ashitobu mwene Eliasi mugala wa Helkiya mugala wa Eliabu mwene Natanaeli, mwene Salamieli, mwene Sarasadi, mwene Israheli. 2 Iba Menashè, w’omu bûko bwage na w’omu mulala gwage, afaga gala mango barhema engano. 3 Bulya erhi adwirhe akolesa abakazag’ishweka emifumba y’engano, omw’ishwa, izûba likali lyamukomanga irhwe, ahirima oku ncingo yage, afira aha Betuliya cishagala cage; banacimubisha haguma n’ababusi bage omu ishwa lyali ekarhî ka Dotaini na Balamoni. 4 Yuditi ali amayôrha mukana omu mwage myaka ini na myezi ini. 5 Arhangira ihêma oku nyanya ly’enyumpa yage, anaciyambala piri n’eyindi mishangi y’obukana. 6 Akazag’icishalisa ngasi mango kuleka omu malaliro ga sabato, olwa sabato n’oku malaliro gw’omwezi muhyahya, olw’umwezi muhyahya, oku nsiku nkulu n’amango bene Israheli bakazag’icisimisamwo. 7 Ali agwerhe omuhanda gurhali munyi, naye yene ali w’iranga linja bwenene. Iba Menashè ali amusigire amasholo, ensaranga, abambali, abambalikazi, enkafu n’amashwa; naye anabilanga bwinja. 8 Ntaye wankadesire mpu amushobeka kanwa kalebe, bulya arhinyaga Nnâmahanga bwenêne.

Yuditi n’abagula

9 Anacimanya ebijaci olubaga lwabwiraga omukulu w’ecishagala, obubule bw’amîshi bwamalonz’ibayîrha. Anacimanya kuguma ebinwa Uziyahu anababwiraga byoshi na kurhi abahigizagya oku ahâna olugo emw’Abanyasiriya enyuma lya nsiku irhanu. 10 Anacirhuma omwambalikazi wakazag’ilanga ebirugu byage byoshi, mpu bagend’ihamagala Shobrisi na Sharmisi, bashamuka b’e Cishagala. 11 Banacija aha mwage, naye anacibabwira, erhi: «Nyumvi nani bakulu b’ecishagala ca Betuli. Bulya karhashinganini akanwa mwaderhaga embere z’olubaga mwa zino nsiku.

Mwahanyire eciragâne, mwanajira Nyamuzinda muhamirizi waco ekarhî kinyu, mwanahizire oku mwahâna ecishagala emw’abashombanyi akaba Nyamuzinda arhamurhumiri oburhabâle muli ezi nsiku. 12 Mw’oyo muligi bantu baci buno, mwe mwacishomagya okurhangula Nyamuzinda muli ezi nsiku z’ene, muyimangire Nyamuzinda ekarhî k’abantu. 13 Mwamahiraga Nyamuzinda-ogala -byoshi omu marhangulo, ntaco mweki mwanaciyumve. 14 ·Erhi aha murhayishi eciri ebuliri bw’omurhima gw’omuntu murhanayumva bwinja entânya z’omu bukengere bwage, kurhigi mwankamanyirira Nyamuzinda walemaga byoshi, mumanye umuhigo gwage n’entanya zage. Nanga, bene wirhu, arhali ntyo, ciru n’ehitya, murhakunizagya Nnâmahanga Nyamuzinda wirhu 15 Akaba arhalunzizi ukurhurhabiila muli ezo nsiku irhanu, acigwerhe obuhashe bw’okurhulanga omu zindi nsiku asimire, okurhumalira embere z’abashombanyi birhu. 16 Mw’oyo mumanye murhahânaga eciragane c’okuseza obulo nza bwa Nyakasane Nyamuzinda wirhu, bulya Nyamuzinda arhali nk’omuntu, yeki bakayerneza akantu omu kumusêza, nisi erhi mwene omuntu, oyu banka rhuliriza n’eby’empongano. 17 Co cirhumire omu kulinda obuyôkozi bwanka rhenga emwage yene, rhumuhune arhurhabâle, anayumvirhize omusengero gwirhu nk’oku yenene anasimire.

18 Bulya kurhasag’iyumvikana omu mpiriri z’iburha lirhu buno, ciru na buno nta bûko, nta mulala, nta cihugo, nta cishagala cidwirhe caharamya abazimu bajiragwa n’amaboko g’omuntu nk’oku byabaga omu nsiku za mira. 19 Okwôla kwo kwakazag’irhuma ababusi birhu balekêrerwa bafe n’engôrho, banyagwe banamalirwe n’abashombanyi. 20 Ci konene rhwono rhurhasag’imanya wundi Nyamuzinda orhali ye yene; co carhuma rhulangalire oku arharhushombe rhwono, nisi erhi obûko bwirhu.

21 Bulya kandi okuhirima kwirhu kwo na kuhirima kwa Yudeya yeshi, oluhêrero lwirhu lwanasherezibwa na ntyo Nyamuzinda anacihôla kuli okwo omu muko gwa ngasi muguma muli rhwe. 22 Okuyirhwa kwa bene wirhu, oku nyagwa kwa ecihugo, okusherezibwa kwa akashambala kirhu, ebyo byoshi Nyamuzinda arhubarhuze byo oku irhwe lirhu, ciru n’omu mashanja, elya mu nda rhwankanahêkwa bujà, kandi rhwanaba lwiganyo lubi na masheka g’abarhuhimaga 23 Bulya ubujà bwirhu burhahinduke iragi, ci Nyamuzinda Nnamahanga ajira bube buhanya bwirhu. 24 Buno, bene wirhu, rhuyerekage abandi bene wirhu oku obuzine bwabo rhwe buyegemîre, oku okulangwa kw’oluhêrero lwirhu, okw’aka-Nyamuzinda n’okw’oluherêro rhwe okwo koshi kushegemire.

25 Kulusha aho rhukuze Nyakasane Nyamuzinda wirhu orhuhizire muli gala marhangulo nka kulya anakazag’ijirira balarha. 26 Kengeri amarhangulo Nyamuzinda ajiriraga Abrahamu, amarhangulo ajiriraga Izaki n’okwayishiraga Yakobo koshi omu Mezopotamiya amango akazag’iyabula amaso g’ebintu bya Labani, nalume wage. 27 Bulya rhwono arharhujiriraga nka balya arhangulaga n’omuliro erhi bajira omurhima mwinja, rhwono arhali kurhuhana arhuhanyire, ci kuba kuhanûla kurhuma Nyamuzinda ashurha abamuyegera.»

28 Uziyahu anacimubwira, erhi: «Ebi onadesire byoshi, obidesire n’omurhima gw’okunali na ntaye wankaganya ebinwa byawe. 29 Bulya arhali oku lusiku lw’ene lyo obulenga bwawe omu binwa bubonekine, ci kurhenga emurhondêro gw’ensiku zawe, olubaga loshi lwanabwine obukengere bwawe, bulya enke ngero z’omurhima gwawe ziba nyinja bwenêne. 30 Ci kwone abantu baligwerh we bwenêne n’enyôrha! Barhuseza okubajirira ebi rhwabalaganyagya n’okujira endahiro kuli byo. 31 Na bunôla orhusengererage bulya oba mukazi wa ku shenga, na ntyo Nnâmahanga anarhurhumira enkuba yayunjuza emina rhubikiramwo amishi, na ntyo rhurhacife.

32 Yuditi anacibabwira, erhi: «Muyumve, najira ecijiro cakakengêrwa n’obûko kuja oku bundi bûko, omu bana b’ishanja lirhu. 33 Mugend’iyimanga aha muhango muli obûla budufu bw’ene; nayish’ihuluka nie na mwambalikazi wani. Na buzinda bwa zirya nsiku mwahigaga mpu zo mwahânamwo ecihugo cirhu emwa abashombanyi, Nyamuzinda aciyerekana emwa Israheli n’okuboko kwani. 34 Ci konene mw’oyo murhaderhaga mpu mwalonza okumanya ebijiro byani, bulya ntababwira cici embere nkole oku nalonz’ijira». 35 Uziyahu n’abarhambo banacimubwira, mpu: «Gendaga n’omurhûla; Nyakasane Nyamuzinda akushôkolere omu kuhana abashombanyi birhu.» 36 Erhi barhenga mulya nyumpa, banacija emwa babwe.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 8

1 ΚΑΙ ἤκουσεν ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ᾿Ιουδίθ, θυγάτηρ Μεραρί, υἱοῦ ῎Ωξ, υἱοῦ ᾿Ιωσήφ, υἱοῦ ᾿Οζιήλ, υἱοῦ ᾿Ελκία, υἱοῦ ᾿Ηλιού, υἱοῦ Χελκίου, υἱοῦ ᾿Ελιάβ, υἱοῦ Ναθαναήλ, υἱοῦ Σαλαμιήλ, υἱοῦ Σαρασαδαΐ, υἱοῦ ᾿Ισραήλ. 2 καὶ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς Μανασσῆς τῆς φυλῆς αὐτῆς καὶ τῆς πατριᾶς αὐτῆς, καὶ ἀπέθανεν ἐν ἡμέραις θερισμοῦ κριθῶν· 3 ἐπέστη γὰρ ἐπὶ τοῦ δεσμεύοντος τὸ δράγμα τῷ πεδίῳ, καὶ ὁ καύσων ἦλθεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ ἔπεσεν ἐπὶ τὴν κλίνην καὶ ἐτελεύτησεν ἐν Βαιτυλούᾳ τῇ πόλει αὐτοῦ, καὶ ἔθαψαν αὐτὸν μετὰ τῶν πατέρων αὐτοῦ ἐν τῷ ἀγρῷ τῷ ἀνὰ μέσον Δωθαΐμ καὶ Βαλαμών. 4 καὶ ἦν ᾿Ιουδὶθ ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς χηρεύουσα ἔτη τρία καὶ μῆνας τέσσαρας. 5 καὶ ἐποίησεν ἑαυτῇ σκηνὴν ἐπὶ τοῦ δώματος τοῦ οἴκου αὐτῆς καὶ ἐπέθηκεν ἐπὶ τὴν ὀσφὺν αὐτῆς σάκκον, καὶ ἦν ἐπ᾿ αὐτῆς τὰ ἱμάτια τῆς χηρεύσεως αὐτῆς. 6 καὶ ἐνήστευε πάσας τὰς ἡμέρας χηρεύσεως αὐτῆς, χωρὶς προσαββάτων καὶ σαββάτων καὶ προνουμηνιῶν καὶ νουμηνιῶν καὶ ἑορτῶν καὶ χαρμοσυνῶν οἴκου ᾿Ισραήλ. 7 καὶ ἦν καλὴ τῷ εἴδει καὶ ὡραία τῇ ὄψει σφόδρα· καὶ ὑπελίπετο αὐτῇ Μανασσῆς, ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, χρυσίον καὶ ἀργύριον καὶ παῖδας καὶ παιδίσκας καὶ κτήνη καὶ ἀγρούς, καὶ ἔμενεν ἐπ᾿ αὐτῶν. 8 καὶ οὐκ ἦν ὃς ἐπήνεγκεν αὐτῇ ρῆμα πονηρόν, ὅτι ἐφοβεῖτο τὸν Θεὸν σφόδρα 9 καὶ ἤκουσε τὰ ρήματα τοῦ λαοῦ τὰ πονηρὰ ἐπὶ τὸν ἄρχοντα, ὅτι ὠλιγοψύχησαν ἐπὶ τῇ σπάνει τῶν ὑδάτων, καὶ ἤκουσε πάντας τοὺς λόγους ᾿Ιουδίθ, οὓς ἐλάλησε πρὸς αὐτοὺς ᾿Οζίας, ὡς ὤμοσεν αὐτοῖς παραδώσειν τὴν πόλιν μετὰ ἡμέρας πέντε τοῖς ᾿Ασσυρίοις. 10 καὶ ἀποστείλασα τὴν ἅβραν αὐτῆς τὴν ἐφεστῶσαν πᾶσι τοῖς ὑπάρχουσιν αὐτῆς ἐκάλεσεν ᾿Οζίαν καὶ Χαβρὶν καὶ Χαρμὶν τοὺς πρεσβυτέρους τῆς πόλεως αὐτῆς, 11 καὶ ἦλθον πρὸς αὐτήν, καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· ἀκούσατε δή μου, ἄρχοντες τῶν κατοικούντων ἐν Βαιτυλούᾳ, ὅτι οὐκ εὐθὺς ὁ λόγος ὑμῶν, ὃν ἐλαλήσατε ἐναντίον τοῦ λαοῦ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ καὶ ἐστήσατε τὸν ὅρκον, ὃν ἐλαλήσατε ἀνὰ μέσον τοῦ Θεοῦ καὶ ὑμῶν καὶ εἴπατε ἐκδώσειν τὴν πόλιν τοῖς ἐχθροῖς ἡμῶν, ἐὰν μὴ ἐν αὐταῖς ἐπιστρέψῃ ὁ Κύριος βοηθῆσαι ἡμῖν. 12 καὶ νῦν τίνες ἐστὲ ὑμεῖς, οἳ ἐπειράσατε τὸν Θεὸν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ σήμερον καὶ ἵστατε ὑπὲρ τοῦ Θεοῦ ἐν μέσῳ υἱῶν ἀνθρώπων; 13 καὶ νῦν Κύριον παντοκράτορα ἐξετάζετε καὶ οὐθὲν ἐπιγνώσεσθε ἕως τοῦ αἰῶνος, 14 ὅτι βάθος καρδίας ἀνθρώπου οὐχ εὑρήσετε καὶ λόγους τῆς διανοίας αὐτοῦ οὐ διαλήψεσθε· καὶ πῶς τὸν Θεόν, ὃς ἐποίησε τὰ πάντα ταῦτα, ἐρευνήσετε καὶ τὸν νοῦν αὐτοῦ ἐπιγνώσεσθε καὶ τὸν λογισμὸν αὐτοῦ κατανοήσετε; μηδαμῶς, ἀδελφοί, μὴ παροργίζετε Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν· 15 ὅτι ἐὰν μὴ βούληται ἐν ταῖς πέντε ἡμέραις βοηθῆσαι ἡμῖν, αὐτὸς ἔχει τὴν ἐξουσίαν ἐν αἷς θέλει σκεπάσαι ἡμέραις ἢ καὶ ὀλοθρεῦσαι ἡμᾶς πρὸ προσώπου τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν. 16 ὑμεῖς δὲ μὴ ἐνεχυράζετε τὰς βουλὰς Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ὅτι οὐχ ὡς ἄνθρωπος ὁ Θεὸς ἀπειληθῆναι, οὐδὲ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου διαιτηθῆναι. 17 διόπερ ἀναμένοντες τὴν παρ᾿ αὐτοῦ σωτηρίαν ἐπικαλεσώμεθα αὐτὸν εἰς βοήθειαν ἡμῶν, καὶ εἰσακούσεται τῆς φωνῆς ἡμῶν, ἐὰν ᾖ αὐτῷ ἀρεστόν. 18 ὅτι οὐκ ἀνέστη ἐν ταῖς γενεαῖς ἡμῶν οὐδέ ἐστιν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ σήμερον οὔτε φυλὴ οὔτε πατριὰ οὔτε δῆμος οὔτε πόλις ἐξ ἡμῶν, οἳ προσκυνοῦσι θεοῖς χειροποιήτοις, καθάπερ ἐγένετο ἐν ταῖς πρότερον ἡμέραις· 19 ὧν χάριν ἐδόθησαν εἰς ρομφαίαν καὶ εἰς διαρπαγὴν οἱ πατέρες ἡμῶν καὶ ἔπεσον πτῶμα μέγα ἐνώπιον τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν. 20 ἡμεῖς δὲ ἕτερον θεὸν οὐκ ἐπέγνωμεν πλὴν αὐτοῦ· ὅθεν ἐλπίζομεν ὅτι οὐχ ὑπερόψεται ἡμᾶς, οὐδ᾿ ἀπὸ τοῦ γένους ἡμῶν. 21 ὅτι ἐν τῷ ληφθῆναι ἡμᾶς οὕτως καθήσεται πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία, καὶ προνομευθήσεται τὰ ἅγια ἡμῶν, καὶ ζητήσει τὴν βεβήλωσιν αὐτῶν ἐκ τοῦ αἵματος ἡμῶν 22 καὶ τὸν φόνον τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν καὶ τὴν αἰχμαλωσίαν τῆς γῆς καὶ τὴν ἐρήμωσιν τῆς κληρονομίας ἡμῶν ἐπιστρέψει εἰς κεφαλὴν ἡμῶν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, οὗ ἐὰν δουλεύσωμεν ἐκεῖ, καὶ ἐσόμεθα εἰς πρόσκομμα καὶ εἰς ὄνειδος ἐναντίον τῶν κτωμένων ἡμᾶς. 23 ὅτι οὐ κατευθυνθήσεται ἡ δουλεία ἡμῶν εἰς χάριν, ἀλλ᾿ εἰς ἀτιμίαν θήσει αὐτὴν Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν. 24 καὶ νῦν, ἀδελφοί, ἐπιδειξώμεθα τοῖς ἀδελφοῖς ἡμῶν, ὅτι ἐξ ἡμῶν κρέμαται ἡ ψυχὴ αὐτῶν, καὶ τὰ ἅγια καὶ ὁ οἶκος καὶ τὸ θυσιαστήριον ἐπιστήρικται ἐφ᾿ ἡμῖν. 25 παρὰ ταῦτα πάντα εὐχαριστήσωμεν Κυρίῳ τῷ Θεῷ ἡμῶν, ὃς πειράζει ἡμᾶς καθὰ καὶ τοὺς πατέρας ἡμῶν. 26 μνήσθητε ὅσα ἐποίησε μετὰ ῾Αβραὰμ καὶ ὅσα ἐπείρασε τὸν ᾿Ισαὰκ καὶ ὅσα ἐγένετο τῷ ᾿Ιακὼβ ἐν Μεσοποταμίᾳ τῆς Συρίας ποιμαίνοντι τὰ πρόβατα Λάβαν τοῦ ἀδελφοῦ τῆς μητρὸς αὐτοῦ. 27 ὅτι οὐ καθὼς ἐκείνους ἐπύρωσεν εἰς ἐτασμὸν τῆς καρδίας αὐτῶν, καὶ ἡμᾶς οὐκ ἐξεδίκησεν, ἀλλ᾿ εἰς νουθέτησιν μαστιγοῖ Κύριος τοὺς ἐγγίζοντας αὐτῷ. 28 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὴν ᾿Οζίας· πάντα, ὅσα εἶπας, ἀγαθῇ καρδίᾳ ἐλάλησας, καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἀντιστήσεται τοῖς λόγοις σου· 29 ὅτι οὐκ ἐν τῇ σήμερον ἡ σοφία σου πρόδηλός ἐστιν, ἀλλὰ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἡμερῶν σου ἔγνω πᾶς ὁ λαὸς τὴν σύνεσίν σου, καθότι ἀγαθόν ἐστι τὸ πλάσμα τῆς καρδίας σου. 30 ἀλλ᾿ ὁ λαὸς ἐδίψησε σφόδρα καὶ ἠνάγκασαν ποιῆσαι ἡμᾶς καθὰ ἐλαλήσαμεν αὐτοῖς καὶ ἐπαγαγεῖν ὅρκον ἐφ᾿ ἡμᾶς, ὃν οὐ παραβησόμεθα. 31 καὶ νῦν δεήθητι περὶ ἡμῶν, ὅτι γυνὴ εὐσεβὴς εἶ, καὶ ἀποστελεῖ Κύριος τὸν ὑετὸν εἰς πλήρωσιν τῶν λάκκων ἡμῶν, καὶ οὐκ ἐκλείψωμεν ἔτι. 32 καὶ εἶπε πρὸς αὐτοὺς ᾿Ιουδίθ· ἀκούσατέ μου, καὶ ποιήσω πρᾶγμα, ὃ ἀφίξεται εἰς γενεὰς γενεῶν υἱοῖς τοῦ γένους ἡμῶν. 33 ὑμεῖς στήσεσθε ἐπὶ τῆς πύλης τὴν νύκτα ταύτην, καὶ ἐξελεύσομαι ἐγὼ μετὰ τῆς ἅβρας μου, καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις, μεθ᾿ ἃς εἴπατε παραδώσειν τὴν πόλιν τοῖς ἐχθροῖς ἡμῶν, ἐπισκέψεται Κύριος τὸν ᾿Ισραὴλ ἐν χειρί μου· 34 ὑμεῖς δὲ οὐκ ἐξερευνήσετε τὴν πρᾶξίν μου, οὐ γὰρ ἐρῶ ὑμῖν, ἕως τοῦ τελεσθῆναι ἃ ἐγὼ ποιῶ. 35 καὶ εἶπεν ᾿Οζίας καὶ οἱ ἄρχοντες πρὸς αὐτήν· πορεύου εἰς εἰρήνην, καὶ Κύριος ὁ Θεὸς ἔμπροσθέν σου εἰς ἐκδίκησιν τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν. 36 καὶ ἀποστρέψαντες ἐκ τῆς σκηνῆς ἐπορεύθησαν ἐπὶ τὰς διατάξεις αὐτῶν.

9

Omusengero gwa Yuditi

1 Yuditi anacifukama, abulagira oluvu okw’irhwe lyage, abungûla sunzu wage akazag’iyambala mw’ago mango erhi badwirhe batumbûkiza omu nyumpa ya Nyamuzinda enshangi y’ebijingo. Anaciyakûza erhi:

2 «Nyakasane Nyamuzinda wa larha Simoni, we wahiraga omu maboko gage engôrho y’okuhana balya bàhamiraga oku mabere g’omubikira mpu bamushereze, balya babwikulaga ecibero cage mpu bamubonese nshonyi, ba lya bahemulaga enda yage. Bulya wali odesire erhi okwo kurhakaba kwagal’inaba.

3 Co carhumaga abarhambo babo oleka banigûzibwe; kandi wanaleka mpu erya ncingo yabo yabonaga enshonyi erhi kulya kuhabuka kwabo kurhuma, mpu yoshi emirirwe n’omuko. Wahimbaguliza abaja kuguma n’abakulu, n’aba kulu kuguma n’abashizi babo.

4 Waleka mpu abakazi babo banyagwe, mpu abananyere babo bahekwe bujà, n’ebi babanyagaga wabiha balya bana osima mpu babigabane, bo balya bayumvagya omutula gw’obumvu, bo balya bagayaguzagya bwenene okuhemulwa kw’omuko gwabo, banakuhamagala mpu obarhabale. Yagirwa Nyamuzinda wani, ontabale nani nie mukana.

5 Wene walemaga ebintu byagezire, ebiri buno n’ebyaciyisha, we walemaga amango ga buno, amango gaciyisha n’ebi warhanyize binabe.

6 Ebintu wamalalira binayishe biderhe, mpu: «Rhwono orhulolage!» Bulya amajira gawe goshi gaba marheganye n’oku orhegeka erhi mira wanakugererezagya.

7 Obonage kurhi Abanyasiriya balimbira obunji bw’engabo yabo, badwirhe bacikungira enfarasi, n’abazigendakwo bacikubagire abasirika babo bagenda n’amagulu, balangalire amatumu, empenzi, emiherho na engondôzo zabo; ba rhamanyiri oku Nnamahanga otulutumbya entambala.

8 Nyakasane lyo izîno lyawe, orhibule emisi yabo n’obuhashe bwawe, ohe nangule emisi yabo n’oburhe bwawe. Bulya balalire okusherêza oluhêrero lwawe lw’ecirhinyiro mulyala Izîno ly’irenge lyawe lirhamukira, banahizire okuhongola amahembe g’oluhêrero. 9 Sinza obucibonyi bwabo; orhibulire oburhe bwawe oku marhwe gabo, ohire omu kuboko kwani niono mukana emisi ndangalire.

10 Na ebinwa byani by’obunywesi, ohirimye omurhumisi n’omukulikire, omukulu ahirime n’omushizi wage. Orhibule okwo kucihêka enyanya kwabo n’amaboko g’omukazi.

11 Bulya emisi yawe erhabonekera omu bintu mwandu, na okuhumbarhaza byoshi kurhabonekana omu bantu bazihu. Ci we Nyamuzinda w’abirhohye, we burhabale bw’abafunyazîbwe, we mufungizi w’abazamba, we mulanzi w’abale kerîrwe, we côkola c’abarhacigwerhi bulangalire.

12 Neci! neci! Waliha Nyamuzinda wa bashakulûza, Nyamuzinda w’akashambala ka bene Israheli, we mwami w’empingu n’igulu, we lulema w’amîshi, mwami w’ebiremwa byoshi, oyumvirhize Waliha omusengero gwani.

13 Mpa nani ebinwa by’okushishashisha, lyo ndemaza n’okuhirimya balya bali n’emihigo migalugalu oku ndagâno yawe, oku nyumpa yawe ntagatifu, oku ntondo ya Siyoni, n’abahigire enyumpa abana bawe bajira.

14 Ohe olubaga lwawe loshi ngasi bûko obukengere bw’okumanya oku wenène we Nyamuzinda, Nyamuzinda nn’emisi yoshi n’oku nta wundi mufungizi w’obûko bw’Israheli kulusha We».

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 9

1 ΙΟΥΔΙΘ δὲ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον καὶ ἐπέθετο σποδὸν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς καὶ ἐγύμνωσεν ὃν ἐνεδιδύσκετο σάκκον, καὶ ἦν ἄρτι προσφερόμενον ἐν ῾Ιερουσαλὴμ εἰς τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ τὸ θυμίαμα τῆς ἑσπέρας ἐκείνης, καὶ ἐβόησε φωνῇ μεγάλῃ ᾿Ιουδὶθ πρὸς Κύριον καὶ εἶπε· 2 Κύριε ὁ Θεὸς τοῦ πατρός μου Συμεών, ᾧ ἔδωκας ἐν χειρὶ ρομφαίαν εἰς ἐκδίκησιν ἀλλογενῶν, οἳ ἔλυσαν μήτραν παρθένου εἰς μίασμα καὶ ἐγύμνωσαν μηρὸν εἰς αἰσχύνην καὶ ἐβεβήλωσαν μήτραν εἰς ὄνειδος· εἶπας γάρ, οὐχ οὕτως ἔσται· καὶ ἐποίησαν 3 ἀνθ᾿ ὧν ἔδωκας ἄρχοντας αὐτῶν εἰς φόνον καὶ τὴν στρωμνὴν αὐτῶν, ἣ ᾐδέσατο τὴν ἀπάτην αὐτῶν, εἰς αἷμα, καὶ ἐπάταξας δούλους ἐπὶ δυνάσταις καὶ δυνάστας ἐπὶ θρόνους αὐτῶν. 4 καὶ ἔδωκας γυναῖκας αὐτῶν εἰς προνομὴν καὶ θυγατέρας εἰς αἰχμαλωσίαν καὶ πάντα τὰ σκῦλα εἰς διαίρεσιν υἱῶν ἠγαπημένων ὑπὸ σοῦ, οἳ καὶ ἐζήλωσαν τὸν ζῆλόν σου καὶ ἐβδελύξαντο μίασμα αἵματος αὐτῶν καὶ ἐπεκαλέσαντό σε εἰς βοηθόν. ὁ Θεὸς ὁ Θεὸς ὁ ἐμός, καὶ εἰσάκουσον ἐμοῦ τῆς χήρας· 5 σὺ γὰρ ἐποίησας τὰ πρότερα ἐκείνων καὶ ἐκεῖνα καὶ τὰ μετέπειτα καὶ τὰ νῦν καὶ τὰ ἐπερχόμενα διενοήθης, καὶ ἐγενήθησαν ἃ ἐνενοήθης, 6 καὶ παρέστησαν ἃ ἐβουλεύσω καὶ εἶπαν· ἰδοὺ πάρεσμεν· πᾶσαι γὰρ αἱ ὁδοί σου ἕτοιμοι, καὶ ἡ κρίσις σου ἐν προγνώσει· 7 ἰδοὺ γὰρ ᾿Ασσύριοι ἐπληθύνθησαν ἐν δυνάμει αὐτῶν, ὑψώθησαν ἐφ᾿ ἵππῳ καὶ ἀναβάτῃ ἐγαυρίασαν ἐν βραχίονι πεζῶν, ἤλπισαν ἐν ἀσπίδι καὶ ἐν γαισῷ καὶ τόξῳ καὶ σφενδόνῃ καὶ οὐκ ἔγνωσαν ὅτι σὺ εἶ Κύριος συντρίβων πολέμους. 8 Κύριος ὄνομά σοι· σὺ ράξον αὐτῶν τὴν ἰσχὺν ἐν δυνάμει σου καὶ κάταξον τὸ κράτος αὐτῶν ἐν τῷ θυμῷ σου· ἐβουλεύσαντο γὰρ βεβηλῶσαι τὰ ἅγιά σου, μιᾶναι τὸ σκήνωμα τῆς καταπαύσεως τοῦ ὀνόματος τῆς δόξης σου καὶ καταβαλεῖν σιδήρῳ κέρας θυσιαστηρίου σου. 9 βλέψον εἰς ὑπερηφανίαν αὐτῶν, ἀπόστειλον τὴν ὀργήν σου εἰς κεφαλὰς αὐτῶν, δὸς ἐν χειρί μου τῆς χήρας ὃ διενοήθην κράτος. 10 πάταξον δοῦλον ἐκ χειλέων ἀπάτης μου ἐπ᾿ ἄρχοντι καὶ ἄρχοντα ἐπὶ θεράποντι αὐτοῦ, θραῦσον αὐτῶν τὸ ἀνάστημα ἐν χειρὶ θηλείας· 11 οὐ γὰρ ἐν πλήθει τὸ κράτος σου, οὐδὲ ἡ δυναστεία σου ἐν ἰσχύουσιν, ἀλλὰ ταπεινῶν εἶ Θεός, ἐλαττόνων εἶ βοηθός, ἀντιλήπτωρ ἀσθενούντων, ἀπεγνωσμένων σκεπαστής, ἀπηλπισμένων σωτήρ. 12 ναὶ ναὶ ὁ Θεὸς τοῦ πατρός μου καὶ Θεὸς κληρονομίας ᾿Ισραήλ, δέσποτα τῶν οὐρανῶν καὶ τῆς γῆς, κτίστα τῶν ὑδάτων, βασιλεῦ πάσης κτίσεώς σου, σὺ εἰσάκουσον τῆς δεήσεώς μου 13 καὶ δὸς λόγον μου καὶ ἀπάτην εἰς τραῦμα καὶ μώλωπα αὐτῶν, οἳ κατὰ τῆς διαθήκης σου καὶ οἴκου ἡγιασμένου σου καὶ κορυφῆς Σιὼν καὶ οἴκου κατασχέσεως υἱῶν σου ἐβουλεύσαντο σκληρά. 14 καὶ ποίησον ἐπὶ πᾶν τὸ ἔθνος σου, καὶ πάσης φυλῆς ἐπίγνωσιν τοῦ εἰδῆσαι ὅτι σὺ εἶ ὁ Θεὸς πάσης δυνάμεως καὶ κράτους, καὶ οὐκ ἔστιν ἄλλος ὑπερασπίζων τοῦ γένους ᾿Ισραήλ, εἰ μὴ σύ.

10

III. Yuditi na Holoferno

Yuditi aj’emwa Holoferno

1 Ntyo kwo Yuditi alakire Nyamuzinda w’Israheli. Erhi aba amayûsa omusengero gwage, 2 anaciyinamuka halya ali afukamire, ahamagala omwambalikazi, anacibungulukira omu nyumpa yage akazag’ibêra amango g’o lukulu lwa sabato n’agandi mango ga ensiku nkulu. 3 Ahogola olya sunzu ali ayambirhe, ahogola n’emyambalo yage y’obukana yoshi, acishuka omubiri go shi, agushiga n’amavurha g’omugavu mwinja, ashokoza emviri zage bwinja, ahira ecimane cinja omw’irhwe, ayambala emyambalo yage y’obulimbi, eryala akazag’iyambala amago iba Menashè acihabaga. 4 Ahira ebirato emagulu, amagerha minja gaja omw’igosi, ayambala engolo emaboko, empeta omu mi nwe, ebisikiyo oku marhwiri. Ngasi hirya omukazi akanacilimbisamwo hyoshi ahiyambala mpu lyo ahabula amasu g’abalume bankamulolakwo. 5 Omwambalikazi amuhêsa ehicupa h’idivayi, ehibindi hy’orhuvurha, abumba ehishoho hy’enshano y’omugati, amalehe gayumire n’omugati gurhalimwo mva nganye nci; abohera ebyo byoshi haguma, anamuhêsabyo. 6 Banacilikûla, baja ebwa muhango gw’ecishagala ca Betuli. Banacishimana yo abalanzi balimwo Uziyahu n’abashamuka b’ecishagala: Shabri na Karnisi.

7 Erhi babona Yuditi anahindusire obusu, n’emyambalo yage yahindusire, banacirhangâla bwenêne n’obwinja bwage, banacimubwira, mpu: 8 «Nyamuzinda wa ababusi birhu, akubumbe mugisho gwa okuhash’ijira ebi olalire okw’irenge ly’Israheli n’obukuze bwa Yeruzalemu».

9 Yuditi anaciharamya Nyamuzinda, ababwira, erhi: «Murhegeke ba nyigulire olumvi lw’ecishagala, kandi nanagend’iyûkiriza gulya muhigo rhwanashambalagakwo». Banacirhegeka abalanzi b’emisole mpu bamuyigulire nk’oku anahunaga. 10 Bayemêra na Yuditi anacihuluka, ye n’omwambalikazi, n’abantu b’olwo lugo banacimukulikiza amasu kuhika ayandagala oku ntondo, kuhika omu kabanda. 11 Banacirhola enjira yoshi omu kabanda. Balanzi baguma b’Abanyasiriya bayisha emunda ali. 12 Banacigwarha Yuditi, banacimudosa, mpu: «Ali wa lubaga luhi? Oli wa ngahi na lunda luhi waja?» Anacishuza, erhi: «Ndi mwâli w’Abayahudi, narhenga emwabo, nayisha nayaka, bulya bayish’ihanwa emwi nyu boshi bamalirwe. 13 Niono naja emunda Holoferno ali, ye murhambo w’engabo yinyu, nti ngend’imubwira eby’okunali, namuyêreka enjira ankageramwo lyo arhôla entondo yoshi n’omu bantu bage ntyo barhahalemwo ciru n’omuguma». 14 Erhi abo bantu bayumva ebinwa byage, n’erhi balola obusu bwage, embere zabo ali wa kurhangaza n’obwinja bwage. 15 Banacimubwira mpu: «Wamafumya obuzine bwawe ene ocirhangira okuyîsha emunda nnahamwirhu ali. Na buno kanyagya, oje ebw’ihêma lyage, baguma muli rhwe bakulusayo, banakuhise omu maboko gage. 16 Hano onahika embere zage, omanye wankaja entemu oku murhima, ci onamubwire emyanzi yawe nk’okwo onadesire. Kandi anakujirira bwinja. 17 Banacishoga balume igana, banacimulusa ye n’omwambalikazi, banacibahisa ah’ihêma lya Holoferno.

18 Abali omu ciralo boshi banashagamukira emunda ali, bulya omwanzi gw’oku anajagamwo gwamahika omu ngasi ihêma. Abakazag’iyîsha banamugorha boshi, n’obwo ayimanzire aha ihêma lya Holoferno. 19 Bakazâ nwa n’obwinja bwage, n’okusomerwa na bene Israheli, mpu: «Ndi wankagaya olubaga lugwerhe abakazi bangan’aha? Kurhankaba kwinja okubalekamwo ciru n’omulume muguma, bulya abankasigala banahirimya igulu lyoshi».

20 Abira ba Holoferno bàbaga omu nyumpa naye, n’abarhumisi bage bana cihuluka, banacimuhêka omw’ihêma. 21 Holoferno ago mango erhi adwirhe ahumukira oku ncingo, idako ly’ebiyonga bigwerhe obushengerere bw’amasholo, enjwijwi n’ezindi njuma z’engulo ndarhi. 22 Banacimubwira olwa Nyamukazi, naye anacija olunda lw’embere omw’ihêma, n’amatara g’ebyuma gayîsha gamoleka. 23 Erhi Yuditi aja emunda ali ye na abàli bamukulikire, banaci rhangala boshi n’obwinja bw’obusu bwage. Nyamukazi anacifukamiriza, aharamya. Abaganda banamuyîmusa.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 10

1 ΚΑΙ ἐγένετο ὡς ἐπαύσατο βοῶσα πρὸς τὸν Θεὸν ᾿Ισραὴλ καὶ συνετέλεσε πάντα τὰ ρήματα ταῦτα, 2 καὶ ἀνέστη ἀπὸ τῆς πτώσεως καὶ ἐκάλεσε τὴν ἅβραν αὐτῆς καὶ κατέβη εἰς τὸν οἶκον, ἐν ᾧ διέτριβεν ἐν αὐτῷ ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν σαββάτων καὶ ἐν ταῖς ἑορταῖς αὐτῆς· 3 καὶ περιείλατο τὸν σάκκον, ὃν ἐνεδεδύκει, καὶ ἐξεδύσατο τὰ ἱμάτια τῆς χηρεύσεως αὐτῆς καὶ περιεκλύσατο τὸ σῶμα ὕδατι καὶ ἐχρίσατο μύρῳ παχεῖ καὶ διέταξε τὰς τρίχας τῆς κεφαλῆς αὐτῆς καὶ ἐπέθετο μίτραν ἐπ᾿ αὐτῆς καὶ ἐνεδύσατο τὰ ἱμάτια τῆς εὐφροσύνης αὐτῆς, ἐν οἷς ἐστολίζετο ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς ζωῆς τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς Μανασσῆ, 4 καὶ ἔλαβε σανδάλια εἰς τοὺς πόδας αὐτῆς καὶ περιέθετο τοὺς χλιδῶνας καὶ τὰ ψέλλια καὶ τοὺς δακτυλίους καὶ τὰ ἐνώτια καὶ πάντα τὸν κόσμον αὐτῆς καὶ ἐκαλλωπίσατο σφόδρα εἰς ἀπάτησιν ὀφθαλμῶν ἀνδρῶν, ὅσοι ἂν ἴδωσιν αὐτήν. 5 καὶ ἔδωκε τῇ ἅβρᾳ αὐτῆς ἀσκοπυτίνην οἴνου καὶ καψάκην ἐλαίου καὶ πήραν ἐπλήρωσεν ἀλφίτων καὶ παλάθης καὶ ἄρτων καθαρῶν καὶ περιεδίπλωσε πάντα τὰ ἀγγεῖα αὐτῆς καὶ ἐπέθηκεν ἐπ᾿ αὐτῇ. 6 καὶ ἐξήλθοσαν ἐπὶ τὴν πύλην τῆς πόλεως Βαιτυλούα καὶ εὕροσαν ἐφεστῶτας ἐπ᾿ αὐτῆς ᾿Οζίαν καὶ τοὺς πρεσβυτέρους τῆς πόλεως Χαβρὶν καὶ Χαρμίν. 7 ὡς δὲ εἶδον αὐτὴν καὶ ἦν ἠλλοιωμένον τὸ πρόσωπον αὐτῆς καὶ τὴν στολὴν μεταβεβληκυῖαν αὐτῆς, καὶ ἐθαύμασαν ἐπὶ τῷ κάλλει αὐτῆς ἐπὶ πολὺ σφόδρα καὶ εἶπαν αὐτῇ· 8 ὁ Θεὸς ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν δῴη σε εἰς χάριν καὶ τελειώσαι τὰ ἐπιτηδεύματά σου εἰς γαυρίαμα υἱῶν ᾿Ισραὴλ καὶ ὕψωμα ῾Ιερουσαλήμ. καὶ προσεκύνησε τῷ Θεῷ 9 καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· ἐπιτάξατε ἀνοῖξαί μοι τὴν πύλην τῆς πόλεως, καὶ ἐξελεύσομαι εἰς τελείωσιν τῶν λόγων, ὧν ἐλαλήσατε μετ᾿ ἐμοῦ· καὶ συνέταξαν τοῖς νεανίσκοις ἀνοῖξαι αὐτῇ καθότι ἐλάλησε. 10 καὶ ἐποίησαν οὕτως. καὶ ἐξῆλθεν ᾿Ιουδίθ, αὐτὴ καὶ ἡ παιδίσκη αὐτῆς μετ᾿ αὐτῆς· ἀπεσκόπευον δὲ αὐτὴν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἕως οὗ κατέβη τὸ ὄρος, ἕως διῆλθε τὸν αὐλῶνα καὶ οὐκέτι ἐθεώρουν αὐτήν. 11 καὶ ἐπορεύοντο ἐν τῷ αὐλῶνι εἰς εὐθεῖαν, καὶ συνήντησεν αὐτῇ προφυλακὴ τῶν ᾿Ασσυρίων. 12 καὶ συνέλαβον αὐτὴν καὶ ἐπηρώτησαν· τίνων εἶ καὶ πόθεν ἔρχῃ καὶ ποῦ πορεύῃ; καὶ εἶπε· θυγάτηρ εἰμὶ τῶν ῾Εβραίων καὶ ἀποδιδράσκω ἀπὸ προσώπου αὐτῶν, ὅτι μέλλουσι δίδοσθαι ὑμῖν εἰς κατάβρωμα· 13 κἀγὼ ἔρχομαι εἰς τὸ πρόσωπον ᾿Ολοφέρνου ἀρχιστρατήγου δυνάμεως ὑμῶν τοῦ ἀναγγεῖλαι ρήματα ἀληθείας καὶ δείξω πρὸ προσώπου αὐτοῦ ὁδόν, καθ᾿ ἣν πορεύσεται καὶ κυριεύσει πάσης τῆς ὀρεινῆς, καὶ οὐ διαφωνήσει τῶν ἀνδρῶν αὐτοῦ σάρξ μία οὐδὲ πνεῦμα ζωῆς. 14 ὡς δὲ ἤκουσαν οἱ ἄνδρες τὰ ρήματα αὐτῆς καὶ κατενόησαν τὸ πρόσωπον αὐτῆς —καὶ ἦν ἐναντίον αὐτῶν θαυμάσιον τῷ κάλλει σφόδρα— καὶ εἶπαν πρὸς αὐτήν· 15 σέσωκας τὴν ψυχήν σου σπεύσασα καταβῆναι εἰς πρόσωπον τοῦ κυρίου ἡμῶν· καὶ νῦν πρόσελθε ἐπὶ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ, καὶ ἀφ᾿ ἡμῶν προπέμψουσί σε, ἕως παραδώσουσί σε εἰς τὰς χεῖρας αὐτοῦ· 16 ἐὰν δὲ στῇς ἐναντίον αὐτοῦ, μὴ φοβηθῇς τῇ καρδίᾳ σου, ἀλλὰ ἀνάγγειλον κατὰ τὰ ρήματά σου, καὶ εὖ σε ποιήσει. 17 καὶ ἐπέλεξαν ἐξ αὐτῶν ἄνδρας ἑκατὸν καὶ παρέζευξαν αὐτῇ καὶ τῇ ἅβρᾳ αὐτῆς, καὶ ἤγαγον αὐτὰς ἐπὶ τὴν σκηνὴν ᾿Ολοφέρνου. 18 καὶ ἐγένετο συνδρομὴ πάσῃ τῇ παρεμβολῇ, διεβοήθη γὰρ εἰς τὰ σκηνώματα ἡ παρουσία αὐτῆς· καὶ ἐλθόντες ἐκύκλουν αὐτὴν ὡς εἱστήκει ἔξω τῆς σκηνῆς ᾿Ολοφέρνου, ἕως προσήγγειλαν αὐτῷ περὶ αὐτῆς. 19 καὶ ἐθαύμαζον ἐπὶ τῷ κάλλει αὐτῆς καὶ ἐθαύμαζον τοὺς υἱοὺς ᾿Ισραὴλ ἀπ᾿ αὐτῆς, καὶ εἶπεν ἕκαστος πρὸς τὸν πλησίον αὐτοῦ· τίς καταφρονήσει τοῦ λαοῦ τούτου, ὃς ἔχει ἐν ἑαυτῷ γυναῖκας τοιαύτας; ὅτι οὐ καλόν ἐστιν ὑπολείπεσθαι ἐξ αὐτῶν ἄνδρα ἕνα, οἳ ἀφεθέντες δυνήσονται κατασοφίσασθαι πᾶσαν τὴν γῆν. 20 καὶ ἐξῆλθον οἱ παρακαθεύδοντες ᾿Ολοφέρνῃ καὶ πάντες οἱ θεράποντες αὐτοῦ καὶ εἰσήγαγον αὐτὴν εἰς τὴν σκηνήν. 21 καὶ ἦν ᾿Ολοφέρνης ἀναπαυόμενος ἐπὶ τῆς κλίνης αὐτοῦ ἐν τῷ κωνωπείῳ, ὃ ἦν ἐκ πορφύρας καὶ χρυσίου καὶ σμαράγδου καὶ λίθων πολυτελῶν καθυφασμένων. 22 καὶ ἀνήγγειλαν αὐτῷ περὶ αὐτῆς, καὶ ἐξῆλθεν εἰς τὸ προσκήνιον, καὶ λαμπάδες ἀργυραῖ προάγουσαι αὐτοῦ. 23 ὡς δὲ ἦλθε κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ ᾿Ιουδὶθ καὶ τῶν θεραπόντων αὐτοῦ, ἐθαύμασαν πάντες ἐπὶ τῷ κάλλει τοῦ προσώπου αὐτῆς· καὶ πεσοῦσα ἐπὶ πρόσωπον προσεκύνησεν αὐτῷ, καὶ ἤγειραν αὐτὴν οἱ δοῦλοι αὐτοῦ.

11

Yuditi aha mwa Holoferno

1 Holoferno anacimubwira: «erhi ohire omurhima omu nda, wani mukazi. Ntajirira ndi kubi nka anacishozire okukolera Nabukondonozori mwami w’igulu lyoshi. 2 N’oku biyerekire olubaga lwawe luyûbaka omu ntondo, nka lurhangayaguzagya, ciru ntankalengezize itumu lyani kuli bo. Ci bonene bacidwirhire okwo. 3 Ci mbwiraga buno carhumire obayaka oyisha oyakire eno munda. Bulya mbwine oku kucicungula kukudwirhe. 4 Olangalire, walama muli obu budufu bw’ene n’omu zindi nsiku zayisha. Bulya ntaye wakuhumakwo, ci bakujirira bwinja nk’oku banajirira abarhumisi ba nnawirhu Nabukondonozori.»

5 Yuditi anacimubwira, erhi: «Yagirwa, oyankirire ebinwa bya mwambalikazi wawe, oyemêre omujakazi wawe abumbulire akanwa embere zawe, ntanaderhe ebinwa by’obubêshi embere za Nnawirhu. 6 N’erhi wankayumva ebinwa by’omujakazi wawe, Nyamuzinda akola bwinja haguma nawe, na Nnahamwirhu arhankabona ahimwa ciru n’eriguma omu buzine bwage omu mirimo yage yoshi. 7 Neci alame Nabukondonozori, mwami w’igulu lyoshi, gulame omurhwe gwawe, ye wakurhumaga mpu oyinamule ebizine byoshi, bulya arhali bantu bone bamukolera erhi we orhuma, ci n’ensimba z’omu lubala, ebintu n’orhunyunyi rhw’omu malunga, bilamira oku misi ya Nabuko ndonozori n’enyumpa yage yoshi.

8 Rhwamanyire oburhondekezi bwawe, n’obulenga bw’omurhima gwawe, banamanyisize igulu lyoshi oku wene mwinja omu bwami boshi, muntu wa buzibu omu kuba n’obukengere bunene, na muntu wakurhangaza omu biyere kire okulwa, 9 N’oku binwa Akioro aderheraga omu ndêko yawe rhwabima nyire, bulya abantu b’e Betuli bamucizize, anababwizire ebi akubwiraga byoshi. 10 Ci, yagirwa Nnahamwirhu, orhagayaguzagya ebinwa byage, ci obilange omu murhima gwawe, bulya biri by’okunali, ebi anakubwizire byoshi, Bulya olubaga lwirhu lurhahanwa n’engôrho erhajira buhashe buci kuli lwo nka lu rhagomiri Nnamahanga. 11 Na buno, lyo Nnahamwirhu arhag’ihimwa, olufu lwabashangula amarhwe. Bulya ecâha cabagazire; eci câha cirhuma bazusa obukunizi bwa Nyamuzinda wabo ngasi mango bali omu mabi. 12 Ebwa kuba barhacigwerhi mishi na biryo, barhozire omuhigo gw’okuyanka ebirhungwa byabo, ciru banagwerhe enkengero z’okulya ebi Nyamuzinda abahanzagya okulya. 13 Ebisarulwa birhangiriza by’engano, entûlo y’idivayi, n’ey’amavurha, ebi bagishaga mpu bibikirwe abadâhwa, e Yeruzalemu, bakola embere za Nyamuzinda wirhu, balalire okubirya. N’obwo biri bintu ciru omuntu w’omu lubaga kone arhankahumakwo n’amaboko gage. 14 Barhumire ciru n’entumwa e Yeruzalemu y’okugend’iderha oku abantu b’eyo munda bajizire ntyo lyo banayisha babagalulire obuhashe bwarhenga omu ihano likulu. 15 N’oku byayi sh’iba, hano banamanya oku bayemerirwe, bakanarhangira okukolesa obwo buhashe, boshi banahanwe n’okugukumuka olwo lusiku lonene.

16 Niono mwambalikazi wawe, ebwa kuba mmanyire ebyo byoshi, co ci rhumire nyisha ndibirhire emunda oli ntenga emwabo. Na Nyamuzinda anantumire mpu nyish’ijira hano mwawe ebijiro byajugumya omw’igulu lyoshi ngasi boshi bankanabiyumva. 17 Bulya mwambalikazi wawe ali mukazi okenga Nnamahanga w’empingu mûshi na budufu. Na buno, nka nakahash’ibêra hofi nawe Yagirwa, na ngasi budufu mwambalikazi wawe anazûka aje ebwa lubanda, agend’ishenga Nyamuzinda w’empingu, anayish’imbwira amago bamajira eco câha cabo. 18 Nanayish’ikubwirakwo, na kandi ago mango wanagenda n’engabo yawe na ntaye wankahash’ikuhagalika. 19 Nayish’ikugeza omu Yudeya moshi kuhika emhere za Yeruzalemu; n’ecihesi cawe nanaciyimanza aha kagarhî. Nawe wanabahêka nka bibuzi birhagwerhi mungere, ciru nta kabwa kankaderha mpu kakumokera. Bulya okwo kwambwizirwe omu bugeremwa bwani, kwanamanyisibwa mpu nyish’ikubwirakwo.»

20 Ebyo binwa byasimisa bwenene Holoferno n’abàli naye; barhangâla n’obukengere bw’oyo mukazi, banakaderha, mpu: 21 «Kurhcnga aha igulu limerera kuhika aha lihekera, kurhasag’ibonekana mukazi wa bene oyu oku bwinja bw’iranga n’oku bukengere bw’ebinwa byage. 22 Holoferno anacimu bwira erhi: Nyamuzinda anajizire kwinja ene akulerha embere z’olubaga mpu lyo rhubona emisi omu maboko girhu na oku abarhugayaguzize babone obuha nya. 23 Ci we oyinjihire okurhalusire n’ebinwa byawe biri nka buci. Okajira nk’oku wanaderhaga, Nyamuzinda wawe aba ye Nyamuzinda wani; nawe wabona ahantu wakabêra omu bwami bwa Nabukondonozori, n’izîno lyawe lyamanyibwa omw’igulu lyoshi».

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 11

1 ΚΑΙ εἶπε πρὸς αὐτὴν ᾿Ολοφέρνης· θάρσησον, γύναι, μὴ φοβηθῇς τῇ καρδίᾳ σου, ὅτι ἐγὼ οὐκ ἐκάκωσα ἄνθρωπον, ὅστις ᾑρέτικε δουλεύειν βασιλεῖ Ναβουχοδονόσορ πάσης τῆς γῆς. 2 καὶ νῦν ὁ λαός σου ὁ κατοικῶν τὴν ὀρεινήν, εἰ μὴ ἐφαύλισάν με, οὐκ ἂν ᾖρα τὸ δόρυ μου ἐπ᾿ αὐτούς, ἀλλ᾿ αὐτοὶ ἑαυτοῖς ἐποίησαν ταῦτα. 3 καὶ νῦν λέγε μοι τίνος ἕνεκεν ἀπέδρας ἀπ᾿ αὐτῶν καὶ ἦλθες πρὸς ἡμᾶς; ἥκεις γὰρ εἰς σωτηρίαν· θάρσει, ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ ζήσῃ καὶ εἰς τὸ λοιπόν· 4 οὐ γάρ ἐστιν ὃς ἀδικήσει σε, ἀλλ᾿ εὖ σε ποιήσει καθὰ γίνεται τοῖς δούλοις τοῦ κυρίου μου βασιλέως Ναβουχοδονόσορ. 5 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν ᾿Ιουδίθ· δέξαι τὰ ρήματα τῆς δούλης σου, καὶ λαλησάτω ἡ παιδίσκη σου κατὰ πρόσωπόν σου, καὶ οὐκ ἀναγγελῶ ψεῦδος τῷ κυρίῳ μου ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ. 6 καὶ ἐὰν κατακολουθήσῃς τοῖς λόγοις τῆς παιδίσκης σου, τελείως πρᾶγμα ποιήσει μετὰ σοῦ ὁ Θεός, καὶ οὐκ ἀποπεσεῖται ὁ κύριός μου τῶν ἐπιτηδευμάτων αὐτοῦ· 7 ζῇ γὰρ βασιλεὺς Ναβουχοδονόσορ πάσης τῆς γῆς καὶ ζῇ τὸ κράτος αὐτοῦ, ὃς ἀπέστειλέ σε εἰς κατόρθωσιν πάσης ψυχῆς, ὅτι οὐ μόνον ἄνθρωποι διὰ σὲ δουλεύουσιν αὐτῷ, ἀλλὰ καὶ τὰ θηρία τοῦ ἀγροῦ καὶ τὰ κτήνη καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ διὰ τῆς ἰσχύος σου ζήσονται ἐπὶ Ναβουχοδονόσορ καὶ πάντα τὸν οἶκον αὐτοῦ· 8 ἠκούσαμεν γὰρ τὴν σοφίαν σου καὶ τὰ πανουργεύματα τῆς ψυχῆς σου, καὶ ἀνηγγέλη πάσῃ τῇ γῇ ὅτι σὺ μόνος ἀγαθὸς ἐν πάσῃ βασιλείᾳ καὶ δυνατὸς ἐν ἐπιστήμῃ καὶ θαυμαστὸς ἐν στρατεύμασι πολέμου. 9 καὶ νῦν ὁ λόγος, ὃν ἐλάλησεν ᾿Αχιὼρ ἐν τῇ συνεδρίᾳ σου, ἠκούσαμεν τὰ ρήματα αὐτοῦ, ὅτι περιεποιήσαντο αὐτὸν οἱ ἄνδρες Βαιτυλούα, καὶ ἀνήγγειλεν αὐτοῖς πάντα, ὅσα ἐξελάλησε παρὰ σοί. 10 διό, δέσποτα κύριε, μὴ παρέλθῃς τὸν λόγον αὐτοῦ, ἀλλὰ κατάθου αὐτὸν ἐν τῇ καρδίᾳ σου, ὅτι ἀληθής ἐστιν· οὐ γὰρ ἐκδικᾶται τὸ γένος ἡμῶν, οὐ κατισχύει ρομφαία ἐπ᾿ αὐτούς, ἐὰν μὴ ἁμάρτωσιν εἰς τὸν Θεὸν αὐτῶν. 11 καὶ νῦν, ἵνα μὴ γένηται ὁ κύριός μου ἔκβολος καὶ ἄπρακτος καὶ ἐπιπεσεῖται θάνατος ἐπὶ πρόσωπον αὐτῶν, καὶ κατελάβετο αὐτοὺς ἁμάρτημα, ἐν ᾧ παροργιοῦσι τὸν Θεὸν αὐτῶν, ὁπηνίκα ἂν ποιήσωσιν ἀτοπίαν· 12 ἐπεὶ γὰρ ἐξέλιπεν αὐτοὺς τὰ βρώματα καὶ ἐσπανίσθη πᾶν ὕδωρ, ἐβουλεύσαντο ἐπιβαλεῖν τοῖς κτήνεσιν αὐτῶν καὶ πάντα, ὅσα διεστείλατο αὐτοῖς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς νόμοις αὐτοῦ μὴ φαγεῖν, διέγνωσαν δαπανῆσαι. 13 καὶ τὰς ἀπαρχὰς τοῦ σίτου καὶ τὰς δεκάτας τοῦ οἴνου καὶ τοῦ ἐλαίου, ἃ διεφύλαξαν ἁγιάσαντες τοῖς ἱερεῦσι τοῖς παρεστηκόσιν ἐν ῾Ιερουσαλὴμ ἀπέναντι τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, κεκρίκασιν ἐξαναλῶσαι, ὧν οὐδὲ ταῖς χερσὶν καθῆκεν ἅψασθαι οὐδένα τῶν ἐκ τοῦ λαοῦ. 14 καὶ ἀπεστάλκασιν εἰς ῾Ιερουσαλήμ, ὅτι καὶ οἱ ἐκεῖ κατοικοῦντες ἐποίησαν ταῦτα, τοὺς μετακομίσαντας αὐτοῖς τὴν ἄφεσιν παρὰ τῆς γερουσίας. 15 καὶ ἔσται ὡς ἂν ἀναγγείλῃ αὐτοῖς καὶ ποιήσωσι, δοθήσονταί σοι εἰς ὄλεθρον ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ. 16 ὅθεν ἐγὼ ἡ δούλη σου ἐπιγνοῦσα ταῦτα πάντα ἀπέδρων ἀπὸ προσώπου αὐτῶν, καὶ ἐπέστειλέ με ὁ Θεὸς ποιῆσαι μετὰ σοῦ πράγματα, ἐφ᾿ οἷς ἐκστήσεται πᾶσα ἡ γῆ, ὅσοι ἐὰν ἀκούσωσιν αὐτά. 17 ὅτι ἡ δούλη σου θεοσεβής ἐστι καὶ θεραπεύουσα νυκτὸς καὶ ἡμέρας τὸν Θεὸν τοῦ οὐρανοῦ· καὶ νῦν μενῶ παρὰ σοί, κύριέ μου, καὶ ἐξελεύσεται ἡ δούλη σου κατὰ τὴν νύκτα εἰς τὴν φάραγγα καὶ προσεύξομαι πρὸς τὸν Θεόν, καὶ ἐρεῖ μοι πότε ἐποίησαν τὰ ἁμαρτήματα αὐτῶν. 18 καὶ ἐλθοῦσα προσανοίσω σοι, καὶ ἐξελεύσῃ σὺν πάσῃ τῇ δυνάμει σου, καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἀντιστήσεταί σοι ἐξ αὐτῶν. 19 καὶ ἄξω σε διὰ μέσου τῆς ᾿Ιουδαίας ἕως τοῦ ἐλθεῖν ἀπέναντι ῾Ιερουσαλὴμ καὶ θήσω τὸν δίφρον σου ἐν μέσῳ αὐτῆς, καὶ ἄξεις αὐτοὺς ὡς πρόβατα, οἷς οὐκ ἔστι ποιμήν, καὶ οὐ γρύξει κύων τῇ γλώσσῃ αὐτοῦ ἀπέναντί σου, ὅτι ταῦτα ἐλαλήθη μοι κατὰ πρόγνωσίν μου καὶ ἀπηγγέλη μοι, καὶ ἀπεστάλην ἀναγγεῖλαί σοι. 20 καὶ ἤρεσαν οἱ λόγοι αὐτῆς ἐναντίον ᾿Ολοφέρνου καὶ ἐναντίον πάντων τῶν θεραπόντων αὐτοῦ, καὶ ἐθαύμασαν ἐπὶ τῇ σοφίᾳ αὐτῆς καὶ εἶπαν· 21 οὐκ ἔστι τοιαύτη γυνὴ ἀπ᾿ ἄκρου ἕως ἄκρου τῆς γῆς καλῷ προσώπῳ καὶ συνέσει λόγων. 22 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὴν ᾿Ολοφέρνης· εὖ ἐποίησεν ὁ Θεὸς ἀποστείλας σε ἔμπροσθεν τοῦ λαοῦ τοῦ γενηθῆναι ἐν χερσὶν ἡμῶν κράτος, ἐν δὲ τοῖς φαυλίσασι τὸν κύριόν μου ἀπώλειαν. 23 καὶ νῦν ἀστεία εἶ σὺ ἐν τῷ εἴδει σου καὶ ἀγαθὴ ἐν τοῖς λόγοις σου· ὅτι ἐὰν ποιήσῃς καθὰ ἐλάλησας, ὁ Θεός σου ἔσται μου Θεός, καὶ σὺ ἐν οἴκῳ βασιλέως Ναβουχοδονόσορ καθήσῃ καὶ ἔσῃ ὀνομαστὴ παρὰ πᾶσαν τὴν γῆν.

12

Erhi Yuditi àli omu logo lw’Abanya-Asuru

1 Holoferno anacirhegeka mpu baheke Yuditi halya anabikira ebirugu byage binjinja, anacirhegeka mpu bamuhe oku biryo byage yenene, banamuhe kuli galya gage ananywakwo yenène. 2 Yuditi anashuza, erhi: «Ntalya kuli ebyo biryo lyo ndek’isarhaza abandi, ci konene ebiryo byani byayishire binkulikire». 3 Holoferno anacimushuza, erhi: «Hano ebiryo byawe bihwa ngahi rhwashub’irhenza ebiryo bya bene ebyo mpu rhukuhebyo? Bulya emwirhu erhaba ciru n’omuntu muguma w’omu bûko bwawe?» 4 Yuditi anacimubwira, erhi: «Ndahire okw’izîno lyawe nnahamwirhu, mwambalikazi wawe arhayûse ebi ndwirhe embere Nyamuzinda ayûkirize n’okuboko kwani ebi alaganyagya byoshi». 5 Abali na Holoferno banacimuhêka omw’ihêma, anacija iro kuhika aha karhî k’obudufu, anacisinsimuka oku mucêracêra. 6 Anacirhuma abagend’ibwira Holoferno, erhi: «Nnahamwirhu arhegeke baleke omwambalikazi wage ahuluke, agend’isalira», 7 bulya Holoferno ali arhegesire, abakazag’imulanga mpu barhamuhanzagya. Anacibêra okwo cihando nsiku isharhu. Ngasi budufu akazag’ija omu kabanda ka Betuli anacikalaba omwo cihando ahali iriba ly’amîshi. 8 Na erhi ayinamukaga anayîshe ashenga Nnamahanga mpu ahêke amajira gage bwinja okw’irenge ly’abana b’olubaga lwage. 9 Anashubira mulya ihema akola acire yeshi; anabêramwo kuhika amango arhôla ebiryo byage omu cajingwe.

Yuditi oku lusiku lukulu lwa Holoferno

10 Ka oku lusiku lwa kani Holoferno arhajira idinye oku barhambo bage bonene, arhalalikaga ciru n’omuguma omu barhumisi bage. 11 Anacibwira Bagoasi, ye wali nshagi y’okulanga ebirugu byage byoshi, erhi: «Kanya oyeme ze oyu mukazi w’omuyahudi oli emwawe, ayîshe eno mwirhu, rhulye rhuna nywe rhweshi. 12 Bulya zanaba nshonyi kuli rhwe erhi rhwankalêka mukazi wa bene oyu agenda rhurhanayinjibini. Kandi nka rhurhayîshiri rhwamurhiza anakarhushekera». 13 Bagoasi anarhenga aha mwa Holoferno, aja omu Yuditi ali, anacimubwira, erhi: «Oyûla mujanyere mwinjinja arhayôbohaga okuja emunda nnahamwirhu ali, lyo akuzibwa embere zage, anywe haguma nirhu idivayi n’obushagaluke bunene, anabe mwa luno lusiku nka munyere muguma wa bene Asuru, ababa omu nyumpa ya Nabukondonozori». 14 Yuditi ana shuza, erhi: «Ndigi ndi niono w’okuhakana ebya nnahamwirhu? Ehi anabwine hiri hinja omu masu gage, niono nanacihangana okuhijira bwinja na ntyo bwanaba busîme bunene kuhika oku lusiku lw’okufa kwani». 15 Anaciyimuka, anaciyambala omushangi gwage, ajagalîra n’ebindi birimbisa omukazi byoshi. Omwambalikazi ayisha amushokolire, anacilambûla embere za Holoferno itapi Bagoasi ali ahire Yuditi mpu akaz’ilikolesa ngasi lusiku amango g’okulya. 16 Yuditi anacija omu nyumpa. Omurhima gwa Holoferno gwadûrha bwenêne. Ayumva akola azigire loshi okulala naye. Anakazag’ilonza amango ga okumushumika kurhenga lulya lusiku anamubo naga. 17 Anacimubwira, erhi: «Nywaga mâshi nawe oshagaluke haguma ni rhu». 18 Yuditi anamushuza, erhi: «Neci nanywa la, bulya oku lusiku lw’ene nani namabona iragi ly’okulama oku ntasag’ilama bundi omu kalamo kani kosh». 19 Anaciyanka kuli ebi omwambalikazi amurheganyizagya, ananywera embere zage. 20 Holoferno yeshi ashagaluka, anywa idivayi linene bwenêne kurhalusa oku arhalisag’inywa kurhenga okuburhwa kwage.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 12

1 ΚΑΙ ἐκέλευσεν εἰσαγαγεῖν αὐτὴν οὗ ἐτίθετο τὰ ἀργυρώματα αὐτοῦ καὶ συνέταξε καταστρῶσαι αὐτῇ ἀπὸ τῶν ὀψοποιημάτων αὐτοῦ καὶ τοῦ οἴνου αὐτοῦ πίνειν. 2 καὶ εἶπεν ᾿Ιουδίθ· οὐ φάγομαι ἐξ αὐτῶν, ἵνα μὴ γένηται σκάνδαλον, ἀλλ᾿ ἐκ τῶν ἠκολουθηκότων μοι χορηγηθήσεται. 3 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὴν ᾿Ολοφέρνης· ἐὰν δὲ ἐκλίπῃ τὰ ὄντα μετὰ σοῦ, πόθεν ἐξοίσομέν σοι δοῦναι ὅμοια αὐτοῖς; οὐ γάρ ἐστι μεθ᾿ ἡμῶν ἐκ τοῦ ἔθνους σου. 4 καὶ εἶπεν ᾿Ιουδὶθ πρὸς αὐτόν· ζῇ ἡ ψυχή σου, κύριέ μου, ὅτι οὐ δαπανήσει ἡ δούλη σου τὰ ὄντα μετ᾿ ἐμοῦ, ἕως ἂν ποιήσῃ Κύριος ἐν χειρί μου ἃ ἐβουλεύσατο. 5 καὶ ἠγάγοσαν αὐτὴν οἱ θεράποντες ᾿Ολοφέρνου εἰς τὴν σκηνήν, καὶ ὕπνωσε μέχρι μεσούσης τῆς νυκτός· καὶ ἀνέστη πρὸς τὴν ἑωθινὴν φυλακήν, 6 καὶ ἀπέστειλε πρὸς ᾿Ολοφέρνην λέγουσα· ἐπιταξάτω δὴ ὁ κύριός μου ἐᾶσαι τὴν δούλην σου ἐπὶ προσευχὴν ἐξελθεῖν. 7 καὶ προσέταξεν ᾿Ολοφέρνης τοῖς σωματοφύλαξι μὴ διακωλύειν αὐτήν. καὶ παρέμεινεν ἐν τῇ παρεμβολῇ ἡμέρας τρεῖς, καὶ ἐξεπορεύετο κατὰ νύκτα εἰς τὴν φάραγγα Βαιτυλούα καὶ ἐβαπτίζετο ἐν τῇ παρεμβολῇ ἐπὶ τῆς πηγῆς τοῦ ὕδατος· 8 καὶ ὡς ἀνέβη, ἐδέετο τοῦ Κυρίου Θεοῦ ᾿Ισραὴλ κατευθῦναι τὴν ὁδὸν αὐτῆς εἰς ἀνάστημα τῶν υἱῶν τοῦ λαοῦ αὐτοῦ. 9 καὶ εἰσπορευομένη καθαρὰ παρέμενε τῇ σκηνῇ, μέχρις οὗ προσηνέγκατο τὴν τροφὴν αὐτῆς πρὸς ἑσπέραν. 10 καὶ ἐγένετο ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ τετάρτῃ, ἐποίησεν ᾿Ολοφέρνης πότον τοῖς δούλοις αὐτοῦ μόνοις καὶ οὐκ ἐκάλεσεν εἰς τὴν χρῆσιν οὐδένα τῶν πρὸς ταῖς χρείαις. 11 καὶ εἶπε Βαγώᾳ τῷ εὐνούχῳ, ὃς ἦν ἐφεστηκὼς ἐπὶ πάντων τῶν αὐτοῦ· πεῖσον δὴ πορευθεὶς τὴν γυναῖκα τὴν ῾Εβραίαν ἥ ἐστι παρὰ σοί, τοῦ ἐλθεῖν πρὸς ἡμᾶς καὶ φαγεῖν καὶ πιεῖν μεθ᾿ ἡμῶν· 12 ἰδοὺ γὰρ αἰσχρὸν τῷ προσώπῳ ἡμῶν, εἰ γυναῖκα τοιαύτην παρήσομεν οὐχ ὁμιλήσαντες αὐτῇ, ὅτι ἐὰν ταύτην μὴ ἐπισπασώμεθα, καταγελάσεται ἡμῶν. 13 καὶ ἐξῆλθε Βαγώας ἀπὸ προσώπου ᾿Ολοφέρνου καὶ εἰσῆλθε πρὸς αὐτὴν καὶ εἶπε· μὴ ὀκνησάτω δὴ ἡ παιδίσκη ἡ καλὴ αὕτη ἐλθοῦσα πρὸς τὸν κύριόν μου δοξασθῆναι κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ καὶ πιεῖν μεθ᾿ ἡμῶν εἰς εὐφροσύνην οἶνον καὶ γενηθῆναι ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ ὡς θυγάτηρ μία τῶν υἱῶν ᾿Ασσούρ, αἳ παρεστήκασιν ἐν οἴκῳ Ναβουχοδονόσορ. 14 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν ᾿Ιουδίθ· καὶ τίς εἰμι ἐγὼ ἀντεροῦσα τῷ κυρίῳ μου; ὅτι πᾶν, ὃ ἔσται ἐν τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ ἀρεστόν, σπεύσασα ποιήσω, καὶ ἔσται τοῦτο ἀγαλλίαμα ἕως ἡμέρας θανάτου μου. 15 καὶ διαναστᾶσα ἐκοσμήθη τῷ ἱματισμῷ καὶ παντὶ τῷ κόσμῳ τῷ γυναικείῳ, καὶ προσῆλθεν ἡ δούλη αὐτῆς καὶ ἔστρωσεν αὐτῇ κατέναντι ᾿Ολοφέρνου χαμαὶ τὰ κώδια, ἃ ἔλαβε παρὰ Βαγώου εἰς τὴν καθημερινὴν δίαιταν αὐτῆς, εἰς τὸ ἐσθίειν κατακλινομένην ἐπ᾿ αὐτῶν. 16 καὶ εἰσελθοῦσα ἀνέπεσεν ᾿Ιουδίθ, καὶ ἐξέστη ἡ καρδία ᾿Ολοφέρνου ἐπ᾿ αὐτήν, καὶ ἐσαλεύθη ἡ ψυχὴ αὐτοῦ, καὶ ἦν κατεπίθυμος σφόδρα τοῦ συγγενέσθαι μετ᾿ αὐτῆς· καὶ ἐτήρει καιρὸν τοῦ ἀπατῆσαι αὐτὴν ἀφ᾿ ἧς ἡμέρας εἶδεν αὐτήν. 17 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὴν ᾿Ολοφέρνης· πίε δὴ καὶ γενήθητι μεθ᾿ ἡμῶν εἰς εὐφροσύνην. 18 καὶ εἶπεν ᾿Ιουδίθ· πίομαι δή, κύριε, ὅτι ἐμεγαλύνθη τὸ ζῆν μου ἐν ἐμοὶ σήμερον παρὰ πάσας τὰς ἡμέρας τῆς γενέσεώς μου. 19 καὶ λαβοῦσα ἔφαγε καὶ ἔπιε κατέναντι αὐτοῦ ἃ ἡτοίμασεν ἡ δούλη αὐτῆς. 20 καὶ ηὐφράνθη ᾿Ολοφέρνης ἀπ᾿ αὐτῆς καὶ ἔπιεν οἶνον πολὺν σφόδρα, ὅσον οὐκ ἔπιε πώποτε ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ ἀφ᾿ οὗ ἐγεννήθη.

13

Yuditi ayirha Holoferno

1 Erhi ebijingo binaba, abambali bakasengaruka dubaduba. Bagoasi anahamika ihêma ly’embuga, anacikumira abalalizi boshi omu mwa nnawabo, boshi bagend’ikacihonda oku ncingo zabo, bulya bali erhi bagazirwe n’amamvu. 2 Yuditi asigala yenc omu nyumpa na Holoferno. Holoferno erhi amalanguka oku ncingo ebwa kuba yeshi ali amazika na idivayi. 3 Yuditi anaci bwira omwambalikazi mpu aciyegûle n’enyumpa y’okulala, anamulindire e mbuga nk’oku anajira ngasi lusiku, bulya ali adesire oku aciyish’ihuluka age nd’isalira, kwo anali amarhang’ibwira Bagoasi.

4 Abantu boshi banacimuleka mulya nyumpa. Ntaye ciru n’omuguma wasi gire muli eyo nyumpa y’okulala, abe mwana, abe mukulu. Yuditi anaciyîmanga hofi n’encingo, anaciderha omu murhima gwage, erhi: «Nyamuzinda ogala byoshi, yîmangira ebijiro by’amaboko gani okw’irenge lya Yeruzalemu. 5 Gano go mango g’okurhabâla omwimo gwawe n’okuyunjuliza omuhigo gwani, lyo oshandabanya abashombanyi barhugosire buno».

6 Anaciyegera hofi n’encingo ebw’irhwe lya Holoferno, amubwikula omu shangi, 7 anacija oku ncingo, anacirhuluba emviri z’okw’irhwe lyage, anacide rha, erhi: «Mpa nani emisi, Yagirwa Nyakazane Nyamuzinda w’Israheli mwa gano mango». 8 Anacitwa kabirhi kabirhi n’emisi yage yoshi omw’igosi lya Holoferno. Anacishayûla irhwe. 9 Anabulungiza omubiri gwage okw’idaho, anacimanyula emishangi yali oku minara. Kasanzi kasungumu anacihuluka, ahêreza omwambalikazi irhwe lya Holoferno; 10 anacilirhogeza muli erya nshoho y’ebiryo. Oku banali babirhi banacihuluka nk’oku banakomereraga bakola bagend’isalira. Banacirhenga omu cirâlo, banacizunguluka ecishagala, banacisôkera oku ntondo ya Betuliya, banacihika aha muhango gw’eco ci shagala.

11 Yuditi ahamagaza anaciri kuli, erhi: «Muyîgule muyîgule olumvi, Nyaka sane ali haguma nirhu, neci Nyakasane ali haguma nirhu omu kurhucinga oku bashombanyi nk’oku anarhujirire ene». 12 Erhi abantu ba muli olwo lugo bayu -‘ mva izu lyage, boshi bashagamukira ebwa muhango gw’olugo. 13 Banacige nd’ihamagala abakulu b’olugo, banaciyîsha nabo bali bulibirha boshi, kurhenga oku murho kuhika oku muntu mukulu, bulya bali babwine oku ciri cisomerine okucibona agaluka. Banacihamûla olumvi banacimuyankirira banaciyasa omuliro mpu babamolekere, banacibazunguluka. 14 Yuditi anacibabwira, erhi: «Mukuze Nyamuzinda, mukuze Nyamuzinda, mumukuze bulya arhacirhenza obwonjo bwage oku nyumpa y’Israheli, ci anavungunywire abashombanyi birhu muli obu budufu na okuboko kwani». 15 Anaciyômola irhwe mulya nshoho anaciliyerekana, anaciderha, erhi: «Loli irhwe lya Holoferno ye murhambo mukulu w’abasirika b’Abanyasiriya, alagi n’emishangi ashuba agwishiremwo e rhi ndalwe erhuma; Nyamuzinda anamuhimbagulize n’okuboko kw’omukazi. 16 Aganze Nnamahanga owandangaga omu njira nanageraga mwoshi, bulya obusu bwani bwamuhusize acilêrhera olufu; arhajizire kubi nani mpu ampemule ananshereze.» 17 Olubaga loshi lwazanwa, lwanaciyunamiriza, lwanaciharamya Nyamuzinda, lwaderha, erhi: «Oyagirwe Nyamuzinda wirhu we wafunyaga ene abashombanyi b’olubaga lwawe».

18 Uziyahu anacibwira Yuditi. erhi: «Oli mugishe mwâli wani na Nyamuzinda oba enyanya ly’amalunga goshi, kulusha abandi bakazi boshi ba hano igulu. Ayagirwe Nyamuzinda w’empingu n’igulu owajaga akulangula enjira mpu otwe igosi ly’omukulu w’abashombanyi birhu. 19 Bulya obu bwikubagire bwawe burharhenge omu mirhima y’abantu bayô rha bacikubagira ensiku zoshi emisi ya Nyamuzinda. 20 Mâshi kuli okwo Nyamuzinda yene akuhêke irenge, akuhe iragi libe luhe mbo lw’oku orhababalire obuzine bwawe omu kubona kurhi olubaga lwawe lwamajuguma, bulya wabire murhanzi w’okubona oku rhwagukumuka galya mango wanabaga n’olugendo lwinja embere za Nyamuzinda wirhu.» Olubaga loshi lwanacidumiza mpu: «Amen! Amen!»

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 13

1 ΩΣ δὲ ὀψία ἐγένετο, ἐσπούδασαν οἱ δοῦλοι αὐτοῦ ἀναλύειν. καὶ Βαγώας συνέκλεισε τὴν σκηνὴν ἔξωθεν καὶ ἀπέκλεισε τοὺς παρεστῶτας ἐκ προσώπου τοῦ κυρίου αὐτοῦ, καὶ ἀπῴχοντο εἰς τὰς κοίτας αὐτῶν· ἦσαν γὰρ πάντες κεκοπωμένοι, διὰ τὸ ἐπὶ πλεῖον γεγονέναι τὸν πότον. 2 ὑπελείφθη δὲ ᾿Ιουδὶθ μόνη ἐν τῇ σκηνῇ, καὶ ᾿Ολοφέρνης προπεπτωκὼς ἐπὶ τὴν κλίνην αὐτοῦ· ἦν γὰρ περικεχυμένος αὐτῷ ὁ οἶνος. 3 καὶ εἶπεν ᾿Ιουδὶθ τῇ δούλῃ αὐτῆς στῆναι ἔξω τοῦ κοιτῶνος αὐτῆς καὶ ἐπιτηρεῖν τὴν ἔξοδον αὐτῆς· καθάπερ καθ᾿ ἡμέραν, ἐξελεύσεσθαι γὰρ ἔφη ἐπὶ τὴν προσευχὴν αὐτῆς· καὶ τῷ Βαγώᾳ ἐλάλησε κατὰ τὰ ρήματα ταῦτα. 4 καὶ ἀπήλθοσαν πάντες ἐκ προσώπου, καὶ οὐδεὶς κατελείφθη ἐν τῷ κοιτῶνι ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου καὶ στᾶσα ᾿Ιουδὶθ παρὰ τὴν κλίνην αὐτοῦ εἶπεν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς· Κύριε ὁ Θεὸς πάσης δυνάμεως, ἐπίβλεψον ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ ἐπὶ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν μου εἰς ὕψωμα ῾Ιερουσαλήμ· 5 ὅτι νῦν καιρὸς ἀντιλαβέσθαι τῆς κληρονομίας σου καὶ ποιῆσαι τὸ ἐπιτήδευμά μου εἰς θραῦμα ἐχθρῶν, οἵ ἐπανέστησαν ἡμῖν. 6 καὶ προσελθοῦσα τῷ κανόνι τῆς κλίνης, ὃς ἦν πρὸς κεφαλῆς ᾿Ολοφέρνου, καθεῖλε τὸν ἀκινάκην αὐτοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ 7 καὶ ἐγγίσασα τῆς κλίνης ἐδράξατο τῆς κόμης τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ εἶπε· κραταίωσόν με, ὁ Θεὸς ᾿Ισραήλ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ. 8 καὶ ἐπάταξεν εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ δὶς ἐν τῇ ἰσχύϊ αὐτῆς καὶ ἀφεῖλε τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ ἀπ᾿ αὐτοῦ, 9 καὶ ἀπεκύλισε τὸ σῶμα αὐτοῦ ἀπὸ τῆς στρωμνῆς καὶ ἀφεῖλε τὸ κωνωπεῖον ἀπὸ τῶν στύλων. καὶ μετ᾿ ὀλίγον ἐξῆλθε, καὶ παρέδωκε τῇ ἅβρᾳ αὐτῆς τὴν κεφαλὴν ᾿Ολοφέρνου, 10 καὶ ἐνέβαλεν αὐτὴν εἰς τὴν πήραν τῶν βρωμάτων αὐτῆς. καὶ ἐξῆλθον αἱ δύο ἅμα κατὰ τὸν ἐθισμὸν αὐτῶν ἐπὶ τὴν προσευχήν· καὶ διελθοῦσαι τὴν παρεμβολὴν ἐκύκλωσαν τὴν φάλαγγα ἐκείνην καὶ προσανέβησαν τὸ ὄρος Βαιτυλούα καὶ ἤλθοσαν πρὸς τὰς πύλας αὐτῆς. 11 Καὶ εἶπεν ᾿Ιουδὶθ μακρόθεν τοῖς φυλάσσουσιν ἐπὶ τῶν πυλῶν· ἀνοίξατε, ἀνοίξατε δὴ τὴν πύλην, μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν ποιῆσαι ἔτι ἰσχὺν ἐν ᾿Ισραὴλ κατὰ κράτος κατὰ τῶν ἐχθρῶν, καθὰ καὶ σήμερον ἐποίησε. 12 καὶ ἐγένετο ὡς ἤκουσαν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως αὐτῆς τὴν φωνὴν αὐτῆς, ἐσπούδασαν τοῦ καταβῆναι εἰς τὴν πύλην τῆς πόλεως αὐτῶν καὶ συνεκάλεσαν τοὺς πρεσβυτέρους τῆς πόλεως. 13 καὶ συνέδραμον πάντες ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου, ὅτι παράδοξον ἦν αὐτοῖς τὸ ἐλθεῖν αὐτήν, καὶ ἤνοιξαν τὴν πύλην καὶ ὑπεδέξαντο αὐτὰς καὶ ἅψαντες πῦρ εἰς φαῦσιν περιεκύκλωσαν αὐτάς. 14 ἡ δὲ εἶπε πρὸς αὐτοὺς φωνῇ μεγάλῃ· αἰνεῖτε τὸν Θεόν, αἰνεῖτε· αἰνεῖτε τὸν Θεόν, ὃς οὐκ ἀπέστησε τὸ ἔλεος αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ οἴκου ᾿Ισραήλ, ἀλλ᾿ ἔθραυσε τοὺς ἐχθροὺς ἡμῶν διὰ χειρός μου ἐν τῇ νυκτὶ ταύτῃ. 15 καὶ προελοῦσα τὴν κεφαλὴν ἐκ τῆς πήρας ἔδειξε καὶ εἶπεν αὐτοῖς· ἰδοὺ ἡ κεφαλὴ ᾿Ολοφέρνου ἀρχιστρατήγου δυνάμεως ᾿Ασσούρ, καὶ ἰδοὺ τὸ κωνωπεῖον, ἐν ᾧ κατέκειτο ἐν ταῖς μέθαις αὐτοῦ· καὶ ἐπάταξεν αὐτὸν ὁ Κύριος ἐν χειρὶ θηλείας· 16 καὶ ζῇ Κύριος, ὃς διεφύλαξέ με ἐν τῇ ὁδῷ μου, ᾗ ἐπορεύθην, ὅτι ἠπάτησεν αὐτὸν τὸ πρόσωπόν μου εἰς ἀπώλειαν αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἐποίησεν ἁμάρτημα μετ᾿ ἐμοῦ εἰς μίασμα καὶ αἰσχύνην. 17 καὶ ἐξέστη πᾶς ὁ λαὸς σφόδρα καὶ κύψαντες προσεκύνησαν τῷ Θεῷ καὶ εἶπαν ὁμοθυμαδόν· εὐλογητὸς εἶ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ ἐξουδενώσας ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ σήμερον τοὺς ἐχθροὺς τοῦ λαοῦ σου. 18 καὶ εἶπεν αὐτῇ ᾿Οζίας· εὐλογητὴ σύ, θύγατερ, τῷ Θεῷ τῷ ῾Υψίστῳ παρὰ πάσας τὰς γυναῖκας τὰς ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ εὐλογημένος Κύριος ὁ Θεός, ὃς ἔκτισε τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὴν γῆν, ὃς κατεύθυνέ σε εἰς τραῦμα κεφαλῆς ἄρχοντος ἐχθρῶν ἡμῶν· 19 ὅτι οὐκ ἀποστήσεται ἡ ἐλπίς σου ἀπὸ καρδίας ἀνθρώπων μνημονευόντων ἰσχὺν Θεοῦ ἕως αἰῶνος. 20 καὶ ποιήσαι σοι αὐτὰ ὁ Θεὸς εἰς ὕψος αἰώνιον τοῦ ἐπισκέψασθαί σε ἐν ἀγαθοῖς, ἀνθ᾿ ὧν οὐκ ἐφείσω τῆς ψυχῆς σου διὰ τὴν ταπείνωσιν τοῦ γένους ἡμῶν, ἀλλ᾿ ἐπεξῆλθες πτώματι ἡμῶν ἐπ᾿ εὐθεῖαν πορευθεῖσα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. καὶ εἶπαν πᾶς ὁ λαός· γένοιτο, γένοιτο.

14

III. Bene-lsraheli bahima Abanya-Sîriya

Abanyasîriya barhemuka banashandabana

1 Yuditi anacibabwira, erhi: «Munyumvagye yaga bene wirhu, muyanke eli irhwe, mulimanike aha irhwerhwe ly’enkuta zinyu. 2 Na hano izûba libasha bwamanaca, munayanke ngasi muguma eby’emirasano byage, ngasi balume ba misi boshi banabunguluke, mube nka bantu bayandagalira ebwa kabanda, era bali bene Asuru. Ci kwone murhabungulukaga. 3 Nabo, hano baba bamayanka emirasano yabo, bakanya bagend’imanyisa abali oku ciha ndo, nabo banazûsa abarhambo b’engabo ya Asuru, kandi nabo banalibirhira emunda ihêma lya Holoferno liri. Barhamushimane, na ntyo oboba bwabagwa rha, banashandabane embere zinyu. 4 Na hano mukola mubaminisire, mw’oyo n’abandi banayûbaka omu Israheli boshi, mwâbalambika omu njira.

5 Ci kwone embere mujire ntyo, mumpamagalire Akioro olya muntu w’omunya-Amoni, yene abone anamanye oku neci anali olya wagayaguzagya enyumpa ya Israheli, n’olya wamurhumaga emwinyu nka muntu mufu». 6 Banacihamagala Akioro aja omu nyumpa ya Uziyahu. Erhi ajamwo anabona irhwe lya Holoferno omu maboko g’omuntu wali omwo ndêko y’olubaga; acirhimba akamalanga okw’idaho, ahôla. 7 Ci erhi ahembûka, afukama aha magulu ga Yuditi, anaciderha, erhi: «Oli mugishe omu nyumpa za bene Israheli boshi n’omu mashanja goshi, ngasi boshi banayumve izino lyawe banarhangale.

8 Na buno ombwirage nani kurhi wajizire mwa zino nsiku». Na Yuditi anacirhondêreza okumubwira ebi ajizire byoshi kurhenga amango anagendaga kuhika ago mango akazag’ibaganirira. 9 Yuditi erhi aba amayûsa okushambâla, olubaga loshi lwanacibanda akahababo n’olwo lubi lwashakanya omu cishagala coshi. 10 Ci erhi Akioro aba amabona ebi Nyamuzinda wa Israheli anajizire, ayemêra okunali oyo Nyamuzinda w’Israheli, bakembûla oku bulume bwage, na kuhika buno aciba na bene Israheli.

11 Erhi bunaca ntya, bamanika irhwe lya Holoferno oku nkuta na ngasi muguma ayanka emirasano yage. Banacibunguluka bikembe bikembe ebwa kafomeko k’entondo. 12 Erhi bene Asuru babalangira, banacigend’ibwira abakulu babo, nabo banacikanya bagend’ibwira abarhambo b’engabo, bakulikira na ngasi barhegeka ngabo ndebe. 13 Banacija emunda ihêma lya Holoferno lyàli. Banacibwira olya wakazag’ilanga ebirugu byage, mpu: «Ozûse Nnahamwirhu bulya balya bajà bamarhangula okuyandagalira emunda rhuli mpu barhulwise, banagukumuke ntya boshi». 14 Bagoasi agend’ikomomba oku lumvi lw’ihêma lwàli emuhanda. Bulya ali acikebirwe mpu bagwishire na Yuditi. 15 Ci erhi aciba ntaye omushuzize, ahiga okuja omu nyumpa y’okulala: amushimana gukola mufu, akola cirunda bamukabulire oku ntebe n’irhwe mira baligendanaga. 16 Anaciyâma bwenene, abanda endulu, omu kufuduka, asharhula emyambalo yage. 17 Anacija omw’ihêma lyabâga cihando ca Yuditi, arhacimushangagamwo. Anacilibirhira emunda olubaga luli, erhi: 18 «Balya bajà bagomire! Omukazi w’Omuyahudi amabonesa enyumpa ya Nabukondonozori enshonyi. Holoferno oyo okw’idaho, ci arhacigwehi irhwe oku mubiri gwage». 19 Erhi banayumva ebyo binwa, abarhambo b’engabo y’Abanya-Sîriya bana sharhangula emyambalo yabo, bazunguluka obukengere, banacibanda endulû erya y’okujugumya abali omu cihando boshi.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 14

1 ΚΑΙ εἶπε πρὸς αὐτοὺς ᾿Ιουδίθ· ἀκούσατε δή μου, ἀδελφοί, καὶ λαβόντες τὴν κεφαλὴν ταύτην κρεμάσατε αὐτὴν ἐπὶ τῆς ἐπάλξεως τοῦ τείχους ὑμῶν. 2 καὶ ἔσται ἡνίκα ἂν διαφαύσῃ ὁ ὄρθρος καὶ ἐξέλθῃ ὁ ἥλιος ἐπὶ τὴν γῆν, ἀναλήψεσθε ἕκαστος τὰ σκεύη τὰ πολεμικὰ ὑμῶν καὶ ἐξελεύσεσθε πᾶς ἀνὴρ ἰσχύων ἔξω τῆς πόλεως καὶ δώσετε ἀρχηγὸν εἰς αὐτοὺς ὡς καταβαίνοντες ἐπὶ τὸ πεδίον εἰς τὴν προφυλακὴν υἱῶν ᾿Ασσούρ, καὶ οὐ καταβήσεσθε. 3 καὶ ἀναλαβόντες οὗτοι τὰς πανοπλίας αὐτῶν πορεύσονται εἰς τὴν παρεμβολὴν αὐτῶν καὶ ἐγεροῦσι τοὺς στρατηγοὺς τῆς δυνάμεως ᾿Ασσούρ· καὶ συνδραμοῦνται ἐπὶ τὴν σκηνὴν ᾿Ολοφέρνου καὶ οὐχ εὑρήσουσιν αὐτόν, καὶ ἐπιπεσεῖται ἐπ᾿ αὐτου’ς φόβος, καὶ φεύξονται ἀπὸ προσώπου ὑμῶν. 4 καὶ ἐπακολουθήσαντες ὑμεῖς καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες πᾶν ὅριον ᾿Ισραήλ, καταστρώσατε αὐτοὺς ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτῶν. 5 πρὸ δὲ τοῦ ποιῆσαι ταῦτα, καλέσατέ μοι ᾿Αχιὼρ τὸν ᾿Αμανίτην, ἵνα ἰδὼν ἐπιγνῷ τὸν ἐκφαυλίσαντα τὸν οἶκον τοῦ ᾿Ισραὴλ καὶ αὐτὸν ὡς εἰς θάνατον ἀποστείλαντα εἰς ἡμᾶς. 6 καὶ ἐκάλεσαν τὸν ᾿Αχιὼρ ἐκ τοῦ οἴκου ᾿Οζία· ὡς δὲ ἦλθε καὶ εἶδε τὴν κεφαλὴν ᾿Ολοφέρνου ἐν χειρὶ ἀνδρὸς ἑνὸς ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ λαοῦ, ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον, καὶ ἐξελύθη τὸ πνεῦμα αὐτοῦ. 7 ὡς δὲ ἀνέλαβον αὐτόν, προσέπεσε τοῖς ποσὶν ᾿Ιουδὶθ καὶ προσεκύνησε τῷ προσώπῳ αὐτῆς καὶ εἶπεν· εὐλογημένη σὺ ἐν παντὶ σκηνώματι ᾿Ιούδα καὶ ἐν παντὶ ἔθνει, οἵτινες ἀκούσαντες τὸ ὄνομά σου ταραχθήσονται· 8 καὶ νῦν ἀνάγγειλόν μοι ὅσα ἐποίσας ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις. καὶ ἀπήγγειλεν αὐτῷ ᾿Ιουδὶθ ἐν μέσῳ τοῦ λαοῦ πάντα, ὅσα ἦν πεποιηκυῖα, ἀφ᾿ ἧς ἡμέρας ἐξῆλθεν ἕως οὗ ἐλάλει αὐτοῖς. 9 ὡς δὲ ἐπαύσατο λαλοῦσα, ἠλάλαξεν ὁ λαὸς φωνῇ μεγάλῃ καὶ ἔδωκε φωνὴν εὐφρόσυνον ἐν τῇ πόλει αὐτῶν. 10 ἰδὼν δὲ ᾿Αχιὼρ πάντα, ὅσα ἐποίησεν ὁ Θεὸς τοῦ ᾿Ισραήλ, ἐπίστευσε τῷ Θεῷ σφόδρα καὶ περιετέμετο τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτοῦ καὶ προσετέθη πρὸς τὸν οἶκον ᾿Ισραὴλ ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης. 11 ῾Ηνίκα δὲ ὁ ὄρθρος ἀνέβη, καὶ ἐκρέμασαν τὴν κεφαλὴν ᾿Ολοφέρνου ἐκ τοῦ τείχους, καὶ ἀνέλαβε πᾶς ἀνὴρ ᾿Ισραὴλ τὰ ὅπλα αὐτοῦ καὶ ἐξήλθοσαν κατὰ σπείρας ἐπὶ τὰς ἀναβάσεις τοῦ ὄρους. 12 οἱ δὲ υἱοὶ ᾿Ασσοὺρ ὡς εἶδον αὐτούς, διέπεμψαν ἐπὶ τοὺς ἡγουμένους αὐτῶν· οἱ δὲ ἦλθον ἐπὶ στρατηγοὺς καὶ χιλιάρχους καὶ ἐπὶ πάντα ἄρχοντα αὐτῶν. 13 καὶ παρεγένοντο ἐπὶ τὴν σκηνὴν ᾿Ολοφέρνου καὶ εἶπαν τῷ ὄντι ἐπὶ πάντων τῶν αὐτοῦ· ἔγειρον δὴ τὸν κύριον ἡμῶν, ὅτι ἐτόλμησαν οἱ δοῦλοι καταβαίνειν ἐφ᾿ ἡμᾶς εἰς πόλεμον, ἵνα ἐξολοθρευθῶσιν εἰς τέλος. 14 καὶ εἰσῆλθε Βαγώας καὶ ἔκρουσε τὴν αὐλαίαν τῆς σκηνῆς· ὑπενοεῖτο γὰρ καθεύδειν αὐτὸν μετὰ ᾿Ιουδίθ· 15 ὡς δὲ οὐδεὶς ἐπήκουσε, διαστείλας εἰσῆλθεν εἰς τὸν κοιτῶνα καὶ εὗρεν αὐτὸν ἐπὶ τῆς χελωνίδος ἐρριμμένον νεκρόν, καὶ ἡ κεφαλὴ αὐτοῦ ἀφῄρετο ἀπ᾿ αὐτοῦ. 16 καὶ ἐβόησε φωνῇ μεγάλῃ μετὰ κλαυθμοῦ καὶ στεναγμοῦ καὶ βοῆς ἰσχυρᾶς καὶ διέρρηξε τὰ ἱμάτια αὐτοῦ. 17 καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὴν σκηνήν, οὗ ἦν ᾿Ιουδὶθ καταλύουσα, καὶ οὐχ εὗρεν αὐτήν· καὶ ἐξεπήδησεν εἰς τὸν λαὸν κράζων· 18 ἠθέτησαν οἱ δοῦλοι, ἐποίησεν αἰσχύνην μία γυνὴ τῶν ῾Εβραίων εἰς τὸν οἶκον τοῦ βασιλέως Ναβουχοδονόσορ· ὅτι ἰδοὺ ᾿Ολοφέρνης χαμαί, καὶ ἡ κεφαλὴ οὐκ ἔστιν ἐπ᾿ αὐτῷ. 19 ὡς δὲ ἤκουσαν ταῦτα τὰ ρήματα οἱ ἄρχοντες τῆς δυνάμεως ᾿Ασσούρ, τοὺς χιτῶνας αὐτῶν διέρρηξαν, καὶ ἐταράχθη ἡ ψυχὴ αὐτῶν σφόδρα, καὶ ἐγένετο αὐτῶν κραυγὴ καὶ βοὴ μεγάλη σφόδρα ἐν μέσῳ τῆς παρεμβολῆς.

15

Bene Asuru bakwamûka

1 Abaciri omu mahêma erhi bayumva ogwo mwanzi, nabo bafuduka. 2 Boshi bajamwo entemu n’oboba, ntaye waciberaga aha owabo ali, ci erhi ngasi njira banarhimanaga omu kabanda n’oku ntondo. 3 Na ngasi boshi banahandaga omu ntondo omu Betuliya nabo barhangira okuyâka. Okubundi obwo bene Israheli boshi ngasi bantu bakola batula entambala babava ngamukirakwo. 4 Uziyahu anacirhuma entumwa omu Betomastaimi n’omu Be bayi, e Kobe, e Kola n’omu cihugo ca bene Israheli coshi, mpu bagend’imanyisa okwabire, mpu boshi banacirhunike oku bashombanyi babanigûze. 5 Erhi bene Israheli banayumva ogwo mwanzi, boshi banacicirhuna kuli bo caligumiza babahojahoja bahibi kuhika aha Koba. N’abantu b’e Yeruzalemu nabo banaciyîsha balibisire, na ngasi bandi banayûbakaga omu ntondo boshi, bulya babamanyisize olwabire omu cihando c’abashombanyi babo. Abantu b’e Galadi n’ab’e Galileya nabo banacibatumirhira omu marhambi g’emwabo, kuhika bayikirira e Damasi n’olunda lw’emwabo. 6 Abali basigire omu bantu b’e Betuli, banaciyandagalira omu cihando c’ Abanyasîriya. Banacihagula bwenêne, bagala la. 7 Nabo bene Israheli erhi bashubûka eyo munda balihula embaga banacirhôla ngasi byanali bisigire byoshi. Ecishagala n’emirhundu na ngasi cigabi ca bantu bali omu kabanda nisi erhi omu ntondo nabo banaciyîsha, bahagula kwabo, banyaga bintu binji bwenêne, bulya gwali mwandu.

Okuvuga Nyamuzimla omunkwa

8 Omudâhwa Yoyakîmu n’ihano ly’abagula boshi b’e Yeruzalemu banaciyî sha mpu nabo bone bacibonere oku minja Nyamuzinda anajiriraga olubaga lwage lw’lsraheli, mpu banabone Yuditi, banamubwire ebinwa by’okumuha o bwanga. 9 Erhi banamuhikaho, boshi bamugîsha kuguma, banacimubwira, mpu: «We bushagaluke bw’Israheli, we kucivuga kunene kw’Israheli, oku irenge linene ly’olubaga lwirhu. 10 Wajizire okwo koshi n’amaboko gawe na Nyamuzinda anasima bwenene. Wajirire Israheli kwinja, Oyagirwe, na Nyamuzrnda ogala byoshi n’ow’ensiku n’amango akugishe.» Olubaga loshi lwanacidumiza rnpu: «Amen! »

11 Olubaga lwanacihagula ecirâlo cabo nsiku makumi asharhu goshi. Yuditi bamuha enyumpa ya Holoferno n’ebirugu byage, arhôla encingo yage, amasahani galimwo goshi n’emizigo yage yoshi, babishonekeza oku cihesi cage, anacishwekerakwo engâle zage, anabishana kulya. 12 Abakazi b’abayahudi boshi banaciyîsha mpu bamulolekwo; banacirhôla emijegereza, n’eyindi banaciyiha balya bakazi banali naye. 13 Yuditi anashokolera olubaga loshi na balya bakazi banali boshi abahà emijegereza n’abalume ba bene Israheli banabakulikira, aha bafumbasire emirasano, abandi bayambirhe ebimanyiso bayîsha bayimba n’izu linene bwenêne. 14 Na Yuditi anacirhangira olu lwimbo lw’okuvuga omunkwa ekarhi ka lsraheli yeshi, na olubaga loshi lwakashuza kuli okwo kuvuga omunkwa.

Ἰουδὶθ – Κεφἀλαιο 15

1 ΚΑΙ ὡς ἤκουσαν οἱ ἐν τοῖς σκηνώμασιν ὄντες, ἐξέστησαν ἐπὶ τὸ γεγονός, 2 καὶ ἐπέπεσεν ἐπ᾿ αὐτοὺς φόβος καὶ τρόμος, καὶ οὐκ ἦν ἄνθρωπος μένων κατὰ πρόσωπον τοῦ πλησίον ἔτι, ἀλλ᾿ ἐκχυθέντες ὁμοθυμαδὸν ἔφευγον ἐπὶ πᾶσαν ὁδὸν τοῦ πεδίου καὶ τῆς ὀρεινῆς· 3 καὶ οἱ παρεμβεβληκότες ἐν τῇ ὀρεινῇ κύκλῳ Βαιτυλούα καὶ ἐτράπησαν εἰς φυγήν. καὶ τότε οἱ υἱοὶ ᾿Ισραήλ, πᾶς ἀνὴρ πολεμιστὴς ἐξ αὐτῶν, ἐξεχύθησαν ἐπ᾿ αὐτούς. 4 καὶ ἀπέστειλεν ᾿Οζίας εἰς Βαιτομασθαὶμ καὶ Βηβαΐ καὶ Κωλὰ καὶ εἰς πᾶν ὅριον ᾿Ισραὴλ τοὺς ἀπαγγέλλοντας ὑπὲρ τῶν συντετελεσμένων καὶ ἵνα πάντες ἐπεκχυθῶσι τοῖς πολεμίοις εἰς τὴν ἀναίρεσιν αὐτῶν. 5 ὡς δὲ ἤκουσαν οἱ υἱοὶ ᾿Ισραήλ, πάντες ὁμοθυμαδὸν ἐπέπεσον ἐπ᾿ αὐτοὺς καὶ ἔκοπτον αὐτοὺς ἕως Χωβά, ὡσαύτως δὲ καὶ οἱ ἐξ ῾Ιερουσαλὴμ παρεγενήθησαν καὶ ἐκ πάσης τῆς ὀρεινῆς, ἀνήγγειλαν γὰρ αὐτοῖς τὰ γεγονότα τῇ παρεμβολῇ τῶν ἐχθρῶν αὐτῶν· καὶ οἱ ἐν Γαλαὰδ καὶ οἱ ἐν τῇ Γαλιλαίᾳ ὑπερεκέρασαν αὐτοὺς πληγῇ μεγάλῃ, ἕως οὗ παρῆλθον Δαμασκὸν καὶ τὰ ὅρια αὐτῆς. 6 οἱ δὲ λοιποὶ οἱ κατοικοῦντες Βαιτυλούα ἐπέπεσαν τῇ παρεμβολῇ ᾿Ασσοὺρ καὶ ἐπρονόμευσαν αὐτοὺς καὶ ἐπλούτησαν σφόδρα. 7 οἱ δὲ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ἀναστρέψαντες ἀπὸ τῆς κοπῆς ἐκυρίευσαν τῶν λοιπῶν, καὶ αἱ κῶμαι καὶ αἱ ἐπαύλεις ἐν τῇ ὀρεινῇ καὶ πεδινῇ ἐκράτησαν πολλῶν λαφύρων, ἦν γὰρ πλῆθος πολὺ σφόδρα. 8 καὶ ᾿Ιωακὶμ ὁ ἱερεὺς ὁ μέγας καὶ ἡ γερουσία τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ οἱ κατοικοῦντες ἐν ῾Ιερουσαλὴμ ἦλθον τοῦ θεάσασθαι τὰ ἀγαθά, ἃ ἐποίησε Κύριος τῷ ᾿Ισραήλ, καὶ τοῦ ἰδεῖν τὴν ᾿Ιουδὶθ καὶ λαλῆσαι μετ᾿ αὐτῆς εἰρήνην. 9 ὡς δὲ εἰσῆλθον πρὸς αὐτήν, εὐλόγησαν αὐτὴν πάντες ὁμοθυμαδὸν καὶ εἶπαν πρὸς αὐτήν· σὺ ὕψωμα ᾿Ισραήλ, σὺ γαυρίαμα μέγα τοῦ ᾿Ισραήλ, σὺ καύχημα μέγα τοῦ γένους ἡμῶν· 10 ἐποίησας πάντα ταῦτα ἐν χειρί σου, ἐποίησας τὰ ἀγαθὰ μετὰ ᾿Ισραήλ, καὶ εὐδόκησεν ἐπ᾿ αὐτοῖς ὁ Θεός· εὐλογημένη γίνου παρὰ τῷ παντοκράτορι Κυρίῳ εἰς τὸν αἰῶνα χρόνον. καὶ εἶπε ὁ λαός· γένοιτο 11 καὶ ἐλαφύρευσε πᾶς ὁ λαὸς τὴν παρεμβολὴν ἐφ᾿ ἡμέρας τριάκοντα· καὶ ἔδωκαν τῇ ᾿Ιουδὶθ τὴν σκηνὴν ᾿Ολοφέρνου καὶ πάντα τὰ ἀργυρώματα καὶ τὰς κλίνας καὶ τὰ ὅλκια καὶ πάντα τὰ σκευάσματα αὐτοῦ. καὶ λαβοῦσα αὕτη ἐπέθηκεν ἐπὶ τὴν ἡμίονον αὐτῆς καὶ ἔζευξε τὰς ἁμάξας αὐτῆς καὶ ἐσώρευσεν αὐτὰ ἐπ᾿ αὐτῶν. 12 καὶ συνέδραμε πᾶσα γυνὴ ᾿Ισραὴλ τοῦ ἰδεῖν αὐτὴν καὶ εὐλόγησαν αὐτὴν καὶ ἐποίησαν αὐτῇ χορὸν ἐξ αὐτῶν, καὶ ἔλαβε θύρσους ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῆς καὶ ἔδωκε ταῖς γυναιξὶ ταῖς μετ᾿ αὐτῆς. 13 καὶ ἐστεφανώσαντο τὴν ἐλαίαν, αὐτὴ καὶ αἱ μετ᾿ αὐτῆς, καὶ προῆλθε παντὸς τοῦ λαοῦ ἐν χορείᾳ ἡγουμένη πασῶν τῶν γυναικῶν, καὶ ἠκολούθει πᾶς ἀνὴρ ᾿Ισραὴλ ἐνωπλισμένοι μετὰ στεφάνων καὶ ὕμνων ἐν τῷ στόματι αὐτῶν. 14 καὶ ἐξῆρχεν ᾿Ιουδὶθ τὴν ἐξομολόγησιν ταύτην ἐν παντὶ ᾿Ισραήλ, καὶ ὑπεφώνει πᾶς ὁ λαὸς τὴν αἴνεσιν ταύτην.

16

Olwimbo lya Yuditi

1 «Muyimbire Nnamahanga mumurhimbire n’engoma. Muyimbire Nnamahanga n’empundu, mumuzihire ennanga z’okumukuza, muhara mye munakuze izîno lyage.

2 Bulya Nyamuzinda ye Nnamahanga ofunga entambala, bulya omu biha ndo byage ekarhî k’olubaga, anandikûzize omu maboko g’abashombanyi bani.

3 Asuru anacirhenga omu birhondo byage, ayîsha ahumire n’omwandu gw’engabo, obunji bwabo bwanacifunika emigezi n’obunji bw’enfarasi zabo bwanacibwikira orhurhondo rhwoshi.

4 Ali amahiga mpu ecihugo cani acidulika muliro n’abana bani abamalire n’engôrho yage, mpu ebirhaba abinigûze okw’idaho, abana bani balîrwe oku mpinga, n’abanyere bani mpu gube munyago.

5 Nyamuzinda ogala byoshi amabaloha nyuma n’okuboko kw’omukazi.

6 Bulya entwali yabo, arhali mpimbo za misole zayiyisire, arhali bene Titani bamunizire, arhali balya bantu baliri kulusha bali bamurhabalire, ci ali Yuditi, mwâli wa Merari, ye wamuhabulaga n’obwinja bw’iranga lyage.

7 Bulya anahogwire emyambalo ya obukana bwage mpu lyo akuza bene Israheli bali omu mababale.

8 Obusu bwage abushîga amanukato, emviri zage azishoshamwo ecimane, ayambala akanzo k’ecitani, mpu lyo amushumika. 9 Enkwerho zage zamuhûsa amasu, n’obwinja bwage bwamurhimbalaza obukengere. Akere k’ecihombo kamutwa igosi.

10 Abanyapersi bageramwo omusisi erhi bukali bwage burhuma, n’Abanyamede bajiremwo entemu erhi burhwali bwage burhuma.

11 Okubundi abirhohye bani babanda akahababo, nabo bageramwo omusisi. Bahamagaza izu bwenêne, nabo abanzi bagaluka cinyumanyuma.

12 Abakazag’ijacirwa mpu ho bene abakazi, babanigûza nka bantu bajabayâka. Boshi bahungukumira muli eyo ntambala ya Nnahamwirhu.

13 Nkolaga nayimbira Nyamuzinda olwimbo luhyahya: Nyakasane, mu shana oli mukulu kulusha, we muny’irenge, oli wakurhangaza omu misi yawe, orhankahimwa na cici.

14 Ebiremwa byoshi bikukolere, bulya wadesire akanwa byanahabà. Wabirhumira omûka gwawe na byoshi byajirwa. Na ntaye wankahakana akanwa kawe.

15 Entondo zahuruduka zone, zagenzikanwa n’emihusi y’amîshi. Emihirigisi y’amabuye yanajonga embere zawe nka nungulu ya buci. Ci kwone ngasi baku rhinya we lwakiro lwabo.

16 Neci yagirwa biri binyi ebi bakurhûla nka nterekêro y’akisununu kinja. Biri binyi kulusha ebikurherekêrwa nka mashushi galya bayôkera oku luhêro. Ci omuntu orhinya Nyakasane ye onali muntu nkana ensiku zoshi.

17 Iragi libi oku mashanja gacishomya okuhalalira olubaga lwani. Nyamuzi nda ogala byoshi anâbahane oku lusiku lw’okutwa olubanja. Abahira omuliro na ebinyagasi omu mubiri, bâyama ensiku zoshi.»

18 Erhi bahika aha Yeruzalemu, boshi bakanya baharamya Nnâmahanga, n’erhi olubaga luba lwamacesibwa loshi, barhondêra okuhêra enterekêro zabo z’embagwa, ezayôcibwa, barherekêra na ngasi zindi nterekêro banali balonzize bone, bahâna entûlo. 19 Yuditi anacirherekêra emwa Nnâmahanga birya birugu bya Holoferno byoshi. Birya olubaga lwanamuhaga n’erya mishangi Yuditi yene arhenzagya oku ncingo ya Holoferno. 20 Olubaga lwacisimîsa oku lunahashire aho ka-Nyamuzinda myezi isharhu yoshi na Yuditi anabêra haguma nabo.

Okugikula n’okufa kwa Yuditi

21 Erhi ago mango gagera, ngasi muguma anacishubira emwage. Yuditi anacishubira e Betuli, anacibêra aha mwage. Amango ali anacizine goshi, Yuditi aja irenge bwenêne omu cihugo. 22 Banji balonza okumusheba, ci a rhacimanyanaga na mulume omu buzine bwage boshi, kurhenga halya iba Menashè anafiraga anashimâna b’îshe ekuzimu. 23 Neci irenge lyage lyàluga bwenêne, ci erhi n’emyaka nayo yaja yamugonza mulya nyumpa y’iba. Ahika omu myaka igana n’irhanu. Alika olya mwambalikazi. Buzinda afira aho Betuli, banagend’imubisha mulya lwala banabishaga iba Menashè. 24 Omulala gwa bene Israheli gwanacimushîba nsiku nda zoshi. Embere afe ali erhi agabire birugu byage emw’ab’omu mulala gw’îba Menashè n’emw’ab’omu mulala gwage yenene. 25 Ntaye wacidesire mpu ahalalire bene Israheli amango ga Yuditi goshi, ciru n’amango ali amafà.

Ἰουδὶθ – Κεφάλαιο 16

1 ΚΑΙ εἶπεν ᾿Ιουδίθ· ᾿Εξάρχετε τῷ Θεῷ μου ἐν τυμπάνοις, ᾄσατε τῷ Κυρίῳ μου ἐν κυμβάλοις, ἐναρμόσασθε αὐτῷ ψαλμὸν καινόν, ὑψοῦτε καὶ ἐπικαλέσασθε τὸ ὄνομα αὐτοῦ, 2 ὅτι Θεὸς συντρίβων πολέμους Κύριος, ὅτι εἰς παρεμβολὰς αὐτοῦ μέσῳ λαοῦ ἐξείλατό με ἐκ χειρὸς τῶν καταδιωκόντων με. 3 ἦλθεν ᾿Ασσοὺρ ἐξ ὀρέων ἀπὸ βορρᾶ, ἦλθεν ἐν μυριάσι δυνάμεως αὐτοῦ, ὧν τὸ πλῆθος αὐτῶν ἐνέφραξε χειμάρρους, καὶ ἡ ἵππος αὐτῶν ἐκάλυψε βουνούς. 4 εἶπεν ἐμπρήσειν τὰ ὅριά μου καὶ τοὺς νεανίσκους μου ἀνελεῖν ἐν ρομφαίᾳ καὶ τὰ θηλάζοντά μου θήσειν εἰς ἔδαφος καὶ τὰ νήπιά μου δώσειν εἰς προνομὴν καὶ τὰς παρθένους μου σκυλεῦσαι. 5 Κύριος παντοκράτωρ ἠθέτησεν αὐτοὺς ἐν χειρὶ θηλείας. 6 οὐ γὰρ ὑπέπεσεν ὁ δυνατὸς αὐτῶν ὑπὸ νεανίσκων, οὐδὲ υἱοὶ τιτάνων ἐπάταξαν αὐτόν, οὐδὲ ὑψηλοὶ γίγαντες ἐπέθεντο αὐτῷ, ἀλλὰ ᾿Ιουδὶθ θυγάτηρ Μεραρὶ ἐν κάλλει προσώπου αὐτῆς παρέλυσεν αὐτόν· 7 ἐξεδύσατο γὰρ στολὴν χηρεύσεως αὐτῆς εἰς ὕψος τῶν πονούντων ἐν ᾿Ισραήλ, ἠλείψατο τὸ πρόσωπον αὐτῆς ἐν μυρισμῷ 8 καὶ ἐδήσατο τὰς τρίχας αὐτῆς ἐν μίτρᾳ καὶ ἔλαβε στολὴν λινῆν εἰς ἀπάτην αὐτοῦ· 9 τὸ σανδάλιον αὐτῆς ἥρπασεν ὀφθαλμὸν αὐτοῦ, καὶ τὸ κάλλος αὐτῆς ᾐχμαλώτισε ψυχὴν αὐτοῦ, διῆλθεν ὁ ἀκινάκης τὸν τράχηλον αὐτοῦ. 10 ἔφριξαν Πέρσαι τὴν τόλμαν αὐτῆς, καὶ Μῆδοι τὸ θράσος αὐτῆς ἐρράχθησαν. 11 τότε ἠλάλαξαν οἱ ταπεινοί μου, καὶ ἐφοβήθησαν οἱ ἀσθενοῦντές μου καὶ ἐπτοήθησαν, ὕψωσαν τὴν φωνὴν αὐτῶν καὶ ἀνετράπησαν. 12 υἱοὶ κορασίων κατεκέντησαν αὐτοὺς καὶ ὡς παῖδας αὐτομολούντων ἐτίτρωσκον αὐτούς, ἀπώλοντο ἐκ παρατάξεως Κυρίου μου. 13 ὑμνήσω τῷ Θεῷ μου ὕμνον καινόν· Κύριε, μέγας εἶ καὶ ἔνδοξος, θαυμαστὸς ἐν ἰσχύϊ, ἀνυπέρβλητος. 14 σοὶ δουλευσάτω πᾶσα ἡ κτίσις σου· ὅτι εἶπας, καὶ ἐγενήθησαν, ἀπέστειλας τὸ πνεῦμά σου, καὶ ᾠκοδόμησε· καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἀντιστήσεται τῇ φωνῇ σου. 15 ὄρη γὰρ ἐκ θεμελίων σὺν ὕδασι σαλευθήσεται, πέτραι δὲ ἀπὸ προσώπου σου ὡς κηρὸς τακήσονται, ἔτι δὲ τοῖς φοβουμένοις σε, σὺ εὐιλατεύεις αὐτοῖς. 16 ὅτι μικρὸν πᾶσα θυσία εἰς ὀσμὴν εὐωδίας, καὶ ἐλάχιστον πᾶν στέαρ εἰς ὁλοκαύτωμά σοι· ὁ δὲ φοβούμενος τὸν Κύριον μέγας διαπαντός. 17 οὐαὶ ἔθνεσιν ἐπανισταμένοις τῷ γένει μου· Κύριος παντοκράτωρ ἐκδικήσει αὐτοὺς ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως δοῦναι πῦρ καὶ σκώληκας εἰς σάρκας αὐτῶν, καὶ κλαύσονται ἐν αἰσθήσει ἕως αἰῶνος. 18 ῾Ως δὲ ἤλθοσαν εἰς ῾Ιερουσαλήμ, προσεκύνησαν τῷ Θεῷ. καὶ ἡνίκα ἐκαθαρίσθη ὁ λαός, ἀνήνεγκαν τὰ ὁλοκαυτώματα αὐτῶν καὶ τὰ ἑκούσια αὐτῶν καὶ τὰ δόματα. 19 καὶ ἀνέθηκεν ᾿Ιουδὶθ πάντα τὰ σκεύη ᾿Ολοφέρνου, ὅσα ἔδωκεν ὁ λαὸς αὐτῇ, καὶ τὸ κωνωπεῖον, ὃ ἔλαβεν αὕτη ἐκ τοῦ κοιτῶνος αὐτοῦ, ὡς ἀνάθημα τῷ Θεῷ ἔδωκε. 20 καὶ ἦν ὁ λαὸς εὐφραινόμενος ἐν ῾Ιερουσαλὴμ κατὰ πρόσωπον τῶν ἁγίων ἐπὶ μῆνας τρεῖς, καὶ ᾿Ιουδὶθ μετ᾿ αὐτῶν κατέμεινε. 21 Μετὰ δὲ τὰς ἡμέρας ταύτας ἀνέζευξεν ἕκαστος εἰς τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ, καὶ ᾿Ιουδὶθ ἀπῆλθεν εἰς Βαιτυλούα καὶ κατέμεινεν ἐπὶ τῆς ὑπάρξεως αὐτῆς· καὶ ἐγένετο κατὰ τὸν καιρὸν αὐτῆς ἔνδοξος ἐν πάσῃ τῇ γῇ. 22 καὶ πολλοὶ ἐπεθύμησαν αὐτήν, καὶ οὐκ ἔγνω ἀνὴρ αὐτὴν πάσας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς αὐτῆς, ἀφ᾿ ἧς ἡμέρας ἀπέθανε Μανασσῆς ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, καὶ προσετέθη πρὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ. 23 καὶ ἦν προβαίνουσα μεγάλη σφόδρα καὶ ἐγήρασεν ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ἔτη ἑκατὸν πέντε· καὶ ἀφῆκε τὴν ἅβραν αὐτῆς ἐλευθέραν. καὶ ἀπέθανεν εἰς Βαιτυλούα, καὶ ἔθαψαν αὐτὴν ἐν τῷ σπηλαίῳ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς Μανασσῆ, 24 καὶ ἐπένθησεν αὐτὴν οἶκος ᾿Ισραὴλ ἡμέρας ἑπτά. καὶ διεῖλε τὰ ὑπάρχοντα αὐτῆς πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν αὐτὴν πᾶσι τοῖς ἔγγιστα Μανασσῆ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς καὶ τοῖς ἔγγιστα τοῦ γένους αὐτῆς. 25 καὶ οὐκ ἦν ἔτι ὁ ἐκφοβῶν τοὺς υἱοὺς ᾿Ισραὴλ ἐν ταῖς ἡμέραις ᾿Ιουδὶθ καὶ μετὰ τὸ ἀποθανεῖν αὐτὴν ἡμέρας πολλάς.

---

 ^a1.0 https:www.septuagint.bible/judith/-/asset_publisher/l5tBRlYCzctt/content/ioudith-kephalaio-1?inheritRedirect=false&redirect=https%3A%2F%2Fwww.septuagint.bible%2Fjudith%3Fp_p_id%3D101_INSTANCE_l5tBRlYCzctt%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26p_p_col_id%3Dcolumn-1%26p_p_col_pos%3D1%26p_p_col_count%3D2, © Greek Orthodox Archdiocese of America (Febrary, 3-2020). Ceci sera la source de tout mon texte grec sur le livre de Judith. Lyo idômero lyani lino oku cigereki c’ecitabu ca Yuditi